Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín

Chia sẻ: Thiên Vũ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu đề tài là phân tích thực trạng về hiệu quả hoạt động, xác định các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra các khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM HUỲNH TRỌNG THẮNG PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TẠI NGÂN HÀNG TMCP SÀI GÒN THƯƠNG TÍN Chuyên nghành: Tài chính-Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THÚY VÂN TP.Hồ Chí Minh, tháng 01 năm 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Thị Thúy Vân. Các nội dung nghiên cứu, kết quả trong đề tài này là trung thực và chưa công bố bất kỳ hình thức nào trước đây. Những số liệu trong các bảng biểu phục vụ cho việc phân tích, nhận xét, đánh giá được chính tác giả thu thập từ các nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Ngoài ra, trong Luận văn còn sử dụng một số nhận xét, đánh giá cũng như số liệu của các tác giả khác, cơ quan tổ chức khác đều có trích dẫn và chú thích nguồn gốc. Nếu phát hiện có bất kỳ sự gian lận nào tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung Luận văn của mình. Học viên thực hiện Luận văn i
LỜI CÁM ƠN Lời đầu tiên tôi xin gởi lời tri ân tới Thầy Hiệu trưởng và Ban Giám hiệu Trường Đại Kinh Tế TP.HCM đã tổ chức và tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tôi được có cơ hội học lớp Cao học tại trường. Tôi xin chân thành cảm ơn đến quý thầy cô Phòng quản lý khoa học đào tạo sau đại học và toàn thể quý thầy cô trong trường, những người đã truyền đạt kiến thức quý báu cho tôi trong suốt thời gian học tại Trường Đại Kinh Tế TP.HCM. Tôi vô cùng biết ơn đến TS. Nguyễn Thị Thúy Vân, người đã tận tình, luôn sát cánh cùng tôi, hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt quá trình làm Luận văn này. Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến gia đình tôi, những người thân luôn bên cạnh động viên, hỗ trợ tôi thường xuyên, luôn cho tôi tinh thần làm việc trong suốt quá trình học tập và hoàn thành nghiên cứu này Họ và tên của Tác giả Luận văn ii
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CÁM ƠN ............................................................................................................. ii MỤC LỤC.................................................................................................................. iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................... vi DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH ............................................................................... vii TÓM TẮT LUẬN VĂN .......................................................................................... viii CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU .............................................................. 1 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ....................................................................................... 1 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU ................................................................................ 2 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu..................................................................................... 2 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu ...................................................................................... 3 1.3. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU .......................................................... 3 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu................................................................................... 3 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 3 1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................................... 3 1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI .................................. 3 1.5.1. Ý nghĩa khoa học ......................................................................................... 3 1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn .......................................................................................... 4 1.6. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI ................................................................................... 4 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ........................................................................................... 