Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Chính sách phát triển dịch vụ của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh huyện Phú Lương đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa

Chia sẻ: Phạm Gia Hưng | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:140

Thêm vào BST

Báo xấu

14
lượt xem 3
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Đánh giá thực trạng dịch vụ của Ngân hàng nông nghiệp (NHNo ) cùng với các chính sách phát triển dịch vụ của NHNo đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. Từ đó, luận văn sẽ đề xuất giải pháp về chính sách phát triển các dịch vụ của NHNo đối với nhóm doanh nghiệp này trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Chính sách phát triển dịch vụ của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh huyện Phú Lương đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH HOÀNG THỊ VIỆT HÀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ LƯƠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ THÁI NGUYÊN - 2017
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH HOÀNG THỊ VIỆT HÀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CỦA NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ LƯƠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 LUẬN VĂN THẠC SĨ THEO ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Người hướng dẫn khoa học: TS.Nguyễn Thị Tố Quyên THÁI NGUYÊN - 2017
i LỜI CAM ĐOAN - Tôi xin cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực và chưa từng được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. - Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017 Tác giả luận văn Hoàng Thị Việt Hà
ii LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, Phòng Đạo tạo, cùng các thầy, cô giáo trong Trường Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh Thái Nguyên đã tận tình giúp đỡ, tạo mọi điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện đề tài. Đặc biệt xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Thị Tố Quyên đã trực tiếp hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và đóng góp nhiều ý kiến quý báu, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Tôi xin chân thành cảm ơn toàn thể cán bộ và lãnh đạo tại Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển hông thôn Huyện Phú Lương - Tỉnh Thái Nguyên và các tổ chức, cá nhân trên địa TP.Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện đề tài. Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và các bạn đồng môn lớp Quản lý kinh tế đã động viên, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Thái Nguyên, tháng 12 năm 2017 Tác giả luận văn Hoàng Thị Việt Hà
iii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN .............................................................................................................ii MỤC LỤC ................................................................................................................. iii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT.................................................................................vii DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii DANH MỤC CÁC HÌNH ........................................................................................... x MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................ 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 3 4. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu: ................................................................. 3 5. Kết cấu của đề tài: ................................................................................................... 4 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DNNVV ........................................... 5 1.1. Cơ sở lý luận chung về phát triển dịch vụ và chính sách phát triển dịch vụ của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa .................................... 5 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản ................................................................................... 5 1.1.2. Đặc điểm, vai trò DNNVV và dịch vụ ngân hàng đối với nền kinh tế ........... 10 1.1.3. Phát triển dịch vụ tín dụng Ngân hàng đối với DNNVV ................................ 15 1.1.4. Nội dung chính sách phát triển dịch vụ của NHNo&PTNT đối với DNNVV .................................................................................................................... 19 1.1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới các chính sách phát triển dịch vụ ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa .............................................................................. 23 1.2. Cơ sở thực tiễn về các chính sách phát triển dịch vụ ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa trên thế giới và Việt Nam ................................................ 26 1.2.1. Kinh nghiệm tại một số quốc gia trên thế giới ................................................ 26 1.2.2. Kinh nghiệm phát triển dịch vụ cho các DNNVV tại các NH Việt Nam ....... 33 1.2.3. Bài học kinh nghiệm rút ra về chính sách phát triển các dịch vụ của NHNo Chi nhánh huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên đối với DNNVV................ 35
