Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại ngân hàng NN và phát triển nông thôn chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II

Chia sẻ: Công Nữ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:104

Thêm vào BST

Báo xấu

22
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

ục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm đánh giá sự phát triển về hoạt động tín dụng cá nhân của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II để từ đó đề xuất một số giải pháp phát triển hoạt động tín dụng cá nhân của ngân hàng trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Quản lý kinh tế: Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại ngân hàng NN và phát triển nông thôn chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II

LỜI CAM ĐOAN Tác giả xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tác giả. Các kết quả nghiên cứu và các kết luận trong luận văn là trung thực, không sao chép từ bất kỳ một nguồn nào và dưới bất kỳ hình thức nào. Việc tham khảo các nguồn tài liệu (nếu có) đã được thực hiện trích dẫn và ghi nguồn tài liệu tham khảo đúng quy định. Tác giả luận văn Quách Thị Quỳnh Nga i
LỜI CÁM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu, khoa Kinh tế và quản lý, Phòng đào tạo sau đại học trường Đại học Thủy lợi đã tận tình giảng dạy và giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập và hoàn thiện đề tài nghiên cứu này. Đ c biệt, xin trân trọng và cảm ơn sâu sắc đến thầy giáo Nghiêm Văn Lợi đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu để hoàn thiện luận văn. Xin được cảm ơn Ban lãnh đạo và các cán bộ của Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II đã cung cấp tài liệu và tạo điều kiện giúp tác giả trong quá trình thực hiện đề tài. Xin chân thành cảm ơn các bạn bè, đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình thực hiện đề tài, nhờ đó tác giả mới có điều kiện hoàn thành luận văn của mình. c dù tác giả đã có nhiều cố gắng, song bản luận văn này khó tránh kh i nh ng hạn chế, khiếm khuyết nhất định Kính mong nhận được sự ch bảo, đóng góp chân thành của các thầy giáo, cô giáo, các bạn bè đồng nghiệp để đề tài nghiên cứu này được hoàn thiện hơn n a. Xin trân trọng cám ơn! ii
MỤC LỤC LỜI CA ĐOAN .............................................................................................................i LỜI CÁ ƠN ................................................................................................................. ii DANH ỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................. viii DANH ỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................vi DANH ỤC BIỂU ĐỒ HÌNH ẢNH .......................................................................... vii PHẦN Ở ĐẦU .............................................................................................................1 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG ..................................................................4 1.1 Cơ sở lý luận tín dụng cá nhân ..............................................................................4 1.1.1 Khái niệm về hoạt động tín dụng Ngân hàng ............................................4 1.1.2 Khái niệm về tín dụng cá nhân ..................................................................5 1.1.3 Đ c điểm tín dụng cá nhân ........................................................................5 1.1.4 Vai trò của tín dụng cá nhân trong nền kinh tế ..........................................8 1.1.5 Các sản phẩm tín dụng cá nhân ............................................................... 10 1.2 Nội dung phát triển tín dụng cá nhân tại ngân hàng thương mại ........................ 13 1.2.1 Khái niệm phát triển tín dụng cá nhân ..................................................... 13 1.2.2 Hoạt động nhằm phát triển tín dụng cá nhân. ..........................................14 1.3 Các ch tiêu đánh giá hoạt động phát triển hoạt động tín dụng cá nhân. ............16 1.3.1 Tốc độ tăng trưởng và tỷ lệ dư nợ cá nhân trên tổng dư nợ ....................16 1.3.2 Tỷ lệ dư nợ cá nhân trên tổng dư nợ ........................................................ 16 1.3.3 Tỷ lệ nợ xấu trên tổng dư nợ....................................................................17 1.3.4 Lợi nhuận .................................................................................................17 1.3.5 Hệ thống kênh phân phối: ........................................................................17 1.3.6 Sự phát triển thị phần: ..............................................................................18 1.3.7 Nhóm ch tiêu định tính ...........................................................................18 1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến sự phát triển tín dụng cá nhân ................................ 20 1.4.1 Nhân tố khách quan .................................................................................20 1.4.2 Nhân tố chủ quan ..................................................................................... 21 1.5 Cơ sở thực tiễn về hoạt động tín dụng cá nhân của một số Ngân hàng ..............23 iii
1.5.1 Kinh nghiệm phát triển tín dụng cá nhân của một số Ngân hàng thương mại .................................................................................................................... 23 1.5.2 Bài học kinh nghiệm về phát triển tín dụng cá nhân cho Ngân hàng T Việt Nam........................................................................................................... 26 1.6 Các công trình nghiên cứu có liên quan.............................................................. 27 Kết luận chương 1 ......................................................................................................... 28 CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN VIỆT NA - CHI NHÁNH HUYỆN ĐOAN HÙNG PHÚ THỌ II .................................................. 29 2.1 Đ c điểm tự nhiên và kinh tế xã hội huyện Đoan Hùng ..................................... 29 2.1.1 Đ c điểm tự nhiên .................................................................................... 29 2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội ........................................................................ 