Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển nguồn nhân lực ở tỉnh Đồng Nai

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:85

Thêm vào BST

Báo xấu

11
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài là những vấn đề chung về nguồn nhân lực và phát triển nguồn nhân lực; thực trạng về phát triển nguồn nhân lực của tỉnh Đồng Nai; các giải pháp phát triển nguồn nhân lực tỉnh Đồng Nai. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Phát triển nguồn nhân lực ở tỉnh Đồng Nai

-0- BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC KINH TEÁ TP. HOÀ CHÍ MINH -----*----- VOÕ VAÊN CHAÂU PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC ÔÛ TÆNH ÑOÀNG NAI. CHUYEÂN NGAØNH: KINH TEÁ PHAÙT TRIEÅN MAÕ SOÁ: 60.31.05 LUAÄN VAÊN THAÏC SÓ KINH TEÁ NGÖÔØI HÖÔÙNG DAÃN KHOA HOÏC TS. TRAÀN NGUYEÃN NGOÏC ANH THÖ TP.HOÀ CHÍ MINH - 2008
-1- MUÏC LUÏC Trang LÔØI MÔÛ ÑAÀU 1 CHÖÔNG 1: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ NGUOÀN NHAÂN4 LÖÏC VAØ PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC 1.1. Khaùi nieäm veà nguoàn nhaân löïc 4 1.2. Khaùi nieäm veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 6 1.3. Vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc trong phaùt trieån kinh teá 7 1.4. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 10 1.4.1- Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc 10 1.4.2- Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån chaát löôïng nguoàn nhaân löïc 12 1.5. Caùc tieâu chí ñeå ñaùnh giaù veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc 15 1.5.1- Ñaùnh giaù veà phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc 15 1.5.2- Ñaùnh giaù veà chaát löôïng nguoàn nhaân löïc 15 1.5.2.1- Cô caáu tuoåi trong löïc löôïng lao ñoäng 15 1.5.2.2- Veà theå traïng vaø tình traïng söùc khoûe 16 1.5.2.3- Veà trình ñoä hoïc vaán…………………………………………. ………………………………..17 1.5.2.4- Veà trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät………………… ……………………………….18 1.5.2.5- Chæ soá phaùt trieån con ngöôøi (HDI)…………….. ………………………………. 19 1.5.3- Ñaùnh giaù söû duïng nguoàn nhaân löïc ………. ………………………………………………. 20 1.6. Kinh nghieäm veà phaùt trieån nguoàn haân löïc ôû Singapore 22 CHÖÔNG 2: THÖÏC TRAÏNG VEÀ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC CUÛA TÆNH ÑOÀNG NAI……………………………………. ……………………………………. …………..26 2.1. Giôùi thieäu veà tænh Ñoàng Nai………………………………………… ………………………………….26 2.1.1- Vò trí ñòa lyù, daân soá, caùc lôïi theá veà phaùt trieån kinh teá …………. ………….26 2.1.2- Böùc tranh toång theå phaùt trieån kinh teá ôû tænh Ñoàng Nai thôøi gian qua ……………………………………………… ………………………………………………………..28 2.2. Thöïc traïng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa tænh Ñoàng Nai thôøi gian qua …………………………………………….. ………………………………………………………..34 2.2.1- Soá löôïng nguoàn nhaân löïc ……………………………………….. …………………………………34 2.2.2- Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc…………………………………… …………………………………..37
-2- Trang 2.2.2.1- Theå löïc nguoàn nhaân löïc 37 2.2.2.2- Cô caáu löïc löôïng lao ñoäng theo tuoåi 40 2.2.2.3- Cô caáu löïc löôïng lao ñoäng theo trình ñoä hoïc vaán 42 2.2.2.4- Cô caáu löïc löôïng lao ñoäng theo trình ñoä chuyeân 46 moân kyõ thuaät 2.2.2.5- Cô caáu trình ñoä chuyeân moân nghieäp vuï caùn boä 49 trong boä maùy quaûn lyù haønh chính cuûa tænh 2.2.2.6- Chæ soá phaùt trieån con ngöôøi 54 2.2.3- Cô caáu löïc löôïng lao ñoäng theo ngaønh kinh teá 57 2.2.4- Chính saùch ñaøo taïo nguoàn nhaân löïc, thu huùt vaø ñaõi ngoä nhaân taøi cuûa tænh Ñoàng Nai 59 2.3. Khaùi quaùt moät soá vaán ñeà caàn quan taâm thöïc hieän ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc tænh Ñoàng Nai trong thôøi gian tôùi 61 CHÖÔNG 3: MUÏC TIEÂU VAØ NHÖÕNG GIAÛI PHAÙP PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC ÑOÀNG NAI ÑEÁN NAÊM 2020 64 3.1- Phöông höôùng phaùt trieån tænh Ñoàng Nai 64 3.2- Quan ñieåm ñeà xuaát giaûi phaùp 65 3.3- Caùc giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc tænh Ñoàng Nai 66 3.3.1- Nhoùm giaûi phaùp veà phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc gaén vôùi chuyeån dòch cô caáu lao ñoäng theo ngaønh kinh teá 66 3.3.1.1- Muïc tieâu 66 3.3.1.2- Caùc giaûi phaùp 66 3.3.2- Nhoùm giaûi phaùp veà baûo veä & phaùt trieån theå löïc nguoàn nhaân löïc 68 3.3.2.1- Muïc tieâu 68 3.3.2.2- Caùc giaûi phaùp 69 3.3.3- Nhoùm giaûi phaùp veà phaùt trieån trí löïc 70 3.3.3.1- Muïc tieâu 70 3.3.3.2- Caùc giaûi phaùp 70 3.3.4- Nhoùm giaûi phaùp veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc trong boä maùy chính trò tænh 75 3.3.4.1- Muïc tieâu 75 3.3.4.2- Caùc giaûi phaùp 75 3.3.5- Nhoùm giaûi phaùp veà thu huùt vaø ñaõi ngoä nhaân taøi 80 3.3.5.1- Muïc tieâu 80 3.3.5.2- Caùc giaûi phaùp 80 KEÁT LUAÄN 83-84
-3- LỜI MỞ ĐẦU Tröôùc ñaây, ngöôøi ta xem vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc ñôn thuaàn chæ laø phöông tieän, moät yeáu toá cho söï phaùt trieån gioáng nhö caùc yeáu toá vaät chaát khaùc. Ngaøy nay, cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ veà kinh teá – xaõ hoäi, nhaän thöùc cuûa con ngöôøi ngaøy caøng naâng cao, vaøi thaäp kyû trôû laïi ñaây ngöôøi ta cho raèng con ngöôøi laø yeáu toá mang tính quyeát ñònh vaø trung taâm cuûa söï phaùt trieån, ñoàng thôøi con ngöôøi coøn laø muïc tieâu vaø ñoäng löïc cho söï phaùt trieån. Vì vaäy, phaùt huy toát nguoàn löïc con ngöôøi ñöôïc xem nhö laø chìa khoùa cho söï phaùt trieån nhanh vaø thaønh công cuûa moãi quoác gia, moãi ñòa phöông. Kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc nh ư: Nhật Bản, Singapore… ñaõ minh chöùng ñieàu ñoù moät caùch khaù roõ neùt, cho ta thaáy raèng phaàn lôùn thaønh quaû phaùt trieån kinh teá cuûa hoï laø nhôø nhanh choùng phaùt trieån vaø söû duïng hôïp lyù nguoàn nhaân löïc. Chính vì theá, hieän nay trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia treân theá giôùi ñeàu ñaëc bieät quan taâm ñeán phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. ÔÛ Vieät Nam thôøi gian qua cuõng ñaõ nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa vieäc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, neân laáy chieán löôïc vì con ngöôøi laø trung taâm cuûa söï phaùt trieån. Ñaûng ta ñaõ khaúng ñònh “Con ngöôøi laø voán quyù giaù nhaát, chaêm lo haïnh phuùc con ngöôøi laø muïc tieâu phaán ñaáu cao nhất cuûa cheá ñoä ta, coi vieäc naâng cao daân trí, boài döôõng vaø phaùt huy nguoàn löïc to lôùn cuûa con ngöôøi Vieät Nam laø nhaân toá quyeát ñònh thaéng lôïi coâng cuoäc coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa, khaúng ñònh con ngöôøi Vieät Nam phaùt trieån toàn dieän caû veà theå löïc, trí löïc, caû veà khaû naêng lao ñoäng, naêng löïc saùng tạo vaø tính tích cöïc chính trò-xaõ hoäi, caû veà ñaïo ñöùc, taâm hoàn vaø tình caûm chính laø muïc tieâu, laø ñoäng löïc cuûa söï nghieäp coâng nghieäp hoùa, hieän ñaïi hoùa…. Moïi chuû tröông, ñöôøng loái cuûa Ñaûng vaø Nhaø nöôùc ñeàu nhaèm quaùn trieät tö töôûng chaêm lo boài döôõng vaø phaùt huy nhaân toá con ngöôøi, höôùng tôùi muïc tieâu phaùt trieån toaøn dieän con ngöôøi Vieät Nam…”. Quan ñieåm naøy ñöôïc theå hieän qua
-4- muïc tieâu xaây döïng ñaát nöôùc ta thaønh moät xaõ hoäi “daân giaøu, nöôùc maïnh, xaõ hoäi coâng baèng, daân chuû, vaên minh” vaø ñöôïc cuï theå hoùa trong Vaên kieän Ñaïi hoäi ñaïi bieåu toaøn quoác laàn thöù IX cuûa Ñaûng baèng ñònh höôùng “naâng cao daân trí, giaùo duïc vaø ñaøo taïo con ngöôøi, xaây döïng vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa ñaát nöôùc”. Thöïc hieän ñöôøng loái, chuû tröông cuûa Ñaûng vaø caùc chuû tröông, chæ ñaïo cuûa Chính phuû veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, chính quyeàn Ñoàng Nai ñaõ quan taâm cuï theå hoùa trong ñieàu kieän thöïc teá ôû ñòa phöông mình ñöôïc theå hieän vaøo trong vieäc xaây döïng caùc Nghò quyeát cuûa Ñaûng boä Tænh; keá hoaïch trung, daøi haïn vaø haøng naêm cuûa nhaø nöôùc vaø cuï theå hoùa trong caùc Chöông trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñeå thöïc hieän. Tuy nhieân, thöïc teá thôøi gian qua quaù trình trieån khai thöïc hieän chieán löôïc phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coøn nhieàu baát caäp, chậm, chöa mang laïi hieäu quaû cao trong quaù trình phaùt trieån kinh teá–xaõ hoäi ñòa phöông vaø chöa mang tính beàn vöõng. Maët khaùc, ñeå coù theå ñaùp öùng yeâu caàu hoäi nhaäp kinh teá quoác teá caøng ñoøi hoûi söï phaùt trieån maïnh meõ cuûa nguoàn nhaân löïc. Vì vaäy, vieäc nghieân cöùu phaùt trieån vaø söû duïng hôïp lyù nguoàn nhaân löïc ñeå aùp duïng moät caùch thích hôïp trong quaù trình phaùt trieån kinh teá–xaõ hoäi ôû tænh Ñoàng Nai, nhaát laø thôøi kyø ñaàu hoäi nhaäp kinh teá theá giôùi ôû Vieät Nam hieän nay laø heát söùc caàn thieát vaø caáp baùch. Trong khi ñoù, ôû Ñoàng Nai tôùi nay vaãn chöa coù ñeà taøi khoa hoïc nghieân cöùu moät caùch toàn dieän veà thöïc traïng vaø giaûi phaùp ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa Tænh. Vì vậy, vôùi khaùt khao ñoùng goùp moät phaàn coâng söùc cuûa mình trong söï nghieäp phaùt trieån kinh teá cuûa tænh Ñoàng Nai, toâi nghieân cöùu vaán ñeà “Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ôû tænh Ñoàng Nai” laøm ñeà taøi baûo veä luaän vaên thaïc só. * Mục tieâu cuûa ñeà taøi: + Heä thoáng hoùa moät soá vaán ñeà chung nhất veà nguoàn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. + Ñaùnh giaù thöïc traïng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa tænh Ñoàng Nai.
-5- + Ñeà ra nhöõng giải phaùp nhaèm khắc phục các nhược điểm trong phát trieån nguoàn nhaân löïc tænh Ñoàng Nai thôøi gian qua vaø ñeà xuaát theâm moät soá chuû tröông mang tính vó moâ ñeå phaùt trieån coù hiệu quả nguồn nhaân lực trong thôøi gian tôùi , goùp phaàn tối ưu trong quaù trình phaùt triển kinh tế - xaõ hội tỉnh Đồng Nai nhanh vaø beàn vững. Caùc giaûi phaùp trong ñeà taøi mang tính thực tiễn cao vaø sẽ được ñeà xuaát cho UBND Tænh xem xeùt ñeå lựa chọn đưa vaøo caùc chương trình, kế hoạch phaùt triển kinh tế - xaõ hội tỉnh Đồng Nai töø nay ñeán naêm 2020. * Đối tượng, phạm vi nghieân cứu của đề taøi: Số lượng vaø chất lượng nguồn nhaân lực trong phạm vi tỉnh Đồng Nai. * Phương phaùp nghieân cöùu: Phaân tích, so saùnh vaø toång hôïp. * Kết cấu đề taøi nghieân cứu: Goàm coù 84 trang, trong ñoù coù 19 baûng bieåu soá lieäu vaø 10 bieåu ñoà. Ngoøai Lôøi môû ñaàu, ñeà taøi ñöôïc chia laøm 3 phần chính: + Chöông 1: Những vaán ñeà chung veà nguồn nhaân löïc vaø phaùt trieån nguoàn nhaân löïc; + Chöông 2: Thöïc traïng veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa tænh Ñoàng Nai; + Chöông 3: Caùc giaûi phaùp phaùt trieån nguoàn nhaân löïc tænh Ñoàng Nai.
-6- Chương 1 NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ NGUOÀN NHAÂN LÖÏC VAØ PHAÙT TRIEÅN NGUOÀN NHAÂN LÖÏC 1.1. Khaùi nieäm veà nguoàn nhaân löïc: Hieän nay, caùc quoác gia treân theá giôùi coù khaùi nieäm veà nguoàn nhaân löïc khaùc nhau vaø coù theå chia laøm 3 quan ñieåm chuû yeáu: * Quan ñieåm thöù nhaát, cho raèng nguoàn nhaân löïc xaõ hoäi bao goàm nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng, coù khaû naêng lao ñoäng vaø mong muoán coù vieäc laøm. Nhö vaäy, theo quan ñieåm naøy thì nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø coù khaû naêng lao ñoäng nhöng khoâng muoán coù vieäc laøm thì khoâng ñöôïc xeáp vaøo nguoàn nhaân löïc. * Quan ñieåm thöù hai, cho raèng nguoàn nhaân löïc laø toàn boä nhöõng ngöôøi böôùc vaøo tuoåi lao ñoäng vaø coù khaû naêng lao ñoäng. * ÔÛ Vieät Nam cho raèng nguoàn nhaân löïc xaõ hoäi bao goàm nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng, coù khaû naêng lao ñoäng, coù tính theâm caû lao ñoäng treû em vaø lao ñoäng cao tuoåi. Từ caùc khaùi nieäm treân ta thaáy raèng coù moät soá khaùc bieät nhöng khoâng lôùn. Bôûi vì, haàu heát nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø coù khaû naêng lao ñoäng ñeàu muoán coù vieäc laøm, soá ngöôøi khoâng muoán laøm vieäc khoâng ñaùng keå. Ñoàng thôøi, lao ñoäng treû em vaø lao ñoäng cao tuoåi chieám tæ leä khoâng nhieàu. Theo quan ñieåm cuûa toâi, nguoàn nhaân löïc xaõ hoäi neân hieåu moät caùch thaät ñôn giaûn laø bao goàm nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø coù khaû naêng lao ñoäng, vì: - Haàu heát nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng vaø coù khaû naêng lao ñoäng ñeàu raát mong muoán coù vieäc laøm. Moät soá ít ngöôøi khoâng muoán laøm vieäc chuû yeáu do
-7- - Löïc löôïng lao ñoäng treû em vaø lao ñoäng cao tuoåi khoâng lôùn, neân ta coù theå khoâng tính vaøo nguoàn löïc xaõ hoäi ñeå deã daøng trong coâng taùc thoáng keâ. Maët khaùc, ta khoâng khuyeán khích löïc löôïng naøy lao ñoäng, maø nhaát laø khi ñaát nöôùc ñaõ phaùt trieån ôû moät möùc ñoä nhaát ñònh, phuùc lôïi xaõ hoäi ñaõ cao thì treû em caàn phaûi ñöôïc chaêm soùc nhaèm taêng cöôøng theå löïc vaø ñöôïc giaùo duïc naâng cao trình ñoä, laø tieàn ñeà cho phaùt trieån beàn vöõng. Ñoàng thôøi, ngöôøi giaø caàn phaûi ñöôïc nghæ ngôi, höôûng caùc phuùc lôïi xaõ hoäi sau maáy möôi naêm lao ñoäng gian khoå. Ñoä tuoåi lao ñoäng ñöôïc quy ñònh cuï theå ôû töøng quoác gia laø khaùc nhau, thaäm chí ngay trong moät quoác gia ôû töøng giai ñoaïn cuõng coù quy ñònh khaùc nhau. Ñieàu ñoù phuï thuoäc chuû yeáu vaøo nhu caàu lao ñoäng giai ñoaïn ñoù. ÔÛ moät quoác gia, khi lực lượng lao động bị giaø hoùa, thiếu lao động thì quoác gia ñoù sẽ naâng cận treân của độ tuổi lao động (tăng tuổi về hưu) vaø ngược lại, nếu quốc gia ñoù lực lượng lao động đang trẻ hoùa, bị thừa lao động quaù mức họ sẽ giảm cận treân xuống (giảm tuổi về hưu). ÔÛ nöôùc ta, theo Boä luaät lao ñoäng naêm 2002 quy ñònh ñoä tuoåi lao ñoäng laø: nam töø 15 ñeán 60 vaø nöõ töø 15 ñeán 55. Nguoàn nhaân löïc ñöôïc ñaëc tröng bôûi soá löôïng vaø chaát löôïng nguoàn nhaân löïc:
-8- + Soá löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc theå hieän baèng caùc chæ tieâu quy moâ vaø toác ñoä taêng cuûa nguoàn nhaân löïc. Quy moâ nguoàn nhaân löïc phaûi gaén vôùi moät thôøi ñieåm xaùc ñònh, coøn toác ñoä taêng cuûa nguoàn nhaân löïc laø tæ soá so saùnh quy moâ nguoàn nhaân löïc ôû moät thôøi ñieåm xaùc ñònh so vôùi thôøi ñieåm tröôùc ñoù. ÔÛ nöôùc ta, soá löôïng nguoàn nhaân löïc bao goàm: nhöõng ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng noùi ôû treân vaø coù khaû naêng lao ñoäng, ngoaøi ra coøn bao gồm cả lao động trẻ em vaø lao ñoäng cao tuoåi ñang tham gia quaù trình lao ñoäng. + Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc theå hieän chuû yeáu ôû tình traïng theå löïc vaø söï tinh thoâng ngheà nghieäp. Do ñoù, chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc ñaëc tröng bôûi caùc yeáu toá chuû yeáu laø: tuoåi, chieàu cao vaø caân naëng ñeå ñaùnh giaù tình traïng theå löïc; trình ñoä hoïc vaán vaø trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät ñeå ñaùnh giaù söï tinh thoâng ngheà nghieäp. Ngoaøi ra, ñeå xem xeùt ñaùnh giaù chất lượng nguồn nhaân lực ngöôøi ta coøn quan taâm ñeán chỉ soá phaùt trieån con ngöôøi (HDI). Maët khaùc, ngöôøi ta coøn raát quan taâm ñaùnh giaù vieäc söû duïng nguoàn nhaân löïc, trong ñoù coù xem xeùt cô caáu söû duïng lao ñoäng theo ngaønh kinh teá ñeå ñaùnh giaù ôû goùc ñoä vó moâ vieäc söû duïng hôïp lyù nguoàn nhaân löïc. 1.2. Khaùi nieäm veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc: Cuõng gioáng nhö khaùi nieäm veà nguoàn nhaân löïc, khaùi nieäm phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cho ñeán nay cuõng chöa coù söï thoáng nhaát. Tuøy theo muïc tieâu cuï theå maø caùc toå chöùc Lieân hieäp quoác ñaõ ñöa ra khaùi nieäm khaùc nhau. Tuy nhieân, coù theå khaùi quaùt ñöôïc raèng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa moät quoác gia (hay vuøng laõnh thoå) chính laø söï bieán ñoåi veà soá löôïng vaø chaát löôïng caùc maët theå löïc, trí löïc, kyõ naêng, kieán thöùc vaø tinh thaàn cuøng vôùi quaù trình taïo ra nhöõng bieán ñoåi tieán boä cô caáu trong söû duïng nguoàn nhaân löïc. Quaù trình phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ngöôøi ta thöôøng quan taâm chuû yeáu ñeán chaát löôïng, laø quaù trình naâng cao naêng löïc cuûa con
-9- Nhö vaäy, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø phaùt trieån caû maët soá löôïng vaø chaát löôïng. Tuy nhieân, veà maët soá löôïng thì chæ phaùt trieån ôû möùc ñoä hôïp lyù ñoái vôùi tình hình thöïc teá ôû moãi quoác gia trong töøng giai ñoaïn cuï theå, coøn phaùt trieån veà maët chaát löôïng laø ñöôïc ñaëc bieät quan taâm ñoái vôùi taát caû caùc quoác gia vaø phaùt trieån caøng nhanh thì caøng toát. Caùc vaán ñeà chi tieát lieân quan ñeán phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñöôïc laøm roõ ôû phaàn sau. 1.3. Vai troø nguoàn nhaân löïc trong phaùt trieån kinh teá: Lao ñoäng laø moät yeáu toá trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh. Tuy nhieân, öu ñieåm khaùc haún vôùi caùc yeáu toá vaät chaát khaùc ñoù laø lao ñoäng khi tham gia trong quaù trình khai thaùc thì khoâng nhöõng noù khoâng bò caïn kieät, maát ñi maø coøn ñöôïc phaùt trieån, taêng leân theâm. Nhöng tröôùc ñaây ngöôøi ta xem vai troø cuûa nguoàn nhaân löïc chæ ñôn thuaàn laø moät phöông tieän, yeáu toá trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh cuõng gioáng nhö caùc yeáu toá vaät chaát khaùc. Moät vaøi thaäp kyû gaàn ñaây, cuøng vôùi söï phaùt trieån maïnh meõ kinh teá – xaõ hoäi, nhaän thöùc cuûa con ngöôøi ñaõ naâng cao vaø cho raèng con ngöôøi khoâng nhöõng chæ ñoùng vai troø laø yeáu toá trung taâm vaø quan troïng nhaát cho söï phaùt trieån, maø coøn laø ñoäng löïc, muïc tieâu cho söï phaùt trieån. Vì vaäy, phaùt huy toát nguoàn löïc con ngöôøi ñöôïc xem nhö laø chìa khoùa cho söï phaùt trieån cuûa moãi quoác gia, moãi ñòa phöông. Kinh nghieäm cuûa nhieàu nöôùc phaùt trieån như: Nhật Bản, Singapore, Haøn Quoác… ñaõ chöùng minh raèng phaàn lôùn thaønh quaû phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc hoï khoâng phaûi chuû yeáu laø nhôø taøi nguyeân thieân nhieân phong phuù, taêng voán, maø laø nhôø nhanh choùng phaùt trieån vaø söû duïng hôïp lyù nguoàn nhaân löïc. Ñoù chính laø vieäc Chính phuû nöôùc hoï sôùm nhaän ñònh ñöôïc taàm
- 10 - Maët khaùc, hieän nay muïc tieâu phaùt trieån cuûa moãi quoác gia khoâng chæ taêng tröôûng cao maø phaûi phaùt trieån beàn vöõng, töùc laø phaûi taïo ra ñöôïc söï haøi hoøa giöõa taêng tröôûng kinh teá vôùi giaûi quyeát caùc vaán ñeà xaõ hoäi, giöõa taêng tröôûng kinh teá vôùi baûo veä moâi tröôøng sinh thaùi, giöõa taêng tröôûng kinh teá vaø ñaûm baûo quoác phoøng an ninh. Suy cho cuøng laø phaùt trieån kinh teá phaûi ñi ñoâi vôùi phaùt trieån vaø baûo veä moïi maët cuûa con ngöôøi. Do ñoù, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc ñaõ trôû thaønh muïc tieâu thaät söï vaø sau cuøng cuûa söï phaùt trieån kinh teá – Phaùt trieån vì con ngöôøi. Khoâng nhöõng theá, trong vaøi thaäp kyû gaàn ñaây toaøn caàu hoùa kinh teá ñaõ noåi leân vaø tieán trieån nhö moät trong nhöõng hieän töôïng lôùn nhaát trong lòch söû phaùt trieån kinh teá cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi. Ñoù laø moät quaù trình taêng cöôøng maïnh meõ caùc moái quan heä gaén keát, taùc ñoäng phuï thuoäc laãn nhau veà kinh teá, môû roäng quy moâ vaø cöôøng ñoä caùc hoaït ñoäng kinh teá giöõa caùc khu vöïc, caùc quoác gia, caùc daân toäc treân phaïm vi toaøn caàu trong söï vaän ñoäng vaø phaùt trieån. Toaøn caàu hoùa kinh teá phaù boû nhöõng haøng raøo ngaên caùch giöõa caùc quoác gia, taïo ra nhöõng ñieàu kieän thuaän lôïi cho söï phaùt trieån quan heä kinh teá quoác teá, töø ñoù caùc quoác gia coù theå taän duïng cô hoäi cho söï phaùt trieån thò tröôøng cuõng nhö tieáp caän vôùi nguoàn voán doài daøo, coâng ngheä, kyõ thuaät vaø tri thöùc quaûn lyù tieân tieán töø beân ngoaøi. Vì vaäy, nguoàn nhaân löïc cuõng chòu söï taùc ñoäng nhieàu maët vaø maïnh meõ cuûa toaøn caàu hoùa kinh teá, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc laø moät trong nhöõng ñieàu kieän tieân quyeát ñeå caùc nöôùc tham gia thaønh coâng vaøo tieán trình toaøn caàu hoùa. Vôùi söï gia taêng maïnh meõ cuûa caùc hoaït ñoäng kinh teá xuyeân bieân giôùi keøm theo quaù trình phaân coâng lao ñoäng quoác teá theo chieàu ngang, phaân coâng theo boä phaän caáu thaønh saûn phaåm, nhieàu cô hoäi vieäc laøm seõ ñöôïc taïo ra cho ngöôøi lao ñoäng ôû caùc nöôùc coù lôïi theá caïnh tranh veà
- 11 - Maët khaùc, söï noåi leân vaø phaùt trieån kinh teá tri thöùc trong nhöõng naêm gaàn ñaây, vôùi ñaëc tröng noåi baät laø söï phaùt trieån nhanh nhö vuõ baõo cuûa khoa hoïc coâng ngheä ñaõ khoâng ngöøng taïo ra nhöõng ngaønh ngheà môùi coù haøm löôïng khoa hoïc coâng ngheä vaø thoâng tin cao. Do vaäy taïi nhieàu quoác gia, nhieàu khu vöïc ñaõ hình thaønh ñoäi nguõ lao ñoäng tri thöùc coù trình ñoä cao ñeå ñaùp öùng nhöõng yeâu caàu cuûa caùc ngaønh ngheà ñoù. Nhôø vaøo nhöõng coâng ngheä cao, ñieån hình laø maïng Internet cho pheùp ngöôøi ta coù theå laøm vieäc töø xa. Söï phaùt trieån cuûa kinh teá tri thöùc taïi caùc quoác gia tieân tieán ñaõ goùp phaàn taïo theâm nhieàu vieäc laøm cho ngöôøi lao ñoäng ôû khaép moïi nôi treân theá giôùi maø khoâng nhaát thieát phaûi coù söï di chuyeån lao ñoäng quoác teá, nhö ñaõ töøng dieãn ra trong caùc laøn soùng quoác teá hoùa kinh teá tröôùc ñaây. Nhö vaäy, nguoàn nhaân löïc laø yeáu toá quan troïng nhaát vaø cuõng laø muïc tieâu cuûa söï phaùt trieån. Nguoàn nhaân löïc coù vò trí, vai troø ñaëc bieät ñoái vôùi söï phaùt trieån cuûa moãi quoác gia. Nguoàn nhaân löïc toát, chaát löôïng cao laø tieàn ñeà vöõng chaéc vaø laø nhaân toá quyeát ñònh ñeán toác ñoä taêng tröôûng kinh teá nhanh vaø beàn vöõng. Nguoàn nhaân löïc coù trình ñoä cao laø neàn taûng vöõng chaéc ñaûm baûo cho vieäc chuaån bò toát vaø thöïc hieän thaønh coâng quaù trình hoäi nhaäp kinh teá quoác teá. Con ngöôøi baèng moïi noå löïc phaán ñaáu ñeå xaõ hoäi phaùt trieån, nhöng muïc tieâu cuoái cuøng cuûa phaùt trieån caùc maët cuûa ñôøi soáng xaõ hoäi cuõng ñeå quay trôû laïi phuïc vuï cho con ngöôøi ngaøy caøng toát hôn. Chính vì theá, hieän nay trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá-xaõ hoäi cuûa caùc quoác gia treân theá giôùi hay ôû moãi ñòa phöông ñeàu ñaëc bieät quan taâm ñeán nhieäm vuï phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. Nhöng caùc giaûi phaùp ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû nhieäm
- 12 - vuï naøy nhö theá naøo cho phuø hôïp vôùi tình hình thöïc tieãn cuûa moãi quoác gia, moãi ñòa phöông luoân laø moät thaùch thöùc. 1.4. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån nguoàn nhaân löïc: Coù raát nhieàu yeáu toá taùc ñoäng ñeán phaùt trieån nguoàn nhaân löïc cuûa quoác gia hay ñòa phöông, trong ñoù moät soá yeáu toá chuû yeáu bao goàm: Chính saùch phaùt trieån daân soá, söï quan taâm chaêm soùc söùc khoûe sinh saûn, trình ñoä nhaän thöùc cuûa ngöôøi daân, di truyeàn cuûa gioáng noøi, trình ñoä phaùt trieån y teá vaø chính saùch chaêm lo söùc khoûe cuûa coäng ñoàng, chính saùch phaùt trieån giaùo duïc – ñaøo taïo, söï phaùt trieån kinh teá, thu nhaäp thöïc teá cuûa ngöôøi daân, truyeàn thoáng vaên hoùa, trình ñoä hoïc vaán cuûa caùc thaønh vieân trong gia ñình, söû duïng nguoàn nhaân löïc. 1.4.1-Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc: * Chính saùch phaùt trieån daân soá: Vì nguoàn nhaân löïc laø moät boä phaän cuûa toång daân soá, söï taêng hay giaûm daân soá tæ leä thuaän vôùi söï taêng hay giaûm soá löôïng nguoàn nhaân löïc. Vì vaäy, chính saùch phaùt trieån daân soá taùc ñoäng tröïc tieáp ñeán phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc. Söï bieán ñoäng daân soá do: bieán ñoäng töï nhieân vaø bieán ñoäng cô hoïc. Keát quaû bieán ñoäng daân soá töï nhieân hay sinh hoïc chính laø hieäu soá giöõa soá ngöôøi ñöôïc sinh ra vaø soá ngöôøi bò cheát. Ñaây laø thaønh phaàn chuû yeáu gaây neân bieán ñoäng daân soá cuûa caùc quoác gia, noù phuï thuoäc vaøo chính saùch daân soá cuûa quoác gia vaø phong tuïc taäp quaùn, yù thöùc cuûa ngöôøi daân. Chính saùch daân soá cuûa moãi quoác gia chuû yeáu laø nhaèm vaøo ñieàu tieát tæ leä gia taêng daân soá töï nhieân treân toång daân soá. Hieän nay, haàu heát caùc quoác gia ñeàu coù chính saùch haïn cheá sinh ñeû, tuøy theo tình hình thöïc teá ôû moãi quoác gia maø coù ñònh höôùng ôû moät tæ leä taêng daân soá phuø hôïp. Tuy nhieân, treân thöïc teá hieän nay coù moät soá ít nöôùc coù neàn kinh teá phaùt trieån nhö: Australia, Haøn Quoác… thì laïi coù chính saùch khuyeán khích sinh ñeû, bôûi vì nguoàn nhaân löïc hieän nay cuûa quoác gia hoï ñang bò giaø hoùa traàm troïng, maø taâm lyù cuûa
- 13 - Keát quaû bieán ñoäng daân soá cô hoïc chính laø hieäu soá giöõa soá ngöôøi chuyeån ñi vaø soá ngöôøi chuyeån ñeán. Neáu tính treân phaïm vi quoác gia thì bieán ñoäng daân soá cô hoïc thöôøng khoâng lôùn, nhöng neáu tính treân phaïm vi ñòa phöông thì bieán ñoäng daân soá cô hoïc coù nôi, coù luùc bieán ñoäng coøn lôùn hôn caû bieán ñoäng daân soá töï nhieân. Bieán ñoäng daân soá cô hoïc chuû yeáu phuï thuoäc vaøo söï phaùt trieån kinh teá, nhu caàu vieäc laøm, tæ leä thaát nghieäp cuûa ñòa phöông ñoù vaø hầu hết những người di cư vì mục đích kinh tế. Xu höôùng chung laø daân soá di chuyeån töø ñòa phöông ngheøo sang ñòa phöông phaùt trieån hôn vaø töø khu vöïc noâng thoân di chuyeån ñeán thaønh thò. * Söï quan taâm söùc khoûe sinh saûn: Yeáu toá naøy laøm aûnh höôûng ñeán tæ leä sinh con bò töû vong (caû thai saûn vaø beù). Vaán ñeà naøy ôû taát caû caùc quoác gia ñeàu quan taâm, tuy nhieân keát quaû ñaït ñöôïc coøn phuï thuoäc vaøo trình ñoä phaùt trieån y teá chung cuûa quoác gia hoï vaø söï cheânh leäch trình ñoä phaùt trieån y teá giöõa caùc vuøng trong cuøng moät quoác gia. ÔÛ caùc quoác gia coù trình ñoä phaùt trieån cao thì tæ leä sinh con bò töû vong thaáp hôn caùc nöôùc keùm phaùt trieån vaø ôû thaønh thò thì tæ leä sinh con töû vong thaáp hôn ôû noâng thoân. Thaät ra coù theå noùi söï quan taâm söùc khoûe sinh saûn khoâng chæ aûnh höôûng ñeán phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc, maø cuõng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Bôûi vì quan taâm söùc khoûe sinh saûn cuõng aûnh höôûng ñeán söùc khoûe vaø söï phaùt trieån ban ñaàu cuûa beù. * Trình ñoä nhaän thöùc cuûa con ngöôøi cuõng aûnh höôûng ñeán soá löôïng nguoàn nhaân löïc. Thoâng thöôøng, ngöôøi coù trình ñoä nhaän thöùc cao sinh ñeû ít hôn nhöõng ngöôøi coù trình ñoä nhaän thöùc thaáp. Vì vaäy, ôû caùc nöôùc phaùt trieån thöôøng coù tæ leä
- 14 - 1.4.2-Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán phaùt trieån chaát löôïng nguoàn nhaân löïc: veà maët toång theå bao goàm caû caùc yeáu toá töï nhieân, caùc chính saùch vó moâ cuûa nhaø nöôùc vaø hoaøn cảnh caù nhaân. Caùc yeáu toá cuï theå goàm: * Di truyeàn noøi gioáng: Ñaây thuoäc veà yeáu toá töï nhieân. Yeáu toá naøy aûnh höôûng ñeán caû theå traïng vaø tö chaát thoâng minh cuûa moãi ngöôøi lao ñoäng. Veà yeáu toá di truyeàn noøi gioáng ñöôïc theå hieän raát roõ laø cha, meï coù theå traïng cao to thöôøng sinh con cuõng cao to. Nhìn ôû toång theå ta thaáy raát roõ raèng ngöôøi daân ôû caùc nöôùc phöông Taây coù theå traïng cao to hôn raát nhieàu so vôùi caùc nöôùc thuoäc Chaâu AÙ, maø nhaát laø Ñoâng Nam AÙ. Yeáu toá di truyeàn noøi gioáng aûnh höôûng ñeán tö chaát thoâng minh ñöôïc khaúng ñònh qua nhieàu nghieân cöùu cho thaáy phaàn lôùn cha, meï coù tö chaát thoâng minh, hoïc cao hoaëc thaønh ñaït cao trong lónh vöïc naøo ñoù, thì thöôøng con hoï cuõng coù tö chaát thoâng minh vaø neáu ñöôïc giaùo duïc toát thì thöôøng cuõng luoân hoïc cao, thaønh ñaït trong xaõ hoäi. * Trình ñoä phaùt trieån y teá vaø chính saùch chaêm lo söùc khoûe cuûa coäng ñoàng: Ñaây thuoäc veà yeáu toá chính saùch vó moâ cuûa nhaø nöôùc. Yeáu toá naøy aûnh höôûng ñeán theå traïng vaø söùc khoûe cuûa nguoàn nhaân löïc. Thöïc hieän toát yeáu toá naøy laø ñieàu kieän quan troïng goùp phaàn taïo ra nhöõng ngöôøi lao ñoäng khoûe maïnh trong moät cô theå cöôøng traùng. Chính cô theå khoûe maïnh môùi coù theå phaùt huy tö chaát thoâng minh saün coù cuûa ngöôøi lao ñoäng. * Chính saùch giaùo duïc-ñaøo taïo: Ñaây cuõng laø yeáu toá thuoäc veà chính saùch vó moâ cuûa nhaø nöôùc, laø yeáu toá coát loõi vaø quan troïng nhaát trong vieäc phaùt trieån chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Giaùo duïc-Ñaøo taïo ôû ñaây bao goàm: giaùo duïc naâng cao trình ñoä vaên hoùa, chuyeân moân nghieäp vuï, giaùo duïc ñaïo ñöùc cuûa ngöôøi coâng daân, loøng say meâ ngheà nghieäp, thích lao ñoäng vaø thích coáng hieán. Chính saùch
- 15 - * Trình ñoä phaùt trieån kinh teá cuûa quoác gia vaø thu nhaäp thöïc teá cuûa ngöôøi daân: Ñaây laø yeáu toá quan troïng ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc quoác gia. Neáu moät neàn kinh teá coøn keùm phaùt trieån thì taát nhieân khoâng theå coù khaû naêng chaêm soùc söùc khoûe toát cho ngöôøi daân ñöôïc vaø cuõng khoù coù theå thöïc hieän chính saùch giaùo duïc toát ñöôïc khi khoâng coù tieàn. ÔÛ goùc ñoä gia ñình cuõng vaäy, moät gia ñình khoâng ñuû mieáng aên haøng ngaøy thì khoâng theå coù ñieàu kieän ñeå con em mình coù ñuû dinh döôõng, khoûe maïnh vaø hoïc toát ñöôïc. * Truyeàn thoáng vaên hoùa laø yeáu toá moâi tröôøng taùc ñoäng ñeán nhaän thöùc cuûa con ngöôøi trong moãi quoác gia hay ñòa phöông. Truyeàn thoáng vaên hoùa coù caû nhöõng tö töôûng tích cöïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån vaø tö töôûng tieâu cöïc kieàm haõm söï phaùt trieån. Vaán ñeà laø nhaø nöôùc coù chính saùch nhö theá naøo ñeå kích thích nhöõng truyeàn thoáng tích cöïc vaø thay ñoåi nhöõng tö töôûng laïc haäu laøm aûnh höôûng xaáu ñeán xu höôùng phaùt trieån tieán boä. Nhieäm vuï cuûa nhaø nöôùc laø phaûi taïo ra ñöôïc moät xaõ hoäi coù tinh thaàn hieáu hoïc, taïo cho con ngöôøi ngay töø beù ñaõ coi hoïc laø quyeàn lôïi cuûa mình vaø vì theá maø phaûi ñöôïc ñi hoïc, ñoàng thôøi caàn coù chính saùch toân vinh nhöõng ngöôøi hieáu hoïc.
- 16 - * Trình ñoä vaên hoùa, nhaän thöùc cuûa caùc thaønh vieân trong gia ñình, maø nhaát laø ba vaø meï cuûa ngöôøi lao ñoäng: Ñaây laø yeáu toá aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán nhaän thöùc cuûa ngöôøi lao ñoäng. Con ngöôøi thöôøng bò aûnh höôûng raát lôùn töø trình ñoä vaên hoùa vaø nhaän thöùc cuûa caùc thaønh vieân soáng chung gia ñình. Vì vaäy, con ngöôøi ñöôïc sinh ra trong gia ñình hoïc vaán cao vaø nhaän thöùc tieán boä, thì ngöôøi ñoù sau naøy thöôøng cuõng seõ phaán ñaáu ñeå coù hoïc vaán cao. * Söû duïng nguoàn nhaân löïc: Ñaây laø yeáu toá cöïc kyø quan troïng, bôûi vì söû duïng toát nguoàn nhaân löïc seõ laø ñoäng löïc ñeå phaùt trieån nguoàn nhaân löïc, seõ khai thaùc heát khaû naêng nguoàn nhaân löïc hieän coù, traùnh laõng phí trong ñaøo taïo, phaùt huy tính saùng taïo cuûa töøng ngöôøi lao ñoäng. Söû duïng toát nguoàn nhaân löïc theå hieän chuû yeáu ôû 2 khía caïnh: Thöù nhaát laø boá trí coâng vieäc cho ngöôøi lao ñoäng phuø hôïp vôùi chuyeân moân nghieäp vuï ñaõ ñöôïc ñaøo taïo, sôû tröôøng cuûa töøng ngöôøi lao ñoäng. Thöù hai laø xaây döïng moâi tröôøng laøm vieäc thuaän lôïi, vui veû, thoải maùi cho ngöôøi lao ñoäng ñeå hoï coù theå söû duïng heát khaû naêng cuûa mình cho coâng vieäc vaø taïo ñoäng löïc thuùc ñaåy ngöôøi lao ñoäng phaùt minh saùng kieán, caûi tieán kyõ thuaät nhaèm naâng cao hieäu quaû coâng taùc vaø phaûi coù nhöõng ñaõi ngoä xöùng ñaùng. ÔÛ goùc ñoä vó moâ, söû duïng hôïp lyù nguoàn nhaân löïc coøn theå hieän ôû cô caáu lao ñoäng theo ngaønh kinh teá. 1.5. Caùc tieâu chí ñeå ñaùnh giaù veà phaùt trieån nguoàn nhaân löïc: 1.5.1- Ñaùnh giaù veà phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc: Ñeå ñaùnh giaù veà phaùt trieån soá löôïng nguoàn nhaân löïc ngöôøi ta thöôøng quan taâm ñeán 2 chæ tieâu: * Tæ leä % giöõa soá löôïng nguoàn nhaân löïc treân toång daân soá: Chæ tieâu naøy theå hieän tieàm naêng nguoàn nhaân löïc treân toång daân soá. Tæ leä naøy quaù cao thì toát cho hieän taïi, tuy nhieân raát coù theå bò huït haãng nguoàn nhaân löïc cho sau naøy. Vì vaäy, tæ leä naøy duy trì ôû moät möùc hôïp lyù laø toát nhaát. Neáu duy trì chính saùch phaùt trieån daân soá laâu daøi vaø oån ñònh taêng daân soá cô hoïc, thì nhaát ñònh sau nhieàu naêm tæ leä naøy seõ dao ñoäng raát ít quanh moät tæ leä hôïp lyù.
- 17 - * Tæ leä tham gia löïc löôïng lao ñoäng cuûa daân soá trong ñoä tuoåi lao ñoäng: Ñoái vôùi quoác gia hay töøng ñòa phöông thì tæ leä naøy caøng cao caøng toát, töùc laø soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng nhöng khoâng lao ñoäng caøng ít caøng toát. 1.5.2- Ñaùnh giaù veà chaát löôïng nguoàn nhaân löïc: Chaát löôïng nguoàn nhaân löïc ñöôïc ñaùnh giaù thoâng qua caùc tieâu chí: Cô caáu tuoåi trong löïc löôïng lao ñoäng; tình traïng söùc khoûe; trình ñoä vaên hoùa vaø trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät. Ngoøai ra, ngöôøi ta coøn söû duïng chæ soá phaùt trieån con ngöôøi ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. 1.5.2.1- Cô caáu tuoåi trong löïc löôïng lao ñoäng: Tieâu chí naøy phaûn aùnh thöïc traïng löïc löôïng lao ñoäng ñang treû hay giaø vaø xu höôùng phaùt trieån nhö theá naøo, theå hieän moät caùch khaùi quaùt söùc khoûe cuûa nguoàn nhaân löïc. Löïc löôïng lao ñoäng caøng treû thì caøng theå hieän söùc khoûe doài daøo, naêng ñoäng vaø deã tieáp thu kieán thöùc khoa hoïc kyõ thuaät cuûa nhaân loaïi ñeå öùng duïng hieäu quaû trong quaù trình lao ñoäng. Thoâng thöôøng, ñeå ñaùnh giaù chæ tieâu naøy thì thoáng keâ phaân chia löïc löôïng lao ñoäng theo töøng nhoùm tuoåi: Töø 15 ñeán 24; töø 25 ñeán 34; töø 35 ñeán 44; töø 45 ñeán 54; töø 55 ñeán 59; töø 60 trôû leân. Sau ñoù, so saùnh cô caáu cuûa ñoä tuoåi döôùi 35 vôùi cô caáu ñoä tuoåi treân 45 ñeå xem xeùt ñaùnh giaù treû hay giaø. Ñoàng thôøi, so saùnh caùc cô caáu naøy qua töøng naêm, giai đoạn ñeå ñaùnh giaù xu höôùng laõo hoùa hay treû hoùa löïc löôïng lao ñoäng. 1.5.2.2- Veà theå traïng vaø tình traïng söùc khoûe: Veà theå traïng ngöôøi ta thöôøng quan taâm ñeán chieàu cao vaø caân naëng cuûa ngöôøi lao ñoäng. Chieàu cao vaø caân naëng cuûa ngöôøi lao ñoäng phuï thuoäc chuû yeáu vaøo yeáu toá di truyeàn vaø luyeän taäp theå duïc theå thao, cheá ñoä dinh döôõng, maø nhaát laø cheá ñoä dinh döôõng luùc coøn treû. Chieàu cao trung bình cuûa caùc quoác gia thöôøng khaùc nhau tuøy theo caùc khu vöïc ñòa ly.ù Sau ñaây ta coù theå ñöa ra chieàu cao trung bình cuûa theá giôùi, Vieät Nam vaø moät soá quoác gia laøm ví duï minh hoïa
- 18 - * Baûng 1.1- Chieàu cao trung bình cuûa moät soá quoác gia vaø theá giôùi Chieàu cao Theá giôùi Vieät Nam Thaùi Lan Nhaät Trung (cm) Quoác Nam 168 164,3 165 164,5 164 Nöõ 162 153,9 155 153,4 155 Nguoàn soá lieäu söu taàm töø baøi vieát “Chieàu cao cuûa ngöôøi Vieät”–cuûa Nguyeãn Vaên Tuaán, ñaêng ngaøy 13/11/2006 treân http:/www.diendan.vn/ddvn/archive/ index.php/t-339.html. Ngoøai ra, ôû Vieät Nam coøn coù chuaån chieàu cao bình thöôøng cuûa nam laø 1,58m vaø nöõ laø 1,45m. Ñeå ñaùnh giaù chieàu cao trung bình cuûa löïc löôïng lao ñoäng ôû quoác gia hay ñòa phöông, ngöôøi ta cuõng so saùnh vôùi moät chuaån möïc chung treân theá giôùi maø Toå chöùc Y teá theá giôùi( WHO) ñöa ra, nhưng thöôøng so saùnh vôùi chieàu cao caùc nöôùc khaùc caän keà trong khu vöïc (neáu ñang ñaùnh giaù ôû 1 ñòa phöông thì coøn phaûi so saùnh vôùi chieàu cao trung bình caû nöôùc). Veà caân naëng cuûa ngöôøi lao ñoäng thì phaûi caân xöùng vôùi chieàu cao, neáu ngöôøi thaáp quaù maø quaù naëng hay ngöôøi quaù cao nhöng troïng löôïng quaù nheï thì ñeàu khoâng toát. Theo tính toaùn cuûa Vieät Nam, moät ngöôøi coù chieàu cao bình thöôøng thì caân naëng toái thieåu cuûa nam laø 48kg vaø cuûa nöõ laø 45kg. Nhöng taát nhieân ñeå beùo phì thì laïi cöïc kyø nguy hieåm. Veà söùc khoûe cuûa ngöôøi lao ñoäng, coù nhieàu tieâu chí ñeå ñaùnh giaù moät caùch toaøn dieän söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng nhö: chæ tieâu theå löïc chung, maét, tai muõi hoïng, raêng haøm maët, noäi khoa, ngoaïi khoa, thaàn kinh, da lieãu. Caên cöù caùc chæ tieâu treân ñeå phaân thaønh 6 loaïi söùc khoûe: raát toát, toát, khaù, trung bình, keùm vaø raát keùm. Tuy nhieân, thoâng thöôøng ñeå bieåu hieän traïng thaùi söùc khoûe ngöôøi lao ñoäng thì phaân thaønh 4 loaïi : raát toát, toát, trung bình vaø keùm.
- 19 - 1.5.2.3- Veà trình ñoä hoïc vaán: Trình ñoä hoïc vaán cuûa ngöôøi lao ñoäng theå hieän söï hieåu bieát kieán thöùc phoå thoâng veà caû töï nhieân vaø xaõ hoäi cuûa ngöôøi lao ñoäng. Ñaây laø chæ tieâu cöïc kyø quan troïng phaûn aùnh chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Ngöôøi coù trình ñoä vaên hoùa cao seõ deã daøng naém baét kieán thöùc kyõ thuaät, coâng ngheä vaø coù tính saùng taïo hôn trong coâng vieäc. Vì vaäy, trình ñoä vaên hoùa cuûa nguoàn nhaân löïc caøng cao thì caøng toát. Ñeå ñaùnh giaù trình ñoä vaên hoùa cuûa nguoàn nhaân löïc böôùc ñaàu ngöôøi ta thöôøng chia nguoàn nhaân löïc theo caùc caáp ñoä cuûa trình ñoä hoïc vaán bao goàm soá löôïng löïc löôïng lao ñoäng: khoâng bieát chöõ, chöa toát nghieäp caáp 1, toát nghieäp caáp 1, toát nghieäp THCS vaø toát nghieäp trung hoïc phoå thoâng. Sau ñoù, so saùnh trình ñoä vaên hoùa cuûa quoác gia (hay ñòa phöông) vôùi 1 hay vaøi quoác gia khaùc trong khu vöïc. Ñoàng thôøi, coøn phaûi ñaùnh giaù xu höôùng phaùt trieån nhanh hay chaäm. 1.5.2.4- Veà trình ñoä chuyeân moân kyõ thuaät: Trình ñoä chuyeân moân laø khaû naêng hieåu bieát, thöïc haønh veà chuyeân moân naøo ñoù, noù ñöôïc theå hieän ôû trình ñoä cuûa ngöôøi lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo ôû caùc tröôøng daïy ngheà, trung hoïc chuyeân nghieäp, cao ñaúng, ñaïi hoïc vaø treân ñaïi hoïc. Ñaây laø chæ tieâu quan troïng nhaát ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng nguoàn nhaân löïc. Löïc löôïng lao ñoäng coù trình ñoä caøng cao thì caøng toát, tuy nhieân phaûi phuø hôïp vôùi nhu caàu söû duïng. Trong ñieàu kieän ñaøo taïo coù haïn vaø khaû naêng tieáp thu kieán thöùc cuûa moãi ngöôøi lao ñoäng cuõng khaùc nhau, neân phaûi coù keá hoaïch ñaøo taïo phuø hôïp caû veà cô caáu ngaønh ngheà ñaøo taïo vaø cô caáu caùc caáp ñaøo taïo. Vì vaäy, ñeå ñaùnh giaù chæ tieâu naøy khoâng nhöõng ngöôøi ta xem xeùt soá löôïng lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo, maø coøn xem xeùt söï phuø hôïp veà cô caáu lao ñoäng ñaõ qua ñaøo taïo. Theo kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc tieân tieán thì cöù coù 1 lao ñoäng laø cöû nhaân hay kyõ sö, thì coù 5 lao ñoäng coù baèng trung caáp & 10 lao ñoäng chæ qua ñaøo taïo ngheà hay goïi laø coâng nhaân kyõ thuaät.