Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý phương tiện dạy học tại một số trường trung học chuyên nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: Lavie Lavie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:87

Thêm vào BST

Báo xấu

88
lượt xem 17
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý phương tiện dạy học tại một số trường trung học chuyên nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh nghiên cứu thực trạng và đề xuất giải pháp cho việc quản lý phương tiện dạy học tại một số trường trung học chuyên nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Giáo dục học: Quản lý phương tiện dạy học tại một số trường trung học chuyên nghiệp trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC SÖ PHAÏM TP. HOÀ CHÍ MINH NGUYEÃN ÑÌNH MINH QUAÛN LYÙ PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC TAÏI MOÄT SOÁ TRÖÔØNG TRUNG HOÏC CHUYEÂN NGHIEÄP TREÂN ÑÒA BAØN THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH Chuyeân ngaønh : Quaûn lyù giaùo duïc Maõ soá : 60 14 05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ GIAÙO DUÏC HOÏC NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC: PGS.TS. ÑOAØN VAÊN ÑIEÀU Thaønh phoá Hoà Chí Minh - 2008
MÔÛ ÑAÀU 1. Lyù do choïn ñeà taøi. Phöông tieän daïy hoïc laø thieát bò khoâng theå thieáu trong hoaït ñoäng ñaøo taïo ngheà taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. Hieän nay ñöùng tröôùc thöû thaùch ñaøo taïo ñoäi nguõ coâng nhaân coù trình ñoä tay ngheà ñaùp öùng yeâu caàu coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc, neân vieäc trang bò caùc phöông tieän daïy hoïc hieän laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc tröôøng daïy ngheà trong caû nöôùc. Thaønh phoá Hoà Chí Minh vôùi heä thoáng treân 300 tröôøng ñaøo taïo ngheà, haèng naêm ñaøo taïo khoaûng hôn 30.000 coâng nhaân kyõ thuaät goùp phaàn taêng cöôøng cho nguoàn lao ñoäng coù tay ngheà cuûa thaønh phoá vaø caùc tænh laân caän. Haøng naêm tuy vieäc ñaàu tö cho caùc tröôøng ngheà ñoùng treân ñòa baøn thaønh phoá laø raát lôùn nhöng vaãn chöa theo kòp trình ñoä phaùt trieån cuûa xaõ hoäi cuõng nhö nhu caàu cuûa caùc doanh nghieäp. Ngoaøi vieäc chaäm ñaàu tö, naâng caáp, ñoåi môùi vaø caûi taïo nhieàu maët ñeå naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo chung cho caùc tröôøng ngheà, thì vieäc thieáu trang thieát bò, phöông tieän daïy hoïc cuõng goùp phaàn laøm aûnh höôûng chung ñeán chaát löôïng vaø hieäu quaû ñaøo taïo. Song song vôùi vieäc thieáu phöông tieän daïy hoïc thì vieäc quaûn lyù, söû duïng, baûo trì, söûa chöõa phöông tieän daïy hoïc cuõng ñang laø vaán ñeà böùc xuùc ñoái vôùi nhaø quaûn lyù ôû caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. Cho duø coù phöông tieän daïy hoïc, nhöng söû duïng keùm hieäu quaû hoaëc gaàn nhö khoâng söû duïng ñaõ laøm laõng phí ñeán nguoàn taøi löïc cuûa nhaø tröôøng noùi rieâng vaø cuûa xaõ hoäi noùi chung, beân caïnh ñoù vieäc mua saém phöông tieän daïy hoïc cuõng nhö vieäc baûo trì, baûo döôõng phöông tieän daïy hoïc khoâng toát, khoâng theo moät qui trình thoáng nhaát gaây thaát thoaùt, hö hoûng taøi saûn daãn ñeán tình traïng thieáu traàm troïng hôn phöông tieän daïy hoïc, aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán vieäc daïy vaø hoïc cuûa thaày vaø troø. Töø moät soá lyù do neâu treân, ñeà taøi “ Quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi moät soá tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh“ ñöôïc thöïc hieän. 2. Muïc ñích nghieân cöùu. Treân cô sôû nghieân cöùu thöïc traïng coâng taùc quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi moät soá tröôøng trung caáp chuyeân nghieäp treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh, ñeà xuaát caùc giaûi phaùp taêng cöôøng tính hieäu quaû trong vieäc quaûn lyù söû duïng phöông tieän daïy hoïc trong nhaø tröôøng, nhaèm naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo cuûa ngaønh giaùo duïc chuyeân nghieäp thaønh phoá. 3. Ñoái töôïng vaø khaùch theå nghieân cöùu. 3.1. Ñoái töôïng nghieân cöùu :
Thöïc traïng quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi moät soá tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. 3.2. Khaùch theå nghieân cöùu : Coâng taùc quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc hieän nay taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh. 4. Nhieäm vuï nghieân cöùu. Nghieân cöùu cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn vaán ñeà quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. Khaûo saùt thöïc traïng quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp vaø kieán nghò ñeå quaûn lyù hieäu quaû hôn phöông tieän daïy hoïc trong caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. 5. Phaïm vi nghieân cöùu. Ñeà taøi chæ nghieân cöùu thöïc traïng quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi moät soá tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp coâng laäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh, bao goàm 4 tröôøng : o Tröôøng Trung Hoïc Kyõ Thuaät Vaø Nghieäp Vuï Nam Saøi Goøn. o Tröôøng Trung Hoïc Kyõ Thuaät Vaø Nghieäp Vuï Phuù Laâm. o Tröôøng Trung Hoïc Kyõ Thuaät Vaø Nghieäp Vuï Nguyeãn Höõu Caûnh. o Tröôøng Trung Hoïc Kyõ Thuaät Vaø Nghieäp Vuï Thuû Ñöùc. 6. Giaû thieát khoa hoïc. Phöông tieän daïy hoïc ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc daïy vaø hoïc taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp, hieäu quaû ñaøo taïo taïi caùc tröôøng naøy seõ ñöôïc caûi thieän khi ñaûm baûo coù phöông tieän daïy hoïc vaø ñöôïc söû duïng hieäu quaû. Beân caïnh ñoù vieäc taêng cöôøng ñaàu tö cho phöông tieän daïy hoïc daãn ñeán vieäc taêng soá löôïng hoïc sinh theo hoïc theå hieän taïi baûng sau: Soá löôïng hoïc sinh Kinh phí ñaàu tö Naêm hoïc theo hoïc töøng naêm haøng naêm 2001 4.432 21 tæ ñoàng
2002 5.061 24 tæ ñoàng 2003 7.789 30 tæ ñoàng 2004 12.430 35 tæ ñoàng 2005 16.994 35 tæ ñoàng ( Nguoàn : Sôû giaùo duïc vaø ñaøo taïo Thaønh phoá Hoà Chí Minh ) 7. Phöông phaùp nghieân cöùu. Phöông phaùp nghieân cöùu lyù luaän : nghieân cöùu, toång hôïp nhöõng taøi lieäu lyù luaän, caùc coâng trình nghieân cöùu nhöõng noäi dung lieân quan ñeán ñeà taøi. Phöông phaùp nghieân cöùu thöïc tieãn : Nghieân cöùu baèng phöông phaùp phieáu ñieàu tra ñöôïc xaây döïng treân cô sôû lyù luaän, muïc ñích nhieäm vuï nghieân cöùu. Phöông phaùp chuyeân gia : Tham khaûo yù kieán cuûa caùc chuyeân gia, caùc nhaø giaùo, caùn boä quaûn lyù giaùo duïc laâu naêm nhieàu kinh nghieäm. Phöông phaùp toaùn thoáng keâ : Xöû lyù keát quaû ñieàu tra khaûo saùt nhaèm ñaùnh giaù thöïc traïng vaø ñònh höôùng vieäc quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh.
