Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Hỗ trợ nhà nước đối với hoạt động của DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp

Chia sẻ: SuSan Weddy | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:201

Thêm vào BST

Báo xấu

28
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp từ đó đề xuất giải pháp để tăng cường hỗ trợ của Nhà nước đối với hoạt động DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế chính trị: Hỗ trợ nhà nước đối với hoạt động của DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------- LÊ THIẾT LĨNH HỖ TRỢ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA HÀ NỘI TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ Hà Nội, 2020
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ---------- LÊ THIẾT LĨNH HỖ TRỢ NHÀ NƢỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA HÀ NỘI TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: Kinh tế chính trị Mã số: 9 31 01 02.01 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: 1. PGS.TS LÊ QUỐC HỘI 2. TS. TRẦN QUANG TUYẾN Hà Nội, 2020
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận án là trung thực, khách quan và chƣa từng đƣợc bảo vệ ở bất kỳ học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã đƣợc cám ơn, các thông tin trích dẫn trong luận án này đều đƣợc chỉ rõ nguồn gốc. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Luận án Lê Thiết Lĩnh
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới Ban Lãnh đạo Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội cùng các thầy cô giáo tham gia giảng dạy đã cung cấp những kiến thức cơ bản, chuyên môn sâu và đã giúp đỡ tôi trong quá trình học tập nghiên cứu. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Lê Quốc Hội và TS.Trần Quang Tuyến – thầy giáo hƣớng dẫn khoa học đã tận tâm giúp đỡ và chỉ dẫn cho tôi những kiến thức cũng nhƣ phƣơng pháp luận trong suốt thời gian hƣớng dẫn nghiên cứu, hoàn thành luận án. Tôi xin chân thành cảm ơn các Sở, Ban, Ngành có liên quan đã cung cấp tài liệu, các bạn đồng nghiệp, những ngƣời thân, bạn bè đã động viên, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án này. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả Luận án Lê Thiết Lĩnh
MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................1 CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ...................................................................................................................5 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV ..5 1.1.1. Tổng quan các công trình ngoài nƣớc. .........................................................5 1.1.2. Tổng quan các công trình trong nƣớc. ..........................................................8 1.2. Tổng quan các công trình nghiên cứu tác động hỗ trợ nhà nƣớc đến hoạt động của doanh nghiệp .........................................................................................11 1.2.1. Tổng quan các công trình ngoài nƣớc ........................................................11 1.2.2. Tổng quan các công trình trong nƣớc .........................................................15 1.3. Những vấn đề đã đƣợc nghiên cứu và khoảng trống nghiên cứu của luận án ...16 1.3.1. Những vấn đề rút ra từ các công trình nghiên cứu đã đƣợc đề cập ở trên ..16 1.3.2. Những vấn đề sẽ tiếp tục nghiên cứu trong luận án ...................................17 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................18 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỖ TRỢ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP ................................................................................. 