iv Chương 2: PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 37 2.1. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 37 2.2. Phương pháp nghiên cứu.................................................................................... 37 2.2.1. Chọn mẫu nghiên cứu ..................................................................................... 37 2.2.2. Phương pháp thu thập thông tin ...................................................................... 38 2.2.3. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................ 40 2.4. Hệ thống các chỉ tiêu nghiên cứu ....................................................................... 41 2.4.1. Chỉ tiêu định tính ............................................................................................. 41 2.4.2. Các chỉ tiêu định lượng ................................................................................... 43 Chương 3: THỰC TRẠNG DỊCH VỤ VÀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CỦA NHNo&PTNT CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ LƯƠNG TỈNH THÁI NGUYÊN ĐỐI VỚI DNNVV ........................................... 45 3.1. Khái quát chung về NHNo& PTNT chi nhánh huyện Phú Lương .................... 45 3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .................................................................. 45 3.1.2. Tổ chức hoạt động của NHNo&PTNT Chi nhánh huyện Phú Lương ............ 46 3.1.3. Thực trạng các dịch vụ của NHNo&PTNT tại huyện Phú Lương .................. 49 3.2. Thực trạng phát triển DNNVV trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên .... 53 3.2.1. Quá trình hình thành và phát triển của các DNNVV ...................................... 53 3.2.2. Loại hình DNNVV trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên ........... 56 3.2.3. Thực trạng về vốn của các DNNVV trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên .............................................................................................................. 57 3.2.4. Vốn và cơ cấu vốn của các DNNVV trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên .............................................................................................................. 58 3.3. Thực trạng các chính sách phát triển dịch vụ của NHNo &PTNT chi nhánh huyện Phú lương đối với DNNVV ................................................................. 59 3.4. Thực trạng phát triển một số dịch vụ và chính sách phát triển dịch vụ của NHNo&PTNT đối với các DNNVV trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên ............................................................................................................. 62 3.4.1. Thực trạng phát triển về dịch vụ huy động vốn tại NHNo huyện Phú Lương - tỉnh Thái Nguyên ........................................................................................ 62
v 3.4.2. Thực trạng về dịch vụ cho vay, chính sách phát triển dịch vụ cho vay đối với DNNVV tại NHNo huyện Phú Lương - tỉnh Thái Nguyên .......................... 64 3.4.3. Thực trạng về chính sách phát triển dịch vụ bảo lãnh của NHNo đối với DNNVV ở huyện Phú Lương ................................................................................... 70 3.4.4. Thực trạng về chính sách phát triển dịch vụ thanh toán của NHNo đối với DNNVV ở huyện Phú Lương (chuyển tiền nội địa và chuyển tiền quốc tế) ...... 73 3.4.5. Thực trạng về phát triển dịch vụ kinh doanh ngoại tệ của NHNo đối với DNNVV ở huyện Phú Lương ................................................................................... 78 3.4.6. Thực trạng về phát triển dịch vụ khác của NHNo đối với DNNVV ở huyện Phú Lương ...................................................................................................... 81 3.5. Đánh giá kết quả phát triển các dịch vụ và chính sách phát triển dịch vụ NHNo&PTNT huyện Phú Lương đối với DNNVV ................................................. 82 3.5.1. Kết quả hoạt động của DNNVV và sử dụng vốn cho hoạt động của các DNNVV .................................................................................................................... 82 3.5.2. Sự hài lòng của các DNNVV về các loại chính sách dịch vụ, chất lượng dịch vụ của NHNo&PTNT huyện Phú Lương .......................................................... 85 3.5.3. Đánh giá chính sách giúp phát triển dịch vụ đối với DNNVV của NHNo&PTNT huyện Phú Lương trong giai đoạn 2012-2016.................................. 94 3.6. Những thuận lợi và khó khăn trong phát triển dịch vụ và các chính sách phát triển dịch vụ của NHNo đối với DNNVV......................................................... 97 3.6.1.Những kết quả đạt được ................................................................................... 97 3.6.2. Những hạn chế ảnh hưởng đến chính sách phát triển dịch vụ của NHNo huyện Phú Lương đối với DNNVV .......................................................................... 99 3.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế gây ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ của NHNo huyện Phú Lương .................................................................................. 102 Chương 4: MỘT SỐ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ CỦA NHNo CHI NHÁNH HUYỆN PHÚ LƯƠNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN TRONG GIAI ĐOẠN TỚI ........... 106 4.1. Định hướng hoạt động nhằm phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ của NHNo&PTNT Huyện Phú Lương đối với DNNVV ........................................ 106
vi 4.1.1. Định hướng hoạt động chung ........................................................................ 106 4.1.2. Định hướng hoạt động nhằm phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ của NHNo&PTNT đến năm 2025 ........................................................................... 107 4.2. Một số chính sách phát triển và nâng cao chất lượng dịch vụ của NHNo&PTNT ......................................................................................................... 109 4.2.1. Chính sách mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ huy động vốn cho đầu tư phát triển các DNNVV ................................................................................. 109 4.2.2. Chính sách phát triển nguồn nhân lực ........................................................... 110 4.2.3. Chính sách phát triển dịch vụ thông qua phát triển cơ sở vật chất và hoàn thiện văn hóa giao tiếp.................................................................................... 111 4.2.4. Chính sách phát triển một số dịch vụ cơ bản của NHNo&PTNT đối với DNNVV .................................................................................................................. 112 4.2.5. Chính sách phát triển dịch vụ về xác định tiêu chuẩn và cung cấp sản phẩm dịch vụ ........................................................................................................... 114 4.2.6. Chính sách phát triển dịch vụ về giá phí và lãi suất ...................................... 116 4.2.7. Chính sách phát triển dịch vụ tư vấn, thông tin khách hàng ......................... 116 4.2.8. Chính sách phát triển dịch vụ về cải cách hành chính nâng cao chất lượng phục vụ .......................................................................................................... 117 4.3. Kiến nghị .......................................................................................................... 118 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 120 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 122 PHỤ LỤC ............................................................................................................... 124
vii DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CNH - HĐH Công nghiệp hoá hiện đại hoá CP Cổ phần DN Doanh nghiệp DNNVV Doanh nghiệp nhỏ và vừa DNTN Doanh nghiệp tư nhân DV Dịch vụ KCN Khu công nghiệp KTM Khu thương mại NH Ngân hàng NHCT Ngân hàng công thương NHNo&PTNT Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn NHTM Ngân hàng thương mại PGD Phòng giao dịch SXKD Sản xuất kinh doanh TCKT Tổ chức kinh tế TD Tín dụng TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSĐB Tài sản đảm bảo VNĐ Việt Nam đồng
viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1: Tiêu chí phân loại doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam .................... 10 Bảng 2.1: Danh sách chọn mẫu các doanh nghiệp để điều tra .................................. 38 Bảng 3.1: Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng No & PTNT huyện Phú Lương giai đoạn 2014 - 2016 .................................................................................... 49 Bảng 3.2: Số lượng Doanh nghiệp ĐKKD giai đoạn 2011 - 2016 ........................... 53 Bảng 3.3: Số lượng các DNNVV theo loại hình kinh doanh thành lập giai đoạn 2011 - 2016 ............................................................................................. 56 Bảng 3.4: Số lượng DNNVV theo quy mô vốn thành lập giai đoạn 2011-2016 ...... 57 Bảng 3.5: Tốc độ tăng trưởng và cơ cấu nguồn vốn huy động của NHNo&PTNT huyện Phú Lương (2014 - 2016) ............................................................ 63 Bảng 3.6: Vốn tín dụng bình quân trong cơ cấu nguồn vốn của DN ........................ 65 Bảng 3.7: Tốc độ tăng trưởng tín dụng tại NHNo&PTNT huyện Phú Lương (2014-2016) ............................................................................................ 67 Bảng 3.8: Dư nợ vay của các DNNVV theo thành phần kinh tế (2014-2016).......... 68 Bảng 3.9: Dư nợ DNNVV theo thời gian vay (2014-2016)...................................... 69 Bảng 3.10: Dư nợ DNNVV phân theo Ngành nghề kinh tế (2014 - 2016) ............. 70 Bảng 3.11: Dịch vụ bảo lãnh đối với DNNVV ở huyện Phú Lương (2014 - 2016) ........... 72 Bảng 3.12: Doanh số thanh toán qua ngân hàng (2014-2016) .................................. 74 Bảng 3.13: Thanh toán thư tín dụng (L/C) xuất nhập khẩu tại NHNo&PTNT huyện Phú Lương (2014-2016) .............................................................. 77 Bảng 3.14: Hoạt động KD ngoại tệ NHNo&PTNT huyện Phú Lương .................... 80 Bảng 3.15: Kết quả hoạt động của các doanh nghiệp điều tra ................................. 83 Bảng 3.16: Các chỉ số tài chính trong các doanh nghiệp điều tra theo các loại hình doanh nghiệp năm 2016 ................................................................. 84 Bảng 3.17: Mức độ hài lòng của các DN về chính sách phát triển dịch vụ cho vay của Ngân hàng ................................................................................. 85 Bảng 3.18: Đánh giá của các DN về chính sách phát triển dịch vụ bảo lãnh của Ngân hàng ............................................................................................... 87
ix Bảng 3.19: Đánh giá của các DN về chính sách phát triển dịch vụ thanh toán của Ngân hàng ........................................................................................ 89 Bảng 3.20: Đánh giá của các DN về chính sách phát triển dịch vụ mua bán ngoại tệ của Ngân hàng .......................................................................... 91 Bảng 3.21: Đánh giá của các DN về các dịch vụ của NH......................................... 93 Bảng 3.22: Kết quả tài chính NHNo&PTNT huyện Phú Lương (2014 - 2016) ....... 95 Bảng 4.1: Mục tiêu hoạt động của NHNo&PTNT huyện Phú Lương (giai đoạn 2015-2025)............................................................................................ 108
x DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.1: Mối quan hệ giữa chất lượng dịch vụ và sự hài lòng của khách hàng theo mô hình SERVQUA ........................................................................ 42 Sơ đồ 3.1: Cơ cấu tổ chức bộ máy hoạt động của NHNo&PT Huyện Phú Lương ........ 47 Biểu đồ 3.1: Số lượng Doanh nghiệp thành lập giai đoạn 2011-2016 ...................... 54 Biểu đồ 3.2: Cơ cấu nguồn vốn DNNVV ở Huyện Phú Lương ............................... 58
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, hoạt động của Ngân hàng Thương mại với các dịch vụ phong phú và không ngừng phát triển đòi hỏi chúng ta hướng tới những nhận thức mới về ngân hàng nói chung cũng như về hoạt động dịch vụ ngân hàng nói riêng. Ngành ngân hàng là một ngành dịch vụ, hoạt động kinh doanh dựa trên cơ sở các mối quan hệ. Một ngân hàng hiện đại phải có khả năng đáp ứng các nhu cầu về dịch vụ cho mọi đối tượng khách hàng. Là một ngân hàng thương mại, Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam (NHNo&PTNT) cần phát triển dịch vụ của mình nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh, tạo lợi thế cạnh tranh. Nhiều chính sách, cơ chế khuyến khích đã được ban hành, tạo thuận lợi cho phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa. Mặc dù các doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) ở nước ta nói chung và trên địa bàn Tỉnh Thái Nguyên nói riêng thời gian qua đã đạt được những thành tựu nhất định, nhưng trong quá trình phát triển họ vẫn đang phải đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là thiếu trầm trọng vốn đầu tư cho hoạt động sản xuất - kinh doanh. Để đáp ứng các nhu cầu bức bách về vốn và các dịch vụ trong sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp nhỏ và vừa, những năm qua, các Ngân hàng thương mại, trong đó NHNo&PTNT với mạng lưới rộng khắp, đã cố gắng đáp ứng yêu cầu phát triển của doanh nghiệp nhỏ và vừa. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc cung ứng các dịch vụ Ngân hàng từ dịch vụ tín dụng đến các dịch vụ ngân hàng khác của NHNo&PTNT cho doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập như: - Chất lượng và số lượng các dịch vụ tuy đã được cải thiện nhưng vẫn còn nhiều hạn chế: Có thể nói, một điểm yếu phổ biến và nổi bật của các NHTM Việt Nam là sự đơn điệu trong hoạt động kinh doanh. Doanh thu của các NHTM vẫn dựa chủ yếu từ cho vay trong khi hoạt động cho vay là một lĩnh vực nhiều rủi ro. - Hiệu quả tối đa mang lại cho từng ngân hàng từ việc ứng dụng công nghệ hiện đại còn chưa cao. - Các DVNH hiện đại được sử dụng ngày càng nhiều là một dấu hiệu khả quan và là thành công của ngân hàng, song cũng là thách thức không nhỏ đối với các ngân hàng khi chưa có khả năng quản lý rủi ro có hiệu quả, chưa có đủ các biện
