Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu đánh giá mô hình chứng chỉ rừng theo nhóm các hộ gia đình trồng rừng sản xuất tại xã Trung Sơn, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

----------------

DƯƠNG DUY KHÁNH

NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH CHỨNG CHỈ RỪNG

THEO NHÓM CÁC HỘ GIA ĐÌNH TRỒNG RỪNG SẢN XUẤT

TẠI XÃ TRUNG SƠN, HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

HÀ NỘI, 2011

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP -----------------

DƯƠNG DUY KHÁNH

NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH CHỨNG CHỈ RỪNG THEO NHÓM CÁC HỘ GIA ĐÌNH TRỒNG RỪNG SẢN XUẤT TẠI XÃ TRUNG SƠN, HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ

Chuyên ngành: LÂM HỌC

Mã số: 60.62.60 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TSKH. NGUYỄN NGỌC LUNG HÀ NỘI, 2011

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành Luận văn Thạc sĩ của mình, em xin gửi lời cảm ơn chân

thành tới Ban giám hiệu, Phòng Đào tạo, Khoa Sau đại học, Khoa Lâm học và

các Giảng viên trường đại học Lâm nghiệp Việt Nam đã nhiệt tình truyền đạt

những kiến thức quý báu cho em trong suốt quá trình học tập và hoàn thành

Luận văn Thạc sĩ.

Em xin gửi lời cảm ơn chân thành và sâu sắc tới Giáo sư, Tiến sỹ khoa

học Nguyễn Ngọc Lung - Người hướng dẫn em trong suốt quá trình nghiên cứu

và hoàn thành Luận văn Thạc sĩ.

Xin chân thành cảm ơn các cán bộ thuộc Chi cục Lâm nghiệp tỉnh Quảng Trị đã

tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thu thập số liệu để hoàn thành Luận văn này.

Cuối cùng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc nhất đến gia

đình; các anh, chị em và bạn bè trong lớp học, các đồng nghiệp, những người đã

đóng góp, giúp đỡ, động viên, khuyến khích tôi trong suốt quá trình học tập và

nghiên cứu.

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi, có sự hỗ trợ,

hướng dẫn và chỉ bảo từ GS.TSKH. Nguyễn Ngọc Lung. Các nội dung nghiên

cứu trong đề tài này là trung thực, các số liệu tham khảo có trích dẫn rõ ràng, các

kết quả nghiên cứu chưa từng được ai công bố trong bất cứ các công trình nghiên

cứu nào trước đây.

Nếu có phát hiện bất kỳ gian lận nào, tôi xin chịu trách nhiệm trước Hội

đồng cũng như kết quả luận văn của mình.

Xin trân trọng cảm ơn,

Tác giả

Dương Duy Khánh

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................ i

MỤC LỤC ............................................................................................................. ii

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................... v

DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................. vi

DANH MỤC HÌNH ẢNH .................................................................................. vii

ĐẶT VẤN ĐỀ ....................................................................................................... 1

Chương 1: TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................. 5

1.1. Tổng quan về chứng chỉ rừng ...................................................................... 5

1.1.1. Hội đồng quản trị rừng-FSC ............................................................. 5

1.1.2. Chứng chỉ rừng và sự phát triển ....................................................... 6

1.1.2.1. Trên thế giới: .................................................................................. 6

1.1.2.2. Tại Việt Nam .................................................................................. 9

1.1.3. Cơ chế hoạt động của CCR: ............................................................ 11

1.1.3.1. Cơ sở đánh giá CCR ..................................................................... 11

1.1.3.2.Chuỗi hành trình sản phẩm (CoC) ................................................. 15

1.1.3.3. Đơn vị cấp chứng chỉ .................................................................... 16

1.2. Tình hình xuất, nhập khẩu gỗ có CCR tại Việt Nam ................................ 19

1.2.1. Tình hình xuất khẩu gỗ: ................................................................... 19

1.2.2. Tình hình nhập khẩu gỗ: ................................................................. 25

1.3. Tiếp cận với cấp chứng chỉ rừng tại Việt Nam ......................................... 29

1.4. Các khó khăn trong quản lý rừng ở cấp quy mô nhỏ, lẻ khi tiếp cận với

chứng chỉ rừng và quản lý rừng bền vững ........................................................ 32

Chương 2: MỤC TIÊU, PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ

PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................................... 36

2.1. Mục tiêu nghiên cứu .................................................................................. 36

2.2. Cơ sở khoa học .......................................................................................... 36

iii

2.3. Tính khả thi của đề tài ............................................................................... 37

2.4. Phạm vi nghiên cứu ................................................................................... 37

2.5. Nội dung nghiên cứu ................................................................................. 37

2.6. Phương pháp nghiên cứu: .......................................................................... 38

Chương 3: ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KHU VỰC NGHIÊN CỨU ................. 39

3.1. Tổng quan về khu vực nghiên cứu ............................................................ 39

3.1.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................... 39

3.1.1.1.Vị trí địa lý ..................................................................................... 39

3.1.1.2. Địa hình ........................................................................................ 39

3.1.1.3. Khí hậu - Thủy văn ....................................................................... 40

3.1.1.4.Tài nguyên đất ............................................................................... 42

3.1.1.5. Tình hình sử dụng đất toàn huyện ................................................ 44

3.1.2. Tình hình kinh tế xã hội ................................................................... 44

3.1.2.1. Dân số huyện Gio Linh................................................................. 44

3.1.2.2. Thành phần dân tộc ...................................................................... 45

3.1.2.3. Lao động ....................................................................................... 45

3.1.2.4. Cơ sở hạ tầng ................................................................................ 45

3.1.3. Tài nguyên rừng .............................................................................. 47

3.1.3.1. Hệ thực vật.................................................................................... 48

3.1.3.2. Hệ động vật ................................................................................... 48

3.2. Tổng quan về xã Trung Sơn [16] ............................................................... 49

3.2.1. Điều kiện tự nhiên ........................................................................... 49

3.2.2. Các nguồn tài nguyên, khoáng sản .................................................. 50

Chương 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................. 52

4.1. Tình trạng trồng, chăm sóc, bán sản phẩm gỗ keo tại địa phương ............ 52

4.2. Diện tích rừng trồng đã được cấp chứng chỉ và quy trình cấp chứng chỉ FSC ... 54

4.3. Tổng quan mô hình CCR nhóm hộ gia đình thành công tại Gio Linh ...... 59

4.3.1. Tổng quan về nhóm CCR ................................................................. 59

4.3.2. Cơ cấu tổ chức nhóm: ..................................................................... 59

4.3.3. Hoạt động nhóm: ............................................................................. 61

4.3.4. Quỹ phát triển nhóm:....................................................................... 65

4.3.5. Một số khó khăn trong công tác quản lý nhóm ............................... 66

4.4. Các khó khăn hiện các hộ trồng rừng đang gặp phải và các giải pháp thông

qua cấp CCR ..................................................................................................... 67

4.5. Đánh giá các lợi ích của người dân và của xã hội khi nhóm hộ tham gia

được cấp CCR ................................................................................................... 70

4.5.1. Đánh giá về lợi ích kinh tế .............................................................. 70

4.5.2. Đánh giá lợi ích về mặt xã hội ........................................................ 76

4.5.3. Đánh giá về lợi ích môi trường và quản lý rừng bền vững ............. 78

4.6. Các đề xuất bổ sung về chính sách và hướng dẫn thực hiện CCR theo

nhóm hộ phù hợp với điều kiện thực tế tại vùng nghiên cứu. .......................... 80

Chương 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................. 89

5.1. Kết luận ...................................................................................................... 89

5.1.1. Kết quả chính của đề tài .................................................................. 89

5.1.2. Các điểm mới của đề tài .................................................................. 90

5.2. Khuyến nghị............................................................................................... 92

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

Hợp tác xã HTX

Quản lý rừng QLR

QLRBV Quản lý rừng bền vững

Tổng cục lâm nghiệp TCLN

Chứng chỉ rừng CCR

Hội đồng quản trị rừng FSC

Rừng quản lý theo quy mô nhỏ đầu tư thấp SLIMF

Công ước quốc tế về buôn bán các loài động thực vật hoang dã CITES

Tổ chức gỗ nhiệt đới Quốc Tế ITTO

Thực thi luật lâm nghiệp và thương mại FLEGT

Tên 1 đạo luật của Mỹ về nguồn gốc gỗ LACEY

Ngân hàng tái thiết Đức KfW

Cục kinh tế liên bang Thụy Sỹ SECO

Mạng lưới thương mại lâm sản toàn cầu GFTN

Cộng đồng các nước châu Âu EU

VIFORES Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam

Chuỗi hành trình sản phẩm CoC

Ban quản lý BQL

Công ty tư vấn cấp chứng chỉ của Đức GFA

Tổ chức phát triển Hà Lan SNV

Ủy ban nhân dân UBND

Chi cục lâm nghiệp CCLN

Nhóm chứng chỉ rừng cấp thôn VCG

Quỹ quốc tế về bảo vệ thiên nhiên WWF

DANH MỤC BẢNG BIỂU

STT Tên bảng Trang

Thị trường xuất khẩu gỗ và sản phầm gỗ 6 tháng đầu năm 2011 24 1.1

Thị trường nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 6 tháng đầu năm 2011 28 1.2

Số liệu bình quân 5 năm các chỉ tiêu nhiệt độ, độ ẩm và lượng mưa 42 3.1

Hiện trạng sử dụng đất của huyện Gio Linh 44 3.2

Hiện trạng rừng huyện Gio Linh phân theo chức năng 47 3.3

Tổng diện tích rừng trồng keo có sổ đỏ xã Trung Sơn 52 4.1

Tổng hợp diện tích và lượng gỗ khai thác rừng có chứng chỉ 4.2

tại xã Trung Sơn (thôn Kinh Môn và Giang Xuân Hải) 71

Các chi phí cho cấp chứng chỉ (áp dụng cho diện tích dưới 2000ha) 72 4.3

Kinh phí thực hiện dự án cho nhóm Kinh Môn và Giang Xuân Hải 76 4.4

Phân tích SWOT 82 4.5

Đánh giá sai số trước và sau khai thác tại thôn Kinh Môn Áp 4.6

dụng công thức (1) 86

4.7 Tính sai số trước và sau khai thác tại thôn Kinh Môn

Áp dụng công thức (2) 87

vii

DANH MỤC HÌNH ẢNH

Tên hình ảnh Trang STT

Sơ đồ địa giới hành chính tỉnh Quảng Trị 40 3.1

Sơ đồ tổng quát địa giới hành chính xã Trung Sơn 50 3.2

Sơ đồ diện tích các lô rừng được cấp chứng chỉ năm 2010 56 4.1

Phân tích chi phí khi đầu tư cho 3 loại rừng có và không có FSC 73 4.2

Phân tích thu nhập với loại gỗ tròn và gỗ dăm có và không có FSC 75 4.3

Như chúng ta đã biết, luật Bảo vệ và phát triển rừng cũng như Chiến lược

ĐẶT VẤN ĐỀ

lâm nghiệp Quốc Gia đã có những định hướng rõ ràng về quản lý rừng bền vững,

tuy nhiên nó vẫn chưa xây dựng được chính sách quản lý rừng (QLR) bền vững

cho nhiều loại rừng hiện có của nước ta hiện nay, đặc biệt là rừng trồng do các

hộ gia đình, các tổ chức cá nhân quản lý, khai thác và sử dụng. Trong chiến lược

phát triển lâm nghiệp Quốc Gia năm 2006 -2020, nhiệm vụ của ngành lâm

nghiệp cần phải quản lý bền vững 8,4 triệu ha rừng sản xuất trong đó có 4,15

triệu ha rừng trồng bao gồm rừng nguyên liệu công nghiệp tập trung, lâm sản

ngoài gỗ..., 3,36 triệu ha rừng sản xuất là rừng tự nhiên và 0,62 ha rừng tự nhiên

phục hồi sản xuất nông lâm kết hợp. Bên cạnh đó, ngành lâm nghiệp còn quản lý

bền vững 5,6 triệu ha rừng phòng hộ và 2,16 triệu ha rừng đặc dụng [12].

Chứng chỉ rừng là một công cụ quan trọng trong việc quản lý bền vững

rừng, đặc biệt là rừng kinh doanh, thực chất đây là chứng chỉ ISO cung cấp cho

các đơn vị kinh doanh rừng, kinh doanh gỗ và lâm sản. Cho đến nay, đối tượng

rừng được cấp chứng chỉ tương đối rộng bao gồm cả chứng chỉ cho rừng tự

nhiên và rừng trồng. Trên thế giới, có khá nhiều nước áp dụng mô hình chứng

chỉ rừng và đã góp phần lớn trong việc quản lý rừng bền vững, đặc biệt là các

khu vực rừng phòng hộ đầu nguồn và rừng đặc dụng, bên cạnh đó chứng chỉ

rừng còn mang lại các lợi ích về mặt kinh tế, xã hội và môi trường cho con

người. Tuy nhiên, ở Việt Nam hiện nay, khái niệm về chứng chỉ rừng còn rất

mới mẻ, có rất ít các công ty lâm nghiệp, các tổ chức, cá nhân quan tâm đến nó,

có khi có quan tâm nhưng thực tế chưa biết bắt đầu từ đâu.

Vì vậy việc nghiên cứu, đánh giá mô hình chứng chỉ rừng (CCR) thành

công để đề xuất các giải pháp, thậm chí bổ sung để hoàn thiên các tiêu chí đã và

được nhiều tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước quan tâm. Nó góp phần không

nhỏ trong việc cải thiện các chính sách quản lý rừng bền vững và hỗ trợ người

dân trong việc kinh doanh rừng đảm bảo được các yêu cầu về môi trường, kinh

tế và xã hội.

Trong vài thập kỷ qua, cảnh quan rừng tự nhiên nguyên sinh tại Việt Nam

nói chung và khu vực miền Trung Việt Nam nói riêng đang có chiều hướng suy

thoái nghiêm trọng. Hiện tại tại khu vực miền Trung Việt Nam có diện tích khoảng 7.300 km2, đã suy thoái và phân mảnh nghiêm trọng do các nguyên nhân

như hậu quả chiến tranh, khai thác gỗ bất hợp pháp, các tập quán canh tác lâm

nghiệp không bền vững và sự bành trướng của các giống cây ngoại lai. Việc độc

canh cây Keo và các loài cây khác tạo ra sự phân mảnh hơn là tái kết nối cảnh

quan rừng. Các khu rừng tự nhiên có giá trị bảo tồn cao suy thoái đang liên tục

được chuyển đổi thành các khu vực trồng cây rừng cho kinh tế với các chu kỳ

kinh doanh ngắn hạn. Nếu sự việc này vẫn được tiếp tục diễn ra với tốc độ ngày

càng tăng và tính nguyên vẹn của hệ sinh thái không được phục hồi, nhiều loài

đặc hữu tại khu vực sẽ đối mặt với sự tuyệt chủng trong tương lai gần. Việc quản

lý các khu vực rừng trồng cũng chưa được trú trọng, các khu rừng mang tính

phòng hộ vẫn được khai thác bừa bãi tùy vào điều kiện kinh tế của từng hộ làm

ảnh hưởng không nhỏ đến công tác phòng hộ của rừng.

Trên thế giới cũng như ở Viêt Nam, sự thành công của việc chứng chỉ cho

các đơn vị QLR (forest management unit) rộng lớn như Cty lâm nghiệp, lâm

trường quốc doanh, liên hiệp sản xuất, HTX lâm nghiệp... đã được khẳng định

trong 15 năm nay, ví dụ ở Viêt Nam Công ty trồng rừng QFPL Quy Nhơn, lâm

trường Đoan Hùng, lâm trường Vân Đài (Phú Thọ) đã được cấp chứng chỉ QLR

bền vững, nhưng chứng chỉ QLR bền vững cho cá nhân hay hộ gia đình với quy

mô nhỏ từ vài ba ha tới vài ba chục ha (gọi là SLIMF) gộp lại thành nhóm thì

đây là mô hình đầu tiên, nếu có kinh nghiệm tốt sẽ có tác động lớn đến diện tích

rừng phân tán nhưng diện tích rừng rất rộng lớn của người dân nông thôn, vùng

sâu, vùng xa. Có thể nói „Chứng chỉ rừng (Forest Certification) chính là sự xác

nhận bằng văn bản rằng một đơn vị quản lý rừng đã đạt được các tiêu chuẩn

quản lý rừng của tổ chức cấp chứng chỉ“ [12].

Hiện nay, nhiều người tiêu dùng đã nhận thức được tầm quan trọng của

các mặt hàng đồ gỗ được cấp chứng chỉ rừng, thậm chí hội người tiêu dùng tại

Anh, Hà Lan còn có xu hướng tẩy chay sử dụng các loại hàng không có nguồn

gốc xuất xứ. Nhu cầu đối với gỗ nhiệt đới đã được chứng chỉ ở thị trường châu

Âu và Mỹ đã vượt quá cung. Hiện có hơn 8.000 sản phẩm trên khắp thế giới có

mang biểu trưng của chứng chỉ rừng FSC (Hội đồng quản trị rừng thế giới) từ

cửa gỗ đến lược chải đầu, từ văn phòng phẩm đến giấy vệ sinh. Ngày nay, mạng

lưới lâm sản toàn cầu, một nhóm các tổ chức và công ty cam kết sản xuất và

buôn bán gỗ và lâm sản đã được chứng chỉ, đã có mạng lưới ở 18 quốc gia khác

nhau trên khắp thế giới với hơn 600 thành viên. Theo kết quả thống kê nhu cầu

sử dụng hàng có chứng chỉ rừng đã gia tăng với tỉ lệ 2-3% mỗi năm ở Anh. Ở Hà

Lan có 500 công ty cùng với nhà nhập khẩu gỗ nhiệt đới lớn nhất ở châu Âu và lớn

thứ 2 trên toàn thế giới, hiện đã cam kết chỉ mua sản phẩm đã có GSC. Các mạng

lưới bán lẻ rất lớn từ Anh và Mỹ cũng hoạt động với vai trò xúc tác cho những thay

đổi bởi họ đang gia tăng yêu cầu cung cấp gỗ đã được chứng chỉ. [41].

FSC gọi phương pháp này là CCR theo nhóm, phương pháp này có điều

kiện mở rộng vì nhà nước Viêt Nam đã giao quyền quản lý sử dụng tới 3,287

triệu ha rừng trồng và rừng tự nhiên cho hộ gia đình và cá nhân (TCLN, 2010),

và đề tài luận văn này sẽ cố gắng nghiên cứu để bổ sung đóng góp cho mô hình

này sao cho ngày càng phù hợp với thể chế chính sách , luật tục và truyền thống

canh tác, quản lý của địa phương. Mặc dù chứng chỉ rừng vừa có thể tăng khả

năng tiếp cận thị trường, vừa đem lại lợi ích về mặt kinh tế, môi trường và xã hội

cho người dân nhưng nó cũng đòi hỏi khung chính sách có tính chất hỗ trợ từ các

cấp chính quyền địa phương, trung ương đến các cộng đồng quốc tế để nó có thể

thực tế hóa các tính năng đó. Quá trình áp dụng chứng chỉ rừng tại nước ta cần

phải xem xét đánh giá lại một cách có hệ thống đảm bảo giảm thiểu các tác động

tiêu cực và đẩy mạnh công tác quản lý rừng có trách nhiệm. Trên cơ sở đó đúc

rút kinh nghiệm để có thể áp dụng đảm bảo chứng chỉ rừng là một trong những

công cụ quan trọng trong việc quản lý rừng bền vững và có trách nhiệm.

Tiêu chuẩn QLRBV là mức độ cao chung cho toàn thế giới, thể chế và

các chính sách QLR ở mỗi vùng, mỗi quốc gia lại khác nhau, vì vậy thông qua

việc đánh giá của tổ chức cấp CCR, ta có điều kiện xem xét sự chênh lêch của

các quy định đó không những chỉ nhằm đưa năng lực QLR của ta dần dần đạt tới

trình độ quốc tế, mà còn tạo điều kiện dễ dàng cho các chủ rừng Việt Nam thuận

lợi trong việc xin cấp CCR, đó cũng chính là mục đích, là nội dung đóng góp của

công trình này vào việc thực hiện tiến trình QLRBV trong chiến lược phát triển

lâm nghiệp 1996-2020[12].

Với mục tiêu nhằm chuyển hướng lại xu thế này cũng như để giảm thiểu

các tác động tiêu cực, quản lý rừng có trách nhiệm đảm bảo không ảnh hưởng

đến công tác phòng hộ của rừng được nhiều cơ quan, tổ chức trong và ngoài

nước quan tâm. Hiện tại trên địa bàn tỉnh Quảng Trị cũng có nhiều các tổ chức,

cá nhân khác nhau tham gia vào hoạt động hỗ trợ các hộ gia đình cấp chứng chỉ

rừng nhằm đảm bảo được chu kỳ kinh doanh dài hơn cho rừng và tăng cường thu

nhập cho người dân thông qua việc bán gỗ có chứng chỉ. Tuy nhiên hoạt động

này mới thực hiện được một số ít các điểm trên địa bàn của tỉnh. Trên cơ sở đó,

việc nghiên cứu đánh giá mô hình Chứng chỉ rừng theo hướng quản lý từng bền

vững theo nhóm hộ gia đình tại xã Trung Sơn, huyện Gio Linh nhằm bổ sung

hướng dẫn chứng chỉ rừng theo nhóm phù hợp với điều kiện Miền Trung Việt

Nam là vấn đề cấp thiết, cần thiết phải thực hiện để nhân rộng, đảm bảo cho việc

duy trì và phát triển hệ sinh thái, cảnh quan rừng một cách bền vững hơn.

Chương 1

TỔNG QUAN VỀ VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU

1.1. Tổng quan về chứng chỉ rừng

1.1.1. Hội đồng quản trị rừng-FSC

Hội đồng quản trị rừng (FSC) là một mạng lưới toàn cầu, được thành lập

vào tháng 10 năm 1993 tại Toronto, Canada với 130 thành viên đến từ 26 quốc

gia. Trong những ngày đầu, tổ chức đặt trụ sở tại Oaxaca, Mehico, sau này

chuyển đến thành phố Bonn của CHLB Đức. Sau khi được thành lập, tổ chức

này được đông đảo các tổ chức về kinh tế, xã hội và môi trường quan tâm, tín

nhiệm. Họ cũng đã đưa ra được 10 nguyên tắc và nhiều các tiêu chí về quản lý

rừng bền vững, có trách nhiệm làm căn cứ đánh giá thẩm định chứng chỉ rừng,

các tiêu chí chi tiết dựa vào từng nguyên tắc cụ thể. Trên thực tế, hội đồng quản

trị rừng không trực tiếp cấp chứng chỉ cho các đơn vị tập thể hoặc cá nhân mà họ

ủy quyền cho các đơn vị cấp chứng chỉ có uy tín trên thế giới thực hiện các hoạt

động đánh giá, thẩm định và cấp chứng chỉ. Cho đến nay có đến 27 tổ chức được

ủy quyền cấp chứng chỉ rừng trong đó có các tổ chức lớn, có tên tuổi và uy tín

như Smartwood, GFA, SCS...[29].

Tại Thụy Điển hàng năm có lớp đạo tạo quốc tế SSC Forestry (Svensk

Skogscertifiering AB) về Chứng Chỉ Rừng (CCR) để giúp các nước trên thế giới

đào tạo nguồn nhân lực cho các quốc gia có nhu cầu thành lập các tổ chức sáng

kiến quốc gia hay CCR Quốc gia để thực hiện quản lý bảo vệ rừng bền vững.

Ở Việt nam, năm 1998 đã thành lập Tổ công tác Quốc Gia về QLRBV và

CCR.(NWG), từ năm 2006 đổi tên là Viện QLRBV & CCR (SFMI), được FSC

gọi chung là sáng kiến quốc gia

Mục tiêu của Hội đồng quản trị rừng (FSC) là thúc đẩy quản lý rừng trên

thế giới một cách hợp lý về mặt môi trường, có ích lợi về mặt xã hội và có thể

thực hiện được về mặt kinh tế. Để thực hiện được mục tiêu này, FSC đã đưa ra

các tiêu chí thực hiện là:

- Đẩy mạnh việc áp dụng các nguyên tắc và tiêu chí về quán lý rừng đối

với tất cả các loại rừng trên toàn thế giới thông qua một chương trình ủy nhiệm

tình nguyện cho các cơ quan cấp chứng chỉ.

- Tiến hành các hoạt động giáo dục nâng cao nhận thức về tầm quan trọng

của việc tăng cường quản lý rừng

- Hướng dẫn và giúp đỡ các đơn vị, tổ chức, cá nhân, các nhà hoạch định

chính sách, các cơ quan quản lý rừng, các cơ quan lập phápvề lĩnh vực quản lý rừng.

FSC cũng khuyễn khích và hỗ trợ các sáng kiến quốc gia và khu vực nhằm

phi tập trung công việc và thúc đẩy sự tham gia của địa phương như: người liên hệ

với FSC, nhóm làm việc FSC, Văn phòng FSC cấp quốc gia, vùng...

Vấn đề cấp chứng chỉ rừng như là một biện pháp đảm bảo quản lý rừng

bền vững và hợp lý về mặt môi trường. Vấn đề này có thể sẽ gây ra nhiều mối lo

ngại hơn là đóng góp một phần vào việc bảo tồn nguồn tài nguyên rừng đang bị

cạn kiệt. Tình hình ngày càng căng thẳng khi việc cấp CCR gây nhiều tranh cãi

và lộn xộn như hiện nay. Tuy nhiên FSC cũng đã chứng minh được tính khách

quan và thực tế của mình trong việc đánh giá, cấp chứng chỉ và đặc biệt nó nhấn

mạnh nhiều được về các điểm môi trường, kinh tế và xã hội, do vậy nó được

nhìn nhận một cách đúng đắn hơn trong việc đánh giá và cấp chứng chỉ hiện tại.

1.1.2. Chứng chỉ rừng và sự phát triển

1.1.2.1. Trên thế giới:

Trên thế giới chứng chỉ rừng được xem xét từ nhiều khía cạnh nhưng thường

thì được coi là một công cụ hỗ trợ chính sách đồng thời đó cũng làm một quá

trình giúp cho công tác quản lý rừng tại địa phương được tốt hơn. Trong cả hai

trường hợp nêu trên thì chứng chỉ rừng có 02 mục tiêu chính là: (1) Cải thiện

thực tiễn quản lý rừng và (2) tạo ra những thuận lợi về mặt thị trường cho người

sản xuất và các sản phẩm được cấp chứng chỉ. Việc sử dụng các công cụ kinh tế

để bảo vệ môi trường được các chuyên gia về kinh kế và các tổ chức quốc tế lớn

trên thế giới (OECD-Tổ chức phát triển kinh tế hoặc WB-ngân hàng thế giới)

khuyến khích trong gần hai thập kỷ qua. Trong một đánh giá gần đây, tổ chức

phát triển quốc tế (OECD) đã coi chứng chỉ làm một khuyến khích kinh tế gián

tiếp với định nghĩa là: “Bất kỳ một cơ chế nào tạo ra hoặc cải thiện các tín hiệu

thị trường và giá cả đối với tài nguyên sinh học, khuyến khích bảo tồn và sử

dụng bền vững tính đa dạng sinh học”.

Tại Đức, chính phủ thông báo chỉ mua gỗ có nguồn gốc hợp pháp trên cơ

sở quản lý rừng bền vững. Hệ thống cấp chứng chỉ PEFC được sử dụng như một

công cụ chứng minh tính hợp pháp của gỗ và các sản phẩm làm từ gỗ. Chính phủ

liên bang đã xây dựng bộ quy chế nhằm chống lại việc khai thác gỗ bất hợp pháp

và khẳng định để ngăn chặn sự suy thoái của rừng thì việc áp dụng các phương

pháp quản lý rừng bền vững là một việc làm bắt buộc và rất cần thiết.

Tại Phần Lan, lâm nghiệp được quản lý ở quy mô nhỏ với cấp hộ gia đình

là chính. Tại đây hiện tại có hơn 400 nghìn chủ sở hữu rừng quy mô nhỏ cung

cấp tới hơn 80% tổng số gỗ cho cả nước với quy mô hơn 60% sở hữu với diện

tích nhỏ hơn 20ha. Việc cấp chứng chỉ ở đây được thực hiện từ những năm 1990

theo hình thức tự nguyện, các chủ rừng có thể làm đơn xin cấp chứng chỉ cho cá

nhân hoặc theo nhóm. Việc thanh tra kiểm tra sẽ được tiến hành hàng năm áp

dụng cho các chủ rừng được lựa chọn bất kỳ, kết quả thanh tra do một cơ quan

độc lập thẩm định. Hiện tại hệ thống cấp chứng chỉ rừng của Phần lan có 37 tiêu

chuẩn áp dụng trên toàn quốc.

Tại Thụy Điển, FSC thành lập một nhóm xây dựng bộ chứng chỉ từ năm

1996, thành phần của nhóm xây dựng bao gồm đại diện các doanh nghiệp lâm

nghiệp, chính quyền, các viện nghiên cứu, các tổ chức phi chính phủ... và đến

năm 1998 nội dung cơ bản của bộ công cụ đã được hoàn thành. Hệ thống chứng

chỉ rừng ở đây có thể được đánh giá là nghiêm khắc nhất trong tất các các hệ

thống đang áp dụng cấp chứng chỉ hiện nay trên thế giới. Nó được xây dựng với

mục tiêu bảo tồn thiên nhiên trong cả các khu vực rừng sản xuất vì vậy những

chủ rừng lớn và các cơ quan trong chính phủ phải lồng ghép những quy định bắt

buộc đó vào các văn bản hướng dẫn. Cũng tại nước này, các tiêu chuẩn cấp

chứng chỉ rừng của FSC là điều kiện bắt buộc phải thực hiện do vậy sản lượng

rừng của nước này tăng lên đáng kể. Hiệp hội liên minh các chủ rừng ban đầu rất

tích cực tham gia đàm phán về hệ thống các tiêu chuẩn của FSC, tuy nhiên nhiều

tiêu chuẩn trong hệ thống không được họ đồng tình và hệ thống cấp chứng chỉ

của Thụy Điển bị chỉ trích dữ dội từ phí các chủ rừng. Một trong những nguyên

nhân chủ yếu là tiêu chuẩn ở đây không phù hợp với các chủ rừng quy mô nhỏ

với diện tích nhỏ là các cá nhân hộ gia đình. FSC cũng có đề nghị cấp chững chỉ

cho một nhóm các hộ gia đình chủ rừng nhỏ nhưng hiệp hội liên minh rừng

không đồng ý, họ cho rằng không thể cấp chứng chỉ cho hàng ngàn chủ hộ có

diện tích rừng quy mô nhỏ trong khi các hoạt động buôn bán lâm sản của họ diễn

ra ở khắp nơi, như vậy khó có thể truy xuất ra nguồn gốc nguyên liệu gỗ để sản

xuất ra sản phầm. Các chủ rừng giữ quan điểm cho rằng hệ thống cấp chứng chỉ

phải được hài hòa cấp quốc tế và là quy tắc tương đồng với tiêu chuẩn của các

nước khác. Như vậy có thể đánh giá bộ tiêu chuẩn FSC tại đây đã gây ra thiệt hại

về kinh tế với chủ rừng là tư nhân hoặc các hộ gia đình cá nhân vì theo ước tính

của FSC nếu áp dụng tiêu chuẩn đó thì sẽ có tới 14% diện tích rừng không được

khai thác để dùng cho mục tiêu bảo tồn.

