Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam

Chia sẻ: Kethamoi5 Kethamoi5 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

76
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn hệ thống hóa những vấn đề lý luận về chính sách công, thực hiện chính sách công và vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ, công chức; đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao các chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Chính sách công: Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THANH LUẬN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HIỆP ĐỨC, TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI, năm 2019
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ THANH LUẬN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN HIỆP ĐỨC, TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Chính sách công Mã số : 8 34 04 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN PHÚ THÁI HÀ NỘI, năm 2019
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp này tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới quý thầy cô, bạn bè những người đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài này. Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới TS. Nguyễn Phú Thái, với sự hướng dẫn nhiệt tình, tận tâm Thầy đã hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực hiện đề tài này. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các thầy cô giáo trong khoa Chính sách công đã tạo điều kiện cho tôi trong thời gian học tập và thực hiện luận văn. Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn chân thành đến các cơ quan, đơn vị, cán bộ, công chức đang làm việc tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi để tôi có điều kiện hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Mặc dù đã cố gắng hết sức nhưng do khả năng còn hạn chế nên luận văn khó có thể tránh khỏi những sai sót, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý vị để luận văn được hoàn thiện hơn.
LỜI CAM ĐOAN Đề tài luận văn “Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các thông tin có nguồn gốc rõ ràng, tuân thủ đúng nguyên tắc trích dẫn tài liệu. Nghiên cứu hoàn toàn trung thực và chưa được công bố ở công trình, đề tài nào. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình./. Tác giả luận văn Lê Thanh Luận
MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIẾN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC ........................... 9 1.1. Cơ sở lý luận .............................................................................................. 9 1.2. Cơ sở thực tiễn ......................................................................................... 26 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC TẠI HUYỆN HIỆP ĐỨC, TỈNH QUẢNG NAM ............................................................................................... 32 2.1. Khái quát về điều kiện kinh tế - xã hội huyện Hiệp Đức......................... 32 2.2. Thực trạng đội ngũ cán bộ, công chức tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam ................................................................................................................. 37 2.3. Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam ..................................................................................................... 40 CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU ĐỂ THỰC HIỆN TỐT CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC HUYỆN HIỆP ĐỨC, TỈNH QUẢNG NAM TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY .............................................................................. 61 3.1. Quan điểm, mục tiêu thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức ở huyện Hiệp Đức .............................................................................................. 61 3.2. Nhiệm vụ, giải pháp thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức ở huyện Hiệp Đức .............................................................................................. 63 3.3. Một số kiến nghị....................................................................................... 72 KẾT LUẬN .................................................................................................... 75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT - CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa - GD&ĐT : Giáo dục và đào tạo - HĐND : Hội đồng nhân dân - HĐND&UBND : Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân - MTTQ : Mặt trận Tổ quốc - TB&XH : Thương binh và xã hội - TN&MT : Tài nguyên và môi trường - UBND : Ủy ban nhân dân - UBKT : Ủy ban Kiểm tra