2 pháp phòng chống gian lận, bảo mật, an toàn tốt thì có khả năng rủi ro xảy ra cho ngân hàng. Hạn chế nữa là do nhu cầu đối với các DVNH hiện đại đối với nhiều bộ phận dân cư không thực sự cấp bách, vì không làm “hiện đại hoá” được cuộc sống của họ. Thậm chí, nhiều người còn coi DVNH hiện đại là chỉ để dành cho những người nhiều tiền. Ngay như đối với dịch vụ thẻ, nhiều người còn cảm thấy rắc rối khi phải dùng tới thẻ bởi cho tới thời điểm hiện nay, khả năng thanh toán bằng thẻ chưa cao, các tiện ích của thẻ chưa được khai thác hết, nhiều người vẫn quan niệm rằng thẻ ATM là để rút tiền mặt. Nhằm khắc phục những hạn chế nêu trên, tận dụng những cơ hội và vượt qua thách thức đặt ra trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội và cơ cấu lại nền kinh tế của tỉnh, DNNVV huyện Phú Lương cần được phát triển toàn diện cả về số lượng và chất lượng; nhằm khẳng định vị trí, vai trò và phát huy mọi nguồn nội lực của tỉnh, giảm dần sự phụ thuộc vào khu vực (FDI) góp phần quan trọng vào phát triển bền vững của tỉnh. Vì vậy, lựa chọn vấn đề: “Chính sách phát triển dịch vụ của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh huyện Phú Lương đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa” làm đề tài luận văn là cấp thiết, với mong muốn phần nào tháo gỡ một số khó khăn, vướng mắc, khắc phục những mặt yếu kém, hạn chế trong việc cung ứng dịch vụ của NHNo đối với các DNVVN trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1 Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng dịch vụ của Ngân hàng nông nghiệp (NHNo ) cùng với các chính sách phát triển dịch vụ của NHNo đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. Từ đó, luận văn sẽ đề xuất giải pháp về chính sách phát triển các dịch vụ của NHNo đối với nhóm doanh nghiệp này trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa các vấn đề lý luận, thực tiễn về phát triển dịch vụ và các chính sách dịch vụ của ngân hàng thương mại với DNNVV.
3 - Đánh giá thực trạng các hoạt động dịch vụ và các chính sách dịch vụ của của NHNo chi nhánh huyện Phú Lương đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên. - Từ đó đề xuất những chính sách nhằm phát triển dịch vụ của NHNo chi nhánh huyện Phú Lương đối với Doanh nghiệp nhỏ và vừa ở huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên trong giai đoạn tiếp theo. 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu Các hoạt động dịch vụ và chính sách dịch vụ của NHNo chi nhánh Phú Lương đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa ở huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên. - Phạm vi nghiên cứu: + Nội dung: Nghiên cứu các hoạt động dịch vụ và các chính sách dịch vụ của NHNo chi nhánh Phú Lương đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên để từ đó đề xuất giải pháp về chính sách phát triển dịch vụ của NHNo đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn này. + Về không gian: Nghiên cứu được thực hiện trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên. + Về thời gian: Số liệu phân tích cũng như thông tin định tính sẽ lấy trong phạm vi từ năm 2014 - 2016 và định hướng đến năm 2025. 4. Những đóng góp của đề tài nghiên cứu: - Nghiên cứu có tính hệ thống các vấn đề lý luận về dịch vụ của ngân hàng và chính sách phát triển dịch vụ của ngân hàng đối với DNNVV. - Đưa ra một số nhận định riêng qua việc phân tích và đánh giá thực tiễn về các hoạt động dịch vụ và các chính sách dịch vụ của NHNo chi nhánh Phú Lương đối với các DNNVV trên địa bàn huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên. - Kết quả của nghiên cứu có thể áp dụng vào thực tiễn, cụ thể là việc đề xuất một số chính sách giúp NHNo trên toàn quốc và NHNo chi nhánh huyện Phú Lương tỉnh Thái Nguyên nói riêng phát triển và nâng cao các dịch vụ, đặc biệt là dịch vụ tín dụng của ngân hàng đối với các doanh nghiệp nhỏ và vừa trên địa bàn huyện Phú Lương. Từ đó tiến tới giúp các cơ quan lập ra các chính sách bổ sung và
4 hoàn thiện các chính sách của Đảng và Nhà nước trong hoạt động phát triển và nâng cao các dịch vụ của ngân hàng thương mại nói chung trên phạm vi cả nước. 5. Kết cấu của đề tài: Ngoài phần mở đầu, kết luận, phụ lục, danh mục bảng, biểu và tài liệu tham khảo, đề tài có kết cấu 4 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về chính sách phát triển dịch vụ của ngân hàng đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa Chương 2: Phương pháp nghiên cứu Chương 3: Thực trạng dịch vụ và chính sách phát triển dịch vụ của NHNo Chi nhánh huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên đối với DNNVV trên địa bàn huyện. Chương 4: Một số chính sách phát triển dịch vụ thời gian tới của NHNo Chi nhánh huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên đối với DNNVV trên địa bàn huyện.