19 2.1. Một số vấn đề lý luận về DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp ....................19 2.1.1. Khái niệm DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp........................................19 2.1.2. Đặc điểm của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp ..................................22 2.1.3. Vai trò của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp.......................................24 2.2. Lý luận hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp ........25 2.2.1. Khái niệm của hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp .25 2.2.2. Các hình thức hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp. ........................................................................................................26 2.2.3. Đặc điểm của hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp. ....30 2.2.4. Sự cần thiết hỗ trợ của nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp ....31 2.2.5. Nội dung nghiên cứu hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp..........................................................................................................34 2.3. Các tiêu chí đánh giá và các yếu tố ảnh hƣởng đến hỗ trợ của nhà nƣớc đối với hoạt động các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp ......................................38 2.3.1. Tiêu chí đánh giá hỗ trợ của nhà nƣớc đối với các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp...........................................................................................................38
2.3.2. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hỗ trợ của nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp....................................................................................................39 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................44 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ..................................................45 3.1. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU .....................................................................................45 3.2. CÁCH TIẾP CẬN ...............................................................................................45 3.3. KHUNG PHÂN TÍCH .........................................................................................47 3.4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...........................................................................49 3.4.1. Phƣơng pháp thu thập thông tin, số liệu. ....................................................49 3.4.2. Phƣơng pháp tổng hợp thông tin và xử lý số liệu .......................................55 3.4.3. Phƣơng pháp phân tích thông tin. ...............................................................55 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................61 CHƯƠNG 4 THỰC TRẠNG HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP TẠI HÀ NỘI... 62 4.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế, xã hội của thành phố Hà Nội.............................62 4.1.1. Đặc điểm tự nhiên, vị trí địa lý của thành phố Hà Nội ...............................62 4.1.2. Đặc điểm kinh tế, xã hội của thành phố Hà Nội .........................................63 4.2. Khái quát hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội ..................................................................................................66 4.2.1. Khái quát DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội .......................66 4.2.2. Khái quát lao động tại các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội ....66 4.2.3. Khái quát vốn SXKD và tài sản cố định tại các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội. ........................................................................................68 4.2.4. Khái quát Doanh thu và lợi nhuận của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp 69 4.3. Phân tích thực trạng hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội .................................................................70 