Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của văn hóa tổ chức đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:77

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 2 mục tiêu: Xác định các yếu tố của văn hóa tổ chức ảnh hưởng đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp; đo lường các thang đo của văn hóa tổ chức. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Ảnh hưởng của văn hóa tổ chức đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp

B GIÁO D C VÀ ÀO T O TR NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH -----o0o------ NGUY N T N PHONG NH H NG C A V N HÓA T CH C N K T QU KINH DOANH C A DOANH NGHI P Chuyên ngành: Qu n tr kinh doanh Mã s : 60.34.05 LU N V N TH C S KINH T NG IH NG D N KHOA H C: TS. VÕ TH QUÝ TP. H Chí Minh – N m 2008
B GIÁO D C VÀ ÀO T O TR NG I H C KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH -----o0o------ NGUY N T N PHONG NH H NG C A V N HÓA T CH C N K T QU KINH DOANH C A DOANH NGHI P LU N V N TH C S KINH T TP. H Chí Minh – N m 2008
L I CAM OAN Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u riêng c a tôi. Các s li u, k t qu nêu trong lu n v n là trung th c và ch a t ng c ai công b b t k trong công trình nào khác. Tp.H Chí Minh, tháng 10 n m 2008 Tác gi lu n v n NGUY N T N PHONG
L I CÁM N th c hi n thành công tài nghiên c u này, em xin chân thành cám n cô – Ti n s Võ Th Quý ã t n tình h ng d n em trong su t quá trình nghiên c u khoa h c. Cô luôn ng viên, g i m và ch d n nhi u i u trong quá trình th c hi n lu n v n này. G n ba n m h c t p l p Cao h c Qu n tr Kinh doanh – Khóa 13 c a tr ng i h c Kinh t Thành ph H Chí Minh, ó là m t kho ng th i gian không dài nh ng r t h u ích. Em xin chân thành c m n quý Th y/Cô ã tham gia gi ng d y và trang b cho chúng em th t nhi u ki n th c, k n ng trong quá trình h c t p. Bên c nh ó, em xin c c m n quý Th y/Cô Khoa Sau i h c ã luôn t o m i i u ki n t t nh t cho chúng em h c t p. Cu i cùng, tôi c ng không quên g!i l i c m n n nh ng tác gi c a các công trình nghiên c u mà lu n v n này ã tham kh o. S làm vi c nghiêm túc và am mê khoa h c c a h ã giúp tôi và nh ng nghiên c u sau thu n l i h n r t nhi u. Tp.H Chí Minh, tháng 10 n m 2008 Tác gi lu n v n NGUY N T N PHONG
NG 1: I THI U TÀI 1.1. LÝ DO CH N TÀI Cùng v i s phát tri n c a n n kinh t th tr ng, nh h ng xã h i ch ngh a và s chuy n i c ch kinh doanh, doanh nghi p mu n thành công trong môi tr ng c nh tranh gay g t nh hi n nay thì ph i nh t thi t t o nên s khác bi t hóa. Vi c xây d ng v n hóa t ch c là m t trong nh ng y u t t o nên s khác bi t hóa. Hay nói m t cách khác, v n hóa t ch c là m t trong nh ng nhân t doanh nghi p có th kh ng nh mình trên th tr ng. ng th i, trong quá trình h i nh p t o ra các v n m i, nh : tính c nh tranh t ng thêm, nh ng chu n m c thay i, và nh t là các giá tr u c xác l p thông qua c ch th tr ng. Chính vì th , các doanh nghi p ph i có chi n l c thích ng v i nó, trong ó vai trò c a v n hóa t ch c c n ph i c quan tâm. V n hóa t ch c chính là tài s n vô hình không th thay th . Nh ng thành công c a doanh nghi p có b n v ng hay không là nh vào v n hóa t ch c – m t nét r t c tr ng. Bên c nh v v n, chi n l c kinh doanh … thì s c m nh c a v n hóa t ch c ã bám sâu vào t ng nhân viên, làm nên s khác bi t gi a doanh nghi p và các i th c nh tranh. Chính vì th , v n hóa doanh nghi p ã mang l i m t l i th c nh tranh vô cùng quan tr!ng. Thi u v n thì doanh nghi p có th tài tr v n b"ng các hình th c thông qua th tr ng tài chính, thi u nhân l c thì doanh nghi p c#ng có th tuy n d$ng trên th tr ng lao ng … T t c các v n này, i th c nh tranh u có th b c ch c c. Tuy nhiên, v n hóa t ch c thì h! không th nào b c ch c c. B%i vì, h! không bao gi mua c s c ng hi n, lòng t n t$y và lòng trung thành c a nhân viên trong m t t ch c khác. Chính vì th , có th cho r"ng, v n hóa t ch c t o nên s khác bi t hóa và là m t l i th c nh tranh.
