Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình

Chia sẻ: SuSan Weddy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:102

Thêm vào BST

Báo xấu

23
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở đánh giá thực trạng BHYT tại thành phố Đồng Hới từ năm 2008 đến nay, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của nó, từ đó đề xuất các giải pháp để thúc đẩy hoạt động BHYT toàn dân trên điạ bàn từ nay đến năm 2020.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------  -------- TRỊNH VĂN CƢƠNG BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Hà Nội - 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------  -------- TRỊNH VĂN CƢƠNG BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành: Kinh tế Chính trị Mã số: 60 31 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Mai Thị Thanh Xuân Hà Nội - 2014
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu do tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của cô giáo hướng dẫn khoa học. Các số liệu và trích dẫn được sử dụng trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đáng tin cậy.
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này , tôi đã nhận đƣợc sự hƣớng dẫn , giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế - Đa ̣i ho ̣c Quố c gia Hà Nô ̣i. Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quý t hầy cô trƣờng Đại học Kinh tế, đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Mai Thị Thanh Xuân đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực , tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng góp tận tình của quý thầy cô và các bạn. Hà Nội, tháng 12 năm 2014
TÓM TẮT LUẬN VĂN Tên đề tài: Bảo hiểm y tế toàn dân tại địa bàn thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình Số trang: 89 Trƣờng: Trƣờng Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội Khoa: Kinh tế Chính trị Thời gian: 2014 Bằng cấp: Thạc Sỹ Ngƣời nghiên cứu: Trịnh Văn Cƣơng Giáo viên hƣớng dẫn: PGS.TS. Mai Thị Thanh Xuân Thực hiện Bảo hiểm y tế là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nƣớc, nhằm thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, góp phần ổn định đời sống của nhân dân. BHYT là một bộ phận của hệ thống an sinh xã hội, có mục tiêu hoạt động là giúp bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân. Trong suốt hơn 20 năm kể từ khi thành lập, BHYT Việt Nam đã khẳng định tính đúng đắn của một chính sách xã hội của Nhà nƣớc, phù hợp với tiến trình đổi mới đất nƣớc. Đến nay cả nƣớc đã có khoảng 65% dân số tham gia BHYT, tỷ lệ đó là quá thấp so với yêu cầu chăm sóc sức khoẻ của mọi ngƣời dân. Tại Thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, hoạt động BHYT thời gian qua, nhất là từ khi Luật bảo hiểm y tế có hiệu lực (01/7/2009), đã đƣợc tiến hành một cách chủ động và tích cực. Nhiều đối tƣợng nghèo, ngƣời thuộc diện chính sách, học sinh, sinh viên đã đƣợc chăm sóc sức khoẻ bằng việc sử dụng thẻ BHYT. Tuy vậy, tỷ lệ dân số toàn thành phố Đồng Hới tham gia BHYT tại thời điểm năm 2013 tuy có cao hơn mức chung cả nƣớc song cũng mới chỉ đạt 74%. Từ các yêu cầu đặt ra đối với thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới tỉnh Quảng Bình, dƣới góc độ tiếp cận với kiến thức kinh tế chính trị
đã đƣợc học, luận văn sử dụng phƣơng pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, phƣơng pháp trừu tƣợng hoá khoa học và các phƣơng pháp nghiên cứu cụ thể nhƣ: phƣơng pháp loogic - lịch sử để xem xét và trình bày quá trình phát triển của hoạt động BHYT theo một trình tự liên tục và nhiều mặt; phƣơng pháp thống kê - so sánh để thống kê về thực trạng và so sánh số ngƣời, đối tƣợng tham gia BHYT, cơ sở khám chữa bệnh BHYT qua các năm, từ đó để có những giải pháp trong việc thực hiện BHYT toàn dân; phƣơng pháp phân tích-tổng hợp để đƣa ra những đánh giá khái quát cụ thể nhất về thực trạng của hoạt động BHYT tại địa bàn thành phố Đồng Hới. Sau khi nghiên cứu, luận văn đã phân tích rõ, đánh giá đúng thực trạng và những vấn đề dặt ra, những hạn chế khó khăn đối với bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn thành phố Đồng Hới. Qua đó tác giải đã tập trung đƣa ra các nhóm giải pháp: Tăng cƣờng sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ đảng, chính quyền các cấp trong việc thực hiện nghiêm chính sách pháp luật, các chƣơng trình, mục tiêu, kế hoạch về BHYT giai đoạn 2012-2015 và 2020 trên địa bàn thành phố Đồng Hới; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật về BHYT; Tăng cƣờng hoạt động phối hợp của các phòng, ban, ngành, đoàn thể các cấp với Cơ quan BHXH bằng quy chế cụ thể để triển khai thực hiện Luật Bảo hiểm y tế; Tăng tỷ lệ bao phủ BHYT; Cải cách thủ tục hành chính, nâng cao chất lƣợng phục vụ; Đổi mới cơ chế tài chính, phƣơng thức thanh toán, giảm chi tiêu từ tiền túi của ngƣời dân trong khám bệnh, chữa bệnh BHYT; Tăng cƣờng công tác thanh tra, kiểm tra; làm tốt công tác thi đua, khen thƣởng. Kết quả nghiên cứu, đánh giá thực trạng và đƣa ra các giải pháp này là đồng nhất với mục tiêu, nhiệm vụ đề ra.
