Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:258

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của Luận án nhằm đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận NL; góp phần nâng cao chất lượng GD khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GDPT trong bối cảnh hiện nay. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Khoa học Giáo dục: Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực

i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN VĂN QUANG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN -2020
ii BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN VĂN QUANG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC Chuyên ngành: Quản lýgiáo dục Mãsố: 9140114 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Minh Hùng NGHỆ AN -2020
i LỜI CAM ĐOAN Tôi thật sự xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng bản thân chúng tôi. Tất cả các số liệu vàkết quả nghiên cứu được nêu trong luận án chưa từng được công bố trong bất kìmỗi công trình của tác giả nào khác ở trong nước và nước ngoài. Tác giả luận án Nguyễn Văn Quang
ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ 1 CB Cán bộ 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CNH, HĐN Công nghiệp hóa, hiện đại hóa 4 CNTT Công nghệ thông tin 5 CSVC Cơ sở vật chất 6 DTTS Dân tộc thiểu số 7 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 8 GDTH Giáo dục tiểu học 9 GV Giáo viên 10 GD Giáo dục 11 HS Học sinh 12 KN Kỹ năng 13 KT-XH Kinh tế- xãhội 14 KH Kế hoạch 15 NL Năng lực 16 NXB Nhàxuất bản 17 QL Quản lý 18 QLGD Quản lýgiáo dục 19 SGK Sách giáo khoa 20 TBDH Thiết bị dạy học 21 UBND Ủy ban nhân dân 22 XHCN Xãhội chủ nghĩa 23 VH Văn hóa
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT . .............................................................. ii MỤC LỤC ........................................................................................................... iii DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ............................................................ vii DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... viii MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lýdo chọn đề tài............................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu......................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học .......................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ vàphạm vi nghiên cứu ..................................................................... 3 6. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ....................................................... 4 7. Luận điểm cần bảo vệ ....................................................................................... 7 8. Những đóng góp mới của luận án ..................................................................... 7 9. Cấu trúc luận án ................................................................................................ 8 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC.............. 9 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ...................................................... 9 1.1.1. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ hiệu trưởng ............................. 9 1.1.2. Những nghiên cứu về phát triển đội ngũ hiệu trưởng theo tiếp cận năng lực ........................................................................................................................ 24 1.1.3. Đánh giá chung ..................................................................................... 30 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN ................................................................... 31 1.2.1. Hiệu trưởng, hiệu trưởng trường tiểu học ............................................. 31 1.2.2. Đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học .................................................... 32 1.2.3. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học ..................................... 33 1.2.4. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực 35
iv 1.3. HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC TRONG BỐI CẢNH ĐỔI MỚI GIÁO DỤC PHỔ THÔNG ................................................................................. 40 1.3.1. Vị trí, vai trò của hiệu trưởng trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông .............................................................................................. 40 1.3.2. Chức năng, nhiệm vụ của hiệu trưởng trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông ............................................................................................................. 42 1.3.3. Những cơ hội và những thách thức của hiệu trưởng trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông ........................................................ 43 1.3.4. Khung năng lực của hiệu trưởng trường tiểu học trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông .............................................................................................. 45 1.4. VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC... ...................................................................... 51 1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực ........................................................................................................ 