ng th i, v n hóa t ch c tìm n m t c ch h p tác tr c ti p gi a các nhân viên trong t ch c nh"m t c m$c tiêu. M t trong nh ng m$c tiêu chính c a doanh nghi p chính là l i nhu n – là k t qu c a quá trình ho t ng s n xu t kinh doanh. Vì v y, n u doanh nghi p hi u rõ các v n v v n hóa t ch c, thì doanh nghi p s& d' dàng h n trong vi c s( d$ng hi u qu các ngu n l c c a doanh nghi p, trong ó có ngu n nhân l c – m t trong các y u t quan tr!ng trong quá trình ho t ng s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p. Tóm l i, v n hóa t ch c không ch) t o nên s khác bi t hóa và l i th c nh tranh mà còn t o nên m t l i th trong vi c qu n lý ngu n l c c a doanh nghi p. 1.2. M C ÍCH NGHIÊN C U tài nghiên c u “*nh h %ng c a v n hóa t ch c n k t qu kinh doanh c a doanh nghi p”, nh"m gi i quy t các v n : • Xác nh các y u t c a v n hóa t ch c nh h %ng n k t qu kinh doanh c a doanh nghi p • ol ng các thang o c a v n hóa t ch c. 1.3. IT NG VÀ PH M VI NGHIÊN C U • it ng nghiên c u: các nhân viên có trình t t nghi p i h!c tr% lên, hi n ang làm vi c t i các doanh nghi p trên a bàn TP.H Chí Minh. • Ph m vi nghiên c u: V m t a lý, nghiên c u gi i h n trong ph m vi các doanh nghi p ang ho t ng trên a bàn TP.H Chí Minh. V m t khái ni m nghiên c u, v n hóa t ch c là m t khái ni m r t r ng, nghiên c u này c th c hi n trong gi i h n phân tích s nh h %ng c a các lo i hình v n hóa t ch c n k t qu kinh doanh c a doanh nghi p.
1.4. PH NG PHÁP NGHIÊN C U VÀ X LÝ S LI U Nghiên c u c th c hi n thông qua ph ng pháp nghiên c u nh l ng v i k+ thu t ph,ng v n tr c ti p. M-u i u tra trong nghiên c u c th c hi n b"ng ph ng pháp l y m-u thu n ti n v i 420 nhân viên c a các doanh nghi p ang ho t ng trên a bàn TP.H Chí Minh. Vi c ki m nh thang o và mô hình lý thuy t cùng v i các gi thuy t b"ng h s tin c y Cronbach Alpha, phân tích nhân t khám phá EFA, phân tích h i quy, so sánh ph ng sai ANOVA, ki m nh trung bình T-Test … d a trên k t qu x( lý s li u th ng kê c a ph n m m SPSS 15.0 1.5. Ý NGH A TH C TI N C A TÀI Nghiên c u này giúp doanh nghi p nh n d ng c v n hóa t ch c c a các lo i hình doanh nghi p ho t ng trên a bàn TP.H Chí Minh. Nghiên c u s& là c s% khoa h!c và khách quan giúp cho các nhà qu n tr quan tâm nhi u h n n v n hoá t ch c i v i lo i hình mà doanh nghi p ang ho t ng; nh"m thu hút và gi chân nhân viên gi,i, nâng cao uy tín, nâng cao k t qu kinh doanh và nh"m t c l i th trong c nh tranh trong vi c t o ra s khác bi t hóa. H n n a, nghiên c u này s& cung c p cho các nhà qu n tr và c v n trong v n phát tri n các k+ n ng qu n lý. V m t c b n, nó cao hành vi c a nhà qu n tr trong t ch c. 1.6. K T C U C A LU N V N K t c u c a lu n v n bao g m 5 ch ng, c$ th : • Ch ng 1: Gi i thi u tài • Ch ng 2: C s% lý lu n • Ch ng 3: Thu nh p và x( lý d li u • Ch ng 4: Phân tích k t qu nghiên c u • Ch ng 5: K t lu n và h n ch c a tài nghiên c u
