Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý dạy học môn toán trung học phổ thông theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của học sinh tại địa bàn huyện Kim Bảng, Hà Nam

Chia sẻ: Dilysstran Dilysstran | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:124

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục đích nghiên cứu đề tài là trên cơ sở lý luận và thực tiễn về QL dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam: Đề xuất các biện pháp QL dạy học môn Toán theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý giáo dục: Quản lý dạy học môn toán trung học phổ thông theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của học sinh tại địa bàn huyện Kim Bảng, Hà Nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐỨC MẠNH QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÂN HÓA DỰA TRÊN NĂNG LỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN KIM BẢNG, HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI - 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐỨC MẠNH QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÂN HÓA DỰA TRÊN NĂNG LỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN KIM BẢNG, HÀ NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Hữu Châu HÀ NỘI - 2016
LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành, em xin được bày tỏ lòng biết ơn tới trường Đại học giáo dục, Phòng Đào tạo, các thầy cô giáo đã tận tình giảng dạy, tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em trong quá trình học tập nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, em xin được bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc tới GS.TS. Nguyễn Hữu Châu – người đã dành nhiêù thời gian, kinh nghiệm quý báu, tận tình chỉ bảo, hướng dẫn em nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tác giả xin chân thành cảm ơn: Các đồng chí Hiệu trưởng, Phó hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn, GV dạy Toán cùng các em HS các trường THPT A Kim Bảng, THPT B Kim Bảng, THPT C Kim Bảng, THPT Lý Thường Kiệt, đã tham gia đóng góp ý kiến, cung cấp thông tin, cổ vũ, động viên, tạo mọi điều kiện thụân lợi cho tác giả trong quá trình điều tra, nghiên cứu. Do thời gian và khả năng có hạn, mặc dù đã rất cố gắng, song luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận được những ý kiến đóng góp, phê bình chỉ bảo của các thầy cô giáo, các bạn đồng nghiệp và bạn đọc để luận văn này có giá trị thực tiễn. Hà Nội, Tháng 05 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Đức Mạnh i
DANH MỤC CH VI T T T BGH: Ban giám hiệu CNH-HĐH: Công nghiệp hóa - hiện đại hóa CBGV Cán bộ GV CBQL Cán bộ quản lý CNTT: Công nghệ thông tin CSVC: Cơ sở vật chất DHPH Dạy học phân hóa GD&ĐT: Giáo dục và đào tạo KBA: THPT A Kim Bảng KBB: THPT B Kim Bảng KBC: THPT C Kim Bảng LTK: THPT D Lý Thường Kiệt PHHS Phụ huynh HS PP: Phương pháp PPDH: Phương pháp dạy học QL Quản lý QLGD: Quản lý giáo dục SGK: Sách giáo khoa SL: Số lượng TBDH: Thiết bị dạy học THCS: Trung học cơ sở THPT: Trung học phổ thông TKB: Thời khóa biểu TNKH: Trắc nghiệm khách quan TNTL: Trắc nghiệm, tự luận TTCM: Tổ chức chuyên môn XHCN: Xã hội chủ nghĩa ii
MỤC LỤC Lời cảm ơn ........................................................................................................ 1 Danh mục chữ viết tắt ....................................................................................... ii Mục lục ............................................................................................................ iii Danh mục bảng.................................................................................................vii Danh mục biểu đồ ............................................................................................ ix MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÂN HÓA DỰA TRÊN NĂNG LỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH .......................................................... 5 1.1. Tổng quan các nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng dạy học phân hóa. .......................................................................... 5 1.1.1 Nghiên cứu ngoài nước về dạy học phân hóa. ......................................... 5 1.1.2 Nghiên cứu trong nước về dạy học phân hóa. ......................................... 6 1.2. Một số khái niện cơ bản liên quan đến đề tài............................................ 7 1.2.1. Dạy học. .................................................................................................. 7 1.2.2. Dạy học phân hóa. ................................................................................... 7 1.2.3. Quản lý. ................................................................................................... 8 1.2.4. Quản lý nhà trường. ................................................................................ 8 1.2.5. Quản lý dạy học. ..................................................................................... 8 1.2.6. Quản lý dạy học phân hóa. ...................................................................... 8 1.2.7. Năng lực. ................................................................................................. 9 1.2.8. Năng lực nhận thức. ................................................................................ 9 1.2.9. Quản lý dạy học theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức: ................................................................................................................. 10 1.3. Dạy học môn Toán ở trường THPT ......................................................... 10 1.3.1. Đặc điểm môn Toán trong giáo dục THPT. .......................................... 10 1.3.2 Những nội dung cơ bản của chương trình môn Toán bậc THPT. ........ 11 1.3.3. Đặc thù môn Toán. ................................................................................ 11 iii
1.4. Nội dung cơ bản của QL dạy môn Toán theo định hướng DHPH........... 11 1.4.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch DHPH. ............................................. 11 1.4.2. Quản lý việc xây dựng và thực hiện chương trình DHPH. ................... 12 1.4.3. Quản lý hoạt động giảng dạy của GV theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS. ..................................................................... 14 1.4.4. Quản lý hoạt động học của HS.............................................................. 21 1.4.5. Quản lý đánh giá kết quả học tập của các nhóm HS với năng lực khác nhau. ................................................................................................................ 23 1.4.6. Quản lý các điều kiện hỗ trợ DH theo định hướng DHPH. .................. 24 Tổng kết chương 1 .......................................................................................... 25 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÂN HÓA DỰA TRÊN NĂNG LỰC NHẬN THỨC CỦA HS TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN KIM BẢNG .................................................................................................... 26 2.1. Khái quát về vị trí địa lý và tình hình giáo dục Huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ................................................................................................................ 26 2.1.1. Về vị trí địa lý. ...................................................................................... 26 2.1.2. Tình hình giáo dục. ............................................................................... 26 2.2. Khái quát về các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............ 27 2.2.1. THPT A Kim Bảng: ............................................................................. 27 2.2.2. THPT B Kim Bảng: .............................................................................. 27 2.2.3. THPT C Kim Bảng: .............................................................................. 27 2.2.4. THPT Lý Thường Kiệt:......................................................................... 28 2.3. Số lượng và chất lượng CBQL các trường THPT trên địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ......................................................................................... 28 2.4. Thực trạng hoạt động dạy học theo định hướng phân hóa môn Toán THPT dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. .......................................................................................................... 30 iv
2.4.1. Hoạt động dạy của GV theo định hướng phân hóa môn Toán THPT dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. 30 2.4.2. Hoạt động học môn Toán của HS tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ......................................................................................... 35 2.5. Thực trạng quản lý dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ................................................................................................................ 37 2.5.1. Quản lý việc xây dựng kế hoạch DHPH. ............................................. 37 2.5.2. Quản lý việc xây dựng và thực hiện chương trình DHPH. .................. 39 2.5.3. Quản lý hoạt động dạy của GV. ........................................................... 41 2.5.4. Quản lý hoạt động học môn Toán của HS. .......................................... 55 2.5.5. Quản lý hoạt động kiểm tra , đánh giá kết quả học tập của HS. .......... 58 2.5.6. Quản lý bồi dưỡng phát triển năng lực DHPH cho GV. ....................... 60 2.5.7. Quản lý các điều kiện hỗ trợ DH theo định hướng DHPH. .................. 62 2.6. Đánh giá chung thực trạng quản lý dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ......................... 66 Tổng kết chương 2 .......................................................................................... 68 CHƯƠNG 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÂN HÓA DỰA TRÊN NĂNG LỰC NHẬN THỨC CỦA HS TẠI ĐỊA BÀN HUYỆN KIM BẢNG, TỈNH HÀ NAM. ......................................................................................................................... 69 3.1. Những nguyên tắc đề xuất biện pháp. ...................................................... 69 3.2. Các biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo định hướng DHPH tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 70 3.2.1. Quản lý công tác bồi dưỡng đội ngũ GV Toán THPT . .................... 70 3.2.1.1. Bồi dưỡng về nhận thức cho đội ngũ GV môn Toán về sự cần thiết phải dạy học theo định hướng DHPH. ............................................................ 70 3.2.1.2. Bồi dưỡng nâng cao năng lực DH theo định hướng DHPH cho GV môn Toán......................................................................................................... 71 v
3.2.1.3. Bồi dưỡng về đổi mới phương pháp dạy học môn Toán THPT. ...... 76 3.2.1.4. Đổi mới sinh hoạt chuyên môn. ......................................................... 77 3.2.2. Tổ chức sắp xếp lại chương trình môn Toán theo định hướng DHPH dựa trên chương trình quốc gia. ...................................................................... 78 3.2.3. Quản lý việc thực hiện tổ chức giảng dạy tại các lớp học Toán theo định hướng DHPH .......................................................................................... 80 3.2.4. Đổi mới kiểm tra đánh giá theo định hướng phân hóa đối với các nhóm HS có năng lực khác nhau. .............................................................................. 87 3.2.5. Tạo điều kiện hỗ trợ cho dạy học môn Toán theo định hướng DHPH . 89 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý dạy học môn Toán theo định hướng DHPH ở trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ..................... 92 3.4. Khảo nghiệm mức độ cần thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất. .... 92 Tổng kết chương 3 .......................................................................................... 97 K T LUẬN VÀ KHUY N NGHỊ ............................................................... 99 Kết luận ........................................................................................................... 99 Khuyến nghị .................................................................................................... 99 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 102 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 104 vi
DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Cán bộ quản lý ở 4 trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam năm 2015 - 2016.............................................................................................. 28 Bảng 2.2: Đội ngũ GV dạy toán tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam năm 2015- 2016 ................................................................................ 29 Bảng 2.3. Kết quả chất lượng môn Toán tại các trường THPT trên địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam ....................................................................... 30 Bảng 2.4. Tổng hợp đánh giá nhận thức của GV Toán tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về quy trình DHPH. ..................................... 31 Bảng 2.5. Tổng hợp đánh giá mức độ thực hiện của GV Toán tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về quy trình DHPH. .......................... 31 Bảng 2.6. Tổng hợp đánh giá của HS về hoạt động học môn Toán tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 35 Bảng 2.7. Tổng hợp đánh giá của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán theo DHPH ............. 37 Bảng 2.8. Tổng hợp đánh giá của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về quản lý xây dựng và thực hiện chương trình DHPH. ........... 39 Bảng 2.9. Thực trạng quản lý phân công GV giảng dạy của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ........................................................... 41 Bảng 2.10. Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chương trình môn Toán của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............. 43 Bảng 2.11. Thực trạng việc quản lý soạn bài, chuẩn bị giờ lên lớp của GV theo DHPH của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. .. 45 Bảng 2.12. Thực trạng quản lý việc lên lớp và sau khi lên lớp của GV. của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................. 47 Bảng 2.13. Thực trạng quản lý hoạt động dự giờ của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ...................................................................... 48 vii
Bảng 2.14. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 49 Bảng 2.15. Thực trạng quản lý dạy học các chuyên đề tự chọn của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 51 Bảng 2.16. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 52 Bảng 2.17. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học HS có lực học yếu của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................. 54 Bảng 2.18. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về quản lý hoạt động học của HS. .......................... 56 Biểu đồ 2.14. Tổng hợp ý kiến đánh giá của CBQL, GV Toán các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về quản lý hoạt động học của HS. .... 56 Bảng 2.19. Thực trạng quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ...................... 58 Bảng 2.20. Tổng hợp mức độ thực hiện bồi dưỡng phát triển năng lực DHPH cho GV của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.......... 60 Bảng 2.21. Tổng hợp đánh giá thực trạng quản lý CSVC và PTDH môn Toán của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ...................... 62 Bảng 2.25. Thực trạng quản lý xây dựng môi trường học tập cho DHPH của CBQL tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ........................ 64 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát về tính cần thiết của các biện pháp. .................... 93 Bảng 3.2. Kết quả khảo sát về tính khả thi của các biện pháp. ....................... 94 Bảng 3.3. Kết quả điểm thi môn toán các kỳ thi THPT Quốc Gia của các trường THPT huyện Kim Bảng năm học 2014 – 2015. .................................. 94 Bảng 3.4. Kết quả HS giỏi môn Toán cấp tỉnh của các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.................................................................................. 96 viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Tổng hợp đánh giá nhận thức và thực hiện của CBQL tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về DHPH. .............................. 32 Biểu đồ 2.2. Tổng hợp đánh giá thực trạng của HS về hoạt động học môn Toán tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam . ......................... 35 Biểu đồ 2.3. Tổng hợp đánh giá của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về xây dựng kế hoạch dạy học môn Toán theo DHPH. . 38 Biểu đồ 2.4. Tổng hợp đánh giá của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam về quản lý xây dựng và thực hiện chương trình DHPH. 40 Biểu đồ 2.5 Thực trạng quản lý phân công GV giảng dạy của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 42 Biểu đồ 2.6. Thực trạng quản lý việc thực hiện nội dung chương trình môn Toán của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............. 44 Biểu đồ 2.7 . Thực trạng việc quản lý soạn bài, chuẩn bị giờ lên lớp của GV theo DHPH của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. .. 46 Biểu đồ 2.8 Thực trạng quản lý việc lên lớp và sau khi lên lớp của GV. của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................. 47 Biểu đồ 2.9. Thực trạng quản lý hoạt động dự giờ của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ........................................................... 49 Biểu đồ 2.10. Thực trạng quản lý hoạt động đổi mới PPDH của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 50 Biểu đồ 2.11. Thực trạng quản lý dạy học các chuyên đề tự chọn của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.......................................... 51 Biểu đồ 2.12. Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng HSG của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................................... 53 Biểu đồ 2.13. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học HS có lực học yếu của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............................. 54 ix
Biểu đồ 2.15. Thực trạng quản lý việc kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của HS của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ................ 59 Biểu đồ 2.16. Tổng hợp mức độ thực hiện bồi dưỡng phát triển năng lực DHPH cho GV của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam.. ............................................................................................................... 61 Biểu đồ 2.17. Tổng hợp đánh giá thực trạng quản lý CSVC và PTDH môn Toán của CBQL các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ............. 63 Biểu đồ 2.18. Thực trạng quản lý xây dựng môi trường học tập cho DHPH của CBQL tại các trường THPT huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. ................. 65 x
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài. Xuất phát từ yêu cầu đổi mới giáo dục. Đào tạo nguồn lực cho sự nghiệp công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế đang đặt ra cho ngành GD nước ta một nhiệm vụ hết sức cấp bách, đó là đào tạo một lớp người có đủ phẩm chất và năng lực thích ứng với nền kinh tế thị trường, tham gia phát triển kinh tế, văn hoá xã hội một cách bền vững. Để đạt được mục tiêu đó, ngành GD cần phải đổi mới toàn diện, triệt để. Chúng ta đều biết, người học có trình độ nhận thức, khả năng, nhu cầu, phong cách,… đa dạng, phong phú, cho nên muốn GD đạt được hiệu quả tối ưu, cần chú ý đến sự đa dạng này. Các nghiên cứu về GD cũng đã khẳng định: Một nền GD có hiệu quả là một nền GD dựa trên nguyên tắc phân hóa.Nguyên tắc này yêu cầu trong QTDH chúng ta phải quan tâm đến tính đa dạng trong cái đồng nhất.Trong những khác biệt trên thì sự khác biệt về năng lực nhận thức của HS là một nhân tố cơ bản mà GV cần phải tính toán khi xây dựng kế hoạch dạy học.Tuy nhiên, trên thực tế, khi lập kế hoạch dạy học, GV rất ít tính toán đến những khác biệt này để thiết kế các hoạt động học tập cho HS.Khi đó, rất có thể các hoạt động học tập có thể là dễ dàng đối với HS có trình độ khá – giỏi hoặc là quá phức tạp đối với HS có trình độ yếu – kém. Kế hoạch học tập như vậy sẽ không đáp ứng được nhu cầu của HS trong lớp học, do đó mà hiệu quả dạy học cũng không đạt được như mong muốn. Với những lí do trên, tác giả đã chọn đề tài: “ tr g p ổt g theo đị ướ g phân hóa ựa trê ă g ự ậ t ứ ủa HS t i địa bà ệ Ki B g, Hà Na ”. 2. Mục đích nghiên cứu. Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về QL dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam: Đề xuất các biện pháp QL dạy học môn Toán theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim 1
Bảng, tỉnh Hà Namnhằm nâng cao chất dạy học môn Toán. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu. 3.1. Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc tổ chức dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS . 3.2. Nghiên cứu thực trạng quản lý dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. 3.3. Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu. 4.1. Khách thể nghiên cứu:Quản lý dạy học môn Toán THPT tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. 4.2. Đối tượng nghiên cứu:Biện pháp quản lý dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam 5. Phạm vi nghiên cứu: Nghiên cứu biện phápquản lý dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóadựa trên năng lực nhận thức của HS (năng lực của mỗi cá nhân HS ) tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam từ năm học 2013 – 2014 đến năm học 2015 – 2016. 6. Câu hỏi nghiên cứu. Câu hỏi 1: Các GV đã và đang dạy học môn Toán THPT theo định hướng phân hóadựa trên năng lực nhận thức của HS như thế nào ? Câu hỏi 2: Các trường THPT đang quản lý dạy học môn Toántheo định hướng phân hóadựa trên năng lực nhận thức của HS như thế nào ? Câu hỏi 3: Cần những biện pháp quản lý như thế nào để nâng cao hiệu quả giảng dạy môn Toán theo định hướng phân hóadựa trên năng lực của HS ở các trường THPT tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam ? 2
7. Giả thuyết khoa học. - Hoạt động dạy học môn Toán theo tinh thần phân hóa tại các trường THPT huyện Kim Bảng đã và đang được thực hiện nhưng còn thiếu sự đồng bộ, chưa có được nhiều sự quan tâm và định hướng chỉ đạo của đội ngũ những nhà quản lý. - Việc nâng cao nhận thức về dạy học theo tinh thần phân hóa và áp dụng một số biện pháp quản lý phù hợp từ lập kế hoạch, tổ chức chỉ đạo và kiểm tra đánh giá sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn Toán. Nếu nghiên cứu tìm ra các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo tinh thần phân hóa một cách đồng bộ và hiệu quả sẽ thực hiện được mục đích nâng cao chất lượng giảng dạy môn Toán ở các trường THPT trên địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. 8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài. 8.1. Ý nghĩa lý luận: Tổng kết lý luận về công tác quản lý dạy học môn Toán THPT theo định hướngphân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Chỉ ra những thành công và mặt hạn chế, cung cấp cơ sở khoa học để xây dựng một số phương pháp quản lý hiệu qủa cho hoạt động này. 8.2. Ý nghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu có thể được áp dụng cho công tác quản lý dạy học môn Toán theo định hướng DHPH ở các trường THPT . 9. Phương pháp nghiên cứu. 9.1. Các phương pháp nghiên cứu lí luận. Đọc tài liệu, phân tích, hệ thống hóa, khái quát hóa, tổng hợp hóa tài liệu có liên quan đến đề tài để xây dựng các khái niệm công cụ và khung lý thuyết của đề tài. 9.2. Các phương pháp thực tiễn. 3
- Phương pháp quan sát: Quan sát hoạt động dạy học và QL dạy học môn Toán theo định hướng DHPH. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Xem xét và so sánh kinh nghiệm QL dạy học môn Toán tại các trường THPT. - Phương pháp phỏng vấn: Chuyên gia, CBQL, GV, HS các nhà trường. - Phương pháp điều tra viết: Bằng bảng hỏi để đánh giá thực trạng về QL dạy học môn Toán theo định hướng DHPH. - Phương pháp thử nghiệm với một số biện pháp QL dạy học môn Toán - Phương pháp thống kê, so sánh. 10. Cấu trúc của luận văn. Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn dự kiến được trình bày theo 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về công tác quản lý dạy học môn Toán THPTtheođịnh hướngphân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS. Chương 2: Thực trạng công tác quản lý dạy học môn Toán THPTtheođịnh hướngphân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. Chương 3: Các biện pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả dạy học môn Toán THPT theođịnh hướngphân hóa dựa trên năng lực nhận thức của HS tại địa bàn huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. 4
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN TOÁN THPT THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÂN HÓADỰA TRÊN NĂNG LỰC NHẬN THỨC CỦA HỌC SINH 1.1. Tổng quan các nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn Toán theo định hướng dạy học phân hóa. 1.1.1 Nghiên cứu ngoài nước về dạy học phân hóa. Ở phương Đông, Khổng Tử (551 - 479 TCN) đã đề cao phương pháp dạy học phân hoá.Trong giảng dạy ông chia làm hai phần một phần tâm truyền và một phần công truyền.Phần công truyền nói về luân thường đạo lý để dạy cho mọi người, phần tâm truyền nói về sự cao xa khó hiểu hơn để dạy riêng cho những người có tư chất đặc biệt.Ông nhấn mạnh mỗi người phải tự mình học tập để lĩnh hội lấy kiến thức chứ không phải qua giảng giải nhiều lời của thầy giáo.Ông đòi hỏi sự nỗ lực cao của từng cá nhân và yêu cầu thầy giáo phải tuỳ vào đặc điểm của từng người mà tìm ra cách dạy cho thích hợp. Ở phương Tây, xuất hiện nhiều nhà giáo dục có tư tưởng tiến bộ đã chú ý đến dạy học hướng vào người học, khai thác tiềm năng của mỗi cá nhân HS. Từ những năm 30 - 40 của thế kỷ trước, dạy học phát huy tính tích cực của HS đã được các nhà giáo dục Nga quan tâm và đặt lên hàng đầu về công cuộc đổi mới phương pháp dạy học. J.A.Cômenxki (1592 - 1670) cho rằng dạy học phải phát huy tính tích cực, tính chủ động của HS, dẫn đắt các em suy nghĩ tìm tòi để tự mình nắm được bản chất vấn đề học tập.Ông cho rằng nếu không phát huy được tính tích cực, chủ động tồn tại trong mỗi HS thì dạy học sẽ không có ý nghĩa gì cả. J.J.Rutxô (1712 - 1778) quan tâm đến sự phát triển tự nhiên của mỗi con người, phải lôi cuốn HS vào mỗi quá trình học tập làm cho họ tích cực, tự lực tìm tòi, khám phá giành lấy tri thức. 5
Thế kỷ XX, J.Dewey (1916) cho rằng giáo dục và dạy học là sự chỉ dẫn phát triển tiềm năng, năng lực vốn có của HS. Do vậy, quá trình dạy học phải hướng vào người học, đảm bảo cho họ học bằng sự phân tích kinh nghiệm của mình. Việc học tập là quá trình sử lý kinh nghiệm mà người học tự tiến hành với sự giúp đỡ của nhà giáo dục theo nhu cầu và lợi ích cá nhân. Như vậy, Dạy học phải chú ý đến cái riêng của mỗi người, đặc biệt là nhu cầu, hứng thú. Dạy học dựa trên kinh nghiệm cá nhân và hiệu quả học tập do từng người quyết định. E.Claparide cho rằng quá trình dạy học phải hướng vào việc kích thích sự ham muốn học tập, phải đặt trẻ vào trong tình huống, phải khơi dậy những phản ứng thích hợp của trẻ nhằm thoả măn nhu cầu, sở thích đó. Dựa vào khả năng riêng biệt của từng cá nhân điều khiển và hướng dẫn họ đạt được mục tiêu dạy học đã đặt ra . Iu.K.Babanxki cho rằng quá trình dạy học bao gồm ba công việc cơ bản: + Tổ chức thực hiện các hoạt động học tập + Kích thích hoạt động nhận thức. + Kiểm tra đánh giá. Theo ông, muốn kích thích hoạt động nhận thức của HS thì phải phát huy tính tích cực, tính tự giác của họ. 1.1.2 Nghiên cứu trong nước về dạy học phân hóa. Trong thời phong kiến xuất hiện kiểu dạy học thầy đồ (một thầy cùng một lúc dạy nhiều trò với nhiều lứa tuổi và trình độ khác nhau).Kiểu dạy này bắt buộc thầy phải quan tâm đến từng người để có cách dạy phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, trình độ nhận thức và nhu cầu của họ. Nghiên cứu về tổ chức DHPH tiêu biểu một số tác giả như Đặng Thành Hưng, Lê Hoàng Hà,…đã có những nghiên cứu về dạy học phân hoá. Nghiên cứu trong nước về dạy học phân hóa bộ môn Toán: Tác giả Nguyễn Bá Kim đã đưa ra nội dung quan trọng về DHPH bộ môn Toán trong tài liệu về “ Phương pháp dạy học môn Toán ” Có tác giả Lê Thị Thu Hương 6
đã nghiên cứu về “ Dạy học phân hóa bộ môn Toán ở tiểu học”. Tác giả Đàm Thu Hương nghiên cứu về: “ Quản lý hoạt động dạy học môn Toán trung học cơ sở theo quan điểm dạy học phân hóa tại trường THCS Lê Quý Đôn, Cầu Giấy, Hà Nội”. Một số tác giả khác đã nghiên cứu về dạy học các chủ đề môn Toán THPT theo định hướng phân hóa. 1.2. Một số khái niện cơ bản liên quan đến đề tài. 1.2.1. Dạy học. Dạy học là một bộ phận của quá trình sư phạm tổng thể, là con đường quan trọng nhất để thực hiện mục đích giáo dục toàn diện cho thế hệ trẻ, đồng thời là phương thức để đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội. Dạy học bao gồm hoạt động dạy và học của thầy và trò trong nhà trường, với mục tiêu là giúp HS nắm vững hệ thống kiến thức khoa học, hình thành hệ thống kĩ năng, kĩ xảo và thái độ tích cực đối với học tập và cuộc sống [22, tr .109] 1.2.2. Dạy học phân hóa. Phân hóa: Là một dạng hoạt động mà ở đó cần phải phân loại và chia tách các đối tượng, từ đó tổ chức vận dụng nội dung, phương pháp và hình thức sao cho phù hợp với đối tượng ấy nhằm đạt hiệu quả cao. Dạy học phân hóa: Là định hướng về nội dung và phương pháp dạy học trong đó GV tổ chức dạy học tùy theo đối tượng, nhằm đảm bảo yêu cầu giáo dục phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí, nhịp độ và khả năng, nhu cầu và hứng thú khác nhau của những người học trên cơ sở đó phát triển tối đa tiềm năng vốn có của mỗi HS. Có các dạng dạy học phân hóa sau: a) Phân hóa trong (còn gọi là phân hóa vi mô) là với mỗi chương trình học, cách dạy học chú ý tới các đối tượng riêng biệt, cá nhân hóa người học trên lớp, phù hợp với từng đối tượng để tăng hiệu quả dạy học, kết quả phân hóa trong phụ thuộc chủ yếu vào năng lực người dạy. 7
b) Phân hóa ngoài (còn gọi là phân hóa vĩ mô) là cách dạy theo các chương trình khác nhau cho các nhóm người học khác nhau nhằm đáp ứng được nhu cầu, sở thích và năng lực của từng nhóm người học. Kết quả phân hóa ngoài phụ thuộc chủ yếu vào việc thiết kế nội dung chương trình các môn học [17, tr. 272]. 1.2.3. Quản lý. Quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động ( chức năng ) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo ( lãnh đạo ) và kiểm tra. [6,tr.9] 1.2.4. Quản lý nhà trường. Quản lý trường học là quản lý tập thể GV và HS để chính họ lạiquản lý (đối với GV) và tự quản lý (đối với HS) quá trình dạy học, giáo dục, nhằm đào tạo ra sản phẩm là nhân cách người lao động mới. 1.2.5. Quản lý dạy học. àq q trì tr ề t ụ tri t ứ ủa đội gũ GV và q trì ĩ ội kiế t ứ , kỹ ă g, kỹ x ủa HS và q điề kiệ vật ất, kỹ t ật, p ươ g tiệ p ụ vụ t độ g . Quản lý dạy học là phải quản lý tốt hoạt động dạy học của thầy thể hiện ở việc như: Thực hiện chương trình, các loạt hồ sơ, bài soạn, giảng bài, dự giờ thăm lớp, rút kinh nghiệm, đánh giá kết quả dạy học thông qua việc chấm, chữa bài, cho điểm theo các văn bản hướng dẫn của Bộ giáo dục và đào tạo. Quản lý hoạt động học của trò là tạo ra ý thức tốt trong học tập để lĩnh hội kiến thức, hình thành kĩ năng, kỹ xảo trên cơ sở đó xây dựng nền nếp học tập và phương pháp học tập đúng đắn nhằm đạt chất lượng và hiệu quả cao nhất. 1.2.6. Quản lý dạy học phân hóa. QLDH theo định hướng DHPH là QLDH trong nhà trường nhằm khơi dậy, phát huy nội lực tự học của người học và khơi dậy, phát huy được lòng 8