Tại Canada, chính phủ nước này chính thức cam kết quản lý rừng bền

vững bằng việc xây dựng và phê duyệt chiến lược lâm nghiệp quốc gia và quản

lý rừng bền vững vào năm 1992. Hiện nay Canada có tới hơn 20triệu ha rừng đã

được cấp chứng chỉ quản lý rừng bền vững lớn nhất trên thế giới

Tại Châu Á, từ những năm 1990, khi thảo luận về các vấn đề về rừng thì

việc quản lý rừng bền vững và cấp CCR luôn được thảo luận sôi nổi hơn cả, việc

đưa ra các tiêu chuẩn cũng được cân nhắc để đảm bảo tính hợp lý và phù hợp với

chính sách của từng nước khác nhau. Tuy nhiên do ở Châu Á có nhiều kiểu rừng

khác nhau nên việc đưa ra một bộ tiêu chuẩn để áp dụng chung vẫn chưa thực

hiện được. Cấp CCR được khẳng định là công cụ quan trọng và là công cụ chính

sách mạnh mẽ nhất trong quản lý rừng được các nước trong khu vực Châu Á

khẳng định. Để tham gia vào các hoạt động cấp CCR theo các nước trên thế giới,

Châu Á cũng dần dần tham gia vào các hoạt động cho việc cấp CCR như: tham

gia vào các cuộc họp thượng đỉnh Trái đất năm 1992 và là thành viên của tổ

chức ITTO, xây dựng các bảng tiêu chuẩn quốc gia dựa trên các nguyên tắc và

tiêu chí của FSC và đã có một số diện tích rừng tự nhiên, rừng trồng được cấp CCR.

Tuy nhiên thành tựu của các nước Châu Á còn bị hạn chế nhiều do gặp nhiều khó

khăn trong việc cấp chứng chỉ rừng do tính bền vững chưa có, các khó khăn về chính

sách đất đai, nạn khai thác và buôn bán gỗ bất hợp pháp vẫn là vấn đề ảnh hưởng lớn

đến quản lý rừng và cấp CCR.

Trên thực tế trên thế giới tới tháng 9 năm 2011 có tới 79 Quốc gia được

cấp chứng chỉ với 1062 chứng chỉ FM cho tổng diện tích là 143,91 triệu ha, tổng

cộng có 107 Quốc gia được cấp chứng CoC với tổng số chứng chỉ là 21.439[28].

Thực tế này chứng minh sự phổ biến và tuân thủ của các đơn vị/cá nhân đối với

bộ tiêu chuẩn của FSC[29].

1.1.2.2. Tại Việt Nam

Việt Nam đã tham gia hoạt động cấp CCR từ những năm 1998 cho tới

nay, tuy nhiên việc cấp chứng chỉ chỉ áp dụng cho các khu vực rừng trồng chứ

chưa cấp cho bất cứ một khu vực rừng tự nhiên nào. Việc cấp chứng chỉ rừng tại

Việt Nam ban đầu đã nhận được sự ủng hộ của các cấp chính quyền địa phương,

sự hăng hái và tự nguyện của các chủ rừng và tiến trình đi đến quản lý rừng bền

vững để đạt được chứng chỉ rừng đã đạt được một số tiến bộ nhất định, nhất là

tại các khu vực khai thác chế biến xuất khẩu gỗ hoặc các công ty lâm nghiệp có

liên quan đến xuất khẩu gỗ. Việc áp dụng chứng chỉ rừng như một công cụ để

quản lý bền vững rừng và tài nguyên thiên nhiên thực sự đang là vấn đề cần thiết

ở các cấp độ chính quyền địa phương, các công ty lâm nghiệp, các đơn vị cá

nhân là các chủ rừng quy mô nhỏ lẻ. Đặc biệt trong bối cảnh chung hiện nay trên

toàn thế giới, nếu chúng ta không năng động hội nhập thị trường thế giới thì sẽ bị

bỏ xa, chẳng hạn như sản phẩm lâm sản của chúng ta sản xuất từ các sản phẩm

gỗ không có chứng chỉ thì chúng ta không thể xuất sang các thị trường “béo bở”

trên thế giới được. Do vậy việc áp dụng công cụ hoặc phương pháp/tiêu chuẩn

trong quản lý rừng để đạt được đến cấp chứng chỉ rừng là mục tiêu hàng đầu của

các công ty lâm nghiệp của cả khối nhà nước và khối tư nhân .

Tuy nhiên ở Việt Nam hiện nay, các trở ngại dần dần cũng xuất hiện, đó

là quá trình chuyển đổi các chủ rừng quan lý theo cơ chế bao cấp nhà nước như

một đơn vị sự nghiệp lâm nghiệp sang hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp

theo pháp luật hiện hành, các lâm trường quốc doanh đổi tên thành các công ty

lâm nghiệp ngoài việc quản lý rừng, khai thác gỗ họ còn được cấp kinh phí cho

việc giữ gìn an ninh trật tự, vận động người dân thực hiện các chính sách giáo

dục, y tế, văn hóa, xã hội... Trước đây các kế hoạch trồng rừng, khai thác gỗ đều

do nhà nước cấp chỉ tiêu và hầu hết có ít các lâm trường có thể tự điều tra trữ

lương, sản lượng khai thác, thiết kế khai thác... mà hầu hết họ phải thuê hoặc

khoán cho các tổ chức/cá nhân khác từ bên ngoài vào làm, do đó động lực để cho

các chủ rừng tiến hành làm chứng chỉ rừng ngày càng giảm đi rõ rệt, có những chủ

rừng không quan tâm đến CCR hoặc có quan tâm thì chỉ ở mức độ biết, để đấy.

Năm 2004, chính phủ ra nghị định số 200/2004/NĐ-CP về đổi mới các

lâm trường quốc doanh, giao quyền tự chủ kế hoạch và tự chủ về tài chính cho

các lâm trường và đổi mới các lâm trường thành các doanh nghiệp sản xuất lâm

nghiệp. Ngược lại với các chủ rừng, các đơn vị kinh doanh rừng và lâm trường,

các cơ sở chế biến lâm sản lại phát triển manh mẽ và vươn tới các thị trường có

lợi nhuận cao trên thế giới mà yêu cầu của các thị trường này là gỗ phải có

nguồn gỗ hợp pháp và được quản lý bền vững, có nghĩa là gỗ phải có CCR. Do

vậy các doanh nghiệp này cần phải có một hệ thống quản lý chặt chẽ để có thể

truy được nguồn gốc gỗ mà họ sử dụng và cần nguồn nguyên liệu được cấp

chứng chỉ rừng theo các nguyên tắc mà FSC đã quy định được áp dụng tại khu

vực châu Á nói chung và Việt Nam nói riêng [13]. Kết quả của Nghị định số

200/2004/NĐ-CP là đổi được tên tất cả các "Lâm trường" (2 từ) thành

"CTTNHHMTVLN" (11 từ), và các Lâm trường trả lại tổng diện tích khoảng 1,2

triệu ha rừng tự nhiên cho UBND các xã quản lý. Cho đến nay các rừng tự nhiên

này từ có người quản lý thành không có người quản lý[11].

Kết quả kiểm kê rừng (Viện điều tra rừng, 2000) cho thấy, tổng trữ lượng

gỗ cây đứng toàn quốc là 721 triệu m2. Nếu tổ chức quản lý kinh doanh hợp lý

hàng năm có thể khai thác tối thiểu là 1 %, tương đương 7 triệu m2, như vậy sau

chương trình hạn chế khai thác rừng tự nhiên nghèo kiệt (1997-2010), thường

gọi là “đóng cửa rừng tự nhiên” trong 15 năm, sẽ không chỉ có 105 lâm trường

khai thác gỗ hiện nay mà sẽ lại tăng lên gấp 2-3 lần với tổng trữ lượng cây đứng

7 triệu m3/năm còn năm dưới lượng tăng trưởng hàng năm 1% của rừng.

(Nguyễn Ngọc Lung, 2001)[10].

Hiện tại, nước ta là một trong năm nước đứng đầu thế giới về xuất khẩu

hàng hóa đồ gỗ nhưng thị trường cung cấp nguồn nguyên liệu có chứng chỉ rừng

hiện nay chưa đáp ứng được yêu cầu xuất khẩu. Do vậy việc tìm kiếm các nguồn

gỗ có chứng chỉ với giá thành đáp ứng được yêu cầu ngày càng được các đơn vị

kinh doanh về lâm sản quan tâm hàng đầu. Đây cũng có thể được đánh giá là

một động cơ để khuyến khích các cơ sở kinh doanh, các công ty lâm nghiệp phối

hợp với các chủ rừng để tiến hành thực hiện các hoạt động cấp chứng chỉ rừng,

đáp ứng được yêu cầu của các nước nhập khẩu đề ra và cải thiện được tình trạng

quản lý rừng hiện tại của nước ta cũng như tăng được các lợi ích về môi trường,

kinh tế, xã hội cho các chủ rừng, các cấp chính quyền địa phương và người dân.

1.1.3. Cơ chế hoạt động của CCR:

1.1.3.1. Cơ sở đánh giá CCR

Các nước trên thế giới hiện nay đang nỗ lực thể hiện các chính sách, pháp

luật và các hành động liên quan đến bảo vệ rừng, quản lý rừng bền vững và có

trách nhiệm thông qua tiến trình xây dựng những tiêu chí và chỉ tiêu để cụ thể

hóa hoạt động quản lý rừng và giám sát chặt chẽ các hoạt động này. Mỗi quan hệ

giữa CCR và các tiến trình liên chính phủ nhằm xây dựng các tiêu chí và chỉ thị

cho quản lý rừng bền vững có tính bổ sung, hỗ trợ. Những sáng kiến như tins

trình liên Âu tại Châu Âu, tiến trình Tarapota tại Châu Mỹ Latinh, tiến trình

Montreal tại những nước vùng ôn đới và hàn đới nhằm mục tiêu cải thiện chất

lượng thông tin cấp quốc gia và hiện trạng rừng. Chứng chỉ rừng thì hoàn toàn

khác vì nó mang tính chuẩn mực chứ không manh tính miêu tả và hoạt động ở

cấp quản lý với vai trò là một khuyến khích thị trường. Nhưng ở đây lại có sự bổ

sung và tương hỗ lẫn nhau là vì vcác số liệu có được từ các tiến trình xây dựng

các tiêu chí, chỉ thị có thể giúp xây dựng các tiêu chuẩn chững chỉ và ngược lại

thông tìn về các khu rừng đã được cấp chứng chỉ có thể sử dụng trong các tiến

trình xây dựng tiêu chí và chỉ thị.

Tại châu Âu có 32 quốc gia tham gia tiến trình Pan European -Helsinki

vào năm 1994. Tiến trình này đã xây dựng các tiêu chuẩn và chỉ số theo nguyên

tắc quản lý rừng vền vững ở châu Âu. Kết quả có 6 tiêu chí và 20 chỉ số (C&I)

định lượng được xác định (FAO) 2001)[32]. Tổ chức gỗ nhiệt đới (ITTO) có 52

quốc gia trong đó có 33 quốc gia sản xuất gỗ nhiệt đới và 27 quốc gia tiêu thụ

sản phẩm (ITTO member page)[30]. Trong những năm 90, ITTO đã đi tiên

phong trong việc xây dựng tiêu chuẩn để đo lường quản lý rừng nhiệt đới bền

vững và đã xác định được 7 tiêu chí và 27 chỉ số tập trung trước hết vào cơ sở

pháp luật và thể chế quản lý rừng bền vững và tập trung vào đối tượng là rừng

khai thác gỗ, chưa có cho rừng đa mục tiêu. Sau đó bảng chỉ số này được điều

chỉnh vào lần 2 năm 1998 và lần 3 vào năm 2005[31]. Trung tâm nghiên cứ lâm

nghiệp quốc tế (CIFOR) cũng đưa ra bộ tiêu chuẩn QLRBV với 8 tiêu chí trong

khi đó tiến trình Montréal được nhiều nước ôn đới đề xuất bộ tiêu chuẩn 7 tiêu

chí ra đời lần đầu vào tháng 2 năm 1995 tại Santiago, Chile và đã được sửa đối

lần 3 vào tháng 12 năm 2007. (Website về Tiến trình Montreal)[34].

Tương tự như vậy, FAO năm 1995 và tổ chức Môi trường Liên hiệp quốc

đã hỗ trợ các nước châu Phi và vùng Cận Đông tổ chức hội thảo tại Nairobi,

Kenya và đưa ra 7 tiêu chí với 47 chỉ số cho vùng rừng khô hạn châu Phi và 7

tiêu chí, 65 chỉ số cho vùng Cận Đông[35]. Năm 1997, tổ chức FAO và Môi

trường và Phát triển Trung Mỹ cũng họp đề xây dựng tiêu chuẩn và chỉ tiêu cho

các nước thành viên. Kết quả là có 8 tiêu chí và 52 chỉ số cho cấp quốc gia và 4

tiêu chí cùng 40 chỉ số cho cấp vùng. (FAO, 2001)[26].

Tùy điều kiện mỗi quốc gia khác nhau trên thế giới mà việc xây dựng tiêu

chuẩn quốc gia về quản lý rừng bền vững trên cơ sở thảo luận và nhất trí giữa

các tổ chức môi trường, kinh tế và xã hội phù hợp với công ước quốc tế về môi

trường và đao dạng sinh học như CITES, TFAP... có thể dựa trên các nguyên tắc

quản lý bảo vệ rừng của hội đồng quản trị rừng. Tiêu chuẩn phải bao gồm các

tiêu chí cụ thể về môi trường, kinh tế, xã hội phù hợp với đối tượng được chứng

chỉ rừng (CCR cho rừng tự nhiên hoặc rừng trồng) và với điều kiện của từng

vùng sinh thái hoặc trên phạm vi cả nước. Trong tài liệu hướng dẫn của ITTO về

quản lý bền vững rừng tự nhiên nhiệt đới[37] thì những quy định tập trung vào

41 nguyên tắc cụ thể với 03 mục lớn như: (1) Chính sách pháp luật; (2) Quản lý

rừng và (3) là những vấn đề kinh tế xã hội và tài chính. Trong mỗi nguyên tắc lại

có các hoạt động cụ thể quy định các công việc cần làm để đảm bảo tuân thủ các

nguyên tắc đề ra.

Trong tài liệu những nguyên tắc và tiêu chí quản lý rừng của FSC đưa ra

gồm có 10 nguyên tắc áp dụng cho tất các các loại rừng tự nhiên và rừng trồng

kể cả rừng sản xuất gỗ và các loại rừng cho ra các sản phẩm khác ngoài gỗ [17].

Các nguyên tắc và tiêu chí phải bao gồm tất cả các khía cạnh liên quan đến quản

lý kinh doanh rừng và tuân thủ các chính sách pháp luật, quyền và trách nhiệm

sử dụng đất, quyền của các cộng đồng địa phương, phân chia lợi nhuận, khuyến

khích đa dạng hóa sản phẩm, chống ô nhiễm môi trường, kiểm tra đánh giá,

chăm sóc bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường, xã hội... Tuy nhiên các chủ rừng

không nhất thiếp phải đáp ứng được toàn bộ các tiêu chí trên thì mới được cấp

chứng chỉ, việc này còn tùy thuộc vào việc tổ chức thực hiện chứng chỉ nhưng

phải đảm bảo tuân thủ những nguyên tắc quan trọng nhất liên quan đến các yếu

tố môi trường, xã hội.

Chứng chỉ rừng không thể thay thế những biện pháp quản lý bảo vệ rừng

truyền thống như chính sách pháp luật, công ước, chương trình hay kế hoạch

hành động của địa phương, nước sở tại. Tuy nhiên tùy theo điều kiện thì chứng

chỉ rừng là một công cụ hữu hiệu khuyến khích áp dụng quản lý rừng bền vững

và thu hút các tầng lớp xã hộ tham gia trong quá trình hội nhập và phát triển.

Nhiệm vụ chính của FSC là thúc đẩy việc quản lý rừng trên thế giới một

cách hợp lý về mặt môi trường, có lợi ích về mặt xã hội và kinh tế.

a) Lợi ích về môi trường:

Đảm bảo cho tất cả mọi người tham gia vào thương mại lâm sản rằng các

đóng góp của họ sẽ giúp đỡ việc bảo tồn hơn là hủy diệt rừng, con người và cuộc

sống thông qua các hoạt động.

Bảo tồn đa dạng sinh học và các giá trị khác như nước, đất…

Duy trì các chức năng sinh thái và thể thống nhất của rừng.

Bảo vệ các loại động, thực vật quý hiếm và môi trường sống của chúng.

b) Lợi ích về xã hội:

Đảm bảo quyền con người được tôn trọng. Nhiệm vụ chính là yêu cầu có

sự tham gia của nhiều thành phần có liên quan khi xây dựng bộ tiêu chuẩn quốc

gia hay khu vực. Điều này có nghĩa rằng tất cả các hoạt động laâ nghiệp phải

được sự đồng thuận cảu các nhóm dân tộc thiểu số hoặc cộng đồng địa phương.

Ví dụ: các phương thức sử dụng rừng truyền thống như thu lượm hoa, quả, củi, vật

liệu xây dựng hoặc cây thuốc phải được cân nhắc để đảm bảo cuộc sống của họ.

c) Lợi ích về kinh tế:

Đó là chủ rừng cần phải cố gắng đạt được cách sử dụng tối ưu và chế biến

tại chỗ các sản phẩm đa dạng của rừng, giảm thiểu các tác động tiêu cực đến môi

trường nơi khai thác và chế biến. FSC xây dựng 10 nguyên tắc và tiêu chuẩn cho

quản lý rừng bền vững. Các nguyên tắc và tiêu chuẩn này phù hợp với tất cả các

loại rừng: ôn đới, nhiệt đới, rừng tự nhiên và rừng trồng.

Từ các nguyên tắc và tiêu chuẩn đó, các quốc gia, khu vực tham gia vào

tiến trình quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng sẽ xây dựng các bộ tiêu

chuẩn quốc gia riêng để đánh giá và phù hợp với các điều kiện cụ thể của mình.

Các bộ tiêu chuẩn này cần phải được sự phê chuẩn của FSC trước khi được sử

dụng để đánh giá cấp chứng chỉ tại quốc gia hoặc khu vực đó.

1.1.3.2.Chuỗi hành trình sản phẩm (CoC)

Từ một cây gỗ, để có thể trở thành một thành phẩm gỗ, cần phải trải qua

nhiều bước, bao gồm từ khai thác, chế biến và sản xuất sơ cấp và thứ cấp, phân

phối và tiêu thu. Quá trình này được gọi là chuỗi-hành-trình-sản-phẩm. Bằng

cách kiểm định từng bước trong quá trình này, chứng chỉ chuỗi hành trình sản

phẩm (CoC) đảm bảo với khách hàng rằng các sản phẩm đã được chứng chỉ mà

họ mua thực sự có nguồn gốc từ một khu rừng đã được chứng chỉ. Sản phẩm của

các công ty đã được chứng chỉ chuỗi hành trình sản phẩm có thể được mang

nhãn FSC.

Bước đầu tiên cho một công ty muốn thực hiện chững chỉ chuỗi hành trình

sản phẩm là phải xác định tất cả điểm kiểm soát gỗ tập kết (CCP’s). Điểm kiểm

soát gỗ tập kết là điểm mà gỗ nguyên liệu đã được chứng chỉ và chưa được

chứng chỉ có khả năng bị trộn lẫn với nhau. Ở mỗi điểm đã xác định sẽ cần sự

kiểm soát để đảm bảo rằng gỗ sẽ không bị trộn lẫn. Trong hầu hết các trường

hợp, CCP’s sẽ bao gồm:

- Việc thu mua nguyên liệu gỗ

- Đầu vào tốt

- Kiểm tra trong sản xuất

- Hàng hóa thành phẩm và lưu kho

- Việc bán hàng

Cách thức mà CCP’s có thể ngăn cản được việc trộn lẫn gỗ đã được chứng

chỉ và chưa được chứng chỉ là thông qua việc kết hợp xác nhận và xác minh gỗ,

phân loại gỗ và chứng từ phù hợp, cùng với việc đào tạo chuyên môn đầy đủ.

Hướng dẫn chứng chỉ chuỗi hành trình sản phẩm thay đổi tùy theo các cơ quan

cấp chứng chỉ khác nhau và các chi tiết cần dẫn chiếu đến các cơ quan cấp chứng

chỉ có liên quan. Do đó, mục tiêu của việc chứng chỉ chuỗi hành trình sản phẩm

là cung cấp bằng chứng rằng sản phẩm được chứng chỉ có nguồn gốc từ các khu

rừng đã được cấp chứng chỉ và quản lý tốt và xác minh rằng các sản phẩm đó

không lẫn lộn với các sản phẩm từ các khu rừng chưa được chứng chỉ ở bất kỳ

điểm nào của chuỗi cung cấp, trừ phi dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt của cơ chế

nhãn sinh thái tỷ lệ (%) mà sản phẩm đang được áp dụng. Nhãn sinh thái dựa

trên tỷ lệ là một cơ chế mà lâm sản chỉ chừa một tỷ lệ nhỏ nguyên liệu gỗ được

chứng chỉ vẫn có thể được dán nhãn nêu lên rằng chúng có nguồn gốc từ các khu

rừng được quản lý tốt. Cơ quan chứng chỉ được ủy nhiệm đang tiến hành hoặc

quản lý chương trình chứng chỉ này sẽ đưa ra hướng dẫn và giới hạn về các

tuyên bố này trên nhãn sinh thái.

Chi phí trực tiếp của việc được chứng chỉ chuỗi hành trình sản phẩm

(CoC) bao gồm chi phí đánh giá ban đầu và hàng năm. Chi phí gián tiếp có thể

bao gồm khoản tăng thêm để phân loại sản phẩm, trang bị lại nhà xưởng và đào

tạo nhân viên để đảm bảo tính riêng rẽ của sản phẩm.

1.1.3.3. Đơn vị cấp chứng chỉ

Như đã nói ở trên, FSC không trực tiếp cấp chứng chỉ mà ủy quyền cho

các đơn vị khác có đủ điều kiện để cấp chứng chỉ cho các tổ chức, đơn vị và cá

nhân trên toàn thế giới[29]. Hiện nay có 27 tổ chức được FSC ủy quyền cấp cấp

chứng chỉ rừng chính trên phạm vi toàn cầu là[25]:

(1) BM TRADA Certification Ltd (TT) – Anh

Email: amcgregor@bmtrada.com Website: www.bmtrada.com

(2) Bureau Veritas Certification UK (BV) - Anh

Email: rebecca.paine@uk.bureauveritas.com

(3) Control Union Certifications UK (CU) - Anh

Email: cuuk@controlunion.co.uk Website: www.controlunion.com

(4) Rainforest Alliance, SmartWood Program UK (SW)- Anh

Email: uk@nepcon.net Website: www.nepcon.net

(5) SGS Qualifor UK (SGS) Chain of Custody - Anh

Email: gb.forestry@sgs.com Website: www.forestry.sgs.com

(6) SGS Qualifor UK (SGS) Forest Management - Anh

Email: douglasorr@btinternet.com

(7) Woodmark, Soil Association (SA) - Anh

Email: wm@soilassociation.org Website:

www.soilassociation.org/forestry

(8) Bureau Veritas Certification - Eurocertifor (BV) (former BVQI) - Pháp

Email: heloise.dhuart@fr.bureauveritas.com Website:

www.certification.bureauveritas.fr/com

(9) Certiquality (CQ) - Italia

Email: a.napolitano@certiquality.it Website: www.certiquality.it

(10) Control Union Certifications (CU) (formerly SKAL Onternational) – Hà Lan

Email: certification@controlunion.com Website: www.controlunion.com

(11) CTIB-TCHN Belgian Institute for Wood Technology (CTIB) – Bỉ

Email: alain.grosfils@ctib-tchn.be Website: www.ctib-tchn.be

(12) Det Norske Veritas Certification AB (DNV) – Thụy Điển

Email: anders.wingqvist@dnv.com Website: www.detnorskeveritas.se

(13) Forest Certification LLC (FC) – Cộng hòa liên bang Nga

Email: iso-bratsk@yandex.ru Website: www.fcert.ru

(14) Technological Institute FCBA (earlier called CTBA) - Pháp

Email: philippe.ferro@fcba.fr Website: www.fcba.fr

(15) GFA Consulting Group GmbH (GFA) – Đức

Email: certification@gfa-group.de Website: www.gfa-certification.de

(16) HolzCert Austria (HCA) – Ôx- trây-lia

E-mail: hca@holzcert.at Website: www.holzcert.at

(17) Institut fur Marktokologie (IMO) – Thụy Sỹ

Email: forest@imo.ch Website: www.imo.ch

(18) Istituto per la Certificazione e i Servizi per Imprese

dell’Arrendemento e del Legno (ICILA) – I-ta-li-a

Email: fmcoc@icila.org Website: www.icila.org

(19) KPMG FCSI (Forest Certification Services Inc.) (KF) – Ca-na-đa

Email: gmacintosh@kpmg.ca Website: www.kpmg.ca

(20) LGA InterCert GMbH (IC) – Đức

Email: klaus.schatt@intercert.lga.de Website: www.lga-intercert.com

(21) QMI-SAI Global Assurance Services (QMI) – Ca-na-đa

E-mail: Guillaume.Gignac@qmi-saiglobal.com Website:

www.qmi.com

(22) Scientific Certification Systems (SCS) – Mỹ

Email: rhrubes@scscertified.com Website: www.scscertified.com

(23) SGS Qualifor South Africa (SGS) – Nam Phi

Email: gerrit.marais@sgs.com Website: www.qualifor.sgs.com

(24) SmartWood, Rainforest Alliance (SW) – Mỹ

Email: info@ra.org Website: www.smartwood.org

(25) Stichting Keuringsbureau Hout (SKH)-Hà Lan

E-mail: mail@skh.org Website: www.skh.org

(26) Swiss Association for Quality and Management Systems (SQS)- Thụy Sỹ

Email: alfred.urfer@sqs.ch Website: www.sqs.ch

(27) TÜV Nord Cert GmbH (TÜV) – Đức

E-mail: whirtz@tuev-nord.de Website: www.tuev-nord-cert.com

FSC được chính phủ các nước như Áo, Hà Lan, Úc tài trợ kinh phí để

giúp các nước đang phát triển xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về quản lý rừng bền

vững, đào tạo cán bộ và thực hiện CCR. Hiện tại trên thế giới có nhiều nước đã

thành lập Chứng chỉ FSC quốc gia để xúc tiến quản lý bảo vệ rừng và cấp chứng

chỉ rừng.

1.2. Tình hình xuất, nhập khẩu gỗ có CCR tại Việt Nam

1.2.1. Tình hình xuất khẩu gỗ:

Hiện đồ gỗ đã trở thành mặt hàng xuất khẩu chủ lực đứng thứ 5 của Việt

Nam sau dầu thô, dệt may, giày dép và thủy sản. Sự phát triển này đã đưa Việt

Nam vượt Indonesia và Thái Lan trở thành một trong hai nước xuất khẩu đồ gỗ

đứng đầu Đông Nam Á. Chất lượng sản phẩm đồ gỗ Việt Nam luôn được nâng

cao, có khả năng cạnh tranh được với các nước trong khu vực.

Trong khi thị trường đang được mở rộng và kim ngạch tăng nhanh thì

nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực đồ gỗ nhất là các doanh nghiệp tại TP. Hồ

Chí Minh, Đồng Nai, Gia Lai, Đắk Lắk, Bình Định cho biết họ đang rất khó

khăn trong tìm kiếm gỗ nguyên liệu để duy trì sản xuất. Theo Bộ Công Thương,

nguồn nguyên liệu cho ngành gỗ xuất khẩu đang thiếu trầm trọng. Hàng năm

chúng ta phải nhập 80% gỗ nguyên liệu, chiếm tới 37% giá thành sản phẩm. Hơn

nữa 90% gỗ nhập khẩu từ Lào và Campuchia thì nguồn này đang cạn kiệt. Kể từ

năm 2005 đến nay, 2 nước Malaysia và Indonesia đã đóng cửa mặt hàng gỗ xẻ,

gây nhiều khó khăn cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Giá nhiều loại gỗ đã tăng

bình quân từ 5% - 7%, đặc biệt gỗ cứng đã tăng từ 30% - 40%, làm cho nhiều

doanh nghiệp Việt Nam rơi vào tình trạng có đơn hàng nhưng không có lợi

nhuận hoặc lợi nhuận rất thấp.

Đối với nguồn gỗ trong nước, công tác quy hoạch còn nhiều bất cập, các

dự án phát triển rừng nguyên liệu chưa được quan tâm đúng mức, dẫn đến sản

lượng gỗ phục vụ cho chế biến xuất khẩu không được cải thiện. Chiến lược lâm

nghiệp quốc gia giai đoạn 2006 - 2020 đặt mục tiêu phát triển 825.000 ha rừng

nguyên liệu cho ngành gỗ Việt Nam, trong đó có sự kết hợp giữa các loại cây có

chu kỳ kinh doanh ngắn 7-10 năm và chu kỳ kinh doanh dài từ 15 năm trở

lên[12]. Sản lượng dự kiến khai thác để phục vụ ngành gỗ vào năm 2020 sẽ đạt

20 triệu m3/năm (trong đó có 10 triệu m3 gỗ lớn), mới đáp ứng được khoảng

70% nhu cầu. Theo tính toán của Hiệp hội gỗ, còn phải chờ ít nhất 10 năm nữa

mới hy vọng chủ động được một phần nguyên liệu trong nước khi các khu rừng

trồng gỗ lớn do các doanh nghiệp phát triển bắt đầu cho khai thác. Còn trong

tương lai gần, không có cách nào khác là phải tiếp tục nhập khẩu gỗ nguyên liệu.