MỤC LỤC Danh mục từ viết tắt ........................................................................................................ i Danh mục các bảng ........................................................................................................ii Danh muc các biểu đồ...................................................................................................iii MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, KINH NGHIỆM VỀ BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN ....................... 4 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ........................................................... 4 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về bảo hiểm y tế............................. 4 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về bảo hiểm y tế tại các địa phương và tỉnh Quảng Bình ..................................................................................... 7 1.1.3. Nhận xét chung về tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài và khoảng trống đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu.............................................. 9 1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về bảo hiểm y tế toàn dân .................... 10 1.2.1. Khái niệm, bản chất và đặc điểm của Bảo hiểm y tế ............. 10 1.2.2. Bảo hiểm y tế toàn dân ............................................................ 19 1.2.3. Điều kiện để thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân ...................... 34 1.3. Kinh nghiệm ở một số tỉnh về bảo hiểm y tế toàn dân và bài học cho thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình ........................................................... 37 1.3.1. Kinh nghiệm của một số địa phương về bảo hiểm y tế toàn dân.. 37 1.3.2. Bài học kinh nghiệm cho thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình ........................................................................................................... 40 Chƣơng 2: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..........................................................41 2.1. Phƣơng pháp luận ............................................................................... 41 2.1.1. Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử .............. 41 2.1.2. Phương pháp trừu tượng hóa khoa học .................................. 42
2.2. Các phƣơng pháp cụ thể...................................................................... 43 2.2.1. Phương pháp lôgíc - lịch sử .................................................... 43 2.2.2. Phương pháp thống kê - so sánh ............................................. 44 2.2.3. Phương pháp phân tích - tổng hợp ......................................... 44 2.2.4. Phương pháp thu thập và xử lý số liệu ................................... 45 Chƣơng 3: THỰC TRẠNG BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI, TỈNH QUẢNG BÌNH..........................................................................46 3.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thành phố Đồng Hới ảnh hƣởng đến phát triển bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn ......................................... 46 3.1.1. Điều kiện tự nhiên ................................................................... 46 3.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................ 47 3.2. Thực trạng phát triển bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới từ 2009 đến nay ............................................................................................... 49 3.2.1. Mở rộng độ bao phủ đối tượng tham gia bảo hiểm y tế ......... 