51 1.4.2. Định hướng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực ............................................................................................................... 56 1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực ............................................................................................................... 57 1.4.4. Chủ thể phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực ............................................................................................................... 65 1.4.5. Ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực..................................................................... .......66 Kết luận chương 1 ............................................................................................... 70 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ................................................................................... 71 2.1. KHÁI QUÁT VỀ ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, TÌNH HÌNH KINH TẾ - XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC TIỂU HỌC CỦA CÁC TỈNH KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ .............................................................................................. 71 2.1.1. Vị trí địa lývàđiều kiện tự nhiên ......................................................... 71
v 2.1.2. Dân cư và kinh tế - xãhội ..................................................................... 71 2.1.3. Tình hì nh giáo dục tiểu học của các tỉnh thuộc khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ ............................................................................................................. 72 2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG .................................................... 77 2.2.1. Mục đích khảo sát ................................................................................. 77 2.2.2. Nội dung khảo sát ................................................................................. 77 2.2.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát .............................................................. 78 2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................... 80 2.2.5. Cách thức xử lýsố liệu và thang đánh giá ............................................ 81 2.2.6. Thời gian khảo sát................................................................................. 82 2.3. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ ............................................................. 83 2.3.1. Thực trạng về số lượng, cơ cấu đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ ............................................................................ 83 2.3.2. Thực trạng trình độ đào tạo của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ ............................................................................ 86 2.3.3. Thực trạng kết quả đánh giá chất lượng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học ....................................................................................................................... 88 2.3.4. Thực trạng về phẩm chất nghề nghiệp của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ ....................................................... 89 2.3.5. Thực trạng về năng lực của hiệu trưởng trường tiểu học ..................... 91 2.4. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ........................................................................................................ 99 2.4.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý vàlực lượng liên quan về sự cần thiết phải phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực ........................................................................................................................ 99 2.4.2. Thực trạng công tác quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực.......................................................................... 101
vi 2.4.3. Thực trạng công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển, sử dụng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học ........................................................ 104 2.4.4. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học . 108 2.4.5. Thực trạng đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực ............................................................................................................. 112 2.4.6. Thực trạng hoạt động xây dựng các chí nh sách khuyến khích vàtạo môi trường thuận lợi cho phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học ............... 115 2.5. THỰC TRẠNG ẢNH HƯỞNG CỦA CÁC YẾU TỐ ĐẾN PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC ....................................... 118 2.5.1. Nội dung khảo sát ............................................................................... 118 2.5.2. Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến công tác phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ ............................. 118 2.6. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ THỰC TRẠNG ............................................... 124 2.6.1. Mặt mạnh ............................................................................................ 124 2.6.2. Mặt hạn chế ......................................................................................... 