Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài xác định các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015. Từ kết quả nghiên cứu đề xuất một số gợi ý chính sách nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng thương mại cổ phần tại Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN MẠNH HUY CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÁC NHTM CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016
BỘ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN MẠNH HUY CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC NHTM CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. NGUYỄN THỊ NHUNG TP.HỒ CHÍ MINH - NĂM 2016
i TÓM TẮT Luận văn này nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. Trên cơ sở tổng hợp, tham khảo các mô hình nghiên cứu trước đã công bố về vấn đề này ở trong nước và nước ngoài; tác giả đề xuất mô hình nghiên cứu gồm có tám biến độc lập bao gồm: tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản, tỷ lệ cho vay trên vốn huy động, tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ, tuổi ngân hàng, quy mô ngân hàng, tỷ lệ lạm phát và tỷ lệ tăng trưởng tác động đến biến phụ thuộc tỷ lệ sinh lời trên tổng tài sản (ROA). Để xem xét tác động của các nhân tố đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam, tác giả đã phân tích dữ liệu trên 20 NHTMCP tại Việt Nam trong giai đoạn từ 2008 - 2015. Phương pháp nghiên cứu chính của luận văn là phương pháp định lượng. Các số liệu thu thập chủ yếu từ các báo cáo tài chính và báo cáo thường niên của các ngân hàng. Việc xử lý dữ liệu định lượng được thực hiện qua các bước như sau: (1) thu thập các báo cáo tài chính và báo cáo thường niên của các NHTMCP tại Việt Nam, (2) tính toán các chỉ tiêu qua phần mềm Excel, (3) nhập và xử lý số liệu đã tính toán thông qua phần mềm Stata 12. Trong luận văn này, tác giả sử dụng phương pháp ước lượng cho dữ liệu bảng. Cụ thể là phương pháp bình phương tối thiểu gộp (Pooled OLS), nghiên cứu hai mô hình tác động ngẫu nhiên – REM (random effecst model) và mô hình tác động cố định - FEM (fixed effects model). Sau kiểm định Hausman, tác giả lựa chọn mô hình hồi quy với tác động cố định để phân tích. Kết quả hồi quy theo tác động cố định (Fixed effect) cho thấy có bốn nhân tố tác động có ý nghĩa đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP Việt Nam, đó là tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản, tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ cho vay, tuổi của ngân hàng và quy mô ngân hàng. Cụ thể, tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản và quy mô ngân hàng có tác động đồng biến lên hiệu quả kinh doanh của các
ii NHTMCP Việt Nam trong khi tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ và tuổi của ngân hàng có tác động nghịch biến đến hiệu quả kinh doanh của các ngân hàng. Các nhân tố tỷ lệ cho vay trên tổng tài sản, tỷ lệ cho vay trên tổng vốn huy động không có ý nghĩa trong mô hình. Kết quả cũng cho thấy các nhân tố vĩ mô bao gồm tỷ lệ tăng trưởng và tỷ lệ lạm phát không có ý nghĩa thống kê. Dựa trên kết quả của nghiên cứu này, tác giả cố gắng cung cấp một số gợi ý mang hàm ý quản trị cho các NHTMCP tại Việt Nam nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP trong tương lai. Tác giả hy vọng góp phần bổ sung vào hệ thống lý thuyết về nghiên cứu các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của NHTMCP, đồng thời cung cấp tài liệu tham khảo cho ban lãnh đạo các NH nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của NH.