6 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ NHỮNG NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP ............................................................................................................. 7 2.1. NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI .............................................................................................. 7 2.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại ................................................................ 7 2.1.2. Hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại ........................................... 8 2.2. CÁC THƯỚC ĐO ĐO LƯỜNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG ......................................................................................................................... 8 2.2.1. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản .................................................................. 8 iii
2.2.2. Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu ............................................................ 9 2.3. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................................ 10 2.3.1. Nhóm các nhân tố bên trong ngân hàng ..................................................... 11 2.3.1.1. Vốn an toàn ngân hàng ....................................................................... 11 2.3.1.2. Quy mô ngân hàng .............................................................................. 13 2.3.1.3. Hiệu quả chi phí .................................................................................. 14 2.3.1.4. Chất lượng tài sản ............................................................................... 15 2.3.1.5. Thanh khoản ngân hàng ...................................................................... 16 2.3.1.6. Thu nhập phi lãi .................................................................................. 17 2.3.2. Các yếu tố vĩ mô ........................................................................................ 17 2.3.2.1. Tăng trưởng kinh tế (chu kỳ kinh tế) .................................................. 17 2.3.2.2. Lạm phát ............................................................................................. 18 2.4. Lược khảo các công trình nghiên cứu liên quan ............................................... 19 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ......................................................................................... 30 CHƯƠNG 3: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG TẠI NGÂN HÀNG SACOMBANK ............................................... 31 3.1. Lịch sử hình thành và phát triển ........................................................................ 31 3.2. Phân tích hiệu quả hoạt động............................................................................. 33 3.2.1. Tình hình chi phí ........................................................................................ 33 3.2.2. Tình hình thu nhập ..................................................................................... 35 3.2.3. Hiệu quả hoạt động .................................................................................... 40 3.3. Phân tích các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của Ngân hàng Sacombank .................................................................................................................................. 41 3.3.1. Vốn chủ sở hữu và tỷ lệ vốn chủ sở hữu ............................................... 41 3.3.2. Hệ số an toàn vốn................................................................................... 43 3.3.3. Tiền gửi của khách hàng và tỷ lệ tiền gửi của khách hàng .................... 44 3.3.4. Dự phòng rủi ro tín dụng và tỷ lệ nợ xấu............................................... 45 3.3.5. Quy mô tài sản ....................................................................................... 47 3.3.6. Cho vay khách hàng và tỷ lệ cho vay .................................................... 48 3.3.7. Lãi suất tiền gửi ..................................................................................... 50 iv