125 2.6.3. Nguyên nhân của thực trạng ............................................................... 127 Kết luận chương 2 ............................................................................................. 129 Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC .............................................................. 130 3.1. CÁC NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ......................................... 130 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tí nh mục tiêu ..................................................... 130 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tí nh thực tiễn ..................................................... 130 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tí nh hệ thống ..................................................... 130 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tí nh hiệu quả...................................................... 130 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tí nh khả thi ........................................................ 130
vii 3.2. GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC KHU VỰC DUYÊN HẢI NAM TRUNG BỘ THEO TIẾP CẬN NĂNG LỰC................................................................................................................... 131 3.2.1. Tổ chức tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý vàgiáo viên về sự cần thiết phải phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực ...................................................................................................... 131 3.2.2. Xây dựng quy hoạch đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học phù hợp với quy môphát triển giáo dục của địa phương và năng lực của cán bộ quản lý... 135 3.2.3. Đổi mới công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, luân chuyển, miễn nhiệm, sử dụng đội ngũ hiệu trưởng dựa trên yêu cầu và năng lực của hiệu trưởng trường tiểu học .............................................................................................................. 142 3.2.4. Tổ chức bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo khung năng lực ............................................................................................................. 150 3.2.5. Đánh giá hiệu trưởng trường tiểu học theo khung năng lực ............... 159 3.2.6. Tạo môi trường, điều kiện thuận lợi để đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học phát triển năng lực quản trị nhà trường ...................................................... 163 3.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC GIẢI PHÁP ................................................ 169 3.4. KHẢO SÁT SỰ CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT ......................................................................................................... 171 3.4.1. Mục đích khảo sát ............................................................................... 171 3.4.2. Nội dung khảo sát và phương pháp khảo sát ...................................... 171 3.4.3. Đối tượng khảo sát .............................................................................. 171 3.4.4. Kết quả khảo sát sự cần thiết vàtính khả thi của các giải pháp đã đề xuất 171 3.5. THỬ NGHIỆM .......................................................................................... 176 3.5.1. Tổ chức thử nghiệm ............................................................................ 176 3.5.2. Phân tích kết quả thử nghiệm.............................................................. 182 Kết luận chương 3 ............................................................................................. 189 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................. 190 1. Kết luận ..................................................................................................... 190
viii 2. Khuyến nghị .............................................................................................. 191 CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ..................................................... 195 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 196 PHỤ LỤC .......................................................................................................... 208
ix Trang DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số liệu về kinh phí đầu tư mua sắm thiết bị, sửa chữa phòng học 73 Bảng 2.2. Bảng thống kêvề phòng học, thiết bị - ĐDDH 74 Bảng 2.3. Số lượng đối tượng khảo sát 79 Bảng 2.4. Số lượng trường tiểu học khảo sát 80 Bảng 2.5. Thực trạng số lượng, cơ cấu đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học 83 khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ Bảng 2.6. Trình độ đào tạo của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trường 86 tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ Bảng 2.7. Kết quả xếp loại đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực 88 Duyên hải Nam Trung Bộ Bảng 2.8. Kết quả đánh giá về phẩm chất nghề nghiệp của đội ngũ hiệu 89 trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ Bảng 2.9. Kết quả đánh giá về năng lực quản trị nhà trường của đội ngũ hiệu 91 trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ Bảng 2.10. Kết quả đánh giá về năng lực xây dựng môi trường giáo dục của 93 đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Bảng 2.11. Kết quả đánh giá về năng lực phát triển mối quan hệ giữa nhà 95 trường, gia đình và XH của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học Bảng 2.12. Kết quả đánh giá về năng lực sử dụng ngoại ngữ vàcông nghệ 96 thông tin của đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Bảng 2.13. Kết quả đánh giá nhận thức của CBQL vàlực lượng liên quan về phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo tiếp cận năng lực 99 Bảng 2.14. Thực trạng công tác quy hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực 101 Bảng 2.15. Thực trạng công tác tuyển chọn, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung 104
