Luận văn Thạc sĩ Quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp: Công tác an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:134

Thêm vào BST

Báo xấu

19
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu nghiên cứu của luận văn "Công tác an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21" nhằm đánh giá được thực trạng về an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21; đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21 theo quy định của pháp luật.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý an toàn và sức khỏe nghề nghiệp: Công tác an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG ĐOÀN TRƯƠNG VĂN AN CÔNG TÁC AN TOÀN PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN HÓA CHẤT 21 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ AN TOÀN VÀ SỨC KHỎE NGHỀ NGHIỆP Mã số: 8340417 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐỖ THỊ LAN CHI HÀ NỘI, NĂM 2022
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Công tác an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21” là công trình nghiên cứu độc lập do tác giả thực hiện dưới sự hướng dẫn của TS. Đỗ Thị Lan Chi. Luận văn chưa được công bố trong bất cứ công trình nghiên cứu nào. Các số liệu, nội dung được trình bày trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, hợp lệ và đảm bảo tuân thủ các quy định về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Tôi xin chịu trách nhiệm về toàn bộ nội dung của luận văn thạc sĩ. Tác giả luận văn Trương Văn An
LỜI CẢM ƠN Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tôi xin trân trọng cảm ơn: Ban giám hiệu cùng toàn thể các thầy, cô giáo Trường Đại học Công đoàn đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập và rèn luyện tại trường. Tôi xin cảm ơn lãnh đạo cùng các thầy cô giáo khoa Sau đại học và khoa An toàn lao động và sức khỏe nghề nghiệp đã giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình học tập và làm luận văn tốt nghiệp. Tôi xin tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: Cô giáo TS. Đỗ Thị Lan Chi đã luôn nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn. Tôi xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới: Tập thể lãnh đạo, các đồng chí trong Công ty TNHH một thành viên Hóa chất 21 đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong thời gian tìm hiểu và hoàn thành luận văn. Trân trọng!
MỤC LỤC Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục bảng, hình, sơ đồ MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .................................................................................. 1 2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ................................................ 2 4. Nội dung nghiên cứu ....................................................................................... 2 5. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3 6. Đóng góp mới của đề tài nghiên cứu .............................................................. 3 7. Kết cấu của luận văn ....................................................................................... 4 Chương 1. TỔNG QUAN VỀ CÔNG TÁC AN TOÀN PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY CHO CÔNG TRÌNH ......................................................................................5 1.1. Một số khái niệm cơ bản............................................................................ 5 1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài về an toàn cháy cho công trình .......... 6 1.3. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam về an toàn cháy cho công trình .......... 10 1.4. Các văn bản quy phạm pháp luật về phòng cháy và chữa cháy.......... 12 1.4.1. Các văn bản luật ...................................................................................... 12 1.4.2. Các nghị định của Chính phủ .................................................................. 12 1.4.3. Các thông tư của các bộ .......................................................................... 12 1.4.4. Các văn bản khác .................................................................................... 13 1.5. Quy định về đảm bảo an toàn cháy cho công trình .............................. 14 1.5.1. Bảo đảm an toàn cho người..................................................................... 14 1.5.2. Ngăn chặn cháy lan ................................................................................. 15 1.5.3. Cấp nước chữa cháy ................................................................................ 16 1.5.4. Chữa cháy và cứu nạn ............................................................................. 17
1.6. Những rủi ro nguy hiểm cháy nổ đối với người lao động trong sản xuất thuốc nổ nhũ tương................................................................................. 18 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 20 Chương 2. THỰC TRẠNG AN TOÀN PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN HÓA CHẤT 21 .. 21 2.1. Giới thiệu về Công ty ............................................................................... 21 2.2. Quy hoạch tổng thể của công ty .............................................................. 23 2.3. Công nghệ sản xuất tại công ty ............................................................... 25 2.4. Thực trạng công tác phòng cháy chữa cháy cho các công trình tại công ty............................................................................................................... 27 2.4.1. Thực trạng quản lý chung về phòng cháy và chữa cháy ......................... 27 2.4.2. Thực trạng các công trình của công ty liên quan đến công tác phòng cháy và chữa cháy của khu A ............................................................................ 28 2.4.3. Thực trạng các công trình của công ty liên quan đến công tác phòng cháy và chữa cháy của khu B ............................................................................ 46 2.4.4. Thực trạng các công trình liên quan đến công tác phòng cháy và chữa cháy ở khu C...................................................................................................... 59 2.4.5. Thực trạng các công trình liên quan đến công tác phòng cháy và chữa cháy ở khu D ..................................................................................................... 66 2.4.6. Thực trạng các công trình liên quan đến công tác phòng cháy và chữa cháy ở khu E ...................................................................................................... 68 2.5. Đánh giá an toàn cháy cho một số khối công trình ............................... 75 2.5.1. Đánh giá về việc bảo đảm an toàn cho người. ........................................ 75 2.5.2. Đánh giá trong việc ngăn chặn cháy lan ................................................. 80 2.5.3. Đánh giá về việc chữa cháy và cứu nạn .................................................. 89 2.6. Thực trạng về nhận thức của người lao động trong việc phòng cháy và chữa cháy .................................................................................................... 90 2.7. Đánh giá ưu điểm và hạn chế về thực trạng an toàn phòng cháy chữa cháy cho các khối công trình .......................................................................... 92
2.7.1. Ưu điểm ................................................................................................... 92 2.7.2. Hạn chế .................................................................................................... 93 Tiểu kết chương 2 ............................................................................................ 95 Chương 3. ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP ĐẢM BẢO AN TOÀN PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN MỘT THÀNH VIÊN HÓA CHẤT 21 ............................................................................................ 966 3.1. Các biện pháp về kỹ thuật ....................................................................... 96 3.1.1. Trang bị hệ thống chữa cháy tự động cho các khối công trình còn thiếu96 3.1.2. Lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động cho các kho nguyên liệu, thành phẩm còn thiếu .................................................................................................. 98 3.2. Biện pháp về tổ chức quản lý ................................................................ 104 3.3. Biện pháp về tuyên truyền, huấn luyện ............................................... 104 3.4. Đề xuất giải pháp cải tiến hệ thống phòng cháy chữa cháy trong các công trình ....................................................................................................... 106 3.4.1. Lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động trên công trình A, B theo hệ thống spinler nhận tín hiệu từ tia lửa......................................................................... 106 3.4.2. Lắp đặt hệ thống chữa cháy tự động trên công trình C, D, E theo hệ thống spinler nhận tín hiệu cảm biến nhiệt ..................................................... 109 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................... 112 KẾT LUẬN .................................................................................................... 113 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 115 PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮT VIẾT ĐẦY ĐỦ AT-SKNN An toàn sức khỏe nghề nghiệp AT, VSLĐ An toàn, vệ sinh lao động BXD Bộ Xây dựng BCT Bộ Công thương BQP Bộ Quốc phòng BCA Bộ Công an CNQP Công nghiệp quốc phòng QĐ Quy định EPC Công ty sản xuất vật liệu nổ Pháp KHKT Khoa học kỹ thuật NLĐ Người lao động PCCC Phòng cháy chữa cháy TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam QCVN Quy chuẩn Việt Nam TCN Tiêu chuẩn ngành TNHH Trách nhiệm hữu hạn VLNCN Vật liệu nổ công nghiệp GMB Giải phóng mặt bằng COD Xử lý hóa học BOD Xử lý sinh học KCS Kiểm tra chất lượng sản phẩm MBCN Kiểm tra chất lượng sản phẩm HD Hướng dẫn CN Công nhân
DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1. Các yêu cầu về đảm bảo an toàn cho người tại nhà và công trình .. 14 Bảng 1.2. Các yêu cầu về ngăn chặn cháy lan tại các khối công trình ............. 15 Bảng 1.3. Các yêu cầu về chữa cháy và cứu nạn tại các khối công trình ......... 18 Bảng 2.1. Bảng kê gian công tác....................................................................... 29 Bảng 2.2. Bảng kê gian công tác nhà T17 ........................................................ 32 Bảng 2.3. Bảng kê gian công tác nhà T18A ..................................................... 35 Bảng 2.4. Bảng kê gian công tác nhà T18B...................................................... 38 Bảng 2.5. Bảng kê gian công tác nhà T19 ........................................................ 41 Bảng 2.6. Bảng kê gian công tác nhà T20 ........................................................ 44 Bảng 2.7. Bảng kê gian công tác nhà T1B........................................................ 47 Bảng 2.8. Bảng kê gian công tác nhà T4 .......................................................... 51 Bảng 2.9. Bảng kê gian công tác nhà T5 .......................................................... 53 Bảng 2.10. Bảng kê gian công tác nhà T6 ........................................................ 56 Bảng 2.11. Bảng kê gian và vị trí công tác nhà T11A ...................................... 59 Bảng 2.12. Bảng kê gian và vị trí công tác nhà T11B ...................................... 62 Bảng 2.13. Bảng kê gian và vị trí công tác nhà T13 ......................................... 64 Bảng 2.14. Bảng kê trang bị công nghệ nhà N32, N33, N34, N35 và N36 ...... 66 Bảng 2.15. Phân loại các công trình theo công năng ........................................ 76 Bảng 2.16. Đặc điểm công năng thực tế và trang bị phương tiện phòng cháy chữa cháy của các công trình ........................................................... 77 Bảng 2.17. Thực trạng về lối ra thoát nạn, lối ra khẩn cấp ............................... 78 Bảng 2.18. Thực trạng đường thoát nạn ở các khối công trình ........................ 79 Bảng 2.19. Đánh giá việc trang bị các phương tiện phát hiện cháy, báo cháy và chữa cháy ở 05 khối công trình của Công ty ............................... 84 Bảng 2.20. Trang bị phương tiện phương tiện phát hiện cháy, báo cháy và chữa cháy .......................................................................................... 86 Bảng 3.1. Thông tin chi tiết của bình chữa cháy tự động XZFTB6 ............... 104 Bảng 3.2. Kế hoạch chương trình tuyên truyền huấn luyện ........................... 105 về phòng cháy chữa cháy tại Công ty ............................................................. 105
DANH MỤC HÌNH, SƠ ĐỒ Hình Hình 2.1. Mặt bằng khu nhà xưởng sản xuất .................................................... 24 Hình 2.2. Biển cấm hút thuốc ........................................................................... 27 Hình 3.1. Thông số kỹ thuật hệ thống báo cháy bằng tay ................................ 98 Hình 3.2. Bố trí hệ thống báo cháy bằng tay .................................................... 98 Hình 3.3. Cấu tạo hệ thống chữa cháy tự động................................................. 99 Hình 3.4. Đầu phun hệ thống chữa cháy nước Sprinkler................................ 100 Hình 3.5. Bồn chứa bọt Foam chữa cháy........................................................ 100 Hình 3.6. Hệ thống chữa cháy Stat-X ............................................................. 101 Hình 3.7. Hệ thống chữa cháy Novec 1230 .................................................... 102 Hình 3.8. Hệ thống chữa cháy Nitơ IG100 ..................................................... 103 Hình 3.9. Hệ thống chữa cháy tự động nhận tín hiệu từ tia lửa...................... 107 Hình 3.10. Van điện từ và van mở nước bằng tay .......................................... 109 Hình 3.11. Chuông báo cháy kích hoạt bằng tay ............................................ 109 Sơ đồ Sơ đồ 2.1. Quy trình công nghệ sản xuất thuốc nổ nhũ tương thỏi .................. 25 Sơ đồ 2.2. Quy trình công nghệ sản xuất thuốc nổ nhũ tương rời .................... 26
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Phòng cháy chữa cháy là một vấn đề luôn được xã hội quan tâm, đặc biệt đối với các cơ sở có nguy hiểm về cháy nổ thì lại càng cần được quan tâm nhiều hơn. Theo thống kê tình hình cháy nổ trong 9 tháng đầu năm 2021, toàn quốc xảy ra 1.723 vụ cháy, làm chết 72 người, bị thương 104 người, gây thiệt hại về tài sản ước tính 332,91 tỷ đồng và 3,588,56 ha rừng; xảy ra 18 vụ nổ, làm 10 người chết và 10 người bị thương. Trong số 1.723 vụ cháy, có 578 vụ cháy xảy ra tại nhà dân, 342 vụ cháy kho, cơ sở sản xuất, kinh doanh, 156 vụ cháy phương tiện giao thông, 134 vụ cháy nhà ở kết hợp kinh doanh, 22 vụ cháy trụ sở làm việc, 19 vụ cháy chợ, 16 vụ cháy chung cư, 12 vụ cháy trạm biến áp, nhà máy điện, 08 vụ cháy vũ trường, quán bar, karaoke, 06 vụ cháy cơ sở giáo dục, 05 vụ cháy cơ sở bách hóa, trung tâm thương mại, siêu thị, 05 vụ cháy cơ sở y tế, 02 vụ cháy cảng, bến xe, 238 vụ cháy các loại hình cơ sở khác và 180 vụ cháy rừng [1]. Ngoài những thiệt hại về người và tài sản còn có những thiệt hại chưa được thống kê do cháy nổ gây ra như người lao động mất chỗ làm việc, ảnh hưởng đến sự ổn định của các gia đình, gây tâm lý hoang mang và các biến động xã hội khác. Một trong những nguyên nhân gây cháy nổ là công trình không bảo đảm điều kiện an toàn về phòng cháy, chữa cháy. Công ty TNHH một thành viên Hóa chất 21 là một trong những công ty lớn thuộc sự quản lý của Bộ Quốc phòng, có lưu lượng cán bộ công nhân viên đông với rất nhiều khu kho, nhà xưởng sản xuất, công trình phụ trợ với các công năng khác nhau được xây dựng không đồng bộ, không có quy hoạch tổng thể nên còn nhiều vấn đề liên quan đến an toàn cháy cho nhà và công trình. Đồng thời các thiết bị, phương tiện phòng cháy và chữa cháy chưa được đầu tư theo đúng quy định, dẫn đến nếu xảy ra chảy nổ thì thiệt hại sẽ rất lớn. Do vậy, tôi đã lựa chọn đề tài: “Công tác an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21” để nghiên cứu.
2 Việc thực hiện đề tài sẽ giúp cho Công ty có một đánh giá tổng thể về thực trạng phòng cháy chữa cháy và các nguy cơ cháy nổ có thể xảy ra đồng thời cũng đưa ra một số giải pháp về đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy theo đúng quy định của pháp luật. 2. Mục tiêu nghiên cứu + Đánh giá được thực trạng về an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21. + Đề xuất được một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21 theo quy định của pháp luật. 3. Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Công tác an toàn PCCC tại tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Theo không gian: khu kho, nhà xưởng sản xuất vật liệu nổ công nghiệp và công trình phụ trợ tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21. Bao gồm 3 nhà kho nguyên liệu, 5 nhà kho thành phẩm, 1 xưởng sản xuất thuốc nổ nhũ tương, công trình phụ trợ (đường nội bộ và tường rào, điện động lực, điện chiếu sáng, cấp nước, cấp nhiệt, cấp khí nén, hệ thống điều hòa không khí, thông gió, hệ thống làm lạnh, Hệ thống camera giám sát, hệ thống chống sét, hệ thống thông tin liên lạc và quản lý sản xuất, hệ thống phòng cháy chữa cháy, thoát nước, hệ thống xử lý nước thải, rác thải và sản phẩm có chứa thuốc). - Theo thời gian: Thông tin, số liệu hồi cứu từ năm 2017- 2022. 4. Nội dung nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý thuyết về an toàn phòng cháy chữa cháy cho công trình - Biện pháp đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy cho khu kho, nhà - Thực trạng an toàn phòng cháy chữa cháy cho khu kho, nhà xưởng sản xuất
3 vật liệu nổ công nghiệp và công trình phụ trợ tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21. - Biện pháp đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy cho khu kho, nhà xưởng sản xuất vật liệu nổ công nghiệp và công trình phụ trợ tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21. 5. Phương pháp nghiên cứu - Hồi cứu tài liệu: Nghiên cứu các tài liệu có liên quan đến nội dung nghiên cứu của đề tài. - Điều tra, khảo sát: Lập bảng khảo sát và điều tra các thông tin về kiến thức phòng cháy chữa cháy của cán bộ công nhân viên tại công ty và thực trạng việc tuân thủ về phòng cháy chữa cháy. Xây dựng 02 bảng khảo sát: + Khảo sát và điều tra các thông tin về kiến thức phòng cháy chữa cháy của cán bộ công nhân viên tại công ty. (Mẫu phiếu 01có phụ lục kèm theo). + Khảo sát thực trạng việc tuân thủ về an toàn cháy của khu kho, nhà xưởng sản xuất vật liệu nổ công nghiệp và công trình phụ trợ tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21 theo các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện có (Mẫu phiếu 02 có phụ lục kèm theo). - Phân tích, so sánh, đánh giá: Thực hiện phân tích, so sánh, đánh giá các yếu tố liên quan đến việc đảm bảo an toàn phòng cháy và chữa cháy đối với các khối công trình theo quy chuẩn kỹ thuật QCVN 06: 2021/ BXD về an toàn cháy cho nhà và công trình và QCVN 01:2019/ BCT- Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về An toàn trong sản xuất, thử nghiệm, nghiệm thu, bảo quản, vận chuyển, sử dụng, tiêu hủy vật liệu nổ công nghiệp và bảo quản tiền chất thuốc nổ. 6. Đóng góp mới của đề tài nghiên cứu - Ý nghĩa khoa học: + Luận văn góp phần xây dựng một phần cơ sở dữ liệu cho các nghiên cứu về phòng cháy chữa cháy cho nhà và công trình trong các công ty sản xuất vật liệu nổ.
4 + Những phát hiện mới trong luận văn này có thể đóng góp một phần trong tài liệu nghiên cứu của những luận văn tiếp theo, là cơ sở tham khảo về đảm bảo an toàn trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy tại cơ sở. - Ý nghĩa thực tiễn: Đề tài có giá trị thực tiễn nhằm đưa ra các giải pháp đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy cho khu kho, nhà xưởng sản xuất vật liệu nổ công nghiệp và công trình phụ trợ tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21 từ đó giảm thiểu các rủi ro và thiệt hại do cháy gây ra. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được kết cấu làm 3 chương. Chương 1: Tổng quan về công tác an toàn phòng cháy chữa cháy cho công trình. Chương 2: Thực trạng công tác an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21 Chương 3: Đề xuất biện pháp nhằm đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy tại Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21.
5 Chương 1 TỔNG QUAN VỀ CÔNG TÁC AN TOÀN PHÒNG CHÁY CHỮA CHÁY CHO CÔNG TRÌNH 1.1. Một số khái niệm cơ bản - Phòng cháy chữa cháy Phòng cháy chữa cháy (tiếng Anh: Fire Fighting and Prevention) là tổng hợp các biện pháp, giải pháp kỹ thuật nhằm loại trừ hoặc hạn chế đến mức tối đa các nguy cơ xảy ra cháy, nổ, đồng thời tạo các điều kiện thuận lợi, phù hợp cho công tác cứu người, cứu tài sản, chữa cháy, chống cháy lan hiệu quả và làm giảm thiểu tối đa các thiệt hại do cháy, nổ gây ra. Phòng cháy chữa cháy bao gồm hai phần cơ bản là phòng cháy và chữa cháy. Hai phần này mặc dù có nội dung tách biệt nhưng lại phụ thuộc và hỗ trợ lẫn nhau. Phòng cháy là việc sử dụng các biện pháp tổ chức và các giải pháp kỹ thuật nhằm phòng ngừa, hạn chế hoặc loại trừ những yếu tố, điều kiện, nguyên nhân dẫn đến cháy nổ trong cơ sở. Trường hợp xảy ra cháy, nổ thì đảm bảo an toàn cho người và các máy, thiết bị, hạn chế đến mức thấp nhất quy mô và sự phát triển của đám cháy, đồng thời tạo điều kiện chữa cháy kịp thời và có hiệu quả. Như vậy, với khái niệm này, cần hiểu rằng, phòng cháy không chỉ là việc sử dụng các biện pháp nhằm phòng ngừa, hạn chế hoặc không để cho cháy nổ xảy ra, mà phòng cháy còn là việc tạo điều kiện để chữa cháy kịp thời, có hiệu quả khi có cháy nổ xảy ra. Chữa cháy bao gồm các công việc huy động, triển khai lực lượng, phương tiện chữa cháy, cắt điện, tổ chức thoát nạn, cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan, dập tắt đám cháy và các hoạt động khác có liên quan đến chữa cháy. Chữa cháy là một khái niệm rộng, chữa cháy không chỉ là việc dập tắt đám cháy mà chữa cháy còn gồm nhiều hoạt động khác như thông tin báo cháy, huy động, triển khai lực lượng, phương tiện chữa cháy, cắt điện, tổ chức
6 thoát nạn, cứu người, cứu tài sản, chống cháy lan, chỉ dẫn đường cho xe chữa cháy và hậu cần… - Công trình: Công trình là một từ thường được dùng để chỉ một khu vực được bao vây trong đó các hoạt động có thể được thực hiện. Nó là một cấu trúc gồm có các cấu kiện xây dựng, thường bao gồm mái nhà, tường, sàn và các lỗ mở như cửa ra vào và cửa sổ thường (nhưng không phải luôn luôn) được định vị vĩnh viễn ở một vị trí. Công trình được xây dựng và sử dụng dưới mọi hình dạng, kích cỡ, sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau và có công năng khác nhau. Theo quy định của Luật Xây dựng năm 2014, công trình là sản phẩm được tạo thành bởi sức lao động của con người, vật liệu xây dựng, thiết bị lắp đặt vào công trình, được liên kết định vị với đất, có thể bao gồm phần dưới mặt đất, phần trên mặt đất, phần dưới mặt nước và phần trên mặt nước, được xây dựng theo thiết kế. Công trình bao gồm công trình dân dụng, công trình công nghiệp, giao thông, nông nghiệp và phát triển nông thôn, công trình hạ tầng kỹ thuật và công trình khác. Có thể hiểu đơn giản công trình có thể là nhà và các công trình khác. Nhà là công trình xây dựng có mái, tường bao quanh, cửa ra vào để ở, sinh hoạt văn hoá, xã hội hoặc cất giữ vật chất, phục vụ cho các hoạt động cá nhân và tập thể của con người, và có tác dụng bảo vệ cho các hoạt động đó. 1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài về an toàn cháy cho công trình Ngày nay, con người luôn sinh hoạt và lao động ở hầu hết các công trình. Để tạo ra sản phẩm và phục vụ cho cuộc sống con người đã sử dụng sự cháy ở tại các công trình đó như dùng lửa để nấu cơm, nung thép, sưởi ấm .... Các công trình được thiết kế để cung cấp mức độ an toàn cháy có thể chấp nhận được và giảm thiểu rủi ro từ nhiệt và khói. Mục tiêu chính là giảm khả năng gây tử vong hoặc thương tích cho những người cư ngụ trong các công trình và những người khác có thể tham gia, chẳng hạn như dịch vụ chữa cháy và cứu
7 nạn, cứu hộ, các công trình cũng cần đảm bảo rằng nó có thể được sửa chữa và có thể tiếp tục hoạt động sau hỏa hoạn. Việc nghiên cứu tìm ra bản chất của sự cháy để con người có thể điều khiển được sự cháy theo mong muốn của mình trong các công trình thay vì việc phải giữ một ngọn lửa xuất phát từ thiên nhiên trong suốt quá trình sống và làm việc của con người cùng với các nguy cơ rủi ro của nó là cần thiết. Các khái niệm, định nghĩa về cháy từ xưa có nhiều nhưng thực tế chưa làm rõ được bản chất của nó do vậy con người chưa hiểu hết về sự cháy và những nguy cơ rủi ro hỏa hoạn xảy ra đối với các công trình rất nhiều và gây thiệt hại lớn đến kinh tế và xã hội. Khi khoa học phát triển, thế kỷ XVIII, nhà bác học người Nga Lômônôxôp và nhà bác học người Pháp Lavoadiê mới đưa ra kết luận: “Cháy là phản ứng hoá học trong đó các chất cháy tham gia phản ứng với ôxy kèm theo sự toả nhiệt và phát sáng’’. Với khái niệm này cho thấy, để cháy được cần phải có ô xi và các yếu tố khác. Tuy nhiên, các công trình nghiên cứu về sau đã cho thấy rằng sự cháy không chỉ xảy ra giữa chất cháy với ôxy mà còn xảy ra giữa một số chất cháy với các chất ôxy hoá khác như với các chất thuộc nhóm Halogen (Clo, Flo, Brôm...), với lưu huỳnh và với các chất có chứa ôxy như KMnO4, Fe3O4...Ví dụ: Natri (Na) cháy trong môi trường Clo, Nhôm (Al) cháy trong môi trường Fe2O3. Từ đó cháy được định nghĩa như sau: “Cháy là những phản ứng hoá học có toả nhiệt và phát sáng”. Hiện nay, trong công tác phòng cháy chữa cháy, để mang tính dự phòng và cảnh báo thì khái niệm sự cháy còn được mở rộng hơn: “Cháy là những phản ứng hoá học có toả nhiệt, phát sáng hoặc sinh khói”. Với các khái niệm về sự cháy, việc tìm ra các dấu hiệu đặc trưng của sự cháy gồm: có phản ứng hoá học, có toả nhiệt, có phát sáng hoặc sinh khói đã đưa công tác đảm bảo an toàn cháy cho các công trình tiến lên một bước mới trong việc xây dựng các biện pháp phòng ngừa rủi ro cháy nổ và đảm bảo an toàn cháy trong các khối công trình. Cháy xảy ra là kết quả của một loạt các phản ứng hóa học rất nhanh giữa nhiên liệu và chất ô xi hóa (chủ yếu là oxy trong không khí)
8 giải phóng nhiệt và ánh sáng. Để quá trình cháy xảy ra, tất cả các yếu tố chất ô xi hóa, nguồn nhiệt và chất cháy phải có mặt; đây là “tam giác cháy”. Ngọn lửa là sản phẩm của sự cháy chứ không phải là nguyên nhân của sự cháy. Việc tìm hiểu sự khác biệt giữa phản ứng hóa học của sự cháy với phản ứng hóa học thông thường là phản ứng hóa học của sự cháy xảy ra với tốc độ nhanh hơn, giải phóng lượng nhiệt lớn hơn và có bức xạ ánh sáng; tuy nhiên, nhiệt lượng và ánh sáng chỉ là kết quả bên ngoài của phản ứng cháy còn bản chất của sự cháy là những phản ứng hoá học đã giúp cho các nhà phòng cháy chữa cháy có một bước tiến dài trong lịch sử đảm bảo an toàn cháy cho các công trình. Thông thường, khi sự cố cháy nổ xảy ra trong các công trình thì đều có một diễn biến nhất định mà người ta gọi đó là quá trình cháy. Theo các nhà chuyên môn về PCCC, quá trình cháy được định nghĩa như sau: “Quá trình cháy là những quá trình lý - hoá học phức tạp của phản ứng cháy giữa chất cháy với chất ôxy hoá tạo thành sản phẩm cháy”. Quá trình cháy quản lý được gọi là sự cháy có ích (khuyến khích). Quá trình cháy không quản lý được gọi là đám cháy (gây thiệt hại). Việc tìm hiểu được quá trình cháy trong các khối công trình đã cho chúng ta biết về khoảng thời gian vàng trong chữa cháy và diễn biến của một đám cháy xảy ra trong công trình [5,8,9,10,11]. Có nhiều phương pháp thiết kế các công trình đảm bảo an toàn cháy nổ, có thể theo phương pháp dựa vào tiêu chuẩn hoặc cũng có thể dựa vào phương pháp chuyên gia với các phần mềm, ứng dụng đã được nghiên cứu và áp dụng ở nhiều quốc gia khác nhau [2,3,4,6,7,13,14]. Nghiên cứu an toàn cháy ở cho các công trình đã được đánh giá dựa trên các quy định an toàn phòng cháy hoặc dựa trên hiệu suất thời gian thoát nạn. Cách tiếp cận dựa trên hiệu suất thời gian thoát nạn tạo cơ hội cho các nhà thiết kế xây dựng để tạo ra các thiết kế sáng tạo và hiệu quả về chi phí, tương đương hoặc tốt hơn cho các giải pháp quy định. Phương pháp tiếp cận dựa trên hiệu suất nhấn mạnh vào mục tiêu và không chỉ định giải pháp, trong khi phương pháp tiếp cận dựa trên quy định tập trung về tiêu chuẩn và quy định.
9 Các quy tắc dựa trên hiệu suất tập trung nhiều hơn vào các mục tiêu an toàn cháy nổ. Thông qua quy định dựa trên hiệu suất cũng có thể có được thiết kế tối ưu với độ an toàn tốt hơn. Theo nghiên cứu của JingXin và cộng sự (2013), đánh giá rủi ro cháy nổ trong các công trình bao gồm ba bước xác định rủi ro cháy nổ, phân tích rủi ro cháy nổ và đánh giá rủi ro cháy nổ. Xác định rủi ro cháy nổ là quá trình có hệ thống để hiểu cách thức, thời điểm và lý do cháy nổ có thể xảy ra. Phân tích rủi ro cháy nổ là quá trình ước tính cường độ của hậu quả và xác suất của các tác động bất lợi do cháy nổ trong khối công trình. Kết quả cuối cùng của phân tích rủi ro cháy nổ được thể hiện bằng các thuật ngữ định tính, hỗn hợp hoặc định lượng tùy thuộc vào loại rủi ro, mục đích phân tích rủi ro, cách phân tích chi tiết và nguồn thông tin có sẵn. Đánh giá rủi ro cháy nổ sau đó liên quan đến việc áp dụng các tiêu chí rủi ro đã phát triển và đưa ra quyết định về mức độ rủi ro cháy nổ. Xử lý rủi ro cháy nổ là quá trình cải thiện các biện pháp kiểm soát rủi ro hiện có, phát triển các biện pháp kiểm soát rủi ro mới và thực hiện các biện pháp này để giảm rủi ro cháy nổ. Do đó, phân tích rủi ro cháy nổ chỉ là một phần của quy trình quản lý rủi ro cháy nổ và nó đóng vai trò là nền tảng của việc ra quyết định theo quy định về việc có nên hành động để giảm rủi ro hay không hoặc chọn biện pháp xử lý rủi ro phù hợp hay không [23]. Quá trình phát triển của sự cháy ở mặt tiền bằng gỗ trong các ngôi nhà nhiều tầng đã được nghiên cứu. Nhiệt độ khí sau chớp cháy và quá trình cháy của các công trình xây dựng đã được nghiên cứu trong các thí nghiệm cháy quy mô lớn. Sự phát triển nhiệt độ khí trong các phòng thử nghiệm được phát hiện phụ thuộc vào sự đóng góp của các bề mặt vỏ gỗ vào việc sản xuất khí nhiệt phân. Tỷ lệ khí nhiệt phân đốt trong và ngoài khoang lửa được ước tính bằng cách cân bằng năng lượng. Sự khởi đầu của quá trình tạo cấu trúc gỗ tiếp xúc với các điều kiện cháy tự nhiên được sử dụng trong các khu vực có thể bị trì hoãn đáng kể bằng cách sử dụng tấm thạch cao bảo vệ. Tốc độ cháy tổng
10 thể đã giảm đáng kể nếu lớp bảo vệ vẫn ở vị trí của nó trong suốt thời gian cháy dữ dội nhất của tải cháy di động. Sau khoảng thời gian đó, việc đốt trần và tường không thể duy trì mức nhiệt độ cao trong phòng. (Tuula Hakkarainen 2002) [23]. Theo nghiên cứu của Leo Razdolsky (2005) cho thấy thiết kế của một tòa nhà cao tầng trong điều kiện tải bất thường (như vụ nổ "cục bộ" và nhiều sự cháy) bao gồm: (i) yêu cầu về quy tắc phòng ngừa sụp đổ lũy tiến, (ii) tiêu chí thiết kế về tính bền vững của công trình bê tông cốt thép trong điều kiện tải bất thường, bao gồm sự ổn định cục bộ của một số yếu tố và sự ổn định toàn bộ của kết cấu bị xâm phạm, (iii ) thiết kế tải trọng và kết hợp từ các vụ nổ có thể bên trong tòa nhà với hệ thống thông hơi xả hơi. Như vậy các nghiên cứu về an toàn cháy cho nhà và công trình đã được thế giới nghiên cứu chuyên sâu ở nhiều khía cạnh từ thực nghiệm để đánh giá tốc độ phát triển đám cháy đến thiết kế công trình trong điều kiện bất thường[20]. Các nghiên cứu trên thế giới về an toàn cháy cho các công trình đã được nghiên cứu tương đối đầy đủ. Nội dung nghiên cứu trải rộng từ vấn đề lý thuyết, giải pháp kỹ thuật, các quy trình cho đến các bài toán hình thành và phát triển của ngọn lửa trên các vật liệu khác nhau hoặc mô hình tính toán khả năng thoát nạn đối với người trong công trình cụ thể. 1.3. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam về an toàn cháy cho công trình Ở Việt Nam, nghiên cứu về an toàn cháy cho các công trình cũng đã được triển khai thực hiện bước đầu. Những đánh giá về đầu tư cho công tác phòng cháy chữa cháy và phương tiện chữa cháy tại chỗ trong các công trình đã chỉ ra rằng, hiện nay nhiều công trình chưa được đầu tư đúng mức như các nhà dân, một số cơ sở sản xuất, một số công trình công cộng dẫn đến khi có cháy xảy ra, các chất chữa cháy, phương tiện chữa cháy không đáp ứng được, đồng thời lực lượng chữa cháy gặp nhiều khó khăn khi triển khai chữa cháy do điều kiện giao thông không thuận lợi, vị trí địa lý phức tạp …[20]. Về nguyên nhân cháy, theo số liệu thống kê vào năm 2021, có đến hơn 40% do
11 điện như chập điện, sự cố hệ thống điện, thiết bị tiêu thụ điện… Bên cạnh đó, số vụ cháy trên địa bàn thành phố chiếm khoảng 52%, nông thôn khoảng 48%. Thời điểm xảy ra các vụ cháy nổ chủ yếu vào ban đêm. Nghiên cứu của Lý Văn Vinh cho thấy, tầm với các thiết bị PCCC ở Việt Nam hiện nay cao nhất là 56m (khoảng 18 tầng) [16]. Đầu tư xe có tầm với vượt khoảng cách này là không khả thi vì xe rất nặng, có thể gây sập cống, đứt dây điện, đường cua xe dài không thuận tiện với địa hình đường đông, ngõ nhỏ. Tại các đô thị của Việt Nam buộc phải sử dụng máy bay trực thăng trong công tác phòng cháy chữa cháy nhưng do ngân sách hạn hẹp hiện nay Việt Nam mới thí điểm trong công tác diễn tập quy mô lớn. Tiêu chuẩn Việt Nam về PCCC cho nhà ở và công trình chưa đề cập đến các giải pháp đối với nhà siêu cao tầng (40 tầng trở lên) và hoàn toàn chưa nghiên cứu về tầng cứu nạn [8]. Một số dự án quy hoạch xây dựng mới đây trong khu vực nội đô đã cho phép xây dựng lên cao tới 50 tầng và trên 50 tầng khi phê duyệt thiết kế quy hoạch đều đã chứng tỏ tuân theo tiêu chuẩn – quy chuẩn Việt Nam. Tuy nhiên việc các quy chuẩn này có phù hợp với thông lệ quốc tế không lại là một điều đáng bàn. Hầu hết các nghiên cứu về phòng cháy chữa cháy ở Việt Nam mới chỉ ra những thực trạng trong việc thiếu hụt đầu tư các phương tiện phòng cháy chữa cháy ở trong các công trình, đồng thời, các nghiên cứu cũng đã chỉ ra những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến chập cháy các công trình và những hạn chế trong vấn đề phòng cháy và chữa cháy ở Việt Nam. Việc đánh giá nguy cơ cháy nổ đối với một cơ sở sản xuất hóa chất thuộc Bộ quốc phòng quản lý thì chưa có nghiên cứu nào, đặc biệt là đối với Công ty hóa chất 21. Đồng thời các quy định pháp luật về an toàn cháy được cập nhật bổ sung liên tục trong thời gian gần đây đã có những yêu cầu khắt khe hơn cho các công trình. Do vậy việc nghiên cứu về công tác an toàn phòng cháy chữa cháy cho Công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên Hóa chất 21 dựa trên các quy định pháp luật là cần thiết để công ty có những giải pháp đảm an toàn về phòng cháy và chữa cháy.