Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường Trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:183

Thêm vào BST

Báo xấu

33
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn "Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường Trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương" được hoàn thành với mục tiêu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS; Khảo sát, đánh giá thực trạng phẩm chất, năng lực CBQL các trường THCS, thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương; Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường Trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT PHẠM VĂN DŨNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUÂN VĂN THẠC SĨ BÌNH DƯƠNG - 2022
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH DƯƠNG TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ DẦU MỘT PHẠM VĂN DŨNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG 2019-2022 CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC MÃ SỐ: 8140114 LUÂN VĂN THẠC SĨ NGƯỜI HƯƠNG DÂN KHOA HỌC: TS. HỒ VĂN THÔNG BÌNH DƯƠNG - 2022
i LỜI CAM ĐOAN Tôi tên Phạm Văn Dũng Tôi xin cam đoan đề tài: “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường Trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” là một công trình nghiên cứu độc lập không có sự sao chép của người khác. Đề tài đã tham khảo một số tài liệu có nguồn gốc rõ ràng và trích dẫn đúng quy định. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về đề tài của mình. Người cam đoan Phạm Văn Dũng
ii LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin chân thành cảm ơn quý thầy giáo, cô giáo Trường Đại học Thủ Dầu Một, Viện Đào tạo Sau Đại học Trường Đại học Thủ Dầu Một đã tạo điều kiện cho tôi học tập và nghiên cứu khoa học. Bằng tình cảm chân thành, kính trọng tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến TS. Hồ Văn Thông - người Thầy đã dành nhiều thời gian quan tâm, chỉ bảo tận tình, trực tiếp giúp đỡ, động viên và hướng dẫn tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài cho đến khi hoàn thành luận văn này. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu các trường THCS; các giáo viên Trường THCS Chu Văn An, Trường THCS Phú Cường, Trường THCS Nguyễn Thị Minh Khai, Trường THCS Nguyễn Viết Xuân, Trường THCS Phú Hòa, Trường THCS Định Hòa tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương đã nhiệt tình giúp đỡ, tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp tư liệu, số liệu, tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình học tập và hoàn thành luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã luôn động viên, khuyến khích, giúp đỡ trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Kính chúc quý thầy, cô cùng quý đồng nghiệp luôn dồi dào sức khỏe, thành công trong công tác. Tôi xin chân thành cảm ơn! Bình Dương, ngày 12 tháng 05 năm 2022 Tác giả Phạm Văn Dũng
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ..................................................................................................................ii MỤC LỤC .......................................................................................................................iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT .........................................................................................vi DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ. ............................................................................ viii MỞ ĐẦU ..........................................................................................................................1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUÂN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ............................................................................... 7 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề ....................................................................7 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới ..................................................................................7 1.1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam ................................................................................. 9 1.2.Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu ..................................................13 1.2.1. Đội ngũ CBQL trường THCS .................................................................................. 13 1.2.2. Phát triển đội ngũ CBQL trường THCS .............................................................. 18 1.3. Lý luận về đội ngũ CBQL trường trung học ......................................................19 1.3.1. Lý luận về CBQL trường THCS ...........................................................................19 1.3.2. Lý luận về phát triển đội ngũ CBQL trường THCS .............................................22 1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến phát triển đội ngũ CBQL trường THCS .............. 27 1.4.1. Các yếu tố khách quan ......................................................................................... 27 1.4.2. Các yếu tố chủ quan ............................................................................................. 30 Tiểu kết chương 1 .......................................................................................................... 32 Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐÔI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG .........................................................................................................................33 2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu ........................................................................... 33 2.1.1. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội ....................................................................... 33 2.1.2. Tình hình phát triển giáo dục và đào tạo ..............................................................34 2. 2. Tổ chức nghiên cứu ................................................................................................35 2.2.1. Mục đích khảo sát .................................................................................................. 35
iv 2.2.2. Nội dung khảo sát .................................................................................................. 35 2.2.3. Đối tượng khảo sát .................................................................................................36 2.2.4. Phương pháp khảo sát ........................................................................................... 36 2.2.5. Qui ước thang đo ................................................................................................... 37 2.3. Thực trạng về CBQL và phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............................................................................ 38 2.3.1. Thực trạng về CBQL tại các trường THCS thành phố Thủ Dầu Một ..................... 38 2.3.2. Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một ..............................................................................................48 2.4. Đánh giá thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS tại tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................. 62 2.5. Đánh giá thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương ............................................................ 64 2.5.1. Điểm mạnh .............................................................................................................64 2.5.2. Điểm hạn chế ......................................................................................................... 65 2.5.3. Nguyên nhân .......................................................................................................... 67 Tiểu kết chương 2 ......................................................................................................... 68 Chương 3. BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐÔI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THÀNH PHỐ THỦ DẦU MỘT, TỈNH BÌNH DƯƠNG .............................................................................................................................. 69 3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp ..............................................................................69 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu ......................................................................................... 69 3.1.2. Đảm bảo tính đồng bộ ..........................................................................................69 3.1.3. Đảm bảo tính cần thiết và khả thi ........................................................................69 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .........................................................................................70 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa .........................................................................70 3.2. Biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương .................................................................................................. 70 3.2.1. Nâng cao nhận thức của CBQL, GV về tầm quan trọng của công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS ..........................................................................................70 3.2.2. Đổi mới công tác quy hoạch CBQL các trường THCS ....................................... 72
v 3.2.3. Cải tiến công tác bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, tăng cường công tác luân chuyển CBQL trường THCS ....................................................................................................... 74 3.2.4. Nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng CBQL trường THCS ..........................77 3.2.5. Cải tiến chế độ, chính sách đối với đội ngũ cán bộ quản lý trường THCS ........ 82 3.2.6. Đẩy mạnh hoạt động kiểm tra, đánh giá, giám sát việc thực hiện công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS ............................................................................... 86 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp .......................................................................... 91 3.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. ..........91 Tiểu kết chương 3 .......................................................................................................... 95 KẾT LUÂN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................................... 96 1. Kết luận ...................................................................................................................... 96 2. Khuyến nghị .............................................................................................................. 97 2.1. Đối với Sở Giáo dục và đào tạo ..............................................................................97 2.2. Đối với UBND thành phố Thủ Dầu Một .................................................................98 2.3. Đối với Phòng Giáo dục và đào tạo ....................................................................... 98 2.4. Đối với các trường THCS và CBQL nhà trường ....................................................99 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................... 100 PHỤ LỤC ..................................................................................................................... 104
vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt Nội dung đầy đủ 1 CBQL Cán bộ quản lý 2 ĐLC Độ lệch chuẩn 3 GD Giáo dục 4 GDĐT Giáo dục và Đào tạo 5 GV Giáo viên 6 HT Hiệu trưởng 7 HS Học sinh 8 QLGD Quản lí giáo dục 9 THCS Trung học cơ sở
viii DANH MỤC CÁC BẢNG STT Tên bảng Trang 1. Bảng 2.1. Quy ước xử lý thông tin 38 Bảng 2.2. Kết quả đánh giá tầm quan trọng của CBQL trong 2. 38 các trường THCS Bảng 2.3. Kết quả đánh giá mức độ cần thiết về mục tiêu phát 3. 39 triển CBQL trong trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một Bảng 2.4. Kết quả đánh giá thực trạng phẩm chất chính trị - tư 4. tưởng của CBQL trong các trường THCS địa bàn Thủ Dầu 41 Một Bảng 2.5. Kết quả đánh giá thực trạng phẩm chất đạo đức của 5. 42 CBQL trong các trường THCS địa bàn Thủ Dầu Một Bảng 2.6. Kết quả đánh giá thực trạng năng lực quản lý của 6. 44 CBQL trong trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một Bảng 2.7. Kết quả đánh giá thực trạng năng lực chuyên môn 7. 46 của CBQL trong trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một Bảng 2.8. Kết quả đánh giá thực trạng năng lực giao tiếp - ứng 8. 47 xử của CBQL trong trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một Bảng 2.9. Kết quả đánh giá nhận thức về tầm quan trọng 9. của phát triển đội ngũ CBQL trường THCS tại thành phố Thủ 49 Dầu Một Bảng 2.10. Kết quả đánh giá về mức độ và kết quả thực hiện 10. việc xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL trường 50 THCS Bảng 2.11. Kết quả đánh giá về mức độ và hiệu quả thực hiện 11. việc bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển CBQL trường 53 THCS Bảng 2.12. Kết quả đánh giá về mức độ và hiệu quả thực hiện 12. 55 việc đào tạo, bồi dưỡng CBQL trường THCS Bảng 2.13. Kết quả đánh giá về mức độ và hiệu quả thực hiện 13. 58 việc tạo môi trường, động lực cho sự phát triển đội ngũ CBQL
ix trường THCS Bảng 2.14. Kết quả đánh giá về mức độ và hiệu quả thực hiện 14. 60 việc kiểm tra, đánh giá đội ngũ CBQL trường THCS Bảng 2.15. Kết quả đánh giá về thực trạng các yếu tố ảnh 15. hưởng đến công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS 62 tại tại thành phố Thủ Dầu Một Bảng 3.1. Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết của các biện 16. 92 pháp đề xuất Bảng 3.2. Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp 17. 93 đề xuất
1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn thực hiện đề tài Ngày nay, giáo dục đã trở thành cầu nối để các quốc gia chinh phục nền văn hóa tri thức và giáo dục chính là chìa khóa mở cánh cửa tri thức của nhân loại. Trong công tác quản lý giáo dục, bên cạnh công tác quản lý chuyên môn, việc vận dụng kiến thức quản lý (QL) hành chính Nhà nước vào lĩnh vực Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) yêu cầu nhà QL không chỉ am hiểu về kiến thức chuyên môn mà phải vận dụng tốt kiến thức về QL. Việt Nam bước vào thế kỷ XXI trong bối cảnh thế giới với xu thế toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ, GDĐT được xác định là bộ phận quan trọng trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, Nhà nước và của cả dân tộc Việt Nam. GDĐT giữ vai trò quyết định đến sự tồn tại của quốc gia và trở thành quốc sách của tất cả các nước muốn hội nhập và phát triển. Trong đó, đội ngũ CBQL (CBQL) luôn được xem là yếu tố căn bản, giữ vai trò quyết định đến chất lượng giáo dục của nhà trường nói chung, trường trung học cơ sở (THCS) nói riêng, góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục (Ban chấp hành Trung ương Đảng, 2013) Điều 61 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được Quốc hội khóa XIII, kỳ họp thứ 6 thông qua ngày 28/11/2013 khẳng định: “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” và “Nhà nước ưu tiên đầu tư và thu hút các nguồn đầu tư khác cho giáo dục” vì phát triển nguồn nhân lực chính là yếu tố quan trọng dẫn đến thành công của mọi quốc gia trong thời đại mới (Quốc hội, 2013). Phát triển nguồn lực con người nhằm tạo nên những con người mới, những con người của nền kinh tế tri thức. Bên cạnh đó, nhằm khẳng định vị trí, vai trò của giáo dục, Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Chấp hành Trung ương xác định “Phát triển GDĐT là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và CBQL giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng”. Chỉ thị nêu rõ: “Mục tiêu là xây dựng đội ngũ nhà giáo và CBQL giáo dục được chuẩn hóa, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề
2 của nhà giáo, thông qua việc QL, phát triển đúng định hướng và có hiệu quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước” (Chính phủ, 2004). Giáo dục THCS thành phố Thủ Dầu Một nói riêng và tỉnh Bình Dương nói chung, trong những năm gần đây đã có những bước phát triển cả về quy mô và chất lượng, đội ngũ CBQL ở các trường THCS thành phố Thủ Dầu Một đã đáp ứng được những yêu cầu cơ bản về công tác quản lý giáo dục, nâng cao chất lượng GDĐT ở địa phương, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, thúc đẩy sự phát triển KT-XH của thành phố. Tuy nhiên, trước xu thế hội nhập của nước ta, thời kỳ CNH, HĐH, thời kỳ phát triển công nghệ thông tin, kinh tế tri thức thì giáo dục ở thành phố Thủ Dầu Một nói chung và giáo dục THCS nói riêng vẫn còn những hạn chế, bất cập. Có nhiều nguyên nhân gây nên những hạn chế, bất cập nêu trên, một trong những nguyên nhân chủ yếu và quan trọng là công tác quản lý giáo dục nói chung và quản lý cấp THCS nói riêng còn bộc lộ những yếu kém, đội ngũ CBQL chưa đồng bộ, còn hạn chế trong việc tiếp cận khoa học công nghệ hiện đại như ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý trường học. Công tác quy hoạch CBQL giáo dục, CBQL trường THCS đã được xây dựng, trên cơ sở đó có bước chủ động hơn trong công tác đào tạo, bồi dưỡng và bổ nhiệm CBQL giáo dục nhưng vẫn còn bộc lộ những thiếu sót như: quy hoạch còn thụ động, chưa có tính kế thừa và phát triển, chưa có hiệu quả thiết thực, chất lượng thấp, chưa xác định rõ mục tiêu, yêu cầu về xây dựng quy hoạch CBQL (Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Thủ Dầu Một, 2020). Để khắc phục những hạn chế nêu trên, cần thiết phải có những biện pháp cụ thể để phát triển đội ngũ CBQL trường THCS của thành phố tạo ra đội ngũ CBQL trường THCS phát triển đồng bộ, có chất lượng góp phần nâng cao hiệu quả công tác quản lý giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục THCS nói riêng và chất lượng giáo dục của thành phố Thủ Dầu Một nói chung. Chính vì những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Phát triển đội ngũ cán bộ quản lí các trường Trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình.
3 2. Mục đích nghiên cứu Hệ thống hóa cơ sở lý luận về công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS; Khảo sát, đánh giá thực trạng phẩm chất, năng lực CBQL các trường THCS, thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương; Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. 3.1. Khách thể nghiên cứu Xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý tại các trường trung học cơ sở. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 4. Giả thuyết khoa học Đội ngũ CBQL trường THCS trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một có đầy đủ phẩm chất về chính trị, đạo đức và năng lực công tác. Công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS của thành phố Thủ Dầu Một đã đạt được triển khai, quan tâm thực hiện thường xuyên và đạt được một số thành tựu nhất định. Tuy nhiên công tác này vẫn còn khá nhiều hạn chế, do cả nguyên nhân chủ quan và khách quan. Nếu khảo sát, đánh giá đúng thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một thì người nghiên cứu có thể đề xuất một số biện pháp cần thiết, khả thi nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ CBQL tại các trường THCS của thành phố này. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Hệ thống hóa cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng phẩm chất, năng lực đội ngũ CBQL trường THCS và thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 5.3. Đề xuất và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi các biện pháp nhằm nâng cao chất lượng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu
4 Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu thực trạng phát triển đội ngũ CBQL của các trường THCS công lập tại thành phố Thủ Dầu Một với 5 nội dung: quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL; bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển CBQL; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQL; tạo môi trường, động lực cho sự phát triển đội ngũ CBQL; đánh giá đội ngũ CBQL. 6.2. Địa bàn nghiên cứu - Cấp Phòng GDĐT: Bộ phận Tổ chức cán bộ, Phòng GDĐT thành phố Thủ Dầu Một. - Cấp trường THCS: Các trường THCS trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một. 6.3. Thời về thời gian nghiên cứu: Từ tháng 01/2021 đến tháng 5/2022. Các số liệu thống kê phục vụ khảo sát được thu thập trong 2 năm học: 2019- 2020; 2020-2021. 7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu 7.1. Phương pháp luận 7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc Quan điểm hệ thống – cấu trúc là nghiên cứu hiện tượng một cách toàn diện dựa vào việc phân tích đối tượng thành các bộ phận. Công tác phát triển đội ngũ CBQL là công tác phát triển toàn diện các mặt: trình độ, phẩm chất, năng lực quản lý của từng CBQL và công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, chế độ chính sách. Các yếu tố này có mối quan hệ mật thiết, tác động qua lại với nhau. Vì vậy khi nghiên cứu phát triển đội ngũ CBQL là nghiên cứu từng vấn đề trong tổng thể hệ thống mới có được cái nhìn khách quan, toàn diện. 7.1.2. Quan điểm lịch sử Nghiên cứu việc phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương được thực hiện trong điều kiện và hoàn cảnh cụ thể tại những thời điểm cụ thể. 7.1.3. Quan điểm thực tiễn Nghiên cứu việc phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một xuất phát từ thực tiễn của công tác phát triển đội ngũ CBQL tại các trường THCS trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một, bao gồm các vấn đề như: quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, chính sách đãi ngộ, chế độ khen thưởng… nhằm góp phần nâng cao chất lượng công tác này.
5 7.2. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 7.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Phân tích, tổng hợp; phân loại, hệ thống hóa cơ sở lý thuyết có liên quan đến phát triển đội ngũ CBQL tại các trường THCS nhằm xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. 7.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi a. Mục đích điều tra: Thu thập số liệu, dữ liệu về thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. b. Nội dung điều tra: Thực trạng phẩm chất, năng lực đội ngũ CBQL trường THCS; thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một; các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS và khảo nghiệm các biện pháp nâng cao chất lượng công tác phát triển đội ngũ CBQL trường THCS. c. Mẫu điều tra: Xây dựng 02 mẫu phiếu dành cho các đối tượng - CBQL phòng GDĐT và CBQL các trường THCS: 50 phiếu - Giáo viên tại các trường THCS: 190 phiếu 7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn a. Mục đích phỏng vấn: Thu thập thông tin bổ sung về thực trạng chất lượng đội ngũ CBQL, thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. b. Nội dung phỏng vấn: Thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một về công tác quy hoạch phát triển đội ngũ CBQL; bổ nhiệm, bổ nhiệm lại, luân chuyển CBQL; đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ CBQL; tạo môi trường, động lực cho sự phát triển đội ngũ CBQL; đánh giá đội ngũ CBQL. c. Mẫu phỏng vấn: Phỏng vấn một số CBQL Phòng GDĐT, Hiệu trưởng và giáo viên các trường THCS trên đại bàn thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 7.2.3. Phương pháp khảo nghiệm
6 Mục đích khảo nghiệm: Thông qua khảo nghiệm nhằm khẳng định sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS đã đề xuất, để từ đó hoàn thiện các biện pháp quản lí cho phù hợp với thực tiễn. Đối tượng khảo nghiệm: Tác giả đã tiến hành trưng cầu ý kiến của hiệu trưởng, phó hiệu trưởng các trường THCS trên địa bàn thành phố Thủ Dầu Một; và một số giáo viên. 7.2.4. Phương pháp xử lí dữ liệu Chúng tôi sử dụng phương pháp thống kê toán học bằng phần mềm SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) phiên bản 22 để xử lý các số liệu, thông tin thu được trong quá trình khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. 8. Đóng góp của đề tài 8.1. Về mặt khoa học - Góp phần làm sâu sắc thêm những vấn đề lý luận và thực tiễn về GDĐT nói chung, GDĐT THCS ở thành phố Thủ Dầu Một nói riêng. - Phân tích, luận giải và đưa ra nhận xét, đánh giá, kết luận các vấn đề liên quan. 8.2. Về mặt thực tiễn - Đánh giá thực trạng đội ngũ CBQL và thực trạng Phát triển đội ngũ CBQL các trường THCS tại thành phố Thủ Dầu Một. - Cung cấp thêm cứ liệu khoa học có ý nghĩa tham khảo và kiến nghị với Đảng bộ, chính quyền thành phố Thủ Dầu Một trong xác định chủ trương, chính sách và các giải pháp phát triển GDĐT tại thành phố Thủ Dầu Một. 9. Cấu trúc của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn cấu trúc thành 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường Trung học cơ sở. Chương 2: Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường Trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương. Chương 3. Biện pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý các trường Trung học cơ sở tại thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương.
7 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUÂN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan lịch sử nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới Nhà sư phạm lỗi lạc J. Komensky (1592-1670) khi đặt nền móng cho hệ thống các nhà trường đã tạo cơ sở ra đời của vấn đề quan trọng hàng đầu trong QL giáo dục là “Tổ chức hệ thống giáo dục” trên quy mô toàn xã hội (Komensky, 1657). Ông đã đề xuất một hệ thống các trường học dành cho các lứa tuổi khác nhau; U-sin-xki (1824-1870), nhà sư phạm vĩ đại người Nga, trong viết tắt toàn bộ những công trình giáo dục đồ sộ của mình đã dành những phần đáng kể để nghiên cứu về tính chất, mục tiêu giáo dục của nhà trường, về tổ chức các hoạt động dạy học, giáo dục trong nhà trường; John Dewey (1859-1952) đã có những đóng góp để hình thành nên quan niệm về mối liên hệ giữa nhà trường và xã hội cũng như nhận định của ông về một nền giáo dục hướng tới một kết quả cụ thể (J.Dewey, 1995). Đầu những năm 50 của thế kỷ XX, tại Liên Xô đã xuất hiện các luận văn tiến sĩ, phó tiến sĩ về những khía cạnh khác nhau của QL giáo dục. Năm 1956, lần đầu tiên xuất hiện cuốn “QL trường học” (Skolovedenie) của A. Pôpốp, một nhà hoạt động sư phạm và QL giáo dục của Liên Xô cũ (A. Pôpốp , 1956). Cuốn sách này, về thực chất, không phải là một công trình khoa học về QL giáo dục, mà là một tập hợp khá hoàn chỉnh các chỉ dẫn cho hoạt động thực tiễn của những người làm công tác QL giáo dục, đặc biệt là QL trường học. Cuốn “QL trường học” được ghi dấu ấn như một tài liệu hoàn chỉnh đầu tiên về QL giáo dục. Năm 1987, Viện QL và Kinh tế giáo dục thuộc Viện hàn lâm sư phạm (Liên Xô cũ) đã tổng kết những thành tựu nghiên cứu về QL trường học trong nhiều năm trong cuốn “Những cơ sở của QL nội bộ trường học”. Cuốn sách đã trình bày những quan điểm mới nhất về QL giáo dục của các học giả Xô Viết cũ tính đến thời điểm đó (L.X. Vưgotxki , 1825). Tại các nước phương Tây, năm 1968, các tác giả Jacob W. Getzels, James M. Lipham, Roald F. Campbell đã cho ra đời cuốn “QL giáo dục như một quá trình xã hội: Lý thuyết, nghiên cứu, thực tiễn” (Educational Administration as a Social Process - Theory, Research, Practice). Đây là một trong những công trình đầu tiên nghiên cứu
8 khá hoàn chỉnh các vấn đề QL giáo dục dưới ánh sáng của các học thuyết QL chung, đặc biệt là thuyết hành vi (quan hệ con người) trong QL (Vicki A. Jackson, Anthony L. Back, 2011). UNESCO đã tập hợp nhiều học giả trên thế giới để nghiên cứu những vấn đề QL giáo dục trên quy mô toàn cầu cũng như trong phạm vi khu vực hoặc quốc gia. Từ năm 1964 đã xuất hiện tuyển tập “Những khía cạnh kinh tế và xã hội của kế hoạch hóa giáo dục” (Economic and social aspects of educational planning). Đầu những năm 90, UNESCO ROAP đã xuất bản cuốn sách có tính cẩm nang về kỹ năng QL giáo dục mang tựa đề “Kế hoạch hóa và QL giáo dục vi mô” (Micro-Level Educational Planning and Management), (UNESCO, 1992). Trong những năm cuối của thế kỷ XX, sách báo về QL giáo dục đã xuất hiện rất nhiều. Điển hình là công trình “QL giáo dục - Lý thuyết, nghiên cứu và thực tiễn” (Educational Administration - Theory, Research and Practice), (Wayne K. Hoy, Cecil G. Miskel, 1996). Ở phương Đông, Khổng Tử là người đầu tiên đề xuất tư tưởng QL, cai trị đất nước bằng con đường đức trị, lễ trị. Ông đề cao phẩm chất và nhân cách của chủ thể người QL theo một logic phát triển từ thấp đến cao, từ vi mô đến vĩ mô “Chính tâm, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”. Người tham gia vào hoạt động QL trước hết phải bồi dưỡng, rèn luyện các phẩm chất lấy đức nhân và đức tín làm gốc trong năm đức lớn (ngũ thường): Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín bởi nếu QL được gia đình tề chỉnh, nền nếp thì tạo nên nền tảng uy tín để thực hiện tốt trách nhiệm QL quốc gia, thiên hạ (Khổng Tử). Trong lĩnh vực giáo dục, Khổng Tử cho rằng giáo dục có nhiệm vụ đào tạo nên con người, đó là những người nhân nghĩa, trung chính, hiểu được cái đạo của người quân tử. Ông cho rằng mục đích giáo dục là trở thành người quân tử. Tư tưởng của Khổng Tử tuy chưa thực sự chuyên sâu về phát triển đội ngũ CBQL giáo dục, nhưng những cống hiến của ông đã manh nha cho phương thức phát triển đội ngũ CBQL giáo dục. Người quân tử là mẫu người phải vươn tới để bảo vệ trật tự xã hội yên ổn, không rối ren, để tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Khổng Tử cho rằng dạy dân là một cách để người trị dân thể hiện lòng yêu dân. Ngược lại, “nếu kết quả sự giáo hóa cực tốt thì nhà cầm quyền chẳng phải làm gì” (Khổng Tử, 2004).
9 Ở phương Tây, trong Bộ Tư bản, Karl Marx đã xem vai trò của nhà QL giống như vai trò của nhạc trưởng trong dàn nhạc “Một người độc tấu vĩ cầm tự mình điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có nhạc trưởng” (Karl Marx, 1867). Hiện nay, tại Hoa Kỳ, Bộ Giáo dục không thực hiện chức năng QL nhà nước một cách trực tiếp và toàn diện đối với toàn bộ hệ thống giáo dục liên bang. Chính quyền các bang, các quận giáo dục và nhà trường đặc biệt là các trường học có quyền tự chủ rất cao trong QL mọi mặt hoạt động của nhà trường trong khuôn khổ pháp luật (Luật liên bang và của từng ban). Cơ quan QL giáo dục quận và HT các trường có trách nhiệm và quyền hạn rất lớn trong điều hành, QL hoạt động của nhà trường trong khuôn khổ pháp luật của bang và các chuẩn mực về giáo dục (Bùi Minh Hiền, 2013). Tại Nhật Bản, mô hình QL hệ thống giáo dục của Nhật Bản qua nhiều lần thử nghiệm, cải cách, hiện nay là mô hình phi tập trung. Bộ Giáo dục đóng vai trò là người điều phối, Ban Giáo dục các địa phương chịu trách nhiệm về ngân sách, chương trình giáo dục, bổ nhiệm nhân sự, cán bộ, giám sát các trường trung, tiểu học (Bùi Minh Hiền, 2013). Tại bang New Jersey của Hoa Kỳ, các chuyên viên giáo dục đề xuất phương án tuyển chọn HT: những người chưa có kinh nghiệm đứng lớp trong các trường công lập nếu có học vị về khoa học QL, đã qua thẩm tra chính thức (kể cả thi viết) đã được gửi đến thực tập ở các trường công lập, thì sẽ có đủ tiêu chuẩn để làm ứng cử viên của chức vụ HT (Bùi Minh Hiền, 2013). 1.1.2. Các nghiên cứu tại Việt Nam Trong xu thế toàn cầu hóa kinh tế, Việt Nam đã và đang bước vào hội nhập với khu vực và quốc tế. Trong bối cảnh đó, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy nhanh tiến trình đổi mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục trong tương quan so sánh với các nước trong khu vực và thế giới. “Các thành tựu nghiên cứu giáo dục đã thừa nhận QL giáo dục là nhân tố then chốt đảm bảo sự thành công của phát triển giáo dục” (Bùi Minh Hiền, 2013).
10 Lý luận QL giáo dục ở Việt Nam được phổ biến từ thập kỷ 80 của thế kỷ XX với những người có công truyền bá là các giáo sư: Hà Thế Ngữ, Nguyễn Ngọc Quang, các nhà nghiên cứu giáo dục Hà Sỹ Hồ, Phạm Minh Hạc (Phạm Minh Hạc, 2001), Nguyễn Thị Mỹ Lộc (Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa, Trần Văn Tín, 2009), Trần Kiểm (Trần Kiểm, 2011), Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Xuân Thức, Bùi Minh Hiền, Nguyễn Lộc, Trần Quốc Thành… Họ biết tiếp thu lý luận QL giáo dục từ nước ngoài và cập nhật với các kiến giải của UNESCO, soi sáng vào thực tiễn Việt Nam với việc tổng kết các điển hình giáo dục tiên tiến (UNESCO, 1992). Về lĩnh vực nghiên cứu QL phát triển nguồn nhân lực, đã có nhiều tác giả nghiên cứu về lĩnh vực này, đặc biệt là phát triển nguồn nhân lực trong giáo dục: Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Bùi Minh Hiền, Nguyễn Vũ Bích Hiền, Trần Quốc Thành, Nguyễn Lộc, Trần Kiểm,… Trong đó, một tác giả có quan niệm thống nhất với nhau về các nội dung của công tác phát triển, QL nguồn nhân lực: Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Trần Quốc Thành, Bùi Minh Hiền; một tác giả có quan niệm thống nhất với nhau về định nghĩa QL, tiếp cận QL theo chức năng: Nguyễn Lộc, Trần Kiểm. Đã có nhiều công trình khoa học của các tác giả nghiên cứu về phát triển nguồn nhân lực nói chung và phát triển đội ngũ CBQL giáo dục nói riêng: Luận văn thạc sĩ giáo dục học “Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL các cơ sở giáo dục trực thuộc Sở GDĐT tỉnh Quảng Ngãi” của tác giả Đỗ Văn Phu (Đỗ Văn Phu, 2012); Luận án tiến sĩ khoa học giáo dục “Phát triển đội ngũ HT trường THCS các tỉnh Bắc Tây nguyên trong bối cảnh đổi mới giáo dục” của tác giả Cao Thị Thanh Xuân (Cao Thị Thanh Xuân, 2015). Bên cạnh đó, đã có một số luận văn nghiên cứu về nội dung phát triển nguồn nhân lực ngành GDĐT trên địa bàn tỉnh Bình Dương: “Thực trạng QL đội ngũ GV THCS ở thành phố Thủ Dầu Một, tỉnh Bình Dương” của tác giả Trần Xuân Mai (2014), “Thực trạng QL đội ngũ GV ở các trường THPT huyện Tân Uyên, tỉnh Bình Dương của tác giả Phạm Thị Tùng Oanh (2013), “Thực trạng công tác tổ chức cán bộ của Sở GDĐT tỉnh Bình Dương đối với các trường THCS” của tác giả Phạm Khắc