Hiện tại phần lớn đất rừng (gần 5 triệu ha) là do các lâm trường quốc

doanh và chính quyền địa phương quản lý, trong khi khoảng 3,1 triệu ha đã được

giao cho hơn một triệu hộ gia đình và cá nhân, nhưng có 20-30% diện tích được

sử dụng đúng mục đích, 70% còn lại chưa đem lại hiệu quả như mong muốn[14].

Trong khi đó, nhiều nhà đầu tư lớn muốn đầu tư vào rừng trồng thì lại không có

đất trồng rừng. Tuy nhiên, đến nay cũng đã xuất hiện một số mô hình hợp tác,

liên kết giữa doanh nghiệp và các chủ rừng (hộ dân, nông lâm trường) để trồng

rừng sản xuất. Có doanh nghiệp chọn hình thức đầu tư tiền, giống, kỹ thuật cho

các hộ dân trồng rừng, khi đến kỳ khai thác, hộ dân sẽ hoàn trả cho doanh nghiệp

sản lượng gỗ nhất định, phần sản lượng tăng thêm sẽ thuộc về người trồng rừng.

Công tác xây dựng mạng lưới chế biến gỗ trên toàn quốc chưa có sự

thống nhất để sử dụng nguồn nguyên liệu vốn đang rất khan hiếm. Cùng với hạn

chế trên, công nghệ chế biến hiện nay cũng còn thô sơ và mang nặng tính thủ

công, các doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam chỉ mới dừng lại ở việc gia công

nguyên liệu là chính, máy móc vẫn ở mức trung bình và lạc hậu. Phần lớn dây

chuyền thiết bị, máy móc được sản xuất từ Đài Loan, Trung Quốc, chỉ một số ít

sản xuất tại Đức, Italy, Nhật, không đáp ứng được yêu cầu của khách hàng lớn

và khách hàng đòi hỏi chất lượng cao. Các doanh nghiệp chế biến gỗ chủ yếu là

các doanh nghiệp vừa và nhỏ, yếu về năng lực quản lý, thiếu công nhân kỹ thuật,

thiếu vốn. Những yếu tố này khiến giá trị gia tăng của sản phẩm gỗ Việt Nam đạt

ở mức thấp và làm giảm tính cạnh tranh về giá thành.

Là một mặt hàng mới phát triển mạnh khoảng nửa thập kỷ gần đây nên

việc phát triển thương hiệu đồ gỗ Việt Nam trên thị trường quốc tế còn hạn chế

và chưa được chú trọng. Hầu hết các doanh nghiệp chế biến gỗ Việt Nam đều có

quy mô nhỏ, nguồn lực hạn chế nên chưa có nhiều kinh phí để thực hiện việc

này. Tuy nhiên, Bộ Công Thương thừa nhận: công tác xúc tiến thương mại chưa

có sự liên kết tốt giữa các tổ chức hỗ trợ thương mại và doanh nghiệp. Một thực

trạng nữa là các doanh nghiệp chủ yếu vẫn bán hàng qua khâu trung gian (chiếm

90% lượng sản phẩm). Hơn nữa, việc nhận làm gia công và nhận mẫu mã thiết

kế, hợp đồng đặt hàng của nước ngoài ngày càng nhiều đã biến các doanh nghiệp

của chúng ta thành người làm thuê, gia công cho thương hiệu nước ngoài. Và tất

cả những điều này đang làm ảnh hưởng lớn đến thương hiệu gỗ Việt Nam trên

thị trường thế giới.

Một vấn đề khác phát sinh khi chúng ta hội nhập sâu vào nền kinh tế thế

giới đối với mặt hàng đồ gỗ là các chứng chỉ về nguồn gốc hợp pháp nguyên

liệu, đây không phải là chứng chỉ đạt chất lượng QLRBV, nhưng lại là cơ sở đầu

tiên để buôn bán gỗ cho dù đã đạt hay chưa đạt CCR của FSC . Mỹ có đạo luật

LACEY được bổ sung có hiệu lực từ 15/12/2008, quy định kiểm soát nguồn gốc

gỗ nguyên liệu. Từ 1/4/2009 tất cả doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu phải nộp

tờ khai về sản phẩm nhằm đảm bảo tính hợp pháp. Bên cạnh đó luật lâm nghiệp

và quản trị rừng (FLEGT) đang được triển khai ở tất cả các quốc gia. EU còn

phát động "Bản thỏa thuận đối tác tự nguyện" (VTA). Đây là những rào cản rất

lớn cho ngành gỗ của chúng ta. Phân tích của Vụ xuất nhập khẩu - Bộ Công

Thương mới đây cho biết, nhu cầu về gỗ có chứng chỉ đang gia tăng, nhưng Việt

Nam vẫn chưa có hệ thống chứng chỉ thích hợp. Các khách hàng (chủ yếu là EU)

ngày càng đòi hỏi các sản phẩm được làm từ nguồn gỗ nguyên liệu có chứng chỉ

của một tổ chức như Hội đồng các nhà quản lý rừng (FSC). Hiện ở nước ta chưa

nơi nào có chứng chỉ như vậy. Hậu quả là, để đáp ứng các yêu cầu có chứng chỉ

FSC, các nhà sản xuất phải nhập khẩu gỗ có chứng chỉ FSC, giá thành sản phẩm

đội lên, nên khó cạnh tranh được và giá trị gia tăng của ngành đồ gỗ bị giảm sụt

quá nhiều so với những quốc gia có hệ thống chứng chỉ, cho dù đồ gỗ chế biến

củaViệt Nam đang được ưa chuộng tại nhiều nước, cùng với những khách hàng

chiến lược, thông qua những sản phẩm có chất lượng và sức cạnh tranh cao.

Ngoài ra, cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu cũng đã gây ra nhiều khó

khăn cho ngành chế biến gỗ Việt Nam như thị trường xuất khẩu trọng điểm bị

thu hẹp, hàng hóa tồn đọng, giá đầu ra giảm, dẫn tới các đơn hàng vừa giảm, vừa

khó thực hiện. Còn giải pháp kích cầu của Chính phủ hiện nay với những điều

kiện cho vay chặt chẽ, khó khăn, thời gian cho vay ngắn, khó đưa đồng vốn với

lãi suất vay ưu đãi đến với với các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, đây

cũng có thể là cơ hội lớn cho ngành chế biến gỗ tái cấu trúc lại để có thể đủ năng

lực cạnh tranh, đổi mới dây chuyền công nghệ sản xuất, đào tạo đội ngũ quản lý,

lao động...

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu gỗ và

sản phẩm của cả nước tính đến hết tháng 7/2011 đạt trên 2 tỷ USD, tăng 14,64%

so với cùng kỳ năm 2010, tính riêng tháng 7 Việt Nam đã thu về trên 314 triệu

USD từ gỗ và sản phẩm gỗ, giảm 1,44% so với tháng liền kề trước đó, nhưng

tăng 1,72% so với tháng 7/2010.

Về thị trường xuất khẩu, 7 tháng đầu năm 2011 Việt Nam đã xuất khẩu gỗ

và sản phẩm sang 39 thị trường, số thị trường tăng trưởng trong thời gian này chỉ

chiếm 15,6%.

Hoa Kỳ là thị trường chính xuất khẩu gỗ và sản phẩm của Việt Nam, tuy

nhiên kim ngạch xuất sang thị trường này lại giảm. Tháng 7/2011, Việt Nam đã

xuất khẩu 117,8 triệu USD hàng gỗ và sản phẩm sang Hoa Kỳ, giảm 3,73% so

với tháng liền kề trước đó, giảm 11,87% so với tháng 7/2010. Tính chung 7

tháng đầu năm, Việt Nam đã xuất khẩu 744,8 triệu USD mặt hàng này sang Hoa

Kỳ, chiếm 35,4%, giảm 1,19% so với 7 tháng năm 2010.

Đứng thứ hai là thị trường Trung Quốc với kim ngạch đạt từ đầu năm đến

hết tháng 7 là 344,2 triệu USD, tăng 63,02% so với cùng kỳ năm trước. Tính

riêng tháng 7, Trung Quốc đã nhập khẩu 55,4 triệu USD gỗ và sản phẩm từ Việt

Nam, giảm 11,9% so với tháng 6, nhưng tăng 12,73% so với tháng 7/2010[7].

Bảng 1.1. Thị trường xuất khẩu gỗ và sản phầm gỗ 6 tháng đầu năm 2011

ĐVT: USD

%

% tăng,

% tăng

tăng

Thị

KNXK

giảm

trường

T7/2011

7T/2011

7T/2010

KN so

T6/2011

T7/2010

cùng

kỳ

314.016.922

2.098.699.478

1.830.676.734

-1,44

1,72

14,64

Tổng KN

Hoa Kỳ

117.862.596

744.894.939

753.877.416

-3,73

-11,87

-1,19

Trung Quốc

55.414.799

344.285.163

211.195.225

-11,90

12,73

63,02

Nhật Bản

50.879.511

305.945.220

229.851.825

14,89

26,52

33,11

Hàn Quốc

17.237.412

105.188.520

71.807.305

17,74

88,35

46,49

Anh

10.292.411

96.012.376

107.059.676

-2,61

-22,62

-10,32

Đức

5.865.289

64.393.145

63.069.386

-12,83

-28,10

2,10

Úc

10.986.875

49.478.507

39.817.984

25,52

21,33

24,26

Ca-na-đa

7.871.361

46.991.982

46.044.273

-27,86

-5,48

2,06

Pháp

3.877.434

37.160.834

42.641.690

-7,30

27,46

-12,85

Hà Lan

2.960.359

35.408.014

37.545.699

-11,28

-35,28

-5,69

Đài Loan

3.671.491

28.998.331

24.065.325

-13,97

26,24

20,50

Hồng kông

3.739.459

27.798.623

15.254.168

-24,45

154,69

82,24

I-ta-li-a

984.496

21.192.342

21.066.949

-24,63

-14,03

0,60

Bỉ

1.537.297

20.096.638

19.292.660

-36,79

9,69

4,17

Ma-lai-xi-a

3.736.857

19.770.450

12.857.569

-11,95

45,92

53,77

Ấn Độ

2.161.730

15.432.494

8.621.095

-4,24

133,16

79,01

Thuỵ Điển

851.775

14.224.398

14.548.712

-12,47

4,70

-2,23

Sinh-ga-po

732.217

11.743.081

4.542.851

-31,27

43,27 158,50

Tây Ban Nha

527.563

11.302.878

12.442.692

8,29

-10,11

-9,16

Đan Mạch

640.772

9.275.414

9.692.323

-33,46

16,54

-4,30

Niu Di Lân

1.771.550

6.024.326

Na uy

522.654

5.259.394

3.389.488

11,43

118,82

55,17

Thổ Nhĩ Kỳ

286.366

5.073.432

4.681.807

57,07

-6,09

8,36

Ba Lan

388.441

4.186.674

6.007.636

116,99

290,07

-30,31

Phần Lan

3.970.060

5.401.526

-26,50

86.059

3.910.473

4.719.094

62,24

-9,15

-17,14

Hy Lạp

Áo

137.467

3.228.838

2.829.539

-74,06

-69,33

14,11

Nga

131.112

2.997.400

1.163.141

-64,35

-57,42 157,70

Thuỵ Sỹ

2.421.223

1.424.442

69,98

Bồ Đào Nha

177.412

1.881.791

1.937.817

693,22

-4,80

-2,89

Nam Phi

415.894

1.578.006

1.472.453

24,20

31,50

7,17

TháiLan

355.405

1.560.580

4.672.529

36,92

-50,68

-66,60

CH Séc

129.531

1.167.969

1.141.653

73,65

36,22

2,31

Mê-hi-cô

150.297

859.202

803.502

189,99

-6,65

6,93

Căm-puchia

89.462

726.769

1.215.430

21,56

-81,26

-40,20

U-c-rai-na

151.348

538.466

782.018

1,32

-31,14

Trích nguồn Vinanet

1.2.2. Tình hình nhập khẩu gỗ:

Nguồn nguyên liệu cho sản xuất sản phẩm gỗ xuất khẩu của Việt Nam từ

chỗ dựa vào rừng tự nhiên là chính đã chuyển sang dựa vào nguồn gỗ nhập khẩu

và gỗ rừng trồng. Nếu như năm 1990 Việt Nam khai thác bình quan 1,8 triệu m3

khối gỗ một năm thì từ năm 2000 đến nay khai thác bình quân 300.000 m3 gỗ

rừng tự nhiên. Để bù đắp lại mức thiếu hụt nguyên liệu, hàng năm Việt Nam

nhập khoảng trên 1.000.000 m3 gỗ các loại để sản xuất hàng xuất khẩu.

Cho đến nay, nguồn gỗ nhập khẩu chủ yếu của Việt Nam là từ Malaysia

(60 triệu USD), Lào (36 triệu USD), Campuchia (29 triệu USD), Indonesia (18

triệu USD). Song thực tiễn nhiều năm qua đã chỉ ra: các quốc gia có rừng tự

nhiên trong khu vực như Indonesia, Myanmar, Lào, Campuchia… ngày càng hạn

chế tối đa việc khai thác xuất khẩu gỗ do nguồn tai nguyên rừng ngày càng cạn

kiệt và do tác động từ các khuyến cáo của các tổ chức quốc tế. Hơn thế nữa, thế

giới trong xu thế quản lý rừng thương mại đã có hàng loạt biện pháp, trong đó

biện pháp hữu hiệu nhất là quản lý bằng hệ thống chứng chỉ được cấp với rừng

trồng và được thế giới công nhận như hệ thống FSC (Forest Stewardship

Council) với 28 triệu ha; hệ thống quản lý môi trường ISO 14001 với 103 triệu

ha và Hội đồng chứng nhận rừng Châu Âu Pan (Pan European Forest

Certification Council) với 43 triệu ha.

Sử dụng phổ biến nhất là hệ thống chứng chỉ của tổ chức FSC bởi các tiêu

chí của tổ chức phi phủ này là: quản lý tài nguyên thế giới bền vững, vì những

lợi ích lâu dài các mặt: xã hội, môi trường, kinh tế nhằm đảm bảo rừng trên thế

giới được bảo vệ cho các thế hệ sau. Để vào được các thị trường lớn như EU,

Mỹ, khối liên hiệp Anh, các sản phẩm gỗ xuất khẩu của các nước – trong đó có

Việt Nam phải có một trong những chứng chỉ trên và thuận lợi nhất là sử dụng

chứng chỉ FSC. Do đó, việc cân nhắc nhập khẩu hàng gỗ từ các quốc gia có rừng

FSC là một trong những tiêu chí lựa chọn thị trường nguyên liệu gỗ của Việt

Nam. Thị trường gỗ của Malaysia, New zealand, Nam Phi và Mỹ chính là các thị

trường Việt Nam đang hướng tới. Bên cạnh đó, tiềm năng thị trường nguyên liệu

gỗ của một số quốc gia khác như Brazil cũng nên được định hướng.

Theo Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt nam (Vifores), hiện doanh nghiệp chế

biến gỗ xuất khẩu của Việt Nam đang phải nhập nhẩu từ 70-80% nguyên liệu từ

nước ngoài. Số liệu thống kê từ Tổng cục Hải quan(TCHQ) cho thấy, tháng hai

quý đầu năm 2011 Việt Nam đã nhập 606,8 triệu USD gỗ và sản phẩm gỗ, tăng

20,2% so với cùng kỳ năm 2010. Trong đó kim ngạch nhập khẩu mặt hàng này

nhập trong tháng 6 là 121,1 triệu USD, tăng 3,2% so với tháng liền kề và tăng

12,68% so với tháng 6/2010. Trong khi đó nhiều loại gỗ nguyên liệu của các

doanh nghiệp trong nước hiện được bán với giá rẻ bằng một nửa so với gỗ nhập

khẩu. Ví dụ, gỗ keo nguyên liệu trong nước có giá từ 0,8- 1,1 triệu đồng/m3.

Trong khi đó, gỗ nhập khẩu cho cùng một loại lại chỉ có giá khoảng 3 triệu đồng/

m3. Giải thích nguyên nhân này, theo một thành viên của Hiệp hội gỗ và lâm sản

cho hay, Việt Nam phải chịu giá bán rẻ và mua đắt như hiện nay là do chưa có

sự kết nối giữa doanh nghiệp chế biến xuất khẩu và người trồng rừng. Hầu hết

các cơ sở trồng rừng và chế biến xuất khẩu gỗ hoạt động độc lập, không có liên kết

thông tin với nhau. Tuy nhiên, cũng không thể đổ hết lỗi cho doanh nghiệp chế biến

gỗ xuất khẩu là "bỏ ngỏ" thị trường nội địa bởi trên thực tế Việt Nam chưa có công

nghệ đạt chuẩn trong kỹ thuật xẻ gỗ, khiến chất lượng gỗ bị ảnh hưởng.

Các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu đồ gỗ chê gỗ nội còn bởi lý do, gỗ

nội không có chứng chỉ quản lý rừng do Hội đồng quản trị rừng quốc tế cấp. Mặt

khác, nếu gỗ nước ngoài được trồng trong thời gian 18 năm thì gỗ Việt Nam

thường chỉ được trồng 6-7 năm. Vì vậy, khi chế biến rất dễ xảy ra tình trạng gỗ

bị co ngót, sản phẩm không đẹp. Bên cạnh đó, chi phí thuê nhân công, giá

nguyên vật liệu trong nước liên tục tăng, lãi suất vốn vay ngân hàng cao cùng

nhiều tác động khác làm lợi nhuận xuất khẩu các sản phẩm gỗ trong nước đạt tối

đa khoảng 5% so với giá trị xuất khẩu.

Hai quý đầu năm nay, Trung Quốc, Hoa Kỳ, Malaixia, Thái Lan là những

thị trường chính cung cấp gỗ và sản phẩm gỗ cho Việt Nam, chiếm lần lượt

12,4%, 11,3%, 7,5% và 5,6% thị phần. Qua đó ta thấy, Trung Quốc chiếm thị

phần lớn nhất với kim ngạch đạt trong tháng là 17,1 triệu USD, tăng 14,19% so

với tháng 5 và tăng 12,68% so với tháng 6/2010, nâng kim ngạch nhập khẩu gỗ

và sản phẩm từ thị trường Trung Quốc 6 tháng đầu năm lên 75,6% nhưng nếu so

với cùng kỳ năm trước thì nhập khẩu mặt hàng này từ thị trường Trung quốc lại

giảm 1,21% [7].

Bảng 1.2. Thị trường nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ 6 tháng đầu năm 2011

ĐVT: USD

% tăng % tăng tăng

giảm giảm giảm KNNK KNNK KNNK KNNK KN so KN so KN so Thị trường T6/2011 6T/2011 T6/2010 6T2010 với với với

T5/2011 T6/2010 cùng

kỳ

Tổng KN 121997205 606819238 108269648 504846476 3,29 12,68 20,20

Trung Quốc 17.167.182 75.670.470 15368452 76.598.268 14,19 11,70 -1,21

Hoa Kỳ 14.634.828 69.092.024 12.893.153 68.533.423 3,16 13,51 0,82

Malaixia 9.159.795 46.076.202 10.428.937 5.955.641 4,74 -12,17 673,66

Thái Lan 7.935.081 34.438.622 8.237.622 44.130.619 0,16 -3,67 -21,96

Niu Di Lân 6.740.562 28.205.113 6.410.481 32.573.190 -1,53 5,15 -13,41

Căm puchia 4.015.289 20.037.069 3.561.196 19.057.966 -15,24 12,75 5,14

B-ra-xin 2.091.911 12.828.456 3.448.500 12.271.617 24,78 -39,34 4,54

In-đô-nê-xi-a 1.739.245 9.841.829 1.993.582 10.063.758 -20,55 -12,76 -2,21

Chi Lê 1.710.130 9.426.302 1.283.843 8.212.010 * 33,20 14,79

Phần Lan 1.973.622 6.019.168 1.183.601 5.033.125 62,43 66,75 19,59

Đức 853.425 4.460.441 1.077.058 4.993.699 -4,63 -20,76 -10,68

Thuỵ Điển 405.133 3.640.220 550.485 3.349.840 -52,87 -26,40 8,67

Ca-na-đa 577.832 3.238.940 625.523 3.165.102 -5,65 -7,62 2,33

Pháp 309.003 2.877.141 609.968 2.108.260 -59,31 -49,34 36,47

Nhật Bản 318.443 2.849.460 656.846 2.448.653 -59,78 -51,52 16,37

I-ta-lia 739.544 2.827.247 202.423 2.261.264 72,88 265,35 25,03

Đài Loan 540.914 2.821.134 904.016 3.846.723 88,79 -40,17 -26,66

Hàn Quốc 435.692 2.314.810 510.338 1.523.109 116,72 -14,63 51,98

Ôx-trây-lia 367.049 1.385.129 888.192 4.988.024 28,54 -58,67 -72,23

Ac-hen-ti-na 483.744 1.289.524 127.362 1.002.015 737,68 279,82 28,69

Nam Phi 23.221 708.785 119.536 868.602 -91,89 -80,57 -18,40

Nga 184.363 557.954 225.637 757.271 289,48 -18,29 -26,32

Anh 78.988 391.555 74.601 379.277 -45,53 5,88 3,24

Trích nguồn Vinanet

1.3. Tiếp cận với cấp chứng chỉ rừng tại Việt Nam

Đối với các doanh nghiệp lâm nghiệp, một trong những động lực quan

trọng của chứng chỉ rừng là tham nhập thị trường tiêu thụ sản phẩm rừng đòi hỏi

có chứng chỉ (FM), vì vậy chứng chỉ rừng thường gắn với chứng chỉ chuỗi hành

trình (CoC) xác nhận sản phẩm có nguồn gốc từ rừng được chứng chỉ.

Chứng chỉ rừng cần thiết để xác nhận quản lý bảo vệ của chủ rừng cũng

giống như chứng chỉ ISO để xác nhận quản lý chất lượng sản xuất công nghiệp.

Chứng chỉ rừng được áp dụng cho tất cả các đơn vị quản lý rừng với các quy mô

lớn nhỏ bất kể là sở hữu nhà nước hay tư nhân đang quản lý rừng sản xuất và

đang hoạt động quản lý kinh doanh. Đây là một quá trình hoàn toàn tự

nguyện của các chủ rừng.

FSC là tổ chức quản lý rừng uy tín và có phạm vi rộng nhất toàn thế giới,

có những nguyên tắc và tiêu chí áp dụng cả cho rừng tự nhiên, rừng trồng, cả cho

rừng ôn đới, nhiệt đới ... Khi doanh nghiệp được cấp chứng chỉ rừng của FSC thì

được hưởng các lợi ích gồm: Gỗ được cấp nhãn FSC sẽ bán được giá cao hơn so

với cùng loại không được cấp nhãn (thông thường giá cao hơn khoảng 30%); Có

điều kiện tiếp cận với thị trường mới; Các đánh giá định kỳ của cơ quan cấp

chứng chỉ sẽ giúp tìm ra các điểm mạnh, yếu trong hoạt động kinh doanh của

doanh nghiệp.

Trên cơ sở Bộ tiêu chuẩn FSC quốc tế, Tiêu chuẩn FSC Việt Nam được

biên soạn áp dụng để xin cấp chứng chỉ rừng sản xuất là rừng tự nhiên và rừng

trồng. FSC Việt Nam không đòi hỏi phải đáp ứng đầy đủ và hoàn chỉnh bộ tiêu

chuẩn này, tuy nhiên nếu chủ rừng có những vi phạm đối với bất kỳ tiêu chuẩn

nào thường không được cấp chứng chỉ hoặc bị thu hồi giấy chứng chỉ đã cấp. 10

tiêu chuẩn FSC Việt Nam bao gồm:

1) Tuân theo pháp luật và Tiêu chuẩn FSC Việt Nam

2) Quyền và trách nhiệm sử dụng đất

3) Quyền của người dân sở tại

4) Quan hệ cộng đồng và quyền của công nhân

5) Những lợi ích từ rừng

6) Tác động môi trường

7) Kế hoạch quản lý

8) Giám sát và đánh giá

9) Duy trì những rừng có giá trị bảo tồn cao

10) Rừng trồng

Trong tương lai gần, khi những đơn vị đạt được chứng chỉ quản lý rừng

của FSC, họ sẽ có cơ hội thâm nhập thị trường toàn cầu với sản phẩm đã có

chứng chỉ FSC. Hiện tại các doanh nghiệp chế biến gỗ trong nước sản xuất hàng

mộc xuất khẩu vẫn đang phải nhập khẩu gỗ có chứng chỉ từ nước ngoài. Các

doanh nghiệp này đã đạt được 259 chứng chỉ CoC. Việc am hiểu và thực thi

những tiêu chí và nguyên tắc của FSC, cũng như đáp ứng những đạo luật khắt

khe của thị trường Mỹ và Châu Âu là công việc được ưu tiên hàng đầu đối với

các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh các mặt hàng về gỗ khi muốn gia nhập

vào thị trường quốc tế[20].

Quy trình đánh giá cấp chứng chỉ rừng (Theo chương trình Smartwood -

cơ quan được FSC uỷ quyền cấp chứng chỉ rừng), gồm 10 bước cơ bản như sau:

1) Đơn vị quản lý rừng làm đơn yêu cầu cho cơ quan đánh giá;

2) Cơ quan đánh giá xây dựng dự toán, chi phí và đàm phán với đơn vị

quản lý rừng;

3) Khách hàng ký thỏa thuận với cơ quan đánh giá. Cơ quan đánh giá sẽ

yêu cầu khách hàng ứng trước 60% chi phí cho dự toán để triển khai công tác

đánh giá. Khi nhận được tiền, quá trình thực hiện bắt đầu;

4) Cơ quan đánh giá cử chuyên gia lãnh đạo đoàn đánh giá. Chuyên gia

này sẽ được cung cấp toàn bộ tài liệu liên quan đến hoạt động sản xuất kinh

doanh của khách hàng và bộ tiêu chuẩn đánh giá đã được chấp nhận;

5) Đoàn chuyên gia triển khai các hoạt động đánh giá tại hiện trường;

6) Thảo luận và thông báo kết quả đánh giá sơ bộ với khách hàng;

7) Gửi báo cáo sơ bộ cho cơ quan đánh giá;

8) Cơ quan đánh giá sẽ tổng hợp thành báo cáo và sẽ gửi cho khách hàng

để tham gia ý kiến, đồng thời cũng gửi cho các chuyên gia độc lập đánh giá và

cho ý kiến;

9) Chuyên gia chính sẽ tổng hợp, xây dựng báo cáo cuối cùng từ ý kiến

của khách hàng và chuyên gia độc lập;

10) Trình bày báo cáo cho Giám đốc cơ quan chứng chỉ ra quyết định cấp

chứng chỉ.

Về giá thành chứng chỉ rừng: bao gồm giá thành trực tiếp và giá thành

gián tiếp. Giá thành trực tiếp là số tiền chủ rừng phải trả cho quá trình chứng chỉ

rừng. Rừng càng lớn, càng tập trung, điều kiện càng thuận lợi cho đánh giá cấp

chứng chỉ thì giá thành càng thấp. Giá thành gián tiếp là chi phí cho cải thiện

quản lý rừng để đạt tiêu chuẩn chứng chỉ, có thể là: chi phí điều tra rừng để xây

dựng kế hoạch quản lý, xác lập và bảo vệ các khu bảo tồn, điều tra đánh giá tác

động môi trường về kinh tế - xã hội, xác lập hệ thống thông tin tư liệu,v.v… Đối

với những vùng có quản lý rừng còn thấp, cách xa tiêu chuẩn thì chi phí này

tương đối cao. Giải pháp chứng chỉ rừng theo nhóm sẽ giảm được giá thành.

Chứng chỉ quản lý rừng bền vững có giá trị trong 5 năm. Tuy nhiên, hàng

năm cơ quan đánh giá thường tổ chức một đợt kiểm tra xem đơn vị quản lý rừng

có tuân thủ liên tục các yêu cầu của tiêu chuẩn quản lý rừng bền vững hay

không. Trong trường hợp khách hàng không tuân thủ các tiêu chuẩn quy định,

chứng chỉ có thể bị thu hồi. Vì vậy khi tham gia chứng chỉ rừng, doanh nghiệp

cần xác định mục tiêu rõ ràng và kế hoạch quản lý thích hợp, đảm bảo các tiêu

chuẩn quốc gia quản lý rừng bền vững.

1.4. Các khó khăn trong quản lý rừng ở cấp quy mô nhỏ, lẻ khi tiếp cận với

chứng chỉ rừng và quản lý rừng bền vững

Theo thống kế của Tổ chức nông lương của Liên hợp Quốc (FAO) trong

báo cáo của UNEP thì trong mấy chục năm gần đây trên thế giới đã có trên 200

triệu ha rừng tự nhiên bị mất, trong khi phần lớn những diện tích rừng hiện còn

đã bị thóai hóa nghiêm trọng cả về mặt đa dạng sinh học và những chức năng

sinh thái. Mặc dù đã có nhiều biện pháp bảo vệ rừng, những hiện nay sự mất và

suy thoái rừng, nhất là rừng nhiệt đới, mỗi năm vẫn còn ở mức rất cao. Những

năm 90, diện tích rừng tự nhiên bị mất là 16.1 triệu ha/ năm; trong đó 15.2 triệu

hecta là rừng nhiệt đới (FAO, 2001). Nói theo cách khác trong những năm 90 thế

giới mất 4.2% diện tích rừng tự nhiên, nhưng tăng lên 1.8% diện tích do tái trồng

rừng, và mở rộng diện tích rừng tự nhiên [28]. Do vậy có thể nói diện tích rừng

mất đi hàng năm là 2.4% trong vòng 10 năm. Như vậy, diện tích rừng toàn cầu bị

thay đổi từ 1990-2000 là 9.4 triệu hecta/năm với tổng mất đi là 14.6 triệu hecta

do phá rừng và tăng thêm 5.2 triệu hecta do trồng rừng. Nhu vậy, trên toàn cầu

diện tích rừng mất đi mỗi năm bằng diện tích của Portugal và diện tích mất trong

những năm 90 bằng diện tích của Venezuela. Đặc biệt, khu vực Đông Nam Á có

tỷ lệ mất rừng cao nhất là 1,6% mỗi năm, trong khi ở Bắc Mỹ chỉ là 0,1% (tỷ lệ

chung của thế giới là 0.8%). Rừng tự nhiên vùng ôn đới phần lớn đã bị thay thế

bởi rừng nửa tự nhiên hoặc rừng trồng. Tính đến 1995 diện tích rừng của toàn

thế giới, kể cả rừng tự nhiên và rừng trồng, chỉ còn 3.454 triệu ha; tỷ kệ che phủ

chỉ khoảng 35%. Hiện nay mỗi tuần trên thế giới có khoảng 500 nghìn ha rừng

tự nhiên bị biến mất hoặc bị thoái hóa (FAO, 1997; UNEP, Earth Watch

webpage)[23].