49 3.2.2. Phát triển mạng lưới cơ sở y tế ............................................... 54 3.2.3. Phát triển quỹ BHYT ............................................................... 56 3.2.4. Năng lực tổ chức khám, chữa bệnh......................................... 61 3.3. Đánh giá chung ................................................................................... 65 3.3.1. Những thành tựu cơ bản ......................................................... 65 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ......................................................... 67 Chƣơng 4: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP THỰC HIỆN BẢO HIỂM Y TẾ .....72 TOÀN DÂN TẠI THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI ĐẾN NĂM 2020 ..........................72 4.1. Quan điểm, mục tiêu phát triển bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới đến năm 2020 ................................................................................. 72 4.1.1. Quan điểm ............................................................................... 72 4.1.2. Mục tiêu ................................................................................... 74
4.2. Một số giải pháp thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn thành phố Đồng Hới .................................................................................................. 75 4.2.1. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ đảng, chính quyền trong việc thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn ............. 75 4.2.2. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách pháp luật về bảo hiểm y tế toàn dân đến tận người dân.................................... 76 4.2.3. Đổi mới cơ chế, chính sách và thủ tục hành chính để nâng cao chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế ................................. 78 4.2.4. Nâng cao chất lượng dịch vụ bảo hiểm y tế cho người tham gia . 80 4.2.5. Tăng cường phối hợp hoạt động của các phòng, ban, ngành, đoàn thể các cấp với cơ quan bảo hiểm xã hội ........................................ 83 4.2.6. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra................................ 84 KẾT LUẬN ..................................................................................................................85 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................................................88
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nguyên Nghĩa 1 BHYT Bảo hiểm y tế 2 BHXH Bảo hiểm xã hội 3 BVĐK Bệnh viện đa khoa 4 CSSK Chăm sóc sức khoẻ 5 DVKT Dịch vụ kỹ thuật 6 GDP Tổng sản phẩm quốc nội 7 HĐND Hội đồng nhân dân 8 KCB Khám chữa bệnh 9 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 10 Tp.ĐH Thành phố Đồng Hới 11 TTYT Trung tâm y tế 12 TW Trung ƣơng 13 TYT Trạm y tế 14 UBND Ủy ban nhân dân 15 VTYT Vật tƣ y tế i
DANH MỤC CÁC BẢNG STT Bảng Nội dung Trang Đối tƣợng, số lƣợng ngƣời tham gia BHYT năm 2010 1 Bảng 3.1 49 đến 2013 2 Bảng 3.2 Bao phủ dân số BHYT theo địa bàn năm 2013 52 3 Bảng 3.3 Cơ sở khám chữa bệnh BHYT năm 2010 đến 2013 54 Tình hình quỹ BHYT của thành phố Đồng Hới năm 4 Bảng 3.4 56 2010 đến 2013 5 Bảng 3.5 Tình hình chi quỹ BHYT năm 2010 đến 2013 59 Năng lực khám, chữa bệnh BHYT thành phố Đồng 6 Bảng 3.6 61 Hới năm 2013 ii
