Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Những giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:111

Thêm vào BST

Báo xấu

38
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu là phân tích thực trạng chất lượng đào tạo đại học tại trường Đại học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh nhằm tìm ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân sâu xa của những khiếm khuyết đó. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đại học tại trường Đại học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Những giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ~~~~~~*~~~~~~ HUỲNH THỊ HẬU NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ~~~~~~*~~~~~~ HUỲNH THỊ HẬU NHỮNG GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Quản trị kinh doanh Mã số: 60.34.01.02 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN QUỐC TẾ TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2012
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là đề tài nghiên cứu mang tính độc lập của cá nhân. Luận văn được hoàn thành sau quá trình học tập, nghiên cứu thực tiễn, kinh nghiệm bản thân và dưới sự hướng dẫn của thầy PGS.TS Nguyễn Quốc Tế. Luận văn này chưa được ai công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tác giả Huỳnh Thị Hậu
CÁC CHỮ VIẾT TẮT DÙNG TRONG LUẬN VĂN HSSV : Học sinh sinh viên Bộ GD&ĐT : Bộ Giáo dục và Đào tạo ĐHCN : Đại học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh : Thành phố Hồ Chí Minh ISO : The International Organization for Standardization (Tổ chức quốc tế về tiêu chuẩn hóa) TQM : Total Quality Management (Quản lý chất lượng đồng bộ) XHCN : Xã hội chủ nghĩa CNH, HĐH : Công nghiệp hóa, hiện đại hóa WTO : World Trade Organitation (Tổ chức thương mại thế giới) ĐHQG : Đại học quốc gia GD : Giảng dạy NCKH : Nghiên cứu khoa học KH&CN : Khoa học và công nghệ NXB : Nhà xuất bản GV : Giảng viên SL : Số lượng CBVC : Cán bộ - viên chức ĐH : Đại học
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DÙNG TRONG LUẬN VĂN Trang Hình 1.1 : Sơ đồ mối quan hệ giữa mục tiêu đào tạo và chất lượng đào tạo.......................................................................................... 10 Hình 2.1 : Sơ đồ tổ chức bộ máy của trường ĐHCN TP.HCM............. 21 Bảng 2.2 : Đánh giá chương trình đào tạo. ............................................ 22 Bảng 2.3 : Công tác quản lý thực hiện chương trình đào tạo................. 24 Bảng 2.4 : Đánh giá phương pháp giảng dạy giảng viên nhà trường .... 26 Bảng 2.5 : Đánh giá chất lượng đào tạo Trường của cán bộ quản lý và giảng viên.............................................................................. 28 Bảng 2.6 : Kết quả sinh viên tốt nghiệp ................................................. 29 Bảng 2.7 : Đánh giá của người sử dụng lao động .................................. 30 Bảng 2.8 : Khảo sát cơ sở vật chất nhà trường theo đánh giá chung của sinh viên toàn trường ..................................................... 32 Bảng 2.9 : Khảo sát cơ sở vật chất nhà trường theo đánh giá riêng của sinh viên khoa cơ khí........................................................... 33 Bảng 2.10 : Trình độ học vấn của đội ngũ giảng viên ............................. 35 Bảng 2.11 : Đánh giá năng lực của giảng viên ........................................ 36 Bảng 2.12 : Kết quả tuyển sinh của trường.............................................. 37 Bảng 2.13 : Mức độ tham gia của sinh viên về hoạt động định hướng đầu năm................................................................................. 38 Bảng 2.14 : Ý thức tự giác học tập của sinh viên trên lớp....................... 39 Bảng 2.15 : Đánh giá quá trình thực tập của sinh viên khoa công nghệ thực phẩm ............................................................................. 42 Bảng 2.16 : Đánh giá quá trình thực tập của sinh viên khoa công nghệ cơ khí .................................................................................... 42 Bảng 2.17 : Đánh giá quá trình thực tập sinh viên khoa công nghệ hóa . 43
Bảng 2.18 : Đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp với chất lượng sinh viên thực tập.................................................................. 43 Bảng 2.19 : Đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp với chất lượng làm việc của sinh viên của Trường ...................................... 44 Bảng 3.1 : Các kênh thông tin để xây dựng nội dung đào tạo ............... 62 Bảng 3.2 : Sơ đồ xây dựng chương trình, nội dung đào tạo .................. 65
MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................. 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG TRONG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC. ........................................................................................................ 5 1.1. Các khái niệm cơ bản về chất lượng trong giáo dục đại học. .......... 5 1.1.1. Khái niệm về chất lượng............................................................... 5 1.1.2. Chất lượng trong giáo dục đại học. ............................................. 6 1.1.2.1. Chất lượng được đánh giá bằng “đầu vào”.......................... 6 1.1.2.2. Chất lượng được đánh giá bằng “đầu ra”............................ 6 1.1.2.3. Chất lượng được đánh giá bằng “giá trị gia tăng”. ............. 6 1.1.2.4. Chất lượng được đánh giá bằng “giá trị học thuật”. ........... 7 1.1.2.5. Chất lượng được đánh giá bằng “kiểm định”. ..................... 7 1.1.2.6. Chất lượng được đánh giá bằng “văn hóa tổ chức riêng”. . 8 1.2. Chất lượng đào tạo và các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo..... 8 1.2.1. Chất lượng đào tạo........................................................................ 8 1.2.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo.................................... 9 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo đại học................ 10 1.3.1. Nhóm nhân tố đầu vào................................................................ 11 1.3.2. Nhóm nhân tố quá trình. ............................................................ 14 1.3.3. Nhóm nhân tố đầu ra. ................................................................. 16 1.4. Đánh giá chất lượng đào tạo của giáo dục đại học. ........................ 17 1.4.1. Mục đích và cơ sở của việc đánh giá chất lượng đào tạo. ....... 17 1.4.2. Nội dung và quy trình đánh giá chất lượng đào tạo. ............... 17 1.4.3. Các phương pháp đánh giá chất lượng đào tạo. ...................... 18 1.4.3.1. Khảo sát sự hài lòng của người học.................................... 18 1.4.3.2. Đánh giá chất lượng đào tạo của người sử dụng lao động. ............................................................................................................ 18 Chương 2: THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH.................... 20 2.1. Khái quát Trường Đại học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh........... 20 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển........................................... 20 2.1.2. Cơ cấu tổ chức bộ máy................................................................ 20 2.2. Đánh giá các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo.............. 22 2.2.1. Nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo........................ 22 2.2.2. Các nhân tố đầu ra...................................................................... 29 2.2.3. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy. .................... 32 2.2.4. Chất lượng đội ngũ giảng viên. .................................................. 34
2.2.5. Chất lượng sinh viên đầu vào..................................................... 37 2.2.6. Công tác quản lý và giáo dục sinh viên. .................................... 37 2.2.7. Tác động môi trường học tập, sinh hoạt đến chất lượng đào tạo............................................................................................................ 40 2.2.8. Mối quan hệ giữa nhà trường với doanh nghiệp. .................... 41 2.3. Một số nhận xét rút ra từ phân tích thực trạng. ............................. 45 2.3.1. Những thành tựu đã đạt được.................................................... 45 2.3.2. Những tồn tại và nguyên nhân của những tồn tại, yếu kém. .. 46 Chương 3. GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP.HCM...................................... 52 3.1. Căn cứ khoa học để đề xuất các giải pháp....................................... 52 3.1.1. Mục tiêu, định hướng và chiến lược phát triển của nhà trường. ................................................................................................................. 