Ở Việt Nam, trong khoảng 50 năm qua cũng đã có tới trên 5 triệu ha rừng

tự nhiên bị mất. Hiện nay tổng diện tích đất rừng của cả nước la 19,08 triệu ha,

trong khi đó chỉ có 8,25 triệu ha rừng tự nhiên và 1,05 triệu ha rừng trồng, tỷ lệ

che phủ chỉ khoảng 28% còn lại 9,87 triệu ha là đất trống đồi trọc. Hiện nay diện

tích rừng tự nhiên bị mất hàng năm ở Việt nam ước tính vẫn còn ở mức 60-70

nghìn ha. Rừng tự nhiên tập trung chủ yếu ở Tây nguyên, Đông Nam Bộ và

Miền Trung. Trong số rừng tự nhiên còn lại chỉ có 9% là rừng giàu (trữ lượng

trên 150m3/ha), 33% là rừng trung bình (80-150 m3/ha), còn lại 58% là rừng

nghèo kiệt (dưới 80 m3/ha). (NWG, Tiêu chuẩn FSC Việt Nam)[17].

Việc chuyển đổi phương thức quản lý rừng từ quản lý rừng thông thường,

không có kế hoạch và chiến lược quản lý, kinh doanh dài hạn sang quản lý rừng

bền vững đòi hỏi hàng loạt các thay đổi về khuôn khổ, chính sách từ cấp trung

ương đến các quan điểm, sự đồng thuận của các cấp chính quyền địa phương,

các cơ sở sản xuất, kinh doanh lâm nghiệp và đặc biệt là người dân địa phương.

Đây cũng là vấn đề lớn cần phải giải quyết kịp thời để đảm bảo được các chính

sách vận hành và thực hiện theo đúng yêu cầu đề ra. Do tính phức tạp như vậy

nên trong quá trình chuyển đổi từ việc quản lý rừng đơn thuần sang quản lý rừng

bền vững, có trách nhiệm để hướng tới cấp CCR thường gặp những khó khăn,

trở ngại[6]. Các yếu tố đó thường được thể hiện ở các khía cạnh sau:

Về chính sách và công nghệ: hiện tại ở nước ta các khuôn khổ về chính

sách cũng như công nghệ đối với ngành lâm nghiệp thường không theo kịp các

nước trên thế giới do vậy để có thể hướng dẫn chi tiết cho các chủ rừng quy mô

nhỏ lẻ về các tiêu chí, tiêu chuẩn để áp dụng các biện pháp, phương pháp quản lý

rừng đến khi cấp chứng chỉ còn gặp nhiều khó khăn và chưa đồng bộ. Bên cạnh

đó việc tiếp cận các công nghệ cao của các chủ rừng quy mô nhỏ, lẻ còn ít hoặc

hầu như không có do điều kiện kinh tế, điều kiện tiếp cận thị trường, điều kiện

của từng quốc gia. Đây cũng là trở ngại không nhỏ trong việc tiếp cận với CCR.

Về mặt sinh thái: chúng ta đã biết rừng ở Việt Nam có tính đa dạng và phức

tạp rất cao của hệ sinh thái, do vậy việc xây dựng, xác định các tiêu chuẩn để áp dụng

chung cho tất cả các hệ sinh thái đang là vấn đề khó khăn, chưa thể thực hiện được.

Về mặt kinh tế: nguồn vốn hỗ trợ cho việc xây dựng các kế hoạch, chính

sách quản lý rừng bền vững hướng tới cấp chứng chỉ rừng còn thiếu. Trên thực

tế các chủ hộ quản lý rừng quy mô nhỏ, lẻ chưa nhận thức được các lợi ích của

quản lý rừng bền vững cũng như chứng chỉ rừng mang lại cho họ do đó việc thiết

tha tham gia vào các hoạt động này còn hạn chế. Hiện nay vẫn chưa xác định

được nguồn vốn cụ thể để hỗ trợ cho các chủ rừng quy mô nhỏ, lẻ hướng tới cấp

chứng chỉ rừng do với diện tích nhỏ, sản phẩm bán ra được ít nhưng chi phí đánh

giá cấp chứng chỉ lại quá cao. Sự hỗ trợ kinh phí từ các đơn vị thu mua hay các

công ty lâm nghiệp hiện nay vẫn chưa có do chưa có chính sách chia sẻ lợi ích

nào phù hợp được đưa ra bàn bạc, thảo luận và đi đến thống nhất. Bên cạnh đó

các điều kiện về thị trường, các nhu cầu về sản phẩm cần có chứng chỉ vẫn chưa

rõ ràng để các doanh nghiệp hoặc các chủ rừng có thể dựa vào đó mà tính toán

rồi đi đến quyết định trong việc chia sẻ lợi ích của họ.

Về mặt xã hội: Tuy rằng quyền sở hữu sử dụng đất và sử dụng rừng cho

các chủ rừng quy mô nhỏ, lẻ đã được thể hiện rõ ràng trong các chính sách hiện

hành nhưng lợi ích đem lại từ quản lý rừng bền vững và cấp chứng chỉ rừng cho

họ chưa thực sự rõ ràng và hấp dẫn họ.Thực tế các chủ rừng và người dân địa

phương hiện tại chưa có quyền quyết định liên quan đến môi trường sống của họ

trong khi họ là người quản lý, sử dụng các nguồn đó. Chính sách về đất đai trong

Luật đất đai (1993) và luật sửa đổi bổ sung một số điều luật của Luật đất đai

(1998; 2000) quy định doanh nghiệp nhà nước được cấp quyền sử dụng đất trong

kinh doanh. Nhưng trong thực tiễn sản xuất đa số các lâm trường chưa được cấp

quyền này (sổ đỏ), ngoại trừ số ít các lâm trường như Con Cuông ở Nghệ An,

Hương Sơn ở Hà Tĩnh thì đa số chỉ là phê duyệt luận chứng kinh tế kỹ thuật hoặc dự

án đầu tư trong đó có ranh giới diện tích đất đai của Bộ hoặc UBND tỉnh[8].

Về chứng chỉ rừng: Mặc dù chứng chỉ rừng là công cụ hữu hiệu để thực

hiện quản lý rừng bền vững, có trách nhiệm nhưng những điều kiện để một chủ

rừng đạt được đến cấp chứng chỉ rừng lại rất khắt khe, khó khăn, đôi khi không

phù hợp với từng quốc gia, từng địa phương của từng vùng khác nhau. Bên cạnh

đó chi phí cấp chứng chỉ lại rất lớn so với một chủ rừng quy mô nhỏ lẻ do vậy

tuy các chủ rừng có biết là lợi ích nếu có CCR nhưng họ vẫn bàng quang vì bản

thân họ không thể giải quyết được vấn đề về kinh phí.

Chương 2

MỤC TIÊU, PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP

NGHIÊN CỨU

2.1. Mục tiêu nghiên cứu

2.1.1. Mục tiêu tổng quát

Nghiên cứu đánh giá và đề xuất các bổ sung hướng dẫn thực hiện quy

trình CCR theo nhóm đối với mô hình quản lý rừng bền vững theo nhóm hộ gia

đình quản lý rừng cường độ thấp và nhỏ (SLIMF) .

2.1.2. Mục tiêu cụ thể

- Đánh giá hiệu quả mô hình Quản lý rừng bền vững thông qua hoạt động

cấp chứng chỉ nhóm tại xã Trung Sơn, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

- Xác định các khó khăn, thách thức của việc cấp chứng chỉ rừng tại mô

hình trên, các bất cập khi quản lý và sử dụng lợi thế của CCR đã được cấp

- Nghiên cứu và đề xuất các bổ sung hướng dẫn thực hiện chứng chỉ rừng cho

các nhóm hộ tham gia chứng chỉ rừng phù hợp với điều kiện miền Trung Việt Nam

2.2. Cơ sở khoa học

Như chúng ta đã biết, diện tích đất rừng của nước ta hiện nay là khá lớn,

tính đến hết năm 2010 thì tổng diện tích đất rừng của chiếm diện tích tới 13,4

triệu ha trong đó rừng trồng chiếm tới 2,77 triệu ha, chiếm tới 20% tổng diện tích

rừng của nước ta hiện nay. Trong đó diện tích rừng do người dân quản lý hiện

nay là khoảng 1,25 triệu ha, xấp xỉ 45,5% tổng diện tích rừng trồng[1.

Đối với khu vực nghiên cứu tại các huyện Hải Lăng, Gio Linh, Vĩnh Linh

và Cam lộ thì loài cây trồng chủ yếu là cây keo lai, keo lá tràm và keo tai tượng

do các dự án khác nhau hỗ trợ thực hiện hoặc do các công ty lâm nghiệp tiến

hành trồng. Trong đó huyện Hải Lăng trồng 8.657ha, huyện Vĩnh Linh 4.785ha,

huyện Gio Linh 2.343ha và huyện Cam Lộ 8.158ha. Trong đó diện tích rừng

phòng hộ chiếm một số lượng khá lớn như: Rừng phòng hộ đầu nguồn sông

Thạch Hãn chiếm hơn 4.485ha, rừng phòng hộ Hồ Trúc Kinh 3.800ha, rừng

phòng hộ vùng cát 995ha[5].

Một trong những khó khăn hiện nay là diện tích rừng trồng nói chung và

rừng keo nói riêng nằm trong khu vực quy hoạch là rừng phòng hộ tương đối

lớn. Do vậy nếu chu kì kinh doanh của cây ngắn lại hoặc khi khai thác chúng ta

tiến hành khai thác trắng sau đó trồng lại mà không trồng xen kẽ các cây bản địa

thì sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc phòng hộ của rừng. Do vậy trách nhiệm

của người dân trong việc quản lý rừng, khai thác bền vững và không làm ảnh

hưởng đến việc phòng hộ của rừng là một trong những vấn đề cần giải quyết

hiện nay.

2.3. Tính khả thi của đề tài

Việc nghiên cứu và áp dụng đề tài vào thực tế mang tính khả thi cao do

đây là một trong những mô hình mang lợi ích kinh tế đến cho người dân. Bên

cạnh đó, đề tài cũng chỉ ra được tầm quan trọng của công tác quản lý bảo vệ

rừng một cách khoa học thông qua các phương pháp khai thác, các chu kỳ kinh

doanh hợp lý để đảm bảo rừng được phát triển một cách bền vững và không ảnh

hưởng đến môi trường và xã hội.

2.4. Phạm vi nghiên cứu

2.4.1. Đối tượng nghiên cứu:

- Nhóm CCR tại xã Trung Sơn, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

- Các hộ gia đình tham gia và không tham gia vào nhóm CCR tại xã.

- Diện tích rừng keo đã khai thác và chưa khai thác tại xã

2.4.2. Địa điểm nghiên cứu:

- Xã Trung Sơn, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

2.5. Nội dung nghiên cứu

- Đánh giá hiệuquả của việc cấp chứng chỉ rừng tại xã Trung sơn, huyện

Gio linh dựa trên các yếu tố về Kinh Tế, Môi Trường và Xã Hội

- Các yêu cầu của chứng chỉ rừng và các đáp ứng yêu cầu từ các nhóm hộ

(yêu cầu về chứng nhận quyền sử dụng đất, yêu cầu về nguồn gốc đất, các yêu

cầu về quản lý và trách nhiệm của cộng đồng về môi trường....)

- Xác định các hạn chế/khó khăn về môi trường, kinh tế, xã hội, đặc biệt là

các chính sách hiện hành liên quan đến người dân tham gia và hoạt động cấp

chứng chỉ rừng nhằm thúc đẩy quản lý rừng bền vững

- Các đề xuất nhằm bổ sung cho hướng dẫn chứng chỉ rừng theo nhóm

phù hợp với điều kiện Miền Trung Việt Nam

2.6. Phương pháp nghiên cứu:

2.6.1. Điều tra, nghiên cứu ngoài thực địa

- Xác định diện tích rừng trồng keo của các hộ gia đình thông qua các

thông tin tại hiện trường, phỏng vấn hộ gia đình tham gia vào nhóm. Đây là cơ

sở để xây dựng bản đồ hiện trạng diện tích rừng của nhóm

- Sử dụng các công cụ của phương pháp đánh giá nông thôn có người dân

tham gia (PRA), để thảo luận với người dân về các vấn đề liên quan đến tình

hình trồng, chăm sóc, khai thác, sử dụng cây keo trong khu vực nghiên cứu.

- Các kinh nghiệm đưa ra từ mô hình đã thực hiện thành công

- Các đề xuất của thành viên nhóm, BQL nhóm về mô hình, các hạn chế

và khắc phục

- Phân tích SWOT để tìm các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức

trong việc thực hiện thành công mô hình và nhân rộng mô hình

2.6.2. Xử lý số liệu

+ Sử dụng phần mềm Mapinfor cập nhật số liệu về diện tích, loài cây, có

sổ đỏ hay chưa.... vào diện tích rừng trồng của nhóm

+ Các phân tích các lợi ích khi tham gia vào chứng chỉ rừng

+ Các đánh giá dựa trên tiêu chí của CCR đáp ứng được điều kiện hiện tại

của các hộ gia đình.

+ Các đề xuất phù hợp với điều kiện miền trung Việt Nam được lựa chọn

Chương 3

ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN KHU VỰC NGHIÊN CỨU

3.1. Tổng quan về khu vực nghiên cứu

3.1.1. Điều kiện tự nhiên

3.1.1.1.Vị trí địa lý

Vị trí huyện Gio Linh nằm phía Bắc của tỉnh Quảng Trị

+ Phía Nam giáp huyện Triệu Phong, huyện Cam Lộ.

+ Phía Tây giáp huyện Đakrông, huyện Hướng Hóa.

+ Phía Bắc giáp huyện Vĩnh Linh.

+ Phía Đông giáp biển đông.

Toạ độ địa lý được giới hạn như sau :

+ 16018' đến 17010' Vĩ độ Bắc

+ 106024' đến 1070' 24' Kinh độ Đông

3.1.1.2. Địa hình

Địa hình huyện Gio Linh có nét đặc trưng cao dần từ Đông sang Tây,

vùng đồi, núi càng lên cao, địa hình càng phức tạp, khe suối nhiều, độ dốc khá

cao, có nơi độ dốc từ 35 - 400. Do đó, việc tổ chức sản xuất cũng như việc phát

triển các hệ thống giao thông, công trình thuỷ lợi, thuỷ điện gặp nhiều khó khăn.

Tổng diện tích tự nhiên 47.299,0 ha được chia thành 4 tiểu vùng chính như sau:

- Địa hình vùng đồi núi: Có diện tích tự nhiên 20.949,4 ha (chiếm 44,30 %

diện tích tự nhiên toàn huyện), dạng địa hình này nằm phía Tây của huyện, được

phân bố ở xã Linh Thượng, Vĩnh Trường, Hải Thái.

- Địa hình vùng đồi: Dạng địa hình này tập trung ở các xã phía Tây huyện

và dọc theo Quốc lộ 1A, có diện tích tự nhiên 13.923,4 ha (chiếm 29,44 % diện

tích tự nhiên toàn huyện), phân bố ở các xã: Gio An, Gio Bình, Gio Sơn, Linh

Hải, Gio Châu, Gio Phong, Gio Hoà, Trung Sơn, thị trấn Gio Linh.

- Địa hình vùng đồng bằng: Có diện tích tự nhiên 9.326,6 ha (chiếm

19,71% diện tích tự nhiên toàn huyện), phân bố ở các xã: Trung Hải, Gio Mỹ,

Gio Thành, Gio Mai, Gio Quang.

- Địa hình vùng ven biển: Có diện tích tự nhiên 3.099,6 ha (chiếm 6,55%

diện tích tự nhiên toàn huyện), phân bố ở các xã: Trung Giang, Gio Hải, Gio

Việt, thị trấn Cửa Việt.

SƠ ĐỒ ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH TỈNH QUẢNG TRỊ

NHÓM CHỨNG CHỈ RỪNG QUẢNG TRỊ

Hình 3.1. Sơ đồ địa giới hành chính tỉnh Quảng Trị

3.1.1.3. Khí hậu - Thủy văn

a) Khí hậu:

Nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa tương đối điển hình. Mùa hè,

gió Tây Nam khô nóng từ tháng 4 đến tháng 9 nhiệt độ có khi lên đến 40oC,

lượng nước bốc hơi lớn làm cho thảm thực bì dưới tán rừng khô kiệt dễ gây ra

cháy rừng, mùa đông lạnh, ẩm ướt do chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, từ

tháng 11 đến tháng 3 năm sau (theo số liệu của trạm thủy văn Vĩnh Tường và

trạm thủy văn Gio Việt, huyện Gio Linh)[3].

b) Nhiệt độ:

Nhiệt độ bình quân hàng năm khoảng 24-25oC. Nhiệt độ tháng cao nhất

(tháng 5 -7) khoảng 33- 35oC , có khi lên tới 40oC làm cho thảm thực bì dưới tán

rừng khô kiệt dể gây ra cháy rừng khi có lửa. Tháng 1 và 2 có nhiệt độ thấp nhất,

khoảng 18oC.

c) Ẩm độ:

Độ ẩm không khí bình quân cả năm 85 - 90%, kéo dài từ tháng 9 đến

tháng 4 năm sau. Trái lại, thời kỳ tháng 5 đến tháng 8 gió mùa Tây - Nam thổi

thường xuyên, khô nóng, nên độ ẩm thường xuyên dưới 50%.

d) Chế độ mưa:

Lượng mưa bình quân hàng năm từ 2500 - 2700 mm, lượng mưa phân bố

không đều, từ tháng 9 - 11 chiếm 70 - 75% lượng mưa hàng năm, mưa thường

xảy ra từng đợt từ 3 - 6 ngày, cường độ mưa lớn, tháng 10 có lượng mưa cao

nhất, thường đạt trên 600 mm/ tháng. Số ngày mưa phân bố không đều, trong các

tháng cao điểm, trung bình mỗi tháng có 19 - 20 ngày mưa, mưa lớn gây lũ, lụt

làm ảnh hưởng đến việc bố trí mùa vụ sản xuất nông lâm nghiệp và đời sống dân

sinh, phá hỏng các hệ thống đường lâm nghiệp.

e) Chế độ gió:

Gió Tây Nam khô nóng từ tháng 4 đến tháng 9 nhiệt độ có khi lên đến 40oC,

lượng nước bốc hơi lớn làm cho thảm thực bì dưới tán rừng khô kiệt dễ gây ra cháy

rừng, mùa đông lạnh, ẩm ướt do chịu ảnh hưởng của gió mùa Đông Bắc, từ tháng 11

đến tháng 3 năm sau (theo số liệu của trạm thủy văn Vĩnh Trường, huyện Gio Linh)

Bảng 3.1. Số liệu bình quân 5 năm các chỉ tiêu nhiệt độ, độ ẩm và lượng mưa [3]

Năm 2005 2007 2008 2009 2010

BQ ( o C)

To 25,1 25,1 24,5 24,5 25,9

Độ ẩm BQ (%) 83 84 83 83 83

Lượng mưa (mm) 3.032,3 2.674,6 2.391,7 2.414,3 2.473,1

Nguồn: Niên giám thống kê tỉnh Quảng Trị 2010

f) Thủy văn:

Trên địa bàn huyện có các hệ thống lưu vực sông ngòi đó là:

+ Lưu vực sông Bến Hải, con sông này cũng là ranh giới giữa huyện Gio

Linh với huyện Vĩnh Linh.

+ Một nhánh Sông Ngân là ranh giới giữa vùng Tây Nam của xã Linh

Thượng giáp với huyện Cam Lộ.

+ Một nhánh của Sông Hiếu là ranh giới giữa các xã Gio Mai, Gio Việt

giáp với huyện Triệu Phong.

+ Sông Cánh Hòm chảy qua địa bàn các xã Trung Hải, Gio Mỹ, Gio

Thành, Gio Mai nối đoạn giữa của sông Bến Hải và Sông Hiếu.

- Một số khe suối như Khe Lòn chảy về hồ Trúc Kinh; Khe Me, Khe

Mướp chảy về sông Bến Hải.

Ngoài ra còn có một số hồ đập thủy lợi nhỏ của các Dự án, luôn có nước

trong mùa khô thuận lợi cho việc tiếp nước phục vụ chữa cháy rừng.

3.1.1.4.Tài nguyên đất

Hiện tại trên địa bàn huyện Gio Linh có 8 nhóm đất chính (diện tích điều

tra 42.635,5 ha, diện tích không điều tra 4.601,1 ha (diện tích sông, suối, hồ, núi

đá...) [3], cụ thể:

- Nhóm bãi cát, cồn cát và đất cát ven biển (arenosols) : Nhóm này có

diện tích 9.242 ha được phân bố chủ yếu ở các xã: Trung Giang, Gio Mỹ, Gio

hải, Gio Mai, Gio Việt, Gio Quang. Nhóm đất này được sử dụng để trồng Phi

Lao và cây hoa màu.

- Nhóm Đất mặn – Salic fluvisols (fsl): Nhóm này có diện tích 544 ha,

được phân bố ở ven sông Bến Hải, xã Gio Quang, Trung Giang, Gio Mỹ. Nhóm

đất này có thể được sử dụng để trồng lúa 1 vụ, nuôi trồng thuỷ sản.

- Nhóm đất Phèn (Chionic Fluvisols): Với diện tích 388 ha, được phân bố

ở địa hình trũng xã Gio Mỹ, đất này được sử dụng để trồng lúa một vụ, để sử

dụng có hiệu quả có thể chuyển sang nuôi tôm, cá.

- Nhóm đất phù sa (Fluvisol): Nhóm đất này có diện tích 4.270 ha, được phân

bố ven sông Bến Hải, xã Gio Quang, xã Trung Hải, Gio Thành. Nhóm đất này được

sử dụng để trồng lúa, các loại hoa màu, cây ăn quả, cây công nghiệp ngắn ngày.

- Đất than bùn – T (Fibric Histosols): nhóm đất này có diện tích 26 ha,

được phân bố ở vùng trũng xã Gio Quang, được khai thác để sản xuất phân hữu

cơ và làm chất đốt.

- Đất thung lũng do sản phẩm dốc tụ – D (Dystric Gleysol): Với diện tích

90 ha, phân bố ở vùng địa hình trũng trên địa bàn xa Gio Bình, Hải Thái, đất

được sử dụng để trồng lúa 2 vụ, cần chú ý khử chua cho đất.

- Nhóm đất đỏ vàng - Acrisol: Nhóm đất này có diện tích 27.650,51 ha,

được phân bố ở các xã: Gio Bình, Gio An, Gio Châu, Gio Sơn, Gio Phong, Gio

Hoà, Linh Hải, Hải Thái, Linh Thượng, Vĩnh Trường. Nhóm đất này được sử

dụng để trồng Cao Su, Hồ Tiêu, trồng rừng, khoanh nuôi BVR, trồng cây ăn quả,

công nghiệp ngắn ngày.

- Đất xói mòn trơ sỏi đá - E (Hapli Dystric Leptosols): Đất này có diện

tích 425 ha, phân bố chủ yếu ở xã Trung Sơn, nên trồng rừng để bảo vệ đất.

3.1.1.5. Tình hình sử dụng đất toàn huyện

Bảng 3.2. Hiện trạng sử dụng đất của huyện Gio Linh

Loại đất Diện tích (ha)

Tổng diện tích tự nhiên 47.299

Đất có rừng 17.053,3

Rừng tự nhiên 5.221,0

Rừng trồng 11.832,35

Đất trống quy hoạch cho LN 8.019,15

Đất khác 22.226,55

(Nguồn:Niên giám thống kê tỉnh Quảng Trị năm 2010)

Cơ cấu sử dụng đất: Hiện trạng sử dụng đất của huyện như sau:

Tổng diện tích tự nhiên: 47.299,0 ha. Trong đó:

- Đất nông nghiệp: 12.231,5 ha, chiếm 25, 86% diện tích tự nhiên.

- Đất lúa màu có diện tích lớn nhất: 4.326,99 ha, chiếm 35,37% đất nông

nghiệp và 64,63 % diện tích cây hàng năm.

- Đất lâm nghiệp: 25.072,5 ha, chiếm 53,01% diện tích tự nhiên.

- Đất chuyên dùng: 2.767,7 ha, chiếm 5,85% diện tích tự nhiên.

- Đất ở: 318,18 ha, chiếm 0,67% diện tích tự nhiên.

- Đất chưa sử dụng: 6.909,12 chiếm 14,61% diện tích tự nhiên.

Diện tích đất quy hoạch cho lâm nhiệp chưa trồng rừng và đất chưa sử

dụng nhiều phần lớn phân bố ở vùng đồi, xa dân cư, vùng dân tộc ít người sinh

sống, đây là tiềm năng để phát triển kinh tế nông, lâm nghiệp.

3.1.2. Tình hình kinh tế xã hội

3.1.2.1. Dân số huyện Gio Linh

Huyện Gio Linh hiện có 21 xã, thị trấn, dân số toàn huyện tính đến

31/12/2010 theo số liệu thống kê là 77.888 người

- Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên là 1.07 %.

- Tổng số lao động 35.289 người

- Mật độ dân cư trung bình 164,7 người/km2

3.1.2.2. Thành phần dân tộc

Dân tộc Kinh chiếm đa số dân cư trong toàn huyện với 97% và Dân tộc ít

người chủ yếu là dân tộc Vân Kiều chiếm khoảng 3% tập trung sinh sống ở 02

xã Vĩnh Trường và Linh Thượng.

3.1.2.3. Lao động

Về lao động có trên 90% số hộ sản xuất nông - lâm nghiệp, còn lại là

trong các ngành nghề, dịch vụ khác.

Nhìn chung mật độ dân số phân bố khụng đồng đếu trên toàn địa bàn, cơ

cấu lao động chưa phự hợp với tình hình địa phương, tỷ lệ hộ nghèo còn khá cao.

Đây cũng là những thách thức trong việc tổ chức phát triển kinh tế, quản lý bảo

vệ rừng, nhất là bảo vệ rừng và PCCCR

3.1.2.4. Cơ sở hạ tầng

a) Về Giáo dục:

Năm 2008-2009, trên địa bàn có 41 trường tiểu học, trung học cơ sở, 3

trường trung học phổ thông với 620 lớp học. Số giáo viên trực tiếp giảng dạy

phổ thông 1032 người, số học sinh trong toàn huyện là 20.766 em. Những năm

qua, ngành giáo dục, đào tạo huyện Gio Linh đã thu được những kết quả khích

lệ. Tỷ lệ học sinh tăng hàng năm 0,6-0,9%, nhiều em đã đoạt giải trong các kỳ

thi học sinh giỏi và Quốc gia kết quả thi tốt nghiệp phổ thông các lớp luôn đạt

cao, trên 95%.

b) Y tế:

Toàn huyện có 1 bệnh viện, 01 trung tâm y tế dự phòng, 02 phòng khám

đa khoa khu vực, 21 trạm y tế xã với 130 giường bệnh; 17 bác sỹ, 47 y sỹ, 33 y

tá, 36 hộ sinh. Năm 2009 có 99.600 lượt người được khám, chữa bệnh, số ngày

sử dụng bình quân giường bệnh trong tháng 47,1 ngày. Các chương trình tiêm

chủng mở rộng, như phòng lao, sởi ...đạt 96,5% kế hoạch.

Nhìn chung, ngành y tế huyện đã đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh

của người dân trên địa bàn

c) Giao thông:

Huyện Gio Linh có tuyến đường bộ dài 434,4 km, với Quốc lộ 1A, Quốc

lộ 9 kéo dài, đường Hồ Chí Minh dài 39,5 km, 5 tuyến tỉnh lộ dài 61,9 km, còn

lại là đường huyện, đường liên thôn dài 347 km. Ngoài ra, trên địa bàn có 13 km

đường sắt đi qua và có Ga Hà Thanh, tổng diện tích đất 3,9 ha.

Đường thủy có 2 tuyến, tuyến sông Hiếu dài 14 km, qua địa phận Gio

Linh 7,8 km với Cảng Cửa Việt, tuyến sông Bến Hải dài 13 km, đây là tuyến

đường chủ yếu được dùng để vận chuyển gỗ khai thác trái phép từ rừng tự nhiên

trên địa bàn huyện. Tuy nhiên, hệ thống đường Lâm nghiệp chưa phát triển, gây

khó khăn cho công tác BVR, PCCCR.

Nhìn chung, mạng lưới giao thông trong huyện đã phát triển ở mức khá,

đáp ứng sự phát triển kinh tế, xã hội hiện tại

d) Hệ thống điện, nước và thông tin liên lạc :

- Điện lưới: Hầu hết các xã trên địa bàn huyện đều có điện lưới và phần lớn

người dân đó được sử dụng điện lưới để sinh hoạt phục vụ sản xuất phát triển kinh tế.

- Nước: Phần lớn người dân nông thôn đồng bằng và gò đồi đều sử dụng

nước ngầm (Nước giếng, giếng khoan) , một phần nhỏ người dân tộc thiểu số

Vân kiều vẫn sử dụng nước khe, suối để phục vụ sản xuất và sinh hoạt. Nhìn

chung theo đánh giá của các cơ quan chức năng thì nguồn nước trên địa bàn

huyện có chất lượng tương đối tốt.

- Hệ thống thông tin liên lạc: Trên địa bàn huyện có Bưu điện huyện. Hầu

hết các xã đều có trung tâm Văn hóa xã; Mạng lưới sóng thông tin di động, hiện

trên toàn huyện đó phủ súng di động và đang phát triển mạnh mẽ công nghệ 3G,

tạo điều kiện cho phấn lớn người dân được tiếp cận với những tiến bộ khoa học

kỷ thuật mới của nhân loại, đây là một động lực thúc đẩy quá trình phát triển

kinh tế - xã hội theo hướng nông nghiệp - công nghiệp tiên tiến và hiện đại.

Giao thông, điện sáng, nước sinh hoạt và thông tin liên lạc là nhu cầu thiết

yếu của con người. Tuy nhiên, một số vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số

người dân chưa được sử dụng. Vấn đề này đó phần nào ảnh hưởng đến việc sinh

hoạt của cộng đồng dân cư và công tác bảo vệ rừng trên địa bàn huyện.

3.1.3. Tài nguyên rừng

Theo số liệu cập nhật diễn biến rừng và đất lâm nghiệp đến 31/12/2010

diện tích rừng của toàn huyện là 17.053,35 ha[2], hiện trạng rừng như sau :

Bảng 3.3. Hiện trạng rừng huyện Gio Linh phân theo chức năng

Phân theo chức năng

Loại rừng Diện tích (ha) Rừng đặc Rừng Rừng sản

dụng phòng hộ xuất

Rừng trồng 11.832,35 0 4.172,15 7.660,20

Rừng tự nhiên 5.221,00 0 5.215,00 5,00

Tổng cộng 17.053,35 0 9.387,15 7.665,20

(Nguồn : CCKL Quảng Trị)

- Rừng trồng: Với diện tích 11.832,35 ha, chiếm 25,01% tổng diện tích tự

nhiên, rừng trồng chủ yếu được trồng theo các dự án Việt - Đức, rừng phòng hộ

hồ Trúc Kinh, 327, 661 ... ngoài ra một số tổ chức, cá nhân trồng theo vốn tự có.