iii LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là: Nguyễn Mạnh Huy Sinh ngày: 21 tháng 07 năm 1990 – tại: Tp. Hồ Chí Minh Quê quán: Hưng Yên Hiện đang công tác tại: Chi nhánh Tổng Công Ty Thương Mại Sài Gòn – TNHH MTV – Trung Tâm Phân Phối SATRA, số 204 – 206 Lê Thánh Tôn, P. Bến Thành, Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh. Là học viên cao học khóa 16 trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh Mã học viên: 020116140093 Cam đoan đề tài: Các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân Hàng. Mã số: 60 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Thị Nhung Tôi xin cam đoan luận văn này là kết quả của quá trình nghiên cứu học tập và làm việc với tinh thần nghiêm túc. Số liệu trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy. Kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan của tôi. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2016 Người cam đoan Nguyễn Mạnh Huy
iv LỜI CẢM ƠN Lời trước tiên, tôi xin thể hiện tấm lòng biết ơn lớn nhất đến cha mẹ, những người đã luôn giúp đỡ tôi bằng những lời động viên tình cảm cũng như lời chúc tốt đẹp vào những khi tôi cảm thấy gặp nhiều khó khăn nhất để tôi có thể tiếp tục cố gắng cho đến ngày hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện luận văn tốt nghiệp chương trình đào tạo thạc sĩ chuyên ngành Tài chính - Ngân hàng tại trường Đại Học Ngân Hàng TP. HCM tôi đã nhận được sự hỗ trợ nhiệt tình từ nhiều Thầy/Cô. Tôi xin chân thành cảm ơn các Thầy/Cô khoa Sau đại học trường Đại Học Ngân Hàng TP.HCM đã truyền đạt kiến thức chuyên sâu của ngành Tài chính ngân hàng cũng như phương pháp nghiên cứu khoa học tạo nền tảng cho tôi hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tôi xin chân thành gửi lời cám ơn sâu sắc đến cô PGS. TS Nguyễn Thị Nhung – người đã tận tình hướng dẫn tôi trong quá trình thực hiện luận văn này. Đồng thời, gửi lời cám ơn chân thành đến Quý thầy cô khoa Tài chính ngân hàng đã không ngừng động viên tôi học tập và nghiên cứu. Trong quá trình hoàn thành đề tài, mặc dù đã cố gắng tiếp cận với hệ thống cơ sở lý thuyết từ các tài liệu trong và ngoài nước, cũng như phương pháp xử lý số liệu khoa học, tuy nhiên thiếu sót là điều có thể không tránh khỏi. Kính mong nhận được sự đóng góp quý báu từ Quý thầy cô để luận văn được hoàn chỉnh hơn. Một lần nữa, tôi xin chân thành biết ơn. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2016 Nguyễn Mạnh Huy
v MỤC LỤC TÓM TẮT ....................................................................................................................i LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... iii LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................iv MỤC LỤC ...................................................................................................................v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ viii DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, HÌNH .............................................................ix CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU ...............................................................1 1.1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu....................................................................1 1.2. Mục tiêu của đề tài ...........................................................................................2 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ....................................................................................2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ..........................................................................................2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ..........................................................................................3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................3 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ...............................................................................3 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................3 1.5. Phương pháp nghiên cứu..................................................................................3 1.6. Đóng góp của đề tài..........................................................................................4 1.7. Bố cục của nghiên cứu .....................................................................................4 1.8. Kết luận chương 1 ............................................................................................5 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÁC NHTM ............................................................................6 2.1. Hiệu quả kinh doanh của NHTM .....................................................................6
vi 2.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh doanh của NHTM .............................................6 2.1.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh ngân hàng ..............................7 2.2. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng .................10 2.2.1. Nhóm nhân tố bên ngoài .............................................................................10 2.2.2. Nhóm nhân tố bên trong ..............................................................................14 2.3. Tổng quan các nghiên cứu trước ....................................................................17 2.3.