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ STT Biểu Nội dung Trang Bao phủ về dân số BHYT thành phố Đồng Hới năm 1 Biểu 3.1 51 2010 đến 2013 2 Biểu 3.2 Bao phủ về dân số BHYT theo địa bàn, năm 2013 53 Tình hình cân đối quỹ BHYT thành phố Đồng Hới 3 Biểu 3.3 60 năm 2010 đến 2013 iii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thực hiện Bảo hiểm y tế (BHYT) là một chính sách lớn của Đảng và Nhà nƣớc, nhằm thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, góp phần ổn định đời sống của nhân dân. BHYT là một bộ phận của hệ thống an sinh xã hội, có mục tiêu hoạt động là giúp bảo vệ, chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân. Trong suốt hơn 20 năm kể từ khi thành lập, BHYT Việt Nam đã khẳng định tính đúng đắn của một chính sách xã hội của Nhà nƣớc, phù hợp với tiến trình đổi mới đất nƣớc. Hệ thống chính sách, pháp luật về BHYT từng bƣớc đƣợc hoàn thiện phù hợp với phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc; số ngƣời tham gia BHYT tăng qua các năm; quyền lợi của ngƣời tham gia BHYT ngày càng đƣợc mở rộng. Tính chung cả BHYT bắt buộc và BHYT tự nguyện, đến nay cả nƣớc đã có khoảng 65% dân số tham gia BHYT. Tỷ lệ đó là quá thấp so với yêu cầu chăm sóc sức khoẻ (CSSK) của mọi ngƣời dân, thực hiện công bằng xã hội trong lĩnh vực này. Để tiến tới thực hiện BHYT toàn dân, ngày 29/03/2013 Thủ tƣớng chính phủ đã ban hành Quyết định số 538/QĐ-TTg phê duyệt Đề án thực hiện lộ trình tiến tới BHYT toàn dân giai đoạn 2012 - 2015 và 2020, và chỉ đạo yêu cầu các ngành, các địa phƣơng và cả hệ thống chính trị triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp nhằm thực hiện thành công đề án này. Đến ngày 25 tháng 10 năm 2013, UBND tỉnh Quảng Bình đã ban hành Kế hoạch số 1234/KH- UBND để triển khai thực hiện Đề án thực hiện lộ trình tiến tới bảo hiểm y tế toàn dân giai đoạn 2012 - 2015 và 2020 theo Quyết định số 538/QĐ-TTg của Thủ tƣớng Chính phủ. Tại Thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình, hoạt động BHYT thời gian qua, nhất là từ khi Luật bảo hiểm y tế có hiệu lực (01/7/2009), đã đƣợc tiến 1
hành một cách chủ động và tích cực. Nhiều đối tƣợng nghèo, ngƣời thuộc diện chính sách, học sinh, sinh viên đã đƣợc chăm sóc sức khoẻ bằng việc sử dụng thẻ BHYT. Tuy vậy, trong quá trình thực hiện chính sách BHYT vẫn còn những khó khăn, vƣớng mắt, đó là: Tỷ lệ dân số toàn Thành phố tham gia BHYT tại thời điểm năm 2013 tuy có cao hơn mức chung cả nƣớc song cũng mới chỉ đạt 74%; tỷ lệ ngƣời lao động trong các Doanh nghiệp tƣ nhân và ngƣời cận nghèo tham gia BHYT còn thấp; việc cấp thẻ bảo hiểm y tế cho trẻ em dƣới 6 tuổi còn chậm; chất lƣợng khám, chữa bệnh của một số cơ sở y tế chƣa thực sự đáp ứng yêu cầu; công tác quản lý, đấu thầu vật tƣ, thuốc, hoá chất phục vụ cho khám, chữa bệnh BHYT tại một số cơ sở y tế còn bất cập. Để góp phần khắc phục những hạn chế trên, tôi chọn đề tài: “Bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình” làm luận văn thạc sỹ. Câu hỏi nghiên cứu của đề tài là: Tại sao phải thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân? Thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình phải làm gì để sớm hoàn thành bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở đánh giá thực trạng BHYT tại thành phố Đồng Hới từ năm 2008 đến nay, chỉ ra những hạn chế và nguyên nhân của nó, từ đó đề xuất các giải pháp để thúc đẩy hoạt động BHYT toàn dân trên điạ bàn từ nay đến năm 2020. 2.2. Nhiệm vụ Để đạt đƣợc mục đích nêu trên, luận văn có các nhiệm vụ: - Hê ̣ thố ng hóa nhƣ̃ng vấ n đề lý luâ ̣n về phát triể n BHYT để làm cơ s ở cho việc nghiên cƣ́u các nội dung của đề tài. - Phân tić h thƣ̣c tra ̣ng phát triển BHYT trên địa bàn thành ph ố Đồng Hới từ năm 2009 đến hết năm 2013, đánh giá những thành tựu, chỉ ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại đó. 2