-4- CH NG 2: C S LÝ LU N M c tiêu c a ch ng 2 nh m nêu các v n sau: • M ts v n c b n v v n hóa t ch c, nh : khái ni m, b n ch t và c tính quan tr ng c a v n hóa t ch c… • Phân lo i v n hóa t ch c theo Despande, Farley và Webster • nh h ng c a v n hóa t ch c n k t qu kinh doanh c a doanh nghi p 2.1. V N HÓA T CH C 2.1.1. Khái ni m Edgar Schein – nhà nghiên c u n i ti ng nh t v v n hóa t ch c – nh ngh a v n hóa t ch c: “M t d ng c a nh ng gi nh c b n – c sáng t o, c khám phá ho c c phát tri n b i các nhóm khi h h c v cách th c gi i quy t v n c a thích ng v i môi tr ng bên ngoài và h i nh p bên trong – nh ng gi nh c b n này ã v n hành t t và c quan tâm là có giá tr và vì v y c d y cho nh ng thành viên m i nh nh ng cách th c úng nh n th c, suy ngh , và c m giác trong quan h v i các v n ”. (Nguy n H u Lam, 1998) Nh v y, theo quan i m c a Schein, v n hóa t ch c bao g m 3 c p b c và c th hi n trong hình 2.1 sau:
-5- Giá tr b n i C p th nh t Artifacts Giá tr c công C p th hai nh n Espoused values Nh ng gi nh C p th ba n n t ng Basic assumptions Hình 2.1: Các c p c a v n hóa t ch c Artifacts – Giá tr b n i ây là các khía c nh có th th y c c a v n hóa t ch c. Bao g m: - Ki n trúc, cách b trí n i làm vi c; công ngh , s n ph!m - C c u t ch c, các phòng ban c a doanh nghi p - Các v n b n quy nh nguyên t"c ho t ng - Các nghi th c trong doanh nghi p - Các bi u t ng, logo, kh!u hi u - Ngôn ng , trang ph c, thái và cung cách ng x# c a các thành viên trong doanh nghi p - Nh ng câu chuy n hay huy n tho i v t ch c - Hình th c m$u mã c a s n ph!m… Nh v y, m c này bao g m t t c các hi n t ng mà m i ng i nghe th y và c m giác c. ng th i, artifacts v%a mang tính ch t xã h i và c&ng v%a mang tính ch t v t ch t. ây là c p v n hóa có th nh n th y ngay trong l'n 'u tiên ti p xúc, nh t là các y u t v t ch t. Tuy nhiên, c p v n hóa này d thay i và ít khi th hi n nh ng giá tr th(c s( trong v n hóa c a doanh nghi p.
-6- Espoused values – Giá tr c công nh n ây là m c ti m !n h n, ó là h th ng nh ng ni m tin, th hi n nh là chi n l c, m c tiêu và tri t lý kinh doanh. H th ng nh ng ni m tin này nh m gia t ng hi u qu công vi c, kích thích s( sáng t o, ni m tin vào m i quan h gi a các thành viên trong t ch c … ng th i, các giá tr này là nh ng ni m tin mà các thành viên trong t ch c có c. Các giá tr này th t s( rõ ràng, c bi t là khi so sánh v i artifacts. Các ni m tin ó không ph i ng$u nhiên mà chúng b"t ngu n t% các chu!n m(c c công nh n b i t ch c và các thành viên trong t ch c ó. Basic assumptions – Nh ng gi nh n n t ng ây là m c ti m !n cao h n so v i espoused values, không ch nh, ni m tin c công nh n, nh n th c, cách suy ngh và c m giác. ây là ngu n g c cu i cùng c a giá tr và hành vi. ng th i, ây là nét c tr ng c a quan i m Schein v v n hóa t ch c, ó là h th ng các chu!n m(c và các giá tr này có th c vi t ra và c&ng có th không c vi t ra. Tuy nhiên, nó v$n là ph ng th c mà m i ng i ph i làm. Dù r ng, artifacts và espoused values là hai y u t quan tr ng c a v n hóa thì basic assumptions l i là giá tr c t lõi c a v n hóa t ch c. Nh v y, v n hóa t ch c là m t ch ph c t p, m c dù có nh ng s( không nh t trí gi a các nhà nghiên c u v khái ni m này, song ph'n l n các nh ngh a ã nh n d ng t'm quan tr ng c a nh ng chu!n m(c và giá tr chung mà nh ng giá tr và chu!n m(c này ch) d$n các hành vi c a các cá nhân trong t ch c. S( th t là nh ng giá tr và chu!n m(c này không ch) c d y cho nh ng ng i m i t i, mà nh ng ng i m i t i c&ng c g"ng và mu n h c v v n hóa t ch c c ah .