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số liệu cán bộ, công chức cấp huyện năm 2017............................. 34 Bảng 2.2. Số liệu cán bộ, công chức cấp xã thuộc huyện Hiệp Đức năm 2017 ......................................................................................................................... 36 Bảng 2.3. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ, công chức huyện Hiệp Đức .................................................................................................................. 37 Bảng 2.4. Trình độ lý luận chính trị của cán bộ, công chức ........................... 38 Bảng 2.5. Trình độ tin học và ngoại ngữ của cán bộ, công chức huyện Hiệp Đức năm 2017 ................................................................................................. 39 Bảng 2.6. Độ tuổi và giới tính cán bộ công chức huyện Hiệp Đức năm 2017 . 40 Bảng 2.7. Đánh giá của lãnh đạo huyện về cán bộ, công chức huyện Hiệp Đức ......................................................................................................................... 50 Bảng 2.8. Đánh giá của lãnh đạo các cơ quan, đơn vị về cán bộ, công chức huyện Hiệp Đức .............................................................................................. 50 Bảng 2.9. Đánh giá về kiến thức chuyên môn của công chức huyện Hiệp Đức ......................................................................................................................... 51 Bảng 2.10. Đánh giá về kỹ năng làm việc của cán bộ, công chức huyện Hiệp Đức .................................................................................................................. 51 Bảng 2.11. Kết quả phân loại cán bộ, công chức huyện Hiệp Đức năm 2017 52
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Cán bộ là một trong những nhân tố quan trọng, có tính chất quyết định đối với sự thành công hay thất bại. Chủ tịch Hồ Chí Minh, Người sáng lập, tổ chức và rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam đã chỉ rõ “Cán bộ là cái gốc của công việc”, “Công việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [30]. Do đó, xây dựng đội ngũ cán bộ luôn là công việc then chốt của tổ chức Đảng trong bất cứ thời kỳ lịch sử nào. Gần 90 năm qua, dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam, đội ngũ cán bộ nói chung và đội ngũ cán bộ, công chức cấp huyện nói riêng có sự phát triển nhanh cả về số lượng và chất lượng, góp phần quan trọng thực hiện nhiệm vụ xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội, đưa nước ta thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, trở thành nước có nền kinh tế đang phát triển. Sự thay đổi về kinh tế - xã hội trong những năm đổi mới, đặc biệt trong thời kỳ hội nhập quốc tế hiện nay đặt ra những thách thức lớn đối với việc thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước ở địa phương. Trước yêu cầu đó, đội ngũ cán bộ, công chức có vai trò cực kỳ quan trọng, là một trong những nhân tố đặc biệt quyết định sự thành bại của phát triển. Thực tiễn chỉ ra rằng, vấn đề quy hoạch, bầu cử, bổ nhiệm, tuyển dụng, sử dụng, chế độ chính sách, đào tạo, bồi dưỡng, kiểm tra, đánh giá đối với đội ngũ cán bộ, công chức nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, đảm bảo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong thời kỳ mới, thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là vô cùng bức thiết. Trong thời gian qua, công tác quản lý, đào tạo và bồi dưỡng cán bộ, công chức của nước ta đã luôn bám sát nhiệm vụ chính trị, bám sát yêu cầu của thời kỳ quá độ trong điều kiện khởi đầu nền kinh tế thị trường 1
định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ của dân, do dân và vì dân. Nội dung, phương pháp, cách làm trong xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ, công chức đã có nhiều đổi mới, tiến bộ, mở rộng dân chủ, công khai trong xây dựng và thực hiện chính sách cán bộ. Đa số cán bộ, công chức phấn khởi và tin tưởng vào thành công của công cuộc đổi mới đất nước, tham gia tích cực vào quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, góp phần to lớn vào quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt nam xã hội chủ nghĩa. Trong những năm qua, trên cơ sở thực hiện tốt công tác đại hội Đảng, bầu cử Đại biểu HĐND, UBND và các đoàn thể, liên tục tổ chức các kỳ thi tuyển công chức để kịp thời bổ sung vào các vị