Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai

Chia sẻ: Mucong999 Mucong999 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:130

Thêm vào BST

Báo xấu

34
lượt xem 12
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích của đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn để đề xuất giải pháp hoàn thiện hoạt động tiếp công dân và giải quyết đơn thƣ khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý công: Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VŨ CƢỜNG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TẠI TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA PHẠM VŨ CƢỜNG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TẠI TỈNH LÀO CAI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THU VÂN HÀ NỘI, 2018
LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Quản lý công với đề tài “Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai” là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi, dƣới sự hƣớng dẫn của PGS.TS Nguyễn Thị Thu Vân, Học viện Hành chính Quốc gia. Các số liệu và nội dung trình bày trong Luận văn là hoàn toàn trung thực, khách quan, các tài liệu tham khảo có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Phạm Vũ Cƣờng
LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành chƣơng trình cao học Quản lý công và viết luận văn tốt nghiệp, tôi đã nhận đƣợc hƣớng dẫn, giúp đỡ, góp ý chân thành và sự động viên của quý thầy, cô tại Học viện Hành chính Quốc gia cùng với gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Trƣớc hết tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc, quý thầy cô tại Học viện Hành chính Quốc gia đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc và trân trọng đến PGS.TS Nguyễn Thị Thu Vân – Trƣởng khoa Văn bản và Công nghệ hành chính, Học Viện hành chính Quốc gia đã dành nhiều thời gian, công sức hƣớng dẫn, giúp đỡ tận tình để tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Xin chân thành cảm ơn Lãnh đạo Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh Lào Cai, Thanh tra tỉnh, Ban Tiếp công dân tỉnh; Ban Tiếp công dân và Thanh tra các huyện, thành phố trên địa bàn tỉnh Lào Cai đã cung cấp thông tin và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn tốt nghiệp. Xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên, khuyến khích tôi trong suốt thời gian học tập vừa qua. Mặc dù đã cố gắng hoàn thiện luận văn nhƣng chắc chắn không thể tránh khỏi những thiếu sót nhất định, rất mong nhận đƣợc sự góp ý quý báu của quý thầy cô và các bạn. Lào Cai, ngày tháng năm 2018 TÁC GIẢ LUẬN VĂN Phạm Vũ Cƣờng
MỤC LỤC MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI .................................... 9 1.1. Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại ......................................................... 9 1.1.1. Tiếp công dân và tiếp công dân trong lĩnh vực đất đai ............................. 9 1.1.2. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại............................................................ 11 1.2. Những vấn đề chung về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ......................................................................................................... 14 1.2.1. Đất đai ..................................................................................................... 14 1.2.2. Tiếp công dân trong lĩnh vực đất đai ...................................................... 15 1.2.3. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ........................ 19 1.2.4. Mối quan hệ giữa tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ................................................................................................................ 28 1.2.5. Mục đích ý nghĩa của tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. ........................................................................................................ 30 1.3. Yêu cầu về kỹ năng tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ................................................................................................................ 32 1.3.1. Kỹ năng tiếp công dân trong lĩnh vực đất đai ......................................... 32 1.3.2. Kỹ năng giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ............................... 35 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1.................................................................................... 38 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TẠI TỈNH LÀO CAI 39 2.1. Khái quát về điều kiện địa lý, tình hình kinh tế - xã hội ảnh hƣởng đến hoạt động tiếp dân và giải quyết khiếu nại trên địa bàn tỉnh Lào Cai ...................... 39 2.2. Thực trạng hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai ...................................................................................... 40
2.2.1. Tình hình công dân khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai trong thời gian qua ............................................................................................ 40 2.2.2. Công tác chỉ đạo, điều hành của tỉnh Lào Cai liên quan đến hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại ................................................................ 46 2.2.3. Thực trạng về trình độ chuyên môn và kỹ năng của cán bộ, công chức làm nhiệm vụ tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai ....................................................................................................... 49 2.3. Đánh giá chung về thực trạng tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. ....................................................................... 57 2.3.1. Kết quả đạt đƣợc và nguyên nhân ........................................................... 57 2.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ......................................................................... 61 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2.................................................................................... 77 Chƣơng 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HOẠT ĐỘNG TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI TẠI TỈNH LÀO CAI ................................................................................................ 78 3.1. Hoàn thiện hoạt động tổ chức tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai .................................................................................................. 78 3.1.1. Nâng cao chất lƣợng tiếp công dân. ........................................................ 78 3.1.2. Nâng cao chất lƣợng giải quyết khiếu nại ............................................... 82 3.2. Kiến nghị hoàn thiện các quy định pháp luật liên quan đến quản lý đất đai, tiếp công dân và giải quyết khiếu nại ................................................................ 88 3.3. Kiến nghị Tỉnh ủy Lào Cai và các cấp ủy Đảng tăng cƣờng sự lãnh đạo đối với công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ....... 90 3.4. Kiến nghị ngƣời đứng đầu các đơn vị, địa phƣơng phải nâng cao nhận thức, tăng cƣờng trách nhiệm trong hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai......................................................................... 91 3.5. Kiến nghị các đơn vị, địa phƣơng trong tỉnh tăng cƣờng công tác quản lý đất đai ................................................................................................................ 93
3.5.1. Nâng cao chất lƣợng quy hoạch và quản lý đất đai: ............................... 94 3.5.2.Các đơn vị, địa phƣơng cần thực hiện nghiêm các quy định về công tác thu hồi bồi thƣờng giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cƣ: ............................. 95 3.6. Đẩy mạnh công tác thanh tra, giám sát trách nhiệm thực nhiệm vụ tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cấp, các ngành trong tỉnh ........................................................................................................... 97 3.6.1. Kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai chỉ đạo Thanh tra tỉnh và các đơn vị có liên quan đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra trách nhiệm thực hiện luật pháp luật về tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo nói chung và giải quyết khiếu nại về đất đai nói riêng ........................................................... 97 3.6.2. Tăng cƣờng sự giám sát của các cơ quan nhà nƣớc, tổ chức chính trị -xã hội và dƣ luận xã hội đối với công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai .............................................................. 98 3.7. Kiến nghị Tỉnh ủy, UBND tỉnh Lào Cai thực hiện các giải pháp nâng cao chất lƣợng đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai ............................................ 100 3.8. Kiến nghị Sở Tƣ pháp, Thanh tra tỉnh cùng các đơn vị, địa phƣơng trong tỉnh tăng cƣờng công tác tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. ................................ 102 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 105 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 107 PHỤ LỤC
DANH MỤC BIỂU BẢNG Biểu 2.1. Số vụ việc công dân đến khiếu nại liên quan đến lĩnh vực đất đai trong giai đoạn 2013-2017 ................................................................................ 41 Bảng 2.2. Số đoàn công dân đông ngƣời trên địa bàn tỉnh Lào Cai trong giai đoạn 2013-2017 ................................................................................................. 42 Bảng 2.3. Số đơn thƣ khiếu nại liên quan đến lĩnh vực đất đai đƣợc xử lý trong giai đoạn 2013-2017. ......................................................................................... 45 Bảng 2.4. Trình độ đào tạo của đội ngũ cán bộ, công chức làm nhiệm vụ tiếp công dân tại tỉnh Lào Cai .................................................................................. 51 Bảng 2.5: Kết quả khảo sát tự đánh giá kỹ năng tiếp công dân của một số cán bộ công chức làm nhiệm vụ tiếp công dân trên địa bàn tỉnh Lào Cai. ........................ 52 Bảng 2.6. Đánh giá mức độ hài lòng của ngƣời dân về công tác tiếp công dân tại Trụ sở Tiếp công dân. .................................................................................. 54 Bảng 2.7. Trình độ đào tạo của đội ngũ thanh tra tại tỉnh Lào Cai .................. 55 Bảng 2.8: Thống kê nhu cầu về đào tạo, bồi dƣỡng chuyên môn tiếp công dân và giải quyết khiếu nại. ..................................................................................... 57 Bảng 2.9. Một số kết quả giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai giai đoạn 2013-2017.......................................................................................................... 59
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CB,CC Cán bộ, công chức GQKN Giải quyết khiếu nại HĐND Hội đồng nhân dân UBND Ủy ban nhân dân
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Quyền đƣợc tiếp công dân và giải quyết khiếu nại là quyền cơ bản của công dân đƣợc quy định trong Hiến pháp, là công cụ pháp lý để công dân bảo vệ quyền và lợi ích của mình khi bị xâm phạm, thể hiện sự ƣu việt của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là một kênh thông tin khách quan phản ánh việc thực thi quyền lực của bộ máy nhà nƣớc, phản ánh tình hình thực hiện công vụ của cán bộ, công chức. Do đó, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo không những có vai trò quan trọng trong quản lý nhà nƣớc, mà còn thể hiện mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nƣớc với nhân dân. Thông qua công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, Đảng và Nhà nƣớc kiểm tra tính đúng đắn, sự phù hợp của đƣờng lối, chính sách, pháp luật do mình ban hành, là cơ sở quan trọng để nhận định đánh giá đúng tình hình thực hiện, thi hành chính sách, pháp luật của các cấp, các ngành. Từ đó có cơ sở thực tiễn để hoàn thiện sự lãnh đạo của Đảng và hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nƣớc, đƣa ra những biện pháp phù hợp trong việc thực hiện chính sách, pháp luật... Vì vậy, công tác tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo là một vấn đề đƣợc Đảng, Nhà nƣớc và nhân dân đặc biệt quan tâm. Trong những năm gần đây, tại tỉnh Lào Cai các hoạt động kinh tế - xã hội ngày càng phát triển sôi động, nhiều công trình dự án lớn của Trung ƣơng, tỉnh, huyện đƣợc khởi công xây dựng trên địa bàn tỉnh Lào Cai; các hoạt động giao dịch kinh tế, dân sự diễn ra phong phú và đa dạng, tốc độ đô thị diễn ra nhanh chóng; cơ chế, chính sách pháp luật liên quan có sự thay đổi liên tục và còn một số tồn tại, bất cập; trong quá trình thực hiện công tác đền bù giải phóng mặt bằng còn còn phát sinh những sai sót, tiêu cực... 1
Một số cơ quan, chính quyền địa phƣơng trong tỉnh chƣa nhận thức đầy đủ ý nghĩa, mục đích quan trọng của công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thƣ khiếu nại, tố cáo dẫn đến việc thực hiện công tác này còn chậm trễ hình thức, thậm chí còn đùn đẩy, né tránh; trình độ cán bộ tham mƣu công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thƣ chƣa cao; công tác tuyên truyền phổ biến pháp luật lĩnh vực này còn nhiều bất cập; việc ứng dụng công nghệ thông tin trong theo dõi, quản lý công tác tiếp công dân, giải quyết đơn thƣ khiếu nại, tố cáo chƣa đồng bộ và còn nhiều hạn chế. Việc ra đời của các Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại và các văn bản hƣớng dẫn khiến công tác tiếp dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo đƣợc chú trọng và chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, một số quy định của văn bản trên còn chƣa rõ ràng, hợp lý khiến ngƣời thi hành nhiều khi lúng túng, thậm chí hiểu sai khi áp dụng. Thực tiễn công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Lào Cai trong thời gian qua đã đƣợc các cấp ủy, chính quyền quan tâm và triển khai có hiệu quả, góp phần ổn định tình hình an ninh, trật tự và phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn. Tuy nhiên, trong những năm gần đây công dân đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị phản ánh tại các điểm tiếp công dân ngày càng đông và nhiều trƣờng hợp biểu hiện bức xúc thái quá; nhiều công dân về các cơ quan tiếp dân ở Trung ƣơng để vào những ngày có sự kiện lớn để gây áp lực; số lƣợng đơn thƣ vƣợt cấp, các vụ việc khiếu nại, tố cáo tập thể vẫn còn nhiều và có chiều hƣớng diễn biến phức tạp, kéo dài. Đa số các vụ việc khiếu kiện phức tạp, kéo dài đều liên quan đến lĩnh vực đất đai [33]. Từ những thực trạng trên ít nhiều ảnh hƣởng đến quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tình hình an ninh, trật tự và phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn và đặc biệt là niềm tin của nhân dân đối với Đảng, chính quyền và pháp luật. Điều đó đòi hỏi các nhà nghiên cứu, các nhà quản lý phải tìm hiểu, giải đáp về mặt lý luận và thực tiễn để giải quyết các thực trạng trên. Qua báo 2
cáo của UBND tỉnh Lào Cai về tổng kết 4 năm thực hiện luật khiếu nại, tố cáo; Tổng kết 3 năm thực hiện Luật Tiếp công dân trên địa bàn tỉnh Lào Cai thì trên 70% số vụ việc công dân khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh liên quan đến lĩnh vực đất đai. Đặc biệt là khiếu nại các quyết định hành chính, hành vi hành chính liên quan đến các hoạt động thu hồi, đền bù hỗ trợ giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cƣ [33]... Từ đó đặt ra vấn đề cần có một nghiên cứu về hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại tố cáo trên địa bàn tỉnh Lào Cai, đồng thời đƣa ra đƣợc các giải pháp khắc phục tồn tại, hạn chế nâng cao chất lƣợng của các hoạt động trên, đặc biệt là hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Bởi vì hai hoạt động này liên quan chặt chẽ với nhau, làm tốt công tác tiếp dân thì sẽ thuận lợi trong việc giải quyết khiếu nại, và giải quyết khiếu nại tốt sẽ hạn chế đƣợc công dân đến trụ sở tiếp công dân khiếu nại vƣợt cấp, bức xúc, kéo dài. Bản thân tác giả là ngƣời trực tiếp làm công tác tiếp công dân và tham mƣu giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh trên địa bàn tỉnh Lào Cai nên tác giả chọn đề tài “ Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai”. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Liên quan đến hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại, tố cáo đã đƣợc nhiều ngƣời quan tâm nghiên cứu: - Đinh Ngọc Thức (2014), “Giải quyết khiếu nại về đất đai tại huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội”, Luận văn Thạc sĩ Quản lý công. Luận văn đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai, qua đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về đất đai tại huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội [8]. - Lê Văn Thành (2012), “Áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nước về đất đai của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh hiện nay”, Luận án 3
Tiến sĩ Luật học. Luận án tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận của việc áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nƣớc về đất đai của Ủy ban nhân dân. Đánh giá thực trạng áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nƣớc về đất đai của UBND thành phố Hồ Chí Minh, trên cơ sở đó đƣa ra những quan điểm và giải pháp nhằm đảm bảo áp dụng pháp luật trong quản lý nhà nƣớc về đất đai của Ủy ban nhân dân thành phố Hồ Chí Minh, thành phố Hồ Chí Minh [10]. - Nguyễn Thị Thu Hằng (2011), “Giải quyết khiếu nại về đất đai tại các khu công nghiệp của các cơ quan hành chính nhà nước ở tỉnh Bắc Giang hiện nay”, Luận văn Thạc sĩ Luật học. Luận văn nghiên cứu, làm sáng tỏ những vấn đề khiếu nại, thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai tại các khu công nghiệp của cơ quan hành chính nhà nƣớc ở tỉnh Bắc Giang hiện nay, phƣơng hƣớng giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả giải quyết khiếu nại hành chính về đất đai tại các khu công nghiệp ở nƣớc ta hiện nay, Bắc Giang [15]. - Nguyễn Thị Lệ Hằng (2010), “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực quản lý đất đai của Ủy ban nhân dân cấp huyện tỉnh Khánh Hòa”; Luận văn Thạc sĩ Quản lý công. Luận văn đã nêu rõ những vấn đề chung về khiếu nại, phân tích, đánh giá thực trạng khiếu nại và giải quyết khiếu nại về đất đai của UBND cấp huyện tỉnh Khánh Hòa; qua đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện pháp luật về đất đai, pháp luật khiếu nại về đất đai và bài học kinh nghiệm, phƣơng pháp thẩm tra, xác minh để giải quyết có hiệu quả hơn các khiếu nại về đất đai [16]. - Nguyễn Xuân Trƣờng (2016), “Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai từ thực tiễn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội”, Luật văn Thạc sĩ Quản lý công. Luận văn đã nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng giải quyết khiếu nại về đất đai, qua đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý nhà nƣớc về đất đai tại đô thị từ thực tiễn quận Thanh Xuân, thành phố Hà Nội, Hà Nội [17]. 4
- Ủy ban nhân dân dân tỉnh Lào Cai, Đề án “Tiếp tục đổi mới và nâng cao chất lượng giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2011- 2015”. Đề án tập trung vào giải pháp đổi mới và nâng cao chất lƣợng giải quyết khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Lào Cai giai đoạn 2011-2015, Lào Cai [38]. Tuy nhiên Luận văn “Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai” thực sự cập nhật những quy định liên quan đến tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo; phản ánh đƣợc thực trạng các hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai sau 4 năm thi hành Luật Khiếu nại và 3 năm Luật Tiếp công dân tại tỉnh Lào Cai, đồng thời đƣa ra đƣợc các giải pháp khắc phục tồn tại, hạn chế, nâng cao chất lƣợng của các hoạt động trên trên cơ sở đặc thù của tỉnh Lào Cai. Do vậy, việc chọn đề tài “Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai” là một nghiên cứu mới và cần thiết với tính thực tiễn cao. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích Mục đích của đề tài là nghiên cứu cơ sở lý luận, cơ sở thực tiễn để đề xuất giải pháp hoàn thiện hoạt động tiếp công dân và giải quyết đơn thƣ khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. 3.2. Nhiệm vụ - Nghiên cứu cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý liên quan đến tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Trong đó tập trung vào làm rõ các khái niệm cơ bản, mục đích, ý nghĩa và yêu cầu chung về kỹ năng trong hoạt động tiếp công dân, giải quyết khiếu nại về đất đai - Tìm hiểu, đánh giá đƣợc cơ bản thực trạng hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. Qua đó chỉ ra những kết quả đạt đƣợc; những hạn chế, bất cập và nguyên nhân của thực trạng đó. 5
- Từ việc tìm ra các nguyên nhân làm phát sinh tình trạng công dân khiếu nại trong lĩnh vực đất đai ngày gia tăng, có diễn biễn phức tạp, kéo dài để đề xuất đƣợc những giải pháp để khắc phục những tồn tại, hạn chế hoàn thiện hoạt động tiếp công dân và giải quyết đơn thƣ khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn 4.1. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính tại tỉnh Lào Cai. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Nội dung: Hoạt động tiếp công dân gắn với giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai của các cơ quan hành chính trên toàn tỉnh Lào Cai; tập trung vào công tác tổ chức, quản lý và kỹ năng tiếp công dân. Lĩnh vực đất đai rất rộng nên tác giả chỉ tập trung vào hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại liên quan đến thu hồi đất, bồi thƣờng hỗ trợ giải phóng mặt bằng, bố trí tái định cƣ. Đây là các hoạt động dễ phát sinh khiếu nại, gây bức xúc cho nhân dân nhiều nhất. - Về thời gian: Từ năm 2013 đến 2017. Đây là khoảng thời gian Luật Tiếp công dân đƣợc ban hành và có hiệu lực; khoảng thời gian 5 năm đủ để đánh giá một cách tƣơng đối về thực trạng tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn 5.1. Phương pháp luận Việc nghiên cứu dựa trên phƣơng pháp luận của Chủ nghĩa Mác- Lê nin là Chủ nghĩa duy vật lịch sử và tƣ tƣởng Hồ Chí Minh về nhà nƣớc và pháp luật. 6
5.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình viết đề tài, tác giả sử dụng các phƣơng pháp nghiên cứu khoa học sau: - Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết: Phân tích và tổng hợp các dữ liệu liên quan đến lý luận và thực tiễn của của hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Nghiên cứu và xem xét lại những thành quả cũng nhƣ tồn tại hạn chế của công tác tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai những năm qua để rút ra kết luận bổ ích từ đó đề ra các giải pháp mang tính khoa học, khả thi, thiết thực cho việc nâng cao hiệu quả hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. - Phƣơng pháp lịch sử: Đi tìm nguyên nhân phát sinh và phát triển của việc khiếu nại trong lĩnh vực đất đai từ đó nắm đƣợc quy luật và đề xuất và các biện pháp khắc phục. - Phƣơng pháp quan sát: Quan sát đối tƣợng để thu thập thông tin. - Phƣơng pháp điều tra xã hội học: Phát phiếu hỏi cán bộ, công chức làm nhiệm vụ tiếp công dân chuyên trách; một số công dân thƣờng xuyên đến khiếu kiện tại Trụ sở tiếp công dân cấp, tỉnh và Trụ sở Tiếp công dân một số huyện trong tỉnh; phƣơng pháp điều tra chuyên gia. - Phƣơng pháp thống kê, xử lý số liệu điều tra. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Luận văn nêu và làm sáng tỏ các cơ sở lý luận và cơ sở pháp lý liên quan đến tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai; nêu đƣợc yêu cầu trong đó có yêu cầu về kỹ năng, ý nghĩa của việc nâng cao chất lƣợng hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Luận văn cũng đi tìm hiểu các nguyên nhân làm phát sinh khiếu kiện cũng nhƣ các tồn tại hạn chế trong công tác tiếp dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai, từ đó đề xuất các giải pháp về mặt lý luận và 7
thực tiễn để tháo gỡ, khắc phục. Điều này góp phần vào việc hoàn thiện các lý luận liên quan đến lĩnh vực này, từ đó làm cơ sở cho việc nghiên cứu, học tập và áp dụng sau này. Với vị trí là ngƣời trực tiếp làm công tác tiếp công dân cũng nhƣ tham mƣu cho lãnh đạo UBND tỉnh Lào Cai trong việc quản lý công tác tiếp công dân và giải quyết đơn thƣ khiếu nại, tố cáo trên địa bàn tỉnh Lào Cai, tác giả sẽ cố gắng góp phần đƣa các nội dung của luận văn đƣợc triển khai trong thực tiễn. 7. Kết cấu của luận văn Bao gồm phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và 3 chƣơng với các phần chính sau đây: Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý về tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai. Chương 2: Thực trạng hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. Chương 3: Một số giải pháp hoàn thiện hoạt động tiếp công dân và giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực đất đai tại tỉnh Lào Cai. 8
Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ VỀ TIẾP CÔNG DÂN VÀ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG LĨNH VỰC ĐẤT ĐAI 1.1. Tiếp công dân và giải quyết khiếu nại 1.1.1. Tiếp công dân và tiếp công dân trong lĩnh vực đất đai 1.1.1.1. Khái niệm tiếp công dân Ngày nay, khái niệm tiếp công dân đã thƣờng xuyên xuất hiện trong đời sống hàng ngày và trong các văn bản pháp luật. Hoạt động tiếp công dân là một trong những hoạt động thƣờng xuyên của các cơ quan Nhà nƣớc. Thông qua việc tiếp công dân, Đảng và Nhà nƣớc lắng nghe đƣợc những ý kiến của dân, nhận đƣợc những thông tin kịp thời phản ánh về quá trình thực hiện các chủ trƣơng chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nƣớc. Trên cơ sở đó Đảng và Nhà nƣớc có thể điều chỉnh sửa đổi, bổ sung kịp thời các chính sách, pháp luật cho phù hợp với thực tế đất nƣớc. Tiếp công dân, trong đó bao gồm việc xử lý thông tin từ đơn thƣ khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh thuộc trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nƣớc; là một phƣơng thức tiếp nhận thông tin phản hồi của quản lý, là một nội dung mang tính nghiệp vụ sâu sắc. Xác định vai trò quan trọng của công tác tiếp công dân, ngày 25/11/2013, Quốc hội đã thông qua Luật Tiếp công dân, lần đầu tiên hoạt động tiếp công dân đƣợc quy định bằng một văn bản luật riêng biệt, theo đó hoạt động tiếp công dân đƣợc định nghĩa: Là việc cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân đón tiếp để lắng nghe, tiếp nhận khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; giải thích, hướng dẫn cho công dân về việc thực hiện khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh theo đúng quy định của pháp luật [23]. 9
Từ đây, hoạt động tiếp công dân đã đƣợc thể chế hóa, đƣợc điều chỉnh bởi một văn bản luật, có giá trị pháp lý cao; các tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải có trách nhiệm đón tiếp công dân, lắng nghe tiếp nhận những thông tin, ý kiến, nguyện vọng của nhân dân để giải quyết hoặc kiến nghị cơ quan, cá nhân có thẩm quyền giải quyết thấu tình, đạt lý; đồng thời hƣớng dẫn, vận động, tuyên truyền, thuyết phục ngƣời dân thực hiện đúng chủ trƣơng, đƣờng lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nƣớc. Tuỳ theo tính chất, nội dung vụ việc mà phân ra các hình thức tiếp công dân sau: - Tiếp công dân đến khiếu nại; - Tiếp công dân đến tố cáo; - Tiếp công dân đến kiến nghị, phản ánh. Trong phạm vi của Luận văn chủ yếu tập trung nghiên cứu hoạt động tiếp công dân đến khiếu nại hành chính trong lĩnh vực đất đai. 1.1.1.2.Một số văn bản pháp luật về tiếp công dân - Hiến pháp năm 2013 Hiến pháp 2013 ghi nhận quyền của nhân dân (Điều 2), quyền tham gia quản lý nhà nƣớc và xã hội của công dân (Điều 28), quyền khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân; nghĩa vụ của cán bộ, công chức nhà nƣớc phải tôn trọng nhân dân, tiếp công dân, giải quyết khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh của công dân (Điều 30). Bên cạnh đó, Hiến pháp còn bảo vệ các quyền nêu trên của công dân thông qua các cơ chế bảo đảm thực hiện trên nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội [20]. - Luật Tiếp công dân 2013: Luật này quy định về trách nhiệm tiếp công dân; quyền và nghĩa vụ của ngƣời đến khiếu nại, tố cáo, kiến nghị, phản ánh; việc tổ chức hoạt động tiếp công dân tại trụ sở tiếp công dân, địa điểm tiếp công dân của cơ quan, tổ chức, đơn vị và điều kiện bảo đảm cho hoạt động tiếp công dân. 10
- Trên cơ sở quy định Hiến pháp và các luật về tiếp dân, khiếu nại, tố cáo, các cơ quan có thẩm quyền ban hành các văn bản hƣớng dẫn thi hành để thực hiện pháp luật: Nghị định số 64/2014/NĐ-CP ngày 26/6/2014 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Tiếp công dân; Thông tƣ số 06/2014/TT-TTCP ngày 31/10/2014 của Thanh tra Chính phủ quy định quy trình tiếp công dân... 1.1.2. Khiếu nại và giải quyết khiếu nại 1.1.2.1. Khái niệm khiếu nại Theo quy định tại Điều 2, Luật Khiếu nại năm 2011: Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình [21]. Nhƣ vậy, khiếu nại là đề nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành chính hay hành vi hành chính hoặc đề nghị của cán bộ công chức chịu sự tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với cơ quan, tổ chức hoặc ngƣời có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận thức chủ quan của ngƣời khiếu nại cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của mình bị xâm phạm. Cơ quan có thẩm quyền chỉ có thể kết luận có vi phạm hay không sau khi đã xem xét một cách khách quan và thận trọng nội dung vụ việc với điều kiện đƣợc cung cấp đầy đủ tài liệu có liên quan. Nhƣ vậy, một mặt khiếu nại là hình thức phản ứng tích cực của công dân, cơ quan, tổ chức với nhũng hiện tƣợng vi phạm các quyền và lợi ích đƣợc pháp luật bảo vệ; mặt khác, khiếu nại là biện pháp ngăn chặn và loại từ vi phạm. 11