3.3.8. Tốc độ tăng trưởng GDP........................................................................ 51 3.3.9. Bội chi ngân sách ................................................................................... 52 3.3.10. Lạm phát .............................................................................................. 53 TÓM TẮT CHƯƠNG 3 ........................................................................................... 55 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................... 56 4.1. KẾT LUẬN ....................................................................................................... 56 4.2. MỘT SỐ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................... 56 4.2.1. Cơ cấu tài sản ............................................................................................. 56 4.2.2. Chất lượng tài sản ...................................................................................... 56 4.2.3. Vốn hóa ...................................................................................................... 58 4.2.4. Cơ cấu tài chính ......................................................................................... 58 4.2.5. Hiệu quả hoạt động .................................................................................... 59 4.2.6. Quy mô ....................................................................................................... 59 4.2.7. Đa dạng hóa thu nhập ................................................................................ 60 4.2.8. Tăng trưởng kinh tế .................................................................................... 60 4.2.9. Lãi suất ....................................................................................................... 61 4.1.10. Thâm hụt ngân sách so với GDP.............................................................. 61 4.1.11. Lạm phát................................................................................................... 62 4.3. NHỮNG HẠN CHẾ VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ..................... 63 KẾT LUẬN CHƯƠNG 4 ......................................................................................... 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................ 66 v
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Anh Nghĩa tiếng Việt NHNN Ngân hàng Nhà nước NHTM Ngân hang Thương mại NSNN Ngân sách Nhà nước ROA Return On Total Assets Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản ROE Return On Equity Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu WTO World Trade Organization Tổ chức Thương mại Thế giới vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH Biểu đồ 3.1 : Tình hình chi phí của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 .... 33 Biểu đồ 3.2 : Tình hình chi phí quản lý của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 .................................................................................................................................. 34 Biểu đồ 3.3 : Tình hình thu nhập lãi thuần của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 .......................................................................................................................... 35 Biểu đồ 3.4 : Tình hình thu nhập hoạt động của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 – 2016 .......................................................................................................................... 37 Biểu đồ 3.5 : Thu nhập phi lãi của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 ..... 38 Biểu đồ 3.6 : Tình hình lợi nhuận sau thuế của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 .......................................................................................................................... 39 Biểu đồ 3.7 : Tỷ suất sinh lợi trên tổng tài sản và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 ...................................................... 40 Biểu đồ 3.8 : Tình hình vốn chủ sở hữu của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 .................................................................................................................................. 41 Biểu đồ 3.9 : Hệ số an toàn vốn của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 . 43 Biểu đồ 3.10 : Tình hình tiền gửi khách hàng của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 ........................................................................................................................ 44 Biểu đồ 3.11: Tình hình nợ xấu của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 ... 45 Biểu đồ 3.12 : Tình hình tổng tài sản của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 .................................................................................................................................. 47 Biểu đồ 3.13 : Tình hình cho vay của ngân hàng Sacombank từ năm 2007 - 2016 . 48 Biểu đồ 3.14 : Tình hình lãi suất tiền gửi từ năm 2007 - 2016 ................................ 50 Biểu đồ 3.15 : Tình hình tốc độ tăng trưởng GDP từ năm 2007 - 2016 .................. 51 Biểu đồ 3.16 : Tình hình bội chi ngân sách từ năm 2007 - 2016 ............................. 52 Biểu đồ 3.17 : Tình hình lạm phát từ năm 2007 - 2016 ........................................... 53 vii