30 2.2 Sơ lược về AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II .................. 31 2.2.1 Quá trình hình thành và phát triển của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II ..................................................................................... 31 2.2.2 Cơ cấu tổ chức của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II ........................................................................................................................ 33 2.3 Kết quả hoạt động tín dụng của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II trong giai đoạn 2015-2018 ............................................................................. 36 2.3.1 Hoạt động huy động vốn ......................................................................... 36 2.3.2 Hoạt động tín dụng .................................................................................. 38 2.3.3 Hoạt động khác ........................................................................................ 40 2.3.4 Kết quả hoạt động kinh doanh ................................................................. 42 2.4 Thực trạng phát triển tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II ....................................................................................................... 43 2.4.1 Quá trình triển khai tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II ..................................................................................... 43 2.4.2 Thực trạng phát triển tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II ..................................................................................... 45 2.5 Đánh giá hoạt động tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018 ..................................................................... 63 iv
2.5.1 Kết quả đạt được ...................................................................................... 63 2.5.2 Nh ng tồn tại, bất cập ..............................................................................64 2.5.3 Nguyên nhân của nh ng tồn tại và bất cập trên .......................................67 Kết luận chương 2 .........................................................................................................70 CHƯƠNG 3 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI AGRIBANK CHI NHÁNH HUYỆN ĐOAN HÙNG PHÚ THỌ II ...................................................71 3.1 Định hướng phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II trong nh ng năm tiếp theo ........................................71 3.1.1 ục tiêu chung ........................................................................................ 71 3.1.2 ục tiêu cụ thể ........................................................................................ 72 3.2 Nh ng cơ hội và thách thức ................................................................................72 3.2.1 Cơ hội.......................................................................................................72 3.2.2 Thách thức ............................................................................................... 73 3.3 Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II ...................................................................................73 3.3.1 Giải pháp tăng cường hoạt động arketing ............................................73 3.3.2 Giải pháp nghiên cứu, phát triển hiện đại hóa công nghệ ngân hàng ......79 3.3.3 Giải pháp nâng cao chất lượng của hoạt động tín dụng ........................... 82 3.3.4 Giải pháp đẩy mạnh công tác huy động vốn............................................85 3.3.5 Đầu tư phát triển nguồn nhân lực ............................................................ 86 3.4 Kiến nghị .............................................................................................................89 3.4.1 Đối với chính phủ ....................................................................................89 3.4.2 Đối với Ngân hàng Nhà nước ..................................................................90 3.4.3 Đối với chính quyền địa phương ............................................................. 91 3.4.4 Đối với AGRIBANK ...............................................................................92 Kết luận chương 3 .........................................................................................................93 KẾT LUẬN ...................................................................................................................94 TÀI LIỆU THA KHẢO ............................................................................................. 95 v
DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2. 1 Cơ cấu nguồn vốn của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018 .................................................................................................. 37 Bảng 2. 2 Cơ cấu tín dụng của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018 ...................................................................................................... 39 Bảng 2. 3 Tình hình hoạt động dịch vụ của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018 ................................................................................... 41 Bảng 2. 4 Kết quả hoạt động kinh doanh của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018.......................................................................... 43 Bảng 2. 5 Dư nợ tín dụng cá nhân/ Cơ cấu tín dụng theo đối tượng ............................ 45 Bảng 2. 6 Tình hình dư nợ tín dụng cá nhân phân theo thời hạn vay ........................... 49 Bảng 2. 7 Tình hình cho vay cá nhân của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II theo mục đích sử dụng vốn giai đoạn 2015-2018 ....................................... 50 Bảng 2. 8 Thị phần và dư nợ tín dụng cá nhân của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II và các NHT khác trên địa bàn giai đoạn 2016-2018 ..................... 52 Bảng 2. 9 Về tốc độ tăng trưởng dư nợ tín dụng cá nhân của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018 .................................................... 53 Bảng 2. 10 Hệ thống kênh phân phối của AGRIBANK t nh Phú Thọ và NHTM khác giai đoạn 2015-2018 ...................................................................................................... 55 Bảng 2. 11 Tỷ lệ nợ xấu tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018.......................................................................... 57 Bảng 2. 12 Thu nhập từ tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018.......................................................................... 58 Bảng 2. 13 Nghề nghiệp khách hàng vay vốn trả lời điều tra, khảo sát ........................ 60 Bảng 2. 14 Tổng hợp đánh giá về chất lượng tín dụng cá nhân của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II được đánh giá bởi khách hàng cá nhân .............. 61 vi