- Đề xuất các giải pháp đẩy mạnh phát triển BHYT toàn dân trên điạ bàn thành phố Đồng Hới đến năm 2020. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của đề tài là hệ thống chăm sóc sức khoẻ cho ngƣời dân qua các hoạt động BHYT. 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Phạm vi nội dung: nghiên cứu hoạt động BHYT toàn dân. + Phạm vị không gian: nghiên cƣ́u phát tri ển BHYT trên điạ bàn thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. + Phạm vi thời gian: từ khi Luật bảo hiểm y tế có hiệu lực (tháng 7/2009) đến 31/12/2013. 4. Đóng góp của luận văn + Làm rõ thêm những vấn đề lý luận về BHYT toàn dân. + Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động BHYT toàn dân tại thành phố Đồng Hới trong giai đoạn 2008-2013, chỉ rõ những thành tựu, hạn chế và căn nguyên của những hạn chế đó. + Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thành BHYT toàn dân trên địa bàn thành phố Đồng Hới vào năm 2020. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục và danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn đƣợc kết cầu gồm 4 chƣơng sau: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và những vấn đề lý luận, kinh nghiệm về bảo hiểm y tế toàn dân Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng Bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình Chương 4: Quan điểm và giải pháp thực hiện bảo hiểm y tế toàn dân tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình đến năm 2020 3
Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, KINH NGHIỆM VỀ BẢO HIỂM Y TẾ TOÀN DÂN 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu Bảo hiểm Y tế là một trong những chính sách an sinh xã hội quan trọng, là một vấn đề xã hội lớn, vì vậy đã đƣợc nhiều tổ chức, nhiều ngƣời quan tâm nghiên cứu. Trong những năm qua đã có nhiều công trình, bài viết về hoạt động BHYT ở các góc độ, khía cạnh khác nhau. Trong đó, các công trình đã công bố liên quan đến đề tài luận văn có thể chia thành 2 nhóm: Nhóm các công trình nghiên cứu về BHYT nói chung và nhóm các công trình viết về BHYT tại các địa phƣơng và tỉnh Quảng Bình. 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về bảo hiểm y tế - "Các giải pháp cơ bản nhằm tiến tới thực hiện Bảo hiểm y tế toàn dân" (năm 2004), đề tài nghiên cứu khoa học do tiến sĩ Phạm Đình Thành, Trung tâm nghiên cứu khoa học, Bảo hiểm xã hội Việt Nam làm Chủ nhiệm. Đề tài đƣợc thực hiện vào thời điểm mà vấn đề chăm sóc sức khoẻ cho nhân dân đang đƣợc quan tâm sâu sắc, tác giả đã nghiên cứu các vấn đề lý luận cơ bản của BHYT, nhƣ: bản chất, ý nghĩa, những nguyên tắc và các đặc trựng của BHYT. Tác giả đã đề cập đến những mô hình BHYT của một số nƣớc trên thế giới, trong đó tập trung ở các nƣớc châu Âu và châu Á; tác giả đã chỉ ra chƣa có một mô hình BHYT của một nƣớc nào giống nƣớc nào, từ đó tác giả đã đề cập đến việc xây dựng và phát triển BHYT cũng cần nghiên cứu đến phong tục, tập quán, thói quen, tâm lý của đối tƣợng nhắm đến vận động. Tác giả đã đánh giá thực trạng về hoạt động BHYT, về cung cấp các dịch vụ y tế, cơ sở vật chất y tế, sự tăng giá thuốc, sự quá tải của các bệnh viện và chỉ ra những hạn chế, khó khăn, thách thức cho phát triển BHYT của Việt Nam trong thời 4
điểm đó. Từ lý luận, thực trạng hoạt động BHYT ở Việt Nam, những mô hình của nƣớc ngoài, tác giả đã đƣa ra các giải pháp cơ bản nhằm tiến tới thực hiện BHYT toàn dân, trong đó tác giả đã phân tích, nghiên cứu sâu từng nhóm đối tƣợng để đề xuất thời điểm, thời gian đƣa các nhóm giải pháp này này vào thực hiện BHYT theo luật định và tiến tới việc bao phủ BHYT cho toàn dân. - "Những giải pháp thúc đẩy tiến trình BHYT toàn dân", (2007) của Đỗ Văn Sinh, đăng trên tạp chí BHXH, số 10. Bài viết đã đánh giá những thuận lợi, khó khăn của BHYT toàn dân và đƣa ra những giải pháp thúc đẩy tiến