NOÄI DUNG Chöông 1 : CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN & THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI 1.1. Lòch söû nghieân cöùu vaán ñeà. Theo nhaø nghieân cöùu Nguyeãn Ngoïc Quang vieát trong cuoán saùch lyù luaän daïy hoïc ñaïi cöông taäp 1 ñöôïc xuaát baûn naêm 1986 trong ñoù nghieân cöùu veà caùc vaán ñeà taùc ñoäng cuûa phöông tieän daïy hoïc ñeán quaù trình daïy hoïc. Taùc giaû cho raèng phöông tieän daïy hoïc laø " bao goàm moïi thieát bò kyõ thuaät töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp ñöôïc duøng trong quaù trình daïy hoïc ñeå laøm deã daøng cho söï truyeàn ñaït vaø tieáp thu kieán thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo"[19]. Phöông tieän daïy hoïc ñoùng vai troø quan troïng trong hoïat ñoäng ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng, theo taùc giaû Toâ Xuaân Giaùp vieát trong cuoán saùch Phöông tieän daïy hoïc ñöôïc xuaát baûn naêm 1998 thì phöông tieän daïy hoïc giuùp cho ngöôøi hoïc hieåu nhanh, nhôù laâu caùc noäi dung hoïc taäp, ñoàng thôøi giaûm nheï söùc lao ñoäng cuûa ngöôøi thaày giaùo. OÂng cho raèng “ Caàn nhaän thöùc ñuùng vai troø cuûa phöông tieän daïy hoïc trong quaù trình daïy hoïc, töø ñoù phaùt huy taùc duïng cuûa caùc loaïi phöông tieän daïy hoïc trong quaù trình truyeàn thoâng. Nhaän bieát taát caû caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc löïa choïn phöông tieän daïy hoïc ñeå coù theå xaây döïng moät baûn danh muïc hôïp lí caùc phöông tieän daïy hoïc cho moät vaán ñeà, moät baøi giaûng hay moät giaùo trình daïy hoïc. Nhaän bieát taùc duïng cuûa töøng loaïi phöông tieän daïy hoïc vaø caùc yeâu caàu chung cuõng nhö rieâng cuûa töøng loaïi laøm caên cöù thieát keá, cheá taïo caùc loaïi phöông tieän daïy hoïc coù hieäu quaû cao. Bieát caùch söû duïng ñuùng luùc, ñuùng choã, ñuû cöôøng ñoä töøng loaïi phöông tieän daïy hoïc ñaûm baûo vieäc daïy hoïc ñaït keát quaû cao. Taïo neân moät nhaän thöùc naêng ñoäng veà phaùt trieån phöông tieän daïy hoïc nhaèm luoân luoân caûi tieán, saùng cheá caùc loaïi phöông tieän daïy hoïc môùi ñaùp öùng ñoøi hoûi ngaøy caøng cao caû veà kieán thöùc, kyõ naêng laãn toác ñoä truyeàn thuï cuûa quaù trình daïy hoïc.“ [12]. Theo taùc giaû Traàn Khaùnh Ñöùc trong cuoán sö phaïm kyõ thuaät xuaát baûn naêm 2002 thì taùc giaû cho raèng “ trong baát cöù moät loaïi hình lao ñoäng naøo trong ñôøi soáng xaõ hoäi, lao ñoäng sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân caàn coù nhöõng duïng cuï, trang thieát bò daïy hoïc phuø hôïp vôùi tính chaát vaø noäi dung, moâi tröôøng lao ñoäng ôû töøng caáp hoïc, loaïi hình tröôøng vaø nghaønh ngheà ñaøo taïo. Phöông tieän daïy hoïc khoâng chæ laø coâng cuï hoå trôï hoaït ñoäng lao ñoäng sö phaïm cuûa ngöôøi giaùo vieân maø coøn coù vai troø thay theá cho caùc söï vaät, hieän töôïng vaø caùc quaù trình xaûy ra trong ñoài soáng vaø lao ñoäng ngheà nghieäp maø phöông tieän daïy hoïc taïo ñieàu kieän ñeå phaùt huy heát caùc chöùc naêng tö duy cuûa boä naõo con ngöôøi ”[6].
Thaùng 11/2003 taïi Hoäi thaûo “ phöông phaùp vaø phöông tieän phuïc vuï ñoåi môùi daïy vaø hoïc kyõ thuaät” do tröôøng Ñaïi Hoïc Sö Phaïm Kyõ Thuaät thaønh phoá Hoà Chí Minh toå chöùc coù hôn 20 baøi baùo caùo khoa hoïc veà caùc vaán ñeà lieân qua ñeán ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc, caùc phöông tieän hoå trôï trong hoaït ñoäng giaûng daïy, caùc phöông phaùp cuõng nhö caùc khoù khaên thuaän lôïi khi ñöa coâng ngheä daïy hoïc öùng duïng trong nhaø tröôøng. Ngaøy 8/12/2003. Gaàn 100 ñaïi bieåu laø ñaïi dieän cuûa Vuï Ñaïi hoïc, Vuï Giaùo duïc chuyeân nghieäp, Vieän Chieán löôïc vaø Phaùt trieån Giaùo duïc, Vieän Nghieân cöùu Phaùt trieån Giaùo duïc… ñaõ hoäi tuï veà TP.HCM ñeå tham döï Hoäi thaûo – Trieån laõm: “Phöông phaùp vaø phöông tieän phuïc vuï ñoåi môùi daïy vaø hoïc kyõ thuaät ” Tham gia chöông trình Hoäi thaûo – Trieån laõm naêm nay coøn coù ñaïi dieän Sôû Giaùo duïc, Sôû Lao ñoäng – Thöông binh vaø Xaõ hoäi, nhieàu tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng sö phaïm, sö phaïm kyõ thuaät, noâng laâm, noâng nghieäp, baùch khoa, coâng nghieäp, caùc tröôøng trung hoïc, tröôøng daïy ngheà, tröôøng coâng nhaân kyõ thuaät cuûa haàu heát caùc tænh thaønh treân toaøn quoác. Noäi dung cuûa chöông trình bao goàm hai phaàn chính:  Trieån laõm caùc thieát bò phuïc vuï cho coâng taùc daïy hoïc, ñaëc bieät laø coâng taùc ñaøo taïo ngheà. Tröng baøy taïi Trieån laõm laø nhöõng thieát bò ñoäc ñaùo, coù brochure vaø baøi giaûng ñi keøm, coù theå chuyeån giao ngay. Ñaëc bieät hôn laø khaû naêng phaùt trieån, môû roäng cuûa caùc thieát bò theo yeâu caàu thöïc teá cuûa giaùo vieân.  Hoäi thaûo khoa hoïc xoay quanh 7 chuû ñeà veà: ÖÙng duïng coâng ngheä thoâng tin, naâng cao hieäu quaû trong vieäc daïy vaø hoïc kyõ thuaät; Cô sôû lyù luaän vaø caùc chuaån möïc thieát keá, ñaùnh giaù saûn phaåm multimedia trong vieäc daïy vaø hoïc kyõ thuaät; Giaùo trình ñieän töû: nhöõng vaán ñeà vaø phöông tieän; thieát keá, phaùt trieån, toå chöùc daïy hoïc vôùi phöông tieän, thieát bò ñeå naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo; Internet vaø khaû naêng öùng duïng trong daïy hoïc treân lôùp; Caùc giaûi phaùp veà phöông tieän vaø phöông phaùp nhaèm taêng cöôøng söï töông taùc giöõa giaùo vieân vaø hoïc sinh; Ñeà xuaát chöông trình boài döôõng kyõ thuaät vaø coâng ngheä daïy hoïc cho giaùo vieân daïy kyõ thuaät. Thieát bò chaäm, chaát löôïng khoâng ñoàng ñeàu, theo Boä GD-ÑT, chuû yeáu laø do nhieàu doanh nghieäp saûn xuaát vaø cung öùng thieát bò khoâng chuyeân nghieäp, chæ coù giaáy ñaêng kyù kinh doanh coù ghi ngaønh ngheà kinh doanh saûn xuaát thieát bò thò tröôøng hoïc. Thoâng tin ñöôïc ñöa ra tại hội nghị triển khai coâng taùc thieát bò giaùo dục 2005-2006 do Bộ GD-ĐT tổ chức ngaøy 22/6/2005.
