Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn TP. HCM giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2010

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:79

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn về Ngân hàng Thương mại và hiệu quả hoạt động của các mgân hàng thương mại; phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả hoạt động của các ngân hàng thương mại trên địa bàn TP.HCM; nêu ra những định hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng Thương mại trên địa bàn TP.HCM.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của các Ngân hàng thương mại trên địa bàn TP. HCM giai đoạn từ năm 2006 đến năm 2010

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM NGUYỄN THỊ THU LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2005
MUÏC LUÏC LÔØI MÔÛ ÑAÀU CHÖÔNG 1 : NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI. 1 1.1 / Lyù luaän veà Ngaân haøng thöông maïi. 1 1.1.1 – Khaùi nieäm veà Ngaân haøng thöông maïi.. 1 1.1.2 – Chöùc naêng cuûa Ngaân haøng thöông maïi. 2 1.1.2.1- Trung gian tín duïng. .............................................................. 2 1.1.2.2- Trung gian thanh toaùn. .. 2 1.1.2.3- Cung öùng caùc dòch vuï khaùc. 2 1.1.3 – Vai troø cuûa Ngaân haøng thöông maïi trong neàn kinh teá . 3 1.2 / Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi. 3 1.2.1 – Khaùi nieäm veà hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. 3 1.2.1.1 – Hieäu quaû ñoái vôùi neàn kinh teá- xaõ hoäi. ................................. 3 1.2.1.2 - Hieäu quaû ñoái vôùi baûn thaân caùc Ngaân haøng thöông maïi 6 1.2.2 – Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi. 6 1.2.2.1 – Caùc chæ tieâu ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng thöông maïi 6 1.2.2.2 – Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM 9 (i) Chæ tieâu veà khaû naêng sinh lôøi................................................... 9 Trang 1
(ii) Chæ tieâu veà chaát löôïng tín duïng.... 11 (iii) Voøng quay voán tín duïng...................................... 12 1.2.3 – YÙ nghóa cuûa vieäc naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi . 12 1.3 / Caùc nhaân toá cô baûn aûnh höôûng ñeán hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi 13 1.3.1 Nhaân toá töø beân ngoaøi. ... 13 1.3.1.1 - Moâi tröôøng kinh teá. ............... 13 1.3.1.2 - Moâi tröôøng phaùp lyù. .... 14 1.3.1.3 - Söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä thoâng tin vaø vieãn thoâng. 15 1.3.1.4 - Söï thanh tra vaø giaùm saùt cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc caùc caáp.. ...... 15 1.3.1.5 - Söï caïnh tranh giöõa caùc NHTM. 15 1.3.2 Caùc nhaân toá beân trong. ... 15 1.3.2.1 - Naêng löïc quaûn trò, ñieàu haønh vaø kieåm soaùt hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM. ................ 15 1.3.2.2 - Chính saùch phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. .............. 16 1.3.2.3 - Chuû tröông veà ñaàu tö ñeå phaùt trieån coâng ngheä ngaân haøng. 16 CHÖÔNG 2 : THÖÏC TRAÏNG VAØ HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM ......... 17 2.1/ Toång quan veà kinh teá-xaõ hoäi cuûa TPHCM. ........................................ 17 2.2/ Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa caùc NHTM. .............................................. 20 2.2.1 - Heä thoáng NHTM treân ñòa baøn TPHCM. 20 Trang 2
2.2.2 - Thöïc traïng hoaït ñoäng cuûa heä thoáng NHTM. 21 2.2.2.1 - Thöïc traïng hoaït ñoäng huy ñoäng voán. 21 2.2.2.2 - Thöïc traïng hoaït ñoäng tín duïng. 24 2.2.2.3 - Thöïc traïng hoaït ñoäng thanh toaùn –dòch vuï khaùc. 29 2.3/ Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM: 31 2.3.1 - Ñoái vôùi kinh teá – xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá. 31 2.3.1.1 - Huy ñoäng voán vaø caáp tín duïng ngaøy caøng taêng ñaõ goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá treân ñòa baøn thaønh phoá. 31 2.3.1.2 - Goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá, thuùc ñaåy quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa treân ñòa baøn. ........... 32 2.3.1.3 - Hoaït ñoäng thanh toaùn cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM ngaøy caøng hieän ñaïi, phaùt trieån vaø môû roäng ñaõ taïo ñieàu kieän luaân chuyeån voán nhanh hôn, tieát kieäm ñöôïc chi phí löu thoâng xaõ hoäi. 32 2.3.1.4 - Hoaït ñoäng tín duïng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi ôû Thaønh phoá ñaõ ñoùng goùp trong vieäc thöïc hieän chuû tröông chính saùch cuûa 33 Nhaø nöôùc. ............. 2.3.2 - Ñoái vôùi heä thoáng NHTM treân ñòa baøn. 34 2.3.2.1 - Chæ tieâu toång quan veà ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa Ngaânhaøng 34 2.3.2.2 - Chæ tieâu veà khaû naêng sinh lôøi. 35 2.3.3 - Nhaän xeùt, ñaùnh giaù veà hieäu quaû hoaït ñoäng. 40 CHÖÔNG 3 : GIAÛI PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI TREÂN ÑÒA BAØN TP.HCM TRONG QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP 42 3.1/ Muïc tieâu, chieán löôïc phaùt trieån hoaït ñoäng ngaân haøng & ñònh höôùng naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi treân ñòa 42 baøn TP.HCM. . Trang 3
3.1.1- Muïc tieâu, chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa TP.HCM töø nay ñeán naêm 2010. 42 3.1.2 - Ñònh höôùng phaùt trieån heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa 43 baøn … 3.2/ Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc ngaân haøng thöông maïi. .............................................................................................................. 44 3.2.1 - Giaûi phaùp gaén vôùi hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi. 44 3.2.1.1 - Giaûi phaùp veà naâng cao naêng löïc taøi chính cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi. 44 3.2.1.2 - Giaûi phaùp veà naâng cao naêng löïc hoaït ñoäng kinh doanh . ... 50 3.2.2 - Caùc giaûi phaùp hoã trôï phoái hôïp. ........................................... 55 3.2.2.1 - Naâng cao vai troø quaûn lyù cuûa Ngaân haøng Nhaø nöôùc 55 TP.HCM. 3.2.2.2 - Keát hôïp hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi vôùi caùc toå chöùc taøi chính khaùc nhö quyõ hoå trôï phaùt trieån, quyõ ñaàu tö phaùt trieån. ... 56 3.2.2.3 - Caùc giaûi phaùp kieán nghò ... 56 KEÁT LUAÄN Taøi lieäu tham khaûo Phuï luïc Trang 4
LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1. LYÙ DO HÌNH THAØNH ÑEÀ TAØI : Sau hôn 10 naêm ñoåi môùi, heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi Vieät Nam ñaõ caên baûn thay ñoåi dieän maïo caû veà qui moâ, caû veà caáu truùc heä thoáng cuõng nhö noäi dung hoaït ñoäng vaø gaén chaët vôùi quaù trình ñoåi môùi toaøn dieän cuûa neàn kinh teá ñaát nöôùc. Hoaït ñoäng cuûa heä thoáng Ngaân haøng goùp phaàn ñaåy nhanh nhòp ñoä taêng tröôûng GDP; kieàm cheá, kieåm soaùt laïm phaùt; kích thích phaùt trieån xuaát khaåu, ñaùp öùng nhu caàu voán ñaàu tö vaø dòch chuyeån cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp – dòch vuï – noâng nghieäp. Thaønh phoá Hoà Chí Minh laø trung taâm kinh teá lôùn nhaát cuûa caû nöôùc, mang ñaày ñuû ñaëc ñieåm cuûa neàn kinh teá Vieät Nam, söï phaùt trieån cuûa kinh teá Vieät Nam luoân gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån cuûa kinh teá khu vöïc TP.HCM. Vôùi tinh thaàn ñoù, Nghò quyeát soá 20-NQ/TW cuûa Boä Chính trò ñaõ ñeà ra phöông höôùng, nhieäm vuï phaùt trieån TP.HCM ñeán naêm 2010 laø “... quaùn trieät Nghò quyeát Ñaïi hoäi IX cuûa Ñaûng veà phöông höôùng phaùt trieån chung cuûa ñaát nöôùc, cuûa caùc ngaønh, caùc vuøng ñeå vaän duïng vaøo ñieàu kieän cuï theå cuûa Thaønh phoá; tieáp tuïc noã löïc phaán ñaáu, chuû ñoäng naém baét thôøi cô, vöôït qua thaùch thöùc, phaùt huy tính naêng ñoäng, saùng taïo ñeå ñi ñaàu caû nöôùc veà phaùt trieån kinh teá; thöïc hieän coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa nhaát laø phaùt trieån caùc ngaønh coâng nghieäp, dòch vuï coù haøm löôïng khoa hoïc coâng ngheä cao, hieän ñaïi hoùa, phaùt trieån noâng nghieäp coâng ngheä cao, noâng nghieäp sinh thaùi, baûo veä moâi tröôøng; hình thaønh ñoàng boä cô cheá thò tröôøng ñònh höôùng XHCN; ñi ñaàu trong vieäc naâng cao chaát löôïng, hieäu quaû phaùt trieån kinh teá, trong caïnh tranh vaø hoäi nhaäp kinh teá vôùi theá giôùi; xaây döïng Thaønh phoá Hoà Chí Minh thaønh moät Thaønh Phoá Xaõ Hoäi Chuû Nghóa vaên minh, hieän ñaïi, ñoùng goùp ngaøy caøng lôùn vôùi khu vöïc phía Nam vaø caû nöôùc, töøng böôùc trôû thaønh moät trung taâm coâng nghieäp, dòch vuï, khoa hoïc coâng ngheä cuûa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, xöùng ñaùng vôùi Thaønh phoá mang teân Baùc Hoà...”. Tuy nhieân, trong nhöõng naêm gaàn ñaây, tình hình kinh teá, chính trò theá giôùi coù nhieàu bieán ñoäng phöùc taïp ñaõ taùc ñoäng raát lôùn ñeán tình hình kinh teá – xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá noùi chung vaø cuûa heä thoáng Ngaân haøng noùi rieâng: taùc ñoäng cuûa dòch cuùm gia caàm, cuûa vieäc taêng laõi suaát, taêng giaù daàu, giaù vaøng... ñaõ ñaåy chæ soá giaù caû tieâu duøng ôû TP.HCM taêng leân raát cao; Maët khaùc, söï ra ñôøi vaø phaùt trieån cuûa haøng loaït caùc coâng ty chöùng khoaùn, coâng ty taøi chính, quyõ ñaàu tö phaùt trieån, tieát kieäm böu ñieän, caùc coâng ty Baûo hieåm... ñaõ thu huùt phaàn naøo caùc nguoàn voán nhaøn roãi trong daân cö, ñaëc bieät laø nguoàn voán trung, daøi haïn... Vaáán ñeà naøy ñaõ ñaët caùc Ngaân haøng Thöông maïi vaøo theá phaûi caïnh tranh quyeát lieät ñeå giöõ vöõng thò phaàn hoaït ñoäng goàm thò phaàn huy ñoäng, thò phaàn cho vay vaø thò phaàn caùc dòch vuï Ngaân haøng khaùc. Khoâng nhöõng theá, töø nay ñeán naêm 2010, vôùi tieán trình hoäi nhaäp vaø quoác teá hoùa hoaït ñoäng Ngaân haøng, caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn coøn phaûi caïnh Trang 5
tranh vôùi nhöõng ñoái thuû coù tieàm löïc maïnh hôn gaáp nhieàu laàn caû veà voán, veà coâng ngheä vaø naêng löïc quaûn trò... Trong moät moâi tröôøng vôùi quaù nhieàu khoù khaên, thaùch thöùc nhö vaäy, ñeå ñöùng vöõng ñöôïc treân thò tröôøng ñaõ laø moät ñieàu khoù, coøn ñeå taêng tröôûng vaø phaùt trieån ñöôïc laïi laø vaán ñeà voâ cuøng khoù khaên hôn. Ngoaøi nhöõng taùc ñoäng töø caùc yeáu toá beân ngoaøi neâu treân thì hieän nay, baûn thaân moät soá caùc Ngaân haøng Thöông maïi hoaït ñoäng coøn keùm hieäu quaû veà caùc maët: naêng löïc quaûn trò ñieàu haønh vaø kieåm soaùt coøn yeáu keùm; caùc hoaït ñoäng veà nghieäp vuï huy ñoäng, caáp tín duïng, hoaït ñoäng thanh toaùn... coøn chöa ñöôïc caûi tieán, caùc saûn phaåm dòch vuï chöa ñöôïc ña daïng, chöa aùp duïng coâng ngheä môùi trong vieäc cung öùng caùc dòch vuï Ngaân haøng; trình ñoä quaûn trò ruûi ro coøn yeáu... Ñoù laø nhöõng nguyeân nhaân laøm cho hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng chöa thöïc söï ñöôïc an toaøn vaø chöa thöïc söï mang laïi hieäu quaû cao. Vì vaäy, ñeå ñaùp öùng caùc yeâu caàu cuûa muïc tieâu phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi cuûa Thaønh phoá ñeán naêm 2010; ñeå naâng cao khaû naêng caïnh tranh treân thò tröôøng trong nöôùc, trong khu vöïc cuõng nhö quoác teá; ñeå ñaûm baûo yeâu caàu hoaït ñoäng an toaøn vaø hieäu quaû cuûa heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi noùi chung vaø caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn noùi rieâng thì caàn thieát phaûi naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng. Ñaây laø moät vieäc laøm heát söùc thieát thöïc vaø coù moät yù nghóa voâ cuøng quan troïng. Tuy nhieân, baèng caùch naøo, vôùi giaûi phaùp ra sao ñeå coù theå naâng cao ñöôïc hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn, ñoù chính laø ñieàu maø ai cuõng muoán bieát vaø ñoù cuõng chính laø lyù do ñeå toâi choïn ñeà taøi “Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM giai ñoaïn töø naêm 2006 ñeán naêm 2010”. 2. MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU : - Laøm saùng toû cô sôû lyù luaän vaø thöïc tieãn veà Ngaân haøng Thöông maïi vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi. - Phaân tích, ñaùnh giaù thöïc traïng hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM. - Neâu ra nhöõng ñònh höôùng vaø giaûi phaùp nhaèm naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM. 3. ÑOÁI TÖÔÏNG, PHAÏM VI NGHIEÂN CÖÙU : - Nghieân cöùu phaân tích, ñaùnh giaù tình hình hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM töø naêm 2001 ñeán 30/6/2005 bao goàm: Ngaân haøng Thöông maïi Nhaø nöôùc, Ngaân haøng Thöông maïi Coå phaàn, Ngaân haøng Lieân doanh vaø Ngaân haøng Nöôùc ngoaøi. - Nghieân cöùu, phaân tích, ñaùnh giaù hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn Thaønh phoá Hoà Chí Minh trong moái quan heä so saùnh giöõa caùc heä thoáng Trang 6
Ngaân haøng Thöông maïi vôùi nhau. Rieâng veà phaân tích voán töï coù ,ñeà taøi khoâng phaân tích voán töï coù cuûa heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi Nhaø nöôùc bôûi vì ngoaøi Ngaân haøng Phaùt trieån nhaø Ñoàng Baèng Soâng Cöûu Long coù hoäi sôû chính taïi TP.HCM, caùc heä thoáng Ngaân haøng Thöông maïi Nhaø nöôùc khaùc nhö: Coâng thöông, Ngoaïi thöông, Noâng nghieäp, Ñaàu tö & Phaùt trieån – ñeàu haïch toaùn voán töï coù theo ngaønh doïc neân treân ñòa baøn TP.HCM khoâng theo doõi tình hình voán töï coù cuûa caùc heä thoáng ñoù. 4. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU : - Duøng phöông phaùp duy vaät bieän chöùng ñeå phaân tích, ñaùnh giaù tình hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi. - Ngoaøi ra coøn söû duïng phöông phaùp toåâng hôïp, phaân tích, phöông phaùp thoáng keâ choïn loïc, keát hôïp vôùi phöông phaùp so saùnh keát quaû ñaït ñöôïc vôùi caùc chæ tieâu kinh teá. - Luaän vaên ñaõ nghieân cöùu, xem xeùt caùc söï kieän trong traïng thaùi vaän ñoäng vaø phaùt trieån , trong moái quan heää höõu cô vôùi caùc hieän töôïng kinh teá khaùc vaø ñi töø thöïc teá khaùch quan maø ñaùnh giaù. 5. YÙ NGHÓA THÖÏC TIEÃN CUÛA ÑEÀ TAØI : Neàn kinh teá thò tröôøng caøng phaùt trieån thì caïnh tranh caøng dieãn ra khoác lieät giöõa caùc chuû theå kinh teá vôùi nhau, ngay caû trong lónh vöïc Ngaân haøng cuõng theá. Hieän nay, hoaït ñoäng veà ngaønh Ngaân haøng cuûa Vieät Nam chöa thöïc söï phaùt trieån vöõng maïnh, trong khi ñoù, vôùi xu theá hoäi nhaäp, vôùi söï gia taêng cuûa caùc Ngaân haøng nöôùc ngoaøi treân laõnh thoå Vieät Nam ñaõ khieán quaù trình caïnh tranh caøng trôû neân gay gaét hôn ... Vì vaäy, vieäc xaây döïng moät chieán löôïc kinh doanh sao cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän veà trình ñoä, naêng löïc cuûa töøng Ngaân haøng ñeå töø ñoù coù theå ñaït ñöôïc lôïi nhuaän cao ñoàng thôøi giöõ vöõng ñöôïc vò theá cuûa mình treân thöông tröôøng laø ñieàu khoâng phaûi deã. Thoâng qua quaù trình phaân tích, so saùnh caùc keát quaû ñaït ñöôïc vôùi caùc chæ tieâu ñaõ qua tham khaûo, ñeà taøi ñaõ ñöa ra giaûi phaùp cho vaán ñeà naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng, ñoàng thôøi cuõng ñaûm baûo cho hoaït ñoäng ñöôïc oån ñònh vaø ngaøy caøng phaùt trieån. 6. KEÁT CAÁU CUÛA LUAÄN VAÊN: Ngoaøi phaàn môû ñaàu, keát luaän, taøi lieäu tham khaûo, phuï luïc, luaän vaên goàm coù 3 chöông . - Chöông 1: Nhöõng vaán ñeà chung veà Ngaân haøng Thöông maïi vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi. - Chöông 2: Thöïc traïng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM. - Chöông 3: Giaûi phaùp naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân ñòa baøn TP.HCM giai ñoaïn töø naêm 2006 ñeán 2010. Trang 7
CHÖÔNG 1 : NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI VAØ HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1. LYÙ LUAÄN VEÀ NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI 1.1.1. Khaùi nieäm veà Ngaân haøng Thöông maïi : Quaù trình hình thaønh, toàn taïi vaø phaùt trieån cuûa Ngaân haøng Thöông maïi khoâng nhöõng chæ ñi cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa neàn kinh teá haøng hoùa maø coøn coù taùc ñoäng raát lôùn vaø quan troïng ñeán quaù trình phaùt trieån cuûa neàn kinh teá haøng hoùa. Khi kinh teá haøng hoùa phaùt trieån maïnh meõ ñeán giai ñoaïn cao nhaát cuûa noù laø kinh teá thò tröôøng thì Ngaân haøng Thöông maïi laïi caøng ñoùng vai troø ,vò trí quan troïng hôn vaø trôû thaønh ñònh cheá taøi chính khoâng theå thieáu ñöôïc. Coù raát nhieàu khaùi nieäm veà Ngaân haøng Thöông maïi nhö : - “Ngaân haøng Thöông maïi laø loaïi Ngaân haøng tröïc tieáp giao dòch vôùi khaùch haøng, thöôøng xuyeân nhaän tieàn göûi vôùi traùch nhieäm coù hoaøn traû vaø söû duïng soá tieàn ñoù ñeå ñaùp öùng cho nhöõng nhu caàu veà voán trong neàn kinh teá”. - Theo “Quaûn trò Ngaân haøng Thöông maïi” cuûa Peter S.Rose (2001) : Ngaân haøng laø moät loaïi hình toå chöùc coù vai troø quan troïng ñoái vôùi neàn kinh teá noùi chung vaø ñoái vôùi töøng coäng ñoàng noùi rieâng. Caùc Ngaân haøng coù theå ñöôïc ñònh nghóa qua caùc chöùc naêng maø chuùng thöïc hieän trong neàn kinh teá. Theo ñoù Ngaân haøng laø moät loaïi hình toå chöùc taøi chính cung caáp moät danh muïc caùc dòch vuï taøi chính ña daïng nhaát, ñaëc bieät laø tín duïng, tieát kieäm vaø dòch vuï thanh toaùn, thöïc hieän nhieàu chöùc naêng taøi chính nhaát so vôùi baát kyø moät toå chöùc kinh doanh naøo trong neàn kinh teá. - Theo ñieàu 20 Luaät caùc Toå chöùc Tín duïng coù söûa ñoåi (soá 20/2004/QH11) “Ngaân haøng laø loaïi hình Toå chöùc Tín duïng ñöôïc thöïc hieän toaøn boä hoaït ñoäng ngaân haøng vaø caùc hoaït ñoäng kinh doanh khaùc coù lieân quan. Theo tính chaát vaø muïc tieâu hoaït ñoäng, caùc loaïi hình Ngaân haøng goàm Ngaân haøng Thöông maïi, Ngaân haøng Phaùt trieån, Ngaân haøng Ñaàu tö, Ngaân haøng Chính saùch, Ngaân haøng hôïp taùc vaø caùc loaïi hình Ngaân haøng khaùc”. Töø caùc khaùi nieäm veà Ngaân haøng treân ñaõ theå hieän Ngaân haøng Thöông maïi laø moät doanh nghieäp ñaëc bieät chuyeân kinh doanh loaïi haøng hoùa ñaëc bieät laø tieàn teä vaø caùc dòch vuï veà tieàn teä. Trang 8
1.1.2. Chöùc naêng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi : Trong neàn kinh teá thò tröôøng, Ngaân haøng Thöông maïi thöïc hieän caùc chöùc naêng sau ñaây : 1.1.2.1. Trung gian tín duïng : Ñaây laø chöùc naêng ñaëc tröng vaø cô baûn nhaát cuûa Ngaân haøng, noù coù yù nghóa ñaëc bieät quan troïng trong vieäc thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån. Thöïc hieän chöùc naêng naøy, moät maët Ngaân haøng Thöông maïi huy ñoäng vaø taäp trung toái ña caùc nguoàn voán taïm thôøi nhaøn roãi trong neàn kinh teá nhö voán nhaøn roãi cuûa caùc toå chöùc kinh teá – xaõ hoäi, cô quan ñoaøn theå, caù nhaân... ñeå hình thaønh nguoàn voán vaø treân cô sôû nguoàn voán naøy ngaân haøng seõ cho vay ñeå ñaùp öùng nhu caàu veà voán cuûa neàn kinh teá. Khi thöïc hieän chöùc naêng naøy, Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ huy ñoäng trieät ñeå ñöôïc caùc khoaûn voán nhaøn roãi trong neàn kinh teá, ñieàu hoøa voán töø nôi thöøa ñeán nôi thieáu töø ñoù kích thích quaù trình luaân chuyeån voán cuûa toaøn xaõ hoäi vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa quaù trình taùi saûn xuaát . 1.1.2.2. Trung gian thanh toaùn : Xuaát phaùt töø vieäc Ngaân haøng laø thuû quyõ cuûa caùc doanh nghieäp neân Ngaân haøng coù theå thöïc hieän caùc dòch vuï thanh toaùn theo yeâu caàu cuûa khaùch haøng thoâng qua taøi khoaûn cuûa hoï baèng caùc phöông tieän thanh toaùn nhö: uûy nhieäm chi, uûy nhieäm thu, seùc, theû thanh toaùn... Thöïc hieän chöùc naêng naøy, Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình trao ñoåi, mua baùn haøng hoùa, cung öùng dòch vuï giöõa caùc toå chöùc, caù nhaân trong neàn kinh teá ñöôïc thuaän tieän, nhanh choùng, an toaøn vaø tieát kieäm chi phí. Ngaøy nay, vôùi söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä vieãn thoâng ñaõ taïo ñieàu kieän cho vieäc hieän ñaïi hoùa caùc hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng, töø ñoù cuõng taïo cô hoäi cho Ngaân haøng thöïc hieän chöùc naêng naøy vôùi chaát löôïng cao hôn vaø khoái löôïng nhieàu hôn. Cuï theå laø hieän nay Ngaân haøng ñaõ söû duïng caùc phöông tieän thanh toaùn hieän ñaïi nhö: Thanh toaùn ñieän töû lieân Ngaân haøng, Internet Banking, Home banking, ... , vôùi caùc phöông tieän thanh toaùn naøy, Ngaân haøng ñaõ ñaåy nhanh ñöôïc toác ñoä thanh toaùn, tieát kieäm ñöôïc chi phí, naâng cao söï thuaän tieän cho khaùch haøng. 1.1.2.3. Cung öùng caùc dòch vuï khaùc. Ngoaøi hoaït ñoäng trung gian tín duïng, trung gian thanh toaùn, caùc Ngaân haøng Thöông maïi coøn cung öùng ngaøy caøng ña daïng caùc dòch vuï khaùc cho neàn kinh teá nhö: dòch vuï ngaân quyõ, goùp voán, mua coå phaàn, tham gia thò tröôøng tieàn teä, kinh doanh ngoaïi hoái vaø vaøng, nghieäp vuï uûy thaùc lieân quan ñeán hoaït ñoäng ngaân haøng nhö: cung öùng dòch vuï baûo quaûn hieän vaät quyù, giaáy tôø coù giaù, cho thueâ tuû keùt saét, caàm ñoà... Trang 9
1.1.3. Vai troø cuûa Ngaân haøng Thöông maïi trong neàn kinh teá : Hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi chieám vai troø, vò trí quan troïng trong neàn kinh teá thò tröôøng. Hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi gaén lieàn vôùi söï phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi, giöõa chuùng coù söï taùc ñoäng qua laïi laãn nhau: hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi goùp phaàn thuùc ñaåy phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi; maët khaùc, kinh teá – xaõ hoäi coù taùc ñoäng ngöôïc trôû laïi ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng: noù thuùc ñaåy hoaëc kìm haõm hoaït ñoäng cuûa ngaân haøng. Thoâng qua vieäc thöïc hieän caùc chöùc naêng cô baûn cuûa mình Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ trôû thaønh nôi taäp trung voán, töø ñoù ñieàu hoøa vaø cung öùng voán cho quaù trình saûn xuaát kinh doanh, goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình löu thoâng haøng hoùa nhanh choùng, giaûm chi phí giao dòch xaõ hoäi. Ngoaøi ra, noù coøn goùp phaàn ñieàu tieát vaø kieåm soaùt thò tröôøng tieàn teä, thò tröôøng voán, goùp phaàn thu huùt, môû roäng ñaàu tö trong vaø ngoaøi nöôùc. 1.2. HIEÄU QUAÛ HOAÏT ÑOÄNG CUÛA CAÙC NGAÂN HAØNG THÖÔNG MAÏI : 1.2.1. Khaùi nieäm veà hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi: Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi laø moät phaïm truø kinh teá, phaûn aùnh trình ñoä söû duïng caùc nguoàn löïc ñeå ñaït ñöôïc keát quaû cao nhaát vôùi toång chi phí thaáp nhaát. Noùi caùch khaùc, ñoù laø söï so saùnh giöõa ñaàu vaøo vaø ñaàu ra, giöõa chi phí vaø hieäu quaû. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi treân thöïc teá laø söï bieåu hieän vaø phaûn aùnh möùc ñoä coáng hieán cuûa noù ñoái vôùi neàn kinh teá – xaõ hoäi. Söï ñoùng goùp, coáng hieán ñoù coøn phuï thuoäc vaøo soá löôïng, chaát löôïng dòch vuï vaø hieäu quaû cung caáp dòch vuï. Nhôø hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ taïo ñieàu kieän cho vieäc mua baùn, trao ñoåi haøng hoùa, dòch vuï, vay vaø cho vay ít toán keùm vaø ít ruûi ro hôn. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi phaûi ñöôïc xem xeùt moät caùch toaøn dieän caû veà maët thôøi gian vaø khoâng gian trong moái quan heä vôùi hieäu quaû cuûa toaøn boä neàn kinh teá. Hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi coù theå chia thaønh: hieäu quaû ñoái vôùi neàn kinh teá – xaõ hoäi, hieäu quaû ñoái vôùi baûn thaân caùc ngaân haøng, hieäu quaû tröôùc maét, hieäu quaû laâu daøi... 1.2.1.1. Hieäu quaû ñoái vôùi neàn kinh teá – xaõ hoäi. (1) Goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá. - Vôùi nghieäp vuï huy ñoäng voán, Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ thu huùt caùc nguoàn tieàn nhaøn roãi trong xaõ hoäi laøm nguoàn voán tín duïng ñeå cho vay ñoái vôùi neàn kinh teá. Tuy nhieân khoâng chæ baèng soá löôïng voán huy ñoäng vaø soá löôïng caáp tín duïng ngaøy caøng taêng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá maø vieäc Trang 10
söû duïng coù hieäu quaû nguoàn voán huy ñoäng ñeå phaân boå vaø ñaàu tö vaøo nhöõng nôi coù hieäu quaû cuõng goùp phaàn laøm taêng tröôûng kinh teá. - Cô caáu caùc Ngaân haøng Thöông maïi ngaøy caøng ña daïng, quy moâ hoaït ñoäng ngaøy caøng lôùn vaø maïng löôùi ngaøy caøng phaùt trieån seõ ñaåy maïnh vai troø trung gian taøi chính, naâng cao khaû naêng huy ñoäng voán vaø khaû naêng caáp tín duïng cho caùc thaønh phaàn kinh teá, goùp phaàn taêng tröôûng kinh teá. Toùm laïi, söï ñoùng goùp cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi cho taêng tröôûng kinh teá chính laø vieäc naâng cao khaû naêng trung gian taøi chính vaø taêng cöôøng hieäu quaû söû duïng nguoàn löïc taøi chính. (2) Goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá, thuùc ñaåy quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa. Chuyeån dòch cô caáu kinh teá cho phuø hôïp vôùi cô cheá kinh teá môùi laø moät taát yeáu khaùch quan trong quaù trình ñoåi môùi cô cheá kinh teá. Ñeå goùp phaàn chuyeån dòch cô caáu kinh teá, thuùc ñaåy quaù trình coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa thì caàn phaûi ñaàu tö, muoán gia taêng ñaàu tö maø chuû yeáu laø ñaàu tö daøi haïn thì caàn phaûi coù nguoàn voán trung vaø daøi haïn. Nguoàn voán trung, daøi haïn seõ ñöôïc ñaàu tö vaøo haï taàng kyõ thuaät, ñaàu tö chieàu saâu trong caùc ngaønh cheá bieán, caùc ngaønh coâng nghieäp muõi nhoïn... Trong ñieàu kieän thò tröôøng chöùng khoaùn chöa phaùt trieån, ñeå ñaùp öùng nhu caàu voán trung, daøi haïn ngaøy caøng taêng cho caùc doanh nghieäp vaø neàn kinh teá nhaèm phuïc vuï cho coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa thì caùc Ngaân haøng Thöông maïi caàn phaûi chuù troïng ñeán vieäc taêng qui moâ hoaït ñoäng, ñeán chieán löôïc huy ñoäng voán cuûa mình maø ñaëc bieät laø huy ñoäng voán trung, daøi haïn ñoàng thôøi cuõng phaûi quan taâm ñeán vieäc naâng cao hieäu quaû söû duïng nguoàn voán naøy. (3) Taïo ñieàu kieän luaân chuyeån voán nhanh hôn, tieát kieäm ñöôïc chi phí löu thoâng xaõ hoäi. Do hoaït ñoäng trung gian thanh toaùn cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi ngaøy caøng phaùt trieån vaø môû roäng. Vôùi caùc phöông tieän thanh toaùn hieän ñaïi, ña daïng vaø caùc phöông thöùc thanh toaùn linh hoaït ñaõ thuùc ñaåy nhanh quaù trình trao ñoåi, mua baùn haøng hoùa, cung öùng dòch vuï, töø ñoù taïo ñieàu kieän ñeå luaân chuyeån voán nhanh hôn, hieäu quaû vaø giaûm thieåu ruûi ro hôn, tieát kieäm ñöôïc thôøi gian vaø chi phí löu thoâng xaõ hoäi. Maët khaùc, noù cuõng giuùp cho caùc doanh nghieäp taäp trung vaøo vieäc chuyeân moân hoùa caùc hoaït ñoäng saûn xuaát, kinh doanh cuûa mình, giaûm chi phí giao dòch trong quan heä thanh toaùn, chi traû. Thoâng qua ñoù cuõng giuùp cho Ngaân haøng Thöông maïi taäp trung ñöôïc nguoàn voán lôùn vaø quan troïng trong xaõ hoäi ñeå caáp tín duïng ngaøy caøng nhieàu hôn cho neàn kinh teá. Ñeå ñaåy maïnh hoaït ñoäng trung gian thanh toaùn nhaèm thu huùt khaùch haøng ngaøy caøng nhieàu, caùc Ngaân haøng Thöông maïi luoân tìm caùch hieän ñaïi hoùa coâng taùc thanh Trang 11
toaùn qua ngaân haøng theo höôùng nhanh choùng, thuaän tieän, an toaøn, kòp thôøi vaø chính xaùc. (4) Taïo ñieàu kieän thöïc thi coù hieäu quaû caùc cô cheá, chính saùch cuûa nhaø nöôùc goùp phaàn oån ñònh taøi chính, oån ñònh kinh teá vó moâ. - Cô cheá thanh toaùn qua ngaân haøng coù vai troø quan troïng ñoái vôùi vieäc thöïc thi chính saùch tieàn teä thoâng qua söï dòch chuyeån voán giöõa ngöôøi traû tieàn vaø ngöôøi nhaän tieàn. Vieäc thöïc hieän thanh toaùn ngay trong ngaøy seõ goùp phaàn oån ñònh nhu caàu döï tröõ cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi, cho pheùp xaùc ñònh chính xaùc caùc thay ñoåi cung caàu veà döï tröõ khi coù söï thay ñoåi veà hoaït ñoäng thu chi cuûa Chính phuû hoaëc khi coù söï can thieäp cuûa thò tröôøng tieàn teä, tröïc tieáp hoã trôï cho söï phaùt trieån thò tröôøng tieàn teä lieân ngaân haøng vaø thò tröôøng taøi chính. - Cô cheá thanh toaùn coøn goùp phaàn oån ñònh heä thoáng taøi chính quoác gia. Trong hoaït ñoäng thanh toaùn qua Ngaân haøng, moät khoaûn thanh toaùn cuûa Ngaân haøng naøy laø nguoàn quyõ ñoái vôùi Ngaân haøng khaùc. Neáu heä thoáng thanh toaùn bò nghi ngôø, hoaëc khaû naêng taøi chính cuûa Ngaân haøng bò nghi ngôø coù theå daãn ñeán khaû naêng trì hoaõn nghóa vuï traû tieàn laøm cho soá löôïng caùc khoaûn thanh toaùn chuyeån ñi vaø chuyeån ñeán giaûm. - Maët khaùc, hoaït ñoäng trung gian thanh toaùn cuûa caùc Ngaân haøng thöông maïi maø troïng taâm laø thanh toaùn khoâng duøng tieàn maët ngaøy