trình BHYT toàn dân. Về mặt thuận lợi, ngƣời dân đã nhận thức đƣợc BHYT là nhu cầu thiết thực, hơn nữa thu nhập và mức sống của ngƣời dân ngày càng đƣợc nâng lên đã làm tăng nhu cầu khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe. Tuy nhiên, tiến trình BHYT toàn dân đang gặp không ít khó khăn khi tỷ lệ ngƣời tham gia BHYT còn thấp; do tình trạng quá tải ở bệnh viện các tuyến, các thủ tục KCB còn nhiều vƣớng mắc khiến ngƣời dân chƣa mấy mặn mà với BHYT; mức đóng BHYT hiện nay hơi cao so với nhiều gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn; nhận thức của ngƣời dân về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của chính sách BHYT chƣa đầy đủ; Tính chia sẻ cộng đồng còn hạn chế. Nhiều ngƣời dù tham gia BHYT vẫn chƣa hiểu rõ các quyền lợi mình đƣợc hƣởng hay nghĩa vụ mình phải thực hiện. Để thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân, bài viết đã xác định các giải pháp về tăng cƣờng tuyên truyền, phổ biến triển khai chính sách, pháp luật về BHYT; Tăng cƣờng trách nhiệm lãnh đạo, quản lý và tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT của các cấp ủy Đảng, chính quyền; Nâng cao chất lƣợng khám chữa bệnh ở các tuyến; cải cách thủ tục hành chính trong khám chữa bệnh; nâng cao tinh thần, thái độ, đạo đức nghề nghiệp trong cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh; nâng cao chất lƣợng việc thực hiện các chế độ, chính sách về BHYT; tăng cƣờng trách nhiệm quản lý nhà nƣớc về BHYT, sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý nhà 5
nƣớc về BHYT; thƣờng xuyên tổ chức thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm trong thực hiện chính sách, pháp luật về BHYT. - "Thực hiện chính sách Bảo hiểm Y tế ở nước ta thành tựu, thách thức và giải pháp", (2009) của PGS.TS. Đào Văn Dũng, đăng trên tạp chí Tuyên giáo số tháng 8. Tác giả đã đánh giá 17 năm thực hiện chính sách BHYT, với ba lần thay đổi Nghị định, BHYT đã tạo nên những thay đổi quan trọng về cơ chế, chính sách tài chính và các hoạt động BHYT. Hệ thống tổ chức bộ máy và chính sách BHYT từng bƣớc đƣợc hoàn thiện, nhiều văn bản pháp luật về BHYT đƣợc ban hành, tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai chính sách BHYT. Đối tƣợng tham gia BHYT ngày càng đƣợc mở rộng và tăng dần số lƣợng; quyền lợi của ngƣời tham gia BHYT ngày càng đầy đủ hơn; tổ chức khám bệnh, chữa bệnh BHYT ngày càng phù hợp hơn, đƣợc triển khai cả khu vực công lập và tƣ nhân; thu, chi quỹ BHYT tăng dần hàng năm. Bên cạnh những thành tựu đã đạt đƣợc, Báo cáo cũng đã đánh giá những tồn tại, bất cập nhƣ: mức độ bao phủ BHYT trong dân thấp (khoảng 46% dân số), một số quyền lợi của ngƣời tham gia BHYT chƣa rõ ràng, mối quan hệ giữa quyền lợi và mức đóng chƣa đƣợc giải quyết tốt; công tác tuyên truyền chƣa đồng bộ, thiếu tính hấp dẫn. Để khắc phục tình trạng hạn chế, bất cập và từng bƣớc hoàn thiện chính sách, pháp luật về BHYT, nâng cao chất lƣợng khám, chữa bệnh của nhân dân, tác giả đƣa ra 5 nhóm giải pháp cần đẩy mạnh thực hiện. - Gần đây nhất, vào tháng 10 năm 2013, Trung tâm thông tin khoa học, Viện nghiên cứu lập pháp của Uỷ ban Thƣờng vụ Quốc Hội có nghiên cứu chuyên đề "Bảo hiểm y tế toàn dân - Thực trạng và kiến nghị", đăng tải trên cổng thông tin điện tử Viện nghiên cứu Lập pháp của Quốc Hội. Chuyên đề đã giới thiệu một số thông tin khái quát về BHYT, nêu các lý do mà Việt Nam đã xác định mốc thời gian 01/01/2014 là thời điểm các đối tƣợng có trách nhiệm tham gia BHYT và có lộ trình từ 3 - 5 năm đảm bảo bao phủ toàn dân. 6