DANH MỤC BIỂU ĐỒ HÌNH ẢNH Hình 2. 1 Sơ đồ hành chính huyện Đoan Hùng ............................................................. 30 Hình 2. 2 Hình ảnh trụ sở chính AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng t nh Phú Thọ .................................................................................................................................32 Biểu đồ 2. 1 Biến động dư nợ tín dụng cá nhân của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II trong năm 2018 ........................................................................ 46 Biểu đồ 2. 2 Tỷ lệ nợ xấu tín dụng cá nhân của của AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II năm 2018 ................................................................................. 47 Biểu đồ 2. 3 Tốc độ tăng trưởng tín dụng cá nhân AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018 ..........................................................................54 Biểu đồ 2. 4 Hệ thống kênh phân phối của AGRIBANK t nh Phú Thọ và NHTM khác giai đoạn 2015-2018 ......................................................................................................55 Biểu đồ 2. 5 Thu nhập từ tín dụng cá nhân tại AGRIBANK chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2015-2018 ..........................................................................58 Biểu đồ 2. 6 Độ tuổi nhóm khách hàng vay vốn trả lời khảo sát ..................................59 vii
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT (Xếp theo thứ tự A,B,C của ch cái đầu viết tắt) AGRIBANK: Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn BIDV: Ngân hàng Đầu tư và Phát triển ĐHTL: Đại học Thủy Lợi GFM: Global Financial Market Review IEEE: Institute of Electrical and Electronics Engineers KT-XH: Kinh tế- xã hội LVThS: Luận văn Thạc sĩ B: Ngân hàng thương mại cổ phần Quân Đội NHNN: Ngân hàng Nhà nước NHT : Ngân hàng thương mại NHT CP: Ngân hàng thương mại cổ phần PGD: Phòng giao dịch TCTD: Tổ chức tín dụng Vietinbank: Ngân hàng thương mại cổ phần Công Thương WTO: Tổ chức thương mại thế giới viii
PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Thị trường tín dụng ở nước ta hiện nay đang chứng kiến sự cạnh tranh sôi động gi a các ngân hàng thương mại. Với dân số gần 90 triệu dân thì tiềm năng để các Ngân hàng thương mại phát triển thị trường này là rất lớn vì mảng kinh doanh tín dụng cá nhân đang đem lại lợi nhuận cao cho các Ngân hàng. Với khoảng 7000 khách hàng cá nhân trên địa bàn t nh Phú Thọ, hàng năm mảng tín dụng cá nhân đem lại từ 60-70% lợi nhuận cho AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II. Trong số các Ngân hàng thương mại và các tổ chúc tín dụng trên địa bàn huyện, AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II đã trở nên thân thuộc với nhiều khách hàng. Với tầm nhìn chiến lược và triết lý kinh doanh là “Agribank mang phồn thịnh đến khách hàng” Cùng đội ngũ cán bộ hùng hậu, mạng lưới trải dài trên toàn huyện gồm 1 Chi nhánh loại III (Chi nhánh huyện) và 2 phòng giao dịch, AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II luôn gi vai trò chủ đạo và chủ lực trong phát triển kinh tế tại địa phương, đ c biệt là đầu tư cho nông nghiệp, nông dân, nông thôn và cho vay cá nhân. Tuy nhiên, trong thời gian qua, lĩnh vực tín dụng cá nhân của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II còn một số hạn chế như: Chưa duy trì và phát triển tốt hoạt động cho vay cá nhân làm cho thị phần và dư nợ giảm, tỷ lệ nợ xấu tăng Quy trình nghiệp vụ còn bất cập, trình độ cán bộ còn hạn chế, chính sách khách hàng chưa linh hoạt… Để tiếp tục gi được khách hàng truyền thống và thu hút, phát triển khách hàng tiềm năng do nhiều NHT khác trên địa bàn đã từng bước lớn mạnh về quy mô, tiềm lực tài chính và phương thức quản lý, phục vụ, đã thu hút nhóm khách hàng truyền thống là cá nhân của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II, đòi h i AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II cần phải có nh ng giải pháp để nâng cao vị thế và phát triển kinh doanh tín dụng cá nhân. Vì vậy, học viên quyết định chọn đề tài: “Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại ngân hàng NN và phát triển nông thôn chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II” làm luận văn tốt nghiệp là có tính cấp thiết. 1
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài ục tiêu nghiên cứu của đề tài nhằm đánh giá sự phát triển về hoạt động tín dụng cá nhân của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II để từ đó đề xuất một số giải pháp phát triển hoạt động tín dụng cá nhân của ngân hàng trong thời gian tới. 3. Phương pháp nghiên cứu Luận văn sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau: - Phương pháp điều tra, khảo sát - Phương pháp thống kê - Phương pháp so sánh - Phương pháp tổng hợp 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Đối tượng nghiên cứu Hoạt động tín dụng đối với khách hàng cá nhân tại AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II b. Phạm vi nghiên cứu - Không gian nghiên cứu: Huyện Đoan Hùng. - Về m t thời gian: Đề tài sẽ nghiên cứu, thu thập các số liệu trong các năm từ 2015 đến năm 2018 để phân tích, đánh giá hiệu quả của hoạt động tín dụng cá nhân dưới các góc độ như: tốc độ tăng trưởng, lợi nhuận, tỷ lệ nợ xấu, các nhân tố ảnh hưởng. - Về phạm vi nội dung nghiên cứu: Đề tài nghiên cứu 02 nhóm đối tượng: khách hàng cá nhân đang sử dụng dịch vụ tín dụng của AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II và đánh giá của họ về cơ chế, chính sách tín dụng; sản phẩm và quy trình cung ứng dịch vụ thái độ phục vụ của cán bộ tín dụng khi cho vay; từ đó đề xuