Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng

Chia sẻ: Tuhai999 Tuhai999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:110

Thêm vào BST

Báo xấu

21
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng, luận văn đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng trong thời gian tới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý NSNN trên địa bàn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH NGỌC KHÁNH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA ĐINH NGỌC KHÁNH QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG LUẬN VĂN THẠC SĨ: QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. LÊ TOÀN THẮNG HÀ NỘI - NĂM 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của cá nhân, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của TS. Lê Toàn Thắng. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và không trùng lặp với các đề tài khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Hà Nội, ngày 20 tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Đinh Ngọc Khánh
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chương trình đào tạo thạc sĩ Quản lý công tại Học viện Hành chính Quốc gia, bên cạnh sự cố gắng của bản thân tôi đã nhận được sự động viên, hướng dẫn, giảng dạy và nhiều ý kiến đóng góp quý báu của các thày, cô giáo Học viện Hành chính Quốc gia, gia đình, bạn bè và đồng nghiệp trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, Tôi vô cùng trân trọng, biết ơn sâu sắc đến TS. Lê Toàn Thắng - giáo viên hướng dẫn đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ tôi để hoàn thành luận văn này. Tôi xin cảm ơn lãnh đạo, bạn bè, đồng nghiệp tại UBND phường Ngọc Xuân, thành phố Cao Bằng và những người thân trong gia đình đã luôn ủng hộ, giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để tôi thu thập tài liệu phục vụ việc phân tích, tổng hợp số liệu cũng như động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện Luận văn này. Kính chúc Quý thầy cô và bạn bè sức khỏe, hạnh phúc và thành công! Xin trân trọng cảm ơn./. Hà Nội, ngày 20 tháng 11 năm 2018 Tác giả luận văn Đinh Ngọc Khánh
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT 1 NSNN Ngân sách nhà nước 2 UBND Ủy ban nhân dân 3 HĐND Hội đồng nhân dân 4 KT-XH Kinh tế - xã hội 5 GD - ĐT Giáo dục - Đào tạo 6 KBNN Kho bạc nhà nước 7 XDCB Xây dựng cơ bản
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN ............................................................................ 6 1.1 Tổng quan về chi ngân sách nhà nước cấp huyện....................................... 6 1.1.1. Khái niệm chi ngân sách nhà nước cấp huyện.................................................. 6 1.1.2.Vai trò của chi ngân sách nhà nước cấp huyện .................................................. 7 1.1.3.Nội dung chi ngân sách nhà nước cấp huyện..................................................... 9 1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ............................................. 10 1.2.1.Khái niệm, đặc điểm quản lý chi ngân sách cấp huyện ..................................10 1.2.2.Sự cần thiết phải quản lý chi ngân sách cấp huyện .........................................12 1.2.3.Nội dung quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện .....................................14 1.2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện ............................................................................................................................25 1.2.5. Phân cấp quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện … .............. ………...30 1.3. Kinh nghiệm quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện của một số địa phương và bài học rút ra cho thành phố Cao Bằng ......................................... 32 1.3.1.Kinh nghiệm của một số huyện.........................................................................32 1.3.2.Những bài học kinh nghiệm rút ra cho thành phố Cao Bằng .........................37 Tóm tắt chương 1 ............................................................................................ 39 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG GIAI ĐOẠN 2015 – 2017 ..................................................................................................... 40 2.1. Khái quát về tình hình kinh tế - xã hội của thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng................................................................................................................. 40
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng ............................................................................................... 40 2.1.2. Tình hình tổ chức quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng ............................................................................................................... 43 2.2. Thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng ......................................................................................................... 46 2.2.1 Tình trạng tổ chức bộ máy .................................................................................46 2.2.2. Nhiệm vụ chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng ...................................................................................................... 49 2.2.3 Thực trạng tổ chức thực hiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng.......................................................................................................................54 2.3. Đánh giá công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng ....................................................................................... 66 2.3.1. Những kết quả đạt được ....................................................................................66 2.3.2. Những tồn tại......................................................................................................67 2.3.3. Nguyên nhân của tồn tại ...................................................................................70 Tóm tắt chương 2 ............................................................................................ 73 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI THÀNH PHỐ CAO BẰNG, TỈNH CAO BẰNG........................................................................... 74 3.1. Phương hướng chung về quản lý ngân sách tại thành phố Cao Bằng 74 3.1.1. Mục tiêu phát triển kinh tế xã hội và nhu cầu về chi tài chính – ngân sách tại thành phố Cao Bằng đến năm 2020 ...........................................................................74 3.1.2. Phương hướng hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng ............................................................................................................................78 3.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng ...............................................................................................................79 3.2.1. Hoàn thiện các quá trình lập dự toán, chấp hành và quyết toán chi ngân sách nhà nước ........................................................................................................................80
3.2.2. Phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan Tài chính, KBNN và các cơ quan liên quan trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nước và triển khai thành công hệ thống TABMIS .......................................................................................................................84 3.2.3. Nâng cao chất lượng quản lý ngân sách của cơ quan Tài chính, KBNN trên địa bàn ...........................................................................................................................85 3.2.4. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý chi ngân sách nhà nước ............................................................................................................................86 3.2.5. Kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng, tăng cường đào tạo cán bộ quản lý chi ngân sách Nhà nước trên địa bàn Thành phố ........................................87 3.2.6. Tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục để nâng cao tính tự giác và trách nhiệm của đơn vị sử dụng ngân sách ................................................................90 3.2.7. Nâng cao vai trò của Hội đồng nhân dân và chính quyền thành phố ...........90 3.2.8. Tăng cường thanh tra, kiểm tra công tác quản lý chi NSNN ........................93 3.3. Kiến nghị .................................................................................................. 94 3.3.1. Kiến nghị với Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân và Sở Tài chính tỉnh Cao Bằng.......................................................................................................................94 3.3.2. Kiến nghị đối với Chính phủ, Bộ Tài chính ....................................................95 Tóm tắt chương 3 ............................................................................................ 98 KẾT LUẬN .................................................................................................... 99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 100
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ Sơ đồ 1.1. Tổ chức bộ máy quản lý chi NSNN cấp huyện............................... 14 Sơ đồ 1.2. Sơ đồ lập dự toán theo phương pháp từ trên xuống ...................... 17 Sơ đồ 1.3. Sơ đồ lập dự toán theo phương pháp từ dưới lên .......................... 18 Sơ đồ 1.4. Quy tình lập dự toán chi NSNN cấp huyện .................................... 19 Sơ đồ 1.5. Quy trình chấp hành dự toán chi NSNN cấp huyện....................... 20 Bảng 2.1: Tổng hợp chi ngân sách qua các năm 2015 - 2017 ....................... 44 Bảng 2.2: Bảng cân đối thu chi ngân sách qua các năm ................................ 46 Sơ đồ 2.1. Sơ đồ tổ chức bộ máy phòng Tài chính Kế hoạch thành phố ........ 48 Bảng 2.3: Tổng hợp dự toán chi ngân sách .................................................... 55 Bảng 2.4: Tổng hợp chi ngân sách thành phố Cao Bằng năm 2017 .............. 57 Bảng 2.5. Tình hình chấp hành chi NSNN theo dự toán tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng ....................................................................................... 59 qua các năm 2015 – 2017 ............................................................................... 59 Bảng 2.6. Tỷ lệ chi thường xuyên và chi đầu tư XDCB trong tổng chi .......... 60 NSNN các năm 2015 – 2017 ........................................................................... 60 Bảng 2.7: Tổng hợp quyết toán chi ngân sách thành phố Cao Bằng ............. 63 giai đoạn 2015-2017 ....................................................................................... 63 Bảng 2.8: Báo cáo tình hình quyết toán của các đơn vị thụ hưởng NS năm 2017 . 65
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Ngân sách nhà nước là khâu tài chính tập trung giữ vị trí chủ đạo trong hệ thống tài chính, là nguồn lực vật chất để Nhà nước duy trì hoạt động của bộ máy quản lý và thực thi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của Nhà nước. Ngân sách Nhà nước là một bộ phận cơ bản trong hệ thống tài chính nhà nước, giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân, là công cụ quan trọng để Nhà nước điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế đảm bảo phục vụ tốt nhiệm vụ chính trị, phát triển nền kinh tế ổn định, bền vững lâu dài của đất nước. Trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước, phấn đấu giảm tỷ trọng nông nghiệp, tăng tỷ trọng trong công nghiệp, thương mại dịch vụ, việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng ngày càng được quan tâm như xây dựng các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, xây dựng nông thôn mới, kiên cố trạm, trường, đường....Trước tình hình đó hàng loạt các vấn đề được đặt ra trong công tác quản lý về nhân sự, quản lý tài nguyên, quản lý giá, quản lý thị trường, quản lý về đầu tư xây dựng cơ bản..., trong đó việc Quản lý thực hiện dự toán chi Ngân sách nhà nước nói chung và ngân sách thành phố Cao Bằng nói riêng đang đặt ra rất gay gắt. Hơn nữa, quản lý thực hiện dự toán chi ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố Cao Bằng cũng còn không ít hạn chế như công tác xây dựng dự toán chưa sát nhiệm vụ, điều hành dự toán còn nhiều bất cập, công tác kiểm soát chi chưa hiệu quả, công tác kiểm tra còn mang tính hình thức, chưa tạo tính chủ động cho các đơn vị sử dụng dự toán, tính năng động và tích cực của 1
đơn vị sử dụng ngân sách chưa được phát huy, tâm lý ỷ lại trông chờ vào ngân sách nhà nước còn phổ biến. Điều đó ảnh hưởng không tốt đến việc huy động và khai thác các nguồn lực cho đầu tư nhằm đạt được các mục tiêu phát triển và giải quyết được các vấn đề xã hội của thành phố Cao Bằng. Nhận thức được vai trò cấp thiết cần phải hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước trong những năm tới. Vì vậy, tôi đã lựa chọn vấn đề: “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. Với mục đích vận dụng những kiến thức lý luận đã học vào hoạt động thực tiễn tại địa phương, đồng thời thông qua nghiên cứu luận văn, tôi được nâng cao trình độ, kiến thức trong lĩnh vực này. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Ngân sách nhà nước là vấn đề được các nhà quản lý cũng như nhiều nhà nghiên cứu quan tâm. Vì vậy, đã có những công trình nghiên cứu về ngân sách nhà nước theo nhiều khía cạnh, góc độ và phạm vi khác nhau, trong đó có những công trình nghiên cứu với phạm vi quốc gia, có những đề tài nghiên cứu đối với từng địa phương cụ thể. Có thể nêu lên một số đề tài, một số công trình nghiên cứu tại Việt Nam như sau: “Hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình" Luận văn Thạc sĩ kinh tế - Hoàng Mạnh Hà năm 2014. “Hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại thị xã Sơn Tây, thành phố Hà Nội” Luận văn Thạc sĩ kinh doanh và quản lý - Lê Thị Kim Thư năm 2015. “Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại quận Hải Châu, thành phố Đà Nẵng” Luận văn Thạc sĩ kinh tế Nguyễn Thị Hoàng Oanh (2015), với đề tài. Đóng góp thêm cho vấn đề nghiên cứu này, Luận án tiến sỹ kinh tế: “Đổi mới quản lý chi NSNN trong điều kiện kinh tế thị trường ở Việt Nam” của Nguyễn Thị Minh, năm 2009 đã hệ thống hoá và làm rõ thêm được các vấn đề lý luận về NSNN, chi và quản lý chi NSNN trong nền kinh tế thị trường; mối 2
quan hệ phân cấp quản lý kinh tế và phân cấp ngân sách, cơ chế quản lý chi NSNN, sự cần thiết phải đổi mới phương thức chi. “Quản lý chi tiêu công” sách chuyên khảo của PGS. TS. Lê Chi Mai, NXB Chính trị Quốc gia. Điểm nổi bật của tác phẩm này là nghiên cứu một cách hệ thống và hoàn thiện công tác quản lý chi tiêu công ở Việt Nam, là tài liệu tham khảo nghiên cứu và học tập rất bổ ích cho chuyên ngành Tài chính công. Các công trình nghiên cứu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau về quản lý ngân sách Nhà nước và chi ngân sách Nhà nước. Tuy nhiên chưa có công trình nào nghiên cứu về quản lý chi NSNN một cách toàn diện tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng. Vì lý do đó, tác giả đã lựa chọn đề tài “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng”. Đây là đề tài không có sự trùng lặp với các công trình đã công bố, đề cập một cách hệ thống, cụ thể về quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn - Mục đích: Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và phân tích thực trạng quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng, luận văn đề xuất một số giải pháp hoàn thiện quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng trong thời gian tới nhằm nâng cao hiệu quả quản lý NSNN trên địa bàn. - Nhiệm vụ: Vận dụng lý luận về chi ngân sách Nhà nước, quản lý chi NSNN để phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý chi ngân sách Nhà nước tại thành phố Cao Bằng. Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng trong những năm qua để chỉ ra những vấn đề còn tồn tại, hạn chế cần khắc phục. 3
Nghiên cứu đề xuất hệ thống giải pháp hoàn thiện quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Quản lý chi ngân sách nhà nước cấp huyện. Phạm vi nghiên cứu: - Về không gian: tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng - Về thời gian: Đề tài giới hạn phạm vi nghiên cứu từ năm 2015 đến năm 2017 và định hướng đến năm 2020. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn - Phương pháp luận: Đề tài nghiên cứu dựa trên cơ sở các phương pháp luận truyền thống và đã được sử dụng rộng rãi trong nghiên cứu khoa học: Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử. - Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp thu thập, phân tích, tổng hợp so sánh, thống kê, phương pháp khái quát hóa vấn đề. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn - Về mặt lý luận: Hệ thống hóa các lý luận về quản lý chi NSNN, nêu lên các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý chi NSNN tại thành phố Cao Bằng. Đồng thời tổng kết kinh nghiệm một số huyện, tỉnh, rút ra các bài học có thể nghiên cứu áp dụng ở địa phương. - Về thực tiễn: Luận văn là công trình khoa học nghiên cứu quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, kết quả của luận văn là hệ thống hóa cơ sở khoa học về ngân sách nhà nước, đặc biệt là quản lý chi ngân sách nhà nước, đánh giá thực trạng quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng và đề 4
xuất hệ thống giải pháp và kiến nghị để quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng trong thời gian tới. Với kết quả nghiên cứu, luận văn sẽ trở thành tài liệu tham khảo và có giá trị cho việc quản lý, điều hành ngân sách nhà nước mà đặc biệt là quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo luận văn bao gồm ba chương: Chương 1: Cơ sở khoa học về quản lý chi ngân sách Nhà nước cấp huyện Chương 2: Thực trạng quản lý chi ngân sách Nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2015-2017. Chương 3: Định hướng và hệ thống giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nước tại thành phố Cao Bằng, tỉnh Cao Bằng. 5
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP HUYỆN 1.1 Tổng quan về chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện 1.1.1. Khái niệm chi ngân sách nhà nước cấp huyện  Khái niệm về Ngân sách Nhà nước Theo từ điển Bách khoa toàn thư của Liên Xô (1971) cho rằng: “NSNN là bảng kê các khoản thu và chi bằng tiền của Nhà nước trong một giai đoạn nhất định; là mọi kế hoạch thu chi bằng tiền của bất kỳ xí nghiệp, cơ quan hoặc cá nhân nào trong một giai đoạn nhất định”. Theo từ điển Bách khoa toàn thư về kinh tế Pháp định nghĩa: “NSNN là văn kiện được nghị viện hoặc hội đồng thảo luận và phê chuẩn mà trong đó các nghiệp vụ tài chính của một tổ chức công (nhà nước, chính quyền, địa phương, đơn vị công…) hoặc tư (doanh nghiệp, hiệp hội…) được dự kiến và cho phép”. Theo từ điển kinh tế thị trường của Trung Quốc định nghĩa: “NSNN là kế hoạch thu, chi tài chính hàng năm của Nhà nước được xét duyệt theo trình tự pháp định”. Theo Khoản 14 Điều 4 Luật NSNN được Quốc Hội nước CHXHCN Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25 tháng 6 năm 2015 thông qua, có hiệu lực thi hành kể từ năm ngân sách 2017, thể hiện NSNN như. sau: “Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”. 6
Ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho cấp địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa phương và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa phương. Ngân sách địa phương bao gồm: ngân sách Tỉnh, thành phố; ngân sách Huyện và ngân sách Xã.  Chi ngân sách huyện Chi NSNN là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách nhằm thực hiện các nhiệm vụ, chức năng của nhà nước theo những nguyên tắc nhất định Chi NSNN huyện là quá trình phân phối và sử dụng quỹ ngân sách huyện nhằm đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước trên địa bàn huyện. Đó là toàn bộ khoản chi của NS cấp huyện có trong dự toán, được cơ quan có thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng nhiệm vụ của chính quyền địa phương cấp huyện và các mục tiêu phát triển KTXH trên địa bàn huyện. 1.1.2. Vai trò của chi ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.2.1. Đảm bảo nguồn tài chính Chi NSNN cấp huyện cung cấp nguồn lực tài chính nhằm đảm bảo duy trì hoạt động của hệ thống chính quyền cấp huyện. Hoạt động của bộ máy chính quyền cấp huyện không chỉ nhằm mục đích thống nhất quản lý các hoạt động của kinh tế diễn ra trên địa bàn huyện mà còn nhằm đảm bảo ổn định về mặt an ninh, chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn. Điều này đòi hỏi phải có bộ máy chính quyền đủ mạnh, có năng lực về vật chất để xây dựng, củng cố và duy trì hoạt động của bộ máy chính quyền cấp huyện thông qua việc bố trí các khoản chi thường xuyên cho cá đơn vị dự toán theo định mức chi quy định. 7
1.1.2.2. Thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn huyện Thông qua bố trí các khoản chi NSNN cấp huyện, đặc biệt chi đầu tư XDCB, chi sự nghiệp, chi chương trình mục tiêu quốc gia.. sẽ cung cấp nguồn tài chính cho việc thực hiện các mục tiêu phát triển KTXH trên địa bàn. Từ đó giúp cuộc sống của người dân trên địa bàn đươc cải thiện. Kinh tế phát triển kéo theo thu nhập, cuộc sống của người dân cũng phát triển và tốt hơn. Ngân sách huyện là góp phần thực hiện các chính sách xã hội như: chi giáo dục đào tạo, y tế, trợ cấp cho những người có thu nhập thấp hay hoàn cảnh đặc biệt,… Huyện chỉ có thể điều chỉnh nền kinh tế thành công khi có trong tay nguồn tài chính đảm bảo. 1.1.2.3. Thực hiện mục tiêu công, đảm bảo công bằng xã hội Chi NSNN cấp huyện góp phần quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu công đảm bảo công bằng xã hội. Cơ chế thị trường đã tạo ra sự phân hóa và cách biệt rất lớn giữa người có thu nhập cao với người có thu thấp trong xã hội. Để giảm khoảng cách đó, nhà nước sử dụng các hình thức trợ cấp NSNN. Các khoản trợ cấp từ NSNN nói chung và ngân sách cấp huyện nói riêng cho các đối tượng có thu nhập thấp, các đối tượng chính sách, xã hội, người nghèo... làm tăng thêm thu nhập cho các đối tượng trên, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo. Bên cạnh đó, thông qua các khoản chi cho đầu tư XDCB, các công trình phúc lợi công cộng, các trường học, trạm y tế, nhà văn hóa, trợ cấp cho giáo dục, y tế... ngân sách cấp huyện có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cáo dân trí, tăng cường sức khỏe cho nhân dân, đảm bảo công bằng xã hội. 1.1.2.4. Tác động đến việc thực hiện mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô của Nhà nước. Khi NSNN cấp huyện nói chung và chi NSNN cấp huyện nói riêng sụt giảm thì nó cũng ảnh hưởng đến nền kinh tế của địa phương. Khi KTXH của 8
địa phương bị ảnh hưởng thì kinh tế và an sinh xã hội của nước nhà cũng bị ảnh hưởng. Chi NSNN cấp huyện quá thấp hoặc quá nhiều đều làm ảnh hưởng không tốt đến quá trình thực hiện phát triển kinh tế và ổn định an sinh xã hội. Khi nền kinh tế gặp phải những khó khăn do ảnh hưởng của khủng hoảng, suy thoái kinh tế, sản xuất, kinh doanh bị đình trệ, nguồn thu của NSNN sụt giảm, việc gia tăng các khoản chi của Chính phủ, các cấp chính quyền hoặc việc bố trí cơ cấu các khoản chi không hợp lý dẫn tới bội chi NSNN. Bội chi NS là yếu tố tác động trực tiếp đến việc thực hiện các chính sách của Nhà nước về tiền tệ, về kinh tế nhằm đạt mục tiêu ổn định kinh tế vĩ mô, an sinh xã hội. Mặt khác, nhà nước sử dụng chi NSNN như công cụ tài chính để kiềm chế lạm phát, ổn định thị trường, giá cả cũng như giải quyết các nguy cơ tiềm ẩn về bất ổn định KTXH. Muốn thực hiện tốt vai trò này, NSNN phải có quy mô đủ lớn để Nhà nước thực hiện các chính sách tài khóa phù hợp (nới lỏng hay thắt chặt) kích thích sản xuất, kích cầu để góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội. 1.1.3. Nội dung chi ngân sách nhà nước cấp huyện Một là: Chi đầu tư phát triển kinh tế Chi đầu tư phát triển được cấp phát chủ yếu từ ngân sách trung ương và một số bộ phận đáng kể của ngân sách địa phương và bao gồm các khoản chi sau đây: - Chi đầu tư xây dựng cơ bản - Chi đầu tư và hỗ trợ vốn doanh nghiệp nhà nước - Chi góp vốn cổ phần, vốn liên doanh vào doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực cần thiết có sự tham gia của nhà nước - Chi cho các quỹ hỗ trợ đầu tư quốc gia và các quỹ hỗ trợ phát triển - Chi dự trữ nhà nước 9
Hai là: Chi tiêu dùng thường xuyên Là những khoản chi không có trong khu vực đầu tư và có tính chất thường xuyên để tài trợ cho hoạt động của các cơ quan nhà nước nhằm duy trì đời sống quốc gia. Bao gồm các khoản: + Chi quản lý hành chính + Chi cho các hoạt động sự nghiệp: Bao gồm chi cho các hoạt động kinh tế, giáo dục, y tế, nghiên cứu khoa học, đào tạo, văn hóa, thông tin, thể dục thể thao, trợ cấp chính sách xã hội và bảo hiểm xã hội… + Chi cho quốc phòng và an ninh + Chi khác Ba là: Chi trả nợ lãi các khoản do chính quyền địa phương vay. Bốn là: Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính địa phương. Năm là: Chi chuyển nguồn sang năm sau của ngân sách địa phương. Sáu là: Chi bổ sung cân đối ngân sách, bổ sung có mục tiêu cho ngân sách cấp dưới. Bảy là: Chi hỗ trợ thực hiện một số nhiệm vụ quy định. 1.2. Quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cấp huyện 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm quản lý chi ngân sách cấp huyện 1.2.1.1. Khái niệm quản lý chi ngân sách cấp huyện Quản lý chi NSNN là việc phân phối và sử dụng quỹ NSNN nhằm đảm bảo thực hiện chức năng nhiệm vụ của Nhà nước theo nguyên tắc nhất định. Quản lý chi NSNN cấp huyện là quá trình tác động của UBND cấp huyện thông qua việc sử dụng có chủ đích các phương pháp quản lý và các công cụ quản lý để tác động và điều khiển và sử dụng NSNN nhằm thực hiện những mục tiêu về kinh tế - xã hội trên địa bàn huyện. Thực chất quản lý chi NS huyện là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã được tập trung vào ngân sách huyện sau khi lập kế hoạch và đưa 10
chúng vào sử dụng sao cho hiệu quả, tiết kiệm, phù hợp với thực tế địa phương đồng thời vẫn luôn đảm bảo chế độ, tiêu chuẩn định mức của nhà nước phục vụ mục tiêu KTXH. Quá trình quản lý NSNN cấp huyện: - Quá trình phân phối: là quá trình cấp phát kinh phí từ ngân sách huyện để hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng - Quá trình sử dụng: là trực tiếp chi tiêu dùng khoản tiền cấp phát ngân sách huyện mà không trải qua việc hình thành các loại quỹ trước khi đưa vào sử dụng. 1.2.1.2. Đặc điểm quản lý chi NSNN cấp huyện Chi NSNN cấp huyện có những đặc điểm cơ bản giống với chi NSNN, nhằm thực hiện những nhiệm vụ của nhà nước trên phương diện kinh tế - xã hội, chính trị, an ninh nên có những đặc điểm như sau: - Quản lý chi NSNN vừa đảm bảo hoàn thành mục tiêu kinh tế, vừa đảm bảo mục tiêu chính trị, xã hôi trên địa bàn. - Trên phương diện kinh tế, quản lý chi NSNN cấp huyện phải đảm bảo chi đúng dự toán, chi hiệu quả, tiết kiệm, không lãng phí - Trên phương diện chính trị - xã hội, quản lý chi NSNN cấp huyện phải tiến hành trên cơ sở những luật lệ, những quy định, thủ tục, định mức nhất định được quy định để các cơ quan cấp trên và xã hội có thể giám sát hành vi và thái độ của các cơ quan và cán bộ công chức nhà nước trong quá trình thực hiện nhiệm vụ của mình. - Quản lý chi NSNN cấp huyện là hoạt động mang tính pháp lý: Tất cả các hoạt động trong quản lý chi NSNN như lập dự toán, thực hiện dự toán và quyết toán chi đều phải thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. - Quản lý chi NSNN cấp huyện là hoạt động mang tính tổ chức và thống nhất cao. Tất cả các hoạt động quản lý đều cần có sự phối hợp làm việc chặt chẽ và thống nhất từ trên xuống dưới: HĐND huyện, UBND huyện, Kho bạc nhà nước thành phố, Phòng TCKH huyện... 11