x Bộ theo tiếp cận năng lực Bảng 2.16. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu 108 học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL Bảng 2.17. Thực trạng đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực 112 Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Bảng 2.18. Thực trạng các chí nh sách khuyến khí ch, tạo môi thuận lợi cho 115 phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Bảng 2.19. Kết quả khảo sát mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát triển 119 đội trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL Bảng 3.1. Kết quả đánh giásự cần thiết của các giải pháp phát triển đội ngũ 172 hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Bảng 3.2. Kết quả đánh giátí nh khả thi của các giải pháp phát triển đội ngũ 173 hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Bảng 3.3. So sánh giữa mức độ cần thiết vàmức độ khả thi của các giải pháp 175 Bảng 3.4. Phân phối chương trình thử nghiệm bồi dưỡng hiệu trưởng trường 180 tiểu học Bảng 3.5. Kết quả khảo sát trình độ ban đầu về kiến thức của các nhóm thử 182 nghiệm và đối chứng Bảng 3.6. khảo sát trình độ ban đầu về kỹ năng quản lý của các nhóm thử 183 nghiệm và đối chứng Bảng 3.7. Kết quả tần suất kiểm tra sau thử nghiệm về kiến thức 184 Bảng 3.8. Phân bố tần suất fi vàtần suất tích lũy fi của nhóm đối chứng và 184 thử nghiệm Bảng 3.9. Kết quả về trình độ kỹ năng quản lýcủa hiệu trưởng trường TH 186
xi DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Trang Biểu đồ 2.1. So sánh ĐTB chung mức độ đánh giá theo khung năng lực của đội 97 ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên Hải Nam Trung bộ theo tiếp cận năng lực Biểu đồ 2.2. Đánh giá mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp của hoạt động quy 104 hoạch phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên Hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Biểu đồ 2.3. Đánh giá mức độ thực hiện vàmức độ phù hợp hoạt động tuyển 108 chọn, bổ nhiệm, luân chuyển, miễn nhiệm đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Biểu đồ 2.4. Đánh giá mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp các hoạt động tổ 112 chức bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Biểu đồ 2.5. Đánh giá mức độ mức độ thực hiện vàmức độ phùhợp của hoạt 115 động đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Biểu đồ 2.6. Mức độ thực hiện vàmức độ phù hợp của hoạt động xây dựng 118 nh sách và tạo môi trường thuận lợi cho phát triển đội ngũ hiệu trưởng chí trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Biểu đồ 2.7. So sánh ĐTB chung mức độ ảnh hưởng của các yếu tố đến phát 124 triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực Biểu đồ 3.1. So sánh mức độ cần thiết vàmức độ khả thi của các giải pháp 175 Biểu đồ 3.2. Sự phân bố tần xuất fi 185 Biểu đồ 3.3. Sự phân bố tần suất tích lũy fi 185
1 MỞ ĐẦU 1. Lýdo chọn đề tài 1.1. Toàn cầu hóa vàhội nhập quốc tế về GD đã trở thành xu thế tất yếu và có tác động mạnh mẽ đến giáo dục nước ta. Cách mạng khoa học công nghệ, CNTT vàtruyền thông, cùng với kinh tế tri thức ngày càng phát triển mạnh mẽ đã tác động trực tiếp đến sự phát triển của các nền GD các nước trong đó có GD Việt Nam. Vìvậy, Đảng và Nhà nước ta đặc biệt quan tâm đến sự nghiệp phát triển GD, coi GD làquốc sách hàng đầu, đi đôi với phát triển KT - XH làviệc xây dựng các nghị quyết, chiến lược, chỉ thị, đề án về đổi mới vàphát triển GD. Trong đội ngũ nhà giáo vẫn còn một bộ phận nhỏ nhàgiáo vàcán bộ quản lý giáo dục có biểu hiện thiếu trách nhiệm vàtâm huyết với nghề, còn vi phạm đạo đức vàlối sống, ảnh hưởng không tốt đến uy tín của nhàgiáo trong xãhội. Năng lực của một bộ phận nhàgiáo vàcán bộ quản lý giáo dục còn nhiều hạn chế [21]. Từ những yếu kém, bất cập về giáo dục nói chung, đội ngũ CBQL giáo dục nói riêng, tại Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng đã định hướng phát triển GD và đào tạo giai đoạn 2011-2020: Đổi mới căn bản, toàn diện nền GD Việt Nam theo tiếp cận NL, hiện đại hóa, xãhội hóa, dân chủ hóa vàhội nhập quốc tế, trong đó, đổi mới cơ chế QLGD, phát triển đội ngũ giáo viên vàCBQL giáo dục làkhâu then chốt [25]. 1.2. Phát triển đội ngũ hiệu trường trường TH làphát triển nguồn nhân lực đặc thùcủa GD nói chung, các nhà trường TH nói riêng. Đặc biệt trong bối cảnh hiện nay, khi GDPT đang có sự đổi mới căn bản vàtoàn diện theo hướng hình thành phẩm chất, năng lực công dân thìtầm quan trọng phẩm chất, năng lực của người hiệu trưởng càng phải được nhấn mạnh; yêu cầu phát triển đội ngũ hiệu trưởng càng phải được đề cao. Đây là điều CBQL GD các cấp màtrực tiếp là hiệu trưởng trường TH cần phải nhận thức một cách đầy đủ.