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài..................................................................17 2.3.2. Các nghiên cứu trong nước .....................................................................24 2.4. Kết luận chương 2 ..........................................................................................32 CHƯƠNG 3: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ................................................................33 3.1. Quy trình nghiên cứu .....................................................................................33 3.2. Mô hình nghiên cứu .......................................................................................34 3.3. Giả thuyết nghiên cứu ....................................................................................36 3.4. Đo lường các biến nghiên cứu .......................................................................42 3.5. Dữ liệu nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu ...........................................43 3.6. Kết luận chương 3 ..........................................................................................47 CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN ..................................48 4.1. Thực trạng hiệu quả kinh doanh các NHTMCP tại Việt Nam giai đoạn 2008 – 2015 ....................................................................................................................48 4.2. Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP giai đoạn 2008 – 2015 ...........................................................................................55 4.2.1. Phân tích điểm trung bình các nhân tố ....................................................55 4.2.2. Phân tích mô hình hồi quy ......................................................................58 4.2.2.1. Phân tích ma trận hệ số tương quan .....................................................58
vii 4.2.2.2. Phân tích hồi quy các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP Việt Nam ...................................................................................59 4.2.3. Thảo luận kết quả nghiên cứu .................................................................65 4.3. Kết luận chương 4 ..........................................................................................67 CHƯƠNG 5: MỘT SỐ HÀM Ý QUẢN TRỊ ...........................................................69 5.1. Tóm tắt kết quả nghiên cứu ............................................................................69 5.2. Một số hàm ý quản trị nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTM Việt Nam ...............................................................................................................70 5.3. Hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tương lai ...............................74 5.4. Kết luận chương 5 ..........................................................................................75 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................76 PHỤ LỤC 1: MỘT SỐ CHỈ TIÊU ĐO LƯỜNG HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÁC NHTM CỔ PHẦN TẠI VIỆT NAM ............................................. lxxix PHỤ LỤC 2: SỐ LIỆU XỬ LÝ TỪ STATA....................................................... viii
viii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT TIẾNG VIỆT DPRR Dự phòng rủi ro NH Ngân hàng NHTM Ngân hàng thương mại NHTMCP Ngân hàng thương mại cổ phần NHNN Ngân hàng Nhà nước TCTD Tổ chức tín dụng SXKD Sản xuất kinh doanh TIẾNG ANH CAR Capital Adequacy Ratio GDP Gross Domestic Product LDR Loan to Deposit Ratio NIM Net Interest Margin ROA Return on Assets Ratio ROE Return on Equity Ratio
ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU, HÌNH * BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Mô tả các biến sử dụng trong mô hình .................................................. 32 Bảng 4.1: Số lượng NHTM ở Việt Nam ............................................................... 46 Bảng 4.2: Một số chỉ tiêu của các ngân hàng Việt Nam tính đến 31/12/2015 .... 47 Bảng 4.3: Tỷ lệ nợ xấu các NHTMCP Việt Nam năm 2015 ................................. 49 Bảng 4.4: Hiệu quả kinh doanh của NHTMCP Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015. 50 Bảng 4.5: Kết quả trung bình các nhân tố ............................................................. 52 Bảng 4.6: Ma trận hệ số tương quan ...................................................................... 55 Bảng 4.7: Kết quả hồi quy theo phương pháp Pooled OLS ................................... 56 Bảng 4.8: Mô hình hồi quy với tác động ngẫu nhiên ............................................. 57 Bảng 4.9: Mô hình hồi quy với tác động cố định................................................... 58 Bảng 4.10: Kiểm định Breusch-Pagan Lagrange multiplier ................................. 59 Bảng 4.11: Kiểm định Hausman ........................................................................... 60 *DANH MỤC HÌNH Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu ............................................................................. 30 Hình 3.2: Mô hình nghiên cứu đề xuất .................................................................. 31
x
1 CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU 1.1. Sự cần thiết của đề tài nghiên cứu Thời gian qua, hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP vẫn luôn là vấn đề quan tâm hàng đầu đối với những nhà quản trị ngân hàng tại Việt Nam, nhất là kể từ khi quá trình hội nhập và tự do hoá tài chính diễn ra mạnh mẽ trong khi nền tảng vĩ mô còn lỏng lẻo khiến việc kiểm soát hiệu quả kinh doanh gặp nhiều khó khăn. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, hệ thống NHTMCP Việt Nam đang đứng trước vô vàn thách thức, cơ hội của thời đại. Chính vì thế việc các nhà quản trị quan tâm đến hiệu quả kinh doanh là điều kiện tiên quyết đến sự tồn tại của một ngân hàng. Hiện nay việc xuất hiện ngày càng nhiều các ngân hàng 100% vốn nước ngoài, các chi nhánh, văn phòng đại diện của ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam đã tạo ra một áp lực, sức ép cạnh tranh lớn lên các ngân hàng trong nước, nhưng sức ép này là cần thiết và cũng là động lực cho các ngân hàng Việt Nam phải luôn thay đổi để hoàn thiện mình hơn. Các NHTMCP Việt Nam đã và đang chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh, nắm bắt những cơ hội và hạn chế những khó khăn để từng bước tăng cường tính chuyên nghiệp và hiệu quả kinh doanh của chính mình. Tuy nhiên những gì họ đã làm thời gian qua vẫn chưa đủ để giúp các ngân hàng nội cạnh tranh sòng phẳng với các ngân hàng ngoại. Bởi tiềm lực tài chính của các ngân hàng nội đã tăng nhưng vẫn còn ở mức thấp; các dịch vụ ngân hàng từng bước đa dạng hóa nhưng vẫn còn đơn điệu; trình độ công nghệ đã cải thiện song vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu. Trong khi đó với lợi thế của mình, các ngân hàng ngoại như: Citibank, ANZ, HSBC, Standard Charter Bank … không chỉ thu hẹp về thị phần, giảm lợi nhuận của các NHTMCP Việt Nam mà còn đặt ra cho các nhà quản trị nhiều bài toán hóc búa trong việc kiểm soát hiệu quả kinh doanh. Do đó để tồn tại và phát triển, các NHTMCP cần đánh giá lại hiệu quả kinh doanh
2 để tìm ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh, gia tăng lợi nhuận hoạt động kinh doanh của mình. Trước đây trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về vấn đề này dưới nhiều góc độ khác nhau. Tuy nhiên, số lượng các công trình nghiên cứu về vấn đề này ở Việt Nam còn tương đối ít và thường chỉ dừng lại ở việc phân tích định tính. Việc sử dụng phương pháp nghiên cứu định lượng trong phân tích, đánh giá các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP còn hạn chế. Ngoài ra, nguồn dữ liệu được sử dụng trong các công trình nghiên cứu này vẫn còn bị giới hạn cả về mặt số lượng lẫn chất lượng. Vì vậy tôi lựa chọn đề tài “Các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam” làm đề tài luận văn thạc sĩ có tính cấp thiết và mang tính thực tiễn cao. 1.2. Mục tiêu của đề tài 1.2.1. Mục tiêu tổng quát Đề tài xác định các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015. Từ kết quả nghiên cứu đề xuất một số gợi ý chính sách nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể Xác định các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. Lượng hóa tác động của các nhân tố này đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015. Từ kết quả nghiên cứu đề xuất một số gợi ý chính sách nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam.
3 1.3. Câu hỏi nghiên cứu Các nhân tố nào tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam? Các nhân tố này tác động như thế nào đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam trong giai đoạn 2008 - 2015? Có gợi ý chính sách nào từ kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam? 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu hiệu quả kinh doanh và các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam với giới hạn phạm vi là các NHTMCP tại Việt Nam trong khoảng thời gian từ 2008 - 2015. Cụ thể, đề tài muốn làm rõ hơn tác động của các nhân tố này đến hiệu quả kinh doanh dựa trên số liệu được công bố của các NHTMCP tại Việt Nam trong giai đoạn từ 2008 - 2015, dữ liệu được lấy từ website của các ngân hàng và website của Tổng cục Thống kê. 1.5. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được mục tiêu nghiên cứu đã đề ra, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: Phương pháp nghiên cứu định tính: Từ các báo cáo, bài nghiên cứu khoa học, tạp chí khoa học đã thu thập được, tác giả tiến hành tổng hợp, thống kê mô
4 tả, so sánh để phân tích biến động của hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. Phương pháp nghiên cứu định lượng: Sử dụng để xây dựng mô hình hồi quy bội, phân tích tương quan và phân tích hồi quy bội bằng phần mềm STATA. Dữ liệu nghiên cứu: xem xét dữ liệu của các NHTMCP trong hệ thống NHTM đang hoạt động. Thời kỳ lấy mẫu kéo dài từ ngày 01/12/2008 đến 31/12/2015 (8 năm). Các ngân hàng được tham gia lấy mẫu có báo cáo tài chính đã được kiểm toán, dữ liệu thu thập từ website của các ngân hàng (đối với biến phụ thuộc và biến nội sinh) và website của Tổng cục Thống kê (đối với biến ngoại sinh). 1.6. Đóng góp của đề tài Đề tài đã đề xuất mô hình nghiên cứu về các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh nhằm có được đánh giá toàn diện hơn về vấn đề này. Đề tài là một kiểm định mô hình các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam góp phần khẳng định các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP. Nhận diện, đo lường mức độ tác động của các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam giai đoạn 2008 - 2015. Một số gợi ý chính sách từ kết quả nghiên cứu nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. Bên cạnh đó, đề tài còn là nguồn tư liệu hữu ích cho các bạn đọc quan tâm đến lĩnh vực nghiên cứu này. 1.7. Bố cục của nghiên cứu Chương 1: Giới thiệu nghiên cứu – Giới thiệu về luận văn như lý do nghiên
5 cứu, tình hình nghiên cứu, đối tượng và phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu. Chương 2: Tổng quan lý luận và mô hình nghiên cứu – Trình bày tổng quan lý thuyết về phân tích nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh. Trên cơ sở dựa trên các nghiên cứu trước về vấn đề này, tác giả đề xuất mô hình nghiên cứu cho luận văn. Chương 3: Thiết kế nghiên cứu - Thiết kế quy trình nghiên cứu, quy trình thu thập và xử lý số liệu. Chương 4: Kết quả nghiên cứu và thảo luận – Trình bày kết quả cũng như thảo luận về kết quả nghiên cứu xử lý từ phần mềm STATA Chương 5: Kết luận và các hàm ý quản trị - Đưa ra kết luận từ kết quả nghiên cứu; từ đó, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của các NHTMCP tại Việt Nam. 1.8. Kết luận chương 1 Chương 1 giới thiệu xoay quanh những vấn đề cần nghiên cứu. Chương này vẽ nên một bức tranh tổng thể từ tính cấp thiết của đề tài, tình hình nghiên cứu, mục tiêu nghiên cứu của đề tài cho đến đối tượng, phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu và ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài.
