Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Cổ phần Quân đội Chi nhánh Tân Hương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:118

Thêm vào BST

Báo xấu

117
lượt xem 20
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu tổng quát của đề tài là nghiên cứu thực trạng hiệu quả huy động vốn trong hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn của MB Bank Tân Hương trong tương lai.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Cổ phần Quân đội Chi nhánh Tân Hương

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN PHƯƠNG THẢO NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẨN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH TÂN HƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH NGUYỄN PHƯƠNG THẢO NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẨN QUÂN ĐỘI CHI NHÁNH TÂN HƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Hoàng Thị Thanh Hằng TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là : Nguyễn Phương Thảo Ngày sinh : 04/12/1987 Là học viên cao học Lớp 19B1, niên khóa 2017-2019 của Trường Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh. Cam đoan đề tài: Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Cổ phần Quân đội Chi nhánh Tân Hương Người hướng dẫn khoa học : PGS.TS Hoàng Thị Thanh Hằng Luận văn được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh. Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sỹ tại bất cứ trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tôi, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đó hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoài trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan của mình. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2019. Tác giả Nguyễn Phương Thảo i
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập và rèn luyện tại Trường ĐH Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh với sự chỉ bảo tận tình của các thầy cô, tôi đã thu thập được những kiến thức bổ ích trong sách vở lẫn kinh nghiệm sống thực tiễn. Với lòng biết ơn sâu sắc, tôi xin chân thành cảm ơn PGS. TS Hoàng Thị Thanh Hằng đã chỉ bảo để tôi có thể hoàn thành luận văn này Tiếp đến, tôi gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo và tập thể cán bộ công nhân viên Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội – Chi nhánh Tân Hương đã nhiệt tình giúp đỡ, cung cấp những thông tin, tài liệu cần thiết làm cơ sở cho việc thực hiện luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn các thầy cô đã giảng dạy trong quá trình học, Khoa Sau đại học Trường Đại học Ngân hàng TP.Hồ Chí Minh đã động viên, tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. ii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Diễn giải Diễn nghĩa 1 TMCP Thương mại cổ phần Ngân hàng Thương mại 2 MB Bank cổ phần Quân Đội Ngân hàng Đầu tư và 3 BIDV phát triển Việt Nam Standard Ngân hàng Standard 4 Chartered Bank Chartered Ngân hàng TMCP Ngoại 5 Vietcombank thương Việt Nam 6 NHNN Ngân hàng nhà nước 7 NHTM Ngân hàng thương mại 8 VHĐ Vốn huy động 9 SDVHĐ Số dư vốn huy động 10 PGD Phòng giao dịch 11 CNTT Công nghệ thông tin iii
DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Sơ đồ tổ chức của MB Tân Hương. Bảng 2.2. Mức tăng trưởng và tỷ lệ hoàn thành kế hoạch huy động vốn giai đoạn 2015-2018 của MB Tân Hương. Bảng 2.3. Quy mô nguồn vốn huy động trong tổng nguồn vốn Bảng 2.4. Quy mô nguồn vốn huy động trên dư nợ của MB Tân Hương Bảng 2.5. Cơ cấu nguồn vốn theo loại tiền tệ Bảng 2.6. Cơ cấu nguồn vốn theo đối tượng huy động. Bảng 2.7. Cơ cấu nguồn vốn theo kỳ hạn huy động Bảng 2.8. Các hình thức gửi tiền của ngân hàng Bảng 2.9. Danh mục sản phẩm tiền gửi tiết kiệm của MB Tân Hương Bảng 3.1. Lãi suất khi nhận lãi cuối kỳ iv
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biều đồ 2.1. Hoạt động huy động vốn của MB Tân Hương. Biểu đồ 2.2. Hoạt động cấp tín dụng của chi nhánh. Biểu đồ 2.3. Tỷ lệ nợ xấu của MB Tân Hương giai đoạn 2015-2018. Biểu đồ 2.4. Doanh thu của dịch vụ giai đoạn 2015-2018. Biểu đồ 2.5. Kết quả hoạt động kinh doanh của chi nhánh giai đoạn 2015-2018. Biểu đồ 2.6. Thị phần của MB Tân Hương và các ngân hàng khác trên địa bàn. Biểu đồ 2.7. Chênh lệch lãi suất đầu ra, đầu vào. v
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .......................................................................... iii DANH MỤC CÁC BẢNG........................................................................................ iv DANH MỤC CÁC HÌNH, BIỂU ĐỒ .........................................................................v TÓM TẮT ................................................................................................................... 1 MỞ ĐẦU ................................................................................................................. viii CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÔNG TÁC HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .................................................................................. 6 1.1 Tổng quan về hoạt động huy động vốn tại ngân hàng thương mại .....................6 1.1.1. Khái niệm huy động vốn tại ngân hàng thương mại ..................................6 1.1.2. Vai trò của huy động vốn tại ngân hàng thương mại .................................7 1.1.3. Các hình thức huy động vốn tại Ngân hàng thương mại ........................... 7 1.2 Hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng thương mại ...........................................11 1.2.1 Khái niệm hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng thương mại ................. 11 1.2.2 Tiêu chí đánh giá hiệu quả huy động vốn tại NHTM ......12_Toc18670729 1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả huy động vốn ..........................................17 1.3.1 Yếu tố khách quan .................................................................................... 17 1.3.2 Yếu tố chủ quan........................................................................................ 19 1.4 Bài học kinh nghiệm về hiệu quả huy động .....................................................22 1.4.1 Ngân hàng Standard Chartered .................... Error! Bookmark not defined. 1.4.2 Ngân hàng BIDV ......................................................................................... 22 1.4.3 Ngân hàng Vietcombank ............................................................................. 23 1.4.4 Bài học kinh nghiệm về đối với Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương…………….. ......................................................................25 TÓM TẮT CHƯƠNG 1 ............................................................................................26 vi
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG TMCP QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH TÂN HƯƠNG ............................................................ 27 2.1 Khái quát sự hình thành và phát triển của Ngân Hàng TMCP Quân Đội – Chi Nhánh Tân Hương. ................................................................................................... 27 2.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của ngân hàng TMCP Quân đội – Chi nhánh Tân Hương…….............................................................................................. 27 2.1.2 Sơ đồ tổ chức của Ngân hàng TMCP Quân đội – Chi nhánh Tân Hương 29 2.1.3 Kết quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng TMCP Quân đội Chi nhánh Tân Hương …………... .................................................................................. 