Luận văn Thạc sĩ Luật học: Tình hình tội phạm về ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi thành Phố Hồ Chí Minh

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN LÊ PHÚ TÚC

TÌNH HÌNH TỘI PHẠM VỀ MA TÚY

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ

TỘI PHẠM HỌC VÀ PHÒNG NGỪA TỘI PHẠM

HÀ NỘI, NĂM 2020

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM

HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

NGUYỄN LÊ PHÚ TÚC

TÌNH HÌNH TỘI PHẠM VỀ MA TÚY

TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Ngành : Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm

Mã số : 8.38.01.05

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:

PGS. TS CAO THỊ OANH

HÀ NỘI, NĂM 2020

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đề tài “Tình hình tội phạm về ma túy trên địa bàn huyện

Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh” là công trình nghiên cứu của bản thân. Các số liệu

đưa ra trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công

trình nghiên cứu nào khác.

Tác giả luận văn

Nguyễn Lê Phú Túc

MỤC LỤC

Phần mở đầu .................................................................................................................. 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................................... 1

2. Tình hình nghiên cứu đề tài ......................................................................................... 2

2.1. Tình hình nghiên cứu lý thuyết ..................................................................... 2

2.2. Tình hình nghiên cứu thực tế ......................................................................... 3

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài .............................................................. 4

3.1. Mục đích nghiên cứu ..................................................................................... 4

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ............................................................................... 5

4.1. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................... 5

4.2. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 5

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài ................................................ 6

5.1. Phương pháp luận .......................................................................................... 6

5.2. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 6

6. Ý nghĩa của luận văn ................................................................................................... 6

6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận................................................................................... 6

6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn ............................................................................... 7

7. Kết cấu của luận văn .................................................................................................... 7

Chương 1: Những vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ma túy .............................. 8

1.1. Khái niệm, đặc điểm của tình hình tội phạm ma túy ................................................ 8

1.2. Các thông số của tình hình tội phạm ma túy .......................................................... 13

1.2.1. Thực trạng (mức độ) của tình hình tội phạm ma túy ................................ 13

1.2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy ............................................................ 16

1.2.3. Động thái (diễn biến) tình hình tội phạm ma túy ..................................... 17

1.2.4. Thiệt hại (tính chất) tình hình tội phạm ma túy ........................................ 17

1.3. Các yếu tố tiêu cực tác động đến tình hình tội phạm ma túy ................................. 18

1.3.1. Môi trường gia đình tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy .... 18

1.3.2. Môi trường nhà trường tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy19

1.3.3. Kinh tế tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy ........................ 20

1.3.4. Văn hóa – giáo dục tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy ..... 21

1.3.5. Xã hội tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy.......................... 23

1.4. Ý nghĩa nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy ...................................................... 24

Tiểu kết chương I ........................................................................................................... 25

Chương 2: Thực trạng tình hình tội phạm ma túy – nguyên nhân, điều kiện và các

yếu tố tác động đến tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh ......................................................................................................... 26

2.1. Thực trạng tình hình tội phạm ma túy rõ trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh ........................................................................................................................ 26

2.1.1. Thực trạng (mức độ) tình hình tội phạm ma túy với tình hình tội phạm

chung trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh .............................. 26

2.1.2. Thực trạng (mức độ) hành vi tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh ........................................................................ 28

2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh ............................................................................................................................... 30

2.2.1. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo đơn vị hành chính huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh..................................................................................... 30

2.2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo hình thức, phương thức, thủ đoạn

phạm tội .............................................................................................................. 33

2.2.3. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo động cơ, mục đích phạm tội ...... 38

2.2.4. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo mức hình phạt áp dụng đối với

người phạm tội .................................................................................................... 39

2.2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy xét theo đặc điểm nhân thân người phạm

tội ........................................................................................................................ 40

2.3. Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh ........................................................................................................... 51

2.3.1. Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh theo phương pháp so sánh định gốc ........................... 51

2.3.2. Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh theo phương pháp so sánh liền kề .............................. 53

2.4. Thiệt hại (tính chất) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh ........................................................................................................... 55

2.5. Thực trạng tình hình tội phạm ma túy ẩn trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh ........................................................................................................................ 58

2.5.1. Nguyên nhân ẩn của tội ma túy ẩn tự nhiên (khách quan) ....................... 59

2.5.2. Nguyên nhân ẩn của tội ma túy ẩn nhân tạo (chủ quan) .......................... 61

2.5.3. Nguyên nhân ẩn của tội ma túy ẩn thống kê ............................................ 62

2.6. Đánh giá chung về tình hình tội phạm ma túy ẩn trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh ........................................................................................................... 62

Tiểu kết chương II ......................................................................................................... 63

Chương 3: Dự báo và giải pháp phòng ngừa tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn

huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh ...................................................................... 64

3.1. Dự báo tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh ............................................................................................................................... 64

3.2. Giải pháp phòng ngừa tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh ........................................................................................................... 68

3.2.1. Hạn chế tội phạm ma túy diễn ra trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh ............................................................................................................. 68

3.2.2. Các giải pháp về mặt pháp lý ngăn chặn hành vi phạm tội về ma túy .... 74

Tiểu kết chương III ........................................................................................................ 78

Kết luận ........................................................................................................................ 79

Bảng 2.1. Tỷ lệ tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh với tình hình tội phạm chung giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 .................. 27

Bảng 2.2. Các tội danh về ma túy được đưa ra xét xử sơ thẩm trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh ................................................................................................ 28

Bảng 2.3. Dân số huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến

năm 2019 (Đơn vị: người) ............................................................................................ 31

Bảng 2.4. Dân số huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh năm 2019 theo đơn vị hành

chính xã (Đơn vị: Người) .............................................................................................. 32

Bảng 2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy xét theo mức hình phạt áp dụng đối với

người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm

2015 đến năm 2019........................................................................................................ 39

Bảng 2.6. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy xét theo độ tuổi thực hiện tội phạm trên địa

bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 .... 41

Bảng 2.7. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh phân theo nghề nghiệp trước khi thực hiện hành vi phạm tội ....................... 43

Bảng 2.8. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh phân theo trình độ học vấn ............................................................................ 46

Bảng 2.9. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy phân theo giới tinh trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 ............................ 47

Bảng 2.10. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh giai đoạn năm 2015 đến năm 2019 phân theo tiền án, tiền sự ..................... 48

Bảng 2.11. Thống kê số người nghiện ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh giai đoạn năm 2015 đến năm 2019 ............................................................... 50

Bảng 2.12. Diễn tiến tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 bằng phương pháp so sánh định gốc

....................................................................................................................................... 52

DANH MỤC BẢNG

Bảng 2.13. Diễn tiến tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 theo phương pháp so sánh liền kề

....................................................................................................................................... 53

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Huyện Củ Chi tuy là một huyện ngoại thành của Thành phố Hồ Chí Minh.

Do sự tác động quá trình đô thị hóa những năm trở lại đây tình hình tội phạm về

ma túy ở huyện Củ Chi đang diễn biến phức tạp. Huyện Củ Chi là cầu nối quan

trọng của thành phố khi có tuyền đường AH1 tuyến đường giao thông quốc tế –

nút giao thông quan trọng giữa Việt Nam và Campuchia thông qua cửa khẩu Mộc

Bài – tỉnh Tây Ninh. Ngoài ra huyện Củ Chi còn tiếp giáp với huyện Đức Hòa –

tỉnh Long An, giáp với Thành phố Thủ Dầu Một, huyện Bến Cát – tỉnh Bình

Dương. Dân số tính đến năm 2019 là 436,998 người tăng 14.6% so với năm 2015.

Huyện Củ Chi là huyện có diện tích lớn thứ 2 trong số 24 quận, huyện của thành

phố với diện tích 434.5 km2 , tính đến năm 2019 với mật độ dân số của huyện đã

lên đến 1006 người/km2. Dân cư tập trung chủ yếu ở thị trấn và các xã có các khu

công nghiệp phát triển.

Trong giai đoạn 2015 đến năm 2019, Tòa án nhân dân huyện Củ Chi xét xử

tổng cộng 478 vụ án với 624 bị cáo về các tội phạm liên quan đến ma túy. Trung

bình hằng năm, Tòa án nhân dân huyện Củ Chi xét xử 96 vụ án hình sự về ma túy,

tăng hơn 50% so với giai đoạn 2010 – 2014. Trên địa bàn huyện Củ Chi có 21/21

xã, thị trấn có người nghiện ma túy, chiếm 100%. Tội phạm về ma túy chiếm tỉ lệ

cao trong các loại tội phạm được phát hiện và xử lý trên địa bàn huyện. Cần xem

xét đến yếu tố tội phạm ẩn về ma túy vẫn chưa được cơ quan chức năng điều tra

xử lý.

Tội phạm về ma túy để lại hậu quả hết sức nghiêm trọng, tác động tiêu cực

đến xã hội và kéo theo theo hàng loạt tội phạm khác cũng tăng theo qua các năm.

Ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội và hạn chế quá trình phát triển kinh tế đất nước.

1

Các chương trình và kế hoạch của Thành ủy, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí

Minh và chính quyền địa phương đã được phát động và triển khai thực hiện rộng

khắp trong thời gian qua, góp phần nhất định cho việc ngăn chặn và kiềm chế tội

phạm và tệ nạn về ma túy. Tuy nhiên tội phạm ma túy ngày càng gia tăng, việc

mua bán, tàng trữ, vận chuyển trái phép chất ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp và

mất kiểm soát.

Từ những phân tích nêu trên, có thể thấy sự cần thiết phải có giải pháp ngăn

ngừa, phòng, chống tội phạm về ma túy tiến tới loại bỏ hoàn toàn tội phạm về ma

túy trên địa bàn huyện. Để đạt được mục tiêu đó, trước hết cần tìm hiểu về tình

hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi. Từ phân tích, lập luận trên cơ sở

lý luận thực tiễn, khách quan dưới chỉ dẫn của ngành Tội phạm học tìm ra nguyên

nhân và điều kiện phạm tội đối với tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi,

cùng với sự ảnh hưởng của các yếu tố thuộc về con người và môi trường bên ngoài

tác động trong quá trình hình thành tội phạm. Từ đó tạo tiền đề cho công tác phòng,

chống tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi đạt hiệu quả cao. Vì những lẽ

trên tác giả chọn đề tài “Tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi,

Thành phố Hồ Chí Minh” để nghiên cứu một cách nghiêm túc, có hệ thống và toàn

diện dưới góc độ tội phạm học.

2. Tình hình nghiên cứu đề tài

2.1. Tình hình nghiên cứu lý thuyết

Luận văn sử dụng, tham khảo vận dụng, trích dẫn, kế thừa và phát huy một

số lý luận làm cơ sở trong quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài luận văn “Tình

hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi, Thành phố Hồ Chí Minh”:

- Giáo trình Tội phạm học của GS.TS Võ Khánh Vinh, Nxb Công an nhân

dân, tái bản năm 2011.

- Giáo trình Tội phạm học của trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh,

2

Nxb Hồng Đức.

- Giáo trình Xã hội học pháp luật những vấn đề cơ bản của GS.TS Võ Khánh

Vinh, Nxb Khoa học xã hội.

- Giáo tình Tội phạm học của GS.TS Võ Khánh Vinh viết cho trường Đai

học Huế, Nxb Công an nhân dân.

2.2. Tình hình nghiên cứu thực tế

Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi bổ sung năm 2017 các tội phạm ma túy

quy định trong chương XX với 13 điều luật. Quy định rõ về các loại tội phạm về

ma túy, khung hình phạt đã cho thấy sự quan tâm của Đảng và Nhà nước trong

công tác phòng, chống tội phạm ma túy trước tình hình mới. Từ trước năm 2020,

việc nghiên cứu tình hình tội phạm ở khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh,

thành trên cả nước rất được chú trọng. Tình hình tội phạm về ma túy trên địa bàn

các tỉnh, thành phố khác nhau là tương đối khác nhau do sự tác động của nhiều

yếu tố về địa lý, con người, môi trường nhưng chung quy lại việc nghiên cứu đều

dựa trên cơ sở lý luận của ngành tội phạm học nên luôn có điểm chung về mặt lý

luận từ đó vận dụng vào thực tiễn nghiên cứu của từng địa phương cụ thể. Một số

công trình nghiên cứu như:

- " Tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy

trên địa bàn huyện Củ Chi, thành phố Hồ Chí Minh: tình hình, nguyên nhân

và giải pháp phòng ngừa" luận văn thạc sĩ của học viên Châu Thị Thanh

Thà (đã bảo vệ năm 2015)

- “Tình hình tội phạm trên địa bàn Quận 8, Thành phố Hồ Chí Minh” luận

văn thạc sĩ của học viên Nguyễn Xuân Kê (đã bảo vệ năm 2015)

- “Tình hình tội phạm trên địa bản Quận 9, Thành phố Hồ Chí Minh” luận

văn thạc sĩ của học viên Trần Vũ Thuỷ (đã bảo vệ năm 2018)

- “Đấu tranh phòng chống tội mua bán trái phép chất ma túy trên địa bàn

thành phố Hồ Chí Minh”, luận văn thạc sĩ của học viên Đoàn Thị Ngọc Hà

3

(đã bảo vệ năm 2007)

Như đã trình bày ở trên, tuy các đề tài trên nghiên cứu ở các địa phương

khác nhau, đối tượng, thời gian, phạm vi nghiên cứu cũng khác nhau nhưng có

điểm chung là vận dụng lý luận khoa học ngành hình sự và ngành tội phạm học

nên đều được tác giả xem xét, tham khảo, kế thừa. Cho đến nay chưa ghi nhận

công trình nghiên cứu về tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh. Do vậy, việc nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy trên

địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh là hết sức cần thiết.

3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

3.1. Mục đích nghiên cứu

Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn về tình hình tội phạm ma túy

trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đó định hướng đúng đắn

trong công tác phòng, chống tội phạm ma túy và đề ra các giải pháp mang tính

đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả trong công tác đấu tranh đối với tội phạm ma túy

trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh.

3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu

Về mặt lý luận, luận văn hướng đến nhiệm vụ tìm hiểu, phân tích và kế thừa

lý luận của ngành Tội phạm học, phân tích khái niệm, đặc điểm và ý nghĩa của

tình hình tội phạm. Vận dụng tối đa những kiến thức lý luận áp dụng vào thực tiễn

nghiên cứu.

Về mặt thực tiễn, nghiên cứu tiến hành tổng hợp, thống kê, đánh giá về tình

hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Điều

tra, đánh giá số bản án xét xử sơ thẩm về tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2015-2019. Từ đó xem xét các yếu tố tác

động đến tình hình tội phạm ở nhiều mặt chủ quan của người phạm tội và các yếu

tố khách quan đến từ môi trường bên ngoài. Xây dựng được một nghiên cứu có

4

tính chặt chẽ, thống nhất về mặt lập luận, kiến thức tổng quát và đem lại cái nhìn

khách quan về diễn tiến hình hình tội phạm đang diễn ra trên địa bàn. Từ đó có

những đề xuất, giải pháp phòng ngừa, hạn chế, nâng cao hiệu quả phòng, chống

tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh.

4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

4.1. Đối tượng nghiên cứu

Ngành tội phạm học là đối tượng nghiên cứu về mặt lý luận mà cụ thể là

nghiên cứu về những quan điểm lý luận của tình tình tội phạm. Đồng thời kết hợp

nghiên cứu thực trạng tình hình tội phạm về ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh thông qua các quy luật của tội phạm về ma túy để tìm ra

mối liên hệ chung nhất và các yếu tố tạo tiền đề, tác động từ các quá trình kinh tế

xã hội khác chi phối quá trình hình thành của tình hình tội phạm về ma túy trên

địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh.

4.2. Phạm vi nghiên cứu

Về mặt lý luận, luận văn nghiên cứu dựa trên kiến thức của ngành Tội phạm

học mà cụ thể là tình hình tội phạm gắn với chuyên ngành Tội phạm học và Phòng

ngừa tội phạm.

Về mặt thực tiễn, luận văn nghiên cứu diễn tiến tình hình tội phạm thông

qua các hoạt động phòng, chống tội phạm và thông qua 478 vụ án xét xử sơ thẩm

của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh trong 5 năm (2015-

2019).

Về không gian và phạm vi nghiên cứu là tại địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh.

Về thời gian, luận văn tiến hành tìm hiểu, thu thập các số liệu thống kê về

tình hình phạm về ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

5

trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019.

5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu đề tài

5.1. Phương pháp luận

Nhà nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước theo chế độ

xã hội chủ nghĩa, việc xây dựng pháp luật luôn gắng liền với chủ nghĩa Mác –

Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương của Đảng và các chính sách pháp luật

của Nhà Nước thông qua Hiến pháp và các văn bản quy phạm pháp luật. Việc

nghiên cứu luận văn về tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh cũng phải dựa trên những quan điểm, tư tưởng xuất phát như đã

nêu ở trên làm cơ sở lý luận để thực hiện công trình nghiên cứu khoa học. Do tính

chất nghiên cứu về một vấn đề cụ thể đó là tình hình tội phạm thuộc chuyên ngành

tội phạm học nên cần có sự kết hợp các yếu tố pháp lý mang bản chất xã hội chủ

nghĩa (Chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, …) với việc vận dụng

ngành Tội phạm học vào nghiên cứu, thực hiện đề tài về tình hình tội phạm.

5.2. Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng phương pháp nghiên cứu cụ thể như sau: Duy vật biển

chứng, duy vật lịch sử, phương pháp phân tích – tổng hợp, phương pháp thống kê,

phương pháp quy nạp, phương pháp diễn dịch, phương pháp so sánh, phương pháp

mô tả, phương pháp nghiên cứu hồ sơ và các phương pháp chuyên biệt của ngành

Tội phạm học.

6. Ý nghĩa của luận văn

6.1. Ý nghĩa về mặt lý luận

Luận văn là công trình nghiên cứu khoa học kết hợp song song giữa việc

nghiên cứu lý luận và thực tiễn của một loại tội phạm cụ thể - tội phạm về ma túy,

trên địa bàn cụ thể - huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Kết quả của nghiên

cứu có thể được sử dụng trong công tác giảng dạy và làm phong phú thêm lý luận

6

về Tội phạm học của chuyên ngành.

6.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn

Kết quả nghiên cứu của luận văn là tài liệu chỉ dẫn về mặt chuyên môn,

nghiệp vụ cho cán bộ, cung cấp cái nhìn khách quan về diễn tiến tình hình tội

phạm trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, vận dụng vào công tác

phòng ngừa tội phạm đúng trọng tâm và có hiệu quả.

Luận văn nghiên cứu về mặt lý luận kết hợp với thực tiễn tình hình tội phạm

ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, tìm ra các nguyên

nhân và điều kiện hình thành tình hình tội phạm trên địa bàn, đề xuất các giải pháp

để hạn chế, phòng ngừa hiệu quả tội phạm về ma túy đặc trưng cho địa bàn nghiên

cứu và có khả năng áp dụng với những địa phương khác có đặc điểm tương tự.

7. Kết cấu của luận văn

Kết cấu của luận văn gồm: Phần mở đầu, phần nội dung, phần kết luận,

danh mục tài liệu tham khảo, luận văn có kết cấu chia thành 03 chương:

Chương 1: Những vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ma túy

Chương 2: Thực trạng tình hình tội phạm ma túy – Nguyên nhân, điều kiện

và các yếu tố tác động đến hình thành tình hình tội phạm về ma túy trên địa bàn

huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh.

Chương 3: Giải pháp phòng ngừa tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn

7

huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh.

CHƯƠNG 1

NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ TÌNH HÌNH TỘI PHẠM MA TÚY

1.1. Khái niệm, đặc điểm của tình hình tội phạm ma túy

Tội phạm là hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật hình

sự, do người có năng lực trách nhiệm hình sự hoặc pháp nhân thương mại thực

hiện một cách cố ý hoặc vô ý, xâm phạm độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn

lãnh thổ Tổ quốc, xâm phạm chế độ chính trị, chế độ kinh tế, nền văn hóa, quốc

phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, xâm

phạm quyền con người, quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, xâm phạm những

lĩnh vực khác của trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa mà theo quy định của Bộ luật

này phải bị xử lý hình sự [8, tr.4].

Dưới góc độ lý luận của ngành Tội phạm học, nghiên cứu về tình hình tội

phạm để tìm ra quy luật quyết định sự vận hành, phát triển của tình hình tội phạm

dưới mọi góc độ biểu hiện ra bên ngoài của tình hình tội phạm và các mặt, các yếu

tố phản ánh, tác động trở lại với tình hình tội phạm. Đây là cơ sở lý luận đầu tiên

để nhận thức rõ về ngành tội phạm học với những đặc điểm riêng biệt với những

ngành khoa học pháp lý khác.

Nếu tội phạm là một hiện tượng xã hội, hình thành cùng với sự xuất hiện

của nhà nước dưới tác động chủ yếu của sự phân hóa các tầng lớp giai cấp xã hội

thì tình hình tội phạm cũng không nằm ngoài quy luật khách quan đó – tình hình

tội phạm là một hiện tượng xã hội. Tuy nhiên, tình hình tội phạm là định nghĩa

khái quát bao hàm các mặt, các yếu tố trong đó có tội phạm chứ không đơn thuần

là những hành vi xâm phạm đến lợi ích của nhà nước và một phần lợi ích của xã

hội (tội phạm). Qua từng thời kỳ từ khi nhà nước đầu tiên xuất hiện (nhà nước

chiếm hữu nô lệ) đến nhà nước xã hội chủ nghĩa như ngày nay thì tội phạm cũng

8

đã có một quá trình phát triển lâu dài. Tình hình tội phạm luôn thay đổi trong quá

trình phát triển của lịch sử từ hình thái kinh tế - xã hội này sang hình thái kinh tế

- xã hội khác.

Theo GS.TS Võ Khánh Vinh “Tình hình tội phạm là một hiện tượng xã hội,

pháp lý – hình sự được thay đổi về mặt lịch sử, mang tính chất giai cấp bao gồm

tổng thể thống nhất (hệ thống) nhất định và trong một khoảng thời gian nhất định”

[2, tr.116].

Theo GS.TS Võ Khánh Vinh “Tình hình tội phạm là một thuộc tính của xã

hội tái sản xuất ra các hành vi nguy hiểm cho con người, xã hội và Nhà nước, là

một hiện tượng pháp luật – xã hội, được thay đổi về mặt lịch sử, tiêu cực, phổ biến

bao gồm tổng thể các tội phạm được thực hiện ở một quốc gia (vùng, thế giới)

trong một giai đoạn nhất định được đặc trưng bởi các chỉ sổ giữa lượng và chất

[13, tr.2].

Theo PGS.TS Phạm Văn Tỉnh “Tình hình tội phạm là một hiện tượng xã

hội tiêu cực mang tính lịch sử cụ thể và pháp lý hình sự, có tính giai cấp và được

biểu hiện thông qua tổng thể các tội phạm cùng các chủ thể thực hiện các tội phạm

đó trong một đơn vị hành chính lãnh thổ nhất định và trong một thời gian nhất

định” [2, tr.116].

Trên thực tế vẫn chưa có định nghĩa chính xác nhất về tình hình tội phạm,

tình hình tội phạm còn đang là các khái niệm có tính khái quát hóa cao và có rất

nhiều quan điểm khác nhau về tình hình tội phạm. Theo tác giả khái niệm về tình

hình tội phạm thứ hai là toàn diện và đầy đủ nhất. Thứ nhất khái niệm khái quát

được nguồn gốc của tình hình tội phạm theo chủ nghĩa duy vật biện chứng và lịch

sử cụ thể. Tình hình tội phạm phát sinh từ xã hội và phải là xã hội đã hình thành

nhà nước. Thứ hai, khái niệm phân định rõ ràng vấn đề ở những quốc gia khác

nhau thì hành vi bị coi là tội phạm cũng khác nhau từ đó tình hình tội phạm phụ

9

thuộc vào nhiều yếu tố (địa lý, lãnh thổ, tôn giáo, hình thức nhà nước, hình thức

pháp lý,…). Thứ ba, khái niệm xác định được yếu tố về mặt thời gian – không

gian ở thời gian khác nhau, không gian khác nhau thì tình tội phạm cũng khác

nhau và tình hình tội phạm luôn vận động, thay đổi theo sự phát triển của xã hội.

Tình hình tội phạm luôn có những đặc điểm chuyên biệt so với các ngành

khoa học pháp lý khác dựa trên những dấu hiệu cụ thể.

Một là, tình hình tội phạm là hiện tượng xã hội tiêu cực phát sinh từ xã hội

và phát triển mạnh trong xã hội hiện đại. Tình hình tội phạm tác động tiêu cực đến

mọi mặt đời sống xã hội và có quan hệ chặt chẽ với các mặt, các yếu tố, các quan

hệ xã hội khác. Xã hội loài người tồn tại thông qua việc tổng hòa các yếu tố tích

cực lẫn tiêu cực phát sinh từ chính xã hội. Tình hình tội phạm là một trong những

yếu tố tiêu cực phá vỡ và làm đảo lộn trật tự xã hội, tồn tại trong xã hội hiện đại

và luôn vận động, thay đổi với sự phát triển của xã hội gắn liền với các quan hệ

xã hội khác.

Hai là, tình hình tội phạm là hiện tượng trái pháp luật hình sự. Từ kết quả

nghiên cứu hành vi nguy hiểm cho xã hội và sau đó được luật hóa về mặt hành vi

pháp lý quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật và là dấu hiệu quan trọng

để phân biệt tội phạm với các hành vi vi phạm pháp luật khác và các hiện tượng

xã hội tiêu cực. Công tác nghiên cứu, mở rộng các vấn đề mới về tình hình tội

phạm phục vụ công tác tăng cường pháp chế trong phòng, chống tội phạm. Đánh

giá được tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội dẫn đến tăng nặng

hoặc giảm nhẹ hành vi phạm tội hoặc làm phát sinh một tội phạm mới. Từ đó cũng

ảnh hưởng đến các thông số cơ bản của tình hình tội phạm.

Ba là, tình hình tội phạm có thể được xem xét là một nguồn nguy hiểm cao

độ cho xã hội. Không chỉ đơn thuần là một tội phạm cụ thể, một nạn nhân cụ thể

mà tình hình tội phạm gây ra hậu quả nghiêm trọng đến mọi mặt đời sống xã hội.

10

Hậu quả do tội phạm về ma túy gây ra là vô cùng lớn và hơn hết là những hậu quả

không thể khắc phục được. Tình hình tội phạm diễn ra cũng bao hàm sự chống đối

xã hội, chống đối hệ thống tư pháp, gây thiệt hại đến lợi ích chung của toàn xã hội.

Bốn là, tình hình tội phạm là một hiện tượng mang tính giai cấp, tội phạm

xuất hiện trong xã hội có giai cấp và chính giai cấp thống trị quyết định hành vi

nào bị coi là tội phạm. Tùy vào tính chất, mức độ tác động của hành vi đến quyền

và lợi ích của gia cấp thống trị mà tương xứng sẽ là có mức hình phạt khác nhau

kéo theo các trình tự tố tụng truy tố, xét xử người phạm tội. Tình hình tội phạm

thay đổi khi giai cấp thông trị thay đổi (đổi mới hoặc xuất hiện một giai cấp thống

trị mới). Nghiên cứu tình hình tội phạm dưới góc độ giai cấp để có giải pháp dung

hòa lợi ích giai cấp, giảm thiểu xung đột, mâu thuẫn trong xã hội.

Năm là, tình hình tội phạm luôn vận động thay đổi theo quá trình lịch sử.

Nhận thấy tình hình tội phạm không phải là một hiện tưởng bất biến mà luôn thay

đổi trong quá trình phát triển của xã hội. Khi điều kiện lịch sử cụ thể (kinh tế, xã

hội, giai cấp, …) cho phép tội phạm xuất hiện và khi những yếu tố duy trì sự tồn

tại, phát triển của tội phạm không còn nữa – tội phạm tiêu vong. Tình hình tội

phạm thay đổi theo tiến trình phát triển của lịch sử xã hội loài người, luôn vận

động và phát triển theo sự thay đổi của xã hội.

Tình hình tội phạm ma túy thực chất chính là tập hợp giao nhau giữa tình

hình tội phạm, các đặc điểm cấu thành các tội phạm về ma túy theo luật định và

mang những dấu hiệu, đặc điểm của tình hình tội phạm. Với hệ thống pháp luật xã

hội chủ nghĩa tương tự như hệ thống Dân luật bằng việc ban hành các văn bản quy

phạm pháp luật mà cao nhất là Hiến pháp sau là các văn bản quy phạm pháp luật

và các văn bản dưới luật. Pháp luật nước ta dù có tính dự báo cao nhưng vẫn đi

sau sự phát triển của tình hình tội phạm cụ thể hơn là tình hình tội phạm về ma

túy. Khi tình hình tội phạm ma túy thay đổi thì phải mất một thời gian thì pháp

luật mới có những điều chỉnh phủ hợp với tình hình mới. Để hệ thống pháp luật

11

có tính dự báo cao và đạt được hiệu quả trong phòng, chống tội phạm ma túy một

cách tốt nhất thì việc nghiên cứu thực tế về tình hình tội phạm ma túy, tạo cơ sở

dữ liệu cần thiết, cung cấp thông tin, nhận biết, đánh giá sự thay đổi tình hình tội

phạm ma túy là nhiệm vụ quan trọng mà hệ thống pháp luật, ngành tội phạm học

đặt ra cho nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy. Nghiên cứu tình tình tội phạm

ma túy dựa trên nguyên nhân và điều kiện phát sinh của tội phạm với tư cách là

một tội phạm cụ thể được nghiên cứu dưới góc độ tội phạm học chuyên ngành chú

trọng nghiên cứu về hành vi phạm tội, nhân thân người phạm tội, các yếu tố tự

nhiên gắn liền với yếu tố xã hội tạo điều kiện cho việc hình thành, phát sinh tội

phạm về ma túy. Từ những phân tích trên có thể phát biểu khái quát về khái niệm

tình hình tội phạm ma túy như sau: “Tình hình tội phạm về ma túy là một hiện

tượng xã hội tiêu cực mang tính giai cấp, trái pháp luật hình sự, có sự vận động

thay đổi theo lịch sử cụ thể và được bộc lộ thông qua các chủ thể thực hiện hành

vi phạm tội về ma túy trong khoảng thời gian và không gian nhất định”.

Tình hình tội phạm ma túy nghiên cứu tình hình tội phạm về một tội phạm

cụ thể, diễn ra trên một địa bàn cụ thể. Nghiên cứu tình hình tội phạm ma bên cạnh

việc chú trọng các yếu tố thuộc về đặc điểm dấu hiệu chung của tình hình tội phạm

thì cần thiết có biển hiện cụ thể, đặc trưng cho một nhóm tội phạm cụ thể - tội

phạm về ma túy.

Nghiên cứu về các thông số về tình hình tội phạm ma túy như: thực trạng,

động thái, cơ cấu và thiệt hại của tình hình tội phạm ma túy ứng dụng vào từng

địa bàn, khu vực khác nhau sẽ cho ra những thông số khác nhau về tình hình tội

phạm ma túy. Kết hợp đan xen giữa lý luận và thực tiễn làm sáng tỏ nguyên nhân

và điều kiện hình thành tội phạm ma túy, cung cấp cái nhìn khái quát về biểu hiện

tình hình tội phạm ma túy ra bên ngoài xã hội một cách rõ ràng và cụ thể, thông

qua các hình vi phạm tội thực hiện trên thực tế và tác động của nó đến các mặt đời

sống xã hội. Luận văn hướng tới việc nghiên cứu lý luận cơ bản về tình hình tội

12

phạm ma túy sẽ được trình bày cụ thể tại Chương I từ đó triển khai áp dụng lý luận

vào thực tiễn nghiên cứu tại Chương II. Kết hợp đan xen giữ lý luận và thực tiễn

làm sáng tỏ nguyên nhân và điều kiện hình thành tội phạm ma túy. Bám sát lý luận

chuyên ngành tội phạm học mà cụ thể ở đây là tình hình tội phạm về ma túy, áp

dụng vào thực tiễn nghiên cứu ứng vào địa bàn, khu vực cụ thể, định hướng xây

dựng giải pháp phòng ngừa có tính dự báo cao và có chiều sâu trong công tác

phòng ngừa tội phạm ma túy.

1.2. Các thông số của tình hình tội phạm ma túy

Nếu như đặc điểm tình hình tội phạm cung cấp kiến thức tổng quát về tình

hình tội phạm ma túy thì các thông số (chỉ số) là yếu tố phản ánh khách quan nhất

để có cái nhìn thực tế về tình hình tội phạm ma túy, cung cấp những số liệu thống

kê, diễn tiến tình hình tội phạm ma túy, mức độ nghiêm trọng và tần suất tội phạm

diễn ra trên một địa bàn, khu vực cụ thể.

1.2.1. Thực trạng (mức độ) của tình hình tội phạm ma túy

Thực trạng (mức độ) của tình hình tội phạm về ma túy là số lượng các tội

phạm về ma túy đã được thực hiện và những người thực hiện các tội phạm đó ở

một địa hình nhất định trong một khoảng thời gian nhất định. [12, tr.62].

Tình hình tội phạm ma túy rõ là tổng hợp tội phạm về ma túy đã xảy ra trên

thực tế, bị cơ quan chức năng phát hiện và xử lý theo thủ tục tố tụng hình sự. Tình

hình tội phạm ma túy rõ sử dụng số liệu thống kê tội phạm ma túy của các cơ quan

như Tòa án nhân dân, viện kiểm soát, công an nhân dân,… Từ đó có những nhận

định và định hướng cho việc nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy khi sử dụng

những số liệu thống kê để có những đánh giá về thực trạng, tính chất, mức độ phổ

biến, mức độ nguy hiểm và diễn tiến tình hình tội phạm ma túy trong thời gian tới.

Tình hình tội phạm ma túy ẩn là tổng hợp những tội phạm về ma túy đã xảy

ra trên thực tế nhưng chưa bị cơ quan chức năng điều tra, xử lý theo đúng thủ tục

13

tố tụng hình sự hoặc có thể hiểu là tổng hợp những tội phạm ma túy không tồn tại

trong thống kê tội phạm ma túy. Tình hình tội phạm ma túy như nguyên lý “Tảng

băng trôi”. Tình hình tội phạm rõ có thể nhìn thấy, thống kê, đánh giá được thực

trạng và diễn tiến tình hình tội phạm. Tuy nhiên phần ẩn của tình hình tội phạm

ma túy (tình hình tội phạm ma túy ẩn) là không hạn định và chỉ có tính dự báo một

phần và khó định hướng chiến lược đấu tranh phòng chống tình hình tội phạm ma

túy ẩn.

Về phân loại có thể phân tội phạm ma túy ẩn thành ba loại như sau: Tội

phạm ma túy ẩn tự nhiên (khách quan), tội phạm ma túy ẩn nhân tạo (chủ quan)

và tội phạm ma túy ẩn thống kê.

Tội phạm ma túy ẩn tự nhiên (khách quan) là tội phạm ma túy đã xảy ra

trên thực tế nhưng chưa được cơ quan chức năng phát hiện, xử lý theo quy định

của pháp luật. Tội phạm nói chung và tội phạm ma túy nói riêng diễn ra hằng ngày,

hằng giờ trong đời sống xã hội, việc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với tội phạm

ma túy không chỉ đơn thuần dựa vào cơ quan có thẩm quyền mà còn dựa vào chính

những tin báo, tố giác của người dân trong xã hội. Tội phạm về ma túy có khả

năng diễn ra thường xuyên và có tính liên tục đến khi bị phát hiện và chỉ xử lý

theo những căn cứ thu thập đúng trình tự thủ tục luật định, nên việc tội phạm đã

xảy ra nhưng trên thực tế cơ quan chức năng không có thông tin và không đủ căn

cứ xử lý theo pháp luật hình sự. Từ đó tội phạm về ma túy bị ẩn tự nhiên.

Tội phạm ma túy ẩn nhân tạo (khách quan) là tội phạm ma túy đã xảy ra

trên thực tế và đã được cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo đúng trình tự pháp

luật hình sự, tuy nhiên vì những lý do mang tính chủ quan của con người làm tội

phạm về ma túy không thể được xử lý như: người phạm tội mất khi đang trong

quá trình truy tố, xét xử; người phạm tội bỏ trốn; việc thu thập tài liệu, chứng cứ

không đúng theo quy định của pháp luật làm cho chứng cứ không còn giá trị chứng

minh xử lý người phạm tội. Từ đây tội phạm về ma túy không bị xử lý theo quy

14

định của pháp luật hình sự và trở thành tội phạm ma túy ẩn nhân tạo.

Tội phạm ma túy ẩn thống kê là tội phạm ma túy đã xảy ra trên thực tế và

đã bị xử lý theo đúng quy định của pháp luật. Tuy nhiên trong quá trình thống kê,

do lỗi của người thực hiện thống kê về tội phạm ma túy đó không được đưa vào

danh sách thông kê và trở thành tội phạm ma túy ẩn thống kê.

Tội phạm ma túy ẩn thống kê có thể coi là một trường hợp đặc biệt của tội

phạm ma túy ẩn nhân tạo vì có yếu tố chủ quan của con người tác động gây ra yếu

tố ẩn của tình hình tội phạm.

Tình hình tội phạm ma túy rõ và tình hình tội phạm ma túy ẩn có mối quan

hệ mật thiết với nhau. Trên địa bàn cụ thể, số vụ phạm tội và số tội phạm về ma

túy xảy ra trong một khoảng thời gian xác định là không đổi. Có thể thấy tình hình

tội phạm ma túy rõ và tình hình tội phạm ma túy ẩn tỉ lệ nghịch với nhau về tỷ

trọng khi số lượng tội phạm ma túy rõ được phát hiện điều tra, xử lý theo đúng

quy định của pháp luật ngày càng nhiều thì tỷ trọng trong cơ cấu tỷ lệ tình hình tội

phạm ma túy rõ chiếm tỷ trọng càng cao. Ngược lại số lượng tội phạm ma túy ẩn

đã xảy ra trên thực tế nhưng vì một số nguyên nhân chủ quan và khách quan vẫn

chưa được điều tra xử lý thì tỷ trọng trong cơ cấu tỷ lệ tình hình tội phạm ma túy

ẩn chiếm tỷ trọng càng cao.

Tình hình tội phạm ma túy rõ được đánh giá một cách khách quan, có cơ sở

rõ ràng, chắc chắn vì đã có số liệu được cung cấp từ những nguồn có độ tin cậy

cao nên việc nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy sẽ có chất lượng và có hiệu

quả. Tình hình tội phạm ma túy ẩn chỉ là những số liệu suy đoán và có độ tin cậy

không cao, việc phỏng đoán chỉ mang tính chất tương đối, không khái quát được

thực trạng tình hình tội phạm ma túy, từ đó gây bất lợi trong việc nghiên cứu và

đề xuất biện pháp phòng chống tội phạm ma túy.

Việc nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy là nghiên cứu tổng thể về tình

15

hình tội phạm ma túy rõ và tình hình tội phạm ma túy ẩn. Tuy nhiên để đảm bảo

tính chính xác và độ tin cậy cao thì trước hết phải có thực trạng đánh giá chi tiết

tình hình tội phạm ma túy rõ đang diễn ra để có cái nhìn khách quan chính xác

nhất. Từ đó, căn cứ đánh giá tình hình tội phạm ma túy ẩn để có tính dự báo và

xác định phương hướng chiến lược trong công tác phòng chống tội phạm túy trong

thời gian tới có hiệu quả cao.

1.2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy

Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy là thành phần, tỷ trọng biểu thị sự tương

quan giữa các tội phạm ma túy xảy ra trên địa bàn cụ thể. [2, tr.146].

Căn cứ vào pháp luật hình sự hiện hành để áp dụng khung hình phạt đối với

các hành vi phạm các tội về ma túy diễn ra trên địa bàn. Từ đó đưa ra nhận xét và

đánh giá mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội về ma túy thông qua khung

hình phạt, nhận diện được diễn tiến tình hình tội phạm ma túy đang diễn ra ở mức

độ nào và đề ra biện pháp phòng, chống diễn tiến tình hình tội phạm trong thời

gian tới. Không chỉ dựa vào cơ cấu tình hình tội phạm theo đánh giá mức độ

nghiêm trọng của hành vi phạm tội về ma túy thông qua khung hình phạt mà còn

dựa vào các số liệu thống kê về tình hình tội phạm ma túy như: Phạm tội lần đầu,

tái phạm hoặc tái phạm nguy hiểm; phân loại cơ cấu theo giới tình, độ tuổi, trình

độ học vấn, hoàn cảnh gia đình; phân loại cơ cấu theo tội phạm có tổ chức hoặc

đơn lẻ,…

Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy giữ vai trò quan trọng trong việc đánh giá

mức độ nguy hiểm của tình hình tội phạm ma túy đang diễn ra trên địa bàn. Đây

là đánh giá khách quan và chính xác nhất hiệu quả phòng ngừa tội phạm ma túy

trong một thời gian cụ thể - xác định các hành vi phạm tội về ma túy thường xuyên

diễn ra. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy có tính dự báo cao về diễn tiến tình hình

tội phạm ma túy diễn ra trong thời gian tới. Có được cái nhìn tổng quát về tình

16

hình tội phạm ma túy đang diễn ra để có những đổi mới phát huy những mặt đã

làm tốt trong thời gian qua và khắc phục những thiếu sót còn tồn tại để phòng,

chống tình hình tội phạm đạt hiệu quả.

1.2.3. Động thái (diễn biến) tình hình tội phạm ma túy

Động thái tình hình tội phạm ma túy là sự thay đổi thực trạng và cơ cấu tình

hình tội phạm ma túy trên một địa bàn, khu vực cụ thể trong một khoảng thời gian

xác định. Sự thay đổi này được xác định bằng tỷ lệ tăng, giảm thực trạng, cơ cấu

tình hình tội phạm về ma túy so với điểm thời gian được lựa chọn làm mốc (xác

định là 100%). [2, tr.149].

Xác định động thái tình hình tội phạm ma túy là một vấn đề vô cùng quan

trọng. Bởi lẽ đây là giai đoạn đánh giá phân tích từ những số liệu về tình hình tội

phạm ma túy rõ, tình hình tội phạm ma túy ẩn; xác định cơ cấu tỷ trọng thực trạng,

cơ cấu tội phạm đang diễn ra trên địa bàn để có cái nhìn khách quan, chính xác

nhất về tình hình tội phạm ma túy. Từ những dữ liệu đã thu thập được sẽ nhận

định quá trình phát triển tình hình tội phạm ma túy trong một khoảng thời gian

nhất định. So sánh, đánh giá sự thay đổi tình hình tội phạm ma túy, nhận định các

hướng phát triển tình hình tội phạm ma túy trong thời gian tới để có những biện

pháp cụ thể trong công tác phòng chống tội phạm về ma túy có hiệu quả.

1.2.4. Thiệt hại (tính chất) tình hình tội phạm ma túy

Thiệt hại tình hình tội phạm ma túy là toàn bộ những thiệt hại về vật chất

và tinh thần mà tình hình tội phạm ma túy gây ra cho xã hội. [2, tr.152].

Thiệt hại tình hình tội phạm ma túy gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng đến

mọi mặt đời sống xã hội. Các nhóm tội phạm xâm phạm tính mạng, sức khỏe, xâm

phạm sở hữu có chiều hướng gia tăng. Vấn đề trẻ hóa thực hiện hành vi phạm tội

đáng báo động, đạo đức xã hội xuống cấp, môi trường trong xã hội bị ảnh hưởng

nghiêm trọng. Biện pháp hiện thời về phòng, chống tình hình tội phạm ma túy về

17

căn bản đang khống chế được sự phát triển tình hình tội phạm ma túy. Tuy nhiên,

trên thực tế tội phạm ma túy vẫn xảy ra và chỉ đang dừng lại ở mức độ khống chế,

phòng ngừa, chưa loại bỏ hoàn toàn tội phạm ma túy ra khỏi đời sống xã hội. Đánh

giá mức độ thiệt hại tình hình tội phạm ma túy gây ra, từ đó đề ra kế hoạch nghiên

cứu, đề xuất giải pháp hữu hiệu hơn trong công tác phòng, chống tội phạm về ma

túy.

1.3. Các yếu tố tiêu cực tác động đến tình hình tội phạm ma túy

1.3.1. Môi trường gia đình tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy

Gia đình – tế bào của xã hội là một trong những yếu tố có tác động sâu sắc

đến hình thành nhân cách cá nhân mỗi con người. Con người sinh ra và lớn lên

được nuôi dưỡng và phát triển trong môi trường gia đình, quan sát, học hỏi, sáng

tạo cũng như cung cách giáo dục, cách thức hoạt động đơn nhất của mỗi gia đình.

Sự khác biệt về dân tộc, tôn giáo, vùng miền,… cũng làm thay đổi hình thức sinh

hoạt của một gia đình làm cho con người luôn có sự khác nhau ở từng môi trường

gia đình khác nhau. Ở xã hội hiện đại các hình thức gia đình truyền thống được

thay thể bằng các hình thức gia đình hiện đại, kết hợp đan xen giữa văn hóa dân

tộc cũng như văn hóa trên thế giới, ngày càng xuất hiện nhiều hình thức gia đình

khuyết. Tình hình tội phạm cũng chịu sự tác động bởi các yếu tố tiêu cực đến từ

môi trường gia đình, cụ thể:

Thứ nhất, gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách

con người, ở những gia đình không hòa thuận, thường xuyên bất đồng, xảy ra mâu

thuẫn, gia đình có thành viên làm việc ở xa, công việc bận rộn không có thời gian

quan tâm đến con cái. Mục đích giáo dục, định hướng của gia đình không được

thực hiện, con người dễ bị lôi kéo dụ dỗ trở thành chủ thể thực hiện hành vi phạm

tội. Suy nghĩ tiêu cực, lệch lạc và có xu hướng chống đối lại gia đình, chống đối

xã hội từ đó hình thần nhân cách xấu nếu không định hướng, giáo dục kịp thời sẽ

18

nhiều khả năng phạm tội trong tương lai.

Thứ hai, gia đình có đời sống kinh tế khó khăn, gánh nặng kinh tế, áp lực

từ gia đình. Ở con người khả năng làm chủ được hành vi bị suy giảm theo thời

gian dẫn tới việc thực hiện hành vi phạm tội để đáp ứng nhu cầu kinh tế, nuôi sống

bản thân và gia đình. Đây còn là nguyên nhân con người tìm đến việc sự dụng thử

chất ma túy để quên đi cuộc sống khó khăn hiện dần trở thành con nghiện và phụ

thuộc và ma túy. Từ đó tiến hành các hoạt động phạm tội về ma túy phục vụ lại

nhu cầu của bản thân.

Thứ ba, gia đình khuyết và gia đình có người phạm tội, hình thức gia đình

xuất hiện ngày càng nhiều, đặc biệt là gia đình khuyết. Con người sinh ra và lớn

lên trong gia đình đổ vỡ, không được sự quan tâm từ cả cha lẫn mẹ, sống thiếu

thốn tình cảm từ gia đình, hoặc gia đình có người phạm tội. Con người lớn lên

trong kiểu gia đình này xem nhẹ tình cảm gia đình, hình thành nhân cách chống

đối xã hội, coi việc phạm tội là một việc làm bình thường do đã tiếp xúc với những

hành vi phạm tội trong một khoản thời gian dài và tiến gần hơn tới việc xem

thường pháp luật.

Gia đình nuôi dưỡng, xây dựng nhân cách mỗi con người. Gia đình xấu có

khả năng hình thành con người xấu. Với lăng kính của ngành Tội phạm học nghiên

cứu về tình hình tội phạm ma túy cần có những phương pháp tác động đến các gia

đình bất ổn có nhiều nguy cơ có thành viên đã, đang và sẽ trở thành chủ thể thực

hiện hành vi phạm tội để có những định hướng phòng, chống đúng đắng, ngăn

chặn kịp thời, hạn chế thấp nhất tội phạm có thể xảy ra.

1.3.2. Môi trường nhà trường tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy

Nếu gia đình tác động đến hình thành nhân cách con người theo một cách

riêng biệt ở từng gia đình khác nhau thì môi trường nhà trường là nơi giáo dục con

người theo một chương trình chung và có định hướng phù hợp với xã hội. Tuy

19

nhiên môi trường nhà trường cũng tác động tiêu cực đến việc hình thành tình hình

tội phạm ma túy. Cụ thể có thể thấy ma túy trong học đường đang xuất hiện ngày

càng nhiều và có tính chất nghiêm trọng qua từng năm. Môi trường nhà trường

không đơn thuần là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là nơi giáo dục nhân cách con

người, tuyên truyền, vận động phòng, chống tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma

túy trong học đường luôn cần được đề cao. Đối tượng ở đây là học sinh, tư duy

vẫn còn đang trong quá trình hoàn thiện, phương pháp tác động đến đối tượng này

phải hết sức linh hoạt. Đây là nhóm đối tượng rất dễ bị lôi kéo, dụ dỗ, tác động

bởi tội phạm ma túy, vì thế luôn cần sự quan tâm sâu sắc từ phía nhà trường. Môi

trường nhà trường dưới áp lực của việc học, tâm lý ham chơi của học sinh lại

không được sự quan tâm kịp thời của giáo viên, bạn bè, đây cũng là một trong

những yếu tố môi trường ở nhà trường tác động đến tình hình tội phạm ma túy.

Hình thức giáo dục chưa phù hợp hình thành cá nhân suy nghĩ tiêu cực và có nhiều

khả năng trở thành tội phạm trong tương lai.

1.3.3. Kinh tế tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy

Kinh tế chi phối mọi mặt đời sống xã hội. Ở xã hội hiện đại, con người

không thể sống và tồn tại nếu không có hoạt động kinh tế tạo ra của cải vật chất,

nuôi sống bản thân và gia đình. Tuy nhiên vẫn còn tồn tại những cá thể đơn lẻ

trong xã hội làm kinh tế theo những cách riêng, đi ngược lại với sự phát triển của

xã hội. Lấy lợi nhuận trước mắt bỏ qua nhưng yếu tố khác của xã hội. Lợi nhuận

từ việc phạm tội về ma túy mà có là vô cùng lớn và tác hại đến mọi mặt đời sống

xã hội. Lợi ích kinh tế là tiền thân và là tác nhân của mọi loại tội phạm trong đó

có tội phạm về ma túy. Tình hình tội phạm ma túy tăng cao, đẩy mạnh nhu cầu giá

trị, song song với sự khan hiếm nguồn cung ma túy nhưng nguồn cầu lại cực kỳ

sôi động đẩy giá ma túy lên cao và chạm đến lợi ích kinh tế của mỗi cá nhân trong

xã hội. Bất chấp tính vi phạm pháp luật của hành vi, sẵn sàng thực hiện hành vi

20

phạm tội về ma túy để đạt được lợi ích kinh tế của bản thân mình.

Kinh tế phát triển, đời sống vật chất, tinh thần ngày càng được nâng cao từ

đó nhu cầu được hưởng thụ, tận hưởng cuộc sống cũng ngày càng được nhiều

người quan tâm chú trọng. Tuy nhiên, vẫn còn đó một số bộ phần người dân có lối

sống sai lầm, sử dụng chất kích thích, đặc biệt là ma túy để hưởng thụ cuộc sống

theo một cách tiêu cực. Từ đó nhu cầu sử dụng ma túy trong đời sống xã hội tăng

cao kéo theo tình hình tội phạm ma túy cũng có nhiều điều kiện để phát triển. Nạn

thất nghiệp, không có việc làm ổn định, đời sống kính tế, vật chất, tinh thần còn

nhiều khó khăn là yếu tố hàng đầu trong quá trình tác động đến tình hình tội phạm

về ma túy. Đây là nhóm đối tượng dễ bị lôi kéo, dụ dỗ thực hiện tội phạm ma túy.

Vì vậy, kinh tế có tác động lớn đến tình hình tội phạm ma túy khi đóng vai

trò là môi trường hình thành động cơ thực hiện tội phạm ma túy và là tác nhân chủ

yếu làm gia tăng tình hình tội phạm ma túy trong xã hội.

1.3.4. Văn hóa – giáo dục tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy

Văn hóa – giáo dục là vấn đề lớn của xã hội. Việc du nhập những lối sống

văn hóa mới, trải nghiệm đời sống văn hóa mới mang cả những điểm tích cực và

tiêu cực. Trong đó có việc sử dụng các các kích thích đặc biệt là ma túy. “Ma túy

không được thử dù chỉ một lần”, tác hại của nó vô cùng to lớn và cơn nghiện sẽ

đeo bám người sử dụng trong một khoảng thời gian dài. Từ đó nhu cầu về ma túy

trong xã hội tăng theo, kéo theo tội phạm về ma túy cũng tăng cao để đáp ứng nhu

cầu của xã hội. Văn hóa lành mạnh và an toàn là yếu tố hàng đầu để giữ vững trật

tự an toàn xã hội, đẩy lùi tội phạm về ma túy. Trình độ giáo dục (mức độ dân trí)

trong xã hội luôn đóng vai trò quan trọng trong quá trình kéo giảm hoặc gia tăng

tình hình tội phạm ma túy trong đời sống xã hội. Dân trí cao, người dân được trang

bị những kiến thức cần thiết trong việc phát hiện tội phạm về ma túy và báo cáo

kịp thời với cơ quan chức năng, hiểu biết về pháp luật, từ đó kiềm chế thực hiện

21

hành vi phạm tội về ma túy.

Văn hóa chính là lối sống, cung cách ứng xử của con người trong xã hội.

Lối sống tiêu cực, tách biệt khỏi xã hội, đề cao chủ nghĩa cá nhân và xem thường

pháp luật đang ngày càng trở nên phổ biến. Công tác định hướng giá trị con người,

định hướng giá trị xã hội, các hoạt động quan tâm những đối tượng thụ động, tách

biệt, xem thường pháp luật vẫn chưa tác động được vào nhận thức của từng cá

nhân. Cái nhìn từ xã hội đối với những người từng vi phạm pháp luật vẫn không

mấy thiện cảm. Văn hóa giữa con người với con người, giữa người lý lịch tốt với

người lý lịch xấu còn một khoảng cách lớn. Xã hội tác động tiêu cực đến cá nhân

người phạm tội, người phạm tội phản ứng chống đối lại xã hội, trở thành một vòng

tròn khép kín không có hồi kết.

Giáo dục hay định hướng giáo dục là quá trình hướng dẫn, định hướng quy

cách ứng xử ở mỗi con người. Định hướng giáo dục ở mỗi cá nhân là khác nhau,

quá trình hình thành nhân cách cá nhân thông qua quá trình tiếp thu giáo dục cũng

khác nhau. Định hướng sai lầm trong giáo dục, tác động tiêu cực đến hình thành

nhân cách ở mỗi con người đi người lại với định hướng ban đầu của giáo dục trở

thành rào cản chống đối lại xã hội. Tạo ra những cá thể xấu, ngược lại với mong

muốn định hướng của xã hội. Định hướng sai lầm trong giáo dục, suy nghĩ sai lệch

trong quá trình tiếp nhận kiến thức từ giáo dục, biến suy nghĩ tích cực thành tiêu

cực nếu không được định hướng quan tâm kịp thời, giải quyết những vướng mắc

trong tư duy. Để trở thành mầm mống hình thành nhân cách xấu, có nguy cơ trở

thành tội phạm trong tương lai và là những đối tượng dễ bị lối kéo dụ dỗ trở thành

chủ thể thực hiện hành vi phạm tội. Người có kiến thức, có kỹ năng nhưng vận

dụng tài năng vào việc thực hiện tội phạm ma túy vì thế định hướng giáo dục tạo

điều kiện tốt nhất cho cá nhân phát triển khả năng theo định hướng đúng đắng,

con người có giáo dục. Định hướng giáo dục tốt là yếu tố hàng đầu hạn chế tác

22

động tiêu cực vào tình hình tội phạm ma túy.

Kinh tế đóng vai trò quyết định trong quá trình hình thành môi trường tội

phạm về ma túy. Văn hóa - giáo dục giữ vai trò quan trọng hình thành con người

phạm tội về ma túy và tác động trở lại đến kinh tế, hình thành môi trường tội phạm

về ma túy. Con người không nhận thức hết được mức độ nguy hiểm cho xã hội

của hành vi phạm tội về ma túy. Từ đó tạo điều kiện cho tình hình tội phạm ma

túy có điều kiện phát triển trong môi trường xã hội.

1.3.5. Xã hội tác động tiêu cực đến tình hình tội phạm ma túy

Tội phạm về ma túy về căn bản phát sinh từ môi trường xã hội và chịu sự

tác động của xã hội. Khi môi trường xã hội thay đổi thì tất yếu tội phạm về ma túy

cũng có sự thay đổi theo sao cho phù hợp với sự thay đổi của môi trường xã hội.

Như đã trình bày ở hai phần trước về kinh tế, văn hóa – giáo dục, tội phạm ma túy

luôn chịu sự ảnh hưởng các yếu tố này nhưng hơn hết, yếu tố con người đóng một

vai trò tác động to lớn đến tình hình tội phạm về ma túy. Cụ thể là các yếu tố về

môi trường sống, các yếu tố tự nhiên, các yếu tố về gia đình – nhà trường – xã hội

mà ở đó con người là trung tâm tổng hòa các quan hệ xã hội. Khi các yếu tố xung

quanh đời sống con người trở nên xấu đi thì tội phạm, nhất là tội phạm ma túy

cũng được hình thành và chi phối lại hành động của con người, tồn tại và phát

triển gắn với nhưng mâu thuẫn xã hội khác nhau trong các lĩnh vực khác nhau của

đời sống xã hội, nhất là các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, giáo dục,…

và hình thành tình hình tội phạm về ma túy.

Tuy nhiên, nếu các yếu tố tích cực của xã hội chiếm tỷ lệ lớn trong xã hội

kinh tế phát triển, đời sống văn hóa, giáo dục ngày càng nâng cao sẽ hướng con

người đến những định hướng đúng đắn, cải tạo xã hội theo hướng đi lên và không

ngừng hoàn thiện nhân cách con người. Từ đây, con người định hướng các giá trị

cơ bản của xã hội, có định hướng phát triển xã hội ngày một hoàn thiện hơn – triệt

23

tiêu hoàn toàn nguyên nhân và điều kiện phạm tội của tội phạm về ma túy.

Như vậy các yêu tố tác động đến tình hình tội phạm ma túy về mọi mặt theo

cả theo hướng tích cực và tiêu cực đều làm thay đổi quá trình vận động và phát

triển của tình hình tội phạm. Đánh giá các yếu tố cơ bản hình thành và phát triển

tình hình tội phạm về ma túy dưới sự tác động của các yếu tố về kinh tế, giáo dục,

xã hội, mức độ tác động khác nhau sẽ đem lại hiệu quả tác động khác nhau về cả

hai hướng tích cực và tiêu cực. Điều đó đòi hỏi cần phải xây dựng một hệ thống

các giải pháp cụ thể giảm thiếu các yếu tố tiêu cực và nhân rộng các yếu tố tích

cực để hạn chế, ngăn ngừa sự phát triển của tình hình tội phạm ma túy, tiến tới

đẩy lùi và triệt tiêu tình hình tội phạm ma túy ra ngoài xã hội.

1.4. Ý nghĩa nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy

Tình hình tội phạm ma túy là yếu tố đầu tiên trong việc nghiên cứu tình

hình tội phạm. Xác định rõ khái niệm, đặc điểm, các yếu tố tác động đến tình hình

tội phạm ma túy là cơ sở xác định nguyên nhân và điều kiện hình thành tình hình

tội phạm ma túy để triển khai, thực hiện những giải pháp phòng, chống tội phạm

ma túy đúng trọng tâm, hiệu quả. Nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy một cách

khoa học, đúng trọng tâm tạo nền tảng vững chắc cho khoa học nghiên cứu Tội

phạm học triển khai, nghiên cứu đúng trọng tâm, mang lại kết quả nghiên cứu có

giá trị cao và đáp ứng nhu cầu, mong muốn của xã hội.

Đề ra lối sống mới, cách nghĩ mới, định hướng mới là những yếu tố cần

thiết trong thời đại mới để đẩy lùi tình hình tội phạm về ma túy. Đây là trách nhiệm

và nhiệm vụ của ngành Tội phạm học, cụ thể tình hình tội phạm về ma túy đang

theo đuổi.

Nghiên cứu tình hình tội phạm ma túy cung cấp thông tin cần thiết về tình

hình tội phạm ma túy đang diễn ra trên địa bàn thông qua thực trạng (mức độ),

động thái (diễn biến), cơ cấu và thiệt hại (tính chất) của tình hình tội phạm về ma

24

túy. Đánh giá được tính nguy hiểm cũng nhưng quá trình vận động, phát triển,

chuyển dịch hình thái của tình hình tội phạm ma túy đang diễn ra. Từ đó tìm ra

các nguyên nhân và điều kiện hình thành tình hình tội phạm trên địa bàn, đề xuất

các giải pháp hạn chế, phòng ngừa hiệu quả tội phạm về ma túy đặc trưng cho địa

bàn nghiên cứu và có khả năng áp dụng với những địa phương khác có đặc điểm

tương tự.

TIỂU KẾT CHƯƠNG I

Những vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ma túy là hệ thống các vấn đề

lý luận nghiên cứu một cách chuyên sâu về tội phạm ma túy gắn với tình hình tội

phạm.

Tội phạm về ma túy là nhóm tội phạm tác động tiêu cực đến đời sống xã

hội. Phòng, chống tội phạm ma túy là trách nhiệm của mọi quốc gia, khu vực. Mỗi

khu vực tùy vào tình hình, đặc điểm mà có các biện pháp phòng, chống tội phạm

ma túy chuyên biệt cho từng địa phương, khu vực khác nhau. Nghiên cứu vấn đề

lý luận chuyên sâu về tình hình tội phạm ma túy gắn với tình hình thực tế tại địa

phương, cụ thể tạo nguồn cơ sở dữ liệu cho công tác phòng ngừa tội phạm về ma

25

túy.

CHƯƠNG 2

THỰC TRẠNG TÌNH HÌNH TỘI PHẠM MA TÚY – NGUYÊN

NHÂN, ĐIỀU KIỆN VÀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN TÌNH HÌNH

TỘI PHẠM MA TÚY TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI THÀNH PHỐ

HỒ CHÍ MINH

2.1. Thực trạng tình hình tội phạm ma túy rõ trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh

Huyện Củ Chi là huyện ngoại thành, đang phát triển theo hướng đô thị hóa,

do đó tình hình tội phạm ma túy diễn ra ngày càng nhiều, tình chất ngày càng phức

tạp.

Trong những năm qua, công tác đấu tranh phòng chống tội phạm ma túy

diễn ra hết sức quyết liệt. Tuy nhiên, theo thống kê của Tòa án Nhân dân huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, tội phạm ma túy giai đoạn từ năm 2015 đến năm

2019 luôn có sự biến động thay đổi qua từng năm và luôn ở mức cao trong cơ cấu

các tội phạm bị xử lý trên địa bàn.

Phần hiện của tình hình tội phạm về ma túy gồm các chỉ số phản ánh đặc

tính về lượng và chất của tình hình tội phạm này, bao gồm thực trạng (mức độ),

động thái (diễn biến), cơ cấu và thiệt hại (tính chất) của tình hình tội phạm về ma

túy. Các chỉ số trên được tác giả luận văn đánh giá trên cơ sở số liệu các tội phạm

và những người phạm tội về ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh đã bị xét xử trong thời gian từ năm 2015 đến năm 2019.

2.1.1. Thực trạng (mức độ) tình hình tội phạm ma túy với tình hình tội phạm chung

trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Thực trạng (mức độ) tội phạm ma túy phải được đánh giá thông qua tỷ lệ

tội phạm ma túy (số vụ án và số bị cáo) so với tội phạm chung (số vụ án và số bị

26

án) được đưa ra xét xử trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Đây

chính là sự so sánh sự tương quan của tình hình tội phạm ma túy với tình hình tội

phạm chung trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh và được thể hiện

rõ tại Error! Reference source not found..

Bảng 2.1. Tỷ lệ tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh với tình hình tội phạm chung giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019

Án hình sự Tỷ lệ % Án hình sự về ma túy Năm

Vụ (a) Bị cáo (b) Vụ (c) Bị cáo (d) (a)/ (c) (b)/ (d)

351 393 110 130 31.3 33.1 2015

321 523 109 162 34 31 2016

229 265 76 102 33.2 38.5 2017

233 255 104 131 44.6 51.4 2018

194 220 79 99 40.7 45 2019

Trung

266 331 96 125 36.1 37.8 bình

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Nhìn chung tình hình tội phạm ma túy rõ trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh từ năm 2015 đến năm 2019 luôn ở mức cao trong cơ cấu án hình

sự giải quyết tại tòa. Đặc biệt là năm 2018, vụ án về tội phạm ma túy bị xét xử

chiếm gần 50% (44.6%), số bị cáo chiếm trên 50% (51.4%) án hình sự tại Tòa án

Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hố Chí Minh. Năm 2016 số án hình sự về ma

túy chỉ chiếm 34% trong cơ cấu án hình sự tại tòa, tuy nhiên số bị cáo tăng cao so

27

với những năm khác là 162 bị cáo, cho thấy mức độ, tính chất phạm tội ngày càng

gia tăng. Đồng thời, yếu tố đồng phạm trong tội phạm về ma túy có chiều hướng

tăng cao; hành vi phạm tội về ma túy ngày càng tinh vi; mức độ vi phạm và hậu

quả của tội phạm ma túy gây ra hết sức nghiêm trọng. Tổng quan đánh giá tình

hình tội phạm ma túy với tình hình tội phạm chung trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hố Chí Minh chiếm tỷ lệ cao với trung bình 36.1% tổng số vụ án xét

xử sơ thẩm và 37.8% tổng số bị cáo bị đưa ra xét xử sơ thẩm trong giai đoạn từ

năm 2015 đến năm 2019.

2.1.2. Thực trạng (mức độ) hành vi tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Bộ luật hình sự 2015 có hiệu lực từ ngày 01/01/2018 thay thế Bộ luật hình

sự 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009. Các tội phạm ma túy quy định trong chương

XX với 13 điều luật, tăng 03 điều luật so với Bộ luật hình sự 1999 sửa đổi bổ sung

năm 2009. Do vậy để đảm bảo quá trình nghiên cứu được trực quan nhất, tác giả

luận văn trình bày dưới hình thức tên tội danh thể hiện hành vi cụ thể bị đưa ra xét

xử sơ thẩm về tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh.

Trong tổng số 478 vụ án hình sự sơ thẩm về tội phạm ma túy, có 624 bị cáo

đưa ra xét xử trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019. Các tội phạm về ma túy

bị đưa ra xét xử sơ thẩm trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh được

tổng hợp trong Error! Reference source not found..

Bảng 2.2. Các tội danh về ma túy được đưa ra xét xử sơ thẩm trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Năm Tổng số vụ

28

Vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250 Bộ luật Hình sự năm 2015) Tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249 Bộ luật Hình sự năm 2015) Mua bán trái phép chất ma túy (Điều 251 Bộ luật Hình sự năm 2015)

Tổng số Tỷ lệ % Tổng số Tỷ lệ % Tổng số Tỷ lệ %

110 10 9.1 0 0 100 90.9 2015

109 30 27.5 1 0.9 78 71.6 2016

76 15 19.7 0 0 61 80.3 2017

104 29 27.9 2 1.9 73 70.2 2018

79 19 24.1 1 1.3 59 74.6 2019

106 22.2 4 0.8 368 77 Tổng 478

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Đây là ba tội danh diễn ra trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh, các tội danh không được đề cập đến tại bảng không xảy ra trên địa bàn. Có

thể thấy, việc tách Điều 194 Bộ luật Hình sự năm 1999 sửa đổi bổ sung năm 2009;

tội tàng trữ, vận chuyển, mua bán trái phép hoặc chiếm đoạt chất ma túy thành 4

tội danh riêng lẻ quy định từ Điều 249 đến 252 Bộ luật Hình sự năm 2015; đã cho

thấy sự quan tâm của Đảng và nhà nước đến công tác phòng, chống tội phạm đặc

biệt là tội phạm ma túy. Xác định huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh là vùng

tiêu thụ ma túy khi số vụ án liên quan đến mua bán trái phép chất ma túy chiếm

trên 70% số vụ án về ma túy được xét xử sơ thẩm trên địa bàn. Trên lý thuyết, có

thể nhận thấy Củ Chi có địa bàn rộng, dân cư phân bố không đều, là cửa ngõ phía

Tây Bắc của thành phố và là đầu mối giao thông vận tải quan trọng của Thành phố

Hồ Chí Minh, là vùng có khả năng trung chuyển ma túy cao (tuyến đường AH1

hướng ra biên giới Campuchia). Tuy nhiên, từ số liệu thực tế đã chứng minh Củ

Chi lại là vùng tiêu thụ lớn về ma túy. Từ đó tạo cơ sở cho công tác đấu tranh

phòng chống để có biện pháp đấu tranh hữu hiệu với hình thức phạm tội phổ biến

29

tại huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh.

2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí là thành phần, tỷ trọng, biểu thị sự tương quan giữa các tội phạm ma túy xảy

ra trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là cơ sở, tiền đề cho

công tác xác định nguyên nhân, điều kiện của tội phạm ma túy và xây dựng được

một hệ thống gồm những cơ chế phòng, chống tội phạm ma túy có hiệu quả và

đúng trọng tâm.

Tác giả luận văn nghiên cứu, thống kê trong tổng số 478 bản án hình sự sơ

thẩm về các tội phạm ma túy đã được Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh đưa ra xét xử trong giai đoạn từ 2015 đến năm 2019, để có những

số liệu khách quan nhất về cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Ngoài ra, trong luận văn, tác giả sử dụng số liệu

thống kê về dân số từng địa phương của Trung tâm Y tế dự phòng huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh và một số cơ quan khác.

2.2.1. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo đơn vị hành chính huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh

Do đặc điểm về vị trí địa lý, giao thông thuận lợi, lại là cửa ngõ hướng tây

bắc vào Thành phố Hồ Chí Minh, tiếp giáp với nhiều tỉnh, thanh phố lớn và có

tuyến đường AH1 nối liền biên giới Việt Nam – Campuchia qua của khẩu Mộc

Bài – Tây Ninh. Người dân Củ Chi phần lớn là dân từ các khu vực khác đến định

cư sinh sống, dân số trong những năm qua của huyện tăng nhanh và liên tục. Dân

số huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm

30

2019 tăng nhanh cụ thể tại Error! Reference source not found..

Bảng 2.3. Dân số huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 (Đơn vị: người)

Năm Nam Nữ Tổng cộng Tỷ lệ gia tăng dân số

183.869 197.572 381.441 100% 2015

192.652 205.153 397.805 104,3% 2016

198.102 201.998 400.100 104,9% 2017

217.408 212.751 430.159 112.8% 2018

220.407 216.591 436.992 114.6% 2019

Nguồn: Số liệu thống kê Trung tâm Y tế dự phòng huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh

Tỷ lệ gia tăng dân số trên địa bàn huyện Củ Chi không xuất phát từ việc tỷ

suất sinh lớn mà xuất phát từ quá trình phát triển kinh tế xã hội với những khu

công nghiệp mọc lên với tốc độ nhanh, thu hút lượng lớn người lao động từ những

địa phương khác đến sinh sống và làm việc, kéo theo tình hình tội phạm nói chung

và tình hình tội phạm ma túy nói riêng có chiều hướng tăng cao trong những năm

qua.

Với diện tích 434.5 km2, tính đến năm 2019, mật độ dân số của huyện đã

đạt 1006 người/km2. Tuy nhiên, dân cư của huyện lại phân bố không đều, tập trung

đông đúc ở khu vực có giao thông thuận lợi và gần các khu công nghiệp lớn của

huyện. Đặc điểm dễ nhận thấy là những khu vực đông dân cư có thành phần dân

nhập cư rất cao, cơ sở vật chất chất và cơ sở hạ tầng chưa đáp ứng được đời sống

sinh hoạt của người dân. Đây cũng là điểm nóng của tình hình tội phạm ma túy

trên địa bàn với những thành phần hết sức manh động và khó kiểm soát. Không

những thế, đây là khu vực hết sức nhạy cảm, việc quản lý dân cư gặp nhiều khó

31

khăn và tội phạm về ma túy có nhiều điều kiện để phát triển.

Bảng 2.4. Dân số huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh năm 2019 theo đơn vị hành chính xã (Đơn vị: Người)

STT Tên xã/ thị trấn Tổng số

1 An Nhơn Tây 18.164

2 An Phú 11.079

3 Bình Mỹ 23.818

4 Hòa Phú 16.989

5 Nhuận Đức 13.473

6 Phạm Văn Cội 8.950

7 Phú Hòa Đông 25.282

8 Phú Mỹ Hưng 8.118

9 Phước Hiệp 13.675

10 Phước Thạnh 19.022

11 Phước Vĩnh An 21.313

12 Tân An Hội 32.975

13 Tân Phú Trung 42.700

14 Tân Thạnh Đông 45.116

15 Tân Thạnh Tây 16.583

16 Tân Thông Hội 42.081

17 Thái Mỹ 14.724

18 Thị Trấn Củ Chi 21.288

19 Trung An 26.793

32

20 Trung Lập Hạ 14.846

21 Trung Lập Thượng 13.490

Nguồn: Số liệu thống kê Trung tâm Y tế dự phòng huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Từ bảng số liệu về phân bố dân cư ở các xã và thị trấn trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh năm 2019 (Error! Reference source not

found.), có thể thấy những khu vực có dân số cao đột biến so với những khu vực

khác như xã Tân Phú Trung, Tân Thạnh Đông, Tân Thông Hội. Đây đều là những

điểm nóng về tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh. Dân số quá đông nhưng biên chế cán bộ quản lý về trật tự an toàn xã

hội về các xã là như nhau. Tình trạng các xã có đông dân cư nhưng lực lượng cán

bộ quản lý về trật tự an toàn xã hội lại mỏng dẫn đền tình hình tội phạm về ma túy

ở những khu vực này liên tục tăng cao, các đối tượng hết sức mạnh động, sẵn sàng

chống đối lại lực lượng chức năng nếu bị phát hiện.

Qua nghiên cứu 100 bản án hình sự sơ thẩm tiêu biểu về các tội phạm ma

túy tiêu biểu đã được Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

đưa ra xét xử trong giai đoạn từ 2015 đến năm 2019, có thể thấy tội phạm ma túy

thường xuyên xảy ra ở những khu vực có dân cư đông đúc như xã Tân Phú Trung,

Tân Thạnh Đông, Tân Thông Hội. Đây là những địa bàn hết sức phức tạp về tội

phạm ma túy và là nơi tập trung rất nhiều người nghiện, phần lớn người phạm tội

là người từ địa phương khác đến sinh sống (tính ẩn danh xã hội cao), lại có nhiều

tuyến đường quốc lộ đi qua nên việc điều tra cũng như tố giác tội phạm gặp rất

nhiều khó khăn.

2.2.2. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo hình thức, phương thức, thủ đoạn

phạm tội

33

Hình thức phạm tội

Từ những số liệu thống kê về hình thức phạm tội của tội phạm ma túy được

đưa ra xét xử của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi giai đoạn 2015 – 2019 cho thấy,

phạm tội có tổ chức (đồng phạm) chiếm 30% còn lại 70% phạm tội dưới hình thức

đơn lẻ không có yếu tố đồng phạm. Địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh do có diện tích rộng, có nhiều tuyến đường vắng, nhiều cây cối, là những

địa điểm lý tưởng của rất nhiều con nghiện thường xuyên lui tới. Ban đầu chỉ là

những địa điểm tiêm chích ma túy, sau dần trở thành cầu nối tiếp tay cho hoạt

động mua bán trái phép chất ma túy. Tội phạm ma túy trên địa bàn phần lớn là các

đối tượng mua bán nhỏ, lẻ. Vừa phục vụ nhu cầu của bản thân đồng thời bán cho

các đối tượng khác để hưởng chênh lệch giá. Ngoài ra, còn một bộ phận con

nghiện có quan hệ rộng ở các địa phương khác có nguồn cung lớn về ma túy, sẵn

sàng nhập “hàng trắng” về với số lượng lớn về để phân nhỏ ra và bán lại cho các

con nghiện khác kiếm lời. Từ đây tạo thành một vòng khép kính cung – cầu của

tình hình tội phạm ma túy. Các con nghiện không có điều kiện về kinh tế để có thể

mua và sử dụng trái phép chất ma túy thường xuyên là đối tượng dễ lôi kéo, dụ

dỗ, thực hiện các hành vi phạm tội khác như vận chuyển trái phép chất ma túy

hoặc những hành vi xâm phạm tài sản, sức khỏe của người khác để có tiền sử dụng

ma túy.

Phương thức, thủ đoạn phạm tội

Tội phạm về ma túy trong những năm gần đây cụ thể là giai đoạn từ năm

2015 đến năm 2019 có phương thức cũng như thủ đoạn phạm tội ngày càng tinh

vi và phức tạp. Như thời điểm trước, việc phạm tội về ma túy diễn ra nhưng với

số lượng nhỏ, thủ đoạn chỉ dừng lại ở việc che đậy, cất giấu ở những góc khuất

trong nhà, quá trình vận chuyển thường để trong cốp xe hoặc giấu trong ví tiền.

Việc mua bán ma túy diễn ra nhanh chóng ở những nơi vắng người qua lại dưới

hình thức “Một tay trao hàng, một tay nhận tiền” và thường phạm tội quả tang dễ

34

dàng điều tra, truy tố. Ngày nay, dưới sự phát triển của công nghệ và nhận thức

phương thức, thủ đoạn phạm tội ma túy không ngừng thay đổi, tránh khỏi sự theo

dõi của lực lượng chức năng. Trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh,

lợi dụng được quá trình đô thị hóa, dân nhập cư về khu vực Củ Chi sinh sống ngày

càng đông, nhà trọ được xây dựng ngày càng nhiều để đáp ứng nhu cầu chung của

xã hội. Với giá thuê rẻ lại nằm trong những ngõ hẹp nhiều hướng đi, lại quanh co

và giáp với khu vực có nhiều cây cối. Đối tượng phạm tội về ma túy có thể thuê

những phòng trọ, nhà nghỉ và liên tục thay đổi nơi ở để tránh sự theo dõi của lực

lượng chức năng.

Mạng viễn thông cũng làm thay đổi phương thức hoạt động của tội phạm

ma túy khi sử dụng các phương thức thanh toán qua mạng, liên hệ địa điểm giao

hàng (ma túy) và nhận tiền ở hai hay nhiều địa điểm khác nhau với nhiều đối tượng

khác nhau. Các ứng dụng như Zalo, Viber, Messenger,… được sử dụng thay vì

gọi điện thoại và nhắn tin truyền thống nên việc đấu tranh phòng, chống tội phạm

ma túy thời công nghệ 4.0 đặt ra thách thức lớn đối với cơ quan chức năng.

Việc mua bán ma túy diễn ra hết sức tinh vi, thường trá hình bằng người

bán hàng như tạp hóa, nước uống, thuốc lá,… Người mua hàng là người có mối

quan hệ quen biết từ trước hoặc có người giới thiệu. Tấc cả quá trình mua bán

được diễn ra với hình thức ám hiệu hoặc có mật khẩu riêng thay đổi theo từng

ngày để che mắt lực lượng chức năng. Mua bán trái phép chất ma túy thì người

mua giao tiền nhưng sẽ nhận ma túy tại một địa điểm khác và địa điểm sẽ luôn

thay đổi, không cố định. Những người có mối quan hệ quen biết với nhau tạo thành

một vòng khép kín và ít thay đổi về số lượng nên chỉ cần một đối tượng có dấu

hiệu bất thường thì sẽ lập tức giải tán việc mua bán để tránh bị phát hiện. Nơi giao

ma túy thường ở những nơi vắng người qua lại, ít bị chú ý. Có thể trong thùng rác

hoặc được nhét vào cột điện ven đường. Ngoài ra còn có các địa điểm khác như

trường học, bến xe, nhà nghỉ, khách sạn, Karaoke, nơi bán gà chọi,… trên địa bàn

35

huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Các địa điểm trên vừa là các địa điểm các

con nghiện đến thực hiện hành vi mua bán, sử dụng, tàng trữ trái phép chất ma túy

vừa còn là nơi giao lưu, trao đổi, thu hút thêm các đối tượng khác tham gia đường

dây tội phạm về ma túy.

Nơi cất giấu ma túy khi vận chuyển cũng ngày càng tinh vi khó phát hiện.

Trong quá trình vận chuyển ma túy luôn có nhiều đối tượng đi theo, làm nhiệm vụ

cảnh giới xung quanh. Khi phát hiện có sự theo dõi lực lượng chức năng, các đối

tượng sẵn sàng chống trả và tìm mọi cách phi tang ma túy đang cất giấu. Nơi cất

giữ ma túy khi vận chuyển thường là xe máy, xe ô tô đã được cải tạo có các khoang

bí mật rất tinh vi và khó phát hiện. Ngoài ra ma túy còn được cất giấu trong cơ thể

như nuốt và bụng, để trong các bộ phận nhạy cảm (hậu môn, bộ phận sinh dục đối

với nữ,…) hoặc sử dụng tay giả, chân giả, quấn quanh bụng; ngụy trang dưới hình

thức các vật dụng thường ngày như thức ăn, chai, lọ, sữa, mỹ phẩm, bột mì,…

Ngoài ra sự phát triển của Logistics có thể kể đến như Giao hàng nhanh, Giao

hàng tiết kiệm, Ninja Van, các dịch vụ vận tải hàng hóa như Grab, Go Việt, Aha

Move,… cũng là môi trường mới cho các phương thức mua bán, vận chuyển ma

túy không ngừng biến tướng với cách thức tương tự; để ma túy trong vật dụng sử

dụng hằng ngày nhưng lại được đóng gói kỹ lưỡng, nếu người không có chuyên

môn nghiệp vụ thì rất khó phát hiện. Trong khi đó, người lao động làm công việc

giao hàng hiểu biết về pháp luật còn rất hạn chế dù đã được đào tạo về phương

thức kiểm tra hàng hóa trước khi nhận hàng vận chuyển. Tuy nhiên, rủi ro khi giao

hàng mà vô tình trở thành người vận chuyển trái phép chất ma túy là rất lớn.

Nơi cất giấu ma túy tại địa điểm cố định thường là những căn hầm bí mật

trên tường, trên mái nhà hoặc dưới nền nhà, trong phòng ngủ, nhà vệ sinh, ngụy

trang bằng các vận dụng trong gia đình, đục khoét các đồ gỗ trong nhà tạo khoảng

trống cất giấu, chôn ngoài vườn, chậu kiểng, hoặc để trong khu vực có súc vật

nuôi nguy hiểm (cất giấu cạnh chuồng chó dữ). Ma túy cất giấu được ngụy trang

36

hết sức kỹ lưỡng phòng khi có lực lượng chức năng bất ngờ kiểm tra.

Giá trị ma túy khi mua bán trao đổi là rất lớn, dù trong những năm qua các

cơ quan chức năng về phòng, chống tội phạm ma túy đã tăng cường kiểm tra giám

sát, pháp luật đã tăng tính chất nghiêm khắc và trừng trị cao hơn đối với các hành

vi phạm tội về ma túy nhưng số lượng người phạm tội về ma túy vẫn không giảm

mà còn gia tăng cả về hành vi, phương thức phạm tội và yếu tố đồng phạm ngày

càng phổ biến. Mua bán trái phép chất ma túy trở thành một “nghề” đem lại thu

nhập khổng lồ, lại không phải chịu bất kỳ thuế suất nào nên người nghiện ma túy

có tiềm lực về kinh tế sẵn sàng nhập một lượng lớn ma túy về, vừa sử dụng và

chia nhỏ ra bán lại cho các con nghiện hưởng chênh lệch giá.

Tội phạm ma túy xảy ra tập trung ở những khu vực đông dân cư, gần các

khu công nghiệp và có nhiều khu nhà trọ như ở các xã Tân Phú Trung, Tân Thạnh

Đông, Tân Thông Hội. Đây là địa bàn tập trung dân nhập cư lớn ở các địa phương

khác đến sinh sống và làm việc; có nhiều khu vực rừng cao su, kênh đào hết sức

dày đặc; tiếp giáp với Bình Dương chỉ cách nhau một đoạn sông Sài Gòn nên việc

mua bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy diễn ra rất thường xuyên. Lực

lượng chức năng rất khó khăn trong việc theo dõi truy bắt tội phạm về ma túy.

Thời điểm thực hiện tội phạm ma túy có thể diễn ra cả ngày lẫn đêm. Như

đã đề cập sự phân bố dân cư ở các xã, thị trấn trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh tại Bảng 2.4 có thể thấy sự phân bố dân cư trên địa bàn huyện

là không đồng đều. Trong khi đội ngũ cán bộ trong công tác tuần tra, giám sát tại

các xã, thị trấn kết hợp với Công an huyện Củ Chi có biên chế như nhau đối với

từng xã, thị trấn. Lực lượng chức năng còn mỏng lại phải quản lý một địa bàn rộng

lớn nên công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy gặp rất nhiều khó khăn.

Theo số liệu thống kê của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi giai đoạn từ năm 2015

đến năm 2019, hơn 85% bản án hình sự sơ thẩm về tội phạm má túy được đưa ra

37

xét xử thì thời gian thực hiện tội phạm diễn ra vào ban ngày và nhiều nhất là các

tội mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy; ban đêm chiếm 15% bản án hình sự

sơ thẩm về tội phạm má túy được đưa ra xét xử.

2.2.3. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo động cơ, mục đích phạm tội

Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, theo thống kê có khoảng 478

bản án hình sự sơ thẩm được đưa ra xét xử sơ thẩm tại Tòa án Nhân dân huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Tác giả đề tài nhìn nhận các đối tượng thực hiện

hành vi phạm về ma túy nhận thức được hành vi của mình là vi phạm pháp luật và

phải chịu sự trừng trị nghiêm khắc của pháp luật. Tuy nhiên, với lợi nhuận to lớn

từ việc phạm tội ma túy có được thì người phạm tội sẵn sàng làm bất kỳ mọi thứ

để thực hiện tội phạm đến cùng. Số lượng lớn người tham gia vận chuyển trái phép

chất ma túy vì hoàn cảnh khó khăn, hiểu biết về pháp luật kém, lại có lối sống

thích hưởng thụ, lười lao động nên luôn muốn tìm một công việc có thu nhập lớn,

từ đó trở thành những thành phần dễ tha hóa trở thành người phạm tội. Trên địa

bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, đối tượng nghiện ma túy có mặt trên

tất cả xã, thị trấn trên địa bàn; yêu cầu có một lượng lớn ma túy cung cấp sử dụng

hằng ngày, từ đó việc mua bán tàng trữ ma túy diễn ra thường xuyên và trở thành

một nghề nuôi sống; con nghiện tiếp tục có ma túy sử dụng vừa có thêm một khoản

thu nhập khủng từ việc mua bán, tàng trữ trái phép chất ma túy. Từ những phân

tích trên có thể thấy yếu tố “siêu lợi nhuận” là động cơ, mục đích phạm tội quan

trọng nhất để người phạm tội thực hiện tội phạm đến cùng, bất chấp sự nghiêm

khắc của pháp luật và sẵn sàng có những hành vi chống đối quyết liệt nếu bị phát

hiện và có thể phạm thêm nhiều tội danh khác liên quan đến xâm phạm tính mạng,

38

sức khỏe, chống đối người thi hành công vụ.

2.2.4. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo mức hình phạt áp dụng đối với người

phạm tội

Luận văn phân tích, thông kê mức hình phạt áp dụng đối với người phạm

tội ma túy của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi trên tổng số 478 bản án hình sự sơ

thẩm được đưa ra xét xử trên địa bàn huyện, mức hình phạt áp dụng đối với người

phạm tội về ma túy được tổng hợp tại Bảng Error! Reference source not found.,

cụ thể như sau:

Bảng 2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy xét theo mức hình phạt

áp dụng đối với người phạm tội trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019

Phạt tù đến 03 năm Phạt tù trên 03 năm đến 07 năm Phạt tù trên 07 năm đến 15 năm Phạm tù trên 15 năm đến 20 năm Năm

Tổng số bị cáo

Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ %

47 36.4 66 50.9 17 12.7 0 0 130 2015

58 35.8 86 53.2 18 11 0 0 162 2016

20 19.7 70 68.4 12 11.9 0 0 102 2017

43 32.7 69 52.9 19 14.4 0 0 131 2018

31 31.7 60 60.8 9 7.5 0 0 99 2019

0 0 125 40 32 70 56 15 12 Trung bình

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

39

Hồ Chí Minh

Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, trung bình mỗi năm Tòa án

nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh xét xử 125 bị cáo được đưa ra

xét xử sơ thẩm về tội phạm ma túy. Trong đó, phạm tội phạt tù đến 03 năm trung

bình mỗi năm xét xử 40 bị cáo chiếm 32%, phạt tù trên 03 năm đến 07 năm trung

bình mỗi năm xét xử 70 bị cáo chiếm 56%, phạt tù trên 07 năm đến 15 năm trung

bình mỗi năm xét xử 15 bị cáo chiếm 12%. Khung hình phạt từ trên 15 năm đến

20 năm không có bị cáo. Tội phạm về ma túy xảy ra trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí chủ yếu ở mức độ phạm tội nghiêm trọng và chiếm trên 50%

bị cáo bị xét xử sơ thẩm. Dưới sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp lãnh đạo, công tác

xét xử tội phạm ma túy trên địa bàn huyện được đội ngũ cán bộ ngành Tòa án

huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện nghiêm minh, xét xử đúng người,

đúng tội, đúng pháp luật. Trong những năm qua, công tác xét xử tội phạm ma túy

trên địa bàn huyện luôn chú trọng đến răng đe, phòng ngừa tội phạm đồng thời

giáo dục người phạm tội, xem xét các tình tiết yếu tố để tạo điều kiện cho bị cáo

có thái độ tốt nhận được sự khoan hồng của pháp luật. Tòa án Nhân dân huyện Củ

Chi tổ chức các phiên tòa xét xử lưu động các đối tượng phạm tội về ma túy để

vừa tuyên truyền vừa răng đe để đạt hiệu quả phòng ngừa tội phạm mức cao nhất.

2.2.5. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy xét theo đặc điểm nhân thân người phạm

tội

Đặc điểm nhân thân người phạm tội ma túy là tổng hợp các yếu tố đặc trưng

biểu hiện ra bên ngoài của người phạm tội ma túy được thu thập, tổng hợp, thống

kê lại nhằm mục đích bộc lộ những đặc điểm về cơ cấu tình hình tội phạm thông

qua những đặc điểm tương đồng về độ tuổi thực hiện hành vi phạm tội, giới tính,

trình độ học vấn, nghề nghiệp và theo tiền án, tiền sự của người phạm tội. Từ đó

có những đánh giá khách quan nhất về loại tội phạm ma túy mà những nhóm đối

tượng này gây ra, có những căn cứ đề xuất biện pháp phòng, chống, ngăn ngừa tội

40

phạm về ma túy tiếp diễn trong cộng đồng.

Theo thống kê, Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 đã đưa ra xét xử 487 án hình sự sơ

thẩm với 624 bị cáo đã thực hiện những hành vi phạm pháp luật có liên quan đến

ma túy. Trung bình mỗi năm, xét xử hình sự sơ thẩm về ma túy chiếm 36.1% trên

tổng số án hình sự chung được xét xử tại tòa. Đây là một con số hết sức báo động

về tình hình tội phạm ma túy. Tác giả nhận thấy sự đa dạng, cụ thể trong nhân thân

người phạm tội về ma túy qua nghiên cứu 478 hồ sơ vụ án về ma túy. Từ đó luận

văn rút ra một số yếu tố cơ bản về nhân thân người phạm tội về ma túy và được

trình bày cụ thể như sau:

Theo độ tuổi thực hiện tội phạm về ma túy

Từ thực tiễn xét xử, phân tích số liệu thống kê của Tòa án Nhân dân huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, độ

tuổi thực hiện tội phạm về ma túy được trình bày tại Error! Reference source

not found..

Bảng 2.6. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy xét theo độ tuổi thực hiện tội phạm trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019

Dưới 18 tuổi Từ 18 đến 30 tuổi Trên 30 tuổi

Năm Tổng số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Số bị cáo Tỷ lệ %

130 0 0 60.8 51 39.2 79 2015

162 1 0.6 54.3 73 45.1 88 2016

102 2 2 54.9 44 43.1 56 2017

131 1 1.5 57.3 54 41.2 75 2018

41

99 0 0 49.5 50 50.5 49 2019

125 1 0.8 69 55.2 55 44 Trung bình

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Từ bảng số liệu thống kê Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy xét theo độ tuổi

thực hiện tội phạm, có thể thấy độ tuổi từ 18 đến 30 tuổi chiếm tỷ lệ cao nhất

55.2%, tiếp theo là nhóm độ tuổi trên 30 tuổi chiếm tỷ lệ 44% và cuối cùng là

nhóm độ tuổi dưới 18 tuổi chiếm 0.8%. Độ tuổi phạm tội từ 18 tuổi trở lên chiếm

đến 99.2% tội phạm về ma túy được đưa ra xét xử sở thẩm trên địa bàn. Trong giai

đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, có sự trẻ hóa về độ tuổi phạm tội về ma túy khi

độ tuổi từ 18 đến 30 tuổi chiếm tỷ lệ cao trên 50%. Đây là nhóm độ tuổi đã hoàn

thiện quá trình nhận thức, làm chủ được hành vi và có đầy đủ năng lực trách nhiệm

hình sự đối với hành vi vi phạm pháp luật mà cá nhân người đó gây ra cho xã hội.

Gánh nặng từ gia đình và xã hội khi có phần đông số lượng người phạm tội trên

18 tuổi là rất lớn và trước hết là hậu quả về kinh tế - người chấp hành hình phạt ở

độ tuổi lao động gây ra tổn thất lớn về kinh tế, không tạo ra hoặc tạo ra của cải vật

chất hạn chế, ảnh hưởng trước tiên là gia đình có người phạm tội về ma túy, phải

chấp hành hình phạt tù trong độ tuổi lao động. Tiếp đến là xã hội phải gánh chịu

hậu quả từ người phạm tội ma túy gây ra khi mất đi một lao động trẻ trong xã hội,

gia đình người phạm tội không đảm bảo được thu nhập - gánh nặng về an sinh xã

hội và áp lực sinh hoạt của người phạm tội trong các trại giam.

Như đã trình bày ở trên, chúng ta đang đứng trước thời kỳ trẻ hóa của tội

phạm ma túy khi lối sống thực dụng, ngại va chạm, thích đua đòi, thể hiện của một

bộ phận thanh niên đang là một “ngòi nổ chậm” cho sự tăng vọt về tội phạm ma

túy trong thời gian tới. Đây là nhóm đối tượng rất dễ bị lôi kéo, dụ dỗ; mong muốn

42

làm giàu nhanh chóng nên nguy cơ phạm tội là rất cao.

Tội phạm về ma túy ở độ tuổi dưới 18 tuổi tuy chiếm tỷ lệ thấp nhưng có

chiều hướng gia tăng về hành vi phạm tội. Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm

2019, có sự gia tăng về tính chất, mức độ thực hiện hành vi phạm tội về ma túy ở

tuổi này (mức độ phạm tội ít nghiêm trọng ngày càng giảm, mức độ phạm tội

nghiêm trọng có chiều hướng gia tăng). Đây là độ tuổi chịu sự giáo dục từ gia

đình, nhà trường và xã hội nhưng đã thực hiện hành vi phạm tội về ma túy. Nguy

cơ ma túy “len lỏi” vào một bộ phận học sinh có lối sống không lành mạnh là rất

lớn. Đặt ra vấn đề lớn trong công tác phòng, chống tội phạm ma túy từ ba phía:

gia đình, nhà trường và xã hội đối với nhóm đối tượng dưới 18 tuổi.

Theo nghề nghiệp và trình độ học vấn

Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh phân theo nghề nghiệp của các bị cáo trước khi bị phạm tội. Cụ thể thể

hiện tại Error! Reference source not found..

Bảng 2.7. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh phân theo nghề nghiệp trước khi thực hiện hành vi phạm tội

Nghề khác Không nghề Lao động phổ thông Làm việc tự do

Năm

Tổng số bị cáo

Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ %

130 15 11.5 20 15.4 30 23.1 65 50 2015

162 5.6 39 24.1 22 13.6 92 56.7 9 2016

102 7.8 25 24.5 16 15.7 53 52 8 2017

131 12 9.2 21 16 20 15.3 78 59.5 2018

43

99 5 5.1 20 20.2 16 16.2 58 58.5 2019

125 10 8 25 20 21 16.8 69 55.2 Trung bình

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Qua số liệu thống kê của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, quá trình nghiên cứu hồ sơ 487

án hình sự sơ thẩm với 624 bị cáo và tổng hợp tại Bảng 2.7 về nghề nghiệp của

các bị cáo trước khi thực hiện tội phạm về ma túy cho kết quả như sau:

Đối với bị cáo không có nghề nghiệp chiếm tỷ lệ cao nhất trên 50% (55.2%).

Nhóm đối tượng phạm tội như đã phân tích ở Bảng 2.6 là nhóm tuổi đang trong

độ tuổi lao động chiếm đến 99.2% nhưng số người không có nghề nghiệp lại chiếm

trên 50% số bị cáo thực hiện tội phạm ma túy. Đây là những con số rất đáng báo

động, đòi hỏi trước hết cần thực hiện chính sách về rà soát các đối tượng đang

trong độ tuổi lao động nhưng chưa có việc làm để có định hướng trong công tác

tổ chức hướng nghiệp, dạy nghề cho người lao động, tạo công ăn việc làm cho

người lao động, giảm bớt gánh nặng cho xã hội. Đây là hoạt động cần thiết để hạn

chế tối đa hình thành những thành phần xã hội xấu không có việc làm ổn định dẫn

đến suy nghĩ lệch lạc và có khả năng hình thành tội phạm, đặc biệt là tội phạm ma

túy trong tương lai.

Đối với bị cáo làm các công việc tự do, đây là công việc có thu nhập không

ổn định. Công việc chủ yếu dừng lại ở việc “ai thuê gì làm đó” chứ không có một

nghề cụ thể. Bị cáo làm các công việc tự do chiếm 20% trong cơ cấu tình hình tội

phạm ma túy theo nghề nghiệp. Những đối tượng làm nghề này nhận thức về pháp

luật chưa cao, không được trang bị cơ sở kiến thức cần thiết về hành vi vi phạm

pháp luật. Đây là đối tượng dễ được thuê vận chuyển hoặc mua bán trái phép chất

44

ma túy. Mặc dù Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức

thường xuyên các phiên tòa lưu động xét xử sơ thẩm tội phạm ma túy, Ủy ban

Nhân dân các cấp có những hoạt động tuyên truyền về phòng chống tội phạm ma

túy. Tuy nhiên, các hoạt động trên chưa thu hút được sự quan tâm, nhận thức của

đối tượng làm nghề tự do chưa hiểu hết mục đích phiên tòa lưu động cũng như

hoạt động tuyên truyền nên đây là nhóm đối tượng có nguy cơ phạm tội về ma túy

khá cao nhưng có khả năng hạn chế tình hình tội phạm về ma túy nếu có định

hướng phù hợp.

Đối với các bị cáo làm nghề khác như buôn bán, đánh cá, thợ hồ, sửa xe

chăn nuôi,… đây là nhóm người có công việc tương đối ổn định. Tuy nhiên, trong

cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi theo cơ cấu nghề

nghiệp chiếm 16.8%. Công việc chủ yếu của nhóm người này thường là những

công việc nhàn rỗi và các công việc sử dụng sức người là chủ yếu. Đây là những

công việc tiếp xúc với rất nhiều thành phần trong xã hội, thu nhập lại bấp bênh

nên đây cũng là nhóm đối tượng có nguy cơ phạm tội về ma túy tương đối cao do

núp bóng những công việc có khả năng tiếp xúc với người khác, việc thực hiện tội

phạm về ma túy được thực hiện dễ dàng hơn.

Huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh là nơi tập trung nhiều khu công

nghiệp lớn như khu Công nghiệp Tây Bắc, khu Công nghiệp Tân Phú Trung, khu

Công nghiệp Đông Nam,… đây là nơi thu hút rất đông lao động phổ thông trong

và ngoài huyện đến làm việc. Thu nhập tương đổi ổn định, đơn hàng đều đặn và

thường xuyên tăng ca nên nhóm này có tỷ lệ phạm tội về ma túy tương đối thấp,

chiếm 8% trong cơ cấu tình hình tội phạm ma túy theo nghề nghiệp. Nhóm này

phạm tội chủ yếu do ở trong các khu nhà trọ, thường xuyên tiếp xúc với những

thành phần xấu của xã hội, lại có tâm lý làm giàu bất chính, muốn kiếm thêm

nguồn thu nhập khác ngoài tiền lương nên rất dễ bị các đối tượng tội phạm lôi kéo,

45

rủ rê vào con đường phạm tội.

Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh phân theo trình độ học vấn của các bị cáo. Cụ thể thể hiện tại Error!

Reference source not found..

Bảng 2.8. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh phân theo trình độ học vấn

Tiểu học Trung học cơ sở Trung học phổ thông

Năm Tổng số bị cáo

Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ %

130 40 30.8 78 60 10 9.2 2015

162 68 42 83 51.2 11 6.8 2016

102 27 26.5 59 57.8 16 15.7 2017

131 35 26.7 81 61.8 15 11.5 2018

99 30 30.3 60 60.6 9 9.1 2019

125 40 32 72 57.6 13 10.4 Trung bình

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Từ số liệu thống kê của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh về trình độ học vấn của các bị cáo phạm tội ma túy trên địa bàn huyện giai

đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, tác giả nhận thấy bị cáo có trình độ học vấn ở

cấp trung học cơ sở chiếm trên 50% (57.6%) cơ cấu tình hình tội phạm ma túy

phân theo học vấn. Tuy nhiên đến 99% bị cáo trong nhóm đối tượng này chưa

hoàn thành chương trình học trung học cơ sở. Việc học sinh đang trong độ tuổi đi

học mà nghỉ học luôn được chính quyền địa phương đến vận động và tạo điều kiện

46

để có thể tiếp tục việc học. Tuy nhiên, việc vận động thường không đạt được kết

quả như mong muốn. Từ đây học sinh không hoàn thành cấp học ở bậc trung học

cơ sở không có khả năng vào học các trường nghề và khó khăn trong việc tìm kiếm

công việc ổn định trong tương lai, xuất hiện nguy cơ trở thành đối tượng dễ bị lôi

kéo và dụ dỗ vào con đường phạm tội. Đối với cơ cấu tình hình tội phạm ma túy

phân theo học vấn ở cấp tiểu học chiếm 32%, chủ yếu ở những gia đình có kinh tế

khó khăn, đông con, nên phải nghỉ học từ sớm. Đây là nhóm đối tượng thuộc diện

hạn chế kinh tế, thu nhập bấp bênh nên luôn có tâm lý làm việc kiếm tiền nhanh,

dễ sa đà vào các công việc phi pháp nhất là tội phạm về ma túy. Cơ cấu tình hình

tội phạm ma túy phân theo học vấn ở cấp trung học phổ thông chiếm tỷ lệ thấp

nhất là 13%, đây là nhóm đối tượng lười lao động, thích lối sống hưởng thụ, 99%

người phạm tội thuộc nhóm đối tượng này chưa tốt nghiệp trung học phổ thông.

Đây là thành phần tội phạm phạm tội có mưu tính, lập kế hoạch trước khi thực

hiện hành vi phạm tội liên quan đến ma túy. Công tác đấu tranh với nhóm đối

tượng này rất khó khăn và cần có những biện pháp phòng, chống tội phạm về ma

túy ở nhóm đối tượng này một cách hiệu quả trong thời gian tới.

Theo giới tính của người phạm tội

Trên cơ sở thống kê tội phạm ma túy bị đưa ra xét xử trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, từ thực tiễn nghiên cứu 478 bản hình sự sở phẩm

với 624 bị cáo đã xác định cơ cấu tình hình tội phạm ma túy phân theo giới tính

của người phạm tội được thể hiện tại Error! Reference source not found..

Bảng 2.9. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy phân theo giới tinh trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019

Nam Nữ

Năm Tổng số bị cáo

Số bị cáo Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ %

47

130 121 93.1 9 6.9 2015

162 149 92 13 8 2016

102 93 91.2 9 8.8 2017

131 119 90.8 12 9.2 2018

99 89 89.9 10 10.1 2019

125 114 91.2 11 8.8 Trung bình

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Qua cơ cấu tình hình tội phạm ma túy phân theo giới tính trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, tác giả

nhận thấy bị cáo phạm tội về ma túy trên địa bàn huyện chiếm 90% (91.2%) là

nam. Trung bình mỗi năm Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

xét xử sơ thẩm hình sự về ma túy thì có đến 114/125 bị cáo là nam giới phạm tội,

bị cáo phạm tội về ma túy là nữ chỉ chiếm 8.8% tội phạm ma túy bị đưa ra xét xử.

Tuy nhiên tỷ lệ nữ phạm tội trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 có dấu

hiệu tăng từ 6.9% năm 2015 lên 10.1% năm 2019. Nhóm đối tượng nữ phạm tội

về ma túy còn có chiều hướng gia tăng về mức độ vi phạm đòi hỏi cần có nhiều

biện pháp quyết liệt hơn cho nhóm đối tượng này trong thời gian tới.

Theo tiền án, tiền sự

Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh giai đoạn năm 2015 đến năm 2019 phân theo tiền án, tiền sự thể hiện tại

48

Error! Reference source not found..

Bảng 2.10. Cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn năm 2015 đến năm 2019 phân theo tiền án, tiền sự

Tiền án Tiền sự

Năm

Tổng số bị cáo Số bị cáo Tỷ lệ % Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Tái phạm, tái phạm nguy hiểm

130 30 23.1 19 63.3 4 3.1 2015

162 35 21.6 27 77.1 5 3.1 2016

102 26 25.5 18 69.2 3 2.9 2017

131 29 22.1 16 55.2 5 3.8 2018

99 23 23.2 17 73.9 6 6.1 2019

19 65.5 5 4 125 29 23.2 Trung bình

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, Tòa án Nhân dân huyện Củ

Chi xét xử 478 án hình sự sơ thẩm với 624 bị cáo về tội phạm ma túy. Trong đó,

bị cáo có tiền án chiếm trên 20% (23.2%) số bị cáo xét xử và bị cáo có tiền sự

chiếm 4% số bị cáo xét xử. Tuy nhiên về yếu tố tái phạm, tái phạm nguy hiểm của

các bị cáo đã có tiền án chiếm tỷ lệ rất cao trên 60% (65.5%) số bị cáo có tiền án.

Đây là những con số đáng báo động về tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn

huyện. Tỷ lệ có tiền án, tiền sự chiếm ¼ tội phạm ma túy xét xử và tỷ lệ tái phạm,

tái phạm nguy hiểm luôn ở mức cao trên 60%. Việc tái hòa nhập cộng đồng đối

với người chấp hành xong án phạt còn nhiều hạn chế, việc hướng nghiệp tạo công

49

ăn việc làm cho công dân sau khi chấp hành án phạt còn gặp nhiều khó khăn. Tỷ

lệ công dân sau khi chấp hành sau án phạt tiếp tục thực hiện hành vi phạm tội với

cường độ lớn cho thấy không hiệu quả trong chính sách giáo dục người phạm tội.

Cần có những biện pháp phù hợp kéo giảm tình trạng có tiền án, tiền sự, tái phạm

và tái phạm nguy hiểm. Đây là thách thức lớn đối với cơ quan chức năng, từng địa

phương, gia đình và toàn xã hội trong công tác quản lý giáo dục và tái hòa nhập

cộng đồng đối với người phạm tội sau khi chấp hành xong hình phạt.

Theo tỷ lệ nghiện ma túy

Về cơ cấu tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 so với tỷ lệ người nghiện ma

túy trên địa bàn, tác giả luận văn sử dụng thống kê 478 án hình sự sơ thẩm được

Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi xét xử kết hợp với thông số về người nghiên ma

túy trên địa bàn huyện của Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội huyện Củ

Chi. Trong tổng số 478 án hình sự sơ thẩm với 624 được Tòa án Nhân dân huyện

Củ Chi xét xử giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 có đến 412/624 bị cáo dương

tính với chất ma túy khi bị bắt giữ, chiếm tỷ lệ 66%, số người dương tính với chất

ma túy khi bị bắt giữ chiếm tỷ lệ ngày càng cao. Theo thống kê Phòng Lao động -

Thương binh và Xã hội huyện Củ Chi về tỷ lệ người cai nghiện ma túy trên địa

bàn huyện thể hiện ở Error! Reference source not found..

Bảng 2.11. Thống kê số người nghiện ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn năm 2015 đến năm 2019

Tỷ lệ % Năm Tổng số người cai nghiện ma túy Số người cai nghiện bắt buộc

1652 301 18.2 2015

1759 329 18.7 2016

1923 345 17.9 2017

50

1956 349 17.8 2018

2041 423 20.7 2019

Nguồn: Số liệu thống kê của Phòng Lao động - Thương bình và Xã hội

huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Đây là những con số đáng báo động về tình hình tội phạm ma túy đang diễn

biến vô cùng phức tạp. Nguy cơ cao một cơ số người nghiện ma túy vi phạm pháp

luật về ma túy để có tiền tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy. Từ Bảng 2.11 cho

thấy, số người cai nghiện bắt buộc tại các trung tâm cai nghiện trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh chiếm tỷ lệ khoảng 18%, còn lại 82% số người

nghiện ma túy cai nghiện tại địa phương nơi mình cư trú. Đây là nhóm đối tượng

hết sức phức tạp và công tác quản lý gặp rất nhiều khó khăn. Nguy cơ người cai

nghiện tiếp tục sử dụng ma túy và tiến hành các hành vi vi phạm pháp luật về ma

túy là rất cao. Tỷ lệ người nghiện ma túy tái nghiện chiếm 55%. Từ những vấn đề

trên đặt ra, vấn đề lớn cho công tác phòng chống tội phạm về ma túy, quản lý

người nghiện ma túy cai nghiện và sau cai nghiện một cách có hệ thống và chặt

chẽ ở từng địa phương. Đây là vấn đề chung không chỉ của các cơ quan chức năng

mà của toàn xã hội cần chung tay, góp sức để phòng, chống đẩy lùi tệ nạn về ma

túy một cách hiệu quả nhất.

2.3. Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 là những thông số

biểu thị mức độ tăng trưởng, thay đổi của tình hình tội phạm ma túy. Để đánh giá

sự thay đổi về động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy, tác giả sử dụng

phương pháp so sánh định gốc và so sánh liền kề để phân tích đánh giá sự thay đổi

51

của tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện. Luận văn tác giả sử dụng số liệu

thống kê về số án hình sự về ma túy và số bị cáo được đưa ra xét xử sơ thẩm trên

địa bàn huyện trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019.

2.3.1. Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh theo phương pháp so sánh định gốc

Đây là phương pháp so sánh đánh giá tổng quan tình hình tội phạm ma túy

trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh trong cả một giai đoạn 05 năm

từ năm 2015 đến năm 2019 để từ đó có những đánh giá về diễn tiến tình hình tội

phạm ma túy trên địa bàn. Từ số liệu thống kê của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi

về án hình sự sơ thẩm xét xử với 478 bản án, xét xử 624 bị cáo phạm tội về ma

túy được tổng hợp tại Error! Reference source not found..