-7- 2.1.2. Nh ng c tính c a v n hóa t ch c Nh ng c tính quan tr ng c a v n hóa t ch c có th k ra nh sau: Tính h p th c c a hành vi Khi các cá nhân trong t ch c t ng tác v i nhau, h s# d ng cùng m t ngôn ng , thu t ng và nh ng nghi l liên quan t i nh ng s( tôn kính và nh ng cách c x#. Các chu n m c ó là các tiêu chu!n c a hành vi. Nh ng tiêu chu!n không rõ ràng, song nó t o ra nh ng ràng bu c i v i các thành viên trong t ch c và òi h*i nh ng ng i m i t i c'n ph i tuân th có th c ch p nh n. Bên c nh ó,, nh ng chu!n m(c chính th c c vi t ra trong n i quy, quy ch , lu t l , và nh ng th t c m i ng i tuân th . Song, ph'n l n các chu!n m(c là không chính th c, b t thành v n. Các giá tr chính th ng. Giá tr th hi n nh ng phán quy t c b n v các d ng c th c a hành vi ho c tình tr ng cu i cùng là c a thích hay không c a thích ( i v i cá nhân hay xã h i). Giá tr là quan tr ng b i nó t c s cho hi u bi t v thái , ng c , c&ng nh nh h ng n nh n th c. M t cá nhân gia nh p m t t ch c v i nh ng nh n th c v cái mà h có th làm và nh ng i u mà h không th làm. T t nhiên, nh ng nh n th c này không ph i là m t s( t( do v giá tr (không ph i mu n gì c&ng c). Trái l i, nó ch a (ng nh ng s( di n t c a cá nhân v cái gì úng và cái gì sai. H n n a, nó ng'm th hi n nh ng hành vi ho c k t c c nào ó là c a thích h n nh ng hành vi và k t c c khác. Nh là k t qu , giá tr che ph , làm m s( khách quan và h p lý. Và nói chung, giá tr nh h ng n thái và hành vi c a thành viên trong t ch c.
-8- Bên c nh ó, có nh ng giá tr ch y u mà t ch c tán thành, ng h và mong i nh ng ng i tham gia chia s+ nó. ây chính là các giá tr chính th ng. Nh ng giá tr này c nói, c thông báo công khai nh nh ng nguyên t"c và nh ng giá tr mà t ch c và các thành viên c a nó c g"ng t t i. Tri t lý Có nh ng chính sách và nh ng t t ng xác nh nh ng ni m tin c a t ch c v cách th c i x# v i ng i lao ng, khách hàng và ng i tiêu dùng. Nh ng tri t lý này ch) d$n các ho t ng c a t ch c và các thành viên c a nó. Nh ng lu t l Có nh ng nguyên t"c ch t ch, liên quan t i vi c c ch p nh n là thành viên c a t ch c. Nh ng ng i m i t i luôn ph i h c nh ng i u này c ch p nh n là thành viên m t cách 'y c a nhóm và c a t ch c. B u không khí t ch c T ng th nh ng c m giác c t o ra t% nh ng i u ki n làm vi c, nh ng cách th c c x# và t ng tác, và nh ng cách th c mà các thành viên quan h v i khách hàng và nh ng ng i bên ngoài. Nh ng k n ng thành công Nh ng n ng l(c và kh n ng c bi t c a các thành viên trong t ch c bi u hi n qua vi c th(c hi n th"ng l i các công vi c ho c l nh v(c c th . Nh ng n ng l(c thành công này c phát tri n và truy n l i cho các th h sau mà không c'n ph i vi t ra. Các c tính trên nh n c s( ng h t% các nhà nghiên c u khác nhau. Hi n nay v$n có s( tranh lu n v các c tính trên. Ví d , nh : có s( tranh lu n v s( t ng ng và s( khác bi t gi a v n hóa t ch c và b'u không khí c a t ch c.