52 3.1.2. Chủ trương phát triển giáo dục của Đảng và Nhà nước......... 53 3.1.3. Quan điểm của trường Đại học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh. ................................................................................................................. 54 3.2. Những giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh................................................................ 55 3.2.1. Nâng cao trình độ của giảng viên. ............................................. 55 3.2.2. Đổi mới mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo................... 61 3.2.3. Đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ giảng dạy -học tập. .......................................................................................................... 65 3.2.4. Tăng cường công tác kiểm tra, đánh giá quá trình đào tạo.... 67 3.2.5. Xây dựng, phát triển mối liên kết nhà trường - doanh nghiệp. ................................................................................................................. 71 3.2.5.1.Sự cần thiết xây dựng mối liên kết. ...................................... 72 3.2.5.2.Những giải pháp thực hiện................................................... 73 3.2.6. Đổi mới phương pháp quản lý và tư duy lãnh đạo. ................. 80 3.2.7. Tăng cường hợp tác quốc tế trong đào tạo và NCKH............. 82 KẾT LUẬN .................................................................................................... 84
1 LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Sự nghiệp CNH, HĐH đất nước diễn ra trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt giữa các thế lực kinh tế trên thế giới và trong khu vực. Các bên tham gia cạnh tranh đều lấy nhân tố con người làm nhân tố quyết định. Vì vậy, nền giáo dục nước nhà nói chung, mỗi cơ sở đào tạo nói riêng đang đứng trước những vận hội và thách thức to lớn, một mặt phải đáp ứng nguồn nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp CNH, HĐH, mặt khác bản thân mỗi cơ sở đào tạo phải phát triển để hội nhập với nền giáo dục trong khu vực và quốc tế cũng như đứng vững trong cuộc cạnh tranh đầy khốc liệt này. Trước sức ép đó, để khẳng định thương hiệu và nâng cao vị thế của mình, các cơ sở đào tạo không còn cách nào khác phải nâng cao chất lượng đào tạo. Tuy nhiên, một thực tế cho thấy, chất lượng giáo dục Việt Nam được đánh giá ở mức thấp do có sự mâu thuẫn giữa nhu cầu học tập của người học ngày càng tăng với khả năng còn hạn chế của hệ thống giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng. Vì vậy, các trường đại học không nên chạy theo số lượng mà làm giảm chất lượng. Mặc khác, do những bất cập về chương trình đào tạo mà rất nhiều sinh viên ra trường không kiếm được việc làm hoặc làm việc không đúng theo ngành nghề được đào tạo, các doanh nghiệp sau khi tuyển dụng những sinh viên vừa mới tốt nghiệp từ các trường đại học đều phải chấp nhận đào tạo thêm mới có thể làm được việc. Xuất phát từ thực tế này, để tránh lãng phí nguồn lực cho đất nước và góp phần thúc đẩy thành công sự nghiệp CNH, HĐH, các trường đại học cần phải quan tâm đổi mới nội dung chương trình đào tạo cho phù hợp với thị trường lao động.
2 Trường Đại học Công Nghiệp TP.HCM mặc dù còn khá non trẻ trong lĩnh vực đào tạo đại học, song trong những năm qua trường đã không ngừng nỗ lực để nâng cao chất lượng đào tạo và bước đầu đã thu được những thành quả nhất định. Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đó, trường cũng gặp phải không ít khó khăn. Những khó khăn đó xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như thương hiệu, kinh nghiệm giảng dạy,…nhưng đều ảnh hưởng đến việc nâng cao chất lượng đào tạo của trường. Đây cũng là lý do để tác giả chọn đề tài “Những giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp thành phố Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu. 2. Mục tiêu nghiên cứu. - Phân tích thực trạng chất lượng đào tạo đại học tại trường Đại học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh nhằm tìm ra những vấn đề còn tồn tại và nguyên nhân sâu xa của những khiếm khuyết đó. - Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo đại học tại trường Đại học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh. 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu. - Đối tượng nghiên cứu của đề tài là: chất lượng đào tạo của trường Đại học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh - Phạm vi nghiên cứu của đề tài: Về nội dung: phân tích theo những lý luận chung về các nhóm nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo đã tìm ra trước đó. Về thời gian: từ năm 2009 - 2011 4. Phương pháp nghiên cứu. - Phương pháp thu thập, tổng hợp và hệ thống hóa dựa vào các tài liệu lý luận liên quan đến chất lượng và quản lý chất lượng đào tạo. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm, phỏng vấn và lấy ý kiến chuyên gia: tổng kết kinh nghiệm của các nhà quản lý, kinh nghiệm giảng dạy của
3 giảng viên, kết quả học tập của sinh viên trong quá trình học tập. Thông qua các chuyên gia nghiên cứu, các hội thảo báo cáo khoa học về nâng cao chất lượng đào tạo nhằm tìm ra những yếu tố đặc trưng có ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo của trường. - Khảo sát các đối tượng liên quan: + Sinh viên: để khảo sát mức độ hài lòng của sinh viên đối với chất lượng đào tạo của trường + Cán bộ quản lý và giảng viên: tự đánh giá về các yếu tố đảm bảo chất lượng đào tạo của trường + Người sử dụng lao động: để đánh giá mức độ đáp ứng yêu cầu công việc của sinh viên do trường đào tạo - Phương pháp toán học thống kê thông qua các tài liệu thứ cấp. 5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu. Hoạt động giảng dạy là một hoạt động quan trọng, mang ý nghĩa sống còn của một cơ sở giáo dục bất kỳ, vì vậy việc hệ thống hóa các vấn đề lý luận về đào tạo, chất lượng đào tạo và phân tích những nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo không chỉ có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh nói chung, các cơ sở giáo dục nói riêng mà còn cung cấp thông tin về chất lượng đào tạo và định hướng phát triển của trường trong tương lai cũng như có giá trị tham khảo tốt cho các nhà quản lý, các phòng ban chức năng trong việc xây dựng các kế hoạch nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của trường. Làm rõ đề tài góp phần làm phong phú thêm cơ sở lý luận và thực tiễn của việc nâng cao các giải pháp đối với chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp TP.Hồ Chí Minh.
4 6. Kết cấu của luận văn. Ngoài lời nói đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn được kết cấu theo 3 chương như sau: Chương 1. Cơ sở lý luận. Chương 2. Phân tích thực trạng chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh. Chương 3. Giải pháp nâng cao chất lượng đào tạo tại trường Đại học Công Nghiệp TP. Hồ Chí Minh. Do hạn chế nhất định về thông tin cũng như về kiến thức, luận văn chắc chắn sẽ có thiếu sót. Kính mong nhận được ý kiến đóng góp của quý thầy cô để nội dung luận văn được hoàn chỉnh hơn. Trân trọng kính chào!
5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHẤT LƯỢNG TRONG GIÁO DỤC ĐẠI HỌC. 1.1. Các khái niệm cơ bản về chất lượng trong giáo dục đại học. 1.1.1. Khái niệm về chất lượng. Chất lượng là phạm trù có ý nghĩa định tính, mang tính chủ quan của mỗi cá nhân, mỗi quốc gia hay thời kỳ khác nhau. Cách tiếp cận, nhận thức khác nhau mà có khái niệm khác nhau về chất lượng. Dưới đây là một số khái niệm tiêu biểu về chất lượng: - Chất lượng là “cái làm nên phẩm chất, giá trị của sự vật” hoặc là “cái tạo nên bản chất sự vật, làm cho sự vật này khác sự vật kia” (Nguyễn Như Ý, 2009). - Theo J.M.Juran: “Chất lượng bao gồm những đặc điểm của sản phẩm phù hợp với nhu cầu của khách hàng và tạo ra sự thỏa mãn đối với khách hàng” (Phạm Ngọc Tuấn và Nguyễn Như Mai, 2003, trang 9). - Theo Viện tiêu chuẩn Anh Quốc, British Standards Institution, chất lượng là “toàn bộ các đặc trưng cũng như tính chất của một sản phẩm hoặc một dịch vụ giúp nó có khả năng đáp ứng những yêu cầu được xác định rõ hoặc ngầm hiểu” (BSI, 1991). - Theo ISO 9000:2000 trong phần thuật ngữ đã đưa ra định nghĩa: “Chất lượng là mức độ của một tập hợp các đặc tính vốn có đáp ứng các yêu cầu” (Nguyễn Kim Định, 2010, trang 63). Mỗi khái niệm được nêu ra dựa trên những cách tiếp cận khác nhau về vấn đề chất lượng. “Chất lượng” của một sản phẩm hay một dịch vụ nào đó không chỉ là tập hợp các thuộc tính mà còn là mức độ các thuộc tính ấy thỏa mãn nhu cầu của người tiêu dùng trong những điều kiện cụ thể, hay nói một cách khác nó vừa có tính chủ quan, vừa có tính khách quan.
6 Trên cơ sở phân tích và tham khảo các khái niệm về “chất lượng” tác giả đưa ra quan điểm như sau: Chất lượng là tổng thể các yếu tố định tính, định hình về đối tượng được xem xét mà qua đó con người có thể nhìn nhận và đánh giá một cách chính xác, thể hiện sự hài lòng với đối tượng đó. 1.1.2. Chất lượng trong giáo dục đại học. 1.1.2.1. Chất lượng được đánh giá bằng “đầu vào”. Chất lượng đầu vào được đánh giá qua các yếu tố cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học, năng lực giảng viên, chất lượng sinh viên đầu vào. Trong lĩnh vực giáo dục, chất lượng với đặc trưng sản phẩm là “con người lao động” có thể hiểu là kết quả đầu ra của quá trình giáo dục và được thể hiện cụ thể giá trị nhân cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành nghề của người tốt nghiệp tương ứng với mục tiêu của từng ngành đào tạo. 1.1.2.2. Chất lượng được đánh giá bằng “đầu ra”. Chất lượng đầu ra được đánh giá năng lực, trình độ chuyên môn, kiến thức đã lĩnh hội, bản lĩnh nghề nghiệp…của sinh viên. Thể hiện bằng mức độ hoàn thành công việc của sinh viên tốt nghiệp hay khả năng cung cấp các hoạt động đào tạo của nhà trường. Cách đánh giá, nhìn nhận đầu ra của các trường rất khác nhau phụ thuộc vào tiêu chí đánh giá của mỗi trường, mỗi tổ chức tiếp nhận người lao động và xã hội. 1.1.2.3. Chất lượng được đánh giá bằng “giá trị gia tăng”. “Giá trị gia tăng” được xác định bằng giá trị “đầu ra” trừ đi giá trị “đầu vào”, kết quả thu được là “giá trị gia tăng” mà trường đại học đã đem lại cho sinh viên và được đánh giá là chất lượng giáo dục đại học.
7 Nếu theo quan điểm này về chất lượng giáo dục đại học, một loạt vấn đề phương pháp luận nan giải sẽ nảy sinh: khó có thể thiết kế một thước đo thống nhất để đánh giá chất lượng “đầu vào” và “đầu ra” để tìm ra được hiệu số của chúng và đánh giá chất lượng của trường đó. Hơn nữa các trường trong hệ thống giáo dục lại rất đa dạng, không thể dùng một bộ công cụ đo duy nhất cho tất cả các trường đại học. Vả lại, cho dù có thể thiết kế được bộ công cụ như vậy, “giá trị gia tăng” được xác định sẽ không cung cấp thông tin gì cho chúng ta về sự cải tiến quá trình đào tạo trong từng trường đại học. Hơn nữa, giá trị đầu vào, đầu ra là những khái niệm mang nặng định tính, từ đó khái niệm giá trị gia tăng khó xác định và mang bản chất định tính. 1.1.2.4. Chất lượng được đánh giá bằng “giá trị học thuật”. Giá trị học thuật là sự đánh giá của các chuyên gia về năng lực học thuật của đội ngũ giảng viên trong trường. Điều này đồng nghĩa trường đại học nào có đội ngũ Giáo sư, Tiến sĩ nhiều, có uy tín khoa học cao, có các công trình khoa học, đóng góp cho xã hội thì được xem là trường có chất lượng cao. Thực tế, các Viện Đại học, Trường Đại học danh tiếng