Ngaøy 9-1-2006, Hoäi thaûo: Söû duïng trang thieát bò daïy hoïc ñaõ dieãn ra taïi Phoøng Chuyeân ñeà 3, Tröôøng Ñaïi hoïc An Giang do GS.TS Dennis Berg, Tröôûng Boä moân Xaõ hoäi hoïc tröôøng Ñaïi hoïc California, Fullerton, Hoa Kì trình baøy. Cuoäc ñieàu tra do Coâng ñoaøn Giaùo duïc Vieät Nam thöïc hieän cho keát quaû “cuøng höôùng” vôùi nhieàu tham luaän trình baøy ngaøy 28/3/2006, taïi hoäi thaûo quaûn lyù vaø söû duïng nhaèm taêng cöôøng hieäu quaû thieát bò daïy hoïc. Cuoäc ñieàu tra do Coâng ñoaøn Giaùo duïc Vieät Nam thöïc hieän cho keát quaû “cuøng höôùng” vôùi nhieàu tham luaän trình baøy ngaøy 28/3/2006, taïi hoäi thaûo quaûn lyù vaø söû duïng nhaèm taêng cöôøng hieäu quaû thieát bò daïy hoïc. Ngaøy 6/6/2006 , taïi Haø Noäi, Trung öông Ñoaøn phoái hôïp vôùi Paccom toå chöùc Hoäi thaûo “Daïy ngheà vaø vieäc laøm cho thanh nieân : trieån voïng hôïp taùc vôùi caùc toå chöùc phi chính phuû quoác teá”. Cuï theå, chöông trình ñaøo taïo vaø giaùo trình giaûng daïy nhieàu naêm nay ñaõ quaù loãi thôøi. Ñaëc bieät laø phöông phaùp giaûng daïy quaù truyeàn thoáng "thaày ñoïc troø cheùp", thieáu thöïc haønh. Cô sôû vaät chaát quaù ngheøo naøn laïc haäu. Maëc duø nhaø tröôøng ñaõ coù nhieàu ñoåi môùi nhöng khoâng theå theo kòp vôùi trình ñoä phaùt trieån cuûa khoa hoïc coâng ngheä, cuûa doanh nghieäp... Hay noùi ñuùng hôn laø ñoåi môùi cuûa tröôøng toaøn ñi sau thôøi ñaïi. Cho neân caùc ñôn vò söû duïng nguoàn nhaân löïc hoï cheâ laø ñuùng!? Neáu ñaàu tö heä thoáng töï ñoäng phaûi maáy chuïc tyû ñoàng thì tröôøng laøm sao coù tieàn; hoaëc maùy tieän môùi cuõng phaûi 3 tyû ñoàng trong khi chöông trình muïc tieâu chæ 300 trieäu ñoàng thì tröôøng khoâng theå mua ñöôïc. Vì khoâng coù thieát bò thöïc haønh neân ñaõ chöùng kieán lôùp hoïc ngheà nhö... nhaø treû. Moät trong nhieàu nguyeân nhaân khieán ñaøo taïo ngheà keùm haáp daãn ngöôøi hoïc laø thieáu tuyeân truyeàn, khoâng gioáng nhö Boä GD-ÑT ñaõ toå chöùc nhieàu "saân chôi" raát boå ích. Neân trong chieán löôïc phaùt trieån daïy ngheà ñeán naêm 2020 caàn coù phaân tích tính haáp daãn ñeå thu huùt ngöôøi hoïc. Haàu heát caùc nghieân cöùu, caùc cuoäc hoäi thaûo ñeàu xoay quanh caùc vaán ñeà öùng duïng vaø söû duïng phöông tieän daïy hoïc cuõng nhö neâu leân nhöõng böùc xöùc khi thieáu phöông tieän daïy hoïc taïi caùc tröôøng phoå thoâng, vaãn chöa coù nghieân cöùu cuï theå naøo cho vieäc quaûn lyù phöông tieän daïy hoïc taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp maø chuû yeáu laø caùc buoåi hoäi thaûo, hoäi nghò veà söû duïng phöông tieän daïy hoïc trong vieäc ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy. 1.2. Toång quan veà tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp taïi Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 1.2.1. Giôùi thieäu ñoâi neùt veà giaùo duïc trung hoïc chuyeân nghieäp. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao ñaùp öùng söï nghieäp coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc trong nhöõng naêm ñaàu theá kyû XXI laø moät yeâu caàu böùc thieát. Nhaân löïc laø yeáu toá quyeát
ñònh quaù trình thöïc hieän coâng nghieäp hoùa hieän ñaïi hoùa maø nghò quyeát Ñaïi hoäi Ñaûng laàn thöù VII ñaõ khaúng ñònh: “ con ngöôøi laø nhaân toá quyeát ñònh, con ngöôøi vöøa laø muïc tieâu vöøa laø ñoäng löïc phaùt trieån xaõ hoäi”. Ñeå coù nguoàn nhaân löïc chaát löôïng cao phuïc vuï cho phaùt trieån ñaát nöôùc thì giaùo duïc vaø ñaøo taïo ñoùng vai troø voâ cuøng quan troïng maø nghò quyeát trung öông Ñaûng laàn thöù 4 khoùa VII ñaõ khaúng ñònh : “ Giaùo duïc ñaøo taïo nhaèm naâng cao daân trí, ñaøo taïo nhaân löïc, boài döôõng nhaân taøi, ñaøo taïo nhöõng con ngöôøi coù kieán thöùc, vaên hoùa, khoa hoïc, coù kyõ naêng ngheà nghieäp, lao ñoäng töï chuû, saùng taïo, coù kyû luaät, giaøu loøng nhaân aùi, yeâu nöôùc, yeâu XHCN, soáng laønh maïnh, ñaùp öùng nhu caàu phaùt trieån ñaát nöôùc nhöõng naêm 90 vaø chuaån bò cho töông lai”[8]. Thöïc hieän chuû tröông vaø caùc ñònh höôùng phaùt trieån cuûa Thaønh phoá, ñoàng thôøi ñaåy maïnh xaõ hoäi hoùa coâng taùc ñaøo taïo trung hoïc chuyeân nghieäp nhaèm ñaøo taïo ra nguoàn nhaân löïc ñaùp öùng yeâu caàu cuûa thò tröôøng lao ñoäng thaønh phoá, hieän nay maïng löôùi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp ngaøy caøng ñöôïc phaùt trieån vaø hoaøn thieän. Tính ñeán naêm hoïc 2005-2006 Thaønh phoá coù toång coäng 30 tröôøng trong ñoù coù 16 tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp coâng laäp, 10 tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp ngoaøi coâng laäp, ngoaøi ra coøn coù 4 tröôøng cao ñaúng vaø ñaïi hoïc tham gia ñaøo taïo heä trung hoïc chuyeân nghieäp. Baûng 1.1 Tình hình ñaøo taïo ngheà treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh Ñôn vò tính : hoïc sinh Heä chính quy Taïi chöùc Ñaøo taïo Toång Naêm hoïc Toång soá THCN CNKT THCN ngaén haïn coäng 2000-2001 11.118 7.494 3.624 2.391 10.560 24.969 2001-2002 12.144 8.755 3.389 2.153 10.983 25.280 2002-2003 14.780 11.164 3.616 2.429 10.506 27.715 2003-2004 17.505 14.508 2.997 3.272 9.887 30.664 2004-2005 26.375 23.529 2.846 1.990 14.316 42.681 ( Nguoàn : Sôû giaùo duïc vaø ñaøo taïo Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ) Chæ tieâu tuyeån sinh trung hoïc chuyeân nghieäp heä chính quy haøng naêm phaùt trieån theo chieàu höôùng oån ñònh, moãi naêm taêng töø 27-20%. Soá löôïng hoïc sinh döï tuyeån vaøo heä ñaøo taïo naøy cuõng ngaøy caøng taêng, cho chuùng ta thaáy khoâng chæ coù söï phaùt trieån maïnh meõ vaø ña daïng cuûa caùc cô sôû ñaøo taïo heä trung hoïc chuyeân nghieäp maø coøn khaúng ñònh nhu caàu raát lôùn cuûa thanh nieân, hoïc sinh thaønh phoá trong vieäc hoïc taäp ngheà nghieäp. Trong 5 naêm qua, tình hình tuyeån sinh vaøo trung hoïc chuyeân nghieäp nhö sau : Baûng 1.2 Chæ tieâu tuyeån sinh THCN theo töøng naêm Ñôn vò tính : hoïc sinh