TÓM TẮT LUẬN VĂN Trong bài nghiên cứu này, tác giả đã xác định các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Cụ thể, đề tài nghiên cứu sự tác động của các yếu tố cơ cấu tài sản, chất lượng tài sản, vốn hóa, cơ cấu tài chính, hiệu quả, quy mô, tăng trưởng kinh tế, lạm phát, lãi suất, thâm hụt ngân sách tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín bao gồm trong giai đoạn 2007 – 2016. Dữ liệu sử dụng trong nghiên cứu được thu thập từ báo cáo tài chính của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín, Tổng cục Thống kê và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF). Kết quả nghiên cứu cho thấy cơ cấu tài sản, vốn hóa, hiệu quả, quy mô, tăng trưởng kinh tế, lãi suất cho vay có tác động cùng chiều với hiệu quả hoạt động của ngân hàng Sacombank. Ngược lại, nợ xấu, tỷ lệ tiền gửi, lạm phát, thâm hụt ngân sách có tác động ngược chiều với hiệu quả hoạt động của ngân hàng Sacombank. Trong đó đáng chú ý là quy mô vốn chủ sở hữu và nợ xấu là hai yếu tố tác động mạnh đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng Sacombank Từ khóa: các nhân tố, hiệu quả hoạt động, Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín … viii
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU NGHIÊN CỨU 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Tốc độ toàn cầu hóa và tự do hóa thương mại nhanh chóng trong những năm vừa qua đã tạo ra nhiều thay đổi to lớn không những cho môi trường kinh tế quốc tế mà còn đem đến nhiều ảnh hưởng cho nền kinh tế Việt Nam. Cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu năm 2008 - 2009 với dư âm kéo dài gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ thống tài chính thế giới và Việt Nam càng nhấn mạnh rằng một hệ thống tài chính hoạt động tốt là rất quan trọng cho sự tăng trưởng kinh tế. Hệ thống tài chính giúp một nền kinh tế trở nên hiệu quả hơn vì thông qua hệ thống tài chính các nhà đầu tư với nguồn lực giới hạn có thể sử dụng khoản tiết kiệm từ các nhà đầu tư kém tiềm năng khác. Tại Việt Nam, trong điều kiện thị trường vốn chưa thực sự phát triển, hệ thống ngân hàng vẫn được xem là huyết mạch của nền kinh tế, đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính quốc gia: chủ đạo trong việc thực thi các chính sách tài chính tiền tệ nhằm hướng tới nền tảng kinh tế vĩ mô phát triển ổn định, vững chắc. Thông qua hệ thống ngân hàng, dòng tín dụng được cung ứng và lưu thông trên toàn bộ cơ thể của nền kinh tế, đồng thời các phương tiện và dịch vụ thanh toán hiện đại cũng được phát triển đáp ứng toàn bộ nhu cầu khách hàng. Một hệ thống ngân hàng hoạt động thông suốt và hiệu quả sẽ mang lại nguồn lợi nhuận tốt, giúp gia tăng giá trị tài sản cho chủ sở hữu, ổn định thanh khoản, tăng cường khả năng ứng phó với những cú sốc kinh tế và rủi ro hoạt động, hỗ trợ tích cực vào sự ổn định hệ thống tài chính quốc gia. Bên cạnh đó, lợi nhuận còn là nguồn vốn rẻ nhất dùng để tái đầu tư phát triển và nâng cao chất lượng, đảm bảo hệ thống ngân hàng tăng trưởng an toàn và ổn định. Hơn nữa, việc ban hành các chính sách kinh tế vĩ mô thiếu nhất quán, đồng bộ, mang tính ngắn hạn và thiếu sự ổn định lâu dài đã làm cho nền kinh tế Việt Nam bộc lộ những bất ổn kinh tế nội tại mà biểu hiện rõ nhất là sự cạnh tranh lãi suất huy động của Ngân hàng có thời điểm lên đến 22%/năm dẫn đến lãi suất cho vay vượt 25%/năm trong năm 2011, tốc độ tăng trưởng tín dụng quá nóng đến vài chục phần trăm mà nguyên nhân từ các chính sách kích cầu kinh tế trước đó, hậu quả là tỷ lệ nợ xấu gia tăng đột biến cuối năm 2012 đầu 2013, gây nguy cơ đổ vỡ rất cao đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam nói chung và ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín nói riêng. Trước tình hình này, Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước đã phải rất khẩn trương, quyết liệt trong 1