Chuyên đề cũng đã nêu ra thực tiễn kinh nghiệm quốc tế cho thấy không một nƣớc nào thực hiện thành công BHYT toàn dân nếu dựa trên sự tham gia tự nguyện, ở các quốc gia, luật pháp hầu hết bắt buộc thực hiện BHYT toàn dân, tuy thời gian hoàn thành có khác nhau, nhƣng có chung về điều kiện kinh tế là GDP đạt hơn 1.500 USD/đầu ngƣời. Chuyên đề đã đánh giá thực trạng thực hiện BHYT toàn dân ở Việt Nam, nhƣ: các chính sách pháp luật về BHYT hiện hành, tỷ lệ bao phủ BHYT, mức độ tiếp cận về dịch vụ y tế; ghi nhận tính ƣu việt và tốt đẹp của chính sách BHYT và Chuyên đề cũng đã chỉ ra những bất cập trong tổ chức thực hiện. Từ đó Chuyên đề đã đề xuất sửa đổi, bổ sung một số vấn đề Luật Bảo hiểm y tế, nhằm thực hiện mục tiêu BHYT toàn dân theo lộ trình đã đƣợc phê duyệt. 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về bảo hiểm y tế tại các địa phương và tỉnh Quảng Bình - "Đánh giá thực trạng và hiệu quả áp dụng phương thức chi trả bảo hiểm y tế bắt buộc tại các bệnh viện tuyến huyện tỉnh Thanh Hoá" (2005), Luận án Tiến sỹ y học của Trần Khắc Lộng, lƣu tại Thƣ viện Quốc gia. Luận án đã đánh giá thực trạng thực hiện phƣơng thức chi trả theo giá ngày giƣờng và phí dịch vụ BHYT bắt buộc tại hai bệnh viện huyện Hoằng Hoá và thị xã Thanh Hoá năm 1993 - 1996. Đánh giá hiệu quả phƣơng thức chi trả khoán quy định suất theo thẻ BHYT bắt buộc tại hai bệnh viện trên trong hai năm 1997 - 1998. - "Nghiên cứu thực trạng và góp phần hoàn thiện mô hình khám chữa bệnh bảo hiểm y tế tại trạm y tế xã Phù Linh và Đức Hoà huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội" (2005). Luận án Tiến sỹ y học của Lƣơng Ngọc Khuê, lƣu tại thƣ viện Quốc gia. Trong luận án này tác giả đã mô tả kiến thức, thái độ và sự hiểu biết trong thực hành của ngƣời dân, của chính quyền các cấp, chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, những tồn tại, hạn chế, các yếu tố ảnh hƣởng và 7
những thách thức đối với các cơ sở y tế thực hiện nhiệm vụ khám chữa bệnh cho ngƣời có thẻ BHYT. Đánh giá bƣớc đầu hiệu quả của một số biện pháp can thiệp khám chữa bệnh cho ngƣời có thẻ BHYT tại hai xã Phù Linh và Đức Hoà huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội. - “Bảo hiểm y tế cho người nghèo ở Hà Nội” (2010), Luận văn Thạc sỹ của Nguyễn Thanh Bình, Trƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ bản về hoạt động BHYT cho ngƣời nghèo, đánh giá thực trạng BHYT cho ngƣời nghèo trên địa bàn Thành phố Hà Nội từ năm 2005-2010; Nêu ra những kết quả thực hiện và những tồn tại, hạn chế trong hoạt động này và nguyên nhân của nó. Luận văn đã phân tích, nghiên cứu sâu 3 vấn đề về hoạt động BHYT cho ngƣời nghèo ở Hà Nội đang đặt ra tại thời điểm lúc đó là: Hệ thống bệnh viện bị quá tải; Chi phí y tế vƣợt khả năng quỹ khám chữa bệnh cho ngƣời nghèo; Còn quá nhiều rào cản khiến các bệnh nhân nghèo ít đến với các cơ sở KCB. Luận văn đã đƣa ra 5 giải pháp chủ yếu thúc đẩy BHYT cho ngƣời nghèo tại Thành phố Hà Nội. - "Bảo hiểm y tế cho người nghèo ở tỉnh Nghệ An" (2014), Luận văn Thạc sỹ của Nguyễn Thị Ái Linh, Trƣờng Đại học kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội. Luận văn đã đánh giá, làm rõ thực trạng hoạt động BHYT cho ngƣời nghèo tại tỉnh Nghệ An trong thời gian qua đã đạt đƣợc nhiều thành tựu đáng ghi nhận, chỉ ra những việc chƣa làm đƣợc nhƣ: công tác tuyên truyền còn hạn chế, bất cập; bình xét hộ nghèo chƣa chính xác; cung cấp dịch vụ y tế còn hạn chế, thủ tục khám, chữa bệnh còn phiền hà; lạm dụng quỹ BHYT còn phổ biến; cấp trùng thẻ BHYT còn xảy ra. Luận văn đã nêu ra những vấn đề nổi cộm đòi hỏi phải đƣợc giải quyết đó là: quy định ngƣời nghèo cùng chi trả 5% chi phí khám, chữa bệnh là khó cho đối tƣợng; mức đóng BHYT thấp; cơ sở KCB từ huyện đến tỉnh bị quá tải; mức hƣởng BHYT phức tạp gây bất lợi cho 8