Ñaêng Truùng Tæ leä % truùng tuyeån/ Naêm hoïc Chæ tieâu Döï thi kyù tuyeån chæ tieâu tuyeån sinh 2000-2001 4.650 16.892 12.010 4.432 95.3 2001-2002 5.200 21.833 12.186 5.061 96.5 2002-2003 7.945 27.773 17.423 7.789 98.0 2003-2004 12.780 38.835 21.499 12.430 97.3 2004-2005 18.560 40.777 22.441 16.994 91.6 ( Nguoàn : Sôû giaùo duïc vaø ñaøo taïo Thaønh Phoá Hoà Chí Minh ) Qua soá lieäu töø baûng treân ta nhaän thaáy quy moâ ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc ngaøy caøng phaùt trieån do ñoù vieäc ñaàu tö côû sôû vaät chaát, trang thieát bò, phöông tieän daïy hoïc cuûa caùc tröôøng trung caáp chuyeân nghieäp treân ñòa baøn thaønh phoá cuõng taêng theo töøng naêm môùi ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc. Beân caïnh ñoù haàu heát caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp coâng laäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh coøn tham gia ñaøo taïo heä trung caáp ngheà theo chöông trình cuûa Boä Lao Ñoäng Thöông Binh vaø Xaõ Hoäi do ñoù aùp löïc gia taêng veà qui moâ ñaøo taïo cuõng nhö veà cô sôû vaät chaát cuõng laø moái quan taâm haøng ñaàu cuûa caùc caáp laõnh ñaïo nhaø tröôøng. Tuy nhieân hieän nay do toàn taïi song song hai loïai hình ñaøo taïo coâng laäp vaø tö thuïc neân vieäc ñaàu tö côû sôû vaät chaát ñoái vôùi hai loïai hình naøy cuõng coù nhöõng thuaän lôïi vaø khoù khaên nhaát ñònh.  Thuaän lôïi :  Ñoái vôùi caùc tröôøng coâng laäp : do ñöôïc nhaø nöôùc ñaàu tö neân cô sôû vaät chaát, trang thieát bò daïy hoïc taïi caùc tröôøng coâng laäp töông ñoái khang trang, ñoäi nguõ giaùo vieân töông ñoái oån ñònh, ñoàng boä veà soá löôïng cuõng nhö veà chaát löôïng.  Ñoái vôùi caùc tröôøng tö thuïc : Do thöïc hieän cô cheá töï chuû taøi chính neân vieäc chuû ñoäng ñaàu tö cô sôû vaät chaát, haï taàng , phöông tieän daïy hoïc ñöôïc thöïc hieän raát nhanh choùng vaø khaù hieän ñaïi mang tính ñoàng boä vaø coù chieán löôïc phaùt trieån daøi haïn.  Khoù khaên :  Ñoái vôùi caùc tröôøng coâng laäp : Caùc thuû tuïc ñaàu tö mua saém trang thieát bò thöïc hieän theo qui ñònh cuûa nhaø nöôùc , neân thöôøng chaäm tieán ñoä, aûnh höôûng ñeán chaát löôïng vaø keá hoaïch ñaøo taïo cuûa nhaø tröôøng.  Ñoái vôùi caùc tröôøng tö thuïc : Do laø tröôøng tö thuïc, neân vieäc ñaàu tö chuû yeáu taäp trung vaøo caùc ngaønh ngheà ít ñoøi hoûi phöông tieän vaø ñoà duøng daïy hoïc, ngoøai ra caùc tröôøng tö
thuïc ít coù khaû naêng ñaàu tö vaøo caùc lónh vöïc chuyeân moân saâu, caùc trang thieát bò chuyeân duøng, do thieáu taøi chính vaø ñoäi nguõ giaùo vieân laønh ngheà. Toùm laïi : Giaùo duïc ngheà nghieäp noùi chung vaø trung hoïc chuyeân nghieäp noùi rieâng phaùt trieån seõ laø moät ñoäng löïc maïnh meõ ñeå nhanh choùng khaéc phuïc söï maát caân ñoái veà cô caáu trình ñoä ñaøo taïo vaø ñaït ñöôïc tyû leä ñoäi nguõ lao ñoäng qua ñaøo taïo nhö nghò quyeát cuûa Ñaûng boä thaønh phoá khoùa VIII ñaõ ñeà ra goùp phaàn thöïc hieän thaønh coâng quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 1.2.2. Tình hình chung veà phöông tieän daïy hoïc taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. Maëc duø kinh phí coøn haïn cheá nhöng haøng naêm ngaân saùch cuûa nhaø nöôùc ñaàu tö cho caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp hieän nay ñeàu taêng möùc taêng bình quaân khoaûng 15% naêm. Beân caïnh ñoù caùc tröôøng haàu heát ñeàu taäp trung vaøo mua saém trang thieát bò, phöông tieän daïy hoïc nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng trong lónh vöïc giaùo duïc ngheà nghieäp theo töøng naêm. Baûng 1.3 Ngaân saùch cho giaùo duïc chuyeân nghieäp. Ñôn vò tính : tæ ñoàng Naêm Nguoàn ngaân saùch chi cho caùc tröôøng THCN 2003 30 2004 35 2005 35 2006 37 2007 50 ( Nguoàn : Website boä giaùo duïc vaø ñaøo taïo ) Vieäc ñaàu tö cuûa nhaø nöôùc haøng naêm coù taêng nhöng vaãn chöa ñaùp öùng ñöôïc caùc yeâu caàu, muïc tieâu nhieäm vuï ñeà ra cho ngaønh giaùo duïc chuyeân nghieäp thaønh phoá. Hieän nay vieäc ñaàu tö cho caùc tröôøng thieáu ñoàng boä, töø cô sôû vaät chaát, maùy moùc thieát bò cho ñeán ñònh möùc kinh phí thöôøng xuyeân cho vieäc ñaøo taïo. Cô cheá ñaàu tö, caáp phaùt kinh phí hoaït ñoäng chöa theå hieän ñuùng vò trí vaø taàm quan troïng trong caùc tröôøng, cô sôû daïy ngheà. Beân caïnh ñoù, vieäc baát caäp veà chaát löôïng vaø hieäu quaû ñaøo taïo chöa huy ñoäng ñöôïc caùc doanh nghieäp tham gia ñaøo taïo. Gaén keát giöõa nhaø tröôøng vaø doanh nghieäp. Ñaây laø xu theá khoâng chæ ôû nöôùc ta maø caû ôû caùc nöôùc coâng nghieäp phaùt trieån. Gaén keát giöõa nhaø tröôøng vaø doanh nghieäp coù nhieàu öu ñieåm laø: ngöôøi hoïc
ngheà ñöôïc hoïc nhöõng ngheà phuø hôïp vôùi nhu caàu thöïc teá cuûa doanh nghieäp. Caùc kieán thöùc vaø kyõ naêng ngheà maø ngöôøi hoïc tieáp thu ñöôïc ñaùp öùng ñöôïc lôïi ích cuûa caû ngöôøi hoïc vaø ngöôøi söû duïng lao ñoäng. Ngöôøi hoïc ngheà ngoaøi vieäc hoïc lyù thuyeát ngheà, ñöôïc thöïc taäp ngay treân caùc maùy moùc, thieát bò ñang söû duïng taïi doanh nghieäp. Vieäc lieân keát ñaøo taïo naøy ñaõ laøm taêng moái quan heä hieåu bieát giöõa nhaø tröôøng vaø doanh nghieäp. Cô sôû ñaøo taïo khoâng phaûi taêng ñaàu tö cho vieäc mua saém trang thieát bò daïy thöïc haønh vaø ngöôøi hoïc coù theå tieáp thu baøi hoïc nhanh hôn. Veà phía doanh nghieäp coù theå söû duïng ñöôïc nhöõng hoïc sinh hoïc ngheà ñeå taïo ra nhöõng saûn phaåm môùi hoïc coù theå löïa choïn ñöôïc nhöõng ngöôøi lao ñoäng coù kyõ thuaät töông lai cho mình. 1.2.3. Chöùc naêng, nhieäm vuï tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. 1.2.3.1. Chöùc naêng. Ñaøo taïo, boài döôõng caùn boä chuyeân moân - kyõ thuaät, nghieäp vuï baäc THCN vaø döôùi baäc THCN phuïc vuï nhu caàu nhaân löïc cho phaùt trieån kinh teá - xaõ hoäi, an ninh vaø quoác phoøng. Nghieân cöùu vaø thöïc nghieäm khoa hoïc - coâng ngheä, kyõ thuaät phuïc vuï coâng taùc ñaøo taïo vaø saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï theo ngaønh ngheà ñaøo taïo. 1.2.3.2. Nhieäm vuï. Lieân keát vôùi caùc toå chöùc kinh teá, vaên hoaù, xaõ hoäi, caùc cô sôû ñaøo taïo nhaèm phaùt trieån vaø naâng cao chaát löôïng ñaøo taïo, gaén ñaøo taïo vôùi vieäc laøm , phuïc vuï phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi, phaùt huy vai troø, trung taâm vaên hoùa, khoa hoïc–coâng ngheä vaø kyõ thuaät. 1.2.4. Moät soá ñaëc ñieåm tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh. 1.2.4.1. Ñaëc ñieåm chung. Beân caïnh heä thoáng caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp coâng laäp coøn coù heä thoáng caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp daân laäp vaø tö thuïc. Moãi tröôøng THCN laø moät ñôn vò cô sôû, ôû ñoù dieãn ra nhieàu hoaït ñoäng vôùi caùc tính chaát khaùc nhau, trong ñoù hoaït ñoäng cô baûn laø hoaït ñoäng ñaøo taïo. Hoaït ñoäng ñaøo taïo ôû tröôøng THCN hieän nay coù nhöõng ñaëc ñieåm cô baûn sau:  Haàu heát caùc tröôøng THCN ñeàu ñaøo taïo nhieàu caáp hoïc. Trong ñoù nhaø tröôøng vöøa ñaøo taïo caùn boä THCN, vöøa ñaøo taïo coâng nhaân kyõ thuaät laønh ngheà. Moät soá tröôøng hieän nay coøn ñaøo taïo caû ngheà ngaén haïn, phuïc vuï nhu caàu tuyeån duïng lao ñoäng trong ñòa baøn tröôøng ñoùng vaø caùc vuøng phuï caän.
