Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:81

Thêm vào BST

Báo xấu

20
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đề tài nghiên cứu nhằm 2 mục tiêu: Phân tích thực trạng về rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu; đề xuất giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng thương mại cổ phần Á Châu

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành: Tài Chính Ngân Hàng Mã ngành: 60 34 02 01 Đề tài: HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN Á CHÂU HVTH : ĐINH THỊ THÚY KIỀU MSHV : 020116150018 GVHD : PGS. TS. NGUYỄN THỊ NHUNG TP. HCM, tháng 03/2017
NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ TP. HCM, ngày …… tháng …… năm...... Người hướng dẫn khoa học
NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG XÉT DUYỆT ............................................................................................................................................ ..... ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ ............................................................................................................................................ TP. HCM, ngày …… tháng …… năm…. Chủ tịch Hội đồng xét duyệt
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là : Đinh Thị Thúy Kiều. Hiện đang công tác tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu. Là học viên lớp cao học 16TN tại trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Cam đoan đề tài « Hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu » Người hướng dẫn : PGS. TS. Nguyễn Thị Nhung. Luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết quả nghiên cứu có tính độc lập, không sao chép bất cứ tài liệu nào và chưa từng được công bố nội dung ở bất kỳ đâu. Các số liệu, trích dẫn minh bạch có nguồn trích dẫn rõ ràng. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan danh dự của mình. TP. Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 03 năm 2017 Tác giả ĐINH THỊ THÚY KIỀU
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành khóa luận này, Tôi xin chân thành bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Nguyễn Thị Nhung – người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ em thực hiện và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo đã tận tình hướng dẫn , giảng dạy trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và rèn luyện ở trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Xin cảm ơn các ý kiến đóng góp của các đồng nghiệp tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu đã giúp em hoàn thiện luận văn này.
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN............................................................................................................... 4 LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... 5 MỤC LỤC ........................................................................................................................... 6 DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .............................................................................................. 9 DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, HÌNH VẼ ......................................................................... 10 MỞ ĐẦU ........................................................................................................................... 11 1. Tính cấp thiết của đề tài ........................................................................................... 11 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ................................................................................ 12 3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................... 12 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 12 5. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 12 6. Nội dung nghiên cứu ................................................................................................. 13 7. Đóng góp của đề tài ................................................................................................... 13 8. Kết cấu đề tài ............................................................................................................. 13 9. Tổng quan lĩnh vực nghiên cứu ............................................................................... 13 CHƯƠNG 1 ......................................................................................................................... 1 TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................................................................. 1 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ................................................................................................. 1 1.1.1 Khái niệm ....................................................................................................... 1 1.1.1.1. Tín dụng ngân hàng ....................................................................................... 1 1.1.1.2. Tín dụng cá nhân của ngân hàng thương mại ............................................. 2 1.1.2 Đặc điểm ......................................................................................................... 3 1.1.3 Vai trò của tín dụng cá nhân tại NHTM ..................................................... 4 1.1.4 Phân loại tín dụng cá nhân ........................................................................... 6 1.1.4.1 Phân loại theo thời hạn cho vay .................................................................... 6 1.1.4.2 Phân loại theo mục đích cho vay ................................................................... 7
1.1.4.3 Phân loại theo phương thức cho vay ............................................................ 8 1.1.4.4 Căn cứ vào bảo đảm cho vay ......................................................................... 9 1.2 RỦI RO HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CÁ NHÂN CỦA NHTM ............... 10 1.2.1 Khái niệm ..................................................................................................... 10 1.2.2 Các nguyên nhân gây ra RRTD cá nhân .................................................. 11 1.2.2.1 Nguyên nhân khách quan............................................................................ 11 1.2.2.2 Nguyên nhân chủ quan................................................................................ 13 1.2.3 Các tiêu chí đo lường RRTD cá nhân........................................................ 18 1.2.4 Sự cần thiết phải hạn chế RRTD cá nhân tại NHTM .............................. 20 1.2.4.1 Đối với ngân hàng ........................................................................................ 20 1.2.4.2 Đối với nền kinh tế xã hội ............................................................................ 21 1.3 KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG TRONG NƯỚC VA TRÊN THẾ GIỚI TRONG VIỆC HẠN CHẾ RỦI RO TÍN DỤNG CÁ NHÂN ... 21 1.3.1 Kinh nghiệm của một số ngân hàng trong nước và trên thế giới ........... 21 1.3.2 Bài học rút ra ............................................................................................... 25 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 .................................................................................................. 27 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU ................................................................................................................ 28 2.1. GIỚI THIỆU CHUNG VỀ NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU .................. 28 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển của Ngân hàng TMCP Á Châu ..... 28 2.1.2. Hoạt động và địa bàn kinh doanh của Ngân hàng TMCP Á Châu ........ 29 2.1.3. Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Á Châu trong thời gian gần đây .......................................................................................................... 29 2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU .............................................................................................. 31 2.2.1. Dư nợ khách hàng cá nhân theo thời gian vay vốn .................................. 31 2.2.2. Dư nợ khách hàng cá nhân theo mục đích vay vốn ................................. 33 2.3. THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU ........................................................................................................... 35 2.3.1. Phân tích tỷ lệ nợ quá hạn .......................................................................... 35
2.3.2. Phân tích tỷ lệ nợ xấu.................................................................................. 39 2.4. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU.................................................................................. 40 2.4.1. Những kết quả đạt được ............................................................................. 41 2.4.2. Mặt hạn chế.................................................................................................. 44 2.4.3. Nguyên nhân các hạn chế ........................................................................... 48 2.4.3.1 Nguyên nhân khách quan ................................................................................... 48 2.4.3.2 Nguyên nhân chủ quan ....................................................................................... 50 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................................. 53 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU ................................................................................................................................ 54 3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN CỦA NGÂN HÀNG TMCP Á CHÂU TRONG THỜI GIAN TỚI .......................................................................................... 54 3.2. GIẢI PHÁP HẠN CHẾ RỦI RO CÁ NHÂN TẠI NGÂN HANG TMCP Á CHÂU 54 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống thông tin đánh giá khách hàng ............................... 54 3.2.2. Công tác thẩm định và ra quyết đinh cho vay .......................................... 55 3.2.3. Hoạt động giám sát và quản lý sau cho vay .............................................. 56 3.2.4. Tăng cường công tác quản lý nợ và xử lý nợ quá hạn ............................. 57 3.2.5. Tăng cường công tác kiểm soát, kiểm toán nội bộ trong hoạt động của Ngân hàng ..................................................................................................................... 58 3.2.6. Nâng cao trình độ nhân sự ......................................................................... 58 3.2.7. Nâng cao công tác phòng ngừa và xử lý rủi ro tín dụng.......................... 60 3.2.8. Hiện đại hóa Công nghệ Ngân hàng để phục vụ đắc lực cho hoạt động tín dụng 60 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .................................................................................................. 62 KẾT LUẬN ....................................................................................................................... 63 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 64 PHỤ LỤC .......................................................................................................................... 65
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ACB : Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu CBCNV : Cán bộ công nhân viên CBTD : Cán bộ tín dụng DNCV : Dư nợ cho vay KHCN : Khách hàng cá nhân KQHĐKD : Kết quả hoạt động kinh doanh NQD : Ngoài quốc doanh NH : Ngắn hạn NHNN : Ngân hàng Nhà nước NHTM : Ngân hàng Thương mại NQH : Nợ quá hạn QD : Quốc doanh SXKD : Sản xuất kinh doanh RRTD : Rủi ro tín dụng T, DH : Trung & dài hạn TCTC : Tổ chức tài chính TCTD : Tổ chức tín dụng TMCP : Thương mại Cổ phần TPKT : Thành phần kinh tế
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, HÌNH VẼ Bảng: Bảng 2. 1: Dư nợ cho vay KHCN theo kỳ hạn .................................................................. 31 Bảng 2. 2: Dư nợ cho vay KHCN theo mục đích sử dụng ................................................ 33 Bảng 2. 3: Nợ quá hạn đối với cho vay KHCN ................................................................. 36 Bảng 2. 4: Nợ xấu và tỷ lệ nợ xấu trong hoạt động cho vay KHCN ................................. 39 Bảng 2. 5: Kết quả khảo sát đánh giá của nhân viên ACB về công tác hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân ...................................................................................................................... 40 Hình: Hình 2. 6: Cơ cấu dư nợ cho vay KHCN theo kỳ hạn ....................................................... 32 Hình 2. 7: Cơ cấu dư nợ cho vay KHCN theo mục đích sử dụng ..................................... 34
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh nền kinh tế vẫn còn nhiều khó khăn, hoạt động sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp bị đình trệ và thu hẹp, các doanh nghiệp giải thể tăng cao qua các năm, việc tiếp cận nguồn vốn vay của ngân hàng với các doanh nghiệp trở nên hết sức khó khăn, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ không có tài sản đảm bảo. Điều này không chỉ gây khó khăn cho doanh nghiệp mà còn làm các ngân hàng bị ứ đọng vốn. Trước thực trạng đó, tín dụng cá nhân trở thành một mảnh đất màu mỡ để các ngân hàng khai thác. Việc các ngân hàng tập trung vào phát triển mảng tín dụng cá nhân trong bối cảnh thị trường tín dụng còn nhiều khó khăn là quyết định hợp lý và khôn ngoan. Tuy nhiên tăng trưởng tín dụng luôn đi kèm với rủi ro tín dụng. Nợ xấu của ngân hàng không chỉ ảnh hưởng đến bản thân ngân hàng mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế. Trong những năm 1990, lịch sử hoạt động ngành ngân hàng đã từng chứng kiến không ít các NHTM cổ phần bị phá sản, bị sáp nhập vào các tổ chức tài chính mạnh vì không gánh nổi những tổn thất xảy ra do rủi ro từ hoạt động tín dụng. Với đặc trưng cơ bản như vậy hoạt động kinh doanh ngân hàng chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố như môi trường, kinh tế xã hội, pháp lý, cơ chế chính sách vĩ mô, vi mô. Do đó nâng cao năng lực quản trị rủi ro cho hệ thống ngân hàng nhằm hạn chế những rủi ro nhất là rủi ro tín dụng cá nhân là việc làm cấp thiết và vô cùng quan trọng. Vì thế rủi ro tín dụng cá nhân và đưa ra các biện pháp để hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân là vấn đề mang tính cấp bách, luôn được sự quan tâm đặc biệt của các quan chức cấp cao và đặc biệt là các ngân hàng thương mại trực tiếp tham gia hoạt động kinh doanh nói chung và ngân hàng TMCP Á Châu nói riêng. Nhiều nghiên cứu trước đây cũng đã đề cập những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân của NHTM. Tuy nhiên, những nghiên cứu được phát triển ở những trong giai đoạn khác nhau, đối tượng, không gian khác nhau, không những thế gần đây xu hướng tự do hóa, toàn cầu hóa kinh tế và quốc tế hóa các luồng tài chính đã làm thay đổi căn bản hệ thống ngân hàng. Sự phát triển của các thị trường tài chính quốc tế cho phép ngân hàng sử dụng
vốn hiệu quả hơn. Thị trường được mở rộng, hoạt động kinh doanh trở nên phức tạp hơn, áp lực cạnh tranh giữa các ngân hàng trở nên gay gắt hơn cùng với mức độ rủi ro cũng tăng lên. Vì thế, đề tài nghiên cứu này góp phần đưa ra thêm những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu trong thời gian tới nhằm đề xuất một số giải pháp cho các nhà quản trị ngân hàng có cái nhìn sâu sắc hơn về rủi ro tín dụng cá nhân, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng. Xuất phát từ thực trạng này, học viên tiến hành nghiên cứu đề tài “Hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Á Châu”. 2. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài Mục tiêu tổng quát: Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là nhằm đưa ra giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu. Mục tiêu cụ thể: - Phân tích thực trạng về rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu. - Đề xuất giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu. 3. Câu hỏi nghiên cứu Trên cơ sở mục tiêu nghiên cứu đặt ra, đề tài trả lời những câu hỏi nghiên cứu sau: - Thực trạng hoạt dộng tín dụng cá nhân tại ACB ra sao? - Đánh giá rủi ro tín dụng cá nhân tại ACB ra sao? - Các giải pháp có thể áp dụng trong thực tiễn để hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại ACB? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu: Rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu. Phạm vi nghiên cứu: - Phạm vi không gian: tại Ngân hàng TMCP Á Châu. - Phạm vi thời gian: từ năm 2013 đến năm 2015. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, cụ thể: phương pháp diễn giải, phân tích, so sánh, tổng hợp nhằm làm rõ rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu.
Làm bảng khảo sát để thu thập và đánh giá các ý kiến thực tế. 6. Nội dung nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về rủi ro tín dụng cá nhân của ngân hàng. Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh và hoạt động tín dụng, thực trạng về rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng Á Châu, qua đó tìm hiểu các nguyên nhân ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng cá nhân, từ đó đánh giá những mặt tích cực và tồn tại trong những giải pháp hạn chế rủi ro mà Ngân hàng đã áp dụng trong thời gian qua. Đề xuất một số giải pháp có thể áp dụng trong thực tiễn để hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng Á Châu. 7. Đóng góp của đề tài Đề tài tổng hợp và trình bày đầy đủ các cơ sở lý luận chung về rủi ro tín dụng cá nhân, các nguyên nhân ảnh hưởng đến rủi ro tín dụng cá nhân. Nhiều nghiên cứu trước đây cũng đã đề cập những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân của NHTM. Tuy nhiên, những nghiên cứu được phát triển ở những giai đoạn khác nhau, đối tượng, không gian khác nhau. Vì thế, đề tài nghiên cứu này góp phần đưa ra thêm những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu trong thời gian tới, nhằm đề xuất một số giải pháp cho các nhà quản trị ngân hàng có cái nhìn sâu sắc hơn về rủi ro tín dụng cá nhân, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng. 8. Kết cấu đề tài Ngoài phần Mục lục, Danh mục từ viết tắt, Danh mục sơ đồ, bảng biểu, Mở đầu, Kết luận, Danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm 3 chương chính: Chương 1: Tổng quan về rủi ro tín dụng cá nhân tại ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu Chương 3: Giải pháp hạn chế rủi ro cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu 9. Tổng quan lĩnh vực nghiên cứu Hiện nay có rất nhiều nghiên cứu xoay quanh vấn đề rủi ro tín dụng cá nhân: Lê Thị Huyền Diệu (2011), Luận cứ khoa học về xác định mô hình quản lý rủi ro tín dụng tại hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam, Luận án Tiến sĩ, Đại học Kinh tế
Quốc dân. Luận án hệ thống hóa rõ nét nội dung cơ bản của quản lý rủi ro tín dụng, trên cơ sở đó đưa ra các mô hình quản lý rủi ro và điều kiện áp dụng. Luận án nghiên cứu thực trạng rủi ro tín dụng của hệ thống ngân hàng thương mại trước năm 2000 và sau năm 2000, tỷ lệ cho vay trung dài hạn tăng cao và tỷ lệ nợ quá hạn tăng qua các thời kỳ. Luận án còn đề cập đến mô hình quản lý rủi ro của các NHTM dựa trên 3 măt: Mô hình tổ chức quản lý rủi ro, mô hình đo lường rủi ro và mô hình kiểm soát rủi ro. Nguyễn Thái (2011): Một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý RRTD tai Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam, Luận văn Thạc Sĩ, TP. Hồ Chí Minh. Luận văn đã hệ thống hóa lý thuyết về quản trị RRTD trong hoạt động ngân hàng và những yêu cầu mới đối với Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam trong tình hình hội nhập kinh tế quốc tế. Phân tích, đánh giá đúng thực trạng hoạt động tín dụng và quản lý RRTD của Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, những kết quả đạt được và những yếu kém, tìm ra nguyên nhân và rút ra bài học kinh nghiệm. Bên cạnh đó, bài viết cũng đề ra các giải pháp và kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả quản trị RRTD tại Ngân hàng Ngoại thương Việt Nam, bảo đảm an toàn và phát triển bền vững của hoạt động tín dụng của ngân hàng trong tình hình hội nhập kinh tế quốc tế. Nhưng luận văn trên lại không đưa ra biện pháp giúp hoàn thiện hệ thống thông tin tín dụng cũng như hệ thống công nghệ thông tin. Đây chính là điểm hạn chế của bài viết này. Nguyễn Mạnh Phát (2012), Quản lý rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Nội, Luận văn Thạc Sĩ, Học viện Ngân hàng. Luận văn hệ thống hóa những cơ sở lý luận về quản lý rủi ro tín dụng trong hoạt động của NHTM. Luận văn đưa ra các nhân tố tác động đến quản trị RRTD gồm có hai nhóm nhân tố chủ quan và khách quan. Nhân tố chủ quan gồm có trình độ của cán bộ tín dụng làm việc tại Ngân hàng, chính sách tín dụng và quy trình cho vay chưa chặt chẽ...và nhân tố khách quan như tình hình kinh tế xã hội, các chính sách kinh tế của Nhà nước. Thêm vào đó, luận văn cũng nêu ra được các chỉ tiêu để đánh giá quản trị RRTD gồm có các chỉ tiêu: chỉ tiêu phản ánh nợ quá hạn, chỉ tiêu phản ánh nợ xấu, tỷ lệ dự phòng RRTD, tỷ lệ nợ xử lý rủi ro, tổn thất cho vay. Nhưng khi đánh giá được thực trạng quản trị RRTD tác giả lại chỉ phân tích ở hai chỉ
tiêu: các chỉ tiêu phản ánh nợ quá hạn và chỉ tiêu phản ánh nợ xấu và không phân tích và đánh giá các tiêu chí còn lại. Đây chính là điểm hạn chế của luận văn này. Qua các luận văn của các tác giả trên đã hệ thống hóa, phân tích và đưa ra các mô hình quản lý rủi ro tín dụng trong NHTM, làm rõ sự cần thiết của nó trong hoạt động kinh doanh, định hướng cho các NHTM. Một số giải pháp đã và đang được triển khai trong thực tiễn các NHTM, điển hình là việc áp dụng các biện pháp hạn chế rủi ro tín dụng, xây dựng hệ thống quản lý rủi ro. Bên cạnh đó, còn một số luận văn khác đề cập về rủi ro tín dụng trong Ngân hàng. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu trong thời gian đó với môi trường hoạt động kinh doanh tổng thể, chính sách pháp luật, trình độ quản lý có sự khác biệt lớn so với giai đoạn hiện nay. Như vậy, các nghiên cứu được thực hiện tại Việt Nam chỉ ra được rằng tồn tại tác động của tăng trưởng tín dụng đến kết quả hoạt động của ngân hàng thương mại. Tuy nhiên việc đi sâu phân tích cụ thể mối quan hệ này trong các giai đoạn phát triển khác nhau của nền kinh tế chưa được làm rõ. Khắc phục những hạn chế trên, khóa luận tiến hành nghiên cứu này góp phần đưa ra thêm những giải pháp hạn chế rủi ro tín dụng cá nhân tại Ngân hàng TMCP Á Châu trong thời gian tới nhằm đề xuất một số giải pháp cho các nhà quản trị ngân hàng có cái nhìn sâu sắc hơn về rủi ro tín dụng cá nhân, nâng cao năng lực cạnh tranh của ngân hàng.
1 CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ RỦI RO TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1 NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ TÍN DỤNG CÁ NHÂN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1.1 Khái niệm 1.1.1.1. Tín dụng ngân hàng Khái niệm tín dụng xuất phát từ tiếng Latin Creditium có nghĩa là tín nhiệm, tin tưởng. Theo ngôn ngữ Việt Nam thì tín dụng có nghĩa là sự vay mượn. Quan hệ tín dụng ra đời trên cơ sở sự tồn tại và phát triển đến 1 mức độ nhất định của nền kinh tế hàng hóa; xã hội bắt đầu xuất hiện chủ thể dư thừa đồng thời có những chủ thể thiếu hụt nguồn vốn. Do vậy, tín dụng ra đời nhằm làm cho quá trình luân chuyển, tuần hoàn vốn trong nền kinh tế được xuyên suốt. Một cách tổng quát, tín dụng là khái niệm dùng để chỉ mối quan hệ giữa 2 chủ thể: người đi vay và người cho vay. Trong mối quan hệ này, người cho vay (người sở hữu) sẽ chuyển nhượng tạm thời 1 lượng giá trị (tài sản) của mình sang cho người đi vay (người sử dụng) trong 1 khoảng thời gian nhất định. Người đi vay có nghĩa vụ phải hoàn trả khoản lượng giá trị đã vay cho người cho vay khi đến hạn, có kèm hoặc không kèm theo 1 khoản lãi. Tín dụng ngân hàng là hoạt động tín dụng diễn ra giữa ngân hàng với các chủ thể khác trong nền kinh tế. Trong đó ngân hàng có thể đóng vai trò là người cấp tín dụng, cũng có thể đóng vai trò là người được cấp tín dụng. Tuy nhiên, thông thường, khi nói đến hoạt động tín dụng ngân hàng, người ta thường dùng để nói đến ngân hàng với vai trò là người cấp tín dụng. Từ những phân tích trên, có thể đưa ra khái niệm như sau: Tín dụng ngân hàng là việc ngân hàng đồng ý để khách hàng có thể sử dụng một tài sản (có thể là tiền, hiện vật hoặc uy tín) với nguyên tắc hoàn trả thông qua các nghiệp vụ như: cho vay, chiết khấu (tái chiết khấu), cho thuê tài chính, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ khác.
2 1.1.1.2. Tín dụng cá nhân của ngân hàng thương mại Ngay từ thời kỳ sơ khai dưới hình thức là ngân hàng của các thợ vàng, hoặc ngân hàng của những kẻ cho vay nặng lãi – thực hiện cho vay đối với các cá nhân, chủ yếu là những người giàu nhằm phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng. Lúc này các ngân hàng đã nhận thấy được các lợi ích to lớn từ các khoản cho vay đối với cá nhân, điều này dự báo cho sự phát triển của dịch vụ này. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của nền kinh tế thế giới là sự xuất hiện và tăng trưởng nhanh chóng về số lượng cũng như quy mô của các doanh nghiệp, tín dụng cá nhân mất dần vi trí quan trọng của nó. Trong lịch sử, hầu hết các ngân hàng không tích cực cho vay đối với cá nhân, hộ gia đình bởi vì họ tin rằng các khoản cho vay cá nhân có quy mô rất nhỏ với rủi ro vỡ nợ cao và do đó làm cho chúng trở nên có mức sinh lời thấp. Cùng với sự phát triển, các ngân hàng bắt đầu dựa nhiều hơn vào tiền gửi của khách hàng để tài trợ cho những món vay thương mại lớn và rồi sự cạnh tranh khốc liệt trong việc giành giật tiền gửi và cho vay đã buộc các ngân hàng phải hướng tới những cá nhân như một khách hàng trung thành, tiềm năng. Cho tới những năm 1920 và 1930 nhiều ngân hàng lớn đã thành lập phòng tín dụng cá nhân lớn mạnh. Sau Chiến tranh thế giới thứ II, tín dụng cá nhân đã trở thành một trong những loại hình tín dụng có mức tăng trưởng nhanh nhất. Mặc dù tốc độ tăng trưởng này gần đây đã chậm lại do cạnh tranh về cho vay đối với cá nhân ngày càng trở nên gay gắt trong nền kinh tế. Tuy nhiên, khách hàng cá nhân vẫn là khách hàng mục tiêu của các ngân hàng thương mại và vẫn tạo ra một trong số những nguồn thu quan trọng nhất. Trước đây, người vay tiền, nhất là cá nhân ít có tiếng nói. Người ta chỉ cấp rất ít hoặc không cấp tín dụng cho họ. Tín dụng cấp cho cá nhân trên thực tế được xem là không lành mạnh. Hơn nữa đối với một chủ ngân hàng có danh tiếng thì chỉ quan tâm đến tín dụng cho các doanh nghiệp. Có thời kỳ đó được coi là chức năng cao quý của những ngân hàng lớn. Sau đó, các ngân hàng khác với tư cách là người đi tiên phong đã tiến hành những hoạt động mà các ngân hàng cổ điển khác xem thường: Hoạt động cho vay đối với khách hàng cá nhân. Đó cũng chính là một trong những lý do quan trọng đóng góp vào sự thành công của những ngân hàng mới.
3 Muốn đề cập chủ yếu tới các doanh nghiệp, song cũng không quên tầm quan trọng không ngừng tăng lên của tín dụng đối với cá nhân. Sự tăng lên này có phần bắt nguồn từ sự đình trệ nào đó của tín dụng đối với các doanh nghiệp lớn, do sự cải tiến của việc tự cấp vốn, việc thực hiện mạnh mẽ các nghiệp vụ tài chính, sự phát triển của các thị trường và cũng do việc tăng trưởng yếu ớt của đầu tư bởi giá cả thực tế của tín dụng đã buộc chỉ tiến hành các đầu tư có doanh lợi thực sự. Vậy tín dụng cá nhân là gì? Tín dụng cá nhân là một hình thức tín dụng mà đối tượng vay vốn là cá nhân nhằm mục đích tiêu dùng hay phục vụ sản xuất, kinh doanh. Các cá nhân đi vay là những ai? Họ có thể là những người buôn bán nhỏ, nông dân, thợ thủ công nghiệp, thợ may, cơ khí, thanh niên, phụ nữ, sinh viên, tài xế taxi, cơ sở sản xuất nhỏ,…. Hoặc là đại diện của hộ gia đình (là những người được các thành viên có đủ năng lực pháp luật và hành vi dân sự trong hộ gia đình uỷ quyền những người thay mặt hộ gia đình ký hợp đồng tín dụng, hợp đồng bảo đảm tiền vay và cam kết cùng trả nợ cho ngân hàng). 1.1.2 Đặc điểm Thứ nhất, các khoản cho vay có độ rủi ro cao: Các khoản vay của KHCN thường được đảm bảo bằng thu nhập của chính cá nhân đó. Tuy nhiên, nếu khách hàng gặp phải bất trắc như ốm đau, bệnh tật … thì ngay lập tức thu nhập đó hoặc giảm sút hoặc thậm chí có thể mất đi hoàn toàn. NHTM luôn phải đối mặt với những rủi ro đó, mà công tác thẩm định, quản lí khách hàng lại không thể kiểm soát được hết tất cả. Chính vì điều này, rất nhiều NHTM trong một thời gian dài trước đây đã rất “ngại” cho KHCN vay vốn. Nhưng hiện nay, nhận thấy hoạt động cho vay đối với KHCN mang lại một nguồn thu không nhỏ nên các NHTM đã tập trung hướng tới mục tiêu này. Và công tác quản lí rủi ro ngày càng được các Ngân hàng quan tâm chú trọng hơn. Thứ hai, khoản cho vay có giá trị nhỏ nhưng số lượng các khoản vay lớn: Đặc điểm của KHCN là vay nợ với mục đích tiêu dùng hoặc sản xuất hộ gia đình nên món vay thường có giá trị nhỏ. So với các khoản vay của các doanh nghiệp thì khoản vay này nhỏ hơn rất nhiều lần. Tuy vậy những đối tượng KHCN thường là đông đảo nhất. Ngoài ra, các khoản vay của KHCN thường xuyên phát sinh và khối lượng giao dịch ngày càng
4 lớn. Vì số lượng khoản vay nhiều nên lợi nhuận từ hoạt động cho vay KHCN sẽ không nhỏ nếu Ngân hàng biết cách huy động và làm tốt các công tác quản lý có liên quan khác. Thứ ba, chi phí thẩm định lớn: Để tránh gặp phải những rủi ro trong hoạt động cho vay, Ngân hàng thường tiêu tốn nhiều thời gian và tiền bạc vào hoạt động thẩm định và giám sát khoản vay một cách nghiêm ngặt. Ngoài ra, việc thu nhập thông tin cá nhân là rất khó khăn (thường không đầy đủ và thiếu chính xác) nên các NHTM sẽ chấp nhận chi phí cao để đánh đổi rủi ro cao, đảm bảo an toàn cho các món vay. Thứ tư, lãi suất thường cao hơn so với lãi suất của các khoản vay khác: Lãi suất áp dụng cho KHCN thường cao hơn các lãi suất khác của các khoản vay khác của NHTM. Do quy mô của các khoản vay thường không lớn nhưng chi phí bỏ ra để quản lí lại rất lớn nên các NHTM phải đề ra mức lãi suất cao để bù đắp chi phí (gồm chi phí về thời gian, nhân lực, thẩm định, quản lí,…). 