6 CHƯƠNG 2: TỔNG QUAN VỀ CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ KINH DOANH CỦA CÁC NHTM 2.1. Hiệu quả kinh doanh của NHTM 2.1.1. Khái niệm hiệu quả kinh doanh của NHTM Hiệu quả hoạt động SXKD là biểu hiện mặt chất lượng của các hoạt động kinh doanh, phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực (nguyên vật liệu, thiết bị máy móc, lao động và vốn) để đạt được mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp là tối đa hoá lợi nhuận. “Nguồn: Ngô Đình Giao, 1997. Giáo trình quản trị kinh doanh tổng hợp trong các doanh nghiệp” Hiệu quả kinh doanh ngân hàng là một phạm trù kinh tế, phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực đã có để đạt được kết quả cao nhất với tổng chi phí thấp nhất. Hiệu quả kinh doanh NHTM được đo lường tổng quát thông qua tỷ lệ giữa lợi nhuận đối với tổng tài sản (ROA) và vốn chủ sở hữu (ROE). Lợi nhuận phản ánh khả năng sinh lời của NHTM, nó được quyết định bởi tiền lãi thu được từ hoạt động tín dụng và đầu tư, nguồn thu từ hoạt động cung ứng các dịch vụ, bởi quy mô, chất lượng và thành phần của các tài sản có. Hiệu quả kinh doanh ngân hàng có vai trò quyết định trực tiếp đến sự tồn tại và uy tín của ngân hàng. Nếu NHTM hoạt động kinh doanh hiệu quả thì uy tín của ngân hàng đó sẽ được tăng lên, người gửi tiền sẽ an tâm gửi và ngân hàng sẽ thu hút được nhiều người gửi tiền cũng như các khách hàng sử dụng các dịch vụ của ngân hàng. Trên cơ sở nguồn vốn huy động tăng, ngân hàng sẽ có khả năng
7 mở rộng quy mô hoạt động kinh doanh, tạo ra lợi nhuận ngày càng nhiều, tích lũy được nhiều và có điều kiện nâng cao chất lượng sản phẩm dịch vụ để thu hút khách hàng và tạo ra hiệu quả ngày càng gia tăng. Chính vì vậy, các NHTM xem hiệu quả kinh doanh là mục tiêu quan trọng hàng đầu trong hoạt động kinh doanh. Phân tích hiệu quả kinh doanh thông qua các chỉ số phải được xem xét qua nhiều giai đoạn khác nhau. Có như vậy, ta mới có thể đánh giá được xu hướng phát triển, quy luật vận động. Ngoài ra, ta còn phải dựa vào thực tiễn hoạt động của chính ngân hàng, đi sâu vào từng bộ phận cấu thành chỉ tiêu, từ đó dễ dàng xác định được nguyên nhân, dễ dàng tìm ra giải pháp thích hợp. 2.1.