 Caùc loaïi hình ñaøo taïo nhö vaäy coù theå toàn taïi song song hoaëc noái tieáp nhau, nghóa laø sau khi hoïc xong giai ñoaïn ñaàu (ñaøo taïo ngheà, coâng nhaân kyõ thuaät) coù theå tham gia lao ñoäng hoaëc ñöôïc tieáp tuïc ñaøo taïo ñeå trôû thaønh caùn boä THCN.  Trong tröôøng THCN, noäi dung ñaøo taïo phaûi toaøn dieän, phaûi coi troïng ñaày ñuû caû boán maët: chính trò vaø ñaïo ñöùc, vaên hoùa vaø kyõ thuaät, lyù thueát vaø tay ngheà, boài döôõng söùc khoûe. Yeâu caàu naøy ñaët ra cho tröôøng THCN phaûi toå chöùc moät caùch khoa hoïc quaù trình giaûng daïy– giaùo duïc. Trong ñoù vieäc trang bò kieán thöùc lyù thuyeát chuyeân moân vaø reøn luyeän tay ngheà laø yeâu caàu chính.  Hoaït ñoäng ñaøo taïo trong tröôøng THCN phaûi quaùn trieät nguyeân lyù “hoïc ñi ñoâi vôùi haønh, giaùo duïc keát hôïp vôùi lao ñoäng saûn xuaát, nhaø tröôøng gaén lieàn vôùi xaõ hoäi“. Nhaø tröôøng phaûi ñöôïc trang bò ñaày ñuû cô sôû vaät chaát ñeå thöïc haønh, toå chöùc thöïc taäp saûn xuaát caû trong laãn ngoaøi tröôøng ñeå töøng böôùc hình thaønh kyõ naêng, kyõ xaûo ngheà nghieäp. Thöôøng xuyeân caäp nhaät nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä vaøo trong noäi dung ñaøo taïo, hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh, goùp phaàn phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi, phaùt trieån söï nghieäp giaùo duïc vaø ñaøo taïo. 1.2.4.2. Ñaëc ñieåm rieâng. Caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp coâng laäp treân ñòa baøn Thaønh Phoá Hoà Chí Minh haàu heát hoaït ñoäng töø nguoàn ngaân saùch nhaø nöôùc caáp. Do ñoù caùc ñieàu kieän, trình töï, thuû tuïc mua saém trang thieát bò daïy hoïc ñeàu thöïc hieän theo ñuùng qui ñònh cuûa nhaø nöôùc. 1.2.5. Phöông tieän daïy hoïc taïi caùc tröôøng trung hoïc chuyeân nghieäp. 1.2.5.1. Ñònh nghóa phöông tieän daïy hoïc. Phöông tieän daïy hoïc, theo Nguyeãn Ngoïc Quang, " Bao goàm moïi thieát bò kyõ thuaät töø ñôn giaûn ñeán phöùc taïp ñöôïc duøng trong quaù trình daïy hoïc ñeå laøm deã daøng cho söï truyeàn ñaït vaø tieáp thu kieán thöùc, kyõ naêng, kyõ xaûo"[20]. 1.2.5.2. Vai troø cuûa phöông tieän daïy hoïc.
Khi nghieân cöùu veà giaùo duïc hoïc chuùng ta ñaõ bieát moät keát luaän quan troïng, ñoù laø: "Tính tröïc quan laø tính chaát coù tính qui luaät cuûa quaù trình nhaän thöùc khoa hoïc". Do ñoù, khi daïy caùc moân hoïc, ñaëc bieät laø caùc moân khoa hoïc töï nhieân, caàn chuù yù ñeán hai vaán ñeà chuû yeáu sau:  Hoïc sinh tri giaùc tröïc tieáp caùc ñoái töôïng. Con ñöôøng nhaän thöùc naøy ñöôïc theå hieän döôùi daïng hoïc sinh quan saùt caùc ñoái töôïng nghieân cöùu ôû trong caùc giôø hoïc hay khi ñi tham quan.  Döôùi söï höôùng daãn cuûa giaùo vieân, hoïc sinh tri giaùc khoâng phaûi baûn thaân ñoái töôïng nghieân cöùu maø tri giaùc nhöõng hình aûnh, bieåu töôïng, sô ñoà phaûn aûnh moät boä phaän naøo ñoù cuûa ñoái töôïng.  Trong khi tri giaùc nhöõng bieåu töôïng coù sô ñoà hoùa hoaëc hình aûnh cuûa ñoái töôïng vaø hieän töôïng, quaù trình caàn nghieân cöùu, hoïc sinh coù theå tìm hieåu ñöôïc baûn chaát cuûa caùc quaù trình vaø hieän töôïng ñaõ thöïc söï xaùy ra. Nhöõng tính chaát vaø hieåu bieát veà ñoái töôïng ñöôïc hoïc sinh tri giaùc khoâng chæ baèng thò giaùc maø coøn coù theà baèng xuùc giaùc, thính giaùc vaø trong moät soá tröôøng hôïp ngay caû khöùu giaùc cuõng ñöôïc söû duïng.  Treân cô sôû phaân tích treân ta thaáy raèng phöông tieän daïy hoïc coù yù nghóa to lôùn ñoái vôùi quaù trình daïy hoïc:  Giuùp hoïc sinh deã hieåu baøi, hieåu baøi saâu saéc hôn vaø nhôù baøi laâu hôn.  Phöông tieän daïy hoïc giuùp laøm sinh ñoäng noäi dung hoïc taäp, naâng cao höùng thuù hoïc taäp boä moân, naâng cao loøng tin cuûa hoïc sinh vaøo khoa hoïc.  Phöông tieän daïy hoïc coøn giuùp cho hoïc sinh phaùt trieån naêng löïc nhaän thöùc, ñaëc bieät laø khaû naêng quan saùt, tö duy (phaân tích, toång hôïp caùc hieän töôïng, ruùt ra nhöõng keát luaän coù ñoä tin caäy...).  Giuùp giaùo vieân tieát kieäm ñöôïc thôøi gian treân lôùp trong moãi tieát hoïc. Giuùp giaùo vieân ñieàu khieån ñöôïc hoaït ñoäng nhaän thöùc cuûa hoïc sinh, kieåm tra vaø ñaùnh giaù keát quaû hoïc taäp cuûa caùc em ñöôïc thuaän lôïi vaø coù hieäu suaát cao. Toùm laïi, phöông tieän daïy hoïc goùp phaàn naâng cao hieäu suaát lao ñoäng cuûa thaày vaø troø. 1.2.5.3. Phaân loaïi phöông tieän daïy hoïc.