-9- H n n a, trong các t ch c c a các qu c gia khác nhau t'm quan tr ng ( u tiên) c a các c tính trên là không gi ng nhau. Ch-ng h n, nh : i v i các công ty M. vi c th(c hi n các ch) tiêu tài chính óng vai trò quan tr ng trong nh ng giá tr v n hóa c a các công ty, trong khi ó các công ty Nh t B n l i t t'm quan tr ng cao vào s( trung thành và uy tín. Tuy nhiên, có m t nh n th c sai l'm là cho r ng các t ch c có v n hóa gi ng nhau. Th(c ch t, t t c các t ch c u có v n hóa c a nó, song v n hóa c a m/i t ch c g"n li n v i v n hóa c a xã h i trong ó t ch c t n t i. Theo quan i m này, v n hóa t ch c là nh n th c chung c n"m gi b i các thành viên c a t ch c. T t c các thành viên c a m t t ch c ph i chia s+ và có chung nh n th c này. Tuy nhiên, m c chia s+ là không gi ng nhau, và vì th có v n hóa chính th ng và v n hóa nhóm trong các t ch c. V n hóa chính th ng là nh ng giá tr c t lõi c chia s+ b i a s các thành viên trong t ch c. Ví d , nhi u t ch c trên th gi i hi n nay ã t o ra c nh ng giá tr c t lõi c chia s+ gi a các thành viên trong t ch c c a nó, nh : trung thành v i công ty, có trách nhi m v i nh ng nhu c'u c a khách hàng, sáng t o, ch t l ng s n ph!m … Nh ng giá tr này t o ra v n hóa chính th ng trong t ch c và nó giúp ch) d$n các hành vi hàng ngày c a ng i lao ng. M t i m quan tr ng và th ng b coi nh0 là v n hóa nhóm trong t ch c. V n hóa nhóm trong t ch c là nh ng giá tr c chia s+ b i thi u s các thành viên trong t ch c. V n hóa nhóm là k t qu c a nh ng v n ho c nh ng kinh nghi m c chia s+ b i các thành viên c a m t b ph n ho c m t n v trong t ch c. V n hóa nhóm có th làm y u và làm xói mòn v n hóa t ch c n u nó mâu thu$n v i v n hóa chính th ng và v i các m c tiêu t ng th . Tuy nhiên, các công ty thành công ch) ra r ng không ph i bao gi c&ng v y. Ph'n l n các v n
-10- hóa nhóm c hình thành giúp các thành viên c a m t nhóm c th trong vi c gi i quy t v i nh ng v n c th hàng ngày mà h ph i i m t. V n hóa m nh và v n hóa y u M t s v n hóa t ch c có th c g i là “m nh”, m t s khác có th cg i là “y u”. Nh ng ng i lãnh o m nh t o ra v n hóa m nh. Tuy nhiên, bên c nh nhân t v lãnh o còn có hai nhân t khác xác nh s c m nh c a v n hóa t ch c, ó là s( chia s, và c ng . S( chia s+ c pt i m c theo ó các thành viên trong t ch c có cùng nh ng giá tr c t lõi. C ng là m c c a s( tích c(c nhi t tình c a các thành viên t ch c v i giá tr c t lõi. M c c a s( chia s+ b nh h ng b i hai nhân t ch y u, là s( nh h ng và các ph'n th ng. cho m i ng i trong t ch c chia s+ cùng v i giá tr c t lõi, h ph i hi u nh ng giá tr tr c t lõi ó là gì. R t nhi u t ch c b"t 'u quá trình này b ng vi c th(c hi n m t ch ng trình nh h ng. Nh ng ng im i t i c cho bi t v tri t lý và các ph ng pháp v n hành công ty. S( nh h ng này ti p t c th(c hi n t i n i làm vi c khi ng i lãnh o và các c ng s( chia s+ nh ng giá tr này thông qua l i nói và nh ng thói quen công vi c hàng ngày. S( chia s+ c&ng b nh h ng b i các ph'n th ng. Khi các t ch c th(c hi n s( th ng ti n, t ng l ng, nh n d ng, và các hình th c khác c a ph'n th ng i v i nh ng ng i trung thành tuy t i v i nh ng giá tr c t lõi ch y u thì nh ng hành ng này giúp ng i khác trong t ch c hi u rõ h n v các giá tr ó. M t s t ch c c g i là “n i t t nh t làm vi c” vì nh ng ph'n th ng mà nó trao cho ng i lao ng là làm g ng và giúp c ng c s( nhi t tình tích c(c v i nh ng giá tr c t lõi.
