Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng nghề Thương mại và Công nghiệp

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:122

Thêm vào BST

Báo xấu

32
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đánh giá chất lượng đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng nghề Thương mại và Công nghiệp. Chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu của đội ngũ giảng viên của trường từ đó đưa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng nghề Thương mại và Công nghiệp Bộ Công Thương.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng nghề Thương mại và Công nghiệp

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN TRƢỜNG SINH NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THƢƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN TRỊ KINH DOANH THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH NGUYỄN TRƢỜNG SINH NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THƢƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60 34 01 02 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN TRỌNG XUÂN THÁI NGUYÊN - 2015 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài khóa luận “Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên trường Cao đẳng nghề Thương mại và Công nghiệp” là công trình nghiên cứu của cá nhân tác giả. Các thông tin và số liệu đƣợc đề cập đến trong đề tài nghiên cứu là hoàn toàn trung thực và dựa trên các luận cứ thực tế tiếp cận. Những kết quả thu đƣợc qua đề tài nghiên cứu là của bản thân tác giả cùng với sự hƣớng dẫn giúp đỡ của PGS.TS. Nguyễn Trọng Xuân - Viện kinh tế. Tất cả các kết quả đạt đƣợc chƣa đƣợc ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác. Thái Nguyên, tháng 7 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Trường Sinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
ii LỜI CẢM ƠN Đề tài khoá luận này đƣợc thực hiện và hoàn thành tại trƣờng Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Để hoàn thành công trình này tác giả xin chân thành gửi lời cảm ơn tới: PGS.TS. Nguyễn Trọng Xuân là thầy đã trực tiếp hƣớng dẫn và giúp đỡ tác giả xác định phƣơng hƣớng nghiên cứu và xây dựng nội dung của luận văn trong suốt quá trình nghiên cứu. Học viên xin gửi lời cảm ơn trân trọng đến Ban Giám hiệu Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp, các thầy cô giáo và anh chị em đồng nghiệp đã nhiệt tình hỗ trợ thông tin, góp ý và phân tích sâu sắc những nội dung liên quan đến đề tài nghiên cứu. Trân trọng! Thái Nguyên, tháng 7 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Trường Sinh Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC ........................................................................................................ iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ................................................................ vii DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ ........................................................................ viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ...................................................................................... 4 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 4 4. Những đóng góp mới của luận văn ............................................................... 4 5. Ý nghĩa khoa học của đề tài .......................................................................... 5 6. Kết cấu của luận văn ..................................................................................... 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN ......................................................................... 6 1.1. Một số khái niệm ........................................................................................ 6 1.1.1. Khái niệm và đặc thù lao động của giảng viên ....................................... 6 1.1.2. Khái niệm về đội ngũ, đội ngũ giảng viên ............................................ 14 1.2. Chất lƣợng đội ngũ giảng viên ................................................................. 16 1.2.1. Quan niệm về chất lƣợng nói chung ..................................................... 