trí cán bộ, công chức còn thiếu, đội ngũ cán bộ, công chức của tỉnh Quảng Nam nói chung và huyện Hiệp Đức nói riêng đã được tăng cường về số lượng và chất lượng. Công tác đào tạo, bồi dưỡng về chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, kỹ năng công vụ và tin học, ngoại ngữ cho đội ngũ cán bộ, công chức được quan tâm. Tuy nhiên, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức của huyện Hiệp Đức còn nhiều mặt hạn chế, một bộ phận cán bộ, công chức còn yếu về năng lực chuyên môn, phẩm chất đạo đức chưa đáp ứng được yêu cầu, tác phong làm việc thiếu chuyên nghiệp, cơ cấu đội ngũ cán bộ, công chức chưa thật phù hợp, công tác quy hoạch cán bộ chưa có chiều sâu, tỷ lệ cán bộ, công chức nữ còn thấp, cơ chế hoạt động còn thiếu đồng bộ. Việc đánh giá, tổng kết một cách có hệ thống chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức trên địa bàn huyện chưa được tiến hành thường xuyên và chưa có giải pháp đồng bộ để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức… Từ thực tế nêu trên, nên tác giả đã đề tài “Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam” làm Luận văn thạc sĩ, chuyên ngành Chính sách công. 2
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Thực hiện chính sách phát triển cán bộ và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức là một trong những nội dung quan trọng của công tác cán bộ và đã được nhiều chính khách, nhiều nhà quản lý, nhà khoa học nghiên cứu. Đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu được công bố, như: - “Tư tưởng Hồ Chí Minh về cán bộ và công tác cán bộ” của Bùi Đình Phong, 2002; - “Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng đòi hỏi của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân” của TS. Thang Văn Phúc và TS. Nguyễn Minh Phương, NXB Chính trị quốc gia, 2004; - “Phương pháp và kỹ năng quản lý nhân sự” của Viện Nghiên cứu và Đào tạo về quản lý, NXB Lao động Xã hội, 2004; - “Công vụ, công chức - Những khía cạnh pháp lý và hành chính” của GS.TS Phạm Hồng Thái, 2004; -“Hệ thống công vụ và xu hướng cải cách của một số nước trên thế giới” của TS. Thang Văn Phúc - TS. Nguyễn Minh Phương - TS. Nguyễn Thu Huyền, NXB Chính trị quốc gia, 2004; Ngoài ra, trong các luận án tiến sỹ, luận văn thạc sỹ cũng đã có nhiều nghiên cứu liên quan đến phát triển đội ngũ cán bộ, công chức như: - Luận án tiến sỹ “Trách nhiệm pháp lý của công chức trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền hiện nay” của tác giả Ngô Hải Phan 2004; - Luận văn thạc sỹ “Chất lượng công chức quận Hải Châu, thành phố Đà của tác giả Đặng Văn Khánh (2014); - Luận văn thạc sỹ “Chính sách phát triển cán bộ, công chức từ thực tế huyện Gia Lộc, tỉnh Hải Dương” của tác giả Nguyễn Hữu Biên (2015); - Luận văn thạc sỹ “Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức tại huyện Hoành Bồ, tỉnh Quảng Ninh” của tác giải Nguyễn Hồng 3
Cấp (2015); - Luận văn thạc sỹ “Nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức của Ủy ban nhân dân Quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội” của tác giải Trần Minh (2016); - Luận văn thạc sỹ “Thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức từ thực tiễn Quận Thủ Đức, thành phố Hồ Chí Minh” của tác giả Nguyễn Thị Kim Cúc (2018); Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nêu trên đều đề cập đến vấn đề cán bộ, công chức, hoặc là ở dạng chung nhất hoặc đặt nó nằm trong từng phạm vi nghiên cứu cụ thể đã cung cấp nhiều tư liệu quý báu về cơ sở lý luận, về kiến thức, kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhà nước nói chung. Tuy nhiên, đến nay chưa có một nghiên cứu cụ thể nào về thực hiện chính sách phát triển cán cán bộ, công chức tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. Tiếp thu có chọn lọc những kiến thức khoa học đã được nghiên cứu và nêu ra trong các tài liệu trên, luận văn đi sâu phân tích những kết quả đã đạt được, tìm ra những hạn chế và nguyên nhân, đồng thời đề ra các giải pháp, các khuyến nghị để nâng phát triển đội ngũ cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức nói riêng và tỉnh Quảng Nam nói chung. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về chính sách công, thực hiện chính sách công và vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ, công chức; - Đánh giá thực trạng thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam; - Đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và nâng cao các chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam 4
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa một số vấn đề lý luận cơ bản của việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nói chung cũng như việc thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức nói riêng. - Nghiên cứu kinh nghiệm của một số địa phương về thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức, rút ra bài học có thể vận dụng cho huyện Hiệp Đức. - Phân tích, đánh giá đúng thực trạng thực hiện chính sách phát triển đội ngũ cán bộ, công chức ở huyện Hiệp Đức; những kết quả đạt được tồn tại và nguyên nhân của những hạn chế. - Đề xuất, kiến nghị phương hướng và những giải pháp cơ bản nhằm phát triển đội ngũ cán bộ, công chức ở huyện Hiệp Đức đáp ứng yêu cầu của tỉnh giai đoạn hiện nay và những năm tiếp theo. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là chính sách phát triển cán bộ, công chức của huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. Trong đó, đặc biệt quan tâm đến các chính sách như: quản lý, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá, điều động, luân chuyển, tuyển dụng, khen thưởng, kỷ luật, chính sách ưu tiên… 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về không gian: Đề tài nghiên cứu tại các cơ quan Đảng, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể và tại UBND các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. . - Phạm vi về thời gian: Thời gian nghiên cứu từ năm 2012 - 2017. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí 5
Minh về công tác cán bộ. Đồng thời, kế thừa có chọn lọc và phát huy kết quả các công trình nghiên cứu của các tác giả khác có liên quan đến vấn đề đang nghiên cứu như: Luận án, luận văn, đề tài nghiên cứu, bài viết đăng trên các tạp chí, báo,... 5.2. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập thông tin: Để thu thập thông tin phục vụ cho nghiên cứu đề tài, tác giả sử dụng phương pháp thu thập số liệu sơ cấp và số liệu thứ cấp. + Số liệu thứ cấp, là những số liệu liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến đề tài nghiên cứu và được tác giả thu thập thông qua các báo cáo, các sổ theo dõi về tình hình đội ngũ cán bộ ở huyện Hiệp Đức. Ngoài ra, tác giả còn thu thập các số liệu thông qua các phương tiện đại chúng: đài, báo, ti vi, internet,… để đảm bảo được tính thời sự của thông tin. Đề tài thu thập tài liệu, thông tin từ các cơ quan thống kê, cơ quan chuyên môn như: Chi cục Thống kê huyện Hiệp Đức, Phòng Nội vụ huyện Hiệp Đức, Ban Tổ chức Huyện ủy Hiệp Đức,… + Số liệu sơ cấp, tác giả dự kiến nguồn số liệu sơ cấp được thu thập thông qua phỏng vấn và điều tra trực tiếp bằng việc phỏng vấn các đối tượng sau: người dân địa phương và đội ngũ cán bộ, công chức tại huyện Hiệp Đức. - Phương pháp xử lý và tổng hợp thông tin: + Phương pháp xử lý thông tin bằng phần mềm Excel, tác giải sử dụng phần mềm Excel để tổng hợp, tính toán kết quả phiếu điều tra đối với từng loại phiếu làm căn cứ để minh chứng cho các nghiên cứu. + Phương pháp tổng hợp thông tin, là phương pháp liên kết các yếu tố, các thành phần thông tin thu thập được, thành một chỉnh thể nhằm liệt kê tất cả các dữ liệu có liên quan để thu được những dữ liệu đầy đủ, chính xác. - Phương pháp phân tích số liệu: 6
+ Phương pháp thống kê mô tả, dùng để thống kê số tuyệt đối, số tương đối, số bình quân các chỉ tiêu thống kê sẽ được tính toán để mô tả thực trạng, đặc điểm của cán bộ, công chức, tình hình sử dụng đội ngũ này và những thuận lợi, khó khăn trong quá trình công tác. + Phương pháp so sánh, được sử dụng này để tìm ra mối liên hệ giữa các hiện tượng, lượng hóa thông qua hệ thống chỉ tiêu. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần làm rõ một số vấn đề về cơ sở lý luận và thực tiễn trong thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức, đồng thời đóng góp các giải pháp để thúc đẩy và thực hiện có hiệu quả chính sách đã ban hành, góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu của luận văn có ý nghĩa thiết thực nhằm góp phần nâng cao hiệu quả của thực hiện chính sách phát triển đội ngũ cán bộ, công chức giúp cho các cơ quan quản lý và lãnh đạo huyện Hiệp Đức tiếp tục đổi mới công tác cán bộ đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế. Ngoài ra, Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo bổ ích cho những người quan tâm đến các chính sách phát triển cán bộ, công chức cấp huyện; đồng thời là tài liệu tham khảo cho học viên các khóa đào tạo, bồi dưỡng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung chính của luận văn được bố cục theo 3 chương, gồm: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức. 7
Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách phát triển cán bộ, công chức trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam Chương 3: Quan điểm, mục tiêu và giải pháp để hoàn thiện chính sách phát triển cán bộ, công chức ở huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam trong giai đoạn hiện nay. 8
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN CÁN BỘ, CÔNG CHỨC 1.1. Cơ sở lý luận 1.1.1. Quan niệm về thực hiện chính sách công 1.1.1.1. Khái niệm chính sách công Hiện nay, về định nghĩa chính sách công vẫn là một chủ đề tranh luận sôi động và khó đạt được sự nhất của các nhà nghiên cứu trên thế giới. Ở Việt Nam, các học giả cũng có nhiều cách hiểu không giống nhau về chính sách công, như: - “Chính sách công là những hành động ứng xử của Nhà nước với các vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, nhằm thúc đẩy xã hội phát triển” (Nguyễn Hữu Hải, 2010); - “Chính sách công là những sách lược và kế hoạch cụ thể nhằm đạt một mục đích nhất định, dựa vào đường lối chính trị chung và thực tế mà đề ra” (Nguyễn Thị Như Mai, 2010). - “Chính sách công là những hành động ứng xử của Nhà nước với các vấn đề phát sinh trong đời sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau, nhằm thúc đẩy xã hội phát triển theo định hướng” (Nguyễn Khắc Bình); - “Chính sách công là tổng thể chương trình hành động của chủ thể nắm quyền lực công nhằm giải quyết những vấn đề có tính cộng đồng trên lĩnh vực của đời sống xã hội theo phương thức nhất định nhằm đạt các mục tiêu đề ra” (Hồ Việt Hạnh). Tuy có rất nhiều cách định nghĩa khác nhau về chính sách công, song điều đó không có nghĩa chính sách công mang những bản chất khác nhau. 9
Thực ra, tùy theo quan niệm của mỗi tác giả mà các định nghĩa đưa ra nhấn mạnh vào đặc trưng này hay đặc trưng khác của chính sách công. Những đặc trưng này phản ánh chính sách công từ các góc độ khác nhau, song chúng đều hàm chứa những nét đặc thù thể hiện bản chất của chính sách công. 1.1.1.2. Khái niệm thực hiện chính sách công “Thực hiện chính sách công là quá trình biến ý chí của chủ thể chính sách trở thành hiện thực, nhằm mục đích là đưa chính sách vào trong thực tiễn cuộc sống” [7]. Thực trạng việc thực hiện chính sách công ở nước ta đã đạt được những thành công rất lớn, song bên cạnh đó vẫn còn một số hạn cần phải xem xét. Chính vì vậy, việc nghiên cứu vấn đề về thực hiện chính sách công có ý nghĩa vô cùng to lớn trong thời kỳ hiện nay. Thực hiện chính sách là là quá trình biến các ý đồ của chủ thể thành hiện thực, triển khai chính sách vào trong thực tiễn của cuộc sống. Đây là một khâu đặc biệt quan trọng vì nó quyết định đến sự thành công hay thất bại của một chính sách. Trong quá trình thực hiện chính sách, sẽ giúp chúng ta thấy được những mặt mạnh, những mặt hạn chế của chính sách; từ đó có những giải pháp phù hợp để cải thiện và khắc phục những mặt hạn hạn chế của chính sách, đồng thời đề xuất những giải pháp hữu hiệu để hoàn thiện chính sách. Qua đó đưa chính sách vào trong thực tiễn cuộc sống một cách tốt nhất [7]. 1.1.1.3. Vai trò thực hiện chính sách công Chính sách công đang ngày càng trở thành một công cụ quản lý của Nhà nước ngày càng quan trọng của quốc gia và trên thế giới. Thông qua quá trình thực hiện chính sách công, nhà nước điều tiết những vấn đề nảy sinh trong đời sống kinh tế - xã hội của đất nước theo những mục tiêu mong muốn, tạo ra môi trường thuận lợi cho phát triển bền vững. Thực hiện chính sách công có vai trò định hướng cho hành động của các chủ thể kinh tế - xã hội trong việc đề ra các biện pháp, các giải pháp. Mục 10
tiêu chính sách công thể hiện thái độ ứng xử của nhà nước trước một vấn đề công, nên nó thể hiện rõ xu hướng tác động của Nhà nước lên các thực thể xã hội để chúng vận động phù hợp với những giá trị tương lai mà Nhà nước theo đuổi. Thực hiện chính sách công giúp chúng ta biến những ý đồ của chính sách thành hiện thực. Qua quá trình thực hiện chính sách giúp chúng ta từng bước thực hiện mục tiêu chính sách và mục tiêu chung. Tổ chức thực hiện chính sách công là một khâu vô cùng quan trọng và có ý nghĩa rất lớn đối với một chính sách, vì đây là quá trình hiện thực hóa chính sách vào trong thực tiễn của cuộc sống. Thực hiện chính sách công là một là một khâu vô cùng quan trọng và có ý nghĩa quyết định đến sự thành công của một chính sách. Các mục tiêu chính sách công chỉ có thể đạt được thông qua quá trình thực hiện chính sách công, bởi thực thi chính sách công bao gồm các hoạt động có tổ chức được thực hiện bởi các cơ quan nhà nước và các đối tác xã hội hướng tới đạt được các mục tiêu và mục đích đã tuyên bố trong chính sách công. Quá trình thực hiện chính sách công làm cho chính sách công tiếp tục được bổ sung, phát triển và phù hợp hơn trong từng giai đoạn, đáp ứng yêu cầu của xã hội [7]. 1.1.1.4. Mục tiêu thực hiện chính sách công Theo nguyên lý triết học, xung quanh chúng ta là các dạng vật chất tồn tại khách quan với những chức năng nhất định. Chức năng là tập hợp những hoạt động có mục đích gắn liền với sự tồn tại và phát triển của thực thể theo yêu cầu xã hội, hay nói một cách chung nhất, chức năng là lý do tồn tại của các dạng thức vật chất. Về mặt bản chất, chính sách là kết tinh ý chí của chủ thể về phương thức tác động đến các đối tượng nên cũng được coi như những 11
dạng thức vật chất đặc biệt, vì vậy chính sách cũng cần phải có những chức năng nhất định để tồn tại. Tổ chức thực hiện chính sách công là một bước vô cùng quan trọng nhằm để duy trì chính sách và đưa chính sách đó đạt được những mục tiêu như mong muốn [24]. Thực hiện chính sách công là giai đoạn quan trọng, để chính sách đi vào thực tiễn đời sống xã hội. Chính sách tốt phải tiến tới mục tiêu phát triển chung, đối với Việt Nam thì mục tiêu đó là “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng và văn minh” đây là mục tiêu phù hợp với xu thế chung của thời đại vì mục tiêu chính sách sẽ phản ánh mong muốn của Nhà nước về những giá trị kinh tế và xã hội, mục tiêu chung và mục tiêu chính sách luôn có sự gắn bó mật thiết với nhau vì vậy khi hoạch định chính sách phải đạt được cả hai mục tiêu mới là tốt. Trên cơ sở nhận thức về vị trí vai trò của thực thi chính sách công trên đây cho thấy hoạt động này có những ý nghĩa to lớn sau đây: Thứ nhất, trong quản lý, điều hành nền kinh tế nhiều thành phần hoạt động theo cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhà nước phải đối xử với nhiều đối tượng có quan hệ khác nhau nên việc thực thi chính sách nhằm biến ý đồ chính sách thành hiện thực là rất quan trọng. Thứ hai, mục tiêu chính sách công có liên quan đến các vấn đề về kinh tế, xã hội nên cùng một lúc không thể giải quyết tất cả mọi vấn đề liên quan mà phải trải qua nhiều quá trình. Mục tiêu chính sách công đạt được phải trải qua quá trình thực hiện chính sách, các mục tiêu của chính sách công luôn gắn kết với nhau, có quan hệ mật thiết với nhau và có tính quyết định đến mục tiêu chung. Thứ ba, tính đúng đắn của chính sách sẽ được khẳng định thông qua việc giải quyết các mâu thuẫn bằng chính sách đã hiệu quả hay không của vấn đề chính sách. Một chính sách nếu đáp ứng được yêu cầu của xã hội, giải 12
quyết được những bức xúc trong đời sống thực tiễn thì được coi là đúng đắn và hợp lý. Một chính sách tốt là chính sách khi triển khai thực hiện luôn được sự đồng tình, ủng hộ của người dân; đáp ứng được các yêu cầu mà những người thụ hưởng mong muốn; giải quyết được các vấn đề bức thiết trong đời sống thực tiễn của xã hội. Thứ tư, chính sách ngày càng hoàn chỉnh thông qua việc thực thi chính sách, bởi chính sách công được hoạch định bởi một tập thể, nên không thể tránh khỏi sự ảnh hưởng của ý chí chủ quan. Do ảnh hưởng của nhiều yếu tố khách quan và chủ quan cũng như tác động của môi trường nên giữa chính sách công và thực tiễn của đời sống xã hội có những vấn đề cần phải được khắc phục, điều chỉnh và bổ sung cho phù hợp. Quá trình điều chỉnh, bổ sung sẽ góp phần làm cho chính sách ngày càng hoàn thiện, đồng thời qua đó làm cơ sở để triển khai thực hiện các chính sách sau này. 1.1.1.5. Nguyên tắc thực hiện chính sách công Phải đáp ứng được yêu cầu thực hiện mục tiêu: Thực hiện chính sách công là những hoạt động cụ thể của các cơ quan quản lý nhà nước và các đối tượng tham gia nhằm đạt được những mục tiêu trực tiếp [24]. - Đảm bảo tính hệ thống, bao gồm hệ thống mục tiêu và biện pháp của chính sách; hệ thống trong tổ chức bộ máy tổ chức thực hiện chính sách công; hệ thống trong điều hành, phối hợp thực hiện; hệ thống trong sử dụng công cụ quản lý khác của nhà nước.Yêu cầu này được đảm bảo trong thực hiện chính sách công sẽ là cơ sở trực tiếp cho việc đạt mục tiêu đề ra. - Đảm bảo tính pháp lý, tính pháp lý được thể hiện trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách công là việc chấp hành các chế định, các quy định về thực hiện chính sách công nhằm đảm bảo tính tập trung, thống nhất trong chấp hành chính sách. Tính khoa học thể hiện trong quá trình tổ chức thực hiện chính sách công là sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan quản lý chính 13