1.1.3 Vai trò của tín dụng cá nhân tại NHTM Đối với tổng thể sự phát triển kinh tế của đất nước, cho vay nói chung và cho vay đối với khách hàng cá nhân nói riêng ngày càng có vai trò quan trọng, góp phần kích thích, thúc đẩy, chuyển dịch, định hướng nền kinh tế. Hiện nay, khi nền kinh tế nước ta đang ngày một phát triển, các cá nhân hộ gia đình cũng phải nâng cao chất lượng cuộc sống, ổn định kinh tế. Muốn làm được điều đó, họ cần được tiếp xúc với nhiều nguồn vốn hơn nữa. Chính vì thế cho vay đối với khách hàng cá nhân ngày càng trở nên quan trọng hơn. Vai trò đối với các khách hàng Cho vay cấp cho các cá nhân sẽ tạo điều kiện cho các cá nhân có thể trang trải các khoản chi phí sinh hoạt, học tập; giúp họ có vốn sản xuất kinh doanh, nâng cao thu nhập, cải thiện cuộc sống. Nền kinh tế nước ta đang ngày một phát triển, các chi phí sinh hoạt, học tập ngày càng tăng cao, đặc biệt là trong giai đoạn gần đây. Chính vì thế nhu cầu của các cán bộ công nhân viên chức được sử dụng các dịch vụ vay vốn của Ngân hàng ngày càng tăng cao. Chính vì thế, cho vay cấp cho các cá nhân có vai trò ngày càng quan trọng.
5 Ở các khu vực nông thôn, miền núi, hải đảo, cuộc sống của người dân còn nhiều khó khăn. Họ muốn thay đổi cách làm ăn, vươn lên thoát nghèo. Muốn làm được điều đó, họ cũng cần có một nguồn vốn ổn định, uy tín. Các chương trình hỗ trợ của nhà nước chỉ đáp ứng được một phần nào đó, nên cho vay Ngân hàng đóng vai trò then chốt trong vấn đề này. Vai trò đối Ngân hàng Một Ngân hàng muốn tồn tại và phát triển tốt phải luôn nỗ lực tìm kiếm và huy động được những nguồn vốn trong xã hội, rồi từ đó đẩy mạnh cho vay và đầu tư kiếm lời. Việc sử dụng vốn có hiệu quả hay không quyết định sự thành bại trong hoạt động của Ngân hàng. Hiện nay, điều kiện kinh tế đang ngày càng phát triển, chất lượng cuộc sống của người dân cũng dần được nâng lên. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều cá nhân, hộ gia đình đang gặp khó khăn trong quá trình vươn lên làm giàu, những sinh viên cũng không có nhiều cơ hội để có thể tiếp cận với những nguồn vốn để có thể kinh doanh hoặc trang trải các khỏan chi phí học tập… Nếu biết khai thác thị trường cho vay đối với khách hàng cá nhân, thì các Ngân hàng có thể thu được một nguồn lợi không nhỏ. Vai trò đối với nền kinh tế Có thể nói rằng trong tình hình nền kinh tế nước ta hiện nay thì cho vay Ngân hàng là một nguồn vốn vô cùng quan trọng giúp thúc đẩy phát triển nền kinh tế. Có rất nhiều yếu tố, nhân tố trong nền kinh tế chịu sự ảnh hưởng và tác động qua lại với cho vay Ngân hàng. Trong số các loại hình cho vay Ngân hàng thì cho vay đối với khách hàng cá nhân có vai trò quan trọng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, giúp chu chuyến, lưu thông lượng vốn dư thừa trong xã hội vào sản xuất, nâng cao mức sống của người dân. Một nền kinh tế vững mạnh thì mỗi cá thể trong đó cũng cần phải tốt. Các cá nhân có khả năng tiếp cận với các nguồn vốn lớn như cho vay Ngân hàng có nhiều điều kiện hơn để sản xuất kinh doanh, trang trải các khoản chi phí, nâng cao mức sống, góp phân thúc đẩy tiêu dùng, từ đó cũng góp phần phát triển kinh tế. Ngày nay, nền kinh tế nước ta đang phát triển tuy nhiên tập trung chủ yếu ở các đô thị lớn hay ở nội thành, còn ở những nơi như miền núi hay hải đảo xa xôi thì cuộc sống