17 1.2.2. Vấn đề chất lƣợng đội ngũ giảng viên .................................................. 18 1.2.3. Quan niệm về nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên ........................ 24 1.3. Tầm quan trọng của việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên. ........ 24 1.3.1. Vai trò của giáo dục nói chung và giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp trong sự phát triển kinh tế - xã hội ............................................ 24 1.3.2. Tầm quan trọng của việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên ...... 30 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến nâng cao chất lƣợng ĐNGV........................ 32 1.4.1. Các nhân tố bên ngoài nhà trƣờng ........................................................ 32 1.4.2. Các nhân tố bên trong nhà trƣờng ......................................................... 35 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
iv 1.5. Bài học kinh nghiệm về nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên tại một số trƣờng cao đẳng nghề trong nƣớc ........................................... 37 1.5.1. Kinh nghiệm nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên tại trƣờng Cao đẳng nghề LILAMA2 .................................................................. 37 1.5.2. Kinh nghiệm nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên tại trƣờng Cao đẳng nghề Cần Thơ...................................................................... 38 1.5.3. Bài học kinh nghiệm về nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên cho trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ................... 40 Tiểu kết chƣơng 1............................................................................................ 41 Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 42 2.1. Các câu hỏi nghiên cứu ............................................................................ 42 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 42 2.2.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu /thông tin /dữ liệu .................................. 42 2.2.2. Phƣơng pháp xử lý số liệu..................................................................... 43 2.2.3. Phƣơng pháp phân tích số liệu .............................................................. 43 2.3. Các chỉ tiêu sử dụng đánh giá chất lƣợng đội ngũ giảng viên của trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dƣơng ............................................................................. 44 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THƢƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP ................................................................................ 46 3.1. Khái quát về trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ......... 46 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển ........................................................ 46 3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ ............................................................................ 47 3.1.3. Cơ cấu tổ chức của Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ......... 48 3.2. Thực trạng đội ngũ giảng viên của trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ............................................................................ 50 3.2.1. Kết quả thực hiện công tác đào tạo của nhà trƣờng từ năm 2010-2014........................................................................................... 50 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