5 Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ NGÂN HÀNG ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA 1.1. Cơ sở lý luận chung về phát triển dịch vụ và chính sách phát triển dịch vụ của ngân hàng thương mại đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa 1.1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1.1 Dịch vụ ngân hàng DVNH hiện vẫn là khái niệm còn khá nhiều quan điểm nhìn nhận khác nhau. Nhưng để hiểu về DVNH, trước hết chúng ta cần phải hiểu thế nào là DV. Bản thân thuật ngữ DV cho đến nay cũng vẫn chưa có một định nghĩa thống nhất. Tính đa dạng phức tạp, phi vật chất của các loại hình DV, làm cho việc thống nhất định nghĩa về DV trở nên khó khăn. Ngay cả trên thế giới, ở mỗi quốc gia đều có những cách hiểu khác nhau về DV. Hiệp định chung về thương mại dịch vụ (GATS) của Tổ chức thương mại thế giới (WTO) cũng không nêu định nghĩa về DV, mà liệt kê DV thành 12 ngành lớn. Mỗi ngành lớn lại được chia ra các phân ngành, trong các phân ngành lại liệt kê các hoạt động DV cụ thể chi tiết. Theo định nghĩa ISO 2000 năm 2007, DV là kết quả mang lại nhờ các hoạt động tương tác giữa người cung cấp và khách hàng, cũng như nhờ các hoạt động của người cung cấp để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. ( Hiệp định chung về thương mại(GATS) của Tổ chức Thương mại Thế giới). Ngoài ra, có nhiều công trình nghiên cứu với nhiều quan niệm khác nhau dựa trên tính chất của DV, nhưng tựu trung lại: Dịch vụ là lao động của con người được kết tinh trên giá trị của kết quả hay trong giá trị các loại sản phẩm vô hình và không thể cầm nắm được.(Nguồn: Hiệp định chung về thương mại(GATS) của Tổ chức Thương mại Thế giới). Cách hiểu này nêu được 2 đặc trưng cơ bản của DV: Thứ nhất, DV là một sản phẩm; thứ hai, DV là phi vật chất, là vô hình, DV khác với hàng hoá (là hữu hình). Tính vô hình, phi vật chất là đặc điểm chính để phân biệt sản phẩm DV với các sản phẩm của ngành sản xuất khác trong các ngành kinh tế. Bởi là vô hình nên không thể sản xuất hàng loạt, nhập kho và sau đó dần đưa vào tiêu dùng. Vì DV là
6 vô hình, nên khuôn khổ pháp lý và chính sách để điều chỉnh rất khó xác lập chuẩn xác, mà hầu hết, luật pháp các nước đều đặt khái niệm về DV trong khung khổ mở. DV được phân loại theo nhiều cách khác nhau, tuỳ theo mục đích nghiên cứu và góc độ nhìn nhận. Trong đó có một cách phân loại rất đáng quan tâm là căn cứ theo tính chất thương mại dịch vụ, người ta phân biệt DV thành: DV mang tính chất thương mại và DV không mang tính chất thương mại. DV mang tính chất thương mại là những DV được cung ứng nhằm mục đích kinh doanh để thu lợi nhuận. DV không mang tính chất thương mại là những DV được cung ứng không nhằm mục đích kinh doanh, không vì mục tiêu lợi nhuận mà vì mục tiêu cộng đồng, xã hội. Phân biệt rõ điều này rất quan trọng, trong hệ thống ngân hàng, tuy cũng là DV tín dụng, nhưng của các Ngân hàng Thương mại thì đó là DV mang tính chất thương mại, ngược lại của Ngân hàng Chính sách xã hội thì DV tín dụng lại không có mục tiêu đó. Trên lĩnh vực hoạt động tài chính - ngân hàng, DV tài chính cũng là một khái niệm chưa có sự thống nhất. Theo WTO, một DV tài chính là bất kỳ DV nào có tính chất tài chính được một nhà cung cấp DV tài chính cung cấp. DV tài chính bao gồm mọi DV bảo hiểm và DV liên quan tới bảo hiểm, mọi DVNH và DV tài chính khác (ngoại trừ bảo hiểm). Như vậy, nội hàm DV tài chính là gồm cả DV bảo hiểm, DVNH và DV tài chính khác. Ở Việt Nam, đến nay chưa có sự rõ ràng về khái niệm DVNH. Không ít quan niệm cho rằng: DVNH không thuộc phạm vi kinh doanh tiền tệ và các hoạt động nghiệp vụ NH theo chức năng của một trung gian tài chính (cho vay, huy động tiền gửi…), chỉ những hoạt động không thuộc nội dung nói trên mới gọi là DVNH (như chuyển tiền, thu uỷ thác, mua bán hộ, môi giới kinh doanh chứng khoán…). Một số khác lại cho rằng tất cả hoạt động NH phục vụ cho doanh nghiệp và công chúng đều là DVNH. Cũng có ý kiến cho rằng DVNH bao gồm 11 loại hình: nhận tiền gửi, cung cấp các tài khoản giao dịch; quản lý tiền mặt; trao đổi ngoại tệ (DV ngoại hối); DV về tín dụng (chiết khấu thương phiếu, cho vay tài trợ dự án, cho vay tiêu dùng); DV uỷ thác, cho thuê tài chính, tư vấn tài chính; các DV bảo hiểm; môi giới đầu tư chứng khoán; DV quỹ tương hỗ và trợ cấp.
7 Hiện nay ở nước ta, chưa có sự thống nhất về danh mục các chỉ tiêu về DVNH và cũng chưa có điều tra thống kê về DVNH, nên chưa bàn đến độ chính xác và tin cậy của các thông tin nói trên. Nhưng cũng vì thế mà rất cần có sự nghiên cứu để đi đến thống nhất tương đối về DVNH gồm những yếu tố cấu thành nào. Một số quan niệm cho rằng, DVNH cần được hiểu theo hai khía cạnh: rộng và hẹp. Theo nghĩa rộng thì toàn bộ hoạt động tiền tệ, tín dụng, thanh toán, ngoại hối… của hệ thống NH (bao gồm NHNN và các NHTM) đều là hoạt động cung ứng DV cho nền kinh tế. Quan niệm này phù hợp với cách phân ngành DVNH trong DV của WTO và của Hiệp định thương mại Việt Nam - Hoa Kỳ, cũng như nhiều nước phát triển. Còn theo nghĩa hẹp DVNH chỉ bao gồm những hoạt động ngoài chức năng của định chế tài chính trung gian huy động vốn và cho vay. Luật Các tổ chức tín dụng của Việt Nam có quy định về lĩnh vực DVNH của các NHTM, nhưng không có định nghĩa và giải thích. Khi luật nêu lên cụm từ “liên quan đến hoạt động ngân hàng” và “các dịch vụ khác theo quy định của pháp luật” là đã có xu hướng hé mở, nhưng lại chưa mạnh dạn cho mở hẳn. Cách quy phạm như vậy có thể dẫn đến tình trạng làm chậm đổi mới trong nhận thức và chậm đổi mới tư duy pháp lý, tư duy thực tiễn, làm cho sự năng động sáng tạo của các tổ chức tín dụng bị giới hạn khi muốn đưa ra những DV mới đáp ứng yêu cầu của công chúng. 