điều hành các chính sách kinh tế vĩ mô và đến cuối năm 2014 mới tạm thời kiểm soát được phần nào những bất ổn trong hệ thống ngân hàng. Trong một nền kinh tế thị trường những năm hậu khủng hoảng tài chính toàn cầu, sau hơn tám năm gia nhập WTO, ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín mặc dù có nhiều cải tiến, đổi mới về chất lượng dịch vụ, gia tăng thêm về số lượng chi nhánh, quy mô ngân hàng; nhưng cũng bộc lộ những yếu kém nhất định như: tỷ suất sinh lợi sụt giảm sau thời gian dài, tăng trưởng không ổn định, sức cạnh tranh chưa cao, năng lực quản trị còn yếu … Như vậy, có thể thấy giải pháp tốt nhất để phát triển ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín một cách bền vững chính là tăng cường hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Việc xem xét những nhân tố nào tác động và tương quan như thế nào đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín là hết sức quan trọng, có giá trị và luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà nghiên cứu và hoạch định chính sách, các nhà quản trị ngân hàng và các nhà đầu tư. Thời gian qua, tại Việt Nam, chưa có nghiên cứu về phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Đa phần các nghiên cứu này đều tiếp cận theo phương pháp định tính truyền thống. Các nghiên cứu định lượng còn ít và hạn chế về phương pháp tiếp cận. Xuất phát từ những đòi hỏi mang tính thực tiễn và nhu cầu bức thiết ở Việt Nam, đặc biệt trong bối cảnh hội nhập khu vực và toàn cầu hóa, xu thế phát triển theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước thông qua các chính sách kinh tế, với mong muốn nghiên cứu để tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín, tác giả quyết định chọn đề tài nghiên cứu: “ Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín” cho Luận văn Thạc sỹ của mình, nhằm đóng góp thêm về phương diện lý luận vai trò của lợi nhuận trong hoạt động ngân hàng và là cơ sở cho ngân hàng thương mại khác trên phương diện thực tiễn để giúp ngân hàng giải quyết những khó khăn hiện nay và hướng tới nền tảng hệ thống ngân hàng Việt Nam hiện đại, lành mạnh, an toàn, hiệu quả và bền vững. 1.2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu Mục tiêu nghiên cứu đề tài là phân tích thực trạng về hiệu quả hoạt động, xác định các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 2
Trên cơ sở đó, tác giả đưa ra các khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 1.2.2. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt mục tiêu nghiên cứu trên, tác giả đặt ra các câu hỏi nghiên cứu như sau: (i) Thực trạng về hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín? (ii) Các yếu tố nào tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín? (iii) Những hàm ý chính sách nào có thể được đưa ra từ kết quả nghiên cứu để nâng cao hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín ? 1.3. PHẠM VI, ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 1.3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu là hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín và các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 1.3.2. Phạm vi nghiên cứu Đề tài nghiên cứu phạm vi tại Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín trong giai đoạn giai đoạn 2006 – 2017. Nghiên cứu giai đoạn này sẽ thấy được sự tác động từ khủng hoảng tài chính năm 2008 đến hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. 1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Về phương pháp nghiên cứu, tác giả sử dụng phương pháp thống kê mô tả kết hợp với bảng biểu đồ thị minh họa. Tác giả sử dụng phần mềm Excel để xử lý số liệu. Số liệu được phân tích đánh giá theo chuỗi thời gian và theo tiêu chí về tình hình chi phí, thu nhập và hiệu quả hoạt động, từ đó phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín 1.5. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI 1.5.1. Ý nghĩa khoa học Luận văn đã hệ thống các kết quả nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới cũng như trong nước về hiệu quả hoạt động của ngân hàng để làm cơ sở nghiên cứu cho đề tài. Nghiên cứu của tác giả đã xác định được các yếu tố tác động và mức độ tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Kết quả nghiên cứu 3