Các loài cây trồng chủ yếu là Thông nhựa, keo các loại. Rừng trồng có trữ lượng

10.051,0 ha (2.756 ha rừng phòng hộ, 7.295,0 ha rừng sản xuất), rừng chưa có

trữ lượng 1.781,35 ha (1.416,15 ha rừng phòng hộ, 365,20 ha rừng sản xuất). Từ

kết quả này ta thấy rằng, tiềm năng rừng trồng trên địa bàn là nguồn thu nhập lớn

đối với đời sống của cộng đồng dân cư thôn, bản.

- Rừng tự nhiên: Với diện tích 5.221,0 ha, chiếm 11,03% tổng diện tích

tự nhiên. Rừng tự nhiên trên địa bàn huyện bao gồm các trạng thái rừng IIIa1,

IIIa2, IIIa3, IIb, IIa, đều thuộc kiểu rừng thường xanh mưa ẩm nhiệt đới, ở độ

cao 500m.

Rừng tự nhiên ở huyện Gio Linh đã chịu nhiều tác động của việc chặt phá

khai thác trái phép, cấu trúc rừng thay đổi, chất lượng rừng bị giảm sút và đuợc

phân bố chủ yếu trên 23 tiểu khu, phần lớn là rừng phòng hộ do ban quản lý rừng

phòng hộ lưu vực sông Bến Hải và một phần do UBND xã quản lý, bảo vệ theo

Quyết định 245/1998/QĐ-TTg. Hiện tại, rừng tự nhiên không được khai thác gỗ

theo kế hoạch của Nhà nước.

3.1.3.1. Hệ thực vật

Trên địa bàn huyện Gio Linh khá đa dạng về thành phần loài, là nơi giao

lưu của nhiều luồng thực vật [31], bao gồm:

+ Khu hệ thực vật Bắc Việt Nam- Trung Hoa: Tiêu biểu là các loài cây

thuộc họ Dẻ( Fagaceae), họ Re( Lau raceae), họ Ngọc lan ( Mangnoliaceare), họ

Dâu tằm ( Moraceae) ...

+ Luồng thực vật từ phía Tây Bắc xuống, mang các yếu tố Vân Nam -

Quý Châu và chân dãy Hymalaya: Tiêu biểu là các loài cây thuộc họ Hoàng đàn

(Podocapaceae), họ Re( Lauraceae )...

+ Luồng thực vật di cư từ phía Nam lên, mang các yếu tố Malaysia-

Indonêsia: Tiêu biểu là các loài cây thuộc họ Dầu ( Diterocarpaceae )....

Trong thành phần loài có những loài cây bản địa có giá trị nhiều mặt như

Lim xanh, Gụ lau, Huỷnh, Sến, Thị rừng, Cà ổi, Cồng, Dẻ rừng, Gie... hoặc có

giá trị xuất khẩu, làm thuốc: Trầm hương, Ngũ gia bì, Khổ sâm nam, Re

hương…

3.1.3.2. Hệ động vật

Động vật rừng trong vùng là một phần của khu hệ động vật Bắc Bộ, là

khu vực đặc trưng cho hai khu hệ động vật Hymalia và Indonesia [32].

Động vật rừng có các loài như: Gấu, Bò tót, Nai, Hươu, Mang, Lợn rừng,

Kỳ đà, Trăn, các loài Rắn, Chồn, Sóc, Thỏ, Nhím, Gà lôi lam mào trắng, Công,

Khỉ đuôi dài, Tê tê ..

3.2. Tổng quan về xã Trung Sơn [16]

3.2.1. Điều kiện tự nhiên

a) Vị trí địa lý:

Xã Trung Sơn là một xã nằm về phía Bắc huyện Gio Linh. Có vị trí địa lý

nằm trong khoảng :

16030’ 30” đến 160 46’ 22” độ vĩ Bắc.

1060 52’ 40” đến 1070 05’ 15” độ kinh Đông.

Có ranh giới hành chính tiết giáp với các xã:

Phía đông giáp: Xã Trung Hải.

Phía tây giáp: Xã Vĩnh Trường.

Phía nam giáp: Xã Gio An, Gio Bình, Gio Phong.

Phía bắc giáp: Xã Vĩnh Sơn - Huyện Vĩnh Linh.

b) Địa hình: Xã Trung Sơn có địa hình bán sơn địa có khoảng 1/3 diện

tích tự nhiên là đất đồng bằng có độ cao dưới 5m, còn lại 2/3 diện tích là đất đồi

với độ cao khoảng 6 - 35m.

c) Địa mạo: Xã Trung Sơn có độ cao giảm dần từ Tây sang Đông, càng

lên cao địa mạo càng thay đổi do địa hình đồi núi lồi lõm, khe suối nhiều.

d) Khí hậu: Khí hậu gió mùa rất khắc nghiệt, có 2 mùa rõ rệt, mùa khô từ

tháng 4 đến tháng 8, mùa mưa từ tháng 9 cho đến tháng 3 năm sau. Mùa khô gió

Tây nam nắng hạn gay gắt còn về mùa mưa thì thường xuyên lũ lụt gây khó khăn

cho việc gieo trồng và đi lại.

e) Thuỷ văn: Xã Trung Sơn có phía Bắc tiết giáp với sông Bến Hải do đó khe

suối có nhiều diện tích mặt nước khá lớn 256 ha kể cả diện tích hồ chứa nước.

SƠ ĐỒ ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH XÃ TRUNG SƠN HUYỆN GIO LINH TỈNH QUẢNG TRỊ

Hình 3.2. Sơ đồ tổng quát địa giới hành chính xã Trung Sơn

3.2.2. Các nguồn tài nguyên, khoáng sản

Tài nguyên chủ yếu là nguồn tài nguyên đất với nhiều loại đất phù hợp

với nhiều loại cây trồng. Ngoài ra còn một số tài nguyên khoáng sản khác như tài

nguyên về rừng trồng, khai thác đá, khai thác cát sạn.

3.2.3.3. Thực trạng môi trường:

Tổng diện tích tự nhiên theo bản đồ đo đạc địa chính chính quy là

2.979,84 ha chiếm 6,2% diện tích tự nhiên của huyện. Riêng diện tích rừng trồng là

1.328,63 ha. Độ che phủ chiếm 55,5%, Xã có chiều dài 12 km, rộng 3,8 km[15].

Dân số năm 2010 là 5.225 người/1.131 hộ, trong đó, nữ là 2.742 người.

Tổng số lao động 2.475 người. Toàn xã có 6 thôn, 1 tập đoàn và 5 hợp tác xã

(HTX) dịch vụ nông nghiệp. Thu nhập chủ yếu là sản xuất nông nghiệp, chủ yếu

là trồng trọt và chăn nuôi với các loại cây trồng chính như rừng Keo, rừng Cao

su, tiêu, lạc, lúa, rau dưa các loại.

Diện tích canh tác của địa phương phần lớn nằm trong vùng dể ngập lụt, hệ thống

mương tiêu không đảm bảo, gây khó khăn trong công tác sản xuất nông nghiệp.

Địa bàn xã Trung Sơn nằm dọc theo sông Bến Hải. Do đó hàng năm về

mùa mưa lũ thường xảy ra lũ quét và ngập úng.

Chương 4

KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU

4.1. Tình trạng trồng, chăm sóc, bán sản phẩm gỗ keo tại địa phương

Rừng keo tại địa bàn xã Trung Sơn chủ yếu do dự án Việt –Đức (KfW 2)

trồng từ những năm 1999 đến 2000, một số trồng sau này nhưng việc quy hoạch

và diện tích, sổ đỏ đều được dự án KfW2 Đức thực hiện nên các tiêu chí liên

quan đến quyền sử dụng đất, tranh chấp... đều đáp ứng được các yêu cầu về quản

lý địa chính của địa phương. Việc chăm sóc rừng cũng được người dân trú trọng

trong thời gian dự án còn hoạt động, tuy nhiên sau khi dự án kết thúc việc chăm

sóc rừng theo đúng quy trình diễn ra ở một số ít hộ gia đình.

Trước khi rừng được cấp chứng chỉ, hầu hết các hộ gia đình trồng rừng

bằng phương pháp cày ủi sau đó đào hố trồng. Do tham gia với dự án KFW nên

kinh phí trồng rừng được hỗ trợ và người dân phải bỏ công sức ra để tham gia dự

án. Dưới đây là bảng tổng hợp diện tích rừng trồng đã được cấp sổ đỏ của các hộ

gia đình xã Trung Sơn:

Diện tích đã

Số hộ có sổ

Loài cây/diện tích (ha)

trồng (ha)

đỏ (hộ)

Ngoà

Thôn

KfW

Tổn

200

1998

1999

2003

KfW

Gian

K+S

Bảng 4.1. Tổng diện tích rừng trồng keo có sổ đỏ xã Trung Sơn[38]

137.

Xuân

137.7

Hải

K+S

Kinh

219.

137. 90.0 7

Môn

141.9

219. 34.0 147. 5.0

Diện tích đã

Số hộ có sổ

Loài cây/diện tích (ha)

trồng (ha)

đỏ (hộ)

Ngoà

Thôn

KfW

Tổn

200

1998

1999

2003

KfW

K+T

77.5

34.0

36.4

K+T

Xá –

5 0

Đồng

36.4

1.0

Thị

1.0

37.4

Kinh

36.4 1.0 30.0 1.0

Thị

K+T

37.4

34.6

Võ

37.4 23.0

Xá

K+T

34.6

34.6 23.0

279,6

151,3

35,0

Tổng 465,5 35,00

313

6

5

0

K+S =Keo lá tràm + Sến; Keo lá tràm + Thông = K+T; Keo lai = Kl; Keo lá tràm = Kt

KFW2

Loài cây/diện tích trồng rừng KFW2

Ngoài

Loài cây/diện tích trồng rừng ngoài dự án KFW2 dân đã trồng

KFW2

Như vậy có thể thấy toàn xã Trung Sơn, diện tích rừng có sổ đỏ chiếm khá

lớn, chủ yếu tham gia dự án KFW2 trồng rừng Việt Đức. Tuy nhiên diện tích

tham gia chứng chỉ rừng chủ yếu tập trung vào 2 thôn Kinh Môn và Giang Xuân

Hải. Hầu hết các hộ gia đình đăng ký để xác nhận nhóm đã tham gia vào các dự

án KfW2 với mô hình trồng rừng keo lá tràm chủ yếu là trồng trong giai đoạn

1998 - 2001. Bảng trên cho thấy rằng diện tích rừng trồng Keo lá tràm hiện tại

của xã 500.5 ha trong đó có 319 hộ có sổ đỏ. Riêng hai thôn Kinh Môn và Giang

Xuân Hải, tổng diện tích rừng keo là 391.2ha trong đó số hộ có sổ đỏ là 242 hộ.

Cũng có nhiều diện tích rừng người dân đã khai thác nhưng chưa trồng cây gì

hoặc đã chuyển đổi sang trồng sắn, cao su.

4.2. Diện tích rừng trồng đã được cấp chứng chỉ và quy trình cấp chứng chỉ FSC

Là một trong những tỉnh nghèo nhất của Việt Nam, quản lý rừng bền vững

là một cách mới để thúc đẩy đời sống của các cộng đồng địa phương. Giấy

chứng nhận FSC là một thương hiệu đáng tin cậy liên kết sản xuất nhỏ rừng cơ

sở cho khách hàng, cả hai thị trường trong nước và quốc tế. Với sự hỗ trợ của

WWF Việt Nam, 5 nhóm hộ sản xuất nhỏ rừng cấp giấy chứng nhận trong 5 thôn

thuộc Trung Sơn và Vĩnh Thủy trong đó xã Trung Sơn có 02 thôn là Kinh Môn

và Giang Xuân Hải đã được thành lập. Tổng diện tích rừng của các 5 nhóm là

356.5 ha, trong đó có gần 320 ha rừng trồng keo và còn lại là đất trống cho các

mục đích trồng các loại cây khác nhau[39]. Riêng xã Trung Sơn, tổng diện tích

tham gia chứng chỉ là 165,8ha với 66 hộ gia đình tham gia. Trong năm 2010 họ

đã được trao chứng nhận quản lý rừng (FSC) Hội đồng quản trị rừng cấp và trở

thành nhóm nhóm hộ gia đình đầu tiên của các chủ rừng nhỏ ở Việt Nam được

nhận chứng chỉ rừng đối với các tiêu chuẩn của FSC đã được quốc tế công nhận

có trách nhiệm với môi trường, quản lý lâm nghiệp xã hội mang lại lợi ích và

hiệu quả kinh tế.

Quy trình cấp chứng chỉ được hỗ trợ từ chi cục lâm nghiệp Quảng Trị và

tổ chức WWF Việt Nam áp dụng theo tiêu chuẩn FSC tại Việt Nam với 10

nguyên tắc và 56 tiêu chí được đưa ra áp dụng cho rừng keo tại xã Trung Sơn.

Cụ thể để thực hiện được việc cấp chứng chỉ này, đơn vị hỗ trợ (CCLN và

WWF) đã tiến hành họp thôn, xã xác định các diện tích rừng đáp ứng các yêu

cầu có thể cấp chứng chỉ, tiến hành thành lập nhóm, tập huấn cho nhóm... sau đó

đơn vị hỗ trợ sẽ liên hệ với các cơ quan đánh giá, bao gồm các bước sau:

- Giới thiệu chứng chỉ rừng tới các hộ gia đình (đơn vị hỗ trợ)

- Xác định các diện tích đáp ứng được yêu cầu có thể tham gia chứng chỉ

rừng, bao gồm cả việc đáp ứng các nguyên tắc và tiêu chí mà FSC quy định.

Hiện tại ở Việt Nam có áp dụng 10 nguyên tắc và 56 tiêu chí (phụ lục:.....)

- Họp thôn/xã/hợp tác xã để thành lập nhóm, bình bầu trưởng nhóm, các

thành viên hỗ trợ và tham gia nhóm

- UBND xã ra quyết định thành lập nhóm

- Tập huấn hỗ trợ các nhóm về quản lý hành chính và kỹ thuật

- Tiến hành đánh giá ban đầu về các diện tích rừng (đơn vị hỗ trợ và trưởng nhóm)

- Lập danh sách các thành viên nhóm, diện tích ban đầu và hồ sơ nhóm

- Hoàn thiện các thiếu sót trước khi tiến hành mới đánh giá ban đầu

Để được cấp chứng chỉ, các nhóm đã thực hiện đầy đủ các yêu cầu đáp

ứng 10 nguyên tắc và 56 tiêu chí, tuy nhiên các hoạt động của nhóm không nhất

thiết phải đáp ứng đầy đủ các nguyên tắc và tiêu chí này. Bên cạnh đó, tổ chức

WWF đưa ra các danh mục đơn giản nhưng đảm bảo việc tuân thủ theo các

nguyên tắc và tiêu chí của FSC đưa ra[19], cụ thể như sau:

(1) Điều kiện để xin gia nhập nhóm :

Quyền sử dụng đất được đảm bảo cho diện tích rừng trồng cho ít nhất chu kỳ

kinh doanh hiện tại cộng thêm 10 năm. Thời gian thuê đất phải được nêu rõ trong

giấy chứng nhận chước bạ. Các ví dụ cho quyền sử dụng đất được đảm bảo:

- Có sổ đỏ mang tên người sử dụng

- Hợp đồng thuê đất cho những sổ đỏ được cấp với tên khác- có chữ ký

của người lúc đầu được cấp sổ

- Quyết định cấp phép của cơ quan chức năng huyện trong đó nêu rõ tên

và thời gian được sử dụng đất

- Rừng trồng được thành lập trên đất trống (diện tích không có rừng tự

nhiên trước năm 1994).

- Kế hoạch trồng rừng của chủ rừng phù hợp với kế hoạch sử dụng đất

được các cơ quan chức năng phê duyệt.

- Rừng trồng không được làm giảm an toàn lương thực của các hộ dân

khác, đặc biệt là cho việc du canh hay chăn thả gia súc

(2) Các điều bắt buộc đối với quản lý rừng:

SƠ ĐỒ HIỆN TRẠNG RỪNG CẤP CHỨNG CHỈ (FSC) XÃ TRUNG SƠN – HUYỆN GIO LINH – TỈNH QUẢNG TRỊ

Hình 4.1. Sơ đồ diện tích các lô rừng được cấp chứng chỉ năm 2010

- Ranh giới với các sử dụng đất khác phải được thể hiện tại hiện trường

bằng các cây ăn quả hay các cây bản địa chu kỳ lâu năm

Nguồn gốc xuất xứ của vật liệu trồng (cây con, giâm hom) cần được tài

liệu hóa cho tất cả các rừng được trồng sau khi gia nhập nhóm

- Các loài cây ngoại lai chỉ có thể sử du ̣ng khi loài cây đó cho thu nhâ ̣p tố t

hơn các loài cây bản đi ̣a

- Không sử dụng các chất hóa học và phân bón đã bị cấm bởi FSC.

- Toàn bộ kế hoạch quản lý cấp tỉnh phải được lập chi tiết và có sự đồng ý

của quản lý nhóm

- Các hoạt động chăm sóc và tỉa thưa nhằm tăng giá trị lâm phần phải

đuợc xây dựng trong kế hoạch quản lý

- Trong trường hợp đất bị xói mòn, các hoạt động nhằm phục hồi đất cần

được chú trọng

- Động vật và thực vật nguy cấp và có nguy cơ, không phân biệt là ở trong

hay ngoài diện tích quản lý, không được phép săn bắt và sưu tầm bởi các thành

viên nhóm

- Xử lý chất thải và làm sạch thùng đựng phải phù hợp với qui định của

Việt Nam và qui định bảo vệ môi trường

- Việc đổ dầu cần phải được ngăn chặn, đặc biệt nơi gần vùng nước. Theo

đó, máy cưa và máy cắt cỏ phải được đổ dầu bên ngoài vùng đệm.

- Một vùng đệm khoảng 30 m dọc theo nguồn nước cố định cần phải được

quản lý không cho khai thác trắng và làm tăng tầng tán thực vật với các loài cây

bản địa

- Chiều rô ̣ng củ a hành lang này ít nhất là 30 m ở cả hai bên sông vớ i chiều

rô ̣ng củ a lò ng sông >10m

- Chiều rô ̣ng củ a hành lang này ít nhất là 15 m ở cả hai bên suố i vớ i chiều

rô ̣ng củ a lò ng suố i 5-10 m

- Chiều rộng của hành lang này ít nhất là 10 m đối với những hồ thủy lợi

với mực nước thay đổi theo mùa

- Chiều rô ̣ng củ a hành lang này ít nhất là 5m ở cả hai bên suố i vớ i chiều

rô ̣ng củ a suố i <5m

(3) Nhân công và điều lệ an toàn lao động:

- Phải đảm bảo đú ng quy trình về an toàn trong lao đô ̣ng và sử dụng thiết bị an toàn lao động ; đă ̣c biê ̣t trong trườ ng hơ ̣p sử du ̣ng cưa máy, ngườ i khai thác phải mă ̣c bảo hô ̣ lao đô ̣ng và mang theo đồ sơ cứ u bên ca ̣nh[22].

- Không sử dung lao động đang bị quản thúc hay ở dạng khác của tổ chức

bán lao động

- Trẻ em dưới 15 tuổi chỉ có thể làm việc nhà hoặc vườn nhà. Việc làm

không đuợc gây ảnh hưởng đến kỳ học của trẻ ở trường.

- Chủ rừ ng phải thông báo và giải thích cho những ngườ i làm thuê những

yêu cầu liên quan FSC.

- Nam và nữ giới phải có bình đẳng giớ i về thu nhâ ̣p (4) Qui định về tài liệu:

- Tất cả hóa đơn cho bán gỗ và mua hạt giống cần phải được chuyển cho

Quản lý nhóm.

- Trong trường hợp sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu, diệt cỏ, tên các loại

hóa chất này cần được báo cáo cho Quản lý nhóm, cụ thể về ngày dùng, liều

lượng được sử dụng

- Các vụ tai nạn cần được thông báo cho Trưởng nhóm thôn

Khai thác rừ ng phải báo cáo trước cho Trưởng nhóm thôn. Sau khai thác,kế hoa ̣ch sử du ̣ng đất phải đươ ̣c báo cáo cho nhó m trưở ng nhó m hô ̣ nông dân trồ ng rừ ng châ ̣m nhất 30 ngày

- Khai thác trắng lớn hơn 10 ha phải được thống nhất bằng văn bản với

Quản lý nhóm (liên quan đến các điều luật bảo vệ môi trường)

- Như vậy có thể thấy việc đảm bảo có thể tham gia đáp ứng được các yêu

cầu của FSC tập trung vào các điểm liên quan nhiều đến các thủ tục hành chính

như đơn tư gia nhập nhóm, quản lý tài liệu nhóm, các công việc này liên quan

nhiều đến tính tự nguyên tham gia của các thành viên nhóm. Các điều kiện bắt

buộc trong quản lý rừng cũng được đưa ra đảm bảo sự tham gia để đạt được

chứng chỉ FSC thì bắt buộc họ phải tham gia tất cả các hoạt động liên quan đến

quản lý rừng bền vững và bảo vệ môi trường. Các điều lệ an toàn lao động cũng

được đề cập trong các tiêu chí xác định đảm bảo không có ảnh hưởng đến sức

khỏe con người trong suốt quá trình tham gia chứng chỉ rừng.

4.3. Tổng quan mô hình CCR nhóm hộ gia đình thành công tại Gio Linh

4.3.1. Tổng quan về nhóm CCR

Nhóm chứng chỉ rừng thôn (VCG) là nhóm nông dân có cùng mối quan

tâm chung là phát triển rừng trồng của họ một cách bền vững. Các nhóm chứng

chỉ rừng thôn có thể tổ chức cùng tham gia mua cây giống, cùng khai thác, cùng

vận chuyển, cùng tiếp thị và bán gỗ, cùng tham gia việc sắp xếp và các thủ tục

chứng chỉ rừng FSC. Ý tưởng chung là các nhóm chứng chỉ rừng thôn có thể có

lợi ích lớn hơn khi hợp tác ở quy mô lớn hơn[18].

Tại Quảng Trị, nhóm Chứng chỉ rừng được hỗ trợ xây dựng bởi Dự án

kinh doanh lâm sản và quản lý rừng bền vững do tổ chức WWF-GTFN Việt

Nam thực hiện. Đây là dự án do WWF quản lý và kết thúc vào tháng 12/2010,

sau đó công tác quản lý nhóm sẽ được chuyển giao cho một cơ quan khác mà ở

đây Chi cục lâm nghiệp của tỉnh Quảng Trị. Hiện nay, tên nhóm SLIMF này là

“Nhóm chứng chỉ rừng Quảng Trị”. Các đơn vị quản lý rừng là các hộ gia đình,

họ tập hợp lại thành các nhóm hộ trong xã. Những hộ này cùng trồng ba loại cây

chính với cùng độ tuổi. Công tác quản lý được thực hiện thông qua các nhóm

quản lý rừng thôn. Có 5 thôn (thôn Kinh Môn và thôn Giang Xuân Thủy thuộc

xã Trung Sơn, huyện Gio Linh; các thôn Linh Hải, Thủy Ba Đông, Thủy Ba Tây

thuộc xã Vĩnh Thủy, huyện Vĩnh Linh). Mỗi thôn đều có trưởng thôn/chủ nhiệm

hợp tác xã làm trưởng nhóm cấp thôn. Cả 5 thôn thuộc về 2 xã: xã Trung Sơn

(huyện Gio Linh) và xã Vĩnh Thủy (huyện Vĩnh Linh) và mỗi xã đều có một chủ

tịch xã/phó chủ tịch xã làm trưởng nhóm cấp xã. Ở cấp tỉnh hiện nay là Chi cục lâm

nghiệp tỉnh với vai trò quản lý nhóm.

4.3.2. Cơ cấu tổ chức nhóm:

Cơ cấu tổ chức nhóm của nhóm chứng chỉ rừng tại Gio Linh được tổ chức

theo cơ cấu quản lý từ trên xuống có sự tham gia của các cấp chính quyền địa

phương theo sơ đồ quản lý như sau [22]:

Đơn vị quản lý nhóm cấp Tỉnh (CCLN QT+WWF)

Đơn vị quản lý nhóm cấp xã (UBND xã-Phan Thanh Tí)

Trưởng nhóm G.Xuân Hải (1 người-Lê Văn Cường)

Trưởng nhóm Kinh Môn (1 người-Lê Biên Hòa)

Nông dân chủ chốt (1-3 người)

Hộ dân

Theo sơ đồ phân bố cơ cấu tổ chức nhóm thì vai trò của người trưởng

nhóm và nông dân chủ chốt rất quan trọng trong việc vận hành hoạt động của các

nhóm. Việc này đảm bảo tính sát thực và theo dõi, đôn đốc các thành viên trong

nhóm thực hiện các hoạt động nhóm một cách chủ động và nâng cao vai trò về

quyền lực cho người trưởng nhóm và thành viên chủ chốt. Tuy nhiên việc lựa

chọn người trưởng nhóm cấp thôn cũng đang gặp nhiều khó khăn vì người

trưởng nhóm đòi hỏi phải có năng lực về quản lý, có uy tín trong nhóm và phải

biết lập kế hoạch duy trì và phát triển hoạt động của nhóm.

Theo đánh giá về cá nhân của tác giả thì hai nhóm tại Trung Sơn thì chỉ có

01 nhóm là có người trưởng nhóm có thể gánh vác được công việc của nhóm,

đảm bảo nhóm phát triển theo đúng mục đích, đạt được các kế hoạch đề ra.

Nhóm còn lại thì người trưởng nhóm hơi yếu, không biết quản lý dẫn đến việc

huy động các nông dân chủ chốt tham gia các hoạt động của nhóm không được,

từ đó các công việc của nhóm này đều ứ đọng hoặc không thực hiện được. Nhiều

lúc cần nhiều sự hỗ trợ của các cán bộ quản lý nhóm cấp tỉnh mà cụ thể ở đây là

cán bộ Chi cục Lâm nghiệp tỉnh.

Cơ cấu tổ chức của các nhóm này được hình thành trên cở sở tự nguyện

bình bầu có sự tham gia của các cấp chính quyền địa phương, tuy nhiên cho đến

nay vai trò của các ban ngành đoàn thể và cấp chính quyền địa phương ở cấp xã

còn chưa thể hiện rõ nét. Cụ thể như việc các thủ tục khai thác gỗ khi đến làm

việc với ban quản lý nhóm cấp xã còn gặp nhiều trở ngại về thời gian, việc phê

duyệt hoặc đồng ý cho khai thác còn mang nặng tính chính quyền quản lý hơn là

nhóm quản lý nhóm ở cấp xã và thôn. Vì vậy việc thúc đẩy sự tham gia và trao

trách nhiệm cho quản lý nhóm cấp xã cũng rất quan trọng để đảm bảo được sự

thông suốt trong quá trình vận hành của các nhóm trong tương lai.

4.3.3. Hoạt động nhóm:

Nhóm được thành lập dựa tinh thần tự nguyện của các hộ gia đình và

quyết định thành lập của UBND xã. Việc bầu chọn trưởng nhóm cũng được các

thành viên trong nhóm đứng ra bình bầu, lựa chọn. Trưởng nhóm chịu trách

nhiệm quản lý và duy trì hoạt động của nhóm, đảm bảo việc vận hành nhóm

được thuận lợi và không gây xung đột giữa các thành viên nhóm. Để đảm bảo

được yếu tố này việc họp nhóm, phân công nhiệm vụ nhóm và công khai tài

chính quỹ là các yếu tố đặt lên hàng đầu mà người trưởng nhóm cũng như các thành

viên hỗ trợ cần phải quan tâm.

Do đây là nhóm thí điểm, các thành viên lần đầu tiên tham gia hoạt động

CCR và cũng là nhóm đầu tiên được cấp chứng chỉ rừng nên các hoạt động của

nhóm hiện nay còn yếu, chưa chủ động nên cần rất nhiều từ sự hỗ trợ bên ngoài

trong đó có CCLN Quảng Trị và tổ chức WWF Việt Nam. Việc tổ chức các hoạt

động sinh hoạt nhóm vẫn chưa được tổ chức theo đúng quy định hoặc có tổ chức

thì nội dung không được phong phú. Bên cạnh đó, do việc khai thác cũng phải

tuân thủ theo FSC, đây là hoạt động mới, các yêu cầu của hoạt động cần tỉ mỉ và

chặt chẽ. Việc này ảnh hưởng không nhỏ đến sự tham gia của trưởng nhóm cũng

như các hộ gia đình khai thác sản phẩm, một trong các lý do được đưa ra là khi

khai thác gỗ có CCR thì yêu cầu nhiều liên quan đến ghi chép hành chính, tính

toán, nhiều khi còn phải vận chuyển gỗ tới nơi tập kết bằng các phương tiên thô

sơ do đường xá đi lại khó khăn. Trong khi đó người dân thông thường khai thác

thì bán cả rừng cho đơn vị thu mua và đơn vị thu mua sẽ chịu trách nhiệm vận

chuyển ra ngoài.

Với trách nhiệm là tham gia các hoạt động liên quan đến chứng chỉ rừng

và quản lý rừng bền vững, các thành viên của Nhóm phải giúp đỡ lẫn nhau và

tìm kiếm các giải pháp mà tất cả đều chấp nhận và có tính khả thi. Đặc biệt, các

thành viên phải tuân theo các quy định dưới đây:

- Tuân thủ các qui định cho thành viên về tham gia, rời bỏ và khai trừ khỏi nhóm.

- Cam kết quản lý rừng của họ theo các nguyên tắc và tiêu chí của FSC được tóm

tắt trong danh mục kiểm tra FSC các hộ dân, đặc biệt đối với các yêu cầu cho quản lý

rừng tốt liên quan đến các khía cạnh xã hội, môi trường và kinh tế.

- Thông báo trưởng nhóm thôn về các hoạt động lâm nghiệp ít nhất 10

ngày trước khi thực hiện.

- Thành viên nhóm chứng chỉ rừng thôn sẽ chọn Trưởng nhóm cấp thôn

trong cuộc họp thường niên với 2/3 phiếu thuận đa số các thành viên hiện tại của

nhóm cho kỳ hạn 5 năm. Kỳ hạn này có thể được gia hạn không hạn chế.