Coù theå phaân loaïi caùc phöông tieän daïy hoïc theo moät vaøi caùch khaùc nhau tuøy theo quan ñieåm söû duïng.  Döïa vaøo caáu taïo, nguyeân lyù hoaït ñoäng vaø chöùc naêng cuûa phöông tieän. Phöông tieän daïy hoïc coù theå ñöôïc phaân laøm hai phaàn: phaàn cöùng vaø phaàn meàm.  Döïa vaøo muïc ñích söû duïng coù theå phaân loaïi caùc phöông tieän daïy hoïc thaønh hai loaïi: phöông tieän duøng tröïc tieáp ñeå daïy hoïc vaø phöông tieän duøng ñeå hoã trôï, ñieàu khieån quaù trình daïy hoïc.  Döïa vaøo caáu taïo cuûa phöông tieän coù theå phaân caùc loaïi phöông tieän daïy hoïc thaønh hai loaïi: caùc phöông tieän daïy hoïc truyeàn thoáng vaø caùc phöông tieän nghe nhìn hieän ñaïi. 1.2.6. Nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi caùc loaïi phöông tieän daïy hoïc. 1.2.6.1. Caùc yeâu caàu chung ñoái vôùi caùc phöông tieän daïy hoïc. Trong coâng vieäc giaûng daïy giaùo vieân khoâng nhöõng chæ laép raùp, söû duïng caùc phöông tieän daïy hoïc coù saün maø ñoâi khi cuõng caàn phaûi töï laøm laáy caùc phöông tieän phuïc vuï cho nhu caàu giaûng daïy cuûa mình. Do ñoù, ngöôøi giaùo vieân caàn phaûi naém ñöôïc caùc yeâu caàu chung vaø rieâng cuûa töøng loaïi phöông tieän daïy hoïc. Ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng cuûa caùc loaïi phöông tieän daïy hoïc ta thöôøng döïa vaøo caùc chæ tieâu chính: tính khoa hoïc sö phaïm, tính nhaân traéc hoïc, tính thaåm myõ, tính khoa hoïc kyõ thuaät vaø tính kinh teá.  Tính khoa hoïc sö phaïm : laø moät chæ tieâu chính veà chaát löông phöông tieän daïy hoïc. Chæ tieâu naøy ñaëc tröng cho söï lieân heä giöõa muïc tieâu ñaøo taïo vaø giaùo duïc, noäi dung phöông phaùp daïy hoïc vôùi caáu taïo vaø noäi dung cuûa phöông tieän. Tính khoa hoïc sö phaïm theå hieän ôû choã:  Phöông tieän daïy hoïc phaûi baûo ñaûm cho hoïc sinh tieáp thu ñöôïc kieán thöùc, kyõ naêng kyõ xaûo ngheà nghieäp töông öùng vôùi yeâu caàu cuûa chöông trình hoïc, giuùp cho giaùo vieân truyeàn ñaït moät caùch thuaän lôïi caùc kieán thöùc phöùc taïp, kyõ xaûo tay ngheà... laøm cho hoï phaùt trieån khaû naêng nhaän thöùc vaø tö duy logic.  Noäi dung caø caáu taïo cuûa phöông tieän daïy hoïc phaûi baûo ñaûm caùc ñaëc tröng cuûa vieäc daïy lyù thuyeát vaø thöïc haønh cuõng nhö caùc nguyeân lyù sö phaïm cô baûn.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi phuø hôïp vôùi nhieäm vuï sö phaïm vaø phöông phaùp giaûng daïy, thuùc ñaåy khaû naêng tieáp thu naêng ñoäng cuûa hoïc sinh.
 Caùc phöông tieän daïy hoïc hôïp thaønh moät boä phaûi coù moái lieân heä chaët cheõ veà noäi dung, boá cuïc vaø hình thöùc trong ñoù moãi caùi phaûi coù vai troø vaø choã ñöùng rieâng.  Tính nhaân traéc hoïc: theå hieän ôû söï phuø hôïp cuûa caùc phöông tieän daïy hoïc vôùi tieâu chuaån taâm sinh lyù cuûa giaùo vieân vaø hoïc sinh, gaây ñöôïc söï höùng thuù cho hoïc sinh vaø thích öùng vôùi coâng vieäc sö phaïm cuûa thaày vaø troø. Cuï theå laø:  Phöông tieän daïy hoïc duøng ñeå bieåu dieãn tröôùc hoïc sinh phaûi ñöôïc nhìn roõ ôû khoaûng caùch 8m. Caùc phöông tieän daïy hoïc duøng cho caù nhaân hoïc sinh khoâng ñöôïc chieám nhieàu choã treân baøn hoïc.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi phuø hôïp vôùi ñaëc ñieåm taâm sinh lyù cuûa hoïc sinh.  Maøu saéc phaûi saùng suûa, haøi hoøa vaø gioáng vôùi maøu saéc cuûa vaät thaät (neáu laø moâ hình, tranh veõ)  Baûo ñaûm caùc yeâu caàu veà ñoä an toaøn vaø khoâng gaây ñoäc haïi cho thaày vaø troø.  Tính thaåm myõ: caùc phöông tieän daïy hoïc phaûi phuø hôïp vôùi caùc tieâu chuaån veà toå chöùc moâi tröôøng sö phaïm.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi baûo ñaûm tæ leä caân xöùng, haøi hoøa veà ñöôøng neùt vaø hình khoái gioáng nhö caùc coâng trình ngheä thuaät.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi laøm cho thaày troø thích thuù khi söû duïng, kích thích tình yeâu ngheà, laøm cho hoïc sinh naâng cao caûm thuï chaân, thieän, myõ.  Tính khoa hoïc kyõ thuaät: caùc phöông tieän daïy hoïc phaûi coù caáu taïo ñôn giaûn, deã ñieàu khieån, chaéc chaén, coù khoái löôïng vaø kích thöôùc phuø hôïp, coâng ngheä cheá taïo hôïp lyù vaø phaûi aùp duïng nhöõng thaønh töïu cuûa khoa hoïc kyõ thuaät môùi.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi ñöôïc baûo ñaûm veà tuoåi thoï vaø ñoä vöõng chaéc.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi ñöôïc aùp duïng nhöõng tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät môùi nhaát neáu coù theå.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi coù keát caáu thuaän lôïi cho vieäc chuyeân chôû vaø baûo quaûn.  Tính kinh teá : laø moät chæ tieâu quan trong khi laäp luaän chöùng cheá taïo môùi hay ñöa vaøo söû duïng caùc thieát bò daïy hoïc maãu.
 Noäi dung vaø ñaëc tính keát caáu cuûa phöông tieän daïy hoïc phaûi ñöôïc tính toaùn ñeå vôùi moät soá löôïng ít, chi phí nhoû vaãn baûo ñaûm hieäu quaû cao nhaát.  Phöông tieän daïy hoïc phaûi coù tuoåi thoï cao vaø chi phí baûo quaûn thaáp. 1.2.6.2. Caùc yeâu caàu ñaëc bieät ñoái vôùi töøng loaïi phöông tieän daïy hoïc.  Hình veõ treân baûng  Phaûi veõ theo tyû leä ñoà thò.  Phaûi ñöôïc thöïc hieän trong thôøi gian ngaén nhaát.  Phaûi coù noäi dung baûo ñaûm truyeàn ñaït kieán thöùc cho hoïc sinh.  Söû duïng dieän tích baûng hôïp lyù ñeå coù theå ghi theâm lôøi giaûi thích hoaëc caùc kyù hieäu, coâng thöùc... caàn thieát maø khoâng laøm roái maét hoïc sinh.  Tranh, aûnh daïy hoïc.  Tranh aûnh daïy hoïc phaûi coù noäi dung veà tö lieäu hoïc taäp ñeå hoïc sinh coù theå söû duïng trong moät thôøi gian daøi hay thöïc hieän caùc baøi taäp lôùn. Neáu noäi dung tin quaù lôùn coù theå chia thaønh nhieàu tranh.  Tranh, sô ñoà phaûi taïo khaû naêng phaân tích thaønh phaàn, môû ra caáu truùc veà moái lieân keát cô baûn cuûa caùc ñoái töôïng vaø hieän töôïng caàn moâ taû.  Vieäc choïn maøu saéc ñeå trình baøy tö lieäu cuõng nhö vieäc veõ vaø in phaûi coù taùc duïng giaùo duïc vaø laøm cho hoïc sinh taêng theâm loøng yeâu khoa hoïc, thieân nhieân.  Khi daãn giaûi caùc tö lieäu baèng chöõ thì phaûi traùnh duøng nhöõng caâu daøi.  Vaät thaät  Vaät thaät chæ ñöôïc söû duïng khi khoâng theå söû duïng caùc phöông tieän khaùc ñeå thay theá. Trong quaù trình laøm vieäc ôû phoøng thí nghieäm hay phoøng thöïc haønh coù theå duøng vaät thaät ñeâr nghieân cöùu theo moät chöông trình ñaõ ñònh tröôùc.  Caùc vaät thaät phaûi ñöôïc choïn töø caùc saûn phaåm tieân tieán nhaát, caùc maët haøng môùi nhaát töø caùc cô sôû saûn xuaát.  Caùc vaät thaät duøng ñeå daïy hoïc phaûi ñöôïc nhìn roõ ôû khoaûng caùch 8m.
 Khi tröng baøy caùc vaät thaät coù kích thöôùc lôùn caàn phaûi xeáp ñaët theo ñaëc thuø caùc boä phaän rieâng bieät, maøu sôn cuûa caùc chi tieát phaûi roõ raøng, deã phaân bieät ñöôïc caùc chi tieát quan troïng cuûa thieát bò.  Caùc vaät thaät phaûi coù caáu taïo thuaän tieän cho vieäc thao taùc khi chuaån bò thöû nghieäm, baûo ñaûm toán ít thôøi gian, laøm vieäc oån ñònh, ñoä beàn döï phoøng quaù taûi lôùn, coù ñoä beàn cao.  Boä söu taäp caùc vaät thaät phaûi ñöôïc gaén vaøo giaù vaø coù naép ñaäy baèng kính hay nhöïa trong, beân caïnh coù theå coù nhöõng vaät maãu cho hoïc sinh coù theå caàm tay ñeå xem. Döôùi moãi saûn phaåm caàn coù chuù thích ñaày ñuû.  Moâ hình, maket, vaät ñuùc.  Vieäc cheá taïo moâ hình, makeùt, vaät ñuùc khuoân chæ ñöôïc thöïc hieän trong quaù trình daïy hoïc neáu khoâng theå söû duïng ñöôïc vaät thaät hoaëc vaät thaät khoù tìm vaø ñaét.  Neáu caàn thieát phaûi chöùng minh caùc yeáu toá coù hoaït ñoäng töông hoã thì moâ hình caàn phaûi chuyeån ñoäng ñöôïc. Ñoái vôùi loaïi moâ hình naøy keát caáu phaûi ñôn giaûn, vöõng chaéc.  Caùc loaïi phöông tieän naøy neân duøng vaät lieäu hieän ñaïi, chuû yeáu laø chaát deûo ñeå deã gia coâng vaø söû duïng thuaän lôïi, beàn, khoâng bò phaân huûy vaø khoâng coù haïi cho söùc khoûe cuûa thaày vaø troø.  Maùy luyeän taäp.  Maùy luyeän taäp phaûi coù khaû naêng maãu hoùa caùc hoaït ñoäng lao ñoäng thöïc teá, caùc ñoäng taùc ñieàu khieån thöïc teá vaø moâ phoûng ñuùng hình daùng beân ngoaøi cuûa boä phaän ñieàu khieån.  Maùy luyeän taäp phaûi baûo ñaûm giuùp hoïc sinh töï hình thaønh caùc kyõ naêng kyõ xaûo ngheà nghieäp caàn thieát trong ñieàu kieän saûn xuaát thöïc teá vaø ruùt ngaén quaù trình hoïc taäp.  Baát kyø maùy luyeän taäp naøo cuõng phaûi loaïi tröø ngay ñöôïc caùc thao taùc khoâng ñuùng cuûa hoïc sinh, coù khaû naêng baùo loãi vaø thoáng keâ loãi.  Maùy luyeän taäp chæ ñöôïc duøng moät caùch hôïp lyù trong caùc tröôøng hôïp coù theå thuaät toaùn hoùa caùc thao taùc ít gaëp, nguy hieåm ñeán tính maïng vaø tieâu hao quaù nhieàu vaät chaát.  Maùy luyeän taäp chæ coù hieäu quaû cao khi moãi hoïc sinh ñeàu coù maùy luyeän taäp vôùi caùc thieát bò baùo loãi, thoáng keâ loãi. 1.2.7. Ñieàu kieän baûo ñaûm söû duïng hieäu quaû caùc phöông tieän daïy hoïc.
1.2.7.1. Moâi tröôøng sö phaïm cuûa nhaø tröôøng. Moâi tröôøng sö phaïm cuûa nhaø tröôøng bao goàm caû moâi tröôøng vaät chaát vaø tinh thaàn (neà neáp hoïc taäp, tinh thaàn laøm vieäc, quan heä thaày troø...). ôû ñaây chuùng ta chæ ñeà caäp ñeán moâi tröôøng vaät chaát, noùi khaùc hôn, ñoù laø cô sôû vaät chaát cuûa nhaø tröôøng bao goàm: khoâng gian, aùnh saùng, aâm thanh, nhieät ñoä, ñoä aåm, söï löu thoâng cuûa khoâng khí, hình thöùc vaø noäi dung boá trí caùc ñoà vaät, nôi laøm vieäc cuûa hoïc sinh vaø giaùo vieäc (lôùp hoïc, phoøng thöïc haønh, xöôûng...). 1.2.7.2 Baûo ñaûm caùc nguyeân taéc söû duïng phöông tieän daïy hoïc. * Nguyeân taéc söû duïng phöông tieän daïy hoïc ñuùng luùc. Hieäu quaû cuûa phöông tieän daïy hoïc ñöôïc naâng cao raát nhieàu neáu noù xuaát hieän ñuùng vaøo luùc maø noäi dung, phöông phaùp cuûa baøi giaûng caàn ñeán noù. Caàn ñöa phöông tieän vaøo theo trình töï baøi giaûng, traùnh vieäc tröng ra haøng loaït phöông tieän treân giaù, tuû trong moät tieát hoïc hoaëc bieán phoøng hoïc thaønh phoøng tröng baøy, trieån laõm. Phöông tieän daïy hoïc phaûi ñöôïc ñöa ra söû duïng vaø caát giöõ ñuùng luùc. Caàn caân ñoái vaø boá trí lòch söû duïng phöông tieän daïy hoïc hôïp lyù, thuaän lôïi trong moät ngaøy, moät tuaàn nhaèm naâng cao hieäu quaû cuûa töøng loaïi phöông tieän. Ví duï neân boá trí chieáu phim vaøo cuoái buoåi hoïc trong ngaøy. Khoâng chieáu phim lieân tieáp moät luùc nhieàu noäi dung. * Nguyeân taéc söû duïng phöông tieän daïy hoïc ñuùng choã. Söû duïng phöông tieän daïy hoïc ñuùng choã töùc laø phaûi tìm vò trí ñeå giôùi thieäu, trình baøy phöông tieän treân lôùp hôïp lyù nhaát, giuùp hoïc sinh coù theå ñoàng thôøi söû duïng nhieàu giaùc quan ñeå thieáp thu baøi giaûng moät caùch ñoàng ñeàu ôû moïi vò trí treân lôùp. Caùc phöông tieän phaûi ñöôïc giôùi thieäu ôû nhöõng vò trí tuyeät ñoái an toaøn cho giaùo vieân vaø hoïc sinh trong vaø ngoaøi giôø giaûng, ñoàng thôøi phaûi boá trí sao cho khoâng aûnh höôûng ñeán quaù trình laøm vieäc, hoïc taäp cuûa caùc lôùp khaùc. Ñoái vôùi caùc phöông tieän ñöôïc caát taïi caùc nôi baûo quaûn, phaûi saép xeáp sao cho khi caàn ñöa ñeán lôùp giaùo vieân ít gaëp khoù khaên vaø maát thôøi gian. * Nguyeân taéc söû duïng phöông tieän daïy hoïc ñuùng cöôøng ñoä. Nguyeân taéc naøy chuû yeáu ñeà caäp noäi dung vaø phöông phaùp giaûng daïy sao cho thích hôïp, vöøa vôùi trình ñoä vaø löùa tuoåi cuûa hoïc sinh.
Moãi loaïi phöông tieän daïy hoïc coù möùc ñoä söû duïng taïi lôùp khaùc nhau. Neáu keùo daøi vieäc trình dieãn phöông tieän daïy hoïc hoaëc duøng laëp ñi laëp laïi moät loaïi phöông tieän quaù nhieàu laàn trong moät buoåi giaûng, hieäu quaû cuûa noù seõ giaûm suùt. Theo nghieân cöùu cuûa nhöõng nhaø sinh lyù hoïc, neáu nhö moät daïng hoaït ñoäng ñöôïc keùo daøi quaù 15 phuùt thì khaû naêng laøm vieäc seõ bò giaûm suùt raát nhanh. Vieäc aùp duïng thöôøng xuyeân caùc phöông tieän nghe nhìn ôû treân lôùp seõ daãn ñeán söï quaù taûi veà thoâng tin do hoïc sinh khoâng kòp tieâu thuï heát khoái löôïng kieán thöùc ñöôïc cung caáp. Söï quaù taûi lôùn veà thò giaùc seõ aûnh höôûng ñeán chöùc naêng cuûa maét, giaûm thò löïc vaø aûnh höôûng xaáu ñeán vieäc daïy vaø hoïc. Nhöõng vaán ñeà xeùt ôû treân chæ môùi vaïch ra con ñöôøng giaûi quyeát vaø nhöõng khoù khaên gaëp phaûi khi söû duïng phöông tieän. Vieäc aùp duïng coù hieäu quaû phöông tieän daïy hoïc coøn tuøy thuoäc vaøo khaû naêng saùng taïo, kinh nghieäm ngheà nghieäp cuûa giaùo vieân. 1.2.7.3 Nhöõng sai soùt ñieån hình trong vieäc söû duïng caùc phöông tieän daïy hoïc. Phöông tieän daïy hoïc laø coâng cuï hoã trôï giaùo vieân vaø hoïc sinh trong quaù trình ñaøo taïo ñeå thöïc hieän caùc muïc tieâu vaø noäi dung daïy hoïc. Vieäc löïa choïn caùc phöông tieän daïy hoïc phaûi baûo ñaûm söï phuø hôïp vôùi ñoái töôïng ngöôøi hoïc, khaû naêng cuûa giaùo vieân vaø caùc thaønh toá khaùc trong quaù trình daïy hoïc nhö muïc tieâu, noäi dung, phöông phaùp daïy hoïc, hình thöùc toå chöùc, caùch thöùc ñaùnh giaù… Ñeå söû duïng coù hieäu quaû caùc phöông tieän daïy hoïc caàn löu yù caùc yeâu caàu sau:  Caùc phöông tieän daïy hoïc caàn ñöôïc chuaån bò kyõ tröôùc khi leân lôùp keå caû veà hình thöùc vaø chaát löôïng, tính naêng söû dung. Traùnh xaûy ra söï coá hoaëc nhaàm laãn khi söû duïng trong quaù trình daïy hoïc.  Löïa choïn caùc loaïi phöông tieän phuø hôïp, coù taùc duïng vaø hieäu quaû. Traùnh tình traïng laïm duïng phöông tieän daïy hoïc, söû duïng nhieàu loaïi phöông tieän coù cuøng taùc duïng gioáng nhau trong cuøng moät noäi dung daïy hoïc nhö duøng caùc bieåu ñoà, sô ñoà ñöôïc veõ treân giaáy khoå lôùn cuøng vôùi sô ñoà cuøng loaïi ñöôïc chieáu leân giaáy trong baèng maùy chieáu.  Baûo ñaûm tính ñoàng boä cuûa caùc phöông tieän daïy hoïc, ví duï söû duïng maùy tính (computer) ñeå minh hoïa caùc sô ñoà, quy trình…, caàn coù caùc phöông tieän ña naêng vaø maøn hình khoå lôùn ñeå ngöôøi hoïc quan saùt ñöôïc roõ raøng.
 Khi söû duïng nhieàu loaïi phöông tieän khaùc nhau caàn boá trí, saép ñaët ôû caùc vò trí thích hôïp trong lôùp hoïc lyù thuyeát hoaëc xöôûng thöïc haønh, phoøng thí nghieäm…, thuaän lôïi cho söû duïng vaø traùnh gaây aûnh höôûng laãn nhau.  Baûo ñaûm vai troø chuû ñaïo cuûa ngöôøi giaùo vieân trong quaù trình daïy hoïc. Traùnh tình traïng leä thuoäc quaù nhieàu vaøo trang thieát bò, phöông tieän daïy hoïc.  Caàn phaùt huy heát tính naêng, taùc duïng, öu theá cuûa caùc loaïi phöông tieän daïy hoïc, töø thoâ sô, thuû coâng ñeán phöông tieän hieän ñaïi. Söû duïng phoái hôïp caùc loaïi phöông tieän moät caùch hôïp lyù, hoã trôï laãn nhau moät caùch coù hieäu quaû nhö phoái hôïp giöõa keânh hình vaø keânh tieáng, caùc hình aûnh tónh vaø hình aûnh ñoäng, giöõa moâ hình vôùi vaät thaät… Baûo ñaûm yeâu caàu ñuùng luùc, ñuùng choã, ñuû cöôøng ñoä. Moät trong nhöõng sai soùt chuû yeáu laø ñaùnh giaù chöa ñuùng (quaù thaáp hoaëc quaù cao) vai troø cuûa phöông tieän daïy hoïc. Do ñaùnh giaù thaáp caùc phöông tieän daïy hoïc maø moät soá giaùo vieân coi thöôøng caùc phöông tieän daïy hoïc vaø cho raèng khoâng caàn phaûi coù phöông tieän daïy hoïc thì hoï vaãn coù theå daïy toát vaø hoïc sinh vaãn tieáp thu toát (!). Vieäc ñaùnh giaù quaù cao vai troø cuûa phöông tieän daïy hoïc daãn ñeán tình traïng giaùo vieân luoân luoân bò ñoäng, khoâng phaùt huy ñöôïc tính naêng ñoäng saùng taïo cuûa mình vaø cuûa hoïc sinh. Ñieàu ñoù daãn ñeán söï quaù taûi, laøm cho hoïc sinh khoâng theå thaáu hieåu vaán ñeà. Trong tröôøng hôïp naøy giaùo vieân chæ ñoùng vai troø ngöôøi giôùi thieäu caùc phöông tieän daïy hoïc. Sai soùt tieáp theo cuûa giaùo vieân laø khoâng baûo ñaûm ñöôïc tính ñuùng luùc, ñuùng choã cuûa vieäc söû duïng phöông tieän daïy hoïc. Giaùo vieân thöôøng treo haøng loaït tranh aûnh quaù laâu trong lôùp hoïc. Ñieàu ñoù laøm cho hoïc sinh maát ñi caûm giaùc môùi meû haøng ngaøy khi vaøo lôùp. Khi giaùo vieân giaûng baøi treân caùc tranh aûnh khaùc, hoïc sinh seõ bò phaân taùn tö töôûng. Giaùo vieân phaïm phaûi sai soùt naøy laø do hoï khoâng tính ñeán khía caïnh caûm xuùc cuûa phöông tieän daïy hoïc, khoâng döïa vaøo khaû naêng ñaëc thuø cuûa chuùng vaø hoaøn caûnh cuï theå. Ñoái vôùi phöông tieän nghe nhìn thì sai soùt ñieån hình laø vieäc söû duïng quaù haïn cheá. Giaùo vieân chæ chuù troïng ñeán khaû naêng minh hoïa maø queân raèng chuùng coù theå laø nguoàn tin cô baûn treân lôùp. Ngoaøi ra nhôø phöông tieän nghe nhìn giaùo vieân coù theå toå chöùc caùc baøi taäp veà nhaän thöùc vaø xaây döïng caùc tình huoáng neâu vaán ñeà.