2 Ở trường TH, đội ngũ hiệu trưởng làlực lượng trực tiếp chỉ đạo, triển khai những yêu cầu về mục tiêu, nội dung, phương pháp đổi mới giáo dục phổ thông, làcầu nối giúp các nhàquản lý cấp trên chỉ đạo hoạt động quản lý vàcác hoạt động khác trong nhà trường, đồng thời chịu trách nhiệm về chất lượng giảng dạy của GV và chất lượng học tập của HS tại trường TH. Hiệu trưởng có vai trò “kép”, là nhà lãnh đạo, cũng lànhàquản lý. Tuy nhiên, những vấn đề lýluận về hiệu trưởng trường TH, từ vị trí, vai trò; chức năng, nhiệm vụ của hiệu trưởng trường TH đến yêu cầu về phẩm chất, năng lực của hiệu trưởng chưa được nghiên cứu một cách đầy đủ vàcóhệ thống. 1.3. Hiện nay, đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ phần lớn có trình độ chuyên môn đạt chuẩn, cóbản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, tổ chức thực hiện nghiêm túc các chủ trương, đường lối của Đảng, chí nh sách của Nhà nước, tham mưu tích cực và tương đối hiệu quả cho cấp ủy Đảng, chí nh quyền địa phương về phát triển giáo dục và đào tạo. Tuy nhiên, đội ngũ còn có nhiều: Bất cập về số lượng, trình độ và cơ cấu; thiếu tâm huyết với nghề, chưa đáp ứng tốt yêu cầu nhiệm vụ giáo dục trong thời kỳ đổi mới; đa số chưa được đào tạo bài bản, có hệ thống về công tác quản lý, trình độ và năng lực điều hành quản lýcòn hạn chế, tính chuyên nghiệp thấp, làm việc chủ yếu dựa vào kinh nghiệm cá nhân, tư duy thiếu khoa học nên chất lượng, hiệu quả công tác chưa cao; chưa theo kịp với thực tiễn vànhu cầu phát triển quản lýsự nghiệp đổi mới GD vàhội nhập quốc tế; chưa có những giải pháp đột phá trong tham mưu, đề xuất những định hướng mang tí nh chiến lược, hiệu quả để xử lý tốt mối quan hệ giữa số lượng, chất lượng và cơ cấu đội ngũ; tư duy quản lýchậm đổi mới; sự đổi mới trong lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành còn bất cập, lúng túng...Điều đó, đòi hỏi chúng ta phải tập trung phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH để đáp ứng yêu cầu đổi mới GD. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực” để nghiên cứu.
3 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận vàthực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận NL; góp phần nâng cao chất lượng GD khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện GDPT trong bối cảnh hiện nay. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Hoạt động phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận NL. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên Hải Nam Trung bộ theo tiếp cận NL. 4. Giả thuyết khoa học Có thể nâng cao hiệu quả phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ, nếu đề xuất vàthực hiện được các giải pháp dựa trên lý luận phát triển nguồn nhân lực về các lĩnh vực như quy hoạch phát triển đội ngũ, bổ nhiệm, đào tạo, bồi dưỡng; xây dựng tiêu chíphẩm chất, năng lực, môhình nhân cách người hiệu trưởng trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT. 5. Nhiệm vụ vàphạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lýluận của phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận năng lực. 5.1.2. Phân tích, đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận năng lực. 5.1.3. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL; Đánh giá hiệu quả các giải pháp đề xuất thông qua khảo sát sự cần thiết, tí nh khả thi vàtổ chức thử nghiệm. 5.2. Phạm vi nghiên cứu
4 - Nghiên cứu hoạt động phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL. - Khảo sát đánh giá thực trạng và thăm dò sự cần thiết, tí nh khả thi của các giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận NL khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ: Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú nh Thuận. Thử nghiệm một giải pháp đề xuất ở Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bì tỉnh Ninh Thuận, Bì nh Thuận. 6. Cách tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Cách tiếp cận 6.1.1. Tiếp cận hệ thống Trong hệ thống giáo dục quốc dân, TH làcấp học nền tảng. Do đó, phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH được đặt trong mối quan hệ chặt chẽ giữa phát triển đội ngũ CBQL giáo dục và các cấp quản lý GDTH cũng như trong toàn bộ hệ thống giáo dục quốc dân. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH là một vấn đề lớn có liên quan vàchịu sự ảnh hưởng của yếu tố khách quan cũng như chủ quan được nghiên cứu với phương pháp tiếp cận hệ thống trong mối quan hệ giữa phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH với các yếu tố phát triển KT-XH; tiến bộ KH-CN; xu thế thời đại về phát triển GD&ĐT; hợp tác quốc tế vàhội nhập với phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH. 6.1.2. Tiếp cận theo chuẩn Nghiên cứu vấn đề tiếp cận theo chuẩn, từ đó thấy được phẩm chất và năng lực của đội ngũ hiệu trưởng trường TH đạt được ở mức độ nào so với chuẩn hiệu trưởng; trên cơ sở đó cógiải pháp cho việc nâng cao phẩm chất, NL của đội ngũ hiệu trưởng trường TH. 6.1.3. Tiếp cận phát triển nguồn nhân lực Mục tiêu cuối cùng của phát triển nguồn nhân lực không dừng ở chỗ để có nguồn nhân lực đủ về số lượng, cân đối về cơ cấu màquan trọng hơn là phải bảo đảm chất lượng cao, sử dụng nguồn nhân lực đó như thế nào để đem lại hiệu quả cho sự phát triển bền vững của tổ chức, quốc gia. Đồng thời, cần xem xét đánh
5 giátừ khâu lập kế hoạch, quy hoạch phát triển đội ngũ; tuyển chọn, bổ nhiệm, sử dụng đến đào tạo, bồi dưỡng; đánh giá, thực hiện chính sách đãi ngộ, tạo động lực, môi trường làm việc thuận lợi cho đội ngũ này trong mối quan hệ biện chứng với nhau, trong thời kỳ đổi mới GD hiện nay. 6.1.4. Tiếp cận năng lực Tiếp cận năng lực làmột xu thế mới của giáo dục hiện đại, tập trung vào việc hình thành ở người học những năng lực theo chuẩn đầu ra. Trong phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH theo tiếp cận năng lực đòi hỏi phải hình thành ở đội ngũ này những năng lực cần thiết, đáp ứng tốt yêu cầu của công tác quản trị trường TH. 6.2. Phương pháp nghiên cứu 6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận 6.2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu Nghiên cứu, phân tí ch, so sánh, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu tham khảo, các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản chỉ đạo của cấp trên, công nh nghiên cứu.…trong và ngoài nước liên quan đến đổi mới GDTH vàcông tác trì phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH. Tổng hợp các tài liệu lýthuyết vàcác văn bản qui phạm pháp luật hiện hành về đổi mới GDTH làm cơ sở lý luận cho việc đề ra giải pháp phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH. 6.2.1.2. Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập Dựa trên các vấn đề nghiên cứu, các nhận định, quan điểm độc lập từ các nguồn tài liệu khác nhau về phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khái quát hóa thành những ýkiến, nhận định riêng biệt của tác giả. 6.2.1.3. Phương pháp mô hình hóa Đây là một trong những phương pháp được sử dụng để xây dựng mô hì nh về đối tượng nghiên cứu, từ đó tìm được bản chất của phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH. 6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