Việc phân công nhiệm vụ cho các cấp quản lý nhóm cũng được đưa ra cụ

thể và chi tiết nhằm đảm bảo được trách nhiệm và quyền lợi của từng cấp quản

lý nhóm. Cụ thể nhiệm vụ của các cấp quản lý nhóm như sau[21]:

a) Trưởng nhóm cấp thôn: dự kiến sẽ đại diện cho lợi ích của nhóm và

thực hiện lập kế hoạch quản lý rừng cùng tham gia cho các thành viên trong

nhóm. Họ sẽ cung cấp các dịch vụ sau đây cho các thành viên:

- Giải thích các lợi ích các chủ rừng cùng tham gia nhóm

- Phổ biến và giải thích nội dung của tác tài liệu chính cho thành viên

- Hướng dẫn cách điền đơn gia nhập nhóm

- Thực hiện kiểm tra điều kiện ban đầu gia nhập nhóm và điền vào mẫu kiểm tra

- Thực hiện giám sát hàng năm

- Lưu giữ đăng ký của các thành viên và số liệu lô rừng của họ

- Lưu giữ các đăng ký về các tai nạn lao động, bao gồm cả các tai nạn đối

với công nhân làm thuê.

- Tổ chức và chủ trì các cuộc họp thường niên, ít nhất một lần trong năm

- Ghi chép và giữ các biên bản ghi nhớ các cuộc họp và thông báo đến tất

cả các bên liên quan

- Thu thập và đối chiếu điều quan tâm, các câu hỏi, đề nghị, cơ hội của các thành

viên, nêu các điều quan tâm đó cho thảo luận trong các cuộc họp thành viên

- Thường xuyên trao đổi thông tin với quản lý nhóm cấp xã

- Trưởng nhóm thôn lựa chọn những người nông chủ chốt để trợ lý trưởng

nhóm trong lập kế hoạch quản lý rừng, kiểm tra và giám sát và hỗ trợ kỹ thuật

cho các thành viên nhóm.

- Trưởng nhóm thôn sẽ trợ lý Quản lý nhóm xã hoàn thiện và câp nhật Kế

hoạch quản lý rừng xã, đặc biệt liên quan đến “Danh sách các hoạt động của

nhóm chứng chỉ rừng thôn” và “Đăng lý các lô rừng “

b) Trưởng nhóm cấp xã: với sự trợ giúp của Trưởng nhóm thôn sẽ hoàn

thành danh sách đăng ký của nhóm thôn, bao gồm các thành viên và lâm phần

của họ trong xã. Ngoài ra, họ cũng có nhiệm vụ:

- Phổ biến các thông tin thị trường về giá cả và khách hàng cho các lâm sản

- Hoàn thành kế hoạch quản lý rừng cấp xã dựa trên kế hoạch quản lý

rừng cấp thôn cùng các bên liên quan

- Quản lý danh sách khiếu nại, có thể bao gồm những khiếu nại kiện thành

viên nhóm thôn hay các nhóm trưởng nhóm thôn.

- Thu thập các tài liệu sau: Qui hoạch sử dụng đất cấp xã, giao đất cho

trồng rừng, điều lệ an toàn lao động.

- Thu thập số liệu kinh tế xã hội hàng năm từ thành viên nhóm thôn trong

các cuộc họp thường niên của nhóm.

- Trưởng nhóm xã sẽ giúp Quản lý nhóm hoàn thiện và cập nhật danh sách

số hóa của thành viên nhóm thôn và các lô rừng của hộ ở cấp huyện.

c) Quản lý nhóm: Chi cục Lâm nghiệp là quản lý nhóm và sẽ nắm toàn bộ

trách nhiệm cho vận hành nhóm chứng chỉ rừng. Họ sẽ là người giữ chứng nhận

chính thức của các nhóm và:

- Chính thức chấp nhận thành viên mới cho nhóm chứng chỉ dựa trên tài

liệu do Trưởng nhóm thôn cung cấp

- Tổ chức đấu thầu cạnh tranh và sau đó ký hợp đồng với tổ chức cấp

chứng chỉ và quản lý toàn bộ việc liên lạc với tổ chức cấp chứng chỉ

- Tập hợp các đóng góp của thành viên cho chi phí đánh giá và các chi phí

hoạt động khác cho việc quản lý nhóm, thực hiện và báo cáo các khoản chi liên

quan cho nhóm

- Thông báo với tổ chức cấp chứng chỉ trong trường hợp có thay đổi về

thành viên (kết nạp mới hoặc khai trừ) trong cập nhật hàng quí

- Đảm bảo hoàn thành tất cả các yêu cầu cho các hoạt động cần được khắc

phục do tổ chức cấp chứng chỉ nêu ra

- Đảm bảo rằng các lâm phần mới và các hộ dân mới tham gia nhóm

chứng chỉ tuân thủ các yêu cầu của FSC

- Đưa ra các chỉ dẫn cho các trưởng nhóm thuộc nhóm chứng chỉ nếu cần thiết,

như khi kiểm tra điều kiện gia nhập nhóm ban đầu và khi tập huấn cho các hộ dân

- Tổ chức các lần giám sát nội bộ hàng năm đối với các lâm phần

- Lưu trữ, cập nhật đăng ký số hóa

- Hoàn thiện bản đồ cho các lâm phần với tỷ lệ 1:10 000, chỉ ra số hiệu lô

rừng, nhóm quản lý hiện tại, năm trồng và đường, cầu, cầu vượt, vùng đệm và

các sử dụng đất liền kề

- Hoàn thiện một kế hoạch quản lý rừng cấp tỉnh qua sự kết hợp kế hoạch các xã

- Hoàn thiện một kế hoạch kinh doanh cấp tỉnh từ kế hoạch kinh doanh cấp thôn

- Lập mối quan hệ kinh doanh giữa nhóm chứng chỉ và các khách hàng

mua gỗ trong và ngoài nước

- Tổ chức cuộc họp với các trưởng nhóm chứng chỉ cấp thôn và cấp xã hai

lần trong năm

- Quản lý nhóm phải có các bản Copy trên giấy hoặc mềm trên máy của

tất cả các luật lệ và qui định liên quan đến lâm nghiệp của nhà nước, và lưu giữ

tài liệu cập nhật. Quản lý nhóm đảm bảo sự hiểu biết của các cấp trong nhóm về

tất cả các yêu cầu quan trọng nêu trong các tài liệu này.

- Trong trường hợp cần phát sinh để sửa đổi Nội Qui và Điều luật thành

viên, Quản Lý Nhóm sẽ tổ chức một quá trình sửa đổi một cách minh bạch. Các

sửa đổi cần được sự hỗ trợ và đồng thuận của ít nhất 2/3 đa số các thành viên

4.3.4. Quỹ phát triển nhóm:

Được sự hỗ trợ của dự án SECO (WWF Việt Nam) các nhóm thành lập

mỗi nhóm nhận được một khoản kinh phí nhất định phục vụ cho việc duy trì và

phát triển hoạt động của các nhóm. Bên cạnh đó, các hộ gia đình tham gia nhóm

cũng tiến hành đóng góp dựa trên diện tích (ha) hoặc sản lượng khai thác. Tính

đến hết tháng 7/2011, tổng kinh phí hoạt động của 02 nhóm cụ thể như sau[4]:

Nhóm thôn Kinh Môn:

- Tổng nguồn kinh phí cả dự án và dân đóng góp là 55.817.000 VNĐ.

- Năm 2010 tồn sang: 9.275.000 VNĐ.

- Năm 2011 đến nay dân đóng góp thêm: 1.800.000 VNĐ.

- Đến hết tháng 7/2001 tổng tồn quỹ còn 11.075.000 VNĐ

Nhóm thôn Giang Xuân Hải:

- Tổng nguồn kinh phí cả dự án và dân đóng góp là 25.750.000 VNĐ

- Năm 2010 tồn sang 2011: 6.990.000 VNĐ

- Năm 2011 đã chi: 2.045.000 VNĐ

- Tính đến hết tháng 07/2011 tổng tồn quỹ còn 4.954.000 VNĐ

Các khoản chi của nhóm tập trung nhiều vào các hoạt động như sau:

- Họp nhóm: đảm bảo thông tin về tình hình nhóm đến được từng thành

viên nhóm thông qua các hoạt động họp nhóm định kỳ, họp nhóm khẩn cấp, họp

nhóm trước và sau khai thác.

- Hoạt động của thành viên ban quản lý nhóm: chi cho các hoạt động đi lại

tại hiện trường, hoạt động sổ sách, chi ăn uống khi tham gia họp hành hoặc đi

ngân hàng giao dịch

- Hoạt động tuần tra bảo vệ rừng: Hoạt động này được thực hiện thường

xuyên, đặc biệt trong các mùa nắng hạn, rừng có khả năng cháy lớn. Thông

thường nhóm tiến hành thuê người ngoài hoặc thành viên nhóm tiến hành tuần

tra bảo vệ rừng theo tháng, cũng có thời gian cao điểm việc tuần tra bảo vệ rừng

được tiến hành theo tuần.

4.3.5. Một số khó khăn trong công tác quản lý nhóm

Với yêu cầu của dự án đất rừng sau khi khai thác không được san ủi, đốt.

Nhưng do đặc thù ở địa phương, đất rừng ở các khu vực tham gia dự án có nhiều

phế liệu chiến tranh còn sót lại. Lợi dụng rừng tham gia dự án khai thác xong đã

có nhiều đối tượng ở địa phương khác đến đốt các sản phẩm còn lại sau khai thác

rừng để tìm kiếm phế liệu chiến tranh. Mặc dù cán bộ Quản lý nhóm đôn đốc các

hộ gia đình sau khi khai thác rừng ngăn ngừa, bảo vệ nhưng đã xảy ra 2 vụ cháy

tại khu vực các hộ ông Lê Biên Hòa thôn Kinh Môn, ông Trần Hữu Lân, Trần Văn

Phương, bà Đào Thị Thi thôn Giang Xuân Hải, xã Trung Sơn diện tích cháy 6,5 ha.

Một số hộ dân còn cho rằng tuy bán rừng có FSC giá cao hơn nhiều so với

rừng không FSC nhưng bắt buộc phải đầu tư thời gian và công sức tham gia từ

khi chặt cây cho đến khi vận chuyển tới nơi tiêu thụ. Và theo họ thì cứ bán theo

kiểu truyền thống kia sẽ dễ dàng hơn và đỡ mất nhiều thời gian dù kinh phí bán

được có ít hơn. Việc này ảnh hưởng không nhỏ tới việc quản lý nhóm của người

trưởng nhóm và các thành viên hỗ trợ vì thiếu sự tham gia nhiệt tình của các chủ

hộ. Đối với các hộ đã khai thác, hầu hết người trưởng nhóm và thành viên hỗ trợ

tham gia khai thác cùng với các thành viên nhóm để đảm bảo việc giám sát chất

lượng và nguồn gỗ gỗ. Trong khi đó việc tham gia này lại không có kinh phí, do

đó sự nhiệt tình của người nhóm trưởng cũng dần dần giảm đi.

Việc quản lý hồ sơ, tài liệu khai thác rừng theo các tiêu chuẩn FSC là vấn

đề mới, đòi hỏi có trình độ về kế toán, tin học nên vượt quá khả năng của các

nhóm. Cần có sự hỗ trợ cho việc quản lý và lập hồ sơ khai thác rừng. Nếu không

việc lập và quản lý hồ sơ của các nhóm sau khi khai thác rừng sẽ gặp nhiều khó

khăn. Như trưởng nhóm Giang Xuân Hải, dù đã đi tập huấn nhiều về quản lý

hành chính, tài liệu của nhóm nhưng không thể làm nổi do số lượng giấy tờ ghi

chép quá nhiều, nội dung thì phức tạp, ghi chép nhiều lần vẫn có sự nhầm lẫn.

Đây là sự khó khăn về hành chính cần phải được cải cách đảm bảo việc đầy đủ

thông tin nhưng không quúa phức tạp gây khó khăn cho những người quản lý nhóm,

đặc biệt là những người dân chưa có kiến thức và trình độ về quản lý hành chính.

Thời tiết, địa hình là các yếu tố khách quan nhưng ảnh hưởng không nhỏ

đến việc quản lý nhóm, bằng chứng là khi đến thời kỳ khai thác hoặc trồng rừng

thông thường vào mùa mưa, đi lại vận chuyển khó khăn, tốn kém và mất nhiều

thời gian. Việc này ảnh hưởng đến tiến độ khai thác, chất lượng gỗ khai thác và

chất lượng cây con khi trồng.

4.4. Các khó khăn hiện các hộ trồng rừng đang gặp phải và các giải pháp

thông qua cấp CCR

Ngoài ra, sự phát triển trồng rừng công nghiệp với các loài cây mọc nhanh

cũng gây tranh cãi. Những người đề xướng cho rằng rừng trồng loại này đạt

được giá trị kinh tế cao hơn và nhanh hơn so với rừng tự nhiên, tạo ra nhiều cơ

hội việc làm, thu nhập ngoại tệ cao, giảm sức ép vào rừng tự nhiên, có tác động

tốt cho môi trường sinh thái và có vai trò quan trọng trong việc hấp thụ khí thải

các bon nhưng những người chỉ trích lại cho rằng, trong quá trình này, quyền lợi

của cộng đồng địa phương thường bị các chủ rừng lờ đi, đồng thời diện tích rừng

tự nhiên bị khai thác thay thế bằng rừng trồng, giá trị đa dạng sinh học, lượng

nước bị giảm, đất bị thoái hóa, và gây ra các loài sâu bệnh ngoại lai

Việc yêu cầu cấp chứng chỉ đối với nguyên liệu gỗ kéo theo nhiều thủ tục

phiền phức mà trước hết đối với các đơn vị thực hiện chức năng khai thác và

cung ứng gỗ, còn đối với các doanh nghiệp chế biến gỗ thực ra cũng không chịu

ảnh hưởng gì lớn nếu như tất cả các công việc liên quan đến việc cấp chứng chỉ

rừng/gỗ được thực hiện một cách thuận lợi và nhanh chóng. Sự thiếu hụt về

nguồn gỗ hợp pháp và sự chậm trễ trong việc cung ứng các nguồn gỗ đó mới

thực sự là mối đe dọa lớn đối với hoạt động của các doanh nghiệp chế biến gỗ.

Các khó khăn thông qua các yếu tố cấu thành chính như sau:

- Kinh tế: Gỗ không có chứng chỉ thường được bán cho thương lái địa

phương với giá cả thấp hoặc giá cả do người mua đưa ra, người bán không có

quyền lựa chọn hoặc mặc cả. Có những khu vực gỗ có thể bán được với giá gỗ

xẻ nhưng người mua vẫn mua với giá gỗ dăm, điều này ảnh hưởng lớn đến lợi

ích của người trồng rừng. Giải pháp đưa ra là tham gia vào chứng chỉ rừng, gỗ sẽ

được bán với giá cao hơn, có nhiều nhà cung cấp sẵn sàng thương lượng và mua

gỗ. Gỗ khi bán có CCR sẽ được phân loại ra rõ rệt áp dụng đối với gỗ xẻ, như

vậy giá cũng cao hơn nhiều. Tuy nhiên việc cấp chứng chỉ quản lý rừng bền

vững cũng gây ra một số trở ngại, mối quan ngại chung của những nhà sản xuất gỗ là

tiêu chuẩn cấp chứng chỉ rừng bền vững của FSC quá cao. Chi phí để đạt được tiêu

chuẩn này thường cao hơn nhiều so với giá bán gỗ đã được cấp chứng chỉ.

Bên cạnh đó, do yếu tố kinh tế rừng chi phối toàn bộ cuộc sống của gia

đình nên nhiều khi các hộ gia đình quyết định khai thác rừng khi rừng chưa đạt

yêu cầu về khai thác, ở đây có thể nói là rừng non. Việc hỗ trợ người dân vượt

qua được khó khăn này để giữ rừng cũng là vấn đề nan giải của các nhóm. Một

số nhóm người dân tham gia nhưng do nhu cầu về kinh tế, nếu tham gia nhóm

thì rừng chưa đủ điều kiện khai thác, họ liền xin ra khỏi nhóm để khai thác.

- Kiến thức: Các kiến thức để trồng và phát triển rừng của người dân còn

hạn chế và mang tính truyền thống là nhiều. Trong quá trình phỏng vấn, nhiều hộ

gia đình vẫn cho rằng việc trồng, chăm sóc rừng theo cách truyền thống thì cây

sẽ mọc nhanh và tốt hơn so với các phương pháp mới như không phát thực bì,

chỉ đào hố, không san ủi và không đốt sau khai thác... Thực tế cho thấy trong

vòng 3 năm đầu nếu trồng và chăm sóc rừng theo phương pháp truyền thống

(đốt, cày, đào hố, trồng) thì cây sẽ phát triển nhanh hơn nhưng từ các năm sau

trở đi cây phát triển chậm hơn do lượng đất mùn đã được xới trộn, cây không có

nền tảng và dinh dưỡng vững chắc, dễ đổ khi có gió do nền đã bị cày xới và thực

bì không có. Như vậy giải pháp khi tham gia chứng chỉ rừng sẽ đáp ứng đầy đủ

các kiến thức về trồng, chăm sóc và quản lý rừng một cách bền vững hơn

- Về mặt kỹ thuật: Khi không tham gia chứng chỉ rừng, các thành viên

nhóm quản lý và chăm sóc rừng, tuy nhiên khi tham gia chứng chỉ rừng thì phải

tuân thủ về mặt kỹ thuật đảm bảo theo tiêu chuẩn của FSC. Việc này đòi hỏi thực

sự về kỹ thuật, trong khi đó người dân ở khu vực thì việc tiếp cận với kỹ thuật và

công nghệ mới còn hạn chế, việc này ảnh hưởng không nhỏ đến việc tham gia

cấp chứng chỉ. Tuy nhiên nếu tham gia được thì rừng cấp chứng chỉ sẻ đảm bảo

được trồng, chăm sóc, khai thác đúng kỹ thuật, rừng sẽ đạt được chất lượng tốt

hơn, giảm thiểu thiệt hại về kinh tế, tăng lợi nhuận.

- Yếu tố môi trường: hầu hết các hộ gia đình trồng rừng thường khai thác

trắng sau đó trồng lại, các loại cây bản địa không được trú trọng trồng xen hoặc

việc khai thác luân phiên không được trú trọng làm ảnh hưởng lớn đến môi

trường xung quanh khu vực khai thác. Các hiện tượng sạt lở, sụt lún hoặc khô

hạn cũng từ một trong các nguyên nhân này mà ra. Nếu tham gia vào các nhóm

CCR, hoạt động khai thác sẽ được đưa vào kế hoạch và việc khai thác sẽ tránh

được hiện tượng khai thác trắng. Bên cạnh đó việc trồng cây bản địa xen kẽ đảm

bảo khi khai thác sẽ vẫn còn lại cây bản địa trong khu vực, như vậy giảm thiểu

được việc xói mòn, sạt lở đất và bảo vệ nguồn nước một cách bền vững.

- Về chính sách: Thực tế hiện nay các chính sách hỗ trợ cho các hộ gia

đình trong việc trồng rừng của nước ta còn nhiều hạn chế. Hoặc một phần do

người dân chưa có đủ điều kiện để tiếp cận với các chính sách như vay vốn trồng

rừng, thuê hoặc mượn đất trồng rừng... hoặc do nhà nước chưa có các chính sách

và có các hướng dẫn cụ thể cho vấn đề này. Trong khi đó yêu cầu từ CCR bắt

buộc phải minh bạch trong quản lý đất, minh bạch trong quản lý tài chính kinh

doanh rừng và đặc biệt phải có quyền sử dụng đất. Nếu tham gia vào CCR, đáp

ứng được các yêu cầu trên thì ngoài việc đảm bảo chứng minh quyền sử dụng đất

của mình, các hộ gia đình còn chủ động hơn trong công việc xây dựng kế hoạch

phát triển rừng của chính mình trong tương lai.

- Tính bền vững: Một trong những yếu tố then chốt ở đây là tính bền vững

khi tham gia trồng rừng. Hầu hết người dân trong khu vực trồng cây theo yêu

cầu của thị trường, ví dụ thị trường mua cây keo giá cao họ sẽ trồng keo, nhưng

nếu thị trường mua cây sắn giá cao, họ sẽ trồng sắn và tương tự như vậy cho các

loài cây khác. Như vậy việc chặt phá rừng hàng loạt để chuyển đổi mục đích

trồng theo yêu cầu của thị trường sẽ ảnh hưởng lớn đến tính bền vững của một

khu vực rừng trồng, có thể là rừng phòng hộ đầu nguồn, rừng bảo vệ nguồn

nước. Khi tham gia vào chứng chỉ, việc chặt rừng để bán và trồng cây trồng khác

theo hướng thị trường sẽ không xảy ra. Các thành viên nhóm cũng đuợc hỗ trợ

các kiến thức quản lý rừng bền vững, rừng có giá trị bảo tồn cao để họ có cơ sở

quyết định có tham gia trồng cây theo thị trường hay không.

4.5. Đánh giá các lợi ích của người dân và của xã hội khi nhóm hộ tham gia

được cấp CCR

4.5.1. Đánh giá về lợi ích kinh tế

Tất cả các tổng diện tích rừng trồng keo hơn 316.11ha của 118 hộ gia đình

trồng rừng trong 5 thôn đã có chứng nhận FSC FM/CoC do GFA cấp thì hai thôn

thuộc xã Trung Sơn rừng đã đến tuổi khai thác, hai nhóm này đã ký một hợp

đồng với công ty Thanh Hòa, đây là công ty tham gia mạng lưới lâm sản toàn

cầu (GFTN) Việt Nam. Hợp đồng cung cấp gỗ này được thực hiện với một mức

giá cao đến kinh ngạc, cao hơn 20% so với giá cả thị trường hiện tại. Ngoài ra,

gỗ có chứng chỉ FSC người mua cũng chấp nhận các cây gỗ tròn với đường kính

thấp hơn mà trước đây được bán như gỗ dăm công nghiệp giá rẻ. Vào cuối năm

2010 và trong quý đầu tiên năm 2011, 27 ha rừng trồng keo chứng nhận được

thu hoạch cho vòng quay đầu tiên của 7 năm, và tất cả gỗ khai thác đã được mua

lại bằng gỗ tròn, xẻ bởi công ty Thanh Hòa theo giá đã cam kết.

Bảng 4.2. Tổng hợp diện tích và lượng gỗ khai thác rừng có chứng chỉ tại xã

Trung Sơn (thôn Kinh Môn và Giang Xuân Hải)

Khối lượng Sau KT

Khối lượng (gỗ xẻ)

TT Họ và tên

Diện tích (ha) 10-13 14-19,5 > 19,5

Tổng cộng (m3) Gỗ nhỏ < 10cm (m3) (Gỗ dăm)

Thôn Kinh Môn 14,35 933,019 184,971 475,603 272,445 18,549 94.372 1 Lê Hữu Vinh 30,461 45,362 2,0 401,9 40,2

2 Nguyễn Thọ Vinh 1,1 51.719 21,364 16,39 13,965 21,1

3 Lê Hữu Chiến 1,95 93.542 30,223 39,009 24,310 40,4

4 Lê Biên Hòa 2,2 135.288 24,632 74,886 35,770 63,8

5 Trịnh Thị Huế 2,2 166.598 20,891 98,756 46,951 61,1

6 Trịnh Văn Quảng 4,9 391.5 57,4 201,2 132,9 175,3

Giang Xuân Hải 12,8 269,207 77,834 129,035 62,338 429,2

7 Trần Thị Gái 41,498 13,584 11,766 4,57 1,7 70,3

8 Đào Thị Thi 29,920 13,753 17,421 10,324 2,0 60

9 Trần Văn Phương 44,158 17,315 17,853 8,99 2,0 68,1

10 Trần Hữu Lân 26,033 12,502 10,149 3,382 2,0 70,2

8,822 38,421 8,493 21,106 11 Lê Ngọc 1,7 46,6

68,835 7,346 38,521 22,968 12 Lê Ngà 1,7 64

20,342 4,841 12,219 3,282 13 Trần Hữu Sinh 1,7 50

Do diện tích khai thác rừng ở độ tuổi từ 10-11 tuổi nên tỉ lệ gỗ tròn có

đường kính từ 14-19,5cm và trên 19,5cm đạt được khối lượng lớn, với giá cả cao

khi bán với giá gỗ xẻ có chứng chỉ rừng, các chủ rừng thu được lợi nhuận trên

20% so với rừng không có chứng chỉ cho lấy gỗ tròn và gỗ dăm. Đối với rừng từ

7-8 tuổi, trữ lượng gỗ tròn có đường kính từ 19,5cm trở lên sẽ ít hơn, cái này

cũng ảnh hưởng nhiều đến thu nhập của các hộ gia đình, tuy nhiên trên thực tế và

các phân tích chứng minh rằng việc duy trì các diện tích rừng đến 10-11 tuổi thì

tổng thu nhập sẽ tăng gấp đôi so với việc khai thác rừng từ những năm 6-7 tuổi

do: (1) Gỗ có đường kính trên 19,5cm sẽ nhiều hơn; (2) giá gỗ có đường kính

trên 19,5cm cao hơn vì là gỗ xẻ; (3) Chi phí vận chuyển ít hơn do gỗ được bán

tại địa phương, đặc biệt gỗ có chứng chỉ FSC thì các công ty sẽ mua tại rừng và

chịu trách nhiệm chi phí vận chuyển. Về chi phí đầu tư, hầu hết các khu rừng

việc chăn sóc sẽ hoàn thành sau năm thứ 6, có nghĩa là việc tỉa thưa sau năm thứ

6 hoàn thành thì rừng không cần phải đầu tư thêm gì nữa. Do vậy nếu chúng ta

khai thác vào năm thứ 7 thì thu nhập sẽ thấp hơn nhiều so với chúng ta khai thác

vào năm thứ 10 hoặc 11 như đã phân tích ở trên.

Kinh phí cho cấp CCR, theo đánh giá của tổ chức WWF sau khi dự án

thành công thì tổng kinh phí chi cho các hoạt động cấp chứng chỉ cụ thể như sau:

Bảng 4.3. Các chi phí cho cấp chứng chỉ (áp dụng cho diện tích dưới 2000ha)

Chi phí VNĐ/ha/năm

Chi phí đánh giá cấp chứng chỉ ban đầu (5 năm cấp 1 lần) 380.000 VNĐ

Chi phí đánh giá hàng năm 30.000 VNĐ

Đóng góp cho tổ chức nhóm Tự nguyên

Như vậy có thể kết luận nếu diện tích càng lớn thì kinh phí phải chi cho việc

đóng góp để mời các đơn vị đánh giá sẽ giảm nhiều cho từng hec-ta. Tuy nhiên

tại Trung Sơn, điều kiện các hộ gia đình hiện nay nói riêng cũng như các hộ gia

đình tham gia trồng rừng nói chung ở Việt Nam thì việc bỏ ra một khoản chi phí

này không phải là nhỏ để có thể làm được chứng chỉ rừng, bán gỗ có nguồn gốc

với giá cao và đảm bảo được việc quản lý rừng bền vững. Tuy nhiên nếu tham

gia vào chứng chỉ rừng thì sẽ có lợi rất nhiều về mặt kinh tế, theo một số nghiên

cứu tại Việt Nam, nếu rừng có chứng chỉ rừng khai thác ở độ tuổi 10-11 thì sẽ

thu được lợi nhuận rất cao. Bên cạnh đó việc tuân thủ theo các quy tắc của FSC

sẽ đảm bảo việc tiết kiệm đầu tư theo phân tích dưới đây:

35,871.1 0.3%

29,489.7 0.4%

26,065

0.4%

53.6%

45.4%

24.3%

33.5%

21.5%

4.0%

37.9%

24.6%

33.9%

Hình 4.2. Phân tích chi phí khi đầu tư cho 3 loại rừng có và không có FSC[40]

Theo biểu đồ trên cho thấy việc đầu tư theo phương pháp truyền thống

không có chứng chỉ của người dân, sau 7 năm đầu tư thì tổng mức đầu tư cao

hơn nhiều so với gỗ có chứng chỉ và đầu tư theo đúng quy trình, tuân thủ theo

đúng các nguyên tắc mà FSC đưa ra. Bảng phân tích cũng chỉ ra rằng, các chi

phí ban đầu khi tuân thủ theo quy trình của FSC cao hơn so với không tuân thủ

áp dụng cho cả lấy gỗ tròn và gỗ dăm, cụ thể như chi phí đầu tư gỗ có chứng chỉ

là 9.880.000 VNĐ cho 1 ha, trong khi đó gỗ không có chứng chỉ chỉ phải đầu tư

có 8.840.000 VND cho 1 ha bao gồm cả công chăm sóc. Chênh lệch này chủ yếu

do việc trồng và chăm sóc của gỗ có chứng chỉ yêu cầu cao hơn, áp dụng kỹ

thuật tỉ mỉ hơn người dân trồng theo cách truyền thống là cày bừa, đốt rồi trồng.

Tuy nhiên chi phí này chỉ là một phần nhỏ không đáng kể so với các chi phí về

sau này mà gỗ không có FSC phải chịu, đặc biệt là chi phí vận chuyển cho gỗ

dăm cao hơn nhiều so với gỗ tròn, đặc biệt là gỗ tròn có chứng chỉ. Thực tế phân

tích, đánh giá cho thấy chi phí cho làm chứng chỉ rất ít và không đáng kể tuy

nhiên nếu nhìn trên phương diện thực tế của từng hecta và thu nhập của người

dân thì chi phí cho hoạt động cấp chứng chỉ là khá cao.

Thu nhập sau khi đầu tư cũng thể hiện rõ các lợi thế khi tham gia vào

chứng chỉ rừng và bán gỗ FSC cho công ty thu mua có chứng chỉ CoC. Có thể

đánh giá rằng nếu tham gia vào chứng chỉ rừng, thời gian bán .

Theo biểu đồ trên ta có thể đánh giá, nếu rừng khai thác với gỗ ván tổng

thu nhập chỉ bằng 56.21% so với tổng thu nhập từ gỗ có chứng chỉ rừng là gỗ

tròn. Nếu so với gỗ không có chứng chỉ rừng là gỗ tròn thì tỉ lệ này chênh lệch cũng

cao, nếu gỗ tròn không có chứng chỉ rừng thì thu nhập chỉ đạt 75% so với thu nhập từ

gỗ tròn có chứng chỉ rừng. Như vậy có thể nói thu nhập từ gỗ tròn không có chứng

chỉ rừng chỉ bằng ¾ tổng thu nhập gỗ có chứng chỉ rừng là gỗ tròn.