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả kinh doanh ngân hàng Theo Peter S. Rose (2004), về mặt lý thuyết, giá trị thị trường (hay thị giá) của cổ phiếu là chỉ số tốt nhất phản ánh tình hình hoạt động kinh doanh của công ty bởi vì nó thể hiện sự đánh giá của thị trường đối với công ty đó. Tuy nhiên chỉ số này thường không đáng tin cậy trong lĩnh vực ngân hàng. Lý do ở đây là hầu hết cổ phiếu ngân hàng, đặc biệt là cổ phiếu của các ngân hàng nhỏ không được giao dịch tích cực trên thị trường quốc tế cũng như thị trường trong nước. Thực tế này buộc các nhà phân tích tài chính phải sử dụng các tỷ lệ về khả năng sinh lời để thay thế cho chỉ số giá trị thị trường. Hiệu suất hoạt động của ngân hàng được thể hiện thông qua các chỉ tiêu: Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) 𝐿ợ𝑖 𝑛ℎ𝑢ậ𝑛 𝑠𝑎𝑢 𝑡ℎ𝑢ế ROA= 𝑇ổ𝑛𝑔 𝑡à𝑖 𝑠ả𝑛 𝑐ó 𝑏ì𝑛ℎ 𝑞𝑢â𝑛 Tỷ lệ này phản ánh hiệu quả kinh doanh trên một đơn vị tài sản có của ngân hàng, là thước đo hiệu quả đầu tư của ngân hàng. Chỉ tiêu ROA giúp nhà quản trị thấy được khả năng bao quát của ngân hàng trong việc tạo ra thu nhập từ tài sản có. ROA cao phản ánh kết quả của hoạt động hữu hiệu, ngân hàng có cơ cấu tài sản hợp lý, có sự điều động linh hoạt giữa các khoản mục trên tài sản có trước những biến động của nền kinh tế. Ngược lại, nếu ROA thấp có thể là kết quả
8 của một chính sách đầu tư hay cho vay không năng động hoặc có thể do chi phí hoạt động của ngân hàng cao. Các nhà đầu tư cũng nên chú ý tới tỷ lệ lãi suất mà ngân hàng phải trả cho các khoản vay nợ. Nếu một ngân hàng không kiếm được nhiều hơn số tiền mà họ đã chi cho các hoạt động đầu tư, đó không phải là một dấu hiệu tốt. Ngược lại, nếu ROA cao, chi phí huy động vốn thấp thì có nghĩa là ngân hàng đang bỏ túi một món hời. Để tăng ROA, các ngân hàng phải tìm cách gia tăng các khoản mục tài sản có sinh lời. Trong các khoản mục tài sản có sinh lời, cho vay là khoản đem lại lợi nhuận chủ yếu cho ngân hàng. Vì mục đích tối đa hóa lợi nhuận mà ngân hàng gia tăng khoản đầu tư tín dụng (khoản chứa đựng nhiều rủi ro). Như vậy, ROA càng cao thể hiện mức độ rủi ro càng cao mang lại từ tổng tài sản có. * Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) 𝐿ợ𝑖 𝑛ℎ𝑢ậ𝑛 𝑠𝑎𝑢 𝑡ℎ𝑢ế ROE= 𝑉ố𝑛 𝑐ℎủ 𝑠ở ℎữ𝑢 Chỉ tiêu này đo lường hiệu quả sử dụng một đồng vốn chủ sở hữu. Vốn chủ sở hữu bao gồm vốn của ngân hàng và các quỹ dự trữ, qua đó tỷ lệ này cho biết khả năng sử dụng vốn cổ phần của ngân hàng nên ROE có ý nghĩa quan trọng đối với cổ đông. ROE càng lớn cho thấy kết quả hoạt động trên vốn cổ phần của ngân hàng càng tốt. Trong đánh giá hiệu quả kinh doanh của ngân hàng, các nhà quản trị ngân hàng còn xem xét mối quan hệ giữa ROA và ROE, 2 chỉ tiêu này có mối quan hệ chặt chẽ với nhau: 𝐿ợ𝑖 𝑛ℎ𝑢ậ𝑛 𝑟ò𝑛𝑔 𝐿ợ𝑖 𝑛ℎ𝑢ậ𝑛 𝑟ò𝑛𝑔 𝑇ổ𝑛𝑔 𝑡à𝑖 𝑠ả𝑛 𝑐ó 𝑇ổ𝑛𝑔 𝑡à𝑖 𝑠ả𝑛 𝑐ó ROE= = x =ROA x 𝑉ố𝑛 𝑐ℎủ 𝑠ở ℎữ𝑢 𝑇ổ𝑛𝑔 𝑡à𝑖 𝑠ả𝑛 𝑐ó 𝑉ố𝑛 𝑐ℎủ 𝑠ở ℎữ𝑢 𝑉ố𝑛 𝑐ℎủ 𝑠ở ℎữ𝑢