caøng môû roäng vaø phaùt trieån ñoàng nghóa vôùi vieäc thanh toaùn baèng tieàn maët bò thu heïp seõ goùp phaàn taïo ñieàu kieän cho vieäc phaùt huy vai troø ñieàu tieát, kieåm tra cuûa Nhaø nöôùc ñoái vôùi oån ñònh kinh teá vó moâ. - Thoâng qua vai troø trung gian taøi chính cuûa mình, hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi coøn goùp phaàn kìm cheá laïm phaùt, kích thích taêng ñaàu tö vaø tieâu duøng... goùp phaàn oån ñònh kinh teá vó moâ thoâng qua vieäc taêng, giaûm laõi suaát tieàn göûi, laõi suaát cho vay. (5) Cô caáu caùc Ngaân haøng Thöông maïi ngaøy caøng ña daïng vaø phaùt trieån taïo ñieàu kieän thuùc ñaåy caïnh tranh trong vieäc ña daïng hoùa vaø naâng cao chaát löôïng cung caáp caùc dòch vuï, tieän ích cho khaùch haøng, môû roäng thò phaàn tín duïng. Cô caáu Ngaân haøng Thöông maïi ngaøy caøng ña daïng vaø phaùt trieån vôùi caùc hình thöùc sôû höõu khaùc nhau ñaõ taïo neân söï caïnh tranh ngaøy caøng quyeát lieät giöõa caùc Ngaân haøng vôùi nhau. Ñeå môû roäng nguoàn thu, caùc Ngaân haøng Thöông maïi ñaõ khoâng ngöøng quan taâm caûi tieán, môû roäng naâng cao chaát löôïng hoaït ñoäng cung öùng dòch vuï nhaèm thu huùt khaùch haøng ngaøy caøng nhieàu hôn. Keát quaû cuûa quaù trình naøy ñaõ thuùc ñaåy söï chuyeân moân hoùa cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi trong vieäc cung öùng caùc dòch vuï Ngaân haøng, taïo ñieàu kieän ñaùp öùng toát hôn caùc nhu caàu ngaøy caøng ña daïng cuûa khaùch haøng trong caùc lónh vöïc saûn xuaát, kinh doanh, dòch vuï vaø ñôøi soáng xaõ hoäi. Trang 12
1.2.1.2. Hieäu quaû ñoái vôùi baûn thaân caùc Ngaân haøng thöông maïi. Hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi ngoaøi vieäc mang laïi hieäu quaû cao ñeå ñoùng goùp cho neàn kinh teá thì hieäu quaû thieát thöïc vaø cuï theå maø cuõng chính laø muïc tieâu haøng ñaàu cuûa taát caû caùc Ngaân haøng Thöông maïi, ñoù chính laø lôïi nhuaän. Trong neàn kinh teá thò tröôøng, lôïi nhuaän laø yeáu toá ñaàu tieân ñöôïc xem xeùt khi ñaùnh giaù veà hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa baát kyø moät toå chöùc kinh teá naøo. Chính vì vaäy trong quaù trình hoaït ñoäng, Ngaân haøng Thöông maïi naøo coù möùc lôïi nhuaän caøng cao thì vò theá cuûa noù caøng ñöôïc cuûng coá vaø naâng cao. Lôïi nhuaän tích luõy cuûa Ngaân haøng Thöông maïi trôû thaønh giaù trò thuaàn, cung caáp moät khoaûn döï tröõ ñeå boå sung cho caùc khoù khaên veà taøi chính trong töông lai. Ñoái vôùi Ngaân haøng Thöông maïi thì lôïi nhuaän tích luõy laø nguoàn taêng tröôûng chuû yeáu cuûa voán chuû sôû höõu. Ngaân haøng Thöông maïi coù möùc voán chuû sôû höõu cao seõ naâng cao möùc ñoä an toaøn veà voán trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa mình, ñoàng thôøi taêng cöôøng ñöôïc khaû naêng huy ñoäng voán vaø khaû naêng caïnh tranh khoâng nhöõng ôû phaïm vi trong nöôùc maø coù theå vöôn ra ñeán ngoaøi nöôùc. Vì vaäy, trong hoaït ñoäng, Ngaân haøng Thöông maïi naøo coù khaû naêng cung caáp caùc nghieäp vuï, dòch vuï vôùi soá löôïng vaø chaát löôïng coù theå ñaùp öùng ñöôïc nhu caàu cuûa caùc toå chöùc, caù nhaân... trong neàn kinh teá moät caùch toát nhaát thì Ngaân haøng Thöông maïi ñoù seõ coù doanh soá hoaït ñoäng taêng leân cuøng vôùi lôïi nhuaän roøng lôùn hôn vaø ngöôïc laïi Ngaân haøng Thöông maïi naøo keùm coûi veà chaát löôïng, haïn cheá veà soá löôïng caùc dòch vuï cung caáp thì doanh soá hoaït ñoäng seõ ít hôn vaø taát nhieân lôïi nhuaän cuõng seõ giaûm ñi. 1.2.2. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi : Ñeå ñaûm baûo cho hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi ñöôïc oån ñònh vaø ngaøy caøng phaùt trieån thì vieäc phaûi ñaûm baûo veà caùc chæ tieâu an toaøn trong hoaït ñoäng Ngaân haøng laø ñieàu raát caàn thieát. 1.2.2.1. Caùc chæ tieâu ñaûm baûo an toaøn trong hoaït ñoäng cuûa Ngaân haøng Thöông Maïi : (1) Chæ tieâu veà tyû leä an toaøn voán toái thieåu (heä soá CAR) (QÑ 457/2005/QÑ- NHNN ngaøy 19/4/2005). Ñaây laø moät chæ tieâu raát quan troïng nhaèm ñaùnh giaù möùc ñoä an toaøn voán cuûa ngaân haøng. Theo ñoù taát caû caùc Ngaân haøng (tröø chi nhaùnh Ngaân haøng nöôùc ngoaøi) phaûi duy trì tyû leä toái thieåu 8% giöõa voán töï coù so vôùi toång taøi saûn “Coù” ruûi ro. Voán töï coù Tyû leä an toaøn voán toái thieåu = __________________________________ > 8% Toång taøi saûn “Coù” ruûi ro Trang 13
Ngoaøi ra, khi muoán ñaûm baûo möùc ñoä an toaøn voán, caùc Ngaân haøng Thöông maïi caàn neân quan taâm ñeán heä soá voán huy ñoäng treân voán ñieàu leä. Theo thoâng leä quoác teá muoán huy ñoäng 12 ñoàng nguoàn voán thì phaûi coù 1 ñoàng voán töï coù. Coù nghóa laø heä soá naøy chæ ñöôïc pheùp ôû möùc < 12. Heä soá naøy caøng lôùn thì möùc ñoä an toaøn trong hoaït ñoäng huy ñoäng voán caøng keùm. (2) Giôùi haïn tín duïng ñoái vôùi khaùch haøng (QÑ 457/2005/QÑ-NHNN) - Toång dö nôï cho vay cuûa moät Toå chöùc Tín duïng ñoái vôùi moät khaùch haøng khoâng vöôït quaù 15% voán töï coù cuûa Toå chöùc Tín duïng. - Toång möùc cho vay vaø baûo laõnh cuûa Toå chöùc Tín duïng ñoái vôùi moät khaùch haøng khoâng vöôït quaù 25% voán töï coù cuûa Toå chöùc Tín duïng. - Toång dö nôï cho vay cuûa Toå chöùc Tín duïng ñoái vôùi moät nhoùm khaùch haøng coù lieân quan khoâng vöôït quaù 50% voán töï coù cuûa Toå chöùc Tín duïng, trong ñoù möùc cho vay ñoái vôùi moät khaùch haøng khoâng vöôït quaù 15% voán töï coù cuûa Toå chöùc Tín duïng. - Toång möùc cho vay vaø baûo laõnh cuûa moät Toå chöùc Tín duïng ñoái vôùi moät nhoùm khaùch haøng coù lieân quan khoâng vöôït quaù 60% voán töï coù cuûa Toå chöùc Tín duïng. (3) Tyû leä veà khaû naêng chi traû (QÑ 457/2005/QÑ – NHNN) Toå chöùc Tín duïng phaûi thöôøng xuyeân ñaûm baûo tyû leä veà khaû naêng chi traû ñoái vôùi töøng loaïi ñoàng tieàn, vaøng nhö sau : - Tyû leä toái thieåu 25% giöõa giaù trò caùc taøi saûn “coù” coù theå thanh toaùn ngay vaø caùc taøi saûn “nôï” seõ ñeán haïn thanh toaùn trong thôøi gian moät thaùng tieáp theo. - Tyû leä toái thieåu baèng 1 giöõa toång taøi saûn “coù” coù theå thanh toaùn ngay trong khoaûng thôøi gian 7 ngaøy laøm vieäc tieáp theo vaø toång taøi saûn nôï phaûi thanh toaùn trong khoaûng thôøi gian 7 ngaøy laøm vieäc tieáp theo. (4) Tyû leä toái ña cuûa nguoàn voán ngaén haïn ñöôïc söû duïng ñeå cho vay trung vaø daøi haïn. Theo QÑ 457/2005/QÑ-NHNN thì tyû leä toái ña cuûa nguoàn voán ngaén haïn Toå chöùc Tín duïng ñöôïc söû duïng ñeå cho vay trung vaø daøi haïn: - Ngaân haøng thöông maïi : 40%. - Toå chöùc Tín duïng khaùc : 30%. Trang 14