Bảng 2.12. Diễn tiến tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 bằng phương pháp so sánh định gốc

Số vụ Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ % Năm

110 100 130 100 2015

109 99.1 162 124.6 2016

76 69.1 102 78.5 2017

104 94.5 131 100.8 2018

79 71.8 99 76.2 2019

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Qua thống kê Error! Reference source not found., có thể thấy trong giai

đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh, số vụ án hình sự về ma túy trong giai đoạn này có chiều hướng biến đổi liên

52

tục, tăng giảm không đều. Cụ thể, năm 2016 giảm 01 vụ (99.1%) so với năm 2015,

năm 2017 giảm 34 (69.1%) vụ so với năm 2015, năm 2018 giảm 06 vụ (94.5%)

so với năm 2015, năm 2019 giảm 31 vụ (71.8%) so với năm 2015. Số vụ trong

giai đoạn này có chiều hướng giảm, tuy nhiên số lượng bị cáo lại có chiều hướng

tăng, giảm thay đổi qua từng năm. Cụ thể, năm 2016 số bị cáo tăng 32 bị cáo

(124.6%) so với năm 2015, năm 2017 số bị cáo giảm 28 bị cáo (78.5%) so với

năm 2015, năm 2018 số bị cáo tăng 01 bị cáo (100.8%), năm 2019 số bị cáo giảm

31 bị cáo (76.2%). Từ số liệu trên, đặt ra vấn đề về số vụ án hình sự ma túy trong

giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 nhìn chung có chiều hướng giảm. Tuy nhiên,

khi xem xét về số bị cáo phạm tội thì lại tăng cao và yếu tố đồng phạm ngày càng

phổ biến. Cụ thể, năm 2015 có 110 vụ và 130 bị cáo (20 bị cáo có yếu tố đồng

phạm), năm 2016 có 109 vụ và 162 bị cáo (53 bị cáo có yếu tố đồng phạm), năm

2017 có 76 vụ và 102 bị cáo (26 bị cáo có yếu tố đồng phạm), năm 2018 có 104

vụ và 131 bị cáo (27 bị cáo có yếu tố đồng phạm), năm 2019 có 79 vụ và 99 bị cáo

(20 bị cáo có yếu tố đồng phạm). Từ đó đòi hỏi các phương hướng đấu tranh

phòng, chống tội phạm về ma túy trong thời gian tới phải chú trọng hơn về yếu tố

đồng phạm. Tội phạm về ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi không còn dừng lại ở

hình thức tội phạm đơn lẻ mà đang vận động theo hướng tội phạm hoạt động theo

nhóm, có tổ chức, phân công nhiệm vụ rõ ràng, nguy cơ bỏ lọt tội phạm là rất lớn.

Đặt ra vấn đề mới trong đấu tranh phòng ngừa tội phạm ma túy trong tình hình

mới.

2.3.2. Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh theo phương pháp so sánh liền kề

Phương pháp so sánh định gốc để đánh giá khái quát diễn tiến tình hình tội

phạm ma túy trong một giai đoạn nhất định. Tuy nhiên để có những đánh giá cụ

thể hơn về tình hình tội phạm ma túy, cần xem xét đánh giá qua từng năm từ năm

2015 đến năm 2019 để thấy rõ diễn tiến tình hình tội phạm ma túy thay đổi qua

53

từng năm. Động thái (diễn tiến) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh theo phương pháp so sánh liền kề được thể hiện ở

Error! Reference source not found..

Bảng 2.13. Diễn tiến tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 theo phương pháp so sánh liền kề

Năm Số vụ Tỷ lệ % Số bị cáo Tỷ lệ %

110 100 130 100 2015

109 99.1 162 124.6 2016

76 69.7 102 63 2017

104 136.8 131 128.4 2018

79 76 99 75.6 2019

Nguồn: Số liệu thống kê của Tòa án nhân dân huyện Củ Chi Thành phố

Hồ Chí Minh

Theo thống kê của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh,

qua nghiên cứu 478 bản ánh hình sự sơ thẩm về ma túy với 624 bị cáo đã được

Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi xét xử sơ thẩm, trong giai đoạn từ năm 2015 đến

năm 2016, số vụ án hình sự sơ thẩm không có sự thay đổi đáng kể, chỉ giảm 01 vụ

(0.9%) so với năm 2015, tuy nhiên số bị cáo lại tăng nhanh, tăng 32 bị cáo (24.6%)

so với năm 2015. Trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2017, số vụ án hình sự

sơ thẩm giảm 33 vụ (30.3%) so với năm 2016, số bị cáo cũng giảm 60 bị cáo (37%)

so với năm 2016. Trong giai đoạn từ năm 2017 đến năm 2018, số vụ án hình sự

sơ thẩm tăng 28 vụ (36.8%) so với năm 2017, số bị cáo tăng 29 bị cáo (28.4%) so

với năm 2017. Giai đoạn từ năm 2018 đến năm 2017, số vụ án hình sự sơ thẩm

giảm 24 vụ (24%) so với năm 2018, số bị cáo giảm 32 bị cáo (24.4%) so với năm

54

2018. Từ những thống kê ở Error! Reference source not found., tác giả nhận

định công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh còn nhiều hạn chế và có tính không liên tục; chưa phát

huy, giữ vững những kết quả trong đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy đã

đạt được. Trong giai đoạn từ năm 2016 đến năm 2017, tình hình tội phạm ma túy

giảm rõ về cả số án hình sự sơ thẩm và số bị cáo; tuy nhiên đến giai đoạn từ năm

2017 đến năm 2018, tình hình tội phạm ma túy lại có dấu hiệu tăng trở lại và tăng

gần với số lượng án hình sự sơ thẩm và bị cáo của năm 2016 và lại tiếp tục giảm

ở năm 2019. Nhìn chung việc đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trên địa

bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh không ổn định và thay đổi với biên độ

lớn qua từng năm. Từ những đánh giá trên, cần có những biện pháp cụ thể để phát

huy kết quả đã đạt được về kéo giảm tình hình tội phạm ma túy. Tiếp tục vận dụng,

phát huy và giữ vững công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm về ma túy trong

những năm kế tiếp.

2.4. Thiệt hại (tính chất) tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Bất kỳ loại tội phạm nào đều có những tác động xấu đối với xã hội. Những

thiệt hại trên thực tế không thể nào phủ nhận và hậu quả của tội phạm gây ra phải

cần một thời gian dài để khắc phục. Tội phạm về ma túy trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh gây thiệt hại đến mọi đặt đời sống kinh tế xã hội.

Trên thực tế chứng minh và qua nghiên cứu tìm hiểu về thực trạng, diễn tiến, cơ

cấu tình hình tội phạm trên thực tế tại địa bàn trong giai đoạn từ năm 2015 đến

năm 2019, tác giả luận văn đưa ra một số đánh giá chung về tình hình tội phạm

đang diễn ra trên địa bàn:

Trên thực tế, tội phạm ma túy không phải là một tội phạm mới xuất hiện

mà đã xuất hiện từ rất lâu trên địa bàn huyện Củ Chi. Tuy nhiên, trong thời gian

05 năm trở lại đây đang có chiều hướng tăng nặng về tính chất và mức độ vi phạm

55

của hành vi phạm tội về ma túy. Số lượng mua bán, tàng trữ ma túy bị phát hiện

xử lý tăng qua từng năm, yếu tố đồng phạm có tổ chức ngày càng rõ ràng. Không

dừng lại ở đó, tình hình an ninh trật tự trong nhưng năm qua trên địa bàn huyện

Củ Chi hết sức bất ổn. Lượng người dân nơi khác đến sinh sống làm việc ở các

khu công nghiệp tăng nhanh qua từng năm, khu nhà trọ mọc lên nhanh hầu hết là

tự phát để phục vụ lượng công nhân từ vùng khác về sinh sống, làm việc nên công

tác quản lý gặp rất nhiều khó khăn. Việc khai báo cư trú còn lỏng lẻo, tạo điều

kiện thuận lợi cho tội phạm về ma túy có cơ hội sinh sôi và phát triển. Thực tế đã

chứng minh, tội phạm về ma túy được Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi đưa ra xét

xử chiếm trung bình 96/266 vụ (36.1%). Đây là một con số không hề nhỏ, báo

động tính nguy hiểm của loại tội phạm này nếu không có định hướng chiến lược

về phòng, chống và sẽ còn tăng cao trong thời gian tới.

Đánh giá về công tác phòng, chống tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ

Chi là chưa ổn định. Như đã phân tích ở phần diễn tiến tình hình tội phạm ma túy

trên địa bàn huyện Củ Chi, về tổng thể có thể khống chế được tình hình tội phạm

ma túy; khi qua từng năm, trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, số án hình

sự sơ thẩm về ma túy giảm rõ rệt qua các năm nhưng lại mang tính không ổn định

khi năm đầu giảm năm sau lại tăng mạnh trở lại. Đánh giá trên thực tế, công tác

đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi còn khá chủ

quan, không quyết liệt trong công tác chuyên môn về ngăn ngừa, khống chế tội

phạm ma túy. Tội phạm giảm đi một thời gian đã có dấu hiệu gia tăng trở lại. Chưa

đi sâu và gốc rễ vấn đề để loại trừ tội phạm ma túy ra ngoài xã hội.

Tội phạm về ma túy đang có dấu hiệu trẻ hóa, đối tượng phạm tội trên 18

tuổi chiếm đến 99.2%; trong đó, độ tuổi từ 18 đến 30 tuổi chiếm đến 55.2%. Đây

là những “con số biết nói” vì tính nguy hiểm của tình hình tội phạm ma túy và tạo

gánh nặng lớn đối với xã hội khi một lượng lớn công dân đang ở độ tuổi lao động

không thể sử dụng. Từ vấn đề trẻ hóa về tội phạm ma túy, có thể thấy đối tượng

56

phạm tội đã tiếp xúc với ma túy từ giai đoạn rất sớm và hậu quả là vi phạm pháp

luật về ma túy bất chấp sự nghiêm cấm của pháp luật. Việc tuyên truyền, vận động

về công tác phòng, chống tội phạm ma túy diễn ra thường xuyên; tuy nhiên bộ

phận người dân thiếu hiểu biết về pháp luật lại ham muốn sự “siêu lợi nhuận” của

tội phạm ma túy để bất chấp thực hiện đến cùng hành vi phạm tội. Theo thống kê

của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi, bị cáo có trình độ học vấn tiểu học chiếm

32%, 52.7% có trình độ học vấn trung học cơ sở. Tỷ lệ bỏ học sớm tỷ lệ thuận với

không có việc làm hoặc việc làm không ổn định chiếm đến 92%, chỉ có 8% bị cáo

xét xử sơ thẩm tội phạm ma túy đang là lao động phổ thông trong các khu công

nghiệp và 10.4% bị cáo ở trình độ học vấn bậc trung học phổ thông. Giáo dục tốt

được xem là chính sách tốt nhất để kéo giảm tình hình tội phạm ma túy trên địa

bàn. Khi không có nghề nghiệp ổn định, học vấn thấp, không có khả năng tìm việc

thì nguy cơ phạm tội về ma túy là rất cao. Người phạm tội lại có tâm lý lười lao

động, muốn kiếm tiền thật nhanh nên dù đã được học các lớp học nghề hoặc hướng

dẫn làm các công việc phổ thông trong thời gian chấp hành hình phạt nhưng sau

đó lại tiếp tục vi phạm pháp luật về ma túy với tỷ lệ tương đối cao trên 20% và có

trên 70% số bị cáo sau khi chấp hành sau hình phạt tù lại tiếp tục phạm tội về ma

túy với tình tiết tái phạm, tái phạm nguy hiểm.

Đánh giá về dân cư, huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh trong giai đoạn

từ năm 2015 đến năm 2019 là địa bàn ngày càng phức tạp về lượng người từ những

địa phương ngoài đến sinh sống và làm việc ngày càng đông. Công tác quản lý,

khai báo cư trú và xử lý người vi phạm còn rất lỏng lẻo. Tạo điều kiện cho tội

phạm ma túy có môi trường thuận lợi để phát triển. Huyện Củ Chi là một huyện

rộng của thành phố, dân cư lại phân bố không đều, là địa bàn rất dễ cho tội phạm

ma túy ẩn nấp và phạm tội. Người nghiện ma túy cai nghiện trong cộng đồng tính

tới năm 2018 là 1618/2041 người và chiếm 79.3%. Nếu công tác quản lý không

chặt chẽ, những đối tượng này có nguy cơ tái nghiện là rất cao và nguy hiểm hơn

57

là bổ sung vào nhóm đối tượng phạm tội ma túy. Việc các đối tượng thường xuyên

tụ tập mua bán và sử dụng ma túy ảnh hưởng lớn đến đời sống xã hội, gây tâm lý

hoang mang cho người dân sinh sống ở các khu vực vắng người qua lại, hạn chế

ra đường vào buổi chiều tối, đồng thời gây ảnh hưởng đến đời sống của những

người lao động làm việc về đêm. Tại các khu công nghiệp, công nhân làm tăng ca

vào buổi tối, gây hoang mang cho một bộ phận lớn công nhân. Địa bàn huyện Củ

Chi là nguồn cung cấp cao su, các cây công nghiệp và các vườn cây ăn trái lớn.

Tuy nhiên, dưới sự phát triển tình hình tội phạm ma túy, việc các đối tượng thường

xuyên tụ tập ở những nơi vắng vẻ; thực hiện mua bán và sử dụng ma túy; vấn đề

về tiêm chích và nguy cơ lây nhiễm HIV/AIDS trong cộng đồng đang ở mức báo

động. Trong những năm qua, công tác tuần tra ở những điểm nóng về ma túy luôn

được triển khai. Tuy nhiên, địa bàn hoạt động của tội phạm ma túy rất rộng mà lực

lượng kiểm tra còn tương đối mỏng và còn phụ thuộc nhiều vào dân quân tự vệ ở

các xã nên về nghiệp vụ trong công tác phòng, chống tội phạm ma túy chưa được

tập huấn chuyên sâu, bài bản.

Trước tình hình trên, vấn đề lớn cho các ban, ngành, đoàn thể, người dân

trên địa bàn huyện Củ Chi cần có những chính sách mới. Trước hết là tăng cường

giáo dục, tạo công ăn việc làm cho người lao động, tuyên truyền nhân rộng công

tác đấu tranh phòng chống tội phạm về ma túy, quản lý người đang cai nghiện và

sau cai nghiện đạt hiệu quả cao. Trên địa bàn, tăng cường công tác kiểm tra, quản

lý nơi cư trú; chính sách cải thiện đời sống người dân, nâng cao dân trí; củng cố

và xây dựng đội ngũ cán bộ có chuyên môn nghiệp vụ cao trong công tác phòng

ngừa tội phạm ma túy; đem lại sự an tâm cho người dân sinh sống trên địa bàn

huyện, sự tin tưởng đối với các doanh nghiệp đầu tư vào huyện Củ Chi; tạo động

lực để phát triển kinh tế, cơ sở hạ tầng và đẩy lùi tội phạm, đặc biệt là tội phạm về

58

ma túy.

2.5. Thực trạng tình hình tội phạm ma túy ẩn trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh

Đây là phần chìm của tảng băng mang tên "Tình hình tội phạm ma túy trên

địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh". Việc đánh giá về tình hình tội

phạm ma túy ẩn muốn có độ chính xác cao nhất phải dựa vào tình hình tội phạm

ma túy rõ. Từ đó có nguồn cơ sở lý luận gắn liền với thực tiễn để chứng minh cho

"phần chìm" tội phạm ma túy ẩn.

Thực tế trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh tồn tại cả ba

hình thức ẩn của tội phạm ma túy bao gồm: tội phạn ma túy ẩn tự nhiên (khách

quan), tội phạm ma túy ẩn nhân tạo (chủ quan) và tội phạm ma túy ẩn thống kê.

2.5.1. Nguyên nhân ẩn của tội ma túy ẩn tự nhiên (khách quan)

Tội phạm ma túy có tính chất, mức độ nguy hiểm cao trong xã hội. Người

phạm tội về ma túy luôn phải gánh chịu hậu quả pháp lý hết sức nặng nề. Do đem

lại nguồn thu “siêu lợi nhuận” và khi bị phát hiện sẽ phải chịu hình thức xử lý

nghiêm của pháp luật nên việc che giấu, lên kế hoạch thực hiện phạm tội luôn phải

chi tiết và có nhiều phương án tiến hành tội phạm một cách thuận tiện nhằm che

giấu hành vi phạm tội trước cơ quan điều tra.

Tội phạm ma túy tiến hành hoạt động phạm tội với trên 90% là người dương

tính với ma túy chuyển dịch từ người sử dụng chất ma túy trở thành người phạm

tội về ma túy. Đây là đối tượng chuyên nghiệp và có khả năng đã phạm tội rất

nhiều lần trước khi bị phát hiện. Xem xét nhân thân người phạm tội về tội phạm

ma túy có thể nhận thấy có trên 90% đối tượng có nhân thân xấu tái phạm, tái

phạm nguy hiểm và có nhiều tiền án tiền sự liên quan đến ma túy hoặc các tội danh

khác. Tình trạng nghề nghiệp của nhóm đối tượng phạm tội ma túy thường không

ổn định và lấy nghề “buôn bán, vận chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy” làm

59

nguồn thu nhập chính nuôi sống bản thân và gia đình nên tính chuyên nghiệp của

“nghề” này được đẩy lên ở mức độ cao nhất. Tội phạm ma túy có thể được xem là

một gia đình tội phạm khi người phạm tội luôn hoạt động một cách tinh vi, kín

đáo khi thực hiện tội phạm. Khách hàng của đối tượng phạm tội về ma túy là

những người có quen biết từ trước hoặc có quan hệ trong gia đình, hoạt động trong

một vòng khép kín và hạn chế tiếp xúc bên ngoài nên việc điều tra, xử lý tội phạm

về ma túy gặp rất nhiều khó khăn. Người phạm tội về ma túy hành nghề dưới hình

thức ẩn danh, thực hiện hành vi phạm tội thông qua các nghề khác như buôn bán,

xe ôm, làm trang trại, giả làm người tàn tật, sử dụng trẻ em, phụ nữ… nhằm che

giấu quá trình thực hiện hành vi phạm tội và luôn có biện pháp phi tang chứng cứ

khi có lực lượng chức năng kiểm tra. Chính vì những lý do trên, có thể thấy tội

phạm về ma túy có tính ẩn danh trong xã hội rất cao và rất khó bị phát hiện xử lý

và đang có xu hướng hoạt động theo nhóm có kế hoạch cụ thể rõ ràng nên việc xử

lý tội phạm ma túy gặp rất nhiều khó khăn và chỉ có thể tiến hành điều tra xử lý

khi tội phạm, nhóm tội phạm đã hoạt động được một thời gian dài (phạm tội nhiều

lần) và khó khăn trong triệt tiêu hoàn toàn đường dây tội phạm ma túy.

Nhìn chung tội phạm về ma túy là nhóm tội phạm khuyết vì không có người

bị hại một cách rõ ràng như các nhóm tội phạm khác. Người bị hại trực tiếp ở đây

có thể nói đến là người sử dụng trái phép chất ma túy từ người bán (bị hại nhưng

trên tinh thần tự nguyện cao), trẻ em, người mất năng lực hành vi dân sự bị dụ dỗ,

lôi kéo thực hiện hành vi phạm tội về ma túy. Nhóm người dân sống gần khu vực

có đối tượng sử dụng chất ma túy và có các hành vi tiêm chích ma túy là nhóm bị

hại gián tiếp từ người có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy gây ra. Tuy nhiên,

với tâm lý không tin tưởng vào các chính sách bảo vệ người tố cáo, báo cáo hành

vi vi phạm và sợ bị trả thù, việc tố cáo hành vi liên quan đến tội phạm ma túy của

người dân còn rất hạn chế và hầu như không được diễn ra. Vì vậy tội phạm về ma

túy vẫn đang diễn ra hằng ngày nhưng chính sự cam chịu, tâm lý thờ ơ, sợ bị trả

60

thù của đại bộ phận người dân trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

làm cho tội phạm về ma túy vẫn tiếp diễn trên địa bàn. Cơ quan chức năng luôn đi

sau các đối tượng phạm tội về ma túy và hạn chế về mặt thông tin vì chỉ cần có sự

xuất hiện cơ quan chức năng thì tội phạm ma túy sẽ ngưng hoạt động, đổi địa điểm,

phi tang chứng cứ nên công tác đấu trong phòng, chống tội phạm ma túy gặp nhiều

khó khăn và không hiệu quả. Tin báo tố giác tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma

túy của người dân là một thông tin rất quan trọng để cơ quan chức năng định hướng

điều tra, khoanh vùng khu vực để có các biện pháp truy bắt tội phạm ma túy cụ

thể, rõ ràng và triệt phá hoàn toàn đường dây phạm tội.

Tội phạm ma túy không chỉ diễn ra đơn thuần tại một địa phương cụ thể mà

còn có thể hoạt động trên một phạm vi hết sức rộng lớn (liên quận, huyện, liên

tỉnh và có cả yếu tố xuyên quốc gia…). Việc phạm tội về ma túy được thực hiện

tại nhiều địa điểm khác nhau, tuy nhiên khi bị bắt giữ do chứng cứ điều tra còn

hạn chế và chỉ có đủ bằng chứng xác định hành vi phạm tội trên địa bàn cụ thể và

không hề có thông tin về hành vi phạm tội ở những địa bàn khác. Từ đó cũng gây

nên tình trạng ẩn khách quan của tội phạm ma túy.

2.5.2. Nguyên nhân ẩn của tội ma túy ẩn nhân tạo (chủ quan)

Yếu tố con người đóng vai trò quan trọng tạo nên tội phạm ma túy ẩn nhân

tạo (chủ quan). Trước hết cần đánh giá tội phạm về ma túy là nhóm tội phạm hoạt

động hết sức bí mật, vì tính chất mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội về ma

túy gây ra với sự “siêu lợi nhuận” mà tội phạm về ma túy đem lại. Do vậy, cán bộ

của các cơ quan điều tra hơn ai hết phải là người nắm vững kiến thức chuyên môn,

nghiệp vụ trong điều tra, truy bắt tội phạm ma túy. Nhiều trường hợp nắm rõ thông

tin về hành vi vi phạm pháp luật về ma túy nhưng nhóm đối tượng phạm tội đã

nhanh chống phi tang chứng cứ và tạo chứng cứ ngoại phạm làm cho việc điều tra

không thể tiến hành và không có đủ căn cứ buộc tội. Tiếp nhận các nguồn tin về

tội phạm ma túy còn mang tính hành chính cao, thiếu sự quyết đoán trong triển

61

khai công tác nắm địa bàn, điều tra từ nguồn tin tố giác một cách nhanh chóng.

Tội phạm về ma túy hoạt động hết sức bí mật, không có nạn nhân cụ thể, rõ ràng

vì thế tin báo cũng chỉ mang tính nghi ngờ và thường sự việc đã diễn ra và được

báo lại khi xác minh có tội phạm ma túy thật sự diễn ra thì khả năng thu thập chứng

cứ, củng cố hồ sơ để đưa đối tượng phạm tội ra trước pháp luật là điều hết sức khó

khăn. Trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, tội phạm về ma túy trên địa

bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh xảy ra có yếu tố đồng phạm ngày càng

tăng cao. Chính vì thế công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy ngày càng

quyết liệt. Bắt giữ được một đối tượng phạm tội vẫn chưa triệt phá được cả đường

dây vì thế công tác điều tra, khai thác thông tin từ đối tượng bị bắt giữ là cực kỳ

quan trọng. Cần trang bị kiến thức chuyên môn, tâm lý vững vàng cho cán bộ lấy

lời khai, nhận biết được tính gian dối trong lời khai và nắm bắt thông tin nhanh

chóng kịp thời để tránh bỏ lọt tội phạm.

2.5.3. Nguyên nhân ẩn của tội ma túy ẩn thống kê

Tội phạm ma túy ẩn thống kê là một trường hợp đặc biệt của tội phạm ma

túy ẩn nhân tạo (chủ quan). Thứ nhất là do lỗi của người làm công tác thống kê

tổng hợp không đầy đủ dẫn đến số liệu thống kê bị thiếu sót. Thứ hai, các trường

hợp bản án hình sự về ma túy có kháng cáo, kháng nghị nhưng sau đó kết quả cuối

cùng vẫn giữ nguyên bản án hính sự sơ thẩm, quá trình này diễn ra cách năm nên

người làm công tác thông kê, báo cáo không cập nhật. Thứ ba, công tác báo cáo,

tổng kết công tác hằng năm của ngành tòa án thường diễn ra vào đầu tháng 12 nên

các bản án hình sự về ma túy xét xử sơ ở giai đoạn sau đó được chuyển qua báo

cáo vào năm sau cũng gây ra hiện tượng tội phạm ma túy bị ẩn thống kê. Cuối

cùng, do đặc điểm của ngành tòa án thống kê theo tội danh nghiêm trọng nhất và

hình phạt nặng nhất, các trường hợp người phạm tội về ma túy phạm nhiều tội sẽ

62

không được thống kê đầy đủ và gây ra hiện tượng tội phạm ma túy ẩn thống kê.

2.6. Đánh giá chung về tình hình tội phạm ma túy ẩn trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Nhìn chung tình hình tội phạm ma túy ẩn trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh còn chiếm tỷ lệ cao trong cơ cấu tình hình tội phạm. 478 bản án

hình sự sơ thẩm, 624 bị cáo được Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh xét xử sơ thẩm trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 chỉ phản ánh

một phần tình hình tội phạm ma túy, con số thực tế có thể lớn hơn rất nhiều và

chưa thể kiểm soát một cách hiệu quả. Tội phạm ma túy ẩn trên địa bàn huyện

được đánh giá là tội phạm chuyên nghiệp lấy việc phạm tội là nguồn thu nhập

chính nuôi sống bản thân và gia đình. Chính vì vậy công tác điều tra tình hình tội

phạm ma túy, nắm địa bàn, nghiên cứu cách thức hoạt động, phương thức, thủ

đoạn thực hiện tội phạm về ma túy để kịp thời ngăn chặn, phòng ngừa tội phạm

ma túy diễn ra là hết sức cần thiết. Đòi hỏi cần có những biện pháp tích cực, tăng

cường sự ủng hộ, tin tưởng của quần chúng nhân dân trên địa bàn huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh, hoàn thiện hệ thống pháp luật trong đấu tranh phòng,

chống tội phạm ma túy trong thời gian tới.

TIỂU KẾT CHƯƠNG II

Thông qua đánh giá và phân tích thực tiễn đấu tranh phòng, chống tình hình

tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn từ

năm 2015 đến năm 2019, thông qua nghiên cứu thực trạng (mức độ), động thái

(diễn biến), cơ cấu và thiệt hại (tính chất) của tình hình tội phạm ma túy rõ đã tạo

căn cứ đánh giá tình hình tội phạm ma túy ẩn đang diễn biến phức tạp trên địa bàn

huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh. Với những số liệu đã thu thập được, dựa

trên tình hình thực tế về công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy tại địa

phương, luận văn hướng đến công tác dự báo về tình hình tội phạm ma túy trong

thời gian tới và đề xuất các giải pháp phòng ngừa tình hình tội phạm về ma túy

63

trên tinh thần phát huy những thành quả, những mặt tích cực đã đạt được trong

giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, khắc phục những khó khăn hạn chế. Góp

phần định hướng công tác đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung và tội phạm

ma túy nói riêng; phát triển kinh tế - xã hội theo hướng hiện đại, pháp quyền và

tôn trọng pháp luật; có sự phối hợp giữa người dân và cơ quan chức năng trong

công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma túy.

CHƯƠNG 3

DỰ BÁO VÀ GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA TÌNH HÌNH TỘI PHẠM MA

TÚY TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN CỦ CHI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Tình hình tội phạm ma túy không riêng tại địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh mà ở tất cả mọi nơi trên đất nước Việt Nam là riêng biệt và phụ

thuộc vào rất nhiều yếu tố chủ quan và khách quan từ con người cũng như điều

kiện về địa lý đặc trưng của từng địa phương cụ thể. Tình hình tội phạm ma túy

luôn biến đối không ngừng để phù hợp với sự phát triển xã hội. Từ thực tiễn nghiên

cứu về tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, luận văn đưa ra một số dự báo về tình

hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện, đang và sẽ chuyển dịch thay đổi trong

thời gian tới cũng như kế thừa những thuận lợi đã đạt được trong công tác phòng,

ngừa tội phạm ma túy; khắc phục khó khăn, hạn chế còn tồn tại để đề xuất các giải

pháp phòng ngừa. Tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi có tính

dự báo cao, đánh mạnh vào nguyên nhân, điều kiện hình thành và tồn tại của tội

phạm ma túy.

3.1. Dự báo tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh

Tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh đang và sẽ diễn biến phức tạp trong thời gian tới. Nhìn chung, có thể đánh

64

giá công tác phòng, chống tội phạm ma túy trên địa bàn đang ở chiều hướng tích

cực nhưng không triệt để. Lực lượng phòng chống tội phạm ma túy chỉ cơ bản

hoàn thành được công tác khống chế tội phạm ma túy. Nếu tiếp tục duy trì cách

thức phòng, chống tội phạm ma túy như hiện nay; không đổi mới, phát triển theo

sự phát triển của tình hình tội phạm thì trong thời gian sắp tới có thể tình hình tội

phạm ma túy sẽ có những bước phát triển mới. Tình hình tội phạm thay đổi và khó

kiểm soát, chưa có công tác phòng chống tội phạm ma túy trong tình hình mới sẽ

rất khó kiểm soát và khống chế tội phạm.

Chúng ta đã và đang đứng trong thời kỳ công nghệ thông tin truyền thông

của cuộc cách mạng công nghệ 4.0. Tội phạm về ma túy ngày càng tinh vi, chuyên

nghiệp và hết sức liều lĩnh. Cuộc chiến trên phương diện thông tin truyền thông

chống lại tội phạm ma túy sẽ ngày càng khốc liệt hơn so với giai đoạn trước. Tội

phạm về ma túy đang ngày càng số hóa về mặt thông tin khi mọi quá trình liên lạc

đang dần chuyển hết qua thông tin mạng, mọi thao tác chuyển tiền hay nhận hàng

giờ chỉ còn là một cú click chuột hay thậm chí giao dịch ở mọi nơi trên địa bàn

huyện chỉ với một chiếc smartphone có kết nối internet. Địa điểm giao hàng và

nhận hàng có thể ở mọi nơi trên địa bàn huyện và rất khó bị phát hiện vì địa điểm

luôn được thay đổi và không theo bất kỳ trật tự nào.

Huyện Củ Chi cách cửa khẩu Mộc Bài – Tây Ninh chỉ khoảng 44 km, đây

được xem là đầu mối giao thông quan trọng của khu vực về kinh tế, giao thông,

đối ngoại và cả tội phạm về ma túy. Cập nhật những phương tiện mới thuận tiện

cho việc thực hiện tội phạm về ma túy không còn là vấn đề trên một địa phương

cụ thể mà là vấn đề của cả một khu vực và quốc tế. Tội phạm ma túy có thể đến

từ các nước khác nhập cảnh vào Việt Nam, kết hợp với nhóm tội phạm về ma túy

đã có thời gian hoạt động lâu dài thông thạo địa bàn để tiến hành vận chuyển trái

phép ma túy tổng hợp, dụng cụ sản xuất ma túy từ tiền chất. Như đã trình bày về

vị trí địa lý và phân bố dân cư của huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, đây là

65

một địa bàn rộng và hết sức phức tạp với dân cư tương đối đông nhưng lại phân

bố không đều nên việc khả năng tội phạm ma túy tổ chức trồng cây thuốc phiện,

cây coca, cây cần sa hoặc các loại cây khác có chứa chất ma túy là rất cao (phát

sinh các tội phạm chưa từng bị xét xử sở thẩm tại địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh).

Campuchia là một nguồn cung ứng kho bãi hết sức phong phú và đa dạng

với đủ loại hàng hóa, thuận lợi cho việc thực hiện tội phạm ma túy như nhập khẩu

súng, vật liệu nổ để trang bị sẵn sàng chống trả lực lượng chức năng khi cần thiết.

Đây là yếu tố đáng báo động về an ninh khu vực, thiệt hại về người và tài sản sẽ

rất lớn đòi hỏi cần có những biện pháp ngăn ngừa trong thời gian tới. Ngoài ra đối

tượng phạm tội có thể nhập linh kiện xe bãi, các dòng xe phân khối lớn nhập khẩu

trái phép vào Việt Nam với số lượng lớn không được kiểm soát để làm thay đổi

kết cấu xe, phục vụ cho việc vận chuyển và tiêu thụ ma túy. Không dừng lại ở đó,

xe được nhập khẩu trái phép vào Việt Nam đều không có giấy tờ nên việc điều tra

xác minh nếu đối tượng bỏ xe chạy trốn là không thể. Đây là vấn đề còn tồn động

và chưa có hướng giải quyết trong quản lý xe không chính chủ và không giấy tờ

xe, cần có những định hướng chiến lược để khắc phụ hạn chế, triệt tiêu môi trường

phạm tội của tội phạm về ma túy.

Người nghiện ma túy tiềm ẩn trong cộng đồng đang còn tồn tại với số lượng

lớn. Các tụ điểm karaoke, nhà nghỉ, phòng cho thuê, khách sạn, nhà hoang, khu

đất trống,.. luôn là những địa điểm ưa thích của những đối tượng nghiện ma túy.

Độ tuổi nghiện ma túy bị phát hiện và đang được cai nghiện ngày càng trẻ hóa, chỉ

từ 18 đến 30 tuổi và số lượng không ngừng tăng qua các năm. Với nhu cầu dồi

dào về ma túy như hiện nay thì trong tương lai, lượng ma túy đổ về địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh là rất lớn. Những loại ma túy với dạng mới “bóng

cười, kẹo ngậm, kẹo cao su,…” gây ra sự tò mò hứng thú với đối tượng nghiện ma

túy, nhất là giới trẻ; tác động trở lại tội phạm ma túy, không ngừng tư duy tìm hiểu

66

cái mới về ma túy đang diễn ra bên ngoài để mang về phục vụ cho các “thượng

đế” của mình. Loại hình sử dụng ma túy mới, hình thức sử dụng ma túy mới nếu

không cập nhập kịp thời thì những người làm công tác pháp chế, nghiên cứu khoa

học luật hình sự và các cơ quan thực thi pháp luật sẽ tuột lại với sự phát triển của

tội phạm ma túy, việc phòng ngừa sẽ khó khăn và mất nhiều thời gian hơn.

Đối tượng phạm tội ma túy ngày càng trẻ hóa chỉ từ 18 đến 30 tuổi và trên

90% là nam giới. Đối tượng phạm tội là nữ đang tăng nhanh qua từng năm. Đây

là nhóm đối tượng còn rất trẻ, quá trình giáo dục bị đứt quãng; lại có tiền án, tiền

sự nên rất mang động và liều lĩnh; yếu tố đồng phạm, hoạt động có tổ chức ngày

càng cao. Phương thức thủ đoạn ngày càng tinh vi và phức tạp; luôn vận động, có

sức khỏe tốt và sự sáng tạo trong thực hiện tội phạm là yếu tố đã và đang tồn tại ở

nhóm đối tượng này. Đối tượng phạm tội này thường tập trung các đối tượng có

nhân thân xấu, có tiền án, tiền sự, gia đình khuyết không được sự quan tâm, giáo

dục ngay từ ban đầu; hình thành nhóm tách biệt khỏi xã hội để dễ dàng thực hiện

tội phạm ma túy chuyên nghiệp và kỹ thuật.

Bên cạnh những diễn biến mới của tình hình tội phạm ma túy, công tác

phòng, chống tội phạm ma túy tại các điểm nóng về tình hình tội phạm vẫn phải

được giữ vững, không được lơ là cảnh giác. Tiếp tục kế thừa những thành quả đã

đạt được trong công tác phòng, chống tội phạm ma túy trên địa bàn. Từ đó củng

cố lực lượng cũ, phát triển lực lượng mới để phù hợp với tình hình mới.

Từ những phân tích trên, có thể nhận thấy tình hình tội phạm ma túy trên

địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh đang có xu hướng dịch chuyển và

có dấu hiệu đi trước trong cuộc cách mạng khoa học công nghệ và thông tin truyền

thông. Trong giai đoạn tới, để có những tiềm lực ngăn chặn, đầy lùi và phòng

chống tội phạm ma túy, cần có sự thay đổi và làm chủ về thông tin liên lạc, giao

thông vận tải, giáo dục; có được sự ủng hộ của quần chúng nhân dân trong đấu

tranh phòng chống tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma túy đang ngày càng tinh

67

vi, biến tướng và phát triển không ngừng.

3.2. Giải pháp phòng ngừa tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ

Chi Thành phố Hồ Chí Minh

3.2.1. Hạn chế tội phạm ma túy diễn ra trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ

Chí Minh

3.2.1.1. Các giải pháp về kinh tế - xã hội

Cải thiện, nâng cao đời sống vật chất cho người dân sinh sống trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Tội phạm ma túy, yếu tố cao nhất thúc đẩy người phạm tội thực hiện tội

phạm đến cùng là tính siêu lợi nhuận mà việc phạm tội về ma túy đem lại. Trên

địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh; nông nghiệp, thủ công nghiệp vẫn

chiếm tỷ trọng cao trong nền kinh tế; các ngành công nghiệp, dịch vụ có tăng

trưởng nhưng tương đối chậm. Vì vậy, muốn giải quyết dứt điểm nguyên nhân

hình thành tình hình tội phạm ma túy thì việc cải thiện đời sống kinh tế xã hội của

người dân trên địa bàn phải được ưu tiên hàng đầu. Đời sống người dân cải thiện,

kinh tế ổn định gắn liền với định hướng nghề nghiệp đúng đắn, tập trung phát triển

nghề truyền thống tại địa phương giúp tăng thu nhập. Từ đó xoá bỏ dần tâm lý chủ

quan, muốn thoát nghèo theo hướng tiêu cực và lười lao động của một bộ phận

người dân đang sinh sống trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh.

Phát triển kinh tế phải đi liền với đa dạng hóa ngành nghề, tập trung tìm

hướng đi mới cho nền nông nghiệp, thủ công nghiệp; hoà nhập vào nền kinh tế

mới, gìn giữ nét đẹp truyền thống của dân tộc; người dân sống và ổn định cuộc

sống với nghề, tạo niềm hăng say lao động; từ đó đẩy lùi động cơ mong muốn

phạm tội, đặc biệt là tội phạm về ma túy. Tăng cường thu hút nguồn lực kinh tế

trong và ngoài huyện đầu tư phát triển công nghiệp, dịch vụ theo hướng hiện đại;

tạo công ăn, việc làm cho đại bộ phận người dân sinh sống tại địa bàn; thu hút

68

nguồn lao động từ các địa phương khác đến sinh sống. Công tác này đã và đang

thực hiện tốt hơn khi số bị cáo phạm tội về ma túy có việc làm ổn định, chiếm 8%

và cần được nhân rộng, phát huy trong thời gian tới. Gắn liền thu hút đầu tư phát

triển kinh tế phải đi đôi với công tác dân cư và an ninh khu vực. Việc xây dựng

các khu nhà ở cho công nhân phải đảm bảo các giải pháp an toàn, có cơ chế kiểm

tra, giám sát; luôn đảm bảo công tác khai báo cư trú, xử lý nghiêm hành vi vi phạm

tại các khu nhà ở tập thể trên địa bàn. Đây là khu vực phức tạp, nếu kiểm soát tốt

sẽ ổn định đời sống người dân yên tâm sinh sống và làm việc, hạn chế đối tượng

lạ vào sống chung lôi kéo, dụ dỗ người dân thực hiện tội phạm về ma túy. Kiểm

soát số lượng nhà trọ trên địa bàn, đánh giá khu vực có tình hình tội phạm phức

tạp để củng cố lực lượng phòng, chống, ngăn ngừa tội phạm xảy ra. Nguồn nhân

lực phát triển kinh tế luôn là một vấn đề quan trọng, tạo môi trường sống thuận lợi

cùng với an ninh đảm bảo, trật tự an toàn xã hội được giữ vững là ưu tiên hàng

đầu trong thu hút đầu tư và nguồn lao động. Từ đó góp phần không nhỏ trong công

tác phòng, chống tội phạm về ma túy.

Công tác đào tạo nghề, hướng nghiệp, giới thiệu việc làm cho người dân

sinh sống trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

Nhìn chung, tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành

phố Hồ Chí Minh xảy ra với đối tượng phạm tội là người không có nghề nghiệp

chiếm đến 64%. Trước tình hình trên, bên cạnh những giải pháp quyết liệt để trấn

áp tội phạm về ma túy thì cần có những giải pháp mang tính phòng ngừa, giáo dục

người phạm tội và khoanh vùng nhóm đối tượng có nguy cơ phạm tội cao. Xác

định nhóm đối tượng không có việc làm, việc làm không ổn định, thu nhập bấp

bênh, hoặc có khó khăn trong sinh hoạt, cuộc sống. Nhóm người đã có việc làm

nhưng thu nhập còn hạn chế thì cần tạo điều kiện cho nhóm người này có khả năng

tiếp cận các nguồn vốn vay với lãi suất thấp hoặc không lãi suất để có điều kiện

phát triển kinh tế nghề hoặc chuyển đổi cơ cấu, hình thức sản xuất mới phù hợp

69

với nhu cầu của xã hội, tìm kiếm thị trường đầu ra cho sản phẩm góp phần ổn định

cuộc sống và hạn chế một bộ phận người dân không sống được với nghề chuyển

sang thực hiện các hành vi phạm pháp, lấy nghề nghiệp của mình nhằm che giấu

hành vi phạm tội, đặc biệt là tội phạm về ma túy. Đối với nhóm người không có

việc làm thường xuyên, mở các lớp hướng nghiệp và đào tạo nghề, giới thiệu việc

làm cho người lao động không có việc làm. Công tác rà soát người không có việc

làm phải được triển khai thực hiện theo hàng quý để có thể kịp thời hỗ trợ, người

dân có điều kiện ổn định cuộc sống. Tránh trường hợp bị các đối tượng lôi kéo, dụ

dỗ thực hiện hành vi phạm tội về ma túy.

3.2.1.2. Các giải pháp văn hóa, giáo dục

Nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa tội phạm ma túy trong học đường và

ngoài xã hội

"Hiền dữ phải đâu là tính sẵn, phần nhiều do giáo dục mà nên". Con người

sinh sống và chịu sự tác động lớn từ môi trường xã hội, tội phạm về ma túy cũng

tuân theo quy luật khách quan chịu sự tác động từ môi trường xã hội. Tuy nhiên,

tiếp nhận tác động của môi trường và phản ánh lại tác động đó ra ngoài xã hội luôn

có sự khác nhau trên từng cá thể của xã hội. Phản ánh dựa trên nhận thức, năng

lực, tư duy của mỗi người vậy nên luôn cần có giáo dục định hướng tư duy phân

biệt điều đúng, điều sai theo nhu cầu mà xã hội mong muốn nhằm duy trì sự ổn

định của xã hội. Con người có tư duy đúng đắn từ sẽ trở thành một công dân tốt,

có tư tưởng, lập trường vững vàng thì hành vi phạm tội hay ý định phạm tội về ma

túy rất khó xâm nhập và chi phối. Vậy giáo dục, văn hóa là tiền đề đầu tiên hướng

con người đến lẽ phải và rèn luyện ý chí nói không với thực hiện hành vi phạm

tội.

Tăng cường giáo dục phòng, chống tội phạm về ma túy trong học đường

dưới hình thức chủ yếu là tuyên truyền, thông báo cho nhà trường khi phát hiện

70

các hành vi mua bán, sử dụng ma túy trong học đường. Đây là môi trường hết sức

nhạy cảm, ảnh hướng lớn đến tâm lý, cũng như quá trình phát triển của học sinh

nên chủ yếu là các giải pháp phòng ngừa mang tính giáo dục cao. Triệt tiêu hiệu

quả việc ma túy xâm nhập vào bộ phận giới trẻ, cung cấp những kiến thức cần

thiết phục vụ cho công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trong tương

lai và hạn chế vấn đề trẻ hóa tội phạm về ma túy. Hạn chế các đối tượng xấu lợi

dụng trẻ em, người chưa thành niên thực hiện hành vi phạm tội về ma túy.

Tăng cường công tác phổ cập giáo dục, bổ túc văn hóa cho người dân trên

địa bàn huyện. Đây là việc làm cần thiết để trang bị kiến thức phổ thông cho người

dân, nâng cao dân trí từ đó tạo điều kiện cho người dân trên địa bàn có cơ hội tiếp

cận việc làm, học nghề được dễ dàng hơn, góp phần ổn định cuộc sống, ổn định

thu nhập và hình thành tư duy độc lập, tiến bộ không bị chi phối bởi những yếu tố

tiêu cực từ bên ngoài.

Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục pháp luật (tập huấn,

hội họp, nói chuyện, báo cáo chuyên đề, hội thảo và tuyên truyền miệng, cộng tác

viên, tổ chức các phiên tòa lưu động) về ma túy với người dân sinh sống trên địa

bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh để cùng chung tay đẩy lùi tội phạm

ma túy, tố giác hành vi có dấu hiệu phạm tội, tham gia dân quân tự vệ, tổ an ninh

khu vực kết hợp với công an xã tiến hành tuần tra, giám sát xung quanh địa bàn

dân cư theo ca. Kịp thời phát hiện xử lý các hình vi phạm về ma túy. Lực lượng

quần chúng nhân dân là lực lượng nồng cốt của nhà nước cùng chung tay góp sức

đẩy lùi tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma túy. Cung cấp kiến thức cần thiết đến

người dân về tội phạm ma túy để có giải pháp phòng ngừa, cảnh giác trước những

đối tượng lạ mặt tại khu vực và báo cáo ngay khi có dấu hiệu của tội phạm với cơ

quan có thẩm quyền.

Nâng cao hiệu quả công tác giáo dục, cải tạo người phạm tội và người có

71

nguy cơ trở thành người phạm tội

Theo thống kê của Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

trong giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, trung bình số người phạm tội về ma

túy có trình độ học vấn ở bậc tiểu học và trung học cơ sở chiếm đến 89.6%. Trình

độ học vấn thấp dẫn đến nhận thức về pháp luật không cao, việc triển khai công

tác giáo dục, định hướng người phạm tội gặp nhiều khó khăn thách thức. Nhìn

chung, trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh đã hoàn thành tốt công

tác xóa nạn mù chữ nhưng mặt bằng dân trí vẫn chưa cao. Để nâng cao hiệu quả

trong công tác phòng chống tội phạm về ma túy trước hết phải có sự vận động

người dân tham gia các lớp phổ cập giáo dục nâng cao trình độ học vấn, từ đó có

điều kiện tiếp cận việc làm tốt hơn, nhận thức về pháp luật cũng đầy đủ rõ ràng,

được trang bị những kiến thức cần thiết để nhận biết tội phạm và có khả năng kiềm

chế thực hiện hành vi phạm tội, đặc biệt là tội phạm về ma túy. Mở các lớp dạy

văn hóa cho người phạm tội ngay trong trại giam để tạo điều kiện cho người đang

chấp hành hình phạt có điều kiện vừa học nghề vừa học văn hóa, có những hiểu

biết kiến thức cần thiết để trở thành một con người lương thiện, có ích cho xã hội.

Giáo dục người phạm tội về ma túy, người đang cai nghiện tại địa phương

và người đang cai nghiện bắt buộc tại các trại cai nghiện trên địa bàn là vấn đề

không mới, tuy nhiên công tác giáo dục vẫn còn chưa hiệu quả khi tỷ lệ tái phạm

lên đến 65.5% và tỷ lệ tái nghiện sau cai nghiện lên đến 72%. Do vậy, việc đổi

mới công tác giáo dục đối với người phạm tội về ma túy và ngươi cai nghiện ma

túy là rất cần thiết. Thay đổi nhận thức tư duy của người phạm tội, người nghiện

về những thiệt hại gây ra cho gia đình, xã hội từ đó có định hướng thay đổi bản

thân, làm lại cuộc đời. Công tác phổ cập giáo dục, đào tạo nghề cho các đối tượng

phạm tội cần được đẩy mạnh hơn để người phạm tội thấy được giá trị của lao động

từ đó thay đổi nhận thức, tư duy.

72

Định hướng tái hòa nhập cộng đồng đối với với người phạm tội

Về mặt xã hội, cần tạo tâm lý cởi mở và tạo điều kiện cho người sau cai

nghiện, người phạm tội sau khi chấp hành xong hình phạt có cơ hội làm lại cuộc

đời mới và đối xử với họ như những công dân bình thường của xã hội, thay đổi

cách nhìn của xã hội đối với người sau cai nghiện, người phạm tội chấp hành xong

hình phạt là nhân tố quan trọng thúc đẩy quá trình phục hồi lại nhân cách và tái

hòa nhập lại xã hội. Tỷ lệ người tái nghiện, tái phạm tội phần nhiều vẫn chưa tìm

được tiếng nói chung với xã hội và không thể tái hòa nhập lại một cách bình

thường, dần mất niềm tin và nhà nước, vào xã hội và tiếp tục thực hiện hành vi

phạm tội. Xã hội là người dân trên địa bàn huyện Củ Chi, các ban, ngành, đoàn

thể cũng phải có một phần trách nhiệm góp phần cảm hóa người phạm tội và tạo

điều kiện tối đa cho người phạm tội được hòa nhập lại với cộng đồng, làm lại cuộc

đời mới có ích cho xã hội.

Nhà nước và xã hội đóng góp vai trò quan trọng trong vấn đề tái hòa nhập

cộng đồng đối với người phạm tội: tạo việc làm, nâng cao kiến thức pháp luật, tạo

môi trường thân thiện, tích cực, sự quan tâm của chính quyền địa phương, gia

đình, bạn bè,… tạo cho đối tượng phạm tội tâm lý tốt, nhận thức được vai trò của

bản thân đối với gia đình, bạn bè, xã hội. Từ đó có ý chí kiềm chế thực hiện hành

vi vi phạm pháp luật, có lối sống lành mạnh, tránh tư tưởng lệch lạc, tái hòa nhập

lại cộng đồng. Sự tác động của các cơ quan chuyên môn đặc biệt là cơ quan Công

an thể hiện theo một quá trình chặt chẽ gồm: Giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục

cải tạo bằng lao động trong thời gian thụ án ở các trại giam, trại tạm giam, quản

lý chặt chẽ diễn biến động thái của họ khi mãn hạn thi hành án về sống với cộng

đồng.

Công tác chuẩn bị cho việc tái hòa nhập cộng đồng đối với người phạm tội

phải được chuẩn bị hết sức kỹ lưỡng và có định hướng giáo dục cụ thể. Trong giai

đoạn chấp hành hình phạt, đây là thời kỳ cải tạo, giáo dục người phạm tội, cung

73

cấp những kiến thức cơ bản về văn hóa, đạo đức, giáo dục, pháp luật, nghề nghiệp

đồng thời duy trì hoạt động xã hội đối với người phạm tội (gặp người thân, bạn

bè, chính quyền địa phương tham hỏi, quan tâm), là giai đoạn chuẩn bị cho người

phạm tội sau khi chấp hành xong hình phạt tù có thể trở thành một con người mới,

có nhận thức đúng đắn, có kỹ năng nghề tạo lập công việc nuôi sống bản thân và

gia đình.

Sau khi chấp hành xong hình phạt, gia đình, bạn bè, người dân xung quanh,

chính quyền địa phương và xã hội thực hiện công tác giáo dục, quản lý, thường

xuyên thăm hỏi, động viên để người phạm tội nhanh chóng tái hòa nhập cộng đồng

thông qua việc tạo điều kiện cho đối tượng tham gia các hoạt động xã hội vì cộng

đồng, xóa bỏ mặc cảm với bản thân, giúp đỡ người dân xung quanh, tham gia các

hoạt động tập thể, dọn vệ sinh khu vực, các hoạt động văn hóa, thể thao và các

hoạt động giữ gìn an ninh trật tự ở địa bàn dân cư. Tăng cường công tác giới thiệu

việc làm; quan tâm hỗ trợ, giải quyết khó khăn sau khi có được việc làm; hỗ trợ

vay vốn cho đối tượng sau khi chấp hành xong hình phạt tù, tạo điều kiện cho đối

tượng ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế, tránh xa hành vi vi phạm pháp luật.

Người phạm tội sau khi chấp hành xong hình phạt có một khoảng thời gian

để xóa án tích. Tuy nhiên về lý lịch tư pháp, việc phạm tội vẫn theo người đó đến

suốt cuộc đời. Để tạo điều kiện tốt hơn cho người phạm tội được tái hòa nhập thì

không nên công khai lý lịch tư pháp của người phạm tội sau khi đã được xóa án

tích và chỉ được cung cấp khi có yêu cầu từ cơ quan chức năng. Đây cũng là một

tính nhân đạo của pháp luật giúp người phạm tội có cơ hội làm lại cuộc đời mới.

3.2.2. Các giải pháp về mặt pháp lý ngăn chặn hành vi phạm tội về ma túy

Xây dựng, củng cố lực lượng, phối hợp với quần chúng nhân dân trong đấu

tranh phòng chống tội phạm về ma túy

Lực lượng Công an huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh với vai trò lực

74

lượng đi đầu trong phòng ngừa và đấu tranh tội phạm ma túy cần xây dựng nội

dung tuyên truyền, chủ yếu tập trung vào các phương thức, thủ đoạn hoạt động

của tội phạm ma túy, trách nhiệm của công dân trong đấu tranh phòng chống ma

túy để quần chúng nhân dân nâng cao ý thức cảnh giác và tham gia tích cực vào

công tác này. Tạo điều kiện thuận lợi để quần chúng nhân dân tham gia tố giác tội

phạm ma túy và có giải pháp đảm bảo an toàn tuyệt đối cho những người tố giác.

Tạo niềm tin vào chính sách của Đảng và Pháp luật của nhà nước trong công tác

bí mật thông tin, bảo vệ người tố giác tội phạm, đặc biệt là tội phạm về ma túy.

Tiến tới mục tiêu loại bỏ ma túy ra khỏi đời sống xã hội.

Xây dựng đội ngũ cán bộ trong sạch, vững mạnh, nói không với tệ nạn; có

năng lược chuyên môn, lãnh đạo, tiếp nhận và xử lý thông tin nhanh chóng, hiệu

quả; kịp thời thông tin đến cơ quan chuyên trách triển khai công tác nghiệp vụ

phòng chống tội phạm đạt hiệu quả cao.

Triển khai tuyên truyền, áp dụng pháp luật về ma túy đến mọi người dân

sinh sống trên địa bàn

Pháp luật Hình sự nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, văn bản

pháp luật quy định chi tiết về các vấn đề tội phạm. Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi

Thành phố Hồ Chí Minh vận dụng pháp luật hình sự vào tình hình thực tế của địa

phương để có những bản án nghiêm minh, đúng người, đúng tội, đúng pháp luật

tránh bỏ lọt tội phạm và làm oan người vô tội là việc làm hết sức cần thiết. Hơn

hết, vấn đề xây dựng nhà nước pháp quyền, “sống và làm việc theo pháp luật”

luôn được cán bộ, người dân trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

nghiêm túc thực hiện. Công tác tuần tra, giám sát, tố giác tội phạm luôn được triển

khai một cách nhanh chóng và hiệu quả. Cán bộ giám sát nắm bắt thông tin địa

bàn, thu thập tin báo từ quần chúng nhân dân nhanh chóng, kịp thời để chuẩn bị

công tác nghiệp vụ cần thiết trước khi tiến hành truy bắt tội phạm về ma túy. Từ

đây các tụ điểm nóng về ma túy, các đối tượng nghi vấn luôn được đặt trong sự

75

theo dõi của cơ quan chức năng và góp phần quan trọng trong công tác phòng,

chống, đẩy lùi tội phạm ma túy – triệt tiêu môi trường hoạt động của người phạm

tội về ma túy.

Công tác kiểm tra, giám sát, truy bắt tội phạm ma túy luôn đảm bảo tính bí

mật, nhanh chóng, bất ngờ luôn là ưu tiên hàng đầu trong công tác phòng, chống

tội phạm về ma túy. Bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn, triển khai kế hoạch nhiệm

vụ, vừa đảm bảo cho cán bộ thực hiện nhiệm vụ vừa nâng cao hiệu quả công việc.

Nhận thức người dân về tội phạm ma túy ngày càng nâng cao, có kiến thức

phổ quát về phòng, chống tội phạm ma túy. Đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần

được cung cấp một cách thuận lợi nhất tin tưởng vào chính sách của Đảng, pháp

luật của Nhà nước. Từ đó trở thành một lực lượng to lớn trong công cuộc đấu tranh

phòng, chống tội phạm ma túy.

Pháp luật ngày càng hoàn thiện, cơ quan điều tra hoạt động với chuyên môn

nghiệp vụ vững vàng, tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Thu thập thông

tin, xử lý thông tin, củng cố hồ sơ gửi Viện Kiểm Sát tiến hành truy tố để Tòa án

Nhân dân huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh vận dụng pháp luật hình sự vào

tình hình thực tế của địa phương, từ đó có những bản án nghiêm minh, đúng người,

đúng tội, đúng pháp luật tránh bỏ lọt tội phạm và làm oan người vô tội.

Phòng ngừa tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh hạn chế tái phạm của người phạm tội tiến tới xóa bỏ hoàn toàn tội phạm về

ma túy ra ngoài xã hội.

Tập huấn chuyên môn, nghiệp vụ phòng, chống tội phạm về ma túy trong

tình hình mới

Trước tình hình tội phạm ma túy công nghệ cao áp dụng công nghệ vào việc

thực hiện hành vi phạm tội đòi hỏi công tác đào tạo đội ngũ cán bộ vững vàng về

chuyên môn nghiệp vụ, năng động sáng tạo kịp thời nắm bắt thông tin mới về quá

76

trình chuyển dịch của tình hình tội phạm về ma túy. Áp dụng công nghệ vào điều

tra tình tình tội phạm ma túy: lắp đặt hệ thống camera an ninh 24/24 tại các trục

đường giao thông chính trên địa bàn, kịp thời xử lý thông tin, nắm bắt hoạt động

của tội phạm, đặc biệt là tội phạm ma túy. Xâm nhập vào đường dây mua bán, vận

chuyển, tàng trữ trái phép chất ma túy thông qua nghiệp vụ chuyên môn giả làm

người mua “hàng”, giao “hàng”, cất giấu “hàng”, từ đó nắm thông tin, phương

thức hoạt động của từng nhóm đối tượng để thực hiện giải pháp chuyên môn

nghiệp vụ cần thiết đưa nhóm tội phạm về ma túy ra chịu sự trừng trị của pháp

luật. Xây dựng đội ngũ cán bộ được đào tạo về anh ninh mạng, làm chủ được hệ

thống thông tin liên lạc, ngăn chặn kịp thời sự phát triển của tội phạm công nghệ

cao về ma túy.

Đẩy mạnh công tác kiểm tra phương tiện giao thông đường bộ, xử lý nghiêm

các hành vi thay đổi kết cấu xe, tịch thu các phương tiện không xuất trình giấy tờ,

hạn chế tối đa việc nhập lậu các phương tiện không giấy phép từ nước ngoài về để

thực hiện tội phạm. Ngăn chặn công cụ, phương tiện phạm tội của tội phạm về ma

túy là bước chuẩn bị hiệu quả để phòng ngừa tội phạm trước khi tội phạm được

thực hiện và tạo điều kiện cho công tác điều tra, truy tố tội phạm được thực hiện

một cách có hiệu quả.

Tăng cường công tác tập huấn theo chuyên đề về các loại tội phạm ma túy

chưa xảy ra ở địa phương và diễn tiến tình hình tội phạm ma túy ở các địa phương

lân cận. Học tập kinh nghiệm phòng, chống tội phạm ma túy mới ở các địa phương,

khu vực khác. Nhận biết, đánh giá nguy cơ tiềm ẩn, quá trình hình thành tội phạm

ma túy mới, sự chuyển dịch của tội phạm ma túy để có các giải pháp phòng, chống

hiệu quả.

Tình hình tội phạm ma túy đang có dấu hiệu diễn biến phức tạp trong thời

gian tới. Nhìn chung, dù tình hình tội phạm có thay đổi về phương thức, cách thức

hoạt động, gây khó khăn cho cơ quan chức năng trong công tác đấu tranh, phòng

77

ngừa, trấn áp tội phạm thì các dấu hiệu, đặc điểm của tình hình tội phạm vẫn không

thay đổi và luôn tuân theo những quy luật khách quan. Đánh giá tốt những dấu

hiệu, đặc điểm, yếu tố tác động của tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện

Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh, xây dựng các biện pháp cụ thể, tác động trực tiếp

hoặc tạo tiền đề cho việc hình thành tội phạm ma túy. Từ đó kéo giảm và tiến tới

xóa bỏ hoàn toàn tình hình tội phạm ma túy ra ngoài đời sống xã hội.

TIỂU KẾT CHƯƠNG III

Tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh đang có những bước chuyển dịch mới bên cạnh những khó khăn, hạn chế

còn tồn tại và đối mặt với những thách thức mới. Quá trình đấu tranh phòng, chống

tội phạm ma túy là một quá trình lâu dài với nền móng vững chắc của Đảng và

Nhà nước, kế thừa những thành công, thuận lợi trong công tác phòng ngừa, sự

năng động và sáng tạo của đội ngũ cán bộ trẻ cũng như kế thừa kinh nghiệm của

thế hệ trước vận dụng trong tình hình mới. Đây là những nhân tố mới đi đầu trong

78

công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm ma túy trong tình hình mới.

KẾT LUẬN

Tình hình tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019 đang có sự thay đổi nhanh chông, tuy

không tăng về số lượng nhưng tính chất và mức độ phạm tội có chiều hướng tăng

cao về mọi mặt. Chú trọng nhất là các yếu tố đồng phạm trong cấu thành tội phạm

ma túy, sự trẻ hóa đối tượng phạm tội về ma túy và yếu tố tái phạm trong truy tố

hành vi phạm tội. Đứng trước cuộc cách mạng khoa học công nghệ đang dần tác

động đến mọi mặt đời sống xã hội, tội phạm ma túy cũng không nằm ngoài xu thế

phát triển đó. Vì vậy, xây dựng hệ thống các phương pháp phòng ngừa, phòng,

chống tình hình tội phạm ma túy; giảm thiểu khả năng lây lan, phát triển của tội

phạm ma túy tiến tới mục tiêu loại trừ tội phạm ma túy ra ngoài xã hội là nhiệm

vụ hết sức cấp bách.

Nghiên cứu tình hình tội phạm về ma túy là nghiên cứu lý luận tình hình tội

phạm của một loại tội phạm chuyên biệt, kế thừa quan điểm lý luận của tình hình

tội phạm nói chung và vận dụng vào nghiên cứu sâu hơn về tình hình tội phạm, cụ

thể ở đây là tội phạm ma túy. Vận dụng công tác thực tiễn về phòng, chống tội

phạm ma túy tại địa phương kết hợp với lý luận tội phạm gắn liền với thực tiễn

nghiên cứu cung cấp một lượng kiến thức khái quát về tình hình tội phạm ma túy

gắn liền với thực tiễn. Từ đó tạo nguồn dữ liệu có giá trị cao, phục vụ công tác

nghiên cứu, triển khai các công tác phòng ngừa tội phạm về ma túy.

Từ thực trạng (mức độ), động thái (diễn biến), cơ cấu và thiệt hại (tính chất)

của tình hình tội phạm về ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí

Minh giai đoạn từ năm 2015 đến năm 2019, thông qua phân tích các số liệu thống

kê, bản án hình sự sơ thẩm, các báo cáo trên địa bàn, đánh giá được mức độ tác

động của tội phạm ma túy đến các mặt đời sống xã hội. Phòng, chống tội phạm

ma túy là vấn đề mang tính toàn cầu tại Việt Nam, cụ thể hơn tại huyện Củ Chi

79

Thành phố Hồ Chí Minh. Vận dụng thực tiễn đấu tranh, cập nhật xu hướng mới

trong công tác phòng ngừa là yếu tố hàng đầu trong cuộc chiến chống lại tội phạm

ma túy.

Từ thực tế nghiên cứu tại địa phương, qua những phân tích về tình hình tội

phạm ma túy trên địa bàn huyện, dự báo diễn tiến tình hình tội phạm trong tương

lai, phân tích những hạn chế, yếu kém cũng như những thành tựu tích cực trong

công tác phòng, chống tình tội phạm về ma túy. Tác giả đề xuất những giải pháp

phòng ngừa tội phạm ma túy trên địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh

trên tinh thần phát huy thành tựu đã đạt được, khắc phục hạn chế còn tồn tại và

đưa ra hướng đi mới trước sự chuyển dịch, diễn tiến tăng cao của tình hình tội

phạm ma túy, có khả năng áp dụng với các khu vực lân cận và các khu vực có sự

tương đồng về đặc điểm tình hình tội phạm ma túy.

Luận văn là công trình nghiên cứu khoa học mang các yếu tố chủ quan của

tác giả và không thể tránh khỏi những khuyết điểm, thiếu sót nhất định trong quá

80

trình nghiên cứu, rất mong được thầy cô và các chuyên gia góp ý.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Chính phủ (2011), Quyết định số 1001/QĐ-TTg ngày 27/6/2011 của Thủ tướng

chính phủ phê duyệt chiến lược quốc gia phòng, chống và kiểm soát ma túy đến

năm 2020 và định hướng đến năm 2030.

2. Giáo trình tội phạm học (2013), Nxb Hồng Đức, Hội Luật gia Việt Nam, Hà

Nội.

3. Học viện Cảnh sát nhân dân (2013), Một số vấn đề Tội phạm học Việt Nam.

4. Nguyễn Xuân Yêm (2003), Tội phạm học và phòng ngừa tội phạm, Nxb Công

an nhân dân, Hà Nội.

5. Phòng Lao động, Thương binh và Xã hội huyện Củ Chi (2015 – 2019), Báo cáo

tổng kết công tác năm 2015, 2016, 2017, 2018, 2019.

6. Phạm Văn Tỉnh (2013), Tập bài giảng, Tội phạm học Việt Nam – một số

chuyên đề đại cương cơ bản.

7. Phạm Văn Tỉnh (2007), Một số vấn đề lý luận về tình hình tội phạm ở Việt

Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội.

8. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2018), Bộ luật hình sự

nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Hồng Đức, Hà Nội.

9. Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2018), Bộ luật Tố tụng

hình sự nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, Nxb Hồng Đức, Hà Nội.

10. Tòa án Nhân dân huyện Củ Chi 2015 – 2019), Báo cáo tổng kết công tác năm

2015, 2016, 2017, 2018, 2019.

11. Trung tâm Y tế dự phòng huyện Củ Chi (2015 – 2019), Thống kê dân số trên

địa bàn huyện Củ Chi Thành phố Hồ Chí Minh năm 2015, 2016, 2017, 2018,

2019.

12. Võ Khánh Vinh (2003), Giáo trình tội phạm học, Nxb Công an nhân dân, Hà

Nội.

13. Võ Khánh Vinh (2019), Tình hình tội phạm: Những vấn đề lý luận và thực tiễn,

Tập bài giảng.