30 2.2 Thực trạng hiệu quả hoạt động huy động vốn tại chi Ngân Hàng TMCP Quân Đội – Chi Nhánh Tân Hương ....................................................................................37 2.2.1 Ảnh hưởng của các yếu tố khách quan đến hiệu quả huy động vốn tại Chi nhánh Tân Hương giai đoạn 2015-2018 ...................................................................37 2.2.2. Thực trạng hiệu quả huy động vốn tại NHTM Quân đội – Chi nhánh Tân Hương giai đoạn năm 2015 – 2018. ..........................................................................40 2.2.3. Khảo sát sự hài lòng của khách hàng đối với hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội – chi nhánh Tân Hương ........................ 62 2.3. Đánh giá hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội ...................70 Chi nhánh Tân Hương ...............................................................................................70 TÓM TẮT CHƯƠNG 2 ............................................................................................72 CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NHTM CỔ PHẦN QUÂN ĐỘI – CHI NHÁNH TÂN HƯƠNG ............................ 74 3.1 Định hướng huy động vốn của Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương đến năm 2022 ................................................................................................74 3.2 Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân Hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương ...............................................................................................76 3.3 Kiến nghị đối với Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội ...........................82 vii
TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ............................................................................................ 84 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................86 PHỤ LỤC 1 ...............................................................................................................88 PHỤ LỤC 2 .............................................................................................................882 PHỤ LỤC 3 .............................................................................................................885 viii
Comment [P1]: Em bổ sung nội dung “Tóm tắt” TÓM TẮT theo yêu cầu Luận văn “Nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Cổ phần Quân đội Chi nhánh Tân Hương” đã hệ thống hoá cơ sở lý luận, các khái niệm và nội dung có liên quan đến công tác huy động vốn của ngân hàng. Làm rõ tầm quan trọng của việc nâng cao hiệu quả huy động vốn đối với sự phát triển của ngân hàng trong điều kiện hội nhập quốc tế. Vận dụng phương pháp nghiên cứu định tính và kỹ thuật phân tích dữ liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát các khách hàng tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Tân Hương. Từ kết quả thu được, tác giả phân tích và đánh giá để đưa ra thực trạng về công tác huy động vốn và hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Tân Hương trong thời gian qua, qua đó xác định được những mặt tích cực và những vấn đề còn tồn tại, đồng thời đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân đội chi nhánh Tân Hương trong thời gian tới. viii
MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Hệ thống ngân hàng ngày nay đang phát triển mạnh mẽ và được xem như xương sống của nền kinh tế. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường Việt Nam phát triển năng động như ngày nay, hệ thống ngân hàng giữ vai trò chủ lực cho việc làm trung gian giữa tiết kiệm và đầu tư, cầu nối giữa nơi thừa vốn và thiếu vốn. Với chức năng trung gian tài chính, NHTM đã góp phần tạo lợi ích cho tất cả các bên tham gia: người gửi tiền, ngân hàng và người đi vay, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Trong điều kiện nền kinh tế cạnh tranh khốc liệt như hiện nay, để có thể duy trì, tăng khả năng cạnh tranh, nâng cao vị thế của mình trên thị trường, thúc đẩy hoạt động kinh doanh hiệu quả, huy động vốn là mục tiêu quan trọng nhất của hệ thống NHTM trong mọi thời kì, ngân hàng không thể hoạt động kinh doanh nếu không có vốn. Nguồn vốn của ngân hàng từ nhiều thành phần tạo lập nên nhưng quan trọng và có tỷ trọng lớn nhất phải kể đến nguồn huy động vốn từ tiền gửi tiết kiệm của khách hàng cá nhân. Nó chi phối toàn bộ hoạt động của NHTM. Nó quyết định đến sự tồn tại và phát triển của ngân hàng. Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương giai đoạn 2015-2018 gặp nhiều khó khăn trong công tác huy động vốn. Chính phủ đã ban hành những giải pháp tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. NHNN điều hành giảm lãi suất huy động vốn, làm cho tâm lý lựa chọn kênh đầu tư là gửi tiền vào ngân hàng không còn là sự lựa chọn ưu tiên số 1 nữa vì tiền lãi kiếm được rất thấp từ hoạt động đầu tư này. Cùng với đó trong thời gian năm2017, 2018 liên tiếp diễn ra những vụ việc liên quan đến các khoản tiền tiết kiệm của khách hàng lên đến hàng trăm triệu đồng, hàng chục tỷ đồng bị biến mất do sai sót đa phần từ phía ngân hàng đã làm mất lòng tin của người gửi tiền, gây hoang mang dư luận và ảnh hưởng xấu đến hình ảnh cũng như uy tín của hệ thống 1
NHTM Việt Nam. Chính những lý do trên, các nhà đầu tư đã dần chuyển sang các kênh đầu tư khác như vàng, bất động sản, chứng khoán...mang lại lợi nhuận cao hơn. Mặt khác, để hoàn thành các mục tiêu mà Ngân hàng TMCP Quân Đội giao cho MB Bank Tân Hương về huy động vốn, dư nợ cũng như lợi nhuận đặt ra đòi hỏi MB Bank Tân Hương phải có một nguồn vốn đủ lớn để đạt được mục tiêu đề ra, nguồn vốn huy động của MB Bank Tân Hương chủ yếu từ huy động dân cư, chi phí vốn thấp, lãi suất cho vay sẽ thấp, hấp dẫn người có nhu cầu cần vốn nhiều hơn từ đó mang lợi lợi nhuận cao hơn. Xuất phát từ tình hình thực tế, MB Bank Tân Hương phải đa dạng hóa chất lượng sản phẩm, dịch vụ của mình để thu hút nguồn vốn nhàn rỗi từ dân cư. Huy động vốn là vấn đề cấp thiết và thiết thực mà MB Bank Tân Hương cần phải thực hiện ngay, để tạo lập nguồn vốn bền vững cho hoạt động kinh doanh, lành mạnh hóa tình hình tài chính, nâng cao năng lực cạnh tranh. Chính vì vậy việc phân tích, đánh giá thực trạng để xác định các nguyên nhân tồn tại và mức độ ảnh hưởng của những nhân tố tới hoạt động huy động vốn, từ đó đề xuất các giải pháp thích hợp nhằm tăng cường hoạt động huy động vốn tại MB Bank Tân Hương là vấn đề có ý nghĩa thực tiễn trong giai đoạn hiện nay, đó là lý do tác giả lựa chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương” làm luận văn thạc sĩ chuyên ngành Tài chính – Ngân hàng của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của đề tài là nghiên cứu thực trạng hiệu quả huy động vốn trong hoạt động của Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương, từ đó đề xuất một số giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn của MB Bank Tân Hương trong tương lai. 2
2.2 Mục tiêu cụ thể - Tổng hợp cơ sở lý thuyết về huy động vốn của ngân hàng thương mại. - Phân tích, đánh giá thực trạng hiệu quả của công tác huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương. - Đề xuất các giải pháp và kiến nghị thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại MB Bank Tân Hương trong thời gian tới. 3. Câu hỏi nghiên cứu - Hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng thương mại, tiêu chí nào đánh giá hiệu quả huy động vốn. - Thực trạng hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương. Hạn chế và nguyên nhân ảnh hưởng đến hoạt động huy động huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương là gì? - Những giải pháp và kiến nghị thích hợp nào cần đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng TMCP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương ? 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1 Đối tượng nghiên cứu Hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương. 4.2 Phạm vi nghiên cứu Về không gian: Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương. Về thời gian: Dữ liệu thứ cấp để đánh giá hiệu quả huy động vốn tại MB Bank Tân Hương được thu thập trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2018. 4.3 Đối tượng khảo sát 3
Khách hàng cá nhân đang thực hiện giao dịch tại NHTM CP Quân Đội – Chi nhánh Tân Hương 5. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính. Phương pháp này dựa trên những thông tin chọn lọc từ dữ liệu kinh doanh trong giai đoạn 2015-2018 của MB Bank Tân Hương để đánh giá những thuận lợi, khó khăn mà ngân hàng đang gặp phải trong công tác huy động vốn. Trên cơ sở đó, luận văn đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động vốn tại MB Bank Tân Hương trong thời gian tới. Cụ thể như sau: - Phân tích, tổng hợp được tác giả sử dụng để hệ thống hóa cơ sở lý luận về hoạt động huy động vốn và nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại các NHTM. - Thống kê mô tả được tác giả sử dụng để xử lý và trình bày số liệu dưới hình thức các bảng thống kê để minh chứng cho những nội dung phân tích và đánh giá thực trạng về hiệu quả huy động vốn tại MB Bank Tân Hương trong giai đoạn 2015-2018. - Phân tích, đánh giá trên cơ sở so sánh, đối chiếu và tổng hợp kết quả nghiên cứu, từ đó đề xuất những giải pháp thích hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại MB Bank Tân Hương. - Tiến hành khảo sát các khách hàng có giao dịch huy động vốn tại MB Bank Tân Hương để tăng tính khách quan về các hạn chế, nguyên nhân. Trên cơ sở đó, luận văn đưa ra những đề xuất giải pháp, kiến nghị thích hợp, khả thi và hiệu quả cho đề tài nghiên cứu. 6. Nội dung nghiên cứu Để thực hiện được các mục tiêu nghiên cứu đã đề ra, đề tài tập trung bám sát các nội dung chính sau đây: 4
- Cơ sở lý luận về hoạt động huy động vốn và nâng cao hiệu quả huy động vốn tại NHTM. - Lựa chọn khung lý thuyết để phân tích, đánh giá thực trạng về hiệu quả công tác huy động vốn tại MB Bank Tân Hương. - Xây dựng bảng câu hỏi khảo sát khách hàng nhằm đánh giá khách quan về thực trạng hoạt động huy động vốn của MB Bank Tân Hương trong thời gian qua. - Tổng hợp kết quả nghiên cứu và đưa ra các đề xuất, kiến nghị nhằm nâng cao hiệu qủa hoạt động huy động vốn tại MB Bank Tân Hương trong tương lai. 7. Bố cục của đề tài Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục và kết luận, nội dung của luận văn bao gồm ba chương : Chương 1 : Cơ sở lý thuyết về công tác huy động vốn tại ngân hàng thương mại Chương 2 : Thực trạng hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Tân Hương Chương 3 : Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thương mại Cổ phần Quân đội – Chi nhánh Tân Hương 5
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NHTM 1.1 Tổng quan về hoạt động huy động vốn tại ngân hàng thương mại 1.1.1. Khái niệm huy động vốn tại ngân hàng thương mại Luật các tổ chức tín dụng số 47/2010/QH12 năm 2010 của Việt Nam quy định Ngân hàng thương mại được định nghĩa như sau: Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng bao gồm: nhận tiền gửi, cấp tín dụng, cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản và các hoạt động kinh doanh khác theo quyđịnh của Luật tổ chức tín dụng nhằm mục tiêu lợi nhuận. (Điều 4 Luật tổ chức tín dụng 2010) Tính chất của Ngân hàng thương mại là nơi nhận tiền ký thác, tiền ký gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn để sử dụng vào các nghiệp vụ cho vay, chiết khấu và các dịch vụ kinh doanh khác của chính ngân hàng. Như vậy cũng giống như một doanh nghiệp,ngân hàng thương mại là một tổ chức kinh doanh tiền tệ và mục tiêu chủ yếu trong hoạt động của Ngân hàng thương mại là tối đa hóa lợi nhuận. Cũng như doanh nghiệp, nguồn vốn đóng vai trò quan trọng trong hoạt động của Ngân hàng thương mại. Ngân hàng thương mại hoạt động và phát triển được chủ yếu nhờ vào lượng tiền mà nó huy động được từ nền kinh tế. Nguồn vốn của ngân hàng bao gồm : vốn vay,vốn huy động, vốn chủ sở hữu và vốn khác. Trong bối cảnh cạnh tranh quyết liệt trong lĩnh vực tài chính tiền tệ như hiện nay, để có được nguồn vốn lớn đòi hỏi các ngân hàng thương mại phải có những chính sách huy động hợp lý, nhằm từ đó thu hút được lượng vốn cần thiết trong nền kinh tế để phục vụ cho hoạt động của ngân hàng thương mại. Chính sách huy động vốn của ngân hàng có thể hiểu đó là những công cụ, cách thức và phương pháp, và chương trình cụ thể nhằm thu hút sự chú ý của các cá nhân, các tổ chức và từ đó gửi tiền vào ngân hàng. Đây là một trong những nghiệp vụ cơ bản của ngân hàng thương mại và thông qua nghiệp vụ này ngân hàng thương mại thực hiện chức năng tạo tiền bằng cách cung cấp các sản phẩm tín dụng và các sản phẩm dịch vụ khác nhằm tạo ra lợi nhuận. 6
1.1.2. Vai trò của huy động vốn tại ngân hàng thương mại Bất kỳ một quốc gia nào có nền kinh tế phát triển, đang phát triển, thậm chí chưa phát triển thì hoạt động ngân hàng cũng có tác dụng to lớn đến hoạt động của nền kinh tế. Trong hoạt động của ngân hàng thương mại thì nghiêp vụ huy động vốn không mang lại lợi nhuận trực tiếp những lại là nghiệp vụ hàng đầu và vốn là cơ sở để ngân hàng tạo ra thế chủ động trong kinh doanh. Do vốn điều lệ của ngân hàng chỉ chiếm tỉ trọng nhỏ trong tổng vốn của ngân hàng thương mại do đó muốn thực hiện các hoạt động khác nhằm mang lại lợi nhuận thì ngân hàng phải huy động vốn từ các thành phần trong nền kinh tế. NHTM đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút, huy động và tập trung các nguồn tài chính nhàn rỗi trong nền kinh tế góp phần quan trọng giải quyết nhu cầu vốn trong quá trình sản xuất kinh doanh, đáp ứng kịp thời mọi nhu cầu thiếu vốn của các thành phần kinh tế trong xã hội. Nhờ đó mà các doanh nghiệp các tổ chức kinh tế và các cá nhân có điều kiện để mở rộng sản xuất, cải tiến máy móc thiết bị, thúc đẩy quá trình tái sản xuất phát triển, tăng cường hiệu quả kinh doanh của các doanh nghiệp qua đó góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế. Hoạt động huy động vốn của ngân hàng còn giúp cho khách hàng sử dụng dịch vụ thanh toán qua ngân hàng. Khả năng thanh toán của ngân hàng càng cao thì vốn khả dụng của ngân hàng càng lớn. Điều này làm tăng uy tín của ngân hàng trên thị trường. 1.1.3. Các hình thức huy động vốn tại Ngân hàng thương mại NHTM là trung gian tài chính với chức năng cơ bản là đi vay để cho vay. Dù dưới bất kỳ hình thức nào các NHTM luôn đặt lợi nhuận lên hàng đầu. Để đạt được điều đó, công cụ cần thiết mà các ngân hàng phải có là vốn. Tuy nhiên một ngân hàng không thể hoạt động kinh doanh tốt nếu các hoạt động nghiệp vụ của nó hoàn toàn phụ thuộc vào vốn đi vay. Ngược lại, một ngân hàng với nguồn vốn huy động dồi dào sẽ hoàn toàn tự quyết trong hoạt động kinh doanh của mình, nắm bắt được các cơ hội kinh doanh. Nguồn vốn huy động dồi dào cũng giúp ngân hàng đa dạng 7
hoá các hoạt động kinh doanh nhằm phân tán rủi ro và thu được lợi nhuận cao vì mục tiêu an toàn và hiệu quả. 1.1.3.1 Nhận tiền gửi của khách hàng Theo luật các tổ chức tín dụng ở Việt Nam thì tiền gửi nói chung được hiểu là số tiền của khách hàng được gửi taị tổ chức tín dụng dưới nhiều hình thức tiền gửi không kỳ hạn, tiền gửi có kỳ hạn, tiền gửi tiết kiệm và các hình thức khác. Trong tất cả nguồn vốn huy động của Ngân hàng thương mại, tiền gửi chiếm một tỷ trọng khá lớn. Bản chất của tiền gửi là tài sản thuộc sở hữu của các đối tượng khách hàng khác nhau. Ngân hàng chỉ có quyền sử dụng nó để cho vay, chiết khấu, thanh toán… nhưng không có quyền sở hữu. Ngân hàng có trách nhiệm phải hoàn trả đúng hạn cả gốc và lãi hoặc khi khách hàng có nhu cầu rút tiền để sử dụng. Tiền gửi không kỳ hạn: Là loại tiền gửi khách hàng gửi vào ngân hàng mà không có sự thoả thuận trước về thời gian rút tiền. Với loại tiền gửi này ngân hàng chỉ phải trả với một mức lãi suất thấp. Bởi vì tiền gửi loại này rất biến động, khách hàng có thể rút ra bất cứ lúc nào, do đó ngân hàng không chủ động sử dụng số vốn này, ngân hàng phải dự trữ một số tiền đảm bảo để có thể thanh toán ngay khi khách hàng có nhu cầu. Tiền gửi có kỳ hạn: Là loại tiền gửi khách hàng gửi vào ngân hàng có sự thoả thuận trước về thời hạn rút tiền. Loại tiền gửi này tương đối ổn định vì ngân hàng xác định được thời gian rút tiền của khách hàng. Do đó ngân hàng có thể chủ động sử dụng số tiền gửi đó vào mục đích kinh doanh trong thời gian ký kết. Đối với loại tiền gửi này, ngân hàng có rất nhiều loại thời hạn từ 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng… mục đích là tạo cho khách hàng có được nhiều kỳ hạn gửi phù hợp với thời gian nhàn rỗi của khoản tiền mà họ có. Lãi suất tiền gửi có kỳ hạn cao hơn lãi suất tiền gửi không kỳ hạn. 1.1.3.2 Phát hành giấy tờ có giá Phát hành giấy tờ có giá là nghiệp vụ huy động vốn của NHTM dưới hình thức phát hành các chứng từ như: Chứng chỉ tiền gửi ( kỳ phiếu), trái phiếu,...Trong 8
nghiệp vụ này, NHTM chủ động đứng ra huy động vốn trong xã hội bằng việc phát hành các giấy tờ có giá nhằm bổ sung nguồn vốn kinh doanh. Thông thường việc phát hành được thực hiện sau khi đã tiến hành nên cân đối toàn hệ thống của NHTM giữa nguồn vốn và sử dụng vốn. Khi cần vốn, một NHTM có thể phát hành giấy tờ có giá với một mức lãi suất hấp dẫn hơn các loại nghiệp vụ huy động thông thường khác nhằm huy động được kịp thời lượng vốn cần thiết. Mức lãi được trả cho các công cụ này sẽ được thoả thuận trực tiếp giữa NHTM và khách hàng hoặc được ấn định ở một mức độ nhất định mà người gửi tiền có thể chấp nhận được, đồng thời đảm bảo hiệu quả kinh doanh cho ngân hàng. Bao gồm hai loại : Kỳ phiếu và Trái phiếu Kỳ phiếu: NHTM phát hành kỳ phiếu dựa trên quyết định số 220- NH/QĐ ngày 27/11/1991 của Thống đốc NHNN về việc cho phép NHTM quốc doanh phát hành kỳ phiếu Ngân hàng. Kỳ phiếu là một loại giấy nhận nợ do NHTM quốc doanh phát hành nhằm huy động vốn trong xã hội một cách linh hoạt. Căn cứ vào mục đích, nhu cầu cụ thể mà ngân hàng có thể phát hành kỳ phiếu bằng VNĐ hay USD. Nhu cầu phát hành kỳ phiếu thường phát sinh khi ngân hàng muốn có nguồn vốn đủ điều kiện để tài trợ các dự án có quy mô, trọng điểm nhằm phục vụ kịp thời cho đầu tư phát triển của đất nước hoặc vì mục đích kinh doanh của ngân hàng như: Đầu tư chứng khoán, kinh doanh vàng bạc, ngoại tệ mà các nguồn huy động khác chưa đáp ứng được. Khi đó ngân hàng có thể xin phép phát hành bằng từ trình gửi NHNN Trái phiếu :NHTM phát hành trái phiếu theo quyết định số 212-QĐ-NH1 ngày 22/9/1995 của Thống đốc NHNN ban hành. Trái phiếu Ngân hàng có thể phát hành dưới các hình thức: vô danh, ghi sổ, ghi danh. Trái phiếu vô danh thuộc quyền sở hữu của người có trái phiếu và được tự do chuyển nhượng, chủ sở hữu trái phiếu ghi danh và ghi sổ muốn chuyển nhượng thì phải làm thủ tục ở Ngân hàng ( nơi mua trái phiếu). Trái phiếu được các NHTM phát hành với kỳ hạn trên 1 năm. Tuy nhiên, thời hạn cụ thể sẽ do các NHTM quyết định tuỳ theo phương án sử dụng vốn. 9