trên thế giới và của Việt Nam là những nơi hội tụ, làm việc của nhiều nhà khoa học đầu ngành, đạt nhiều giải thưởng lớn, uy tín. Hạn chế của cách tiếp cận này là ở chỗ, liệu có thể đánh giá được năng lực chất xám của đội ngũ giảng viên và nghiên cứu khi xu hướng chuyên ngành hóa ngày càng sâu, phương pháp luận ngày càng đa dạng. 1.1.2.5. Chất lượng được đánh giá bằng “kiểm định”. Chất lượng được đánh giá bằng “kiểm định” xem trọng quá trình bên trong trường và nguồn thông tin cung cấp cho việc ra quyết định. Kiểm định chất lượng quan tâm xem xét các trường có thu thập đủ thông tin cần thiết hay
8 không, quá trình thực hiện các quyết định về chất lượng có hợp lý và hiệu quả không. Khi có đủ thông tin cần thiết thì có thể có được quyết định chính xác, chất lượng giáo dục đại học được đánh giá qua quá trình thực hiện. Điểm yếu của cách đánh giá này sẽ khó lý giải những trường hợp khi một trường có đầy đủ phương tiện thu thập thông tin, song vẫn có thể có những quyết định chưa phải là tối ưu. 1.1.2.6. Chất lượng được đánh giá bằng “văn hóa tổ chức riêng”. Trường đại học được đánh giá là có chất lượng khi nó có “văn hóa tổ chức riêng” với nét đặc trưng quan trọng là không ngừng nâng cao chất lượng đào tạo. Quan điểm này bao hàm cả các giả thiết về bản chất của chất lượng và bản chất của tổ chức. Tóm lại, mặc dù có rất nhiều quan niệm khác nhau về chất lượng trong giáo dục đại học song các nhà nghiên cứu cố gắng tìm ra những cách tiếp cận phổ biến nhất. Cơ sở của các cách tiếp cận này xem chất lượng là một khái niệm mang tính tương đối, động, đa chiều và với những người ở các cương vị khác nhau có thể có những ưu tiên khác nhau khi xem xét nó. Theo tác giả, nếu dựa trên quan điểm của một nhà quản lý thì chất lượng giáo dục phải được xem xét theo cả quá trình từ đầu vào quá trình giảng dạy đầu ra. 1.2. Chất lượng đào tạo và các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo. 1.2.1. Chất lượng đào tạo. Cũng như chất lượng giáo dục, chất lượng đào tạo luôn là vấn đề được xã hội quan tâm và quan trọng nhất trong các cơ sở giáo dục vì nó không những có ý nghĩa sống còn đối với mỗi cơ sở đào tạo mà còn có tầm quan trọng đối với sự phát triển của đất nước. Dưới đây là một số quan điểm về chất lượng đào tạo:
9 - “Chất lượng đào tạo là kết quả của quá trình đào tạo được phản ánh ở các đặc trưng về phẩm chất, giá trị nhân cách và giá trị sức lao động hay năng lực hành nghề của người tốt nghiệp tương ứng với mục tiêu, chương trình đào tạo theo các ngành nghề cụ thể” (Trần Khánh Đức, 2004, trang 105) - Theo Phạm Minh Hạc “Chất lượng đào tạo là kết quả tổng hợp phản ánh mức độ thực hiện mục tiêu, chương trình giáo dục đào tạo ở từng người học, từng lớp, trường, địa phương và cả nước có