-11- M c c ac ng là k t qu c a c u trúc ph'n th ng. Khi nh ng ng i lao ng hi u r ng h s, c th ng cho vi c th(c hi n công vi c theo cách th c c a t ch c, mong mu n c a h làm i u ó s, t ng lên. Ng c l i, khi h không c th ng ho c h c m th y r ng h s, c nhi u h n khi làm ít h n theo cách th c c a t ch c thì s( nhi t tình tích c(c v i nh ng giá tr c t lõi b gi m. Ti n v$n óng m t vai trò quan tr ng song s( nh n d ng và các ph'n th ng phi v t ch t c&ng r t quan tr ng. Kh o sát v v n hóa m nh và v n hóa y u ch) ra r ng các t ch c thành công u có v n hóa m nh. 2.2. PHÂN LO I V N HÓA T CH C Có nhi u cách phân lo i v n hóa t ch c. T t c các cách phân lo i này u có giá tr b i chúng cung c p m t cách nhìn bao quát h n v nh ng hình th c t ch c khác nhau có th xu t hi n và c áp d ng trong th(c t . Cách phân lo i v n hóa t ch c r t khác nhau v cách ti p c n và m c ph c t p. Nh v y, trong ph'n này thì tác gi trình cách phân lo i v n hóa t ch c theo mô hình nghiên c u v n hóa t ch c c a Deshpande, Farley and Webster V n hóa t ch c là s( chia s+ nh ng giá tr và ni m tin giúp cho các thành viên trong t ch c hi u c ch c n ng c a t ch c và cung c p cho h nh ng chu!n m(c v hành vi trong t ch c (Deshpande & Webster, 1989). Mô hình này phân lo i v n hóa t ch c d(a vào tính linh ho t c a t ch c và s( n l(c t c m c tiêu c a t ch c. Theo ó, mô hình này phân thành 4 d ng c a v n hóa t ch c, bao g m: v n hóa t ch c mang tính c nh tranh, mang tính doanh nhân, mang tính hành chính và mang tính t p th (Deshpande et al, 1993; Moll and Wlach, 2003) V n hóa t ch c mang tính c nh tranh ây là lo i hình h ng n vi c t c nh ng m c tiêu c a t ch c. Tính c nh tranh tr nên i u ki n r t bình th ng gi a các cá nhân h phát tri n,
-12- ó là nguyên nhân làm cho m i quan h gi a các nhân viên trong t ch c kém linh ho t. Nó có xu h ng nh h ng và t p trung vào s( hoàn thành công vi c, c&ng nh lo i hình v n hóa này cao tính c nh tranh, tinh chuyên c'n ch u khó, tính c'u toàn và s( m nh d n. Trong t ch c có nét v n hóa này, thì ng i lãnh o có khuynh hu ng làm vi c c t l(c v th n i th c nh tranh và i 'u trong l nh v(c kinh doanh. V n hóa t ch c mang tính doanh nhân Là lo i hình v n hóa t ch c t p trung nhi u ngo i l(c v i m c linh ho t cao và nâng cao vai trò c a cá nhân thông qua m t h th ng m nh m cao ý th c t( giác s-n sàng th(c hi n công vi c. Nó t o nên m t môi tr ng sáng t o và n ng ng. N i mà luôn mang l i nhi u c h i các thành viên trong t ch c t( do phát tri n b n thân, mi n là phù h p v i m c tiêu c a t ch c. Do ó, c i m c a ng i lãnh o nh là m t doanh nhân, ng i mà luôn luôn nh h ng s( i m i và luôn luôn tìm tòi nh ng ý t ng m i. Hay nói m t cách khác, ng i lãnh o ph i là ng i có t'm nhìn chi n l c, có khuynh h ng thích im i t o ra nh ng s n ph!m và d ch v có tính khác bi t hóa cao. Khi ó, m t cá nhân c cho là m t nhân viên thành công n u h luôn sáng t o và phát tri n nh ng ý t ng m i và luôn c i ti n. Giá tr c cao c a lo i hình v n hóa này, chính là: tính sáng t o, thích r i ro, tính ch ng và tinh th'n trách nhi m cao. V n hóa t ch c mang tính hành chính Là d ng v n hóa t ch c t p trung nhi u vào vi c duy trì n i l(c và phát tri n b n v ng, ki m soát thông qua các nhi m v ã c ra và nh ng lu t l ch t ch,. Vì v y, nó có khuynh h ng th(c hi n nh ng m i quan h theo nh ng nghi th c nh t nh, n i mà nhà lãnh o là nh ng nhà t ch c t t nh h ng cho t ch c. Hay nói m t cách khác, c i m n i b c nh t c a lo i hình này là áp d ng nh ng lu t l ch t ch, và yêu c'u m/i thành viên trong t ch c th(c hi n
