Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên

Chia sẻ: Tomhum999 Tomhum999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

27
lượt xem 11
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu luận văn nhằm đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện và tăng cường quản lý nhà nước về công tác thanh niên tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên trong thời gian tới. Mời các bạn cùng tham khảo để nắm chi tiết nội dung của luận văn.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TÀO BỘ NỘI VỤ ………../……….... .../… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ HIỀN HƯNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SÔNG CẦU, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Đak Lak - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TÀO BỘ NỘI VỤ ………../……….... .../… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ HIỀN HƯNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SÔNG CẦU, TỈNH PHÚ YÊN LUẬN VĂN THẠC SĨ CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG Mã Số: 8 34 04 03 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. Trương Quốc Chính Đak Lak - 2019
LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác Tác giả luận văn Lê Hiền Hưng i
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu viết luận văn thạc sĩ tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ tận tình của PGS.TS Trương Quốc Chính – Giảng viên Học viện hành chính Quốc gia; các anh, chị Phòng Nội vụ thị xã Sông Cầu, Phòng Lao động – thương binh xã hội thị xã, Chi cục thống kê thị xã, Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh thị xã Sông Cầu và UBND các xã, phường trên địa bàn thị xã. Ban giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Ban giám đốc học viện Hành chính Quốc gia phân viện Tây Nguyên, quý thầy, cô giảng viên đã tận tình giảng dạy, quý thầy cô, cán bộ, công nhân viên thuộc khoa học, phòng quản lý sau Đại học và các đơn vị thuộc Học viện, Phân viện; cơ quan đang công tác và gia đình đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi học tập và hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn ! Lê Hiền Hưng ii
DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Tên bảng Trang bảng 27 1.1 Sơ đồ bộ máy quản lý nhà nước về thanh niên Số liệu Thanh niên của Thị xã Sông Cầu theo nhóm 2.1 tuổi và phân bố từ năm 2014 – 2018 63-64 Số liệu công tác đào tạo, bồi dưỡng, bố trí và trọng 2.2 64 dụng tài năng trẻ. 2.3 Số liệu đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý trẻ 64
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ..............................................................................................................1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN............................................................................................9 1.1. Quan niệm về thanh niên ............................................................................... 9 1.2. Những vấn đề lý luận chung của quản lý nhà nước về công tác thanh niên ........................................................................... Error! Bookmark not defined.2 1.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về công tác thanh niên .... 35 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................... 41 Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SÔNG CẦU, TỈNH PHÚ YÊN 43 2.1. Khái quát về thanh niên và điều kiện kinh tế xã hội có ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu. ............................................................................................................................. 43 2.2. Thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên ...................................................................................... 48 2.3. Đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên ............................................................................ 