này có thể làm tài liệu tham khảo cho các công trình nghiên cứu chuyên sâu trong lĩnh vực này. 1.5.2. Ý nghĩa thực tiễn Kết quả nghiên cứu đã góp phần làm phong phú thêm các nghiên cứu về các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Kết quả nghiên cứu là cơ sở khoa học để Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước xem xét và nhận diện các nhân tố tác động tích cực đến hiệu quả hoạt động của Ngân hàng, từ đó các nhà điều hành vĩ mô có thể hoạch định và ban hành các chính sách kinh tế vĩ mô phù hợp và kịp thời nhằm xây dựng một hệ thống ngân hàng Việt Nam phát triển lành mạnh, an toàn, hiệu quả và bền vững. Kết quả nghiên cứu là bằng chứng thực nghiệm hỗ trợ cho các nhà quản trị và các cấp có liên quan sử dụng để đưa ra quyết định trong việc quản trị ngân hàng. Từ kết quả nghiên cứu, tác giả cũng đưa ra một số khuyến nghị nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Hơn nữa, kết quả nghiên cứu là nguồn thông tin tham khảo cung cấp đến và giúp các nhà quản trị ngân hàng có cái nhìn đầy đủ và toàn diện về một phương pháp tiếp cận trong việc xác định các nhân tố tác động và sự ảnh hưởng của chúng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Từ đó góp phần hỗ trợ các nhà quản trị ngân hàng đưa ra các chính sách, chiến lược phát triển ngân hàng hợp lý dựa trên những tác động tích cực và tiêu cực của các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng. 1.6. KẾT CẤU CỦA ĐỀ TÀI Bố cục của đề tài nghiên cứu “ Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín” được chia làm 5 chương như sau: Chương 1: Giới thiệu nghiên cứu, chương này tác giả trình bày về tính cấp thiết của đề tài, mục tiêu nghiên cứu, phạm vi và đối tượng nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, ý nghĩa khoa học và ý nghĩa thực tiễn của luận văn. Chương 2: Cơ sở lý thuyết và nghiên cứu thực nghiệm về hiệu quả hoạt động của ngân hàng, tác giả trình bày tổng quan về cơ sở lý thuyết về NHTM, hiệu quả hoạt động và các yếu tố tác động đến tỷ suất sinh lời của ngân hàng và các nghiên cứu thực nghiệm trên thế giới và trong nước. 4
Chương 3: Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín. Tác giả trình bày lịch sử hình thành, đánh giá hiệu quả hoạt động thông qua tình tình hình chi phí, thu nhập và hiệu quả hoạt động từ đó phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động tại ngân hàng Sacombank. Chương 4: Kết luận và khuyến nghị, tác giả tóm tắt lại kết quả nghiên cứu đề tài và đưa ra một số khuyến nghị, hạn chế và hướng nghiên cứu tiếp theo của đề tài. 5
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 Trong chương này, tác giả đã giới thiệu tổng quan về đề tài nghiên cứu, trong đó trình bày về tính cấp thiết của đề tài khi mà tốc độ toàn cầu hóa, tự do hóa thương mại nhanh chóng phát triển và bối cảnh kinh tế thế giới có nhiều diễn biến phức tạp, cạnh tranh khốc liệt, điều đó đòi hỏi ngân hàng Sài Gòn Thương Tín phải thay đổi cho phù hợp với tình hình mới; xác định được chính xác các nhân tố có tác động trực tiếp đến hiệu quả hoạt động của chính ngân hàng, vì tối đa hóa lợi nhuận là mục tiêu hàng đầu đối với ngân hàng thương mại. Hơn nữa, tác giả đã trình bày mục tiêu nghiên cứu, phạm vi nghiên cứu, phương pháp nghiên cứu, ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu. 6
CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ NHỮNG NGHIÊN CỨU THỰC NGHIỆM VỀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG TMCP 2.1. NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 2.1.1. Khái niệm ngân hàng thương mại Luật các tổ chức tín dụng ban hành ngày 16/06/2010 có định nghĩa ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác theo quy định Luật này nhằm mục tiêu sinh lợi. Ngân hàng thương mại thực hiện kinh doanh trên nhiều lĩnh vực khác nhau để tạo nguồn thu, đồng thời kiểm soát chặt chẽ các khoản chi phí, rủi ro phát sinh và quản lý thận trọng danh mục đầu tư nhằm đạt được tỷ suất sinh lợi như kỳ vọng của cổ đông và các nhà quản trị mà vẫn đảm bảo khả năng thanh khoản trước các cú sốc kinh tế, sự bất ổn của thị trường ngành ngân hàng trong suốt quá trình hoạt động kinh doanh. Ngân hàng thương mại là một doanh nghiệp được thành lập theo quy định của pháp luật để thực hiện chức năng hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng và dịch vụ ngân hàng. Hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam bao gồm: Ngân hàng thương mại Nhà nước (loại hình tổ chức tín dụng Nhà nước): Là ngân hàng thương mại được thành lập bằng 100% vốn ngân sách. Ngân hàng thương mại cổ phần (thuộc loại hình tổ chức tín dụng cổ phần của Nhà nước và nhân dân): Là ngân hàng thương mại được thành lập dưới hình thức công ty cổ phần, trong đó cá nhân hay pháp nhân chỉ được sở hữu một số cổ phần nhất định theo quy định của pháp luật. Ngân hàng cổ phần được phân loại thành ngân hàng cổ phần đô thị và ngân hàng cổ phần nông thôn. Ngân hàng 100% vốn nước ngoài: Là ngân hàng có 100% vốn nước ngoài. Ngân hàng liên doanh: Là ngân hàng thương mại được thành lập bằng vốn liên doanh giữa một bên là ngân hàng thương mại Việt Nam và một bên là ngân hàng nước ngoài có trụ sở tại Việt Nam, hoạt động theo pháp luật Việt Nam. 7