1.1.1.2.Khái niệm phát triển dịch vụ ngân hàng Phát triển là “biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp” còn “đổi mới là thay đổi cho khác hẳn với cái trước, tiến bộ hơn, khắc phục tình trạng lạc lậu, trì trệ và đáp ứng yêu cầu của sự phát triển” (Từ điển bách khoa việt Nam, 2011). Theo quan điểm của triết học duy vật biện chứng, phát triển là một quá trình tiến lên từ thấp đến cao. Phát triển không chỉ đơn thuần tăng lên hay giảm đi về lượng mà còn có sự biến đổi về chất của sự vật, hiện tượng. Phát triển là khuynh hướng vận động tiến lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ kém hoàn thiện đến hoàn thiện do việc giải quyết mâu thuẫn, thực hiện bước nhảy về chất gây ra, và theo xu thế phủ định của phủ định. Như vậy, phát triển là sự tăng lên về số lượng và chất lượng. Phát triển DVNH được
8 hiểu là mở rộng DVNH về quy mô đồng thời gia tăng chất lượng dịch vụ. Đúc kết lại, từ quan niệm trên về phát triển dịch vụ, tác giả cho rằng: Phát triển DVNH là việc ngân hàng tạo ra sự biến đổi về mặt lượng và mặt chất của các dịch vụ. Theo đó về mặt lượng thể hiện là sự gia tăng quy mô số lượng các dịch vụ. Về mặt chất là việc gia tăng các tiện ích cung cấp phù hợp với khả năng của ngân hàng theo mục tiêu và định hướng phát triển của ngân hàng cũng như của nền kinh tế. 1.1.1.3. Khái niệm Ngân hàng thương mại Ngân hàng thương mại (NHTM) xuất hiện từ rất sớm trong lịch sử nhân loại trước khi chủ nghĩa tư bản ra đời. Từ khi hình thành và phát triển cho đến nay có rất nhiều quan điểm đưa ra những khái niệm về NHTM và quan điểm phổ biến nhất đều cho rằng: “Ngân hàng thương mại là doanh nghiệp đặc biệt kinh doanh trong lĩnh vực tiền tệ, tín dụng, một tổ chức cung ứng vốn chủ yếu và hữu hiệu của nền kinh tế”. (Nguồn: Luật các Tổ chức tín dụng năm 2010). Theo một số nước tư bản như Mỹ, Nhật... NHTM được định nghĩa như một tổ chức mà hoạt động kinh doanh chủ yếu của nó là huy động vốn từ tiền gửi của cá nhân và đơn vị kinh doanh (các công ty) và để cho vay lại các đối tượng đó. Các ngân hàng này không được phép kinh doanh tổng hợp các dịch vụ khác như đầu tư tài chính, cung cấp dịch vụ ngân hàng cho các nhóm ngành nghề riêng biệt.... đây là các ngân hàng hoạt động theo mô hình chuyên doanh. Trong khi đó, một số nước ở Châu Âu như Đức, Hà Lan, Thụy Sĩ... lại quan niệm rằng NHTM có thể kinh doanh đồng thời tổng hợp tất cả các dịch vụ ngân hàng, đó là mô hình ngân hàng đa năng. Nhưng theo quan điểm của Luật các tổ chức tín dụng Việt Nam số 47/2010/QH12 của nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam thì “Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi và sử dụng số tiền này để cấp tín dụng, cung ứng các dịch vụ thanh toán” và “Ngân hàng thương mại là một loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động khác có liên quan”. Từ những định nghĩa trên có thể thấy NHTM là một trong những định chế tài chính mà đặc trưng là cung cấp đa dạng các dịch vụ tài chính với nghiệp vụ cơ bản là nhận tiền gửi, cho vay và cung ứng các dịch vụ thanh toán. Ngoài ra, NHTM còn