67 Tiểu kết chương 2 .............................................................................................. 84 Chương 3: GIẢI PHÁP TIẾP TỤC HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ SÔNG CẦU, TỈNH PHÚ YÊN ....................................................................... 88 3.1. Quan điểm, phương hướng chỉ đạo về công tác thanh niên ........................ 88 3.2. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện công tác quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên ................................................ 90 Tiểu kết chương 3 ............................................................................................ 107 KẾT LUẬN ....................................................... Error! Bookmark not defined.09 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.... Error! Bookmark not defined.12
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT QLNN : Quản lý nhà nước HĐND : Hội đồng Nhân dân UBND : Ủy ban Nhân dân NĐ : Nghị định NQ : Nghị quyết THPT : Trung học phổ thông TNCS : Thanh niên cộng sản iii
MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong xã hội hiện nay Thanh niên là lực lượng xã hội to lớn, một trong những nhân tố quan trọng quyết định tương lai, vận mệnh dân tộc; là lực lượng chủ yếu trên nhiều lĩnh vực, đảm nhiệm những công việc đòi hỏi hy sinh, gian khổ, sức khỏe và sáng tạo. Thanh niên là độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình. Song, do còn trẻ, thiếu kinh nghiệm nên thanh niên cần được sự giúp đỡ, chăm lo của các thế hệ đi trước và toàn xã hội bằng những chính sách cụ thể. Trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước hiện nay, càng phải chú trọng nhiều hơn đến công tác thanh niên nhằm chăm lo, bồi dưỡng và phát huy cao nhất vai trò, sức mạnh của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Ngày nay, thanh niên được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Đảng, Nhà nước luôn tạo cơ hội, điều kiện cho thanh niên được học tập, không ngừng nâng cao trình độ, có tri thức và kỹ năng, vươn lên ngang tầm với thanh niên các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước. Tại Hội nghị lần thứ tư, Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VII) nêu rõ: Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỷ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng thanh niên [1]. Tiếp đó, Nghị quyết Hội nghị lần thứ bảy Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa X) về 1
tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hiện đại hóa đã khẳng định: Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội [2]. Sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ và nền kinh tế tri thức trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế rộng rãi hiện nay là cơ hội, môi trường thuận lợi để thanh niên Việt Nam tiếp thu tinh hoa nhân loại, thể hiện và khẳng định tài năng, trí tuệ, bản lĩnh của tuổi trẻ, cống hiến cho sự phát triển của đất nước. Thanh niên Việt Nam đang có những thay đổi về cơ cấu xã hội, địa vị kinh tế, tư tưởng chính trị cũng như tâm lý, lối sống…, tuy vậy vẫn tồn tại nhiều thách thức, một bộ phận thanh niên chưa tìm được lý tưởng sống, trình độ, năng lực cũng như kỹ năng tạo lập còn yếu, một bộ phận khác lại có lối sống thực dụng xa rời ý chí vươn lên khắc phục những khó khăn của cuộc sống cá nhân, gia đình và xã hội, điều này cũng gây không ít trở ngại cho việc quản lý đội ngũ thanh niên hiện nay. Thị xã Sông Cầu là thành viên của vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc của tỉnh Phú Yên, một trong những trung tâm phát triển năng động, có tốc độ đô thị hóa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa cao, Sông Cầu đang phát triển mạnh Khu Công nghiệp và Dịch vụ du lịch biển là địa điểm hấp dẫn thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước góp phần thực hiện thành công công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng ưu tiên phát triển công nghiệp, dịch vụ của thị xã đã mở ra cơ hội khởi nghiệp để thể hiện bản thân, cơ hội việc làm không chỉ cho thanh niên tại chổ mà còn thu hút lao động là thanh niên của nhiều nơi khác quy tụ. Với lực lượng thanh niên đông đảo, đây vừa là lợi thế, vừa là thách thức cho Thị xã Sông Cầu. Lợi 2
thế nguồn nhân lực trẻ, năng động sẽ là nguồn lực quan trọng đóng góp cho sự ổn định và phát triển kinh tế – xã hội nhưng thách thức đặt ra là phải làm thế nào để định hướng cho thanh niên ý thức được vai trò, trách nhiệm của mình; tạo lập và xây dựng môi trường sống, học tập và làm việc tích cực; thúc đẩy, tạo động lực để thanh niên không ngừng học tập, rèn luyện tư tưởng, bản lĩnh cá nhân, trau dồi kỹ năng, dám nghĩ, dám làm, góp phần thực hiện thắng lợi mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa của thị xã Sông Cầu nói riêng và cả tỉnh Phú Yên nói chung là việc làm vô cùng quan trọng và cấp thiết đặt ra cho quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã. Bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn nhiều vấn đề còn phải suy nghĩ và quan tâm đó là: nhận thức của một bộ phận cán bộ, công chức về vị trí, vai trò tầm quan trọng của thanh niên trong giai đoạn hiện nay còn hạn chế nên việc chỉ đạo điều hành ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa được quan tâm đúng mức hay nói cách khác còn khoán trắng cho tổ chức Đoàn thanh niên, Hội liên hiệp thanh niên các cấp; công tác phối hợp giữa các ngành liên quan có lúc, có nơi còn thiếu đồng bộ, chưa chặt chẽ và rõ ràng; trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong việc hiện thực hóa Luật Thanh niên còn hạn chế. Với xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, thì thanh niên của thị xã Sông Cầu đang đứng trước nhiều cơ hội cũng như những thách thức không nhỏ tới lực lượng thanh niên đó là: + Tình trạng thiếu việc làm của lực lượng thanh niên còn cao đã ảnh hưởng không nhỏ đến công tác quản lý thanh niên ở địa phương, nhiều thanh niên tự tìm kiếm việc làm và bỏ địa phương đi nơi khác. + Một bộ phận thanh niên sống thiếu lý tưởng và mắc các tệ nạn xã hội như: ma túy, mại dâm, cờ bạc… 3
+ Với xu thế hội nhập nên các văn hóa phẩm đồi trụy đã len lỗi vào thanh niên thông qua đường Internet, sách báo làm cho thanh dễ bị lôi cuốn vào các tệ nạn nếu không quản lý tốt. + Các thế lực thù địch luôn tìm cách chống phá cách mạng Việt Nam, âm mưu muốn xóa bỏ những thành quả mà cách mạng ta đã dành trước đó, đồng thời xóa bỏ đi sự lãnh đạo của Đảng. Nhận thức được tầm quan trọng của quản lý nhà nước về công tác thanh niên, đồng thời qua thực tiễn công việc đang đảm nhiệm tôi đã lựa chọn đề tài “Quản lý Nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên” làm đề tài luận văn của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Cho đến nay, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu và bài viết về công tác thanh niên và quản lý nhà nước về công tác thanh niên trong phạm vi cả nước, có thể điểm qua một số nghiên cứu tiêu biểu như: “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên” của tác giả Nguyễn Vĩnh Oánh, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, HN năm 1995; “Chính sách và Quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở một số nước trên thế giới” của tác giả Nguyễn Văn Trung, Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia, HN năm 1997; “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa” của Nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, đăng trên Tạp chí Cộng sản ngày 09 tháng 8 năm 2008; Một số kiến nghị về việc kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về công tác thanh niên đáp ứng yêu cầu giai đoạn cách mạng mới, của tác giả Vũ Đăng Minh đăng trên Tạp chí Tổ chức Nhà nước, số tháng 3/2010, bài viết về tư tưởng Hồ Chí Minh đối với thanh niên và công tác thanh niên của Hồ Đức Việt, nguyên Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành T.Ư Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trên Báo Tiền Phong năm 2011; “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên hiện nay” của tác giả Vũ Hồng Kiên, đăng trên Tạp chí Tổ chức nhà nước ngày 10 tháng 7 năm 2013. 4
Ngoài ra còn có một số Luận văn Thạc sĩ về chủ đề này, chẳng hạn như: - Đề tài “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên tại thị xã An Khê, tỉnh Gia Lai”, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công năm 2015 của tác giả Mang Viên Tân. - Đề tài “Quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn Tỉnh Bình Dương”, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công năm 2015 của tác giả Nguyễn Thiện Lộc. - Đề tài “Quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên từ thực tiễn huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi ”, Luận văn Thạc sĩ Luật hành chính năm 2016 của tác giả Đỗ Đăng Khánh. Các đề tài nghiên cứu nêu trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh về công tác thanh niên cũng như đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên cơ sở phân tích, lý giải nhiều vấn đề liên quan đến tổ chức, hoạt động và thực trạng tại một số địa phương trong nước. Đến nay, vẫn chưa có đề tài nào lựa chọn nghiên cứu thực tiễn quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. Trên cơ sở kế thừa các kết quả nghiên cứu của các tác giả đi trước, luận văn này sẽ nghiên cứu những nội dung lý luận cần thiết và thực tiễn quản lý nhà nước về công tác thanh niên ở thị xã Sông Cầu, để từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm góp phần tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã. 3. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu đề tài 3.1. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện và tăng cường quản lý nhà nước về công tác thanh niên tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên trong thời gian tới. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu 5
- Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên. - Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên tại Thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên qua đó rút ra những vấn đề cần giải quyết. - Trên cơ sở các quan điểm và phương hướng chỉ đạo đề xuất một số giải pháp để tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. 4. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu đề tài 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đề tài nghiên cứu các vấn đề lý luận và thực tiễn của hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi nghiên cứu về không gian: Trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. - Phạm vi nghiên cứu về thời gian: Từ năm 2014 đến nay ( Là năm chuẩn bị tổ chức sơ kết 10 năm thực hiện Luật thanh niên năm 2005 và là năm bản lề của nhiệm kỳ 2012 – 2017). - Phạm vi nghiên cứu về nội dung: Hoạt động quản lý nhà nước về công tác thanh niên. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp luận Luận văn được triển khai dựa trên cơ sở lý luận là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về thanh niên, quan điểm của Đảng và Nhà nước ta về quản lý nhà nước đối với công tác thanh niên. Phương pháp luận là những nguyên lý, quy luật của phép biện chứng duy vật. 5.2. Phương pháp nghiên cứu: 6
Để giải quyết các vấn đề cụ thể, Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học như: - Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tác giả sử dụng phương pháp này để nghiên cứu hệ thống văn bản quản lý nhà nước về công tác thanh niên, các báo cáo của cơ quan có thẩm quyền và các công trình khoa học, đề tài, đề án, bài báo khoa học có liên quan đã công bố; từ đó tác giả thực hiện việc đối chiếu, tham khảo số liệu, phục vụ cho việc giải quyết các vấn đề mà đề tài đặt ra. - Phương pháp phân tích: phương pháp này được tác giả sử dụng để xem xét, đánh giá một cách cụ thể quản lý nhà nước về công tác thanh niên. Từ đó, phân tích cơ sở lý luận và pháp lý của quản lý nhà nước về công tác thanh niên, đánh giá và phân tích làm rõ thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên thị xã Sông Cầu, xác định những ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế. - Phương pháp tổng hợp: tác giả sử dụng phương pháp này để khái quát nội dung của từng vấn đề trong luận văn, rút ra được những nhận xét, kết luận mang tính tổng quan, từ đó đề xuất những giải pháp nhằm góp phần hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. Các phương pháp nghiên cứu này được sử dụng kết hợp với nhau nhằm mục đích đảm bảo cho nội dung nghiên cứu của Luận văn vừa có ý nghĩa lý luận vừa mang ý nghĩa thực tiễn và khoa học. 6. Ý nghĩa lý luận, thực tiễn của đề tài 6.1. Ý nghĩa lý luận Trong giai đoạn hiện nay, QLNN về công tác thanh niên có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ xuất phát từ đòi hỏi phát triển của thanh niên, mà còn là yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo con đường xã hội chủ nghĩa. Việc nghiên cứu đề tài trong bối cảnh cơ quan QLNN mới được thành lập, bộ máy QLNN về công tác thanh niên 7
tính chuyên nghiệp chưa cao, các cấp, các ngành liên quan còn lúng túng, thiếu kiến thức, kỹ năng trong triển khai, thực hiện nhiệm vụ QLNN về công tác thanh niên. 6.1. Ý nghĩa thực tiễn Trong quá trình nghiên cứu đề tài, từ những thực tiễn nghiên cứu và kết quả nghiên cứu của Luận văn đã góp phần hoàn thiện các chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác này, cũng như nâng cao nhận thức của các cấp chính quyền về tầm quan trọng của việc quản lý nhà nước về công tác thanh niên trong giai đoạn hiện nay tại thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. Luận văn có thể được dùng làm tài liệu tham khảo cho việc giảng dạy và nghiên cứu hoặc làm tài liệu tham khảo cho những ai quan tâm đến vấn đề này. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn gồm ba chương: Chương 1. Cơ sở lý luận, quản lý nhà nước về công tác thanh niên. Chương 2. Thực trạng quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. Chương 3. Giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về công tác thanh niên trên địa bàn thị xã Sông Cầu, tỉnh Phú Yên. 8
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ CÔNG TÁC THANH NIÊN 1.1. Quan niệm về thanh niên. 1.1.1. Khái niệm thanh niên Theo Liên Hợp Quốc định nghĩa thanh niên là nhóm người từ 15 đến 24 tuổi chủ yếu dựa trên cơ sở phân biệt các đặc điểm về tâm sinh lý và hoàn cảnh xã hội so với các nhóm lứa tuổi khác. Song, Công ước quốc tế của Liên hợp quốc về quyền trẻ em lại xác định trẻ em đến dưới 18 tuổi. Ở Việt Nam, thanh niên là một khái niệm dùng để chỉ một nhóm nhân khẩu – xã hội với một độ tuổi xác định, với những tâm sinh lý đặc thù và có một vai trò quan trọng trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Còn theo từ điển Tiếng Việt, nhà xuất bản Văn hóa thông tin năm 1999 thì cho rằng: “Thanh niên là những người còn trẻ, đang ở độ tuổi trưởng thành”[40, tr871]. Khái niệm này chỉ nhìn nhận thanh niên dưới góc độ sinh học ( độ tuổi) và tâm lý, giáo dục ( Sự trưởng thành). Từ góc độ pháp luật: thanh niên là công dân Việt Nam từ mười sáu tuổi đến ba mươi tuổi (Điều 1, Luật Thanh niên năm 2005). Từ góc độ xã hội học, thanh niên được xem là một nhóm xã hội của những người “mới lớn”, là một nhóm động, không ổn định, nó như một dòng chảy, thường xuyên đón nhận những thành viên mới và chia tay với những người đã trưởng thành, vượt quá phạm vi lứa tuổi của nhóm. Từ góc độ tâm lý học, thanh niên là một độ tuổi, ở giữa lứa tuổi trẻ em và tuổi trưởng thành. Ở giai đoạn này, sự phát triển về thể chất đạt đến đỉnh cao, tuy nhiên, các yếu tố tâm lý mới được định hình và ổn định một cách tương đối. Còn từ góc độ nghề nghiệp, trong thanh niên có nhiều nhóm nhỏ khác nhau. Nhóm trẻ tuổi nhất đang chuẩn bị kết thúc những năm học phổ thông, mối quan tâm lớn nhất của họ là lựa chọn nghề, chọn trường để tiếp 9
tục học cao hơn, hoặc bước vào nghề; một bộ phận khác đang ngồi trên ghế các trường cao đẳng, đại học, tiếp thu kiến thức và kỹ năng chuyên môn ở trình độ cao để trở thành nguồn nhân lực chất lượng cao của đất nước, một bộ phận khác mới bước vào hoạt động nghề nghiệp, đang ứng phó với những khó khăn, thử thách ban đầu của hoạt động này; bên cạnh đó, một bộ phận thanh niên đã khẳng định được vị trí nghề nghiệp của mình, có những cống hiến nhất định cho xã hội. Từ những khái niệm cũng như phân tích và cách nhìn nhận như trên có thể rút ra kết luận: Thanh niên là chỉ một lực lượng xã hội đặc thù, ở một độ tuổi nhất định, có mặt trong tất cả các giai cấp, tầng lớp xã hội, dân tộc, tôn giáo, các lĩnh vực của đời sống xã hội, có những đặc điểm chung về tâm lý, sinh lý, nhận thức xã hội, có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của mỗi quốc gia, dân tộc cả trong hiện tại lẫn tương lai. Tại Việt Nam thanh niên sinh hoạt trong các tổ chức thanh niên. Tổ chức thanh niên là tổ chức tự nguyện của thanh niên nhằm đoàn kết, tập hợp thanh niên, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thanh niên; phát huy vai trò của thanh niên trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Tổ chức thanh niên bao gồm Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh, Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội sinh viên Việt Nam và các tổ chức của thanh niên được tổ chức hoạt động theo Điều lệ của tổ chức và trong khuôn khổ của Hiến pháp và pháp luật. 1.1.2. Vị trí, vai trò của thanh niên Có thể khẳng định thanh niên là lực lượng to lớn, hùng hậu và năng động nhất trong xã hội, là lực lượng không thể thiếu, có vị trí và vai trò hết sức quan trọng trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước. Thanh niên luôn được đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người. Theo C. Mác: “Đảng của chúng ta là Đảng của tương lai, mà tương lai thuộc về thanh niên. Chúng ta còn là Đảng của những người đổi mới, vì sự nghiệp đổi mới mà thanh niên luôn 10
ham thích. Chúng ta là Đảng của cuộc đấu tranh hy sinh, xả thân chống lại những gì mục nát, mà thanh niên bao giờ cũng đi đầu trong cuộc đấu tranh hy sinh, xả thân ấy” [10, tr. 120]. Thanh niên không thể đứng ngoài chính trị và chính Ănghen cũng khẳng định: “Họ là đạo quân xung kích của giai cấp vô sản quốc tế và đội hậu bị tin cậy của Đảng”[10, tr. 121]. Có thể thấy thanh niên trong giai đoạn lịch sử của Việt Nam luôn giữ vai trò hết sức quan trọng đó là ngay trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, thanh niên Việt Nam cũng đã tự khẳng định vai trò quyết định đối với vận mệnh của dân tộc, được Chủ tịch Hồ Chí Minh thức tỉnh, giác ngộ, thanh niên Việt Nam đã tin tưởng, đi theo Đảng, cùng với nhân dân cả nước làm nên Cách mạng tháng Tám, giành độc lập dân tộc, khai sinh nước Việt Nam dân chủ cộng hòa, khởi đầu một thời kỳ lịch sử huy hoàng, đưa dân tộc đến ấm no, hạnh phúc. Chủ tịch Hồ Chí Minh khi quyết tâm ra đi tìm đường cứu nước cũng chỉ là một thanh niên trí thức nhưng với lòng yêu quê hương, đất nước đã sẵn sàng đối đầu với khó khăn, thách thức ở xứ người chỉ để đạt được mong muốn cho đất nước độc lập, dân tộc được tự do và Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo thành công cuộc Cách mạng tháng Tám vĩ đại khi mới thành lập được 15 năm. Còn đối với vai trò của thanh niên với sự phát triển của xã hội đó là tiếp nối truyền thống của các thế hệ cha anh, đại bộ phận thanh niên ngày nay luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; trung thành, kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và CNXH; nêu cao tinh thần yêu nước, sẵn sàng hy sinh vì độc lập dân tộc, vì hạnh phúc của nhân dân. Bên cạnh đó, thanh niên luôn có khát vọng, ý chí vươn lên, có tinh thần đoàn kết, chia sẻ, tương thân, tương ái, vì cộng đồng và lợi ích quốc gia nên đã luôn có mặt ở những nơi khó khăn, gian khổ, xung kích hoàn thành mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao. Những việc làm và hoạt động của thanh niên được thể hiện rõ nhất ở các phong trào hành động cách mạng, các chương 11
trình hành động, tiêu biểu, như: “Tuổi trẻ Việt Nam học tập và làm theo lời Bác” theo Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) với nhiều nội dung, hình thức phong phú, sáng tạo, hiệu quả, trở thành việc làm xuyên suốt trong công tác giáo dục của Đoàn; tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của cán bộ, đoàn viên, thanh niên. Hay 02 phong trào lớn của Đoàn đó là “ Xung kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ tổ quốc, đồng hành với thanh niên lập thân lập nghiệp”…với những nội dung chương trình hành động nhằm thúc đẩy ý thức, trách nhiệm, xung kích đi đầu của thanh niên trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cũng như làm giàu chính đáng phát triển bản thân góp phần phát triển kinh tế xã hội …. Từ đó có thể thấy thanh niên là người chủ hiện tại và tương lai của đất nước, có vị trí, vai trò quan trọng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa. Trước sự quan tâm, chăm lo và kỳ vọng lớn lao của Đảng và Nhà nước, hơn bao giờ hết, mỗi thanh niên cần nhận thức rõ vị trí, vai trò và trách nhiệm của mình để không ngừng học tập và tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu để trở thành lực lượng xung kích thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế, xã hội, xây dựng và bảo vệ vững chắc Nước Việt Nam Xã hội chủ nghĩa. 1.2. Những vấn đề lý luận chung của quản lý nhà nước về công tác thanh niên 1.2.1. Quản lý nhà nước Theo Giáo trình Lý luận Hành chính nhà nước, “quản lý nhà nước là một dạng quản lý xã hội đặc biệt, mang tính quyền lực nhà nước, sử dụng pháp luật và chính sách để điều chỉnh hành vi của cá nhân, tổ chức trên tất cả các mặt của đời sống xã hội do các cơ quan trong bộ máy nhà nước thực hiện, nhằm phục vụ nhân dân, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội” [19, tr. 7-8.]. Từ khái niệm nêu trên, chúng ta có thể thấy 12
được, việc quản lý nhà nước có những nét đặc trưng riêng biệt mà các loại hình quản lý của các tổ chức khác không có được đó là: Thứ nhất, chỉ có các cơ quan, cá nhân trong bộ máy nhà nước được nhà nước trao quyền thực hiện các chức năng Lập pháp, Hành pháp và Tư pháp trong hoạt động quản lý nhà nước. Thứ hai, quản lý nhà nước là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, sử dụng quyền lực nhà nước thông qua các công cụ pháp luật, chính sách của nhà nước để thực hiện quản lý xã hội. Thứ ba, quản lý nhà nước là hoạt động quản lý toàn diện, điều chỉnh mọi khía cạnh hoạt động của xã hội trên cơ sở quy định của pháp luật, kết hợp giữa quản lý theo ngành với quản lý theo lãnh thổ trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại Thứ tư, đối tượng của quản lý nhà nước có quy mô rất lớn bao gồm tất cả các cá nhân, tổ chức đang sinh sống, hoạt động trong phạm vi lãnh thổ quốc gia và công dân làm việc bên ngoài lãnh thổ quốc gia. Thứ năm, mục tiêu của quản lý nhà nước là phục vụ nhân dân, mang tính phi lợi nhuận, nhằm duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội. 1.2.2. Công tác thanh niên Có thể thấy rằng, việc quản lý nhà nước về công tác thanh niên là một dạng quản lý xã hội đặc thù, mang tính quyền lực nhà nước đối với một đối tượng, đặc biệt là thanh niên, đây là quá trình tác động của các cơ quan nhà nước đối với công tác thanh niên bằng pháp luật, chính sách, cơ chế và tổ chức bộ máy, bằng kiểm tra, giám sát, đồng thời cũng thông qua các chính sách, pháp luật và tổ chức bộ máy. Đối với công tác thanh niên thì nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước bằng chính sách, pháp luật cũng như sự phối hợp và huy động sự tham gia của cộng đồng và trách nhiệm của mọi tổ chức, mọi nguồn lực xã hội trong công tác thanh niên. Qua đó kết hợp hào hòa giữa phương 13