Chi nhánh ngân hàng nước ngoài: Là ngân hàng được thành lập theo pháp luật của nước ngoài, được phép mở chi nhánh tại Việt Nam, hoạt động theo pháp luật Việt Nam. 2.1.2. Hiệu quả hoạt động của ngân hàng thương mại Hiệu quả hoạt động của ngân hàng là thước đo đo lường thành công của ngân hàng trong việc sử dụng nguồn tài trợ để tạo ra lãi ròng, đồng thời cũng là thước đo về khả năng thanh toán nợ của ngân hàng. Hiệu quả hoạt động thể hiện mức độ hiệu quả trong hoạt động kinh doanh cũng như triển vọng phát triển của ngân hàng trong tương lai. Khi phân tích hiệu quả hoạt động của ngân hàng cần kết hợp xem xét đến các mục tiêu chiến lược khác như: kế hoạch mở rộng mạng lưới, gia tăng thị phần, đảm bảo khả năng thanh khoản, mức độ chấp nhận rủi ro, cơ cấu tài sản,…Để đo lường hiệu quả hoạt động của ngân hàng, cần xem xét mức lãi ròng đạt được sau một kỳ hoạt động trong mối tương quan với nguồn vốn chủ sở hữu, tổng tài sản và khả năng bù đắp chi phí cho những thất thoát xảy ra. Hai chỉ tiêu đo lường hiệu quả hoạt động thường được các chuyên gia kinh tế trên thế giới sử dụng là Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) và Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu (ROE). Ngoài ra, vì hoạt động đặc trưng của ngân hàng là kinh doanh tiền tệ và thị giá cổ phiếu ngân hàng cũng chịu sự tác động của các cú sốc kinh tế hay các cơn khủng hoảng ngành ngân hàng, một vài chỉ tiêu đặc thù cũng được sử dụng để đo lường hiệu quả hoạt động của ngân hàng dù không phổ biến là Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM), chênh lệch lãi suất bình quân,… 2.2. CÁC THƯỚC ĐO ĐO LƯỜNG HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG 2.2.1. Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản Tỷ suất sinh lợi trên tổng trên tổng tài sản là thước đo dùng để đánh giá hiệu quả hoạt động của tài sản ngân hàng, cụ thể là đo lường mức sinh lợi trên mỗi đồng tài sản của ngân hàng. Nghĩa là, bình quân cứ một đồng tài sản thì ngân hàng có thể tạo ra bao nhiêu đồng lãi ròng thông qua hoạt động kinh doanh. Hiệu quả hoạt động theo tài sản được xác định bằng công thức: Lãi ròng ROA(%)  Tổng tài sản 8
ROA là thước đo thích hợp cho hiệu quả hoạt động đối với hoạt động kinh doanh của ngân hàng, thể hiện năng lực chuyển đổi từ tài sản thành lãi ròng của ngân hàng và được dùng để đánh giá hiệu quả hoạt động mà không quan tâm đến cấu trúc tài chính của ngân hàng. Nghiên cứu của Holden và El-Banany (2004) với các ngân hàng ở Vương quốc Anh, Syafri (2012) với các ngân hàng ở Indonesia hay Abuzar (2013) với các ngân hàng Hồi giáo ở Sudan đã sử dụng hệ số ROA để đo lường hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Kết quả nghiên cứu cho thấy hệ số ROA chịu tác động bởi nhiều nhân tố như: quy mô ngân hàng, quy mô tiền gửi khách hàng, khả năng thanh khoản, chi phí dự phòng rủi ro tín dụng, mức độ tăng trưởng kinh tế, mức tăng cung tiền và tỷ lệ lạm phát. 2.2.2. Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu Tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu là chỉ số quan trọng nhất đối với các cổ đông của ngân hàng, dùng để đo lường hiệu quả hoạt động tính trên mỗi đồng vốn mà chủ sở hữu bỏ ra. Chỉ tiêu ROE được xác định bằng lãi ròng chia cho tổng vốn chủ sở hữu (bao gồm vốn cổ phần thường, cổ phần ưu đãi, chênh lệch đánh giá lại tài sản, chênh lệch tỷ giá, các quỹ dự trữ và lợi nhuận giữ lại) qua công thức sau: Lãi ròng ROE(%)  Tổng vốn chủ sở hữu Bên cạnh việc dùng để đo lường hiệu quả hoạt động theo vốn chủ sở hữu, thông số ROE còn thể hiện sức mạnh tài chính của một ngân hàng, cụ thể: - Tỷ lệ ROE thấp sẽ giảm sức hấp dẫn của cổ phiếu ngân hàng trước các nhà đầu tư, dẫn đến khó thu hút nguồn vốn mới cho việc phát triển kinh doanh và mở rộng thị trường. - Tỷ lệ ROE thấp làm giảm khả năng tăng vốn chủ sở hữu cho ngân hàng qua việc tích lũy lợi nhuận giữ lại. Từ đó hạn chế khả năng tăng trưởng tài sản gắn liền tăng vốn chủ sở hữu Ngân hàng theo quy định của pháp luật. - Tỷ lệ ROE càng cao chứng tỏ ngân hàng đã sử dụng có hiệu quả vốn đầu tư của cổ đông, cân đối hài hòa cấu trúc tài chính giữa nợ và vốn chủ sở hữu trong phát triển kinh doanh và mở rộng quy mô. Do vậy, cổ phiếu của Ngân hàng có tỷ lệ ROE càng cao thì càng hấp dẫn và là mục tiêu chủ yếu cho các nhà đầu tư chiến lược. 9