v 3.2.2. Thực trạng đội ngũ giảng viên của Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp .............................................................. 51 3.3. Thực trạng và các nhân tố tác động đến chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ................ 59 3.3.1. Thực trạng công tác quy hoạch đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ............................................... 60 3.3.2. Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ........... 61 3.3.3. Thực trạng công tác đánh giá xếp loại giảng viên ở Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ........................................................ 64 3.3.4. Thực trạng công tác xây dựng cơ chế chính sách đối với Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ..................................... 66 3.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 69 3.4.1. Điểm mạnh ............................................................................................ 69 3.4.2. Tồn tại, hạn chế ..................................................................................... 70 Tiểu kết chƣơng 3............................................................................................ 71 Chƣơng 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƢỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THƢƠNG MẠI VÀ CÔNG NGHIỆP ................................................................ 72 4.1. Dự báo nhu cầu về chất lƣợng giảng viên trong điều kiện phát triển đến năm 2020 và hƣớng đế 2030 ........................................................ 72 4.1.1. Nhu cầu về lao động đƣợc đào tạo ........................................................ 72 4.1.2. Nhu cầu về chất lƣợng giảng viên ở trƣờng Cao đăng nghề thƣơng mại và công nghiệp ................................................................. 73 4.2. Phƣơng hƣớng mục tiêu phát triển trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp giai đoạn 2010 - 2020 ........................................ 74 4.2.1. Phƣơng hƣớng chung ............................................................................ 74 4.2.2. Những mục tiêu cụ thể .......................................................................... 75 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vi 4.3. Một số giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ..................................... 76 4.3.1. Xây dựng quy hoạch tổng thể về đội ngũ giảng viên, các định biên chế cho từng giai đoạn phát triển của nhà trƣờng ....................... 76 4.3.2. Sử dụng có hiệu quả đội ngũ giảng viên hiện có, đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ để từng bƣớc phát triển đội ngũ giảng viên .............................................................. 79 4.3.3. Tăng cƣờng công tác giáo dục chính trị tƣ tƣởng, nâng cao nhận thức cho giảng viên ............................................................................. 80 4.3.4. Khai thác mọi nguồn lực và cơ hội thuận lợi để nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên, xây dựng hoàn thiện cơ chế chính sách thu hút, tuyển chọn, ƣu đãi nhân tài............................................ 83 4.3.5. Tăng cƣờng công tác quản lý, kiểm tra, đánh giá và sử dụng đội ngũ giảng viên; có chế tài phù hợp để động viên, khen thƣởng và xử lý kịp thời ........................................................................................ 86 4.3.6. Xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, cải thiện điều kiện làm việc nâng cao chất lƣợng cuộc sống cho cán bộ giảng viên ....................... 90 4.4. Một số khuyến nghị .................................................................................. 92 Tiểu kết chƣơng 4............................................................................................ 93 KẾT LUẬN .................................................................................................... 94 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 96 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ ĐNGV Đội ngũ giảng viên GD-ĐT Giáo dục - Đào tạo HSSV Học sinh, sinh viên NXB Nhà xuất bản SP Sƣ phạm SPKT Sƣ phạm kỹ thuật Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
viii DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ Bảng: Bảng 3.1. Các chỉ tiêu cơ bản về công tác đào tạo của Trƣờng từ năm 2010 - 2014 ................................................................................. 50 Bảng 3.2. Phân bổ biên chế lao động hiện có của Trƣờng ............................. 51 Bảng 3.3. Bảng tỷ lệ quy đổi HSSV/GV qua các năm từ 2010 - 2014 ........... 52 Bảng 3.4. Bảng tỷ lệ quy đổi HSSV/GV theo khoa năm học 2012 - 2013..... 52 Bảng 3.5. Thống kê số lƣợng giảng viên theo chức danh ............................... 53 Bảng 3.6. Thống kê số lƣợng giảng viên theo độ tuổi .................................... 54 Bảng 3.7. Thống kê số lƣợng giảng viên theo thâm niên giảng dạy............... 54 Bảng 3.8. Một số chỉ tiêu cơ bản về năng lực chuyên môn của ĐNGV ......... 57 Bảng 3.9. Một số chỉ tiêu cơ bản về năng lực sƣ phạm dạy nghề của ĐNGV ......................................................................................... 57 Bảng 3.10. Quy hoạch đội ngũ những năm 2015-2020 .................................. 61 Bảng 3.11. Kết quả điều tra nhận thức về vai trò của công tác đánh giá chất lƣợng giảng dạy của giảng viên .......................................... 64 Bảng 3.12. Điều tra thực trạng về việc triển khai các nội dung đánh giá chất lƣợng giảng dạy ................................................................... 65 Bảng 3.13. Các biện pháp quản lý việc kiểm tra, đánh giá sinh viên và giảng viên .................................................................................... 66 Sơ đồ: Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy của Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp ................................................................................49 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Đại hội X cuả Đảng đã xác định chiến lƣợc đẩy mạnh công nghiệp hoá (CNH), Hiện đại hoá (HĐH) và phát triển kinh tế tri thức, tạo nền tảng nền tảng đƣa nƣớc ta cơ bản trở thành một nƣớc công nghiệp theo hƣớng hiện đại vào năm 2020, để thực hiện mục tiêu đó, Đảng, Nhà nƣớc coi sự phát triển giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu. Phát triển giáo dục và đào tạo (GD&ĐT) là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH, HĐH; là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời, yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trƣởng kinh tế nhanh và bền vững. Đối với Việt Nam, phát triển nguồn nhân lực chất lƣợng cao chính là chìa khóa để phát triển nền kinh tế, trở thành yếu tố cơ bản trong việc thực hiện CNH-HĐH, đảm bảo tăng trƣởng kinh tế và phát triển bền vững đất nƣớc, trƣớc xu thế đó Đại hội Đảng IX đã xác định: Tăng nhanh năng lực nội sinh về khoa học và công nghệ, nâng cao chất lƣợng và hiệu quả GD&ĐT đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH... Nâng cao hàm lƣợng tri thức trong nhân tố phát triển kinh tế xã hội (KT - XH), từng bƣớc phát triển kinh tế tri thức ở nƣớc ta. Vai trò lớn lao của giáo dục hiện nay là nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực và bồi dƣỡng nhân tài đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH mà tiêu chí con ngƣời Việt Nam giai đoạn mới là: có bản lĩnh, có lý tƣởng, có khả năng sáng tạo, làm chủ đƣợc tri thức hiện đại, quyết tâm đƣa nƣớc ta lên trình độ phát triển sánh kịp các nƣớc, GD con mới ngƣời phát triển toàn diện có đạo đức và tay nghề, những con ngƣời đáp ứng yêu cầu của cả ba nền kinh tế: kinh tế lao động, kinh tế tài nguyên và kinh tế tri thức. Trong điều kiện đó, giáo dục phải có chất lƣợng cao hơn nhằm đƣa Nghị quyết Đại hội X đi vào cuộc sống, "Giáo dục cho con ngƣời" kinh tế tri thức. Chỉ thị số 40 - CT/TW của Ban Bí thƣ về việc xây dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục "Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp CNH, HĐH đất nƣớc, là điều kiện để phát huy nguồn lực con ngƣời”. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
2 giáo dục là lực lƣợng nòng cốt, có vai trò quan trọng. Trong lịch sử nƣớc ta, "tôn sƣ trọng đạo" là truyền thống quý báu của dân tộc, nhà giáo bao giờ cũng đƣợc nhân dân yêu mến, kính trọng. Những năm qua, chúng ta xây dựng đƣợc đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục ngày càng đông đảo, phần lớn có phẩm chất đạo đức và ý thức chính trị tốt, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ ngày càng nâng cao. Đội ngũ này đã đáp ứng quan trọng yêu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của đất nƣớc. Tuy nhiên, trƣớc những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục trong thời kỳ CNH, HĐH, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục có những hạn chế bất cập. Số lƣợng nhà giáo còn thiếu nhiều; Cơ cấu giáo viên mất cân đối; Chất lƣợng chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ nhà giáo có mặt chƣa đáp ứng đƣợc yêu cầu đổi mới giáo dục và phát triển kinh tế - xã hội; đòi hỏi phải tăng cƣờng xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục một cách toàn diện. Là nhiệm vụ vừa đáp ứng yêu cầu trƣớc mắt, vừa mang tính chiến lƣợc lâu dài, nhằm thực hiện thành công Chiến lƣợc phát triển giáo dục 2010 - 2020 và chấn hƣng đất nƣớc. Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đƣợc chuẩn hoá, đảm bảo chất lƣợng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lƣơng tâm, tay nghề của nhà giáo thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hƣớng, có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lƣợng đào tạo nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp CNH, HĐH đất nƣớc. Chất lƣợng đội ngũ giáo viên là sự phản ánh trực tiếp của chất lƣợng giáo dục bởi lẽ "Giáo viên là nhân tốt quyết định chất lƣợng giáo dục" [12; tr.28]. Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp là đơn vị sự nghiệp trực thuộc Bộ Công Thƣơng với chức năng đào tạo đội ngũ công nhân kỹ thuật ở ba cấp trình độ: Sơ cấp nghề, Trung cấp nghề và Cao đẳng nghề cho cả nƣớc. Với bề dày 40 năm xây dựng và trƣởng thành nhà trƣờng đã đạt đƣợc những thành tích đáng kể trong việc thực hiện nhiệm vụ đƣợc giao. Tuy nhiên, với xuất Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
3 phát điểm là một trƣờng công nhân kỹ thuật mới nâng cấp thành trƣờng Cao đẳng nghề chƣa đƣợc bao lâu và trƣớc yêu cầu ngày càng cao của giáo dục nghề nghiệp thì nhà trƣờng đang gặp không ít khó khăn, tồn tại. Một trong những tồn tại chính của nhà trƣờng là ĐNGV chƣa đáp ứng tốt các yêu cầu về số lƣợng, chất lƣợng, cơ cấu so với chuẩn quy định của Nhà nƣớc và định hƣớng phát triển của nhà trƣờng. Mặc dù nhà trƣờng đã xây dựng chính sách để phát triển ĐNGV nhƣng các chính sách còn thiếu đồng bộ và nhiều bất cập nên chƣa phát huy hết hiệu quả. Trong những năm qua, nhà trƣờng đã có nhiều cố gắng khắc phục mọi khó khăn để đổi mới mạnh mẽ mọi mặt hoạt động của nhà trƣờng nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ. Trong những cố gắng và kết quả đã giành đƣợc, phải nói đến công tác đào tạo bồi dƣỡng đội ngũ. Từ chỗ nhà trƣờng chƣa một ai có trình độ sau đại học vào những năm 1995, thì đến nay trƣờng đã có gần 20,9% tổng số giảng viên có trình độ sau đại học. 68,7% giảng viên đã tốt nghiệp đại học chính quy. Tuy nhiên, bên cạnh những ƣu điểm, những kinh nghiệm quý báu trong quá trình xây dựng và phát triển nhà trƣờng cũng còn bộc lộ một số mặt yếu kém của đội ngũ cán bộ, giảng viên, đã hạn chế đến kết quả đào tạo trong giai đoạn hiện nay, trong lúc yêu cầu và nhiệm vụ đòi hỏi ngày càng cao. Để thực hiện Chỉ thị của Ban Bí thƣ về việc Xây dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục; Mục tiêu phát triễn giáo dục đến năm 2020 của Chính phủ; Chủ trƣơng đổi mới của ngành giáo dục đào tạo. Việc nâng cao chất lƣợng giáo dục đào tạo và nguồn nhân lực nằm trong chiến lƣợc phát triển văn hóa đồng bộ với tăng trƣởng kinh tế". Với những lý do nêu trên, chúng tôi chọn đề tài nghiên cứu: "Nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên của Trường Cao đẳng nghề Thương mại và Công nghiệp" nhằm góp phần tìm ra các giải pháp chủ yếu để phát triển và nâng cao chất lƣợng đội ngũ, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu phát triển của nhà trƣờng trong giai đoạn hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
4 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Đánh giá chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp. Chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu của đội ngũ giảng viên của trƣờng từ đó đƣa ra các giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp Bộ Công Thƣơng. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về giảng viên, chất lƣợng đội ngũ giảng viên trong các trƣờng cao đẳng, đại học. - Đánh giá thực trạng chất lƣợng đội ngũ giảng viên tại Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp thuộc Bộ Công Thƣơng. - Đề xuất những giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên tại Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp thuộc Bộ Công Thƣơng. 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Chất lƣợng đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Không gian: Nghiên cứu những giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp thuộc Bộ Công Thƣơng. - Thời gian: Điều tra đƣợc tiến hành từ tháng 1/2015 đến hết tháng 6/2015. Dữ liệu nghiên cứu lấy trong giai đoạn 2010 – 2014. - Nội dung: Đánh giá thực trạng đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp thuộc Bộ Công Thƣơng. Từ đó đƣa ra các giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp thuộc Bộ Công Thƣơng. 4. Những đóng góp mới của luận văn - Đề tài góp phần xây dựng cơ sở lý luận và thực tiễn định hƣớng cho việc nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp đến năm 2020. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
5 - Đề xuất một số giải pháp có tính khả thi để nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp đến năm 2020. - Đánh giá thực trạng về chất lƣợng đội ngũ giảng viên của Nhà trƣờng trong những năm qua, thông qua các mặt nhƣ số lƣợng đội ngũ giảng viên, trình độ chuyên môn, tƣ tƣởng chính trị, đạo đức, lối sống... - Thông qua việc xác định các nhân tố ảnh hƣởng đến chất lƣợng đội ngũ giảng viên của Nhà trƣờng. Tác giả đã đƣa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên của Nhà trƣờng và thông qua việc khảo sát tính khả thi của đề tài đã đƣợc cán bộ, giáo viên trong Nhà trƣờng đánh giá là phù hợp với phƣơng hƣớng và mục tiêu của Nhà trƣờng. 5. Ý nghĩa khoa học của đề tài Đề tài là tài liệu tham khảo giúp Ban giám hiệu nhà trƣờng hoạch định chiến lƣợc phát triển nhằm nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên tại Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp giai đoạn năm 2015 đến 2020 và những năm tiếp theo. 6. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu; tài liệu tham khảo; phụ lục; kiến nghị và đề xuất; luận văn có kết cấu gồm có 4 chƣơng sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chất lƣợng đội ngũ giảng viên Chương 2: Phƣơng pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp. Chương 4: Giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ giảng viên Trƣờng Cao đẳng nghề Thƣơng mại và Công nghiệp. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN 1.1. Một số khái niệm 1.1.1. Khái niệm và đặc thù lao động của giảng viên 1.1.1.1. Khái niệm giảng viên Có rất nhiều cách tiếp cận khái niệm giáo viên. Từ trƣớc tới nay cha ông ta thƣờng nói "Nhất tự vi sƣ, bán tự vi sƣ" điều đó vừa khẳng định đạo lý tôn sƣ trọng đạo, uống nƣớc nhớ nguồn của ngƣời Việt Nam, đồng thời cũng khẳng định thầy giáo là ngƣời làm nghề dạy học, dạy chữ "Thánh hiền". Trong xã hội mới của chúng ta, ngƣời thầy giáo đƣợc xã hội tôn vinh và coi là "kỹ sƣ tâm hồn" những ngƣời tiếp tục, nuôi dƣỡng, giáo dục nhân cách cho thế hệ trẻ. Khi về thăm trƣờng Đại học sƣ phạm Hà Nội năm 1971, Cố Thủ tƣớng Phạm Văn Đồng đã nói: "Nghề dạy học là nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý, sáng tạo nhất trong những nghề sáng tạo. Vì nó tạo ra những con ngƣời sáng tạo ra của cải vật chất cho xã hội". Luật giáo dục của nƣớc Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Việt Nam ban hành ngày 27/6/2005 đã rất chú trọng đến vai trò, vị trí của nhà giáo. Nhà giáo theo Luật giáo dục là ngƣời làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trƣờng, cơ sở giáo dục khác; Nhà giáo giảng dạy ở các cơ sở đại học gọi là giảng viên. Theo Điều 70 Luật Giáo dục (2005) thì nhà giáo là ngƣời làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trƣờng, cơ sở giáo dục khác. Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn: Phẩm chất, đạo đức, tƣ tƣởng tốt; Đạt trình độ chuẩn đƣợc đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ; Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; Lý lịch bản thân rõ ràng. Nhà giáo giảng dạy ở cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên; ở cơ sở giáo dục đại học gọi là giảng viên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
7 Theo Khoản 3 Điều 70 của Luật Giáo dục sửa đổi, bổ sung năm 2009, giảng viên đƣợc hiểu nhƣ sau: “Nhà giáo giảng dạy tại các cơ sở giáo dục đại học hoặc cao đẳng nghề gọi là giảng viên”. Theo Điều 58 Luật Dạy nghề thì: Giáo viên dạy nghề là ngƣời dạy lý thuyết, dạy thực hành hoặc vừa dạy lý thuyết vừa dạy thực hành trong các cơ sở dạy nghề. Theo Thông tƣ số 30/2010/TT-BLĐTBXH ngày 29 tháng 9 năm 2010 của Bộ Lao động - Thƣơng binh và Xã hội quy định chuẩn giáo viên, giảng viên dạy nghề thì giáo viên giảng dạy ở trình độ sơ cấp nghề và trung cấp nghề gọi là giáo viên, dạy cao đẳng nghề gọi là giảng viên. Từ những phân tích trên, để thống nhất trong cách gọi, tác giả quy ƣớc trong luận văn này, giảng viên đƣợc quy định nhƣ sau: Giảng viên là ngƣời làm công tác giảng dạy trong trƣờng dạy nghề, có phẩm chất đạo đức, tƣ tƣởng tốt, đạt trình độ chuẩn đƣợc đào tạo về chuyên môn nghiệp vụ, có đủ sức khoẻ theo yêu cầu nghề nghiệp và có lý lịch bản thân rõ ràng. 1.1.1.2. Đặc thù lao động nghề nghiệp của giảng viên Lao động sƣ phạm của giảng viên là một loại hình lao động đặc biệt. Hiểu đƣợc đặc điểm lao động sƣ phạm chúng ta mới có các giải pháp quản lý công tác bỗi dƣỡng năng lực giáo viên một cách thích hợp. Lao động sƣ phạm gồm các đặc trƣng về: đối tƣợng lao động, công cụ lao động, sản phẩm lao động, quá trình giáo dục và môi trƣờng giáo dục. - Đối tƣợng lao động của giảng viên: là con ngƣời. Con ngƣời rất sinh động đang lớn lên cùng với phát triển nhân cách của nó, nhƣng con ngƣời rất nhạy cảm với những tác động bên ngoài của các yếu tố: sự biến đổi liên tục và không ngừng của cách mạng xã hội, sự phát triển nhƣ vũ bão của khoa học và công nghệ, sự tác động đa chiều của các luồng thông tin trong quá trình hội nhập, của sự toàn cầu hoá trong đó có cả những ảnh hƣởng tích cực và tiêu cực. Đối với trƣờng cao đẳng nghề đối tƣợng ngƣời học hiện nay thật đa dạng từ các nguồn tuyển khác nhau để đáp ứng cho nhu cầu của thị trƣờng lao động. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
8 Đối tƣợng khác nhau từ điều kiện kinh tế, điều kiện xã hội đến mặt bằng chuẩn kiến thức đầu vào cũng đã có sự ảnh hƣởng không nhỏ đến tƣ tƣởng, thái độ, động cơ trong việc tiếp thu kiến thức kỹ năng cho mình. Đối tƣợng vừa là khách thể vừa là chủ thể của quá trình đào tạo. Mỗi ngƣời có một thế giới phức tạp, tác động lên đối tƣợng đó không phải lúc nào cũng thu đƣợc kết quả nhƣ nhau. Ngƣời giảng viên phải lựa chọn, gia công lại những tác động xã hội và tri thức loài ngƣời (lựa chọn nội dung) và bằng hoạt động sự phạm với nhiều phƣơng án tác động, lựa chọn; phải hiểu đƣợc đặc điểm của từng học sinh, lớp học cụ thể và không thể rập khuôn máy móc nhƣ các đối tƣợng lao động khác. Nhƣ vậy bản thân đối tƣợng lao động đã quyết định tính đặc thù của lao động sƣ phạm. - Công cụ lao động của giảng viên: Công cụ chủ yếu trong lao động sƣ phạm của ngƣời giáo viên là toàn bộ tri thức, nhân cách của mình, trong đó tri thức có vai trò rất quan trọng, nó là công cụ của lao động trí óc và lao động chân tay. Ngƣời giáo viên phải có trình độ nhất định để truyền thụ kiến thức cho học sinh, phải biết truyền nghề cho ngƣời học. Tuy nhiên, tri thức chỉ là điều kiện cần chƣa đủ. Nhƣ Mác nói: “Hoàn cảnh tạo ra con ngƣời trong chừng mực con ngƣời tạo ra hoàn cảnh’’. Bản thân tri thức không thể hình thành con ngƣời mới, con ngƣời chỉ hình thành thông qua các hoạt động lao động sản xuất và đấu tranh xã hội một cánh tích cực và tự giác. Ngoài tri thức, ngƣời giảng viên cần có một công cụ nữa để hƣớng dẫn sinh viên học tập có hiệu quả đó là phƣơng pháp tác động, phƣơng pháp dạy học mang tính sáng tạo cao, nhƣ một nghệ thuật để tác động đến ngƣời học, phù hợp với từng đối tƣợng. Quá trình lao động sƣ phạm của giảng viên là quá trình giáo dục, từng bƣớc hình thành và phát triển nhân cách ngƣời học. Nhân cách của ngƣời thầy ảnh hƣởng trực tiếp đến sinh viên. Nhân cách ngƣời thầy bao gồm: tƣ tƣởng, tình cảm, thế giới quan, niềm tin lối sống. Nhân cách của ngƣời thầy càng hoàn hảo bao nhiêu thì sản phẩm của họ càng hoàn thiện bấy nhiêu. Ngoài ra các phƣơng tiện, thiết bị đồ dùng dạy học là những công cụ có vai trò hỗ trợ đắc lực trong quá trình dạy học của giảng viên. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
9 - Sản phẩm lao động sƣ phạm của giảng viên: là một dạng đặc biệt khác với hầu hết các loại lao động khác sản phẩm tách khỏi ngƣời lao động và có thể cân, đong, đo, đếm đƣợc. Sản phẩm của lao động sƣ phạm có tính phi vật chất. Đó là tri thức, nhân cách ngƣời học, tạo ra những giá trị của sức lao động cho xã hội. Sức lao động đó là toàn bộ các sức mạnh về thể chất và tinh thần ẩn trong cơ thể con ngƣời, trong nhân cách sinh động con ngƣời. Đó là lực lƣợng dự trữ cho xã hội, là nguồn nhân lực góp phần làm tăng năng suất lao động. Hiệu quả lao động sƣ phạm của giảng viên sống mãi trong nhân cách của ngƣời học do đó lao động sƣ phạm vừa mang tính tập thể, vừa mang dấu ấn cá nhân đậm nét nhân cánh ngƣời thầy. Vì thế nâng cao phẩm chất ngƣời giáo viên là một yêu cầu tất yếu, khách quan của xã hội. 1.1.1.3. Tiêu chuẩn của giảng viên trong các trường cao đẳng nghề Tiêu chuẩn của giảng viên dạy nghề đƣợc cụ thể hóa trong Thông tƣ số 30/2010/TT-BLĐTBXH ngày 29/9/2010 của Bộ Lao động Thƣơng binh và Xã hội. Cụ thể: - Tiêu chuẩn 1: Phẩm chất chính trị + Chấp hành nghiêm chỉnh chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nƣớc; + Thƣờng xuyên học tập nâng cao nhận thức chính trị; + Có ý thức tổ chức kỷ luật; có ý thức tập thể, phấn đấu vì lợi ích chung; đấu tranh, ngăn chặn những hành vi vi phạm pháp luật và các quy định nghề nghiệp; + Gƣơng mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, tích cực tham gia các hoạt động chính trị, xã hội. - Tiêu chuẩn 2: Đạo đức nghề nghiệp + Yêu nghề, tâm huyết với nghề; có ý thức giữ gìn phẩm chất, danh dự, uy tín, lƣơng tâm nhà giáo; đoàn kết, hợp tác, cộng tác với đồng nghiệp, có ý thức xây dựng tập thể tốt để cùng thực hiện mục tiêu dạy nghề; thƣơng yêu, tôn trọng ngƣời học, giúp ngƣời học khắc phục khó khăn để học tập và rèn luyện tốt, bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của ngƣời học; Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn
10 + Tận tụy với công việc; thực hiện đúng điều lệ, quy chế, nội quy của đơn vị, cơ sở, ngành; + Công bằng trong giảng dạy, giáo dục, khách quan trong đánh giá năng lực của ngƣời học; thực hành tiết kiệm, chống tham nhũng, lãng phí, chống bệnh thành tích; + Thực hiện phê bình và tự phê bình thƣờng xuyên, nghiêm túc. - Tiêu chuẩn 3: Lối sống, tác phong + Sống có lý tƣởng, có mục đích, ý chí vƣơn lên, có tinh thần phấn đấu liên tục với động cơ trong sáng và tƣ duy sáng tạo; thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tƣ theo tấm gƣơng đạo đức Hồ Chí Minh; + Có lối sống lành mạnh, văn minh, phù hợp với bản sắc dân tộc và thích ứng với sự tiến bộ của xã hội; có thái độ ủng hộ, khuyến khích những biểu hiện của lối sống văn minh, tiến bộ và phê phán những biểu hiện của lối sống lạc hậu, ích kỷ; + Tác phong làm việc khoa học; trang phục khi thực hiện nhiệm vụ giản dị, gọn gàng, lịch sự, không gây phản cảm và phân tán sự chú ý của ngƣời học; có thái độ văn minh, lịch sự, đúng mực trong quan hệ xã hội, trong giao tiếp với đồng nghiệp, với ngƣời học, với phụ huynh ngƣời học và nhân dân; giải quyết công việc khách quan, tận tình, chu đáo; + Xây dựng gia đình văn hoá; biết quan tâm đến những ngƣời xung quanh; thực hiện nếp sống văn hoá nơi công cộng. - Tiêu chuẩn 4: Kiến thức chuyên môn + Có bằng tốt nghiệp đại học hoặc đại học sƣ phạm kỹ thuật trở lên, chuyên ngành phù hợp với nghề giảng dạy; có trình độ B về một ngoại ngữ thông dụng và có trình độ B về tin học trở lên; + Nắm vững kiến thức nghề đƣợc phân công giảng dạy; + Có kiến thức về nghề liên quan; + Hiểu biết về thực tiễn sản xuất và những tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới của nghề. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.lrc.tnu.edu.vn