(5) Phaân loaïi cho vay vaø möùc trích laäp döï phoøng ruûi ro. Theo quyeát ñònh 493/2005/ QÑ-NHNN ngaøy 22/4/2005 thì Toå chöùc Tín duïng thöïc hieän phaân loaïi nôï vaø trích laäp döï phoøng nhö sau : - Nhoùm 1 (Nôï ñuû tieâu chuaån) bao goàm: + Caùc khoaûn nôï trong haïn maø Toå chöùc Tín duïng ñaùnh giaù laø coù ñuû khaû naêng thu hoài ñaày ñuû caû goác vaø laõi ñuùng haïn. + Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 1: laø caùc khoaûn nôï maø khaùch haøng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi theo kyø haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi toái thieåu trong voøng 01 naêm ñoái vôùi caùc khoaûn nôï trung vaø daøi haïn; 03 thaùng ñoái vôùi caùc khoaûn nôï ngaén haïn vaø ñöôïc Toå chöùc Tín duïng ñaùnh giaù laø coù khaû naêng traû ñaày ñuû nôï goác vaø laõi ñuùng thôøi haïn theo thôøi haïn ñaõ ñöôïc cô caáu laïi. * Tyû leä trích laäp döï phoøng ñoái vôùi nhoùm 1 laø 0%. - Nhoùm 2 (Nôï caàn chuù yù) bao goàm: + Caùc khoaûn nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi. + Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 2. * Tyû leä trích laäp döï phoøng ñoái vôùi nhoùm 2 laø 5%. - Nhoùm 3 (Nôï döôùi tieâu chuaån) bao goàm: + Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 90 – 180 ngaøy vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn döôùi 90 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi. + Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 3. * Tyû leä trích laäp döï phoøng ñoái vôùi nhoùm 3 laø 20%. - Nhoùm 4 (Nôï nghi ngôø) bao goàm: + Caùc khoaûn nôï quaù haïn töø 181 – 360 ngaøy vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn töø 90 – 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi. + Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 4. * Tyû leä trích laäp döï phoøng ñoái vôùi nhoùm 4 laø 50%. - Nhoùm 5 (Nôï coù khaû naêng maát voán) bao goàm: + Caùc khoaûn nôï quaù haïn treân 360 ngaøy, caùc khoaûn nôï khoanh chôø Chính phuû xöû lyù vaø caùc khoaûn nôï ñaõ cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï quaù haïn treân 180 ngaøy theo thôøi haïn ñaõ cô caáu laïi. Trang 15
+ Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 5. * Tyû leä trích laäp döï phoøng ñoái vôùi nhoùm 5 laø 100%. Caùc khoaûn nôï khaùc ñöôïc phaân loaïi vaøo nhoùm 2,3,4,5 quy ñònh trong caùc tröôøng hôïp sau : - Tröôøng hôïp moät khaùch haøng coù nhieàu hôn moät (01) khoaûn nôï vôùi Toå chöùc Tín duïng maø coù baát kyø khoaûn nôï bò chuyeån sang nhoùm nôï ruûi ro cao hôn thì Toå chöùc Tín duïng baét buoäc phaûi phaân loaïi caùc khoaûn nôï coøn laïi cuûa khaùch haøng ñoù vaøo caùc nhoùm nôï ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. - Tröôøng hôïp caùc khoaûn nôï (keå caû caùc khoaûn nôï trong haïn vaø caùc khoaûn nôï cô caáu laïi thôøi haïn traû nôï trong haïn theo thôøi haïn nôï ñaõ cô caáu laïi) maø Toå chöùc Tín duïng coù ñuû cô sôû ñeå ñaùnh giaù laø khaû naêng traû nôï cuûa khaùch haøng bò suy giaûm thì Toå chöùc Tín duïng chuû ñoäng töï quyeát ñònh phaân loaïi caùc khoaûn nôï ñoù vaøo caùc nhoùm ruûi ro cao hôn töông öùng vôùi möùc ñoä ruûi ro. 1.2.2.2. Caùc chæ tieâu ñaùnh giaù hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông Maïi. (i) Chæ tieâu veà khaû naêng sinh lôøi: Khaû naêng sinh lôøi cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi ñöôïc xaùc ñònh baèng 2 heä soá : + Heä soá ROA (Return on Assets) : Tyû leä giöõa lôïi nhuaän roøng (sau thueá) vôùi toång taøi saûn coù (%). Lôïi nhuaän roøng (sau thueá) H (ROA) = ________________________________________ Toång taøi saûn coù Tyû soá naøy cho thaáy ñöôïc khaû naêng kinh doanh toång quaùt cuûa Ngaân haøng, giuùp xaùc ñònh hieäu quaû kinh doanh cuûa 1 ñoàng taøi saûn coù. ROA lôùn chöùng toû hieäu quaû kinh doanh cuûa NH cao, tuy nhieân neáu ROA quaù lôùn seõ ñi keøm vôùi ruûi ro. + Heä soá ROE (Return on Equity) : Tyû leä giöõa lôïi nhuaän roøng (sau thueá) vôùi voán chuû sôû höõu (%). Lôïi nhuaän roøng (sau thueá) H(ROE) = ____________________________________ Voán chuû sôû höõu Trang 16
ROE ño löôøng hieäu quaû cuûa moät ñoàng voán chuû sôû höõu. Tyû soá naøy cho bieát vôùi 1 ñoàng voán chuû sôû höõu,Ngaân haøng seõ taïo ra bao nhieâu ñoàng lôïi nhuaän.ROE laø chæ tieâu sinh lôøi taøi chính.ROE caøng lôùn,Ngaân haøng kinh doanh caøng coù hieäu quaû. Tuy nhieân,neáu ROE quaù lôùn so vôùi ROA cho thaáy voán chuû sôû höõu cuûa ngaân haøng chieám tyû troïng nhoû so vôùi toång nguoàn voán. Nhö vaäy lôïi nhuaän cuûa Ngaân haøng chuû yeáu phuï thuoäc vaøo voán huy ñoäng, vì vaäy coù theå aûnh höôûng ñeán möùc ñoä an toaøn trong hoaït ñoäng kinh doanh cuûa Ngaân haøng. * Moái quan heä giöõa heä soá ROA & ROE. Trong phaân tích hieäu quaû hoaït ñoäng, caùc nhaø quaûn trò Ngaân haøng luoân quan taâm ñeán 2 heä soá ROA vaø ROE vaø 2 heä soá naøy coù moái quan heä chaët cheõ vôùi nhau thoâng qua coâng thöùc : Lôï nhuaän roøng Lôïi nhuaän roøng Toång taøi saûn ROE = ________________________ = ________________________ x _________________________ Voán chuû sôû höõu Toång taøi saûn Voán chuû sôû höõu Toång taøi saûn _________________________ ROE = ROA x Voán chuû sôû höõu Moái quan heä trong coâng thöùc treân cho thaáy ROE raát deã bieán ñoäng do tyû soá toång taøi saûn treân voán chuû sôû höõu (soá nhaân ñoøn baåy) luoân lôùn hôn 1 nhieàu laàn vì vaäy ROE coù ñoä nhaïy cao hôn ROA gaáp nhieàu laàn. Coâng thöùc naøy coøn tính toaùn ñöôïc khaû naêng söû duïng voán so vôùi voán töï coù cuûa Ngaân haøng thoâng qua tyû soá toång taøi saûn treân voán chuû sôû höõu. Coù nghóa moät ngaân haøng coù ROA thaáp nhöng vaãn coù theå ñaït ROE cao vôùi ñieàu kieän naâng cao tyû troïng voán huy ñoäng. * Môû roäng heä soá ROA : Lôïi nhuaän roøng Toång thu nhaäp – Toång chi phí – Thueá ROA = ______________________ = ______________________________________________________ Toång taøi saûn Toång taøi saûn Thu töø laõi – Chi phí traû laõi Thu ngoaøi laõi – Chi phí ngoaøi laõi Thueá ROA = _________________________________ + _____________________________________ - ____________________ Toång taøi saûn Toång taøi saûn Toång taøi saûn Vieäc phaân ra caùc tyû leä nhö vaäy raát coù ích cho vieäc giaûi thích söï thay ñoåi trong traïng thaùi taøi chính cuûa Ngaân haøng. Töø ñoù, nhaø quaûn trò coù theå choïn caùc phöông aùn Trang 17
khaùc nhau ñeå giaûm ñaàu tö vaøo caùc danh muïc ít hieäu quaû, ñoàng thôøi quaûn lyù chaët cheõ caùc danh muïc taøi saûn coù ñeå coù theå vöøa ñaùp öùng nhu caàu thanh khoaûn vöøa coù theå ñaït ñöôïc lôïi nhuaän cao. * Môû roäng heä soá ROE : Lôïi nhuaän roøng Lôïi nhuaän roøng Toång thu nhaäp Toång taøi saûn ROE = ______________________ = _____________________ x ______________________ x __________________ Voán chuû sôû höõu Toång thu nhaäp Toång taøi saûn Voán chuû sôû höõu (1) (2) (3) Xeùt töøng boä phaän caáu thaønh cuûa coâng thöùc treân ta thaáy: Lôïi nhuaän roøng _______________________ (1) Tyû leä sinh lôøi = Toång thu nhaäp Æ phaûn aùnh tính hieäu quaû cuûa vieäc quaûn lyù chi phí vaø caùc chính saùch ñònh giaù dòch vuï. Toång thu nhaäp _______________________ (2) Tyû leä hieäu quaû söû duïng taøi saûn = Toång taøi saûn Æ phaûn aùnh caùc chính saùch quaûn lyù caùc danh muïc ñaàu tö (ñaëc bieät laø caáu truùc vaø thu nhaäp cuûa taøi saûn). Toång taøi saûn _______________________ (3) Tyû troïng voán chuû sôû höõu = Voán chuû sôû höõu Æ phaûn aùnh chính saùch ñoøn baåy veà taøi chính töùc laø vieäc löïa choïn nguoàn voán ñeå taøi trôï cho hoaït ñoäng ngaân haøng (nôï hay voán chuû sôû höõu). (ii) Chæ tieâu veà chaát löôïng tín duïng : Hoaït ñoäng tín duïng laø moät hoaït ñoäng kinh doanh truyeàn thoáng nhöng laïi laø hoaït ñoäng kinh doanh chuû yeáu cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi hieän nay. Theo soá lieäu thoáng keâ cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi thì taøi saûn sinh lôøi veà caùc khoaûn cho vay thöôøng chieám tyû troïng lôùn khoaûng 60 ñeán 70% toång taøi saûn coù, thaäm chí ôû moät soá Ngaân haøng Thöông maïi tyû leä naøy chieám tôùi gaàn 90%. Chính vì ñieàu ñoù, vieäc quaûn lyù chaát löôïng tín duïng traùnh ñeå xaûy ra ruûi ro laø vaán ñeà soáng coøn ñoái vôùi caùc Ngaân haøng Thöông maïi. Tuy nhieân, ñeå ñaùnh giaù hoat ñoäng tín duïng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi coù chaát löôïng hay khoâng thì phaûi ñaùnh giaù toaøn dieän veà caùc maët nhö Trang 18
vieäc coù thöïc hieän ñaày ñuû caùc nguyeân taéc, ñieàu kieän tín duïng, caùc qui ñònh veà cho vay, veà cô caáu voán vay, xem xeùt veà qui moâ hoaït ñoäng tín duïng, veà quaù trình kieåm tra tröôùc, trong vaø sau khi cho vay... trong ñoù caàn chuù troïng ñeán chæ tieâu tyû leä nôïï quaù haïn cuûa Ngaân haøng Thöông maïi. Nôï quaù haïn Tyû leä nôï quaù haïn = __________________________________ Toång dö nôï cho vay Tyû soá naøy xaùc ñònh chaát löôïng tín duïng cuûa Ngaân haøng Thöông maïi. Tyû soá naøy caøng cao thì chaát löôïng tín duïng cuûa Ngaân haøng caøng keùm. Theo qui ñònh cuûa Ngaân haøng Nhaø Nöôùc, caùc Ngaân haøng Thöông maïi caàn khoáng cheá tyû leä naøy ôû möùc 5% trôû xuoáng môùi ñöôïc coi laø bình thöôøng. (iii) Voøng quay voán tín duïng. Voøng quay voán tín duïng caøng lôùn thì hieäu quaû caøng cao vaø ngöôïc laïi,vì voøng quay voán tín duïng thöôøng gaén vôùi quaù trình tuaàn hoaøn luaân chuyeån voán cuûa neàn kinh teá. Doanh soá thu nôï trong kyø. Voøng quay voán tín duïng = Möùc dö nôï bình quaân trong kyø. 1.2.3. YÙ nghóa cuûa vieäc naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi : Trong neàn kinh teá thò tröôøng theo ñònh höôùng Xaõ Hoäi Chuû Nghóa, khoâng ngöøng naâng cao hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa caùc Ngaân haøng Thöông maïi coù yù nghóa raát to lôùn theå hieän qua caùc maët sau : - Caùc Ngaân haøng Thöông maïi hoaït ñoäng coù hieäu quaû seõ taêng cöôøng khaû naêng trung gian taøi chính nhö naâng cao möùc huy ñoäng caùc nguoàn voán trong nöôùc vaø phaân boå nguoàn voán ñoù vaøo nôi söû duïng coù hieäu quaû, goùp phaàn ñaùp öùng nhu caàu voán ngaøy caøng taêng cho söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa ñaát nöôùc. - Hoaït ñoäng caøng coù hieäu quaû thì vieäc cung öùng voán tín duïng vaø caùc dòch vuï khaùc seõ coù chi phí ngaøy caøng thaáp ñi, töø ñoù seõ goùp phaàn naâng cao naêng löïc caïnh tranh cuûa caùc toå chöùc kinh teá, goùp phaàn thuùc ñaåy neàn kinh teá taêng tröôûng. Khi neàn kinh teá ñaõ taêng tröôûng maïnh thì cuõng seõ taùc ñoäng trôû laïi laøm cho Ngaân haøng Thöông maïi phaùt trieån vaø hoaït ñoäng coù hieäu quaû hôn. Trang 19