Mối tương quan giữa tỷ suất sinh lợi trên tài sản và tỷ suất sinh lợi trên vốn chủ sở hữu của ngân hàng: Tổng tài sản ROE = ROA * Tổng vốn chủ sở hữu Từ mối quan hệ giữa ROE và ROA có thể thấy rằng chỉ số ROE rất nhạy cảm với phương thức tài trợ tài sản (sử dụng nhiều vốn chủ sở hữu hơn hay sử dụng nhiều nợ hơn). Do đó, các cổ đông cần sáng suốt khi quyết định đầu tư dựa vào chỉ số ROE của ngân hàng vì các nhà quản trị ngân hàng có thể dễ dàng cải thiện chỉ số ROE qua việc gia tăng tỷ lệ sử dụng nợ (bao gồm tiền gửi của khách hàng) so với vốn chủ sở hữu trong quá trình tài trợ tài sản. Nghiên cứu của Zeitun (2012) tại các nước khu vực vùng Vịnh hay Abuzar (2013) sử dụng tỷ lệ ROE để đo lường hiệu quả hoạt động của ngân hàng và phát hiện tỷ lệ ROE chịu tác động từ những nhân tố như quy mô tiền gửi khách hàng, nguồn vốn chủ sở hữu, tổng tài sản của ngân hàng, hiệu quả hoạt động của ngân hàng thông qua chỉ tiêu tỷ lệ chi phí trên thu nhập hoạt động,…Tuy nhiên, các mô hình nghiên cứu sử dụng ROE làm biến phụ thuộc có mức độ giải thích của các biến độc lập thấp hơn so với mô hình có ROA là biến phụ thuộc. Có thể giải thích điều này là do các ngân hàng tận dụng triệt để đòn bẩy tài chính trong việc huy động vốn trong việc huy động vốn phục vụ hoạt động kinh doanh tiền tệ nhằm sinh lợi và tài sản ngân hàng được hình thành chủ yếu từ nguồn vốn chủ sở hữu và vốn huy động từ khách hàng; do đó, khi cơ cấu nguồn vốn huy động trong tổng tài sản càng lớn đồng nghĩa tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản càng nhỏ, dẫn đến chỉ số ROE sẽ được tăng cường dù rằng ngân hàng có thể gánh chịu rủi ro thanh khoản tiềm ẩn trong tương lai. Tóm lại, chỉ tiêu ROE chỉ là một thông số tham khảo trong việc đánh giá hiệu quả hoạt động trong hoạt động kinh doanh của ngân hàng. 2.3. CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI Hiệu quả hoạt động của ngân hàng chịu tác động của nhiều nhân tố, tuy nhiên do bài nghiên cứu này chỉ tập trung vào các nhân tố như: cấu trúc tài sản, chất lượng tài sản, nguồn vốn, cấu trúc tài chính, hiệu quả hoạt động, quy mô ngân hàng, mức độ tập 10
trung ngành, mức độ đa dạng hóa thu nhập, tăng trưởng kinh tế, lạm phát và lãi suất nên trong phần trình bày này tác giả sẽ tập trung vào các nhân tố vừa nêu. Tăng cường hiệu quả hoạt động của ngân hàng, cụ thể là nâng cao khả năng tạo ra lãi ròng từ tổng tài sản và nguồn vốn chủ sở hữu luôn là mối quan tâm hàng đầu của các nhà quản trị ngân hàng. Trên thế giới đã có nhiều công trình nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng trong nhiều phạm vi không gian khác nhau: các quốc gia ở cùng một khu vực có cùng những điểm tương đồng hay chỉ trong một quốc gia. Kết quả nghiên cứu thu thập được về các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng được tựu chung trong hai nhóm chính: 2.3.1. Nhóm các nhân tố bên trong ngân hàng Mỗi ngân hàng đều có những đặc thù riêng cũng như điểm mạnh và điểm yếu ứng với các đặc trưng ấy. Đây là nhóm các nhân tố quyết định hiệu quả hoạt động của ngân hàng và thường chịu tác động trực tiếp bởi các quyết định mang tính quản lý, điều hành, có kiểm soát và có thể điều chỉnh của các nhà quản trị ngân hàng. Việc phân tích các đặc tính nội bộ trong mỗi ngân hàng giúp các nhà quản trị có thể thiết lập các chính sách, mục tiêu và chiến lược phát triển kinh doanh phù hợp nhằm tận dụng được các điểm mạnh và hạn chế các điểm yếu bên trong ngân hàng, hướng đến tối đa hóa hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Nhóm các nhân tố đặc trưng của ngân hàng bao gồm: 2.3.1.1. Vốn an toàn ngân hàng Vốn là yếu tố bên trong của ngân hàng có ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Bởi có lẽ vốn đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ (tài trợ) cho các hoạt động kinh doanh của ngân hàng và cũng đóng vai trò như là một tấm đệm cho ngân hàng trong trường hợp có tồn tại sự lựa chọn đối nghịch (Athanasoglou và các cộng sự, 2005). Vốn ngân hàng có thể tạo ra thanh khoản cho ngân hàng do sự thật là các khoản tiền gửi mà ngân hàng huy động được từ phía khách hàng (bao gồm cả các tổ chức lẫn cá nhân), thì có thể được các khách hàng rút ra khỏi ngân hàng trong trường hợp các khách hàng không mong muốn tiếp tục gửi tiền tại ngân hàng và điều này thường không được dự báo trước. Cho nên sẽ làm cho các ngân hàng đối mặt với rủi ro thanh khoản trong trường hợp vốn ngân hàng tương đối mỏng. Hơn thế nữa, vốn ngân hàng càng lớn có thể làm giảm khả năng kiệt quệ tài chính của ngân hàng (Dang và Uyen, 2011). Khi vốn ngân hàng càng lớn thì ngụ ý rằng ngân hàng sẽ giảm áp lực đối với các khoản nợ phải 11