sự phát triển bền vững”. Qua việc tìm hiểu và xem xét các khái niệm, tác giả đưa ra quan điểm riêng của mình: Chất lượng đào tạo được nhìn nhận như là việc xây dựng chương trình, phương pháp dạy và học tiến tiến, nhằm tạo ra “sản phẩm” giáo dục chất lượng, có hiệu quả cao, giúp người học có thể tiếp nhận và cảm thụ một cách hiệu quả nhất trong suốt quá trình học tập và có ý nghĩa trong quá trình lập thân, xây dựng nghề nghiệp. Chất lượng đào tạo hướng tới mục đích là góp phần tạo nên một nền giáo dục có chất lượng. Vì vậy, chất lượng đào tạo cũng cần phải được xem xét và đánh giá theo cả quá trình, từ đầu vào quá trình dạy học đầu ra. 1.2.2. Các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo. Trong lĩnh vực đào tạo, chất lượng đào tạo với các đặc trưng sản phẩm là người lao động có thể hiểu là kết quả, là đầu ra của quá trình đào tạo và được thể hiện cụ thể ở các phẩm chất, giá trị nhân cách và giá trị sức lao động hay tỷ lệ có việc làm sau tốt nghiệp, năng lực hành nghề của người tốt nghiệp tương ứng với mục tiêu đào tạo của từng ngành đào tạo trong hệ thống đào tạo. Xuất phát từ quan niệm chất lượng đào tạo nêu trên, hệ thống các tiêu chí đánh giá chất lượng đào tạo đối với từng ngành đào tạo bao gồm những tiêu chí sau: (1). Phẩm chất về xã hội – nghề nghiệp (đạo đức, ý thức, trách nhiệm, uy tín,…).
10 (2). Các chỉ số về sức khỏe, tâm lý, sinh học,… (3). Trình độ kiến thức, kỹ năng chuyên môn. (4). Năng lực hành nghề (cơ bản và thực tiễn). (5). Khả năng thích ứng với thị trường lao động (6). Năng lực nghiên cứu và tiềm năng phát triển nghề nghiệp MỤC TIÊU Quá trình đào tạo CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO ĐÀO TẠO Kiến thức - Đặc trưng giá trị nhân cách, nghề nghiệp. - Giá trị sức lao động - Năng lực hành nghề - Trình độ chuyên môn nghề nghiệp (kiến thức, kỹ năng…) - Năng lực thích ứng với thị trường lao động - Năng lực phát triển nghề Kỹ năng Thái độ nghiệp (Theo chương trình đào tạo) NGƯỜI LAO ĐỘNG Hình 1.1: Sơ đồ mối quan hệ giữa mục tiêu đào tạo và chất lượng đào tạo (Quản lý và kiểm định chất lượng đào tạo nhân lực theo ISO và TQM, NXB Giáo dục,2004) 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo đại học. Khi nói đến đào tạo là nói đến quá trình rèn luyện nhân cách và tri thức con người từ thấp đến cao với nhiều cách thức, phương pháp tác động khác nhau. Quá trình hình thành nên những kỹ sư, cử nhân là quá trình tổng hợp của nhiều yếu tố, là cả một chặng đường dài. Các quá trình này tác động lên nhau một cách biện chứng, tương hỗ và thích ứng theo từng thời kỳ, từng giai đoạn nhất định. “Con người – xét cho cùng là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, là thực thể của xã hội và chịu chi phối bởi các quan hệ xã hội”.