123,202

92,581

69,252

Hình 4.3. Phân tích thu nhập với loại gỗ tròn và gỗ dăm có và không có FSC[40]

Dựa trên phân tích ở trên, có thể kết luận rằng việc tham gia chứng chỉ

rừng sẽ giảm thiểu được các chi phí đầu tư nếu tuân thủ theo đúng 10 nguyên tắc

và 56 tiêu chí FSC áp dụng cho Việt Nam, các chi phí giảm thiểu ở đây bắt đầu

từ khâu trồng, chăm sóc cho đến khai thác, vận chuyển đều ít hơn nhiều so với

đầu tư truyền thống không tuân theo chứng chỉ rừng. Đối với thu nhập cũng

tương tự như vậy, nếu so sánh với gỗ không có chứng chỉ rừng là gỗ tròn và gỗ

có chứng chỉ rừng là gỗ tròn thì thu nhập từ bán gỗ có chứng chỉ rừng sẽ tăng

hơn tới 25% so với gỗ tròn không có chứng chỉ rừng.

Tuy nhiên đối với nhóm chứng chỉ rừng tại xã Trung Sơn, do đây là mô

hình thí điểm có sự hỗ trợ từ dự án nên tổng diện tích được cấp chứng chỉ chỉ có

hơn 300ha, và như vậy thì kinh phí chi cho việc hoàn thiện để đạt được chứng

chỉ là tương đối cao. Cụ thể đối với nhóm Trung Sơn, tổng chi phí dự án hỗ trợ

cho các hoạt động để đi đến cấp chứng chỉ rừng chi tiết như sau:

Bảng 4.4. Kinh phí thực hiện dự án cho nhóm Kinh Môn và Giang Xuân Hải

TT Hạng mục Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Tổng

Truyền thông, họp thôn, xã, huyện,

1 tham quan (bao gồm cả tư vấn) 1,744 1,744 2,496 5,984

Tập huấn, đào tạo kiến thức

2 (bao gồm cả tư vấn) 3,776 3,776 5,400 12,952

3 Đánh giá nội bộ (bao gồm cả tư vấn) 2,520 2,520 3,600 8,640

Tủ tài liệu, máy tính, máy ảnh, máy 4 quay phim, quần áo bảo hộ… 1,600 336 480 2,416

5 Đánh giá cấp chứng chỉ 7,000 7,000 14,000

Tổng cộng (USD) 9,640 15,376 18,976 43,992

(Ghi chú: Bảng tính toán trên được tác giả tính toán sơ lược dựa trên các

thực chi của dự án SECO cho các hoạt động của các nhóm tại Trung Sơn)

Như vậy tổng chi phí để cấp chứng chỉ rừng cho 1ha chia bình quân sẽ

mất khoảng 141 USD (tương đương 2.800.000 VNĐ). Nếu áp dụng mức kinh

phí này để nhân rộng mô hình chứng chỉ rừng thì chắc sẽ không thể thực hiện

được nếu không có sự hỗ trợ từ bên ngoài và không có sự hậu thuẫn từ các công

ty lâm sản cho các diện tích từ 2000ha trở lên.

4.5.2. Đánh giá lợi ích về mặt xã hội

Về mặt xã hội, khi tham gia và chứng chỉ rừng, các hộ gia đình phải tuân

thủ theo các nguyên tắc đã đề ra của FSC, trong đó có nhiều nguyên tắc liên

quan đến yếu tố xác hội như nguyên tắc 1 là tuân theo pháp luật, nhưng quy định

hiện hành của nhà nước sở tại, hoặc tuân theo nguyên tắc 2 về quyền và trách

nhiệm sử dụng đất, nguyên tắc 3 về quyền hợp pháp của người dân sở tại về

quản lý sử dụng đất, các nguyên tắc liên quan đến quan hệ xã hội như nguyên tắc 4

về quan hệ cộng đồng và quyền công dân, nguyên tắc 7 là kế hoạch quản lý cũng

được nhấn mạnh trong việc tham gia chứng chỉ rừng theo nhóm hộ. Ở đây tác giả chỉ

phân tích nhấn mạnh đến quyền sử dụng đất và kế hoạch quản lý của nhóm và các

thành viên trong nhóm.

Chứng nhận quyền sử dụng đất là yêu cầu bắt buộc khi muốn tham gia

vào nhóm chứng chỉ rừng. Nó cũng là yếu tố then chốt để xác định được quyền

sử dụng của thành viên và tranh chấp có hay không có. Ở các nhóm tại Trung

Sơn, hầu hết các hộ gia đình có chứng nhận quyền sử dụng đất trong vòng 50

năm do trước đây họ tham gia chương trình trồng rừng KFW2. Bản đồ diện tích

các khu vực đất rừng cũng được đưa ra và phân định rõ ràng, điều này tránh

được các rủi ro trong tranh chấp đất đai.

Quyết định giao đất rừng, hợp đồng thuê đất rừng có căn cứ pháp lý hoặc

hợp đồng giao khoán đất lâm nghiệp cũng được đề cập trong nguyên tắc và tiêu

chí của FSC. Việc này quyền định được hộ gia đình có chính thức có quyền sử

dụng trên khu vực đất đó không, và nó cũng sẽ quyết định là khu đất mà hộ gia

đình đang sử dụng có hợp pháp không. Do tham gia vào chương trình KFW nên

hầu hết các hộ gia đình tham gia nhóm CCR tại xã Trung Sơn đều có sổ đỏ, đây

cũng là một lợi thế trong việc tiến hành hoạt động cấp chứng chỉ cho nhóm. Việc

duy trì hoạt động nhóm sau khi nhóm được cấp chứng chỉ cũng là một vấn đề

khó khăn do khi tham gia vào chứng chỉ rừng thì các hộ gia đình trong nhóm

phải có kế hoạch khai thác. Kế hoạch này đảm bảo các chu kỳ khai thác đan xen

nhau, tránh khai thác trắng và khai thác ồ ạt bừa bãi. Việc này ảnh hưởng nhiều

đến các hộ, có nhiều hộ chưa đến chu kỳ khai thác nhưng do cần tiền, họ xin ra

khỏi nhóm rồi bán rừng. Tuy số các hộ xin ra khỏi nhóm ít nhưng ảnh hưởng

không nhỏ đến việc quản lý nhóm.

Quản lý hoạt động, sinh hoạt theo nhóm cộng đồng cùng chung lợi ích

đảm bảo được việc chia sẻ lợi ích tới từng thành viên nhóm và duy trì các hoạt

động tiếp theo trong suốt quá trình vận hành nhóm. Cũng có nhiều khó khăn gặp

phải khi hai nhóm ở xã Trung Sơn hoạt động, vấn đề thường gặp phải ở chỗ chia

sẻ lợi ích như thế nào để đảm bảo công bằng. Tuy nhiên đây là mô hình đầu tiên

thành công tại Việt Nam do đó việc đóng góp và chia sẻ lợi ích vẫn còn có sự chi

phối nhiều từ các đơn vị hỗ trợ như chi cục lâm nghiệp hay tổ chức WWF. Các

nhóm hoạt động chưa thực sự chủ động, đặc biệt là các hoạt động mang tính chất

thường niên hoặc các hoạt động có gắn đến chia sẻ lợi ích. Tại nhóm Kinh Môn,

hoạt động đóng góp của các hộ tính theo hecta cho quỹ nhóm hoạt động được

thực hiện tốt, các hộ tham gia đóng góp tương đối đầy đủ. Tuy nhiên ở Giang

Xuân Hải thì hoạt động đóng góp hiện tại chưa có. Việc đó nhấn mạnh được tầm

quan trọng của người trưởng nhóm nhưng hơn thế nữa nó khẳng định được vai

trò và trách nhiệm của các thành viên khi tham gia vào nhóm và từ đó có thể kết

luận trách nhiệm của các thành viên trong nhóm Giang Xuân Hải vẫn chưa cao.

4.5.3. Đánh giá về lợi ích môi trường và quản lý rừng bền vững

Một số các nguyên tắc và tiêu chí của FSC đưa ra rõ ràng vấn đề bảo tồn

đa dạng sinh học và bảo vệ môi trường. Như nguyên tắc số 6 về tác động môi

trường, nguyên tắc số 9 về rừng có giá trị bảo tồn cao hoặc nguyên tắc 10 về

rừng trồng. Trong các nguyên tắc này các yếu tố bảo vệ môi trường, các yếu tố

bảo tồn đa dạng sinh học, duy trì cảnh quan, bảo vệ nguồn nước được đưa ra và

nó mang tính chất bắt buộc. Kể cả khi chúng ta tham gia CCR cho rừng trồng

nhưng đất trồng của chúng ta không rõ nguồn gốc, không có gì để chứng minh

nguồn gốc hoặc theo tiêu chí của FSC rừng trồng trên đất chuyển hóa từ rừng tự

nhiên sau tháng 11/1994 thì sẽ không được tham gia chứng chỉ rừng. Điều này

rất quan trọng, nó đảm bảo tính pháp lý về nguồn gốc của rừng, điều này được

nhấn mạnh rất nhiều và đặc biệt quan trọng trong các nguyên tắc và tiêu chí của

CCR. Tại xã Trung Sơn, tác giả tập trung vào phân tích các hoạt động có tác

động tích cực và tiêu cực đến môi trường. Hạn chế các tác hại về môi trường ảnh

hưởng đến cuộc sống của người dân, đây là yếu tố đầu tiên cần phải đạt trước khi

chứng chỉ rừng được cấp cho các nhóm hộ. Các hạn chế tác hại về môi trường ở

đây tập trung vào:

- Trồng xen cây bản địa: đảm bảo việc chống sói mòn, sạt lở đất do cây

bản địa được trồng xen với cây khai thác, không bị khai thác khi đến chu kỳ khai

thác, đảm bảo việc giữ đất và nước trong suốt quá trình chờ cây con chu kỳ kinh

doanh sau mọc lên. Việc trồng xen cây bản địa cũng đảm bảo cả về mặt kinh tế

sau một vài chu kỳ kinh doanh thì giá trị của cây bản địa sẽ rất cao.

- Việc khai thác theo kế hoạch: như đã nói ở trên, việc khai thác theo kế

hoạch đảm bảo trách được việc khai thác ồ ạt, khai thác trắng. Trong yêu cầu của

khai thác, bắt buộc không được khai thác trắng với diện tích 10ha. Bên cạnh đó

khuyến khích sử dụng các loài cây có khả năng tổng hợp Ni-tơ để cải thiện độ

phì nhiêu của đất, trong quá trình tỉa thân tỉa cành xem xét các cách để kết hợp

đưa chất hữu cơ trở lại đất, vỏ cây bóc để lại lâm phần nhằm giữ chất hữu cơ lại

cho đất. Điều này sẽ góp phần rất lớn trong việc bảo vệ nguồn nước, chống xói

mòn đất và đảm bảo độ phì nhiêu của đất trong một khu vực diện tích rộng. Nó

cũng đảm bảo về mặt cảnh quan trong suốt quá trình kinh doanh rừng của nhóm

hộ gia đình.

- Các phương pháp khai thác giảm thiểu rủi ro môi trường: không cày xới,

không đốt thực bì sau khai thác và trồng mới đảm bảo giảm thiểu các rủi ro về

môi trường. Đốt thực bì sau khai thác sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến việc xói mòn

đất và giữ độ mùn của đất, với các phương pháp trồng truyền thống, rừng sau

khai thác sẽ đốt toàn bộ thực bì, việc này ảnh hưởng nhiều đến chất lượng rừng

trồng của luân kỳ sau. Cày xới trước khi trồng cũng ảnh hưởng lớn đến rừng

trồng sau này do đất bị cày xới sẽ không giữ được độ chắc, cây sẽ bị ảnh hưởng

khi có gió lớn hoặc bão, tỉ lệ đổ cao dẫn đến thiệt hại về kinh tế và môi trường.

Khi tham gia chứng chỉ rừng, một trong những yếu tố hàng đầu trong việc khai

thác và trồng mới được đưa ra và phải tuân thủ theo nguyên tắc số 10 với các

tiêu chí đã được nêu. Nó sẽ giúp cho khu vực rừng trồng không còn hiện tượng

xói mòn và bạc hóa đất, bên cạnh đó cảnh quan của khu vực cũng được giữ do

thực bì không bị đốt và đảm bảo được đa dạng sinh học trong khu vực.

- Giảm thiểu ô nhiễm môi trường từ việc sử dụng các hóa chất: Không sử

dụng các thuốc trừ sâu và diệt cỏ bị cấm, hạn chế tối đa việc sử dụng hóa chất

được cho phép và kiểm soát chặt chẽ theo hướng dẫn của các nhà sản xuất sản

phẩm , cấm sử dụng các loại hóa chất nông nghiệp có phép trong vòng 10 m từ

mép sông suối và 30 m quanh vòng hồ, khu chứa nước. Nước rửa, thuốc trừ sâu

không sử dụng và các thùng chứa cũ phải được xử lý cẩn thận và không làm tổn

hại đến môi trường, sử dụng nhiều tối đa các loại dầu nhờn thân thiện với môi

trường cho máy cưa, máy móc nếu có, duy trì các kho trữ nhiên liệu và ngăn

ngừa việc rơi đổ, cung cấp phương tiện để xử lý dầu thải... là những yêu cầu bắt

buộc trong bảo vệ môi trường mà FSC đưa ra. Hoạt động này được áp dụng

trong toàn bộ khu vực rừng được cấp chứng chỉ và các khu vực xung quanh.

4.6. Các đề xuất bổ sung về chính sách và hướng dẫn thực hiện CCR theo

nhóm hộ phù hợp với điều kiện thực tế tại vùng nghiên cứu.

Quá trình đi đến nhận thức về ý nghĩa của việc cấp chứng chỉ rừng và

chứng chỉ gỗ là vô cùng khó khăn, nhất là trong điều kiện kinh tế nước ta chưa

phát triển và ý thức cũng như trình độ dân trí còn thấp, chưa ngang tầm với yêu

cầu nhiệm vụ đề ra. Đối với các doanh nghiệp chế biến gỗ của Việt Nam, nhất là

doanh nghiệp đã và đang sản xuất hàng xuất khẩu, nếu trong lúc này thị trường

yêu cầu chứng chỉ gỗ FSC thì là một đòi hỏi quá sớm và chắc chắn sẽ gây ra

không ít khó khăn cho doanh nghiệp. Sự ngừng trệ trong tiêu thụ sản phẩm gỗ

nếu chỉ vì lý do xuất phát từ yêu cầu chứng chỉ FSC tại thời điểm này sẽ gây ảnh

hưởng xấu đến quan hệ thương mại của doanh nghiệp và cuối cùng sẽ đưa doanh

nghiệp lâm vào tình trạng tài chính khó khăn, thậm chí có thể phải ngừng sản xuất.

+ Việc cấp chứng chỉ rừng là việc làm còn rất mới mẻ và đòi hỏi phải có

thời gian nhất định mới thực hiện được. Quá trình thực hiện chứng chỉ rừng và

chứng chỉ rừng phải là một quá trình tổng thể, mà công việc đầu tiên cần phải

làm là tuyên truyền giáo dục ý thức bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường cho mọi

công dân đi đôi với việc cây dựng các tiêu chuẩn chứng chỉ của quốc gia và sau

đó hướng dẫn thực hiện ở các cấp. Một vấn đề rất quan trọng là cần thiết lập một

hệ thống kiểm tra, kiểm soát để bảo đảm tính công bằng đối với tất cả các thành

phần kinh tế, đồng thời áp dụng tất cả các văn bản pháp luật hiện hành về quản

lý bảo vệ rừng, bảo vệ môi trường và trừng phạt nghiêm khắc đối với các đối

tượng khai thác, vận chuyển và sử dụng nguồn gỗ không hợp pháp.

+ Xác nhận vai trò và giúp đỡ cộng đồng: Như một nguyên tắc cơ bản,

quản lý rừng bền vững đòi hỏi những người và các tổ chức tham gia quản lý

rừng cần xác nhận vai trò và quyên lợi của cộng đồng trong quản lý rừng nhiệt

đới, chia sẽ kiến thức chuyên môn và lợi ích với người dân địa phương, nhằm hỗ

trợ họ phát triển cuộc sống. Quản lý rừng dựa vào cộng đồng cũng là cách cải

thiện sinh kế cho người dân, đặc biệt cho những người có cuộc sống gần rừng và

phụ thuộc vào rừng. Như vậy, cộng đồng dân cư địa phương và các chủ rừng là

những người đầu tiên hưởng lợi trong các hoạt động quản lý rừng bền vững. Đối

thoại giữa đại diện của cộng đồng và các chủ rừng đóng vai trò cực kỳ quan

trọng trong quán trình thương thảo, hiểu biết lẫn nhau, tìm hiểu nguyện vọng của

mỗi bên trong việc quản lý và sử dụng rừng

Việc thiết lập và hỗ trợ các nhóm công tác địa phương nhằm xây dựng các

tiêu chuẩn chứng chỉ có thể giúp cho việc chính thức hòa những đối tượng bị

lãng quên, tập trung thảo luận những nội dung mà các đối tượng liên quan mong

muốn hơn là những điều mà học không muốn và giúp xác định những vấn đề cần

được bàn tiếp (thí dụ như lập kế hoạch vùng cảnh quan) hoặc những vấn đề cần

được giải quyết thông qua những công cụ chính sách khác. Bằng việc nhận thức

ngày một tăng về sự tham gia của các đối tượng liên quan như là một yếu tố cơ

bản của công tác quản lý tài nguyên thiên nhiên, các nhóm công tác này có thể

đóng một vai trò then chốt. Trên thực tế, các nhóm này với mục tiêu là xây dựng

các tiêu chuẩn tự nguyện hơn là sửa đổi văn bản pháp lý, có thể làm giảm bớt

mối lo của chính phủ về việc mất khả năng kiểm soát quá trình lập chính sách.

+ Từ việc kinh doanh gỗ rừng không có chứng chỉ rừng chuyển sang kinh

doanh gỗ rừng có chứng chỉ đòi hỏi sự thay đổi mọi mặt, từ thay đổi nhận thức

tới thay đổi hành vi và các yếu tố liên quan đến chính sách. Tại Việt Nam, tham

gia chứng chỉ rừng đã được đưa vào trong chiến lược phát triển lâm nghiệp quốc

gia đến năm 2020, đây là một lợi thế. Tuy nhiên để sử dụng lợi thế như thế nào

và áp dụng một cách triệt để nó ra làm sao thì đòi hỏi một sự phối hợp đồng đều

từ trên xuống. Dưới đây là một phân tích các điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và

thách thức của các nhóm chứng chỉ rừng đã được thành lập, trên cơ sở đó chứng

ta sẽ dần dần giải quyết các vấn đề còn tồn đọng, cần giải quyết để đạt được một

mục đích và thành quả chung trong suốt một quá trình từ kinh doanh rừng không

có chứng chỉ sang kinh doanh rừng có chứng chỉ.

Bảng 4.5. Phân tích SWOT

Điểm mạnh Điểm yếu

- Rừng trồng keo đã đến tuổi khai thác - Kinh tế hộ gia đình trong nhóm còn

- Các hộ gia đình có quyền sử dụng đất khó khăn, không đáp ứng được yêu cầu

trong 50 năm, không có xung đột của FSC về gỗ xẻ đường kính >20cm

- Nhận được sự ủng hộ từ các cấp - Điều kiện vận chuyển khó khăn dẫn

chính quyền địa phương đến khi khai thác giá thành vận chuyển

- Các nhóm đã có kinh nghiệm hoạt tăng cao và giá thành gỗ giảm xuống.

động đáp ứng các yêu cầu về chứng chỉ - Năng lực tổ chức của các nhóm

rừng của FSC trưởng còn hạn chế.

- Đã được cấp chứng chỉ rừng 5 năm từ - Các hộ gia đình trong nhóm chưa có

năm 2010-2015 mục tiêu quản lý rừng rõ ràng và không

- Chiến lược lâm nghiệp quốc gia tới có kế hoạch kinh doanh dài hạn

năm 2020 có nhiều hoạt động liên quan

trực tiếp đến chứng chỉ rừng.

Cơ hội Thách thức

- Được hỗ trợ cấp chứng chỉ rừng từ tổ - Nhu cầu cần gỗ keo có chứng chỉ

chức nước ngoài (WWF, SNV) đường kính lớn hơn 20cm nhiều

- CCR là cũng là một phần trong chiến - Sự cam kết lâu dài thực hiện FSC của

lược lâm nghiệp của Việt Nam các hộ gia đình còn hạn chế

- Keo là thị trường tiềm năng trong - Các loài cây trồng khác với chu kì

xuất khẩu đồ mộc gia dụng kinh doanh ngắn, cho thu thập cao

- Các nhà cung cấp gỗ có FSC ở trong đang đang được người dân quan tâm

nước hạn chế, đảm bảo được giá cả của dẫn đến việc phá bỏ rừng keo non để

mặt hàng gỗ có chứng chỉ chuyển đổi mục đích cây trồng tăng thu

- Sản phẩm làm từ gỗ có chứng chỉ rừng nhập

được nhiều thị trường nước ngoài chấp - Thiếu thông tin về thị trường và tiếp

nhận. cận với thị trường

- Có nhiều công ty gỗ trong nước đã có - Kinh phí đánh giá cấp chứng chỉ cao,

mối liên hệ với các nhóm trong việc các hộ hiện nay không đáp ứng được.

bán gỗ có CCR - Các thủ tục tham gia CCR còn khó

khăn (bảng biểu, sổ sách , lưu trữ...)

Như vậy có thể thấy chứng chỉ rừng đã và đang nhận được sự ủng hộ từ

các cấp chính quyền địa phương, nó cũng được ủng hộ thông qua các chính sách

pháp luật của nhà nước, đặc biệt nó nhận được sự đồng thuận cùng tham gia từ

các công ty lâm nghiệp trong và ngoài nước. Đối với các nhóm tại xã Trung Sơn,

do được sự hỗ trợ nhiều từ bên ngoài nên hoạt động của các nhóm hội tụ đủ các

yếu tố để đáp ứng các yêu cầu mà FSC đưa ra. Tuy nhiên cũng gặp không ít khó

khăn do các yêu cầu từ các nguyên tắc và các tiêu chí của FSC là quá cao đối với

những người nông dân chưa bao giờ biết đến quản lý, chưa bao giờ quản lý và

chưa hiểu hết được từ quản lý. Ở đây các khó khăn tập trung nhiều vào năng lực

nhóm và thành viên nhóm, thủ tục hành chính dài và rườm ra, tính bền vững

trong việc duy trì hoạt động nhóm và cuối cùng là vấn đề kinh phí.

Từ các yếu tố phân tích ở trên ta có thể nói rằng các nông dân địa phương

đang thực sự sẵn sàng để thực hành chứng nhận FSC vì thế lợi nhuận có thể cao

từ việc bán các sản phẩm được chứng nhận. Tuy nhiên, họ bày tỏ mối quan tâm

của họ về không chắc chắn của giá phí bảo hiểm và thị trường cho các sản phẩm

được chứng nhận của họ. Hơn nữa, thiếu nguồn tài chính để trả tiền cho các chi

phí FSC trực tiếp và kinh nghiệm trong việc cấp giấy chứng nhận FSC có thể

được khó khăn chính của họ.

+ Có thể nói nhu cầu nguyên liệu có chứng chỉ rất cao, thị trường phong

phú, rừng được chứng chứng chỉ thì quá ít, sự quan tâm của các bên liên quan

chưa thực sự đầy đủ, chính sách và các văn bản pháp luật chưa được đưa vào các

hoạt động sản suất thực tiễn và chưa thực sự là động cơ thúc đẩy chủ rừng thực

hiện CCR. Những nghiên cứu về chính sách, thể chế khuyến khích CCR hay giải

pháp cho CCR chở thành một công cụ quản lý tốt tài nguyên rừng; một công cụ có

tính kinh tế và chở nên dễ dàng và phổ biến đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh

rừng trong nước.

Đối với các địa phương (cấp tỉnh và cấp huyện) bộ phận phát triển rừng,

các cơ quan chính phủ là thiếu nguồn tài chính để thực hiện các chương trình

chứng chỉ rừng bởi vì vẫn còn không phân bổ của chính phủ tài chính cho các

hoạt động này, ngoại trừ phần kinh phí từ các nhà tài trợ quốc tế (như WWF). Vì

vậy, họ có thể không có động lực mạnh mẽ và sẽ gặp nhiều khó khăn khi phát

triển chứng nhận FSC cho nhóm hộ với quy mô lớn mà không nhận được kinh

phí từ các nhà tài trợ. Đối với những lý do này, tất cả những người tham gia

đồng ý rằng gia hạn chứng nhận FSC cho các nhóm hộ trong tương lai phải đáp

ứng các yêu cầu sau đây:

- Có một quỹ tài chính và cơ chế có thể đảm bảo thanh toán ít nhất là cho

bao gồm chi phí trực tiếp FSC (đánh giá và giám sát) của kiểm toán viên là hộ

gia đình địa phương có năng lực tài chính thấp để trang trải các loại chi phí vào

những năm đầu tiên quay trồng của họ mặc dù họ có thể bao gồm tất cả các chi

phí sau khi bán sản phẩm của họ.

- Giảm thiểu các yêu cầu trong cấp chứng chỉ rừng vì thực tế nếu áp dụng

tất cả các nguyên tắc và tiêu chí của FSC đưa ra sẽ rất khó có thể áp dụng đối với

các nhóm hộ gia đình, đặc biệt các nhóm hộ gia đình ở các khu vực vùng sâu

vùng xa. Các hoạt động liên quan đến các thủ tục hành chính, hoạt động này là

cần thiết nhưng yêu cầu tỉ mỉ và chi tiết. Một trong những minh chứng cụ thể là

02 nhóm tại Trung Sơn, nhóm thôn Kinh Môn do trưởng nhóm có nhiều kinh

nghiệm trong quản lý (vì trước đây là chủ nhiệm HTX) nên các vấn đề liên quan

đến hành chính và quản lý nhóm được làm rất tốt. Các tài liệu, giấy tờ được ghi

chép và lưu trữ rất tốt. Trong khi đó nhóm Giang Xuân Hải, việc lưu trữ hồ sơ

gặp nhiều khó khăn, trưởng nhóm và các thành viên trong nhóm còn rất nhiều lúng

túng trong việc lưu trữ các hồ sơ của nhóm. Các thủ tục giấy tờ liên quan đến bảng

biểu tính toán hoặc ghi chép số lượng, điều tra đánh giá rừng nên chăng hạn chế bớt

để dễ hiểu và người đọc có khả năng nhận thức được cho dù kiến thức về văn hóa của

họ còn hạn chế.

- Phần thủ tục hành chính trong khai thác rừng cũng gặp nhiều khó khăn

do yêu cầu quá phức tạp. Đối với một người dân thì thực sự quá sức, đặc biệt đây

là lần đầu tiên tham gia khai thác gỗ có chứng chỉ, nhiều yêu cầu bắt buộc trong

suốt quá trình khai thác đã vượt quá khả năng của họ. Một ví dụ dưới đây là ghi

chép vận chuyển gỗ, theo yêu cầu của CCR và chuỗi hành trình sản phẩm CoC

thì gỗ sẽ được đánh dấu từ khúc, đo đếm từng khúc, vận chuyển từng xe có ghi

chép và ký nhận. Việc khai thác này so với khai thác thông thường của người

dân thì quá phức tạp, dẫn đến tình trạng chán nản của người dân khi tham gia

nhóm và tuân thủ theo các quy tắc của nhóm. Tại Trung Sơn, trong thời gian

khai thác vừa qua, hầu hết các bảng biểu khai thác được hỗ trợ thực hiện từ Chi

cục Lâm nghiệp, hiện tại các trưởng nhóm và các hộ gia đình chưa đủ trình độ để

có thể hoàn thành các bảng biểu này. Trong khi đó, bảng biểu này bắt buộc phải

hoàn thành để phục vụ cho các đợt đánh giá thường niên của đơn vị cấp chứng

chỉ. Bảng biểu này cũng bắt buộc phải có trong suốt quá trình khai thác để đảm

bảo hợp pháp cho các công ty thu mua gỗ theo chuỗi hành trình sản phẩm CoC.

Vấn đề được đưa ra ở đây là làm thế nào để các nhóm có thể tiếp cận và sử dụng

thành thạo các bảng biểu này hay chúng ta giảm thiểu các thủ tục bảng biểu phức

tạp bằng các loại bảng biểu khác đơn giản hơn, dễ sử dụng hơn và áp dụng được

cho các nhóm vùng sâu vùng xa, trình độ dân trí thấp. Trên cơ sở đó, tác giả đề

xuất nên áp dụng chứng chỉ FM cho các hộ gia đình bán gỗ cây đứng, đảm bảo

không phải sử dụng đến các thủ tục giấy tờ. Đơn vị mua sẽ chịu trách nhiệm liên

quan đến CoC và sẽ hoàn thành các thủ tục liên quan đến giấy tờ ghi chép khai thác.

+ Các đánh giá trữ lượng trước và sau khai thác thực tế chênh lệch nhau

khá lớn, đặc biệt với gỗ nhỏ hoặc gỗ dăm. Hiện tại việc đánh giá trữ lượng trước

khai thác được áp dụng theo công thức Vkhai thác  Vgỗ đứng *0.75 (1) sau khi tiến

hành thực hiện tại thôn Kinh Môn, xã Trung Sơn thì trữ lượng này chênh lệch

khá nhiều so với thực tế.

Bảng 4.6. Đánh giá sai số trước và sau khai thác tại thôn Kinh Môn

Áp dụng công thức (1)

MSai số (m3) M Trước KT MSau KT

(m3) (m3) Gỗ xẻ TT Họ và tên

Gỗ xẻ Gỗ xẻ m3 %

1 Lê Hữu Vinh 96.6 94.3 -2.3 -1.20%

2 Nguyễn Thọ Vinh 50.9 51.7 0.8 0.78%

3 Lê Hữu Chiến 85.0 93.5 8.5 4.76%

4 Lê Biên Hòa 113.3 135.3 22.0 8.85%

5 Trịnh Thị Huế 139.9 166.6 26.7 8.71%

6 Trịnh Văn Quảng 331.0 391.5 60.5 8.37%

Tổng cộng 816.7 933.9 116.2 6.64%

Như vậy một trong những thay đổi cần thiết là đưa tỉ lệ vào công thức như

nào cho hợp lý. Theo tác giả, sau khi nghiên cứu kỹ các tỉ lệ và độ chênh lệch

trước và sau khai thác thì nếu có thể ta thay hệ số sử dụng 0,85 thay vì 0,75, như

vậy công thức sẽ là:

Vkhai thác  Vgỗ đứng *0.85 (2)

Khi áp dụng công thức này, sai số đánh giá trước và sau khai thác sẽ rất

thấp, đảm bảo tính chính xác cho khối lượng gỗ cho người dân trước khi tiến

hành bán rừng của mình. Đặc biệt đối với gỗ tròn, tỉ lệ sai số không đáng kể và

có thể áp dụng trong suốt quá trình tham gia chứng chỉ rừng với sai số trên dưới

20m3 áp dụng cho khối lượng gỗ xẻ với tỉ lệ sai số không quá 8%, chi tiết tính

toán được thể hiện theo công thức 2 của bảng dưới đây.

Bảng 4.7. Tính sai số trước và sau khai thác tại thôn Kinh Môn

áp dụng công thức (2)

MSai số (m3) M Trước KT MSau KT TT Họ và tên (m3) (m3) Gỗ xẻ %

1 Lê Hữu Vinh 109.5 94.3 -15.2 -7.46%

2 Nguyễn Thọ Vinh 57.7 51.7 -6.0 -5.48%

3 Lê Hữu Chiến 96.3 93.5 -2.8 -1.48%

4 Lê Biên Hòa 128.4 135.3 6.9 2.62%

5 Trịnh Thị Huế 158.6 166.6 8.0 2.46%

6 Trịnh Văn Quảng 375.1 391.5 16.4 2.14%

Tổng cộng 925.6 932.9 7.3 0.39%

- Tính bền vững của CCR áp dụng rộng rãi đối với các nhóm hộ là chưa

có. Đây là vấn đề cần phải được đưa ra bàn bạc, thống nhất để các nhóm có thể

có những cam kết lâu dài thực hiện chứng chỉ rừng. Nó thực sự là cần thiết để

thiết lập và duy trì các cơ quan hỗ trợ (nhà tài trợ và các cơ quan chính quyền địa

phương, các công ty lâm nghiệp) là "bà đỡ" cho các hộ gia đình địa phương

trong kỹ thuật và tiếp thị hỗ trợ bán sản phẩm. Bên cạnh đó các cơ quan hỗ trợ

này có thể có những cam kết hỗ trợ kinh phí cấp chứng chỉ và thu hồi thông qua

hưởng chênh lệch từ bán các sản phẩm gỗ chứng chỉ của người dân. Một trong

những giải pháp hữu hiệu được bàn đến là hợp đồng với các công ty lâm nghiệp,

các công ty chịu trách nhiệm kinh phí cấp chứng chỉ, các thành viên nhóm chịu

trách nhiệm tuân thủ theo quy tắc của FSC.Khi bán sản phẩm, phần trăm sẽ được

trích ra trả lại cho công ty. Thực tế mô hình này đã thực hiện từ lâu và ở nhiều

nơi tại Việt Nam cho nhiều sản phẩm khác nhau, tuy nhiên đối với CCR thì chưa

được áp dụng bởi nhiều lý do, trong đó có lý do mà các công ty lâm nghiệp vẫn

còn băn khoăn là hiệu lực cam kết và cam kết thời gian tham gia chứng chỉ rừng

của người dân như thế nào, liệu khi gỗ có chứng chỉ rồi họ không tham gia vào

nhóm nữa thì sao? Ai chịu trách nhiệm về vấn đề này? Vì thực tế tham gia nhóm

CCR là tự nguyện và khi họ không có nhu cầu ở lại nhóm thì họ có quyền xin ra

khỏi nhóm. Như vậy để cam kết tham gia nhóm và thời gian tham gia nhóm đảm

bảo cho các công ty hỗ trợ việc cấp CCR thì cần thiết phải có sự tham gia của

một bên thứ ba đó là các cấp chính quyền địa phương và mô hình cam kết sẽ có

3 đơn vị tham gia, một là các thành viên nhóm, hai là công ty lâm nghiệp và ba

là chính quyền địa phương. Công thức áp dụng tính toán gỗ đứng mong muốn áp

dụng theo công thức 2 mà tác giá đưa ra với tỉ lệ % thể tích gỗ thương phẩm và

gỗ đứng không vượt quá 8%.

Chương 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

5.1. Kết luận

5.1.1. Kết quả chính của đề tài

Như vậy có thể kết luận rằng khi tham gia chương trình chứng chỉ rừng

thì gỗ sẽ có nguồn gốc hợp pháp, giá cả cao hơn đến 25% so với giá cả gỗ không

có chứng chỉ trên thị trường hiện tại. Bên cạnh đó nếu gỗ rừng có chứng chỉ sẽ đáp ứng

được yêu cầu của nhiều thị trường trên thế giới, trong đó có nhiều thị trường bền vững.

Có thể thấy chứng chỉ rừng được coi là một công cụ chính sách và nó

cũng là một quá trình giúp cho công tác quản lý rừng được tốt hơn, bền vững

hơn. Việc quản lý rừng tốt hơn và bền vững hơn thể hiện qua việc tuân thủ các

nguyên tắc và tiêu chỉ quản lý rừng của FSC. Quản lý rừng bền vững cũng thể hiện

rõ nét thông qua các chu kỳ khai thác dài hơn, trồng xen cây bản địa, khai thác có kế

hoạch, không khai thác trắng, không đốt thực bì sau khai thác hoặc không cày ủi để

trồng mới.

Các khó khăn trong quản lý nhóm được đưa ra phân tích và tìm ra được

các khó khăn chung có thể giải quyết từ đó khuyến khích đưa ra các điểm cần

giải quyết đơn giản hơn, đáp ứng được các yêu cầu về trình độ của các nhóm.

Việc khuyến khích người dân bảo vệ và phát triển rừng của mình đáp ứng yêu

cầu của chứng chỉ rừng về mặt thời gian và chất lượng sản phẩm gỗ còn nhiều

khó khăn, điều này phụ thuộc nhiều vào điều kiện kinh tế của từng hộ và phụ

thuộc nhiều vào sản phẩm mà thị trường nội địa cần. Vì vậy vai trò của trưởng nhóm

và các cấp chính quyền địa phương rất quan trọng, đảm bảo việc quản lý nhóm được

theo đúng yêu cầu cũng như duy trì và phát triển nhóm một cách bền vững.

Duy trì và phát triển nhóm là yếu tố quan trọng hàng đầu để đảm bảo

được đủ sản phẩm gỗ có chứng chỉ cho sản xuất tại nước ta.Tuy nhiên việc này

đòi hỏi nhiều đến sự quan tâm của các cấp chính quyền, các văn bản pháp quy

cũng như các hỗ trợ từ các công ty lâm nghiệp. Đối với khu vực nghiên cứu, địa

hình khó khăn, thời tiết khắc nghiệt, trình độ dân trí còn thấp thì đòi hỏi nhiều

đến sự quan tâm của các cấp để cải thiện mọi mặt trong quá trình hội nhập. Tuy

nhiên chỉ đánh giá riêng về nhóm chứng chỉ rừng thì cho thấy hiện nay lợi nhuận

về mặt kinh tế đã áp đặt và chi phối toàn bộ các lợi ích về mặt môi trường và xã

hội. Có rất nhiều hộ đã chuyển từ trồng rừng keo sang trồng sắn vì thị trường

hiện tại sắn cho thu nhập cao hơn, chu kỳ kinh doanh ngắn hơn. Nhưng trên thực

tế việc chuyển đổi mục đích cây trồng sang trồng sắn sẽ mang một hậu quả to

lớn về môi trường mà người dân không thể ngờ tới được.

Sự quan tâm của chính phủ liên quan đến các chính sách trong quản lý

rừng bền vững và chứng chỉ rừng về các mặt kinh tế, môi trường và xã hội sẽ là

động cơ để thúc đẩy sự tham gia của các nhóm hộ ngày càng nhiều hơn, càng

mạnh mẽ hơn. Các chính sách ban đầu cần quan tâm tập trung vào việc hỗ trợ

quyền sử dụng đất, hỗ trợ về kinh phí trồng hoặc hỗ trợ các chính sách để các

công ty LN có thể có những hợp đồng hoặc cam kết với các nhóm hộ từ đầu cho

đến khi được cấp chứng chỉ... Khi giải quyết được các vấn đề này, việc tham gia

cấp chứng chỉ rừng sẽ đảm bảo đáp ứng được các yêu cầu về gỗ hợp pháp mà

các thị trường trong và ngoài nước đang quan tâm.

5.1.2. Các điểm mới của đề tài

Việc đánh giá mô hình chứng chỉ nhóm thành công tại Trung Sơn, Gio

Linh, Quảng Trị đưa ra được các điểm mạnh và cơ hội cho chứng chỉ rừng cấp

nhóm trong tương lai. Tuy nhiên nó cũng chỉ ra được các điểm yếu và thách thức

hiện tại mà các nhóm gặp phải. Trên cơ sở các khó khăn, thách thức đó, tác giả

cũng đã đưa ra được các giải pháp hữu ích để giải quyết triệt để các khó khăn

thách thức, mang lại các thành công tốt hơn trong việc tham gia chứng chỉ rừng

theo nhóm hộ.

Một số khuyến cáo thay đổi để việc tham gia chứng chỉ được dễ dàng hơn

và áp dụng cho các nhóm với điều kiện năng lực kém hơn cũng được tác giả đưa

ra và khuyến khích sử dụng. Môt trong những khó khăn hiện nay của các nhóm

là về tài chính, kinh phí cho mỗi lần đánh giá cấp chứng chỉ rất cao do phải mời

chuyên giá đánh giá từ nước ngoài về. Giải pháp đơn giản nhất là chính phủ nên

liên kết với FSC và các cơ quan liên quan thành lập một tổ chức có quyền cấp

CCR tại Việt Nam. Việc này giảm thiểu các chi phí đánh giá tuy rằng việc thành

lập một đơn vị có quyền hạn cấp chứng chỉ đòi hỏi sự tham gia rất nhiều các nhà

khoa học, các chuyên gia cũng như sự hậu thuẫn lớn của chính phủ.

Một khó khăn nữa đề cập tới là các thủ tục hành chính cho quản lý nhóm,

hầu hết cho đến nay, các nhóm đã tham gia chứng chỉ rừng còn rất mơ hồ về các

thủ tục hành chính, có những thủ tục thực tế vẫn không biết làm như thế nào, đặc

biệt là thủ tục trong suốt quá trình khai thác và bán sản phẩm theo chuỗi hành

trình sản phẩm CoC. Nên chăng có những cải biến để đơn giản hóa các thủ tục

này nhưng vẫn đảm bảo được các quy định của FSC trong quá trình khai thác và

bán sản phẩm.

Tóm lại, điểm mới của luận văn, sau khi tổng kết 1 mô hình CCR thành

công, đã có những phân tích, biện luận trên cơ sở kinh tế, môi trường, xã hội, và

thêm các chính sách QLR, các tập quán sản xuất của vùng Quảng Trị, tác giả đã

có các phát hiện và đề xuất trên 3 khía cạnh sau đây :

- Tiêu chuẩn QLRBV của thế giới gồm 10 nguyên tắc, 56 tiêu chí là tiến

bộ mới của loài người để khỏi mất rừng, khi áp dụng cho đối tượng chủ rừng là

hộ nông dân Việt Nam , còn rất hạn chế về kỹ thuật, quản lý, và nguồn lực đầu

tư đã khẳng định 1 bước đi nâng cao nhận thức, năng lực quản lý của từng thành

viên và cả nhóm, nhưng nhất thiết phải có sự hỗ trợ của 1 tổ chức tư vấn

(WWF), và của cơ quan lâm nghiêp địa phương .

- Đã phát hiện và chỉ ra các điểm chưa hợp lý, có thể cải tiến cho quy

trình cấp CCR theo nhóm chủ rừng là hộ gia đình cường độ đầu tư thấp quy mô

nhỏ (SLIMF) ở Quảng Trị ( Quy hoạch sử dụng đất, thành lập và quản lý nhóm,

quản lý gỗ đã được cấp CCR, vay vốn trồng rừng.....)

- Nêu vấn đề “tính bền vững” của nhóm CCR theo dự án hỗ trợ của 1 tổ

chức tư vấn . Sau khi kết thúc dự án, giải pháp nào bù đắp cho các thiêu hụt về :

(1) không có kinh phí duy trì, vận hành nhóm; (2) thiếu người quản lý có chuyên

môn và năng lực và (3) hết rừng đến tuổi khai thác, các thành viên nhóm sẽ

không tham gia vào nhóm, có thể sẽ chuyển đổi mục đích cây trồng. Liệu có thể

mời các công ty mua gỗ cam kết hỗ trợ hoạt động nhóm và thu mua sản phẩm,

đảm bảo các tiêu chí đôi bên cùng có lợi ? .

5.2. Khuyến nghị

Qua các phân tích đánh giá ở trên, tác giả có đưa ra một số các khuyến nghị

mang tính tổng thể, đảm bảo tính bền vững, duy trì và mở rộng các nhóm mới với mục

tiêu bảo vệ môi trường, phát triển kinh tế hộ và công bằng xã hội, cụ thể như sau:

- Quyền sử dụng đất là tiêu chí đầu tiên để quyết định có tham gia được

chứng chỉ rừng hay không, do đó việc xây dựng, thay đổi các chính sách liên quan

đến giao đất giao rừng, thuê đất hoặc quyền sử dụng đất nhưng không có sổ đỏ ...

cũng cần thực hiện sớm đảm bảo mọi người dân có thể biết, hiểu và tham gia.

- Việc quy hoạch sử dụng đất, giao đất cần phải có chiến lược lâu dài, phù hợp

với điều kiện địa phương, đáp ứng được các yêu cầu tham gia chứng chỉ rừng của các

nhóm hộ. Song song với việc đó, quy hoạch và định hướng cho các sản phẩm trên đất

rừng cũng nên được đưa ra và khuyến cáo người dân, tránh trường hợp đang trồng

cây với mục đích này, chưa thu hoach phá đi trồng cây mục đích khác.

- Khi thiết lập các nhóm chứng chỉ rừng cần có cái nhìn lâu dài, cân bằng

được giữa các mục tiêu lấy gỗ, bảo vệ môi trường và xã hội nhưng phải mang

tính bền vững. Ở đây, tính bền vững của các nhóm còn phụ thuộc nhiều vào sự

tham gia của các bên liên quan tuy rằng sự cam kết cần phải có tính chất tự

nguyện và ràng buộc về kinh tế.

- Giảm thiểu các thủ tục hành chính để phù hợp với yêu cầu sử dụng của

người dân, đặc biệt là khu vực có người dân tộc thiểu số sinh sống.

- Tăng cường tập huấn kiến thức kỹ thuật và nhân rộng mô hình trên các

phương tiện thông tin đại chúng để người dân có thể tiếp cận và hiểu hơn về

chứng chỉ rừng và lợi ích của nó mang lại

- Đơn giản hóa các thủ tục khai thác phù hợp với điều kiện của người dân

và đáp ứng được các yêu cầu của FSC đưa ra.

- Nhà nước có những chính sách về tài chính, vay vốn tín dụng cho các hộ

gia đình tham gia trồng rừng, đảm bảo đáp ứng được yêu cầu về thời gian của

các chu kỳ trồng rừng và kinh phí trồng, chăm sóc, khai thác.

- Để đạt được mục tiêu năm 2020 về chứng chỉ rừng của Chiến lược phát

triển Lâm Nghiệp Việt nam, chính phủ cần phải có các chính sách hỗ trợ các hộ

gia đình, các nhóm CCR cấp thôn các vấn đề liên quan đến thuế, cấp phép....

đảm bảo giảm thiểu các chi phí khi tham gia mua bán, vận chuyển, khai thác các

sản phẩm rừng có chứng chỉ.

- Hướng tới phát triển chứng chỉ rừng bền vững, cần có các chính sách và

cam kết hỗ trợ giúp đỡ các nhóm cộng đồng từ các công ty lâm nghiệp, các cấp chính

quyền địa phương để phát triển mô hình hợp tác sản xuất, các bên đều có lợi.

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tài liệu tiếng Việt:

1. Bộ NN&PTNT (2009), Quyết đinh số 1267/QĐ-BNN-KL ngày 05/5/2009 về

việc công bố hiện trạng rừng toàn quốc tính đến năm 2008, Hà Nội.

2. Chi cục kiểm lâm Quảng Trị (2011), Báo cáo kết quả cập nhật diễn biến rừng

năm 2010, Quảng Trị.

3. Cục thống kê tỉnh Quảng Trị (2011), Niên giám thống kê tỉnh Quảng Trị năm

2010, NXB Thống kê, Hà Nội.

4. Đoàn Viết Công (2011), Báo cáo Kết quả hoạt động của các Nhóm chứng chỉ

rừng tại Quảng Trị (FSC), Quảng Trị.

5. Hồ Sỹ Huy và Đoàn Viết Công (2011), Báo cáo kết quả khảo sát tiềm năng rừng

và đất lâm nghiệp thuộc đối tượng rừng quy hoạch sản xuất đã được cấp giấy

chứng nhận quyền sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, Quảng Trị.

6. Hội KHKT Lâm nghiệp Việt Nam (2002), Hội thảo quốc gia về đẩy mạnh

quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng ở Việt nam, Hà Nội

7. http://agro.gov.vn/news/tID20364_Hai-quy-dau-nam-kim-ngach-xuat-khau-

go-va-san-pham-tang-nhe-so-voi-cung-ky.htm

8. Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2003), Luật đất đai số

13/2003/QH11, Hà Nội.

9. Quốc hội nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2004), Luật Bảo vệ và

phát triển rừng số 29/2004/QH11, Hà Nội.

10. Nguyễn Ngọc Lung (2001), Báo cáo kết quả khảo sát đánh giá tại tỉnh Đăk

Lăk, 1999, Smartwood (bản tiếng việt), Partnership, Task Force II, Hà Nội.

11. Nguyễn Ngọc Lung (2011), Những chính sách thúc đẩy quá trình QLRBV và

CCR, Diễn đàn LSVN lần thứ 1 (2), Hà Nội

12. Thủ tướng chính phủ nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2007),

Quyết định số 18/2007/QĐ-TTg về việc phê duyệt chiến lược phát triển Lâm

nghiệp của Việt Nam giai đoạn 2006 – 2020, Hà Nội.

13. Trần Văn Con và đồng nghiệp (2006), Cẩm nang ngành lâm nghiệp, Chương

Quản lý rừng bền vững, GTZ Việt Nam, Tr 45, Hà Nội

14. Trần Văn Con và đồng nghiệp (2006), Cẩm nang ngành lâm nghiệp, Chương

Lâm nghiệp Cộng đồng, GTZ, Hà Nội

15. UBND huyện Gio Linh (2010), Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội huyện Gio

Linh giai đoạn 2010-2015, Quảng Trị

16. UBND xã Trung Sơn (2010), Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội xã Trung

Sơn giai đoạn 2011-2014, Quảng Trị

17. Viện Quản lý rừng bền vững và Chứng chỉ rừng (2011), Tiêu chuẩn Quốc gia

về Quản lý rừng bền vững “ Tiêu chuẩn FSC Việt Nam”, Dự thảo 9c, Hà Nội.

18. WWF Việt Nam (2002), Bản Ghi nhớ Hội nghị thượng đỉnh về Phát triển

bền vững, “Ghi nhớ Jo’burg”, Hà Nội

19. WWF Việt Nam & Cục Lâm nghiệp Việt nam (2004), Kỷ yếu hội thảo

“Quản lý rừng bền vững và Chứng chỉ rừng”, Hà Nội.

20. WWF Việt Nam (2005), Báo cáo dự án SECO về tình hình thực hiện của

các Lâm trường quốc doanh trước và sau Nghị định 200/CP, Hà Nội

21. WWF Việt Nam (2008), Bộ công cụ xác định rừng có giá trị bảo tồn cao -

Giấy phép xuất bản số: 1097-2008/CXB/12-382/LĐXH, Hà Nội

22. WWF Việt Nam (2011), Sổ tay quản lý rừng cho các thành viên nhóm CCR,

quyển 1 và quyển 2, Hà Nội

Tài liệu tiếng Anh:

23. Auld G. and G. Q. Bull (2003), The institutional design of forest certification

standards initiatives and its influence on the role of science: the case of forest

genetic resources. Journal of Environmental Management 69:47–62.

24. Barthod, C. (1998), Criteria and Indicators for Sustainable Temperate

Forest Management – 1992 to 1996. Unasylva, 192. 49: 53-56.

25. Certification Bodies updated 2011

http://www.fsc-uk.org/?page_id=60

26. FAO (2001), Deforestation continues at a high rate in tropical areas, FAO

calls upon contries to fight forest crime & corruption.

27. FAO (2007), State of the world’s forest 2007, Food and Agriculture

Oganisation of United Nation, Rome.

28. FSC ® Weekly News Update - 9 September 2011

http://www.fsc.org/1994.html

29. http://www.fsc.org

30. ITTO (1992), ITTO guide for sustainable forest management of natural

tropical forst, Malaysia

31. IGES (2005), Sustainable Asia 2005 and beyond; in the pursuit of innovative

policy, IGES White Paper, chapter 3.

32. Montreal Process webpage

http://www.rinya.maff.go.jp/mpci/criteria_e.html

http://www.iges.or.jp/en/pub/pdf/whitepaper/text.pdf

33. Nguyen Cu, Le Manh Hung (2008), Technical report of a review of the Flora

of central Annamites: a literature review- BCI project, Quảng Trị

34. Shimako Takahashi (2008), Challenges for Local Communities and

Livelihoods to Seek Sustainable Forest Management in Indonesia. The

Journal of Environment Development, Vol. 17, No. 2, 192-211.

35. Tinna Vahenen (2003), Criteria and Indicators for Sustainable Forest

Management and Trade in Forest Products and Service, GCP/INT/775/JPN

36. Tran Te Bac (2008), Technical report of a review of the Fauna of central

Annamites: a literature review, Hà Nội

37. UNEP, Earth Watch/Forest lost

http://earthwatch.unep.ch/emergingissues/forests/forestloss.php

38. WWF (2008), Report on results of red book survey in Vinh Linh and Gio

Linh district, Quang Tri province, Viet Nam, Quảng Trị

39. WWF (2008), Report on Plantation survey results in Vinh Linh and Gio Linh

district, Quang tri province, Viet nam, Quảng Trị.

40. WWF (2011). Report of Development a revenue sharing system for Small

holder Forest Certification Group in Quang Tri province, Hà Nội.

41. www.itto.or.jp/live/PageDisplayHandler?pageId=233&id=224

PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Bảng tính toán chi phí đầu tư trồng và chăm sóc rừng sau 7 năm

cho 3 loại hình gỗ rừng trồng

% Gỗ % Gỗ Gỗ tròn Gỗ dăm % Gỗ Gỗ tròn tròn dăm không không tròn có FSC không không FSC FSC có FSC FSC FSC

Trồng và chăm

9880.0 8840.0 8840.0 37.9% 33.9% 24.6% sóc

Chi phí làm

chứng chỉ FSC 1040.0 0.0 0.0 4.0% 0.0% 0.0%

Khai thác 8720.0 8720.0 7694.6 33.5% 33.5% 21.5%

Vận chuyển 6325.0 11829.7 19236.5 24.3% 45.4% 53.6%

Các chi phí khác 100.0 100.0 100.0 0.4% 0.4% 0.3%

Tổng cộng 26065.0 29489.7 35871.1 100.0% 113.1% 100.0%

Phụ lục 2: Bảng tính toán bán sản phẩm cho 3 loại hình gỗ rừng trồng (có

FSC, không FSC lấy gỗ và không FSC gỗ dăm)

% Gỗ % Gỗ Gỗ tròn Gỗ dăm % Gỗ Gỗ tròn tròn dăm không không tròn có FSC không không FSC FSC có FSC FSC FSC

Gỗ tròn 100432.2 59956.0 0.0 81.5% 64.8% 0.0%

Gỗ dăm 22770.0 32625.0 69251.4 18.5% 35.2% 100.0%

Tổng

cộng 100.0% 100.0% 100.0% 123202.2 92581.0 69251.4

Phụ lục 3: 10 nguyên tắc FSC

1. Nguyên tắc 1: Tuân thủ theo pháp luật và các nguyên tắc của FSC.

2. Nguyên tắc 2: Quyền và trách nhiệm đối với với việc sử dụng và sở hữu.

3. Nguyên tắc 3: Quyền của người bản xứ.

4. Nguyên tắc 4: Mối quan hệ cộng đồng và quyền của người lao động.

5. Nguyên tắc 5: Các lợi ích từ rừng.

6. Nguyên tắc 6: Tác động về môi trường.

7. Nguyên tắc 7: Kế hoạch quản lý.

8. Nguyên tắc 8: Giám sát và đánh giá.

9. Nguyên tắc 9: Duy trì các khu rừng có giá trị bảo tồn cao.

10. Nguyên tắc 10: Các khu rừng trồng.

Phụ lục 4:

Bảng tính toán % chênh lệch áp dụng công thức 1: Vkhai thác  Vgỗ đứng *0.75

Thứ tự Gỗ

HGĐ Gỗ xẻ Tổng trước xẻ

trước sau Chênh và sau % trước % sau % Chênh

KT KT lệch khai thác khai thác khai thác lệch

1 96.6 94.3 -2.3 190.9 50.60% 49.40% -1.20%

2 50.9 51.7 0.8 102.6 49.61% 50.39% 0.78%

3 85 93.5 8.5 178.5 47.62% 52.38% 4.76%

4 113.3 135.3 22 248.6 45.58% 54.42% 8.85%

5 139.9 166.6 26.7 306.5 45.64% 54.36% 8.71%

6 331 391.5 60.5 722.5 45.81% 54.19% 8.37%

1749.6 46.68% 53.32% 6.64% Tổng 816.7 932.9 116.2

Phụ lục 5:

Bảng tính toán % chênh lệch áp dụng công thức 2: Vkhai thác  Vgỗ đứng *0.85

Thứ Gỗ xẻ Tổng trước Gỗ xẻ tự trước Chênh và sau % trước % sau % Chênh sau KT HGĐ KT lệch khai thác khai thác khai thác lệch

1 109.5 94.3 -15.2 203.8 53.73% 46.27% -7.46%

2 57.7 51.7 109.4 52.74% 47.26% -5.48% -6

3 96.3 93.5 189.8 50.74% 49.26% -1.48% -2.8

4 128.4 135.3 263.7 48.69% 51.31% 2.62% 6.9

5 158.6 166.6 325.2 48.77% 51.23% 2.46% 8

6 375.1 391.5 16.4 766.6 48.93% 51.07% 2.14%

1858.5 49.80% 50.20% 0.39% Tổng 925.6 932.9 7.3

MỘT SỐ HÌNH ẢNH HOẠT ĐỘNG NGHIÊN CỨU

Ảnh 1 và 2. Các diện tích bị loại không được cấp chứng chỉ FSC do tác động quá mức khi chuẩn bị hiện trường trồng rừng (đốt, máy cày ủi..) (Ảnh chụp tháng 4 năm 2011)

Luận văn Thạc sĩ Khoa học Lâm nghiệp: Nghiên cứu đánh giá mô hình chứng chỉ rừng theo nhóm các hộ gia đình trồng rừng sản xuất tại xã Trung Sơn, huyện Gio Linh, tỉnh Quảng Trị

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP

----------------

DƯƠNG DUY KHÁNH

NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH CHỨNG CHỈ RỪNG

THEO NHÓM CÁC HỘ GIA ĐÌNH TRỒNG RỪNG SẢN XUẤT

TẠI XÃ TRUNG SƠN, HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ

LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

HÀ NỘI, 2011

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP -----------------

DƯƠNG DUY KHÁNH

NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ MÔ HÌNH CHỨNG CHỈ RỪNG THEO NHÓM CÁC HỘ GIA ĐÌNH TRỒNG RỪNG SẢN XUẤT TẠI XÃ TRUNG SƠN, HUYỆN GIO LINH, TỈNH QUẢNG TRỊ

Chuyên ngành: LÂM HỌC

Mã số: 60.62.60 LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TSKH. NGUYỄN NGỌC LUNG HÀ NỘI, 2011

LỜI CẢM ƠN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG BIỂU

DANH MỤC HÌNH ẢNH

%

% tăng,

% tăng

tăng

Thị

KNXK

KNXK

KNXK

giảm

giảm

giảm

trường

T7/2011

7T/2011

7T/2010

KN so

KN so

KN so

T6/2011

T7/2010

cùng

kỳ

Tổng KN

SƠ ĐỒ ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH TỈNH QUẢNG TRỊ

NHÓM CHỨNG CHỈ RỪNG QUẢNG TRỊ

SƠ ĐỒ ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH XÃ TRUNG SƠN HUYỆN GIO LINH TỈNH QUẢNG TRỊ

279,6

151,3

35,0

Tổng 465,5 35,00

313

6

5

0

0

SƠ ĐỒ HIỆN TRẠNG RỪNG CẤP CHỨNG CHỈ (FSC) XÃ TRUNG SƠN – HUYỆN GIO LINH – TỈNH QUẢNG TRỊ

35,871.1 0.3%

29,489.7 0.4%

26,065

123,202

92,581

69,252

Ảnh 1 và 2. Các diện tích bị loại không được cấp chứng chỉ FSC do tác động quá mức khi chuẩn bị hiện trường trồng rừng (đốt, máy cày ủi..) (Ảnh chụp tháng 4 năm 2011)

Ảnh 3. Đánh giá ban đầu rừng của hộ gia đình đăng ký tham gia nhóm. (Ảnh chụp tháng 7/2011)

Ảnh 4. Cây bản địa (Sến) được giữ lại trong ít nhất 3 chu kỳ kinh doanh trồng Keo (Ảnh chụp tháng 7/2011)

Ảnh 05. Rừng keo chuẩn bị khai thác (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 06. Trưởng nhóm đọc điều lệ an toàn và kiểm tra an toàn trước khi khai thác rừng (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 07. Tiến hành khai thác gỗ theo đúng quy định cắt 2 lần để xác định đúng chiều cây đổ (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 08. Gỗ FSC khai thác tập kết tại chỗ vận chuyển (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 09. Ghi chép số liệu khúc gỗ theo quy trình CoC (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 10. So sánh số liệu ghi chép vào bảng và số hiệu gắn vào khúc gỗ có chứng chỉ rừng FSC (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 11. Số liệu các khúc gỗ có chứng chỉ theo quy trình CoC (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 12. Bốc gỗ lên xe chuẩn bị vận chuyển tới nhà máy (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Ảnh 13. Kiểm tra các khúc gỗ trước khi vận chuyển (Ảnh chụp tháng 3 năm 2011)

Có thể bạn quan tâm

Luận văn Thạc sĩ: Quản lý hoạt động phát triển nhận thức cho trẻ mẫu giáo ở các trường mầm non, huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang

Luận văn Thạc sĩ tóm tắt: Pháp luật về điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực giáo dục, đào tạo ở Việt Nam

Luận văn Thạc sĩ: Sự nghiệp nghiên cứu phê bình văn học của Hoài Thanh