4.3.1. Thực trạng hỗ trợ tài chính .........................................................................70 4.3.2. Thực trạng hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực.............................81 4.3.3. Thực trạng hỗ trợ KHCN và cải tiến sản phẩm. .........................................91 4.3.4. Thực trạng hỗ trợ tìm kiếm thị trƣờng. .....................................................100 4.4. Ƣớc lƣợng tác động của hỗ trợ nhà nƣớc đối với hoạt động DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp ..........................................................................................109 4.4.1. Hỗ trợ nhà nƣớc đến hiệu quả tài chính của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội. ...............................................................110
4.4.2. Hỗ trợ nhà nƣớc đến năng suất của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội ............................................................................112 4.4.3. Hỗ trợ nhà nƣớc đến khả năng cải tiến và đổi mới công nghệ của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội. ..............................................................114 4.5. Đánh giá chung về hỗ trợ Nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp trên địa bàn Hà Nội .................................................................................116 4.5.1. Kết quả đạt đƣợc .......................................................................................116 4.5.2. Hạn chế .....................................................................................................117 4.5.3. Nguyên nhân của hạn chế .........................................................................120 KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 ......................................................................................124 CHƢƠNG 5: BỐI CẢNH, QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƢỚC ĐẾN HOẠT ĐỘNG DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRONG LĨNH VỰC NÔNG NGHIỆP TẠI HÀ NỘI .............................126 5.1. Bối cảnh quốc tế và trong nƣớc ảnh hƣởng tới hoạt động hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội ..........................126 5.1.1. Bối cảnh Quốc tế.......................................................................................126 5.1.2. Bối cảnh trong nƣớc..................................................................................129 5.2. Quan điểm thực hiện hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội trong thời gian tới ..................................................................131 5.2.1. Nhà nƣớc chỉ đóng vai trò kiến tạo phát triển cho DNNVV trong lĩnh vực Nông nghiệp ........................................................................................................131 5.2.2. Giảm bớt hỗ trợ trực tiếp, tăng cƣờng tạo môi trƣờng kinh doanh thuận lợi...132 5.2.3. Phát huy vai trò nhà nƣớc ở cấp địa phƣơng thống nhất với quy định, chủ trƣơng, chính sách của Nhà nƣớc .......................................................................133 5.2.4. Công tác hỗ trợ nhà nƣớc cần đảm bảo hài hòa các lợi ích ......................134 5.3. Định hƣớng phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội trong thời gian tới. .............................................................................135 5.3.1. Khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất với tiêu thụ sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, lâm nghiệp. .......................................................135 5.3.2. Khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ 4 ...............................................135 5.3.3. Chuyển dịch cơ cấu theo hƣớng tăng doanh nghiệp trong lĩnh vực chế biến, bảo quản và dịch vụ thƣơng mại. ........................................................................136 5.3.4. Tăng số lƣợng DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp trên cơ sở phát triển, chuyển đổi từ các hộ kinh doanh ........................................................................136
5.3.5. Khuyến khích Doanh nghiệp sản xuất các nông sản đặc sản có giá trị kinh tế cao, sực cạnh tranh lớn tạo lập vị thế trên thị trƣờng trong và ngoài nƣớc. ...137 5.4. Giải pháp hoàn thiện hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội ................................................................................................137 5.4.1 Nhóm giải pháp chung ...............................................................................137 5.4.2. Các giải pháp hoàn thiện hỗ trợ DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp cho từng hình thức cụ thể ..........................................................................................142 5.4.3. Các giải pháp đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp ....................154 KẾT LUẬN CHƢƠNG 5 ......................................................................................156 KẾT LUẬN ............................................................................................................158 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ...............................................................................................................160 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................161 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TT Từ viết tắt Tiếng anh Nghĩa tiếng Việt Australian Agriculture & Nông nghiệp và tài nguyên 1 AANRO Natural Resources Online thiên nhiên úc Australian Bureau of Cục Kinh tế Nông nghiệp và 2 ABARE Agricultural and Resource Tài nguyên Úc Economics Australian Bureau of 3 ABS Cục thống kê úc Statistics Agency for Industrial Cơ quan Khoa học Công 4 AIST Science and Technology nghiệp và Công nghệ Asia-Pacific Economic Diễn đàn kinh tế Châu Á - Thái 5 APEC Cooperation Bình Dƣơng Agricultural research Tổ chức nghiên cứu nông 6 ARO organization nghiệp 7 BHXH Bảo hiểm xã hội Hội đồng nông nghiệp Quốc 8 COA Council of Agricultural Gia 9 CP Chính phủ 10 ĐMCN Đổi mới Công nghệ 11 DN Doanh nghiệp 12 DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc 13 DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa 14 DNTN Doanh nghiệp tƣ nhân 15 EU European Union Cộng đồng chung châu âu Food and Agriculture Tổ chức Lƣơng thực và Nông 16 FAO Organization of the United nghiệp Liên Hiệp Quốc Nations 17 FTA Free trade agreement Cơ quan quản lý ngoại thƣơng 18 GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm nội địa 19 HĐND Hội đồng nhân dân 20 HTX Hợp tác xã 21 IEI Israel Export Institute Viện xuất khẩu Israel 22 IIA Israel improvement agency Cơ quan cải tiến Israel 23 KHCN KHCN i
TT Từ viết tắt Tiếng anh Nghĩa tiếng Việt Ministry of Economy, Bộ Kinh tế, Thƣơng mại và 24 METI Trade and Industry Công nghiệp 25 NĐ Nghị định 26 NHTM Ngân hàng Thƣơng Mại 27 NQ Nghị Quyết 28 NXB Nhà xuất bản Organization for Economic Tổ chức hợp tác và phát triển 29 OECD Co-operation and kinh tế Development Pingtung Agricultural Công viên Công nghệ sinh học 30 PABP Biotechnology Park nông nghiệp Bình Đông 31 R&D research & development Nghiên cứu và Phát triển 32 SXKD Sản xuất kinh doanh 33 TM-DV Thƣơng mại dịch vụ 34 TNHH Trách nhiệm hữu hạn 35 TW Trung ƣơng 36 UBND Ủy ban nhân dân 37 UK United Kingdom Liên hiệp vƣơng quốc Anh 38 USA United States of America Hợp chủng quốc Hoa Kỳ 39 USD United States dollar Đô la mỹ Vietnam Chamber of Phòng Thƣơng mại và Công 40 VCCI Commerce and Industry nghiệp Việt Nam 41 WB World Bank Ngân Hàng Thế giới 42 WTO World Trade Organization Tổ chức thƣơng mại thế giới 43 XHCN Xã hội chủ nghĩa ii
DANH MỤC HÌNH TT Hình Nội dung Trang 1 Hình 4.1 Quy mô số lƣợng DNNVV theo loại hình kinh tế 66 2 Hình 4.2 Số lao động tại DN-HTX theo loại hình kinh tế 67 3 Hình 4.3 Tổng giá trị TSCĐ của DN-HTX 68 4 Hình 4.4 Tổng doanh thu thuần DN-HTX 69 5 Hình 4.5 Đánh giá công tác ban hành hỗ trợ tài chính 71 Tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận đƣợc thông tin hỗ trợ 6 Hình 4.6 72 tài chính theo các kênh thông tin Đánh giá công tác ban hành hỗ trợ Đào tạo và phát 7 Hình 4.7 82 triển nhân lực Tỷ lệ Doanh nghiệp tiếp cận đƣợc thông tin hỗ trợ 8 Hình 4.8 về đào tạo và phát triển nhân lực theo các kênh 83 thông tin Đánh giá công tác ban hành hỗ trợ KHCN và cải 9 Hình 4.9 92 tiến sản phẩm Tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận đƣợc thông tin hỗ trợ 10 Hình 4.10 93 KHCN và cải tiến sản phẩm theo các kênh thông tin Đánh giá công tác ban hành hỗ trợ tìm kiếm thị 11 Hình 4.11 101 trƣờng Tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận đƣợc thông tin hỗ trợ 12 Hình 4.12 102 tìm kiếm thị trƣờng theo các kênh thông tin iii
DANH MỤC BẢNG TT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 2.1 Tiêu chí xác định DNNVV nông nghiệp 22 Nguồn thông tin và nội dung thu thập thông tin, số 2 Bảng 3.1 530 liệu đã công bố Đối tƣợng, nội dung, phƣơng pháp thu thập thông tin, 3 Bảng 3.2 52 số liệu mới 4 Bảng 4.1 Cơ cấu lao động theo vùng miền và khu vực kinh tế 67 Vốn SXKD bình quân của DN-HTX theo loại hình 5 Bảng 4.2 68 kinh tế 6 Bảng 4.3 Tổng lợi nhuận trƣớc thuế của DN-HTX 69 Ý kiến của doanh nghiệp về mức độ phù hợp của hỗ 7 Bảng 4.4 73 trợ tài chính Ý kiến của doanh nghiệp về thủ tục đăng ký hỗ trợ 8 Bảng 4.5 74 tài chính Ý kiến của doanh nghiệp về thái độ phục vụ của cơ 9 Bảng 4.6 75 quan thực thi trong hoạt động hỗ trợ tài chính 10 Bảng 4.7 Kết quả hỗ trợ tài chính 76 Tỷ lệ DN và cơ quan thực thi đánh giá công tác hỗ 11 Bảng 4.8 76 trợ tài chính Đánh giá ảnh hƣởng của Hỗ trợ tài chính tới các mục 12 Bảng 4.9 78 tiêu/lợi ích của Nhà Nƣớc Mối quan hệ lợi ích giữa DNNVV trong lĩnh vực 13 Bảng 4.10 79 nông nghiệp và Nhà nƣớc trong hỗ trợ tài chính 14 Bảng 4.11 Tác động hỗ trợ tài chính 80 Ý kiến của doanh nghiệp về mức độ phù hợp của hỗ 15 Bảng 4.12 84 trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Ý kiến của doanh nghiệp về thủ tục đăng ký của hỗ 16 Bảng 4.13 85 trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Ý kiến của doanh nghiệp về thái độ phục vụ của cơ 17 Bảng 4.14 quan thực thi trong hoạt động hỗ trợ đào tạo và phát 85 triển nguồn nhân lực 18 Bảng 4.15 Kết quả hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực 86 Tỷ lệ Doanh nghiệp và cơ quan thực thi đánh giá 19 Bảng 4.16 87 công tác hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực iv
TT Bảng Nội dung Trang Đánh giá ảnh hƣởng hỗ trợ Đào tạo tới các mục 20 Bảng 4.17 87 tiêu/lợi ích của Nhà Nƣớc Mối quan hệ lợi ích giữa DNNVV trong lĩnh vực 21 Bảng 4.18 nông nghiệp và lợi ích của Nhà nƣớc trong hỗ trợ 88 Đào tạo. 22 Bảng 4.19 Tác động hỗ trợ đào tạo và phát triển nguồn nhân lực 89 Ý kiến của doanh nghiệp về mức độ phù hợp của hỗ 23 Bảng 4.20 94 trợ KHCN và cải tiến sản phẩm Ý kiến của doanh nghiệp về thủ tục đăng ký hỗ trợ 24 Bảng 4.21 95 KHCN và cải tiến sản phẩm Ý kiến của doanh nghiệp về thái độ phục vụ của cơ 25 Bảng 4.22 quan thực thi trong hoạt động hỗ trợ KHCN và cải 95 tiến sản phẩm 26 Bảng 4.23 Kết quả hỗ trợ KHCN và cải tiến sản phẩm 95 Tỷ lệ Doanh nghiệp và cơ quan thực thi đánh giá 27 Bảng 4.24 96 công tác hỗ trợ KHCN và cải tiến sản phẩm Đánh giá ảnh hƣởng hỗ trợ KHCN tới các mục 28 Bảng 4.25 98 tiêu/lợi ích của Nhà Nƣớc Mối quan hệ lợi ích giữa DNNVV trong lĩnh vực 29 Bảng 4.26 nông nghiệp và lợi ích của Nhà nƣớc trong hỗ trợ 98 KHCN 30 Bảng 4.27 Tác động hỗ trợ KHCN và cải tiến sản phẩm 99 Ý kiến của doanh nghiệp về mức độ phù hợp của hỗ 31 Bảng 4.28 103 trợ tìm kiếm thị trƣờng Ý kiến của DN về thủ tục đăng ký hỗ trợ tìm kiếm thị 32 Bảng 4.29 103 trƣờng Ý kiến của doanh nghiệp về thái độ phục vụ của cơ 33 Bảng 4.30 quan thực thi trong hoạt động hỗ trợ tìm kiếm thị 104 trƣờng 34 Bảng 4.31 Kết quả hỗ trợ tìm kiếm thị trƣờng 104 Tỷ lệ Doanh nghiệp và cơ quan thực thi đánh giá 35 Bảng 4.32 105 công tác hỗ trợ tìm kiếm thị trƣờng. Đánh giá ảnh hƣởng hỗ trợ Tìm kiếm thị trƣờng tới 36 Bảng 4.33 106 các mục tiêu/lợi ích của Nhà Nƣớc. Mối quan hệ lợi ích giữa DNNVV trong lĩnh vực 37 Bảng 4.34 107 nông nghiệp và v
TT Bảng Nội dung Trang 38 Bảng 4.35 Tác động của hỗ trợ tìm kiếm thị trƣờng 108 Hỗ trợ nhà nƣớc đến hiệu quả tài chính của doanh 39 Bảng 4.36 110 nghiệp 40 Bảng 4.37 Hỗ trợ nhà nƣớc đến năng suất của doanh nghiệp 113 Hỗ trợ nhà nƣớc đối với khả năng cải tiến và đổi mới 41 Bảng 4.38 công nghệ của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp 115 tại Hà Nội vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ TT Sơ đồ Nội dung Trang Khung phân tích hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với hoạt 1 Sơ đồ 3.1 4 động của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp Mạng lƣới cung cấp thông tin thị trƣờng trong và 2 Sơ đồ 5.1 152 ngoài nƣớc vii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Doanh nghiệp nhỏ và vừa hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp (DNNNV trong nông nghiệp) đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển bền vững của quốc gia. Thực tế cho thấy DNNNV trong nông nghiệp đƣợc xem nhƣ một động lực chính tạo việc làm và giảm nghèo, đặc biệt trong những vùng nông thôn (Kokko & Sjöholm, 2005). Để tháo gỡ những khó khăn và phát huy tiềm năng cũng nhƣ vai trò của DNNNV trong nông nghiệp, các nƣớc trên thế giới đều thực hiện các chính sách, các nội dung hỗ trợ đối với loại hình doanh nghiệp này. Tuy nhiên, kết quả và hiệu quả thực hiện hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với DNNNV trong nông nghiệp có sự khác nhau giữa các nƣớc, phụ thuộc vào quá trình tổ chức thực hiện cũng nhƣ các điều kiện kinh tế - xã hội của mỗi nƣớc. Thêm nữa, tác động của hỗ trợ nhà nƣớc đối với sự phát triển DNNNV trong nông nghiệp là không thực sự rõ ràng. Một mặt, ảnh hƣởng của hỗ trợ nhà nƣớc có thể giúp các DNNVV hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp vƣợt qua các rào cản thể chế và các rào cản khác trong một sân chơi không bình đẳng. Mặt khác, sự hỗ trợ sai lệch có thể làm giảm động lực của khu vực này và làm méo mó thị trƣờng lao động cũng nhƣ việc phân bổ nguồn lực một cách hiệu quả, bao gồm cả việc duy trì hỗ trợ đối với các doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả trong môi trƣờng kinh doanh. Ở Việt Nam, trong 20 năm trở lại đây Nhà nƣớc cũng đã thực hiện hỗ trợ cho DNVVV nói chung cũng nhƣ các DNNVV hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp nói riêng bằng các hình thức trực tiếp và gián tiếp. Tuy nhiên, trong thực tế thực hiện hỗ trợ còn nhiều bất cập ảnh hƣởng đến hiệu quả của hỗ trợ cũng nhƣ chƣa đem lại lợi ích và kết quả mong muốn đối với cả DNNNV trong nông nghiệp và Nhà nƣớc. Đối với thành phố Hà nội, mặc dù tổng giá trị sản phẩm thuộc nông nghiệp năm 2018 chỉ chiếm 1,94 % GDP của toàn thành phố tuy nhiên lao động (từ 15 tuổi trở lên) đang làm việc trong khu nông thôn chiếm 40,2%, do đó DNNNV trong nông nghiệp đóng vai trò giải quyết vấn đề việc làm cho khu vực nông thôn. Tuy nhiên, DNNNV trong nông nghiệp Hà Nội hiện vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức nhƣ: Hoạt động sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp thƣờng gặp nhiều rủi ro 1
hơn so với các lĩnh vực khác do nông nghiệp thƣờng chịu nhiều ảnh hƣởng bởi các yếu tố tự nhiên nhƣ thời tiết, khí hậu, mƣa, nắng, gió, sâu, bệnh; Khả năng tiếp cận nguồn đất đai, vốn và thông tin thị trƣờng còn gặp khó khăn; Lao động trong khu vực nông nghiệp, nông thôn thƣờng có trình độ dân trí thấp, kỹ năng canh tác lạc hậu khiến cho sức cạnh tranh của sản phẩm nông nghiệp trên thị trƣờng là rất kém... Trong những năm gần đây Hà Nội cũng đã thực hiện nhiều hình thức hỗ trợ nhằm tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ doanh nghiệp trong lĩnh vực nông nghiệp phát triển, nâng cao năng lực cạnh tranh cụ thể tại các văn bản: Nghị Quyết số 04/2015/NQ- HĐND ngày 01/12/2015; Nghị quyết số 17/2015/NQ-HĐND ngày 02/12/2015; Nghị quyết số 03/2015/NQ-HĐND ngày 08/7/22015; Nghị quyết số 25/2013/NQ- HĐND ngày 04/12/2013 của Hội đồng nhân dân Thành phố... Tuy nhiên việc thực hiện các hỗ trợ này vẫn còn nhiều bất cập nhƣ: tâm lý của đối tƣợng thụ hƣởng thích đƣợc nhận hỗ trợ trực tiếp hơn hỗ trợ gián tiếp, số lƣợng các cơ sở sản xuất giống nông nghiệp chƣa nhiều với quy mô nhỏ nên khả năng tiếp cận nguồn vốn vay đầu tƣ còn hạn chế, một số điều kiện chƣa phù hợp với thực tiễn nên khiến doanh nghiệp khó tiếp cận với hỗ trợ, ngoài ra diễn biến phức tạp của thời tiết, khí hậu và dịch bệnh khiến cho việc thu hút đầu tƣ vào lĩnh vực nông nghiệp càng trở nên khó khan, thủ tục để nhận hỗ trợ vẫn còn rƣờm rà phức tạp; kết quả và hiệu quả của hỗ trợ Nhà nƣớc đối với DNNNV trong nông nghiệp Hà Nội vẫn còn thấp chƣa thu hút đƣợc doanh nghiệp đầu tƣ vào sản xuất nông nghiệp, số lƣợng doanh nghiệp nông nghiệp tại Hà Nội giảm qua các năm. Cho đến nay dƣờng nhƣ chƣa có nghiên cứu nào đánh giá tác động của hỗ trợ nhà nƣớc đến hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNNV trong nông nghiệp Hà Nội cũng nhƣ làm rõ mối quan hệ lợi ích giữa Nhà nƣớc và DNNNV trong nông nghiệp trong quá trình thực hiện hỗ trợ. Ngoài ra, còn thiếu vắng các nghiên cứu nào đi sâu nghiên cứu hỗ trợ của nhà nƣớc đối với hoạt động DNNNV trong nông nghiệp Hà Nội trên tất cả các bƣớc trong thực hiện hỗ trợ để cung cấp luận cứ khoa học và căn cứ thực tiễn cho việc đề xuất giải pháp thực hiện có hiệu quả hỗ trợ của nhà nƣớc đối với hoạt động DNNNV trong nông nghiệp ở Hà Nội. Với những lý do nêu trên, đề tài “Hỗ trợ nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp” đƣợc nghiên cứu sinh chọn làm đề tài luận án. 2
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1 Mục đích nghiên cứu: Nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn về hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp từ đó đề xuất giải pháp để tăng cƣờng hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với hoạt động DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp. 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu: - Hệ thống hóa và làm rõ cơ sở lý thuyết về hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp. - Phân tích thực trạng hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp. - Phân tích tác động của hỗ trợ Nhà nƣớc đến hoạt động sản xuất kinh doanh của DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp. - Đề xuất các giải pháp và kiến nghị hoàn thiện hỗ trợ Nhà nƣớc đối với DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tƣợng nghiên cứu của luận án là hỗ trợ nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp. b. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: nghiên cứu đƣợc thực hiện trên địa bàn thành phố Hà Nội. - Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng giai đoạn từ năm 2007 đến năm 2019 và đề xuất giải pháp đến năm 2025. - Về nội dung: + Trên thực tế có nhiều hình thức hỗ trợ của nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tuy nhiên, trong luận án, tác giả chỉ nghiên cứu các hình thức hỗ trợ chính nhƣ sau: Hỗ trợ tài chính; Hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực; Hỗ trợ về công nghệ; Hỗ trợ về tiếp cận thông tin, thị trƣờng. + Nội dung nghiên cứu đƣợc tiếp cận theo các quy trình thực hiện hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp từ công tác ban hành, tổ chức thực hiện đến đánh giá kết quả và tác động. 4. Những đóng góp mới của Luận án - Về lý luận: Luận án góp phần làm rõ hơn lý luận về hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với các 3
DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp, bao gồm luận giải rõ khái niệm và làm rõ những nội dung hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp. Luận án đã xác định các tiêu chí đánh giá hiệu quả hỗ trợ nhà nƣớc đến hoạt động của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp. Đặc biệt, luận án đã làm rõ mối quan hệ lợi ích của Nhà nƣớc và doanh nghiệp trong thực hiện hỗ trợ của Nhà nƣớc đối với các DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp. - Về thực tiễn: Luận án làm rõ các hình thức hỗ trợ Nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại thành phố Hà Nội. Phân tích thực trạng hỗ trợ của nhà nƣớc đến hoạt động của DNNVV Hà Nội trong lĩnh vực nông nghiệp thời gian qua, trên cơ sở đó chỉ ra những hạn chế, nguyên nhân hạn chế trong hỗ trợ DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp của thành phố Hà Nội. Luận án đã đề xuất những giải pháp hoàn thiện hỗ trợ của Nhà nƣớc nhằm tạo điều kiện cho DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp hoạt động hiệu quả trong thời gian tới. Kết quả nghiên cứu sẽ là nguồn tƣ liệu hữu ích đối với các nhà hoạch định chính sách quản lý vĩ mô nói chung, giúp ích cho quá trình hoạch định và thực thi chính sách nhằm phát triển các DNNVV thuộc lĩnh vực nông nghiệp tại thành phố Hà Nội nói riêng hiện nay và trong thời gian tới. 5. Kết cấu luận án. Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án đƣợc kết cấu thành 5 chƣơng bao gồm: - Chƣơng 1: Tổng quan tài liệu nghiên cứu liên quan đến luận án - Chƣơng 2: Cơ sở lý luận về hỗ trợ nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp - Chƣơng 3: Phƣơng pháp nghiên cứu - Chƣơng 4: Thực trạng hỗ trợ nhà nƣớc đối với hoạt động của DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội - Chƣơng 5: Giải pháp hoàn thiện hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hà Nội. 4
CHƢƠNG 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về hỗ trợ nhà nƣớc đối với DNNVV 1.1.1. Tổng quan các công trình ngoài nước. Với vai trò quan trọng của doanh nghiệp trong nền kinh tế đã đƣợc nhiều quốc gia thừa nhân đồng thời cũng đã có một số công trình nghiên cứu ngoài nƣớc về hỗ trợ của nhà nƣớc đối với doanh nghiệp cụ thể nhƣ: Theo Carlsson. B và cộng sự (1997) cho rằng Nhà nƣớc không nên hỗ trợ trực tiếp cho các DNNVV mà nên thông qua các công cụ trung gian nhƣ thuế, tổ chức tƣ vấn… Chính sách thuế doanh nghiệp có ảnh hƣởng tiêu cực tới năng suất của các DNNVV, thêm vào đó các doanh nghiệp có quy mô càng lớn mức độ ảnh hƣởng càng cao. (Arturo José Galindo và cộng sự, 2011). Jan Poucek và cộng sự (2006) nghiên cứu các vấn đề phát triển của DNNVV (SMEs) tại Cộng hòa Séc. Tác giả cho thấy quá trình chuyển đổi diễn ra trong nền kinh tế quốc gia Séc sau năm 1989 đã dẫn đến sự tăng trƣởng đáng kể về số lƣợng DNNVV và đóng góp quan trọng của họ trong nền kinh tế quốc gia Séc. Tác giả phân tích chi tiết về các hình thức hỗ trợ cho các DNNVV thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính trung ƣơng Cộng hòa Séc. Các hình thức hỗ trợ đƣợc thành lập để loại bỏ các vấn đề của DNNVV do sức mạnh kinh tế thấp và khả năng huy động vốn để phát triển doanh nghiệp của họ. Jong Ha Lee và cộng sự (2011) điều tra mức độ hiệu quả của chính phủ trong việc thúc đẩy sự hài lòng của các doanh nhân nữ sử dụng mô hình phƣơng trình cấu trúc. Tác giả đã nghiên cứu tác động nhân quả từ chính sách hỗ trợ của Chính phủ và quy trình hỗ trợ của Chính phủ đối với sự hài lòng của nữ doanh nhân cùng với nhiều yếu tố cá nhân khác nhƣ năng lực cá nhân, cuộc sống gia đình, mạng xã hội và môi trƣờng kinh doanh. Kết quả thực nghiệm cho thấy quá trình hỗ trợ của Chính phủ có hiệu quả cao nhất trong việc cải thiện sự hài lòng của các doanh nhân nữ. Tuy nhiên, mức độ hiện tại của quá trình hỗ trợ từ Chính phủ là tƣơng đối thấp và do đó cần phải đƣợc cải thiện. 5