6 - Xây dựng các phiếu hỏi phù hợp với nội dung luận án, thống kê, phân tích các dữ liệu để cónhững nhận xét, đánh giá chính xác về thực trạng đội ngũ hiệu trưởng, thực trạng phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ theo tiếp cận NL trong những năm vừa qua. - Khảo sát, tìm hiểu mức độ cần thiết, khả thi của các giải pháp đề xuất. 6.2.2.2. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục Nghiên cứu kinh nghiệm giáo dục của các nước trên thế giới, tổng kết kinh nghiệm phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH của các cơ sở GD vàcác cấp quản lýGDTH ở thành phố Đà Nẵng vàcác tỉnh Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bì nh Định, PhúYên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận. Từ đó, rút ra bài học kinh nghiệm về phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH. 6.2.2.3. Phương pháp quan sát Quan sát các hoạt động điều hành, lãnh đạo, quản lý, kiểm tra, đánh giá (các cuộc họp do nhà trường tổ chức, họp hiệu trưởng; phát biểu tại các hội nghị, nh; công tác tự kiểm tra cơ sở GD để đánh giá trình độ tập huấn; quản lý tài chí và năng lực quản lýcủa đội ngũ hiệu trưởng trường TH. 6.2.2.4. Phương pháp phỏng vấn Trao đổi, tọa đàm với một số nhà tư vấn, các nhàQLGD hiểu rõ về đổi mới GDTH vàphát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH. 6.2.2.5. Phương pháp điều tra bằng cách lấy ýkiến Khảo nghiệm về tí nh khả thi của các giải pháp qua trưng nh cấp thiết vàtí cầu ý kiến của đội ngũ lãnh đạo, CBQL sở GD&ĐT và phòng GD&ĐT; Hiệu trưởng vàphó hiệu trưởng trường TH; Giáo viên TH khu vực Duyên hải Nam Trung bộ. 6.2.2.6. Phương pháp thử nghiệm Thử nghiệm giải pháp “Tổ chức bồi dưỡng đội ngũ hiệu trưởng trường tiểu học theo khung năng lực” trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, Bì nh Thuận để nh khả thi của các giải pháp được đề xuất. chứng minh cho sự cần thiết vàtí
7 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức thống kêtoán học để xử lýsố liệu khảo sát về mặt định lượng, từ đó phân tích, so sánh vàrút ra kết quả nghiên cứu của luận án. 7. Luận điểm cần bảo vệ 7.1. Phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH lànhằm làm cho đội ngũ này đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu vànâng cao chất lượng. Vìvậy, để phát triển đội ngũ hiệu trưởng trường TH cóhiệu quả cần thực hiện theo tiếp cận năng lực, đó là cách tiếp cận màtừ xây dựng kế hoạch phát triển đến bồi dưỡng, đánh giá đội ngũ hiệu trưởng trường TH phải dựa trên năng lực/khung năng lực của chính đội ngũ này. 7.2. Đội ngũ hiệu trưởng trường TH hiện nay về cơ bản đã thực hiện đầy đủ chức năng, nhiệm vụ của mình nhưng trước yêu cầu đổi mới GDPT còn có những hạn chế nhất định mànguyên nhân chủ yếu là do đội ngũ này chưa được phát triển theo tiếp cận năng lực. 7.3. Để phát triển hiệu quả đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ trong giai đoạn hiện nay, cần có những giải pháp chủ yếu, một mặt dựa trên lýluận về phát triển đội ngũ trường TH theo tiếp cận năng lực; mặt khác dựa trên thực tiễn phát triển đội ngũ hiệu trưởng TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ. Các giải pháp này phải phản ánh được những nội dung cơ bản của phát triển nguồn nhân lực theo tiếp cận năng lực; đồng thời tí nh đến những điều kiện ảnh hưởng đến sự phát triển của đội ngũ hiệu trưởng trường TH khu vực Duyên hải Nam Trung Bộ. 8. Những đóng góp mới của luận án 8.1. Bổ sung, hoàn thiện những vấn đề lýluận của đề tài, trên cơ sở làm rõ tổng quan nghiên cứu vấn đề, các khái niệm cơ bản; vị trí, vai trò, phẩm chất và năng lực của hiệu trưởng trường TH; cũng như phát triển đội ngũ này theo một hướng tiếp cận mới. Luận án xây dựng được khung năng lực của hiệu trưởng trường TH trong bối cảnh đổi mới giáo dục theo vị tríviệc làm và lao động nghề nghiệp.