-13- công vi c theo nh ng quy trình th t c nh t nh nh m duy trì s( n nh trong t ch c. Lo i hình v n hóa t ch c này, cao: tính hình th c, s( h p lý, trình t( và s( ph c tùng. V n hóa t ch c mang tính t p th Là lo i hình v n hóa t ch c t p trung vào s( duy trì n i l(c v i tính linh ho t cao, nó nh n m nh n m i quan h c a con ng i và áp d ng nh ng quy trình v n hành m m d+o h ng v m i quan h bên trong t ch c. Giá tr c t lõi c a d ng v n hóa t ch c này, là: s( h p tác, s( quan tâm, s( cam k t và công b ng xã h i. T ch c mang tính v n hóa nh v y t o cho nhân viên môi tr ng làm vi c thân thi n, m t môi tr ng mà ó h có th chia s+ t t c m i th . c i m n i b c nh t c a lo i hình v n hóa t ch c này là luôn duy trì tính n nh. Và ng th i, lòng trung thành và nh ng phong t c, t p quán gi cho t ch c c b n v ng. Hay nói m t cách khác, ây là lo i hình có s( t n t i m nh m, v quan i m gia ình, làm vi c theo nhóm r t c khuy n khích và khi ó ng i lãnh o có vai trò nh là ng ic v n ho t ng c hi u qu h n. 2.3. NH H NG C A V N HÓA T CH C N K T QU HO T NG C A DOANH NGHI!P. N n v n hóa t ch c m nh y u khác nhau s, có nh h ng tích c(c hay tiêu c(c i v i s( phát tri n c a doanh nghi p nói chung và t c m c tiêu ho t ng c a t ch c nói riêng. Chính vì th , vi c nghiên c u nh h ng c a v n hóa t ch c c xem xét trên c hai bình di n: Th nh t, là ngu n l(c quan tr ng t o ra l i th c nh tranh; th hai, là nguyên nhân d$n n s( suy y u. T% ó, s, cho th y v trí c bi t c a v n hóa t ch c trong vi c t c các m c tiêu c a t ch c.
-14- 2.3.1. Tác "ng tích c c c a v n hóa t ch c Nh ã c p, v n hóa t ch c là m t tài s n vô hình không th thay th . ng th i, b t k1 m t doanh nghi p nào mu n tr ng t n ph i xây d(ng cho mình m t v n hóa. Do ó, vai trò c a v n hóa t ch c là r t quan tr ng. Và c th hi n nh sau: Tr c h t, v n hóa t ch c t o nên phong thái, giúp phân bi t c doanh nghi p này v i doanh nghi p khác. V n hóa t ch c bao g m nhi u b ph n và y u t h p thành, nh : tri t lý kinh doanh, các t p t c, l nghi, các thói quen, ào t o, giáo d c và th m chí c truy n thuy t, nh ng huy n tho i c a t ch c … T t c nh ng y u t ó t o ra m t phong thái c a doanh nghi p và phân bi t nó c v i các doanh ngh p khác. Hay nói m t cách khác, nó t o ra s( khác bi t hóa và nó nh h ng r t l n n ho t ng c a doanh nghi p. Chúng ta không m y khó kh n nh n ra phong thái c a m t doanh nghi p thành công, phong thái ó th ng gây n t ng r t m nh cho ng i ngoài và là ni m t( hào c a các thành viên trong doanh nghi p. Ti p n, v n hóa doanh nghi p t o nên l(c h ng tâm chung cho toàn doanh nghi p. M t n n v n hóa t t giúp doanh nghi p thu hút nhân tài và c ng c lòng trung thành c a nhân viên i v i doanh nghi p. Nhân viên làm vi c không ch) vì ti n mà còn nh ng nhu c'u khác. Theo A.Maslow, h th ng nhu c'u c a con ng i là m t hình tam giác g m n m lo i nhu c'u c s"p x p theo m t th t( t% th p n cao, bao g m: nhu c'u sinh lý, s( an toàn, s( th%a nh n, s( kính tr ng và t( hoàn thi n. Các nhu c'u trên là nh ng cung b c khác nhau c a s( ham mu n có tính khách quan m/i cá nhân. Nó là nh ng ng l(c thúc !y con ng i ho t ng nh ng không nh t thi t là ý t ng c a h . ng th i, c&ng t% mô hình c a A.Maslow có th th y th t s( sai l'm n u m t doanh nghi p l i cho r ng ch) c'n tr l ng cao là s, thu hút, gi chân c nhân viên gi*i. Nhân viên ch) trung thành và g"n bó lâu dài khi h c m th y h ng thú khi c làm vi c trong môi tr ng c a doanh nghi p, c m nh n b'u không khí thân thu c
-15- trong doanh nghi p và có kh n ng t( kh-ng nh th ng ti n. Trong m t n n v n hóa nh v y, thì các thành viên nh n th c rõ ràng v vai trò c a b n thân trong toàn b t ng th , h làm vi c vì m c ích và m c tiêu chung. Và cu i cùng, v n hóa t ch c khích l quá trình i m i và sáng ch . T i nh ng doanh nghi p mà môi tr ng v n hóa ng( tr m nh m, s, n y sinh s( t l p ích th(c m c cao nh t, ngh a là các nhân viên c khuy n khích tách bi t ra và a ra sáng ki n, th m chí k c các nhân viên c p c s . S( khích l này s, góp ph'n phát huy tính n ng ng sáng t o c a các nhân viên, là ti n cho s( phát tri n ho t ng R&D c a doanh nghi p. M t khác, nh ng thành công c a nhân viên trong công vi c s, t o ng l(c g"n bó h v i công ty lâu dài và tích c(c h n. 2.3.2. Tác "ng tiêu c c c a v n hóa t ch c Th(c t ch ng minh r ng, h'u h t các doanh nghi p thành công u có t p h p các “ni m tin d$n o”. Trong khi ó, các doanh nghi p có thành tích kém h n nhi u thu c m t trong hai lo i: không có t p h p ni m tin nh t quán nào ho c không có m c tiêu rõ ràng và c th o lu n r ng rãi nh ng ch) là m c tiêu có th l ng hóa c mà không có m c tiêu mang tính ch t nh tính. 2 m t khía c nh nào ó, các doanh nghi p ho t ng kém u có m t v n hóa t ch c tiêu c(c. M t doanh nghi p có n n v n hóa t ch c tiêu c(c có th là doanh nghi p mà c ch qu n lý c ng nh"c, c oán, chuyên quy n và h th ng t ch c quan liêu, gây ra không khí th ng, s hãi các nhân viên, khi n h có thái th ho c ch ng i lãnh o. ó c&ng có th là m t doanh nghi p không có m t ý nh t o nên m t m i liên h nào khác gi a nh ng nhân viên ngoài quan h công vi c, mà là t p h p hàng nghìn ng i hoàn toàn xa l , ch) t m d%ng chân t i công ty. Ng i qu n lý ch) ph i h p các c g"ng c a h , và dù th nào i n a thì
-16- c&ng s n xu t c m t th gì ó, nh ng ni m tin c a nhân viên thì không h có. M t i u không th ph nh n là n u nh ng giá tr ho c ni m tin c a doanh nghi p mang tính tiêu c(c thì nó s, nh h ng r t l n n nhân viên trong doanh nghi p ó. Công vi c xác nh m t ph'n l n cu c i c a m t nhân viên, nó quy t nh n th i gian i l i c a chúng ta, n i chúng ta s ng và làm vi c. Công vi c nh h ng n quy n l i, cách tiêu khi n c&ng nh b nh t t c a chúng ta. Do ó, n u môi tr ng v n hóa t ch c không lành m nh, không tích c(c s, nh h ng x u n tâm lý làm vi c c a nhân viên. Và t t nhiên, nó nh h ng tr(c ti p n vi c t c m c tiêu c a doanh nghi p. 2.4. MÔ HÌNH NGHIÊN C U Trong các mô hình nghiên c u thì mô hình nghiên c u c a Deshpande, Farley and Webster c s# d ng trong lu n v n này. B i vì: Tr c h t, mô hình này c s# d ng khá ph bi n trong các nghiên c u g'n ây và k t qu nghiên c u c a Despande & Farley c&ng ch) ra r ng, h'u h t các công ty thành công c a Nh t u có mô hình lo i v n hóa mang tính doanh nhân; trong khi ó, iv i 3n thì l i th hi n lo i v n hóa t ch c mang tính c nh tranh. ng th i, k t qu nghiên c u c&ng ch) ra r ng, v n hóa t ch c mang tính c nh tranh hay th hi n tính doanh nhân thì t t h n so v i hai lo i v n hóa còn l i là v n hóa t ch c mang tính hành chính và mang tính t p th . Trên c s k th%a nghiên c u này, thì g'n ây nh t ó là nghiên c u c a Md.Zabid Abdul Rahid, Murali Sambasivan và Julianan Johari (2003) nghiên c u i v i các công ty c a Malaysia và k t qu cho r ng lo i hình v n hóa t ch c mang tính doanh nhân chi m u th . S li u d i ây c trích t% k t qu c a công trình nghiên c u c a Md.Zabid Abdul Rahid, Murali Sambasivan và Julianan Johari (2003):