11 Việc sắp xếp các nhân tố vào các nhóm chủ yếu dựa vào sự ảnh hưởng các nhân tố đó đến từng giai đoạn trong quá trình đào tạo của Trường. Chẳng hạn, cơ sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ giảng dạy, học tập cần phải xếp vào nhóm nhân tố đầu vào vì nó là điều kiện tiên quyết đầu tiên ảnh hưởng lớn đến chất lượng đào tạo, có tầm quan trọng tác động và chi phối đến các nhân tố khác còn lại, trong khi đó nhóm nhân tố quá trình mà cụ thể như phương pháp giảng dạy của giảng viên, chất lượng sinh viên đầu vào… chỉ là nhóm nhân tố thứ yếu, đứng sau góp phần ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo, còn nhóm nhân tố đầu ra chỉ là sự thể hiện kết quả cuối cùng của hai nhóm nhân tố đầu tiên nên các nhân tố đó cần phải sắp chúng vào cùng một nhóm. Trên cơ sở nghiên cứu sự ảnh hưởng, tầm quan trọng, bản chất, nội dung, mối liên hệ và sự tác động lẫn nhau tác giả xin đưa ra 3 nhóm nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng đào tạo của giáo dục Đại học: nhóm nhân tố đầu vào, nhóm nhân tố quá trình và nhóm nhân tố đầu ra. 1.3.1. Nhóm nhân tố đầu vào. Nhóm nhân tố đầu vào có ý nghĩa rất quan trọng trong việc tạo ra chất lượng giáo dục của nhà trường. Đây là các nhân tố có sẵn đầu tiên quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường. Nhóm nhân tố đầu vào bao gồm các nhân tố chủ yếu như: cơ sở vật chất, năng lực của giảng viên, chất lượng sinh viên đầu vào, nguồn lực về tài chính, các cơ chế chính sách của nhà nước. Cơ sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ giảng dạy, học tập là yếu tố mà có trước tiên, nhà trường phải xây dựng để tạo môi trường học tập và thu hút sinh viên đầu vào. Năng lực giảng viên là yếu tố quan trọng không kém khi quyết định kiến thức học tập của sinh viên, nguồn lực tài chính là yếu tố cơ bản để xây dựng nên chương trình giáo dục, chất lượng sinh viên đầu vào là yếu tố “vô hình” nhưng lại có ý nghĩa vô cùng to lớn với quá trình học tập
12 của sinh viên. Cơ chế chính sách nhà nước sẽ định hướng con đường đi cho giáo dục của Trường, cơ sở vật chất, năng lực của giảng viên, chất lượng sinh viên đầu vào, nguồn lực về tài chính sẽ là nguồn hỗ trợ thiết thực đầu tiên để cùng với chính sách của nhà nước, tạo nên nền tảng chất lượng giáo dục sau này. Tất cả các nhân tố trên, có vai trò quan trọng như nhau, chúng có thể quyết định toàn bộ “sản phẩm” đào tạo của nhà trường, nếu các yếu tố này yếu kém thì chất lượng giáo dục ngay từ đầu sẽ đi chệch hướng. Mặc khác, khi sắp xếp các nhân tố này vào nhóm nhân tố đầu vào, tác giả cũng đứng về phía cách nhìn và đánh giá khách quan của xã hội, sắp xếp thế nào mà khi người khác nhìn vào các nhân tố, họ có thể biết trước được kết quả giáo dục của Trường trong tương lai. Về cơ sở vật chất và các trang thiết bị phục vụ giảng dạy, học tập: Cơ sở hạ tầng trong giáo dục- đào tạo bao gồm: hệ thống các giảng đường, phòng thí nghiệm, xưởng thực hành, khu văn hóa- thể thao, thư viện, ký túc xá, các trang thiết bị phục vụ cho hoạt động giảng dạy. Trang thiết bị kỹ thuật là nhân tố quan trọng trong việc đảm bảo nâng cao chất lượng đào tạo. Việc đảm bảo đủ số lượng máy móc và các phương tiện dạy học cho sinh viên thực tập là vấn đề cấp thiết hiện nay. Thực tế hiện nay cho thấy chỉ cần đáp ứng đủ về mặt số lượng máy móc cho sinh viên thực tập đã là vấn đề khó, chứ chưa nói gì đến chất lượng của máy móc thiết bị. Đa phần các máy móc phục vụ cho đào tạo hiện nay ở các trường đều đã lạc hậu so với các doanh nghiệp và trên thế giới. Do vậy, Trường muốn nâng cao chất lượng đào tạo, thu hút được sinh viên đến học tập thì phải nỗ lực rất nhiều để nâng cấp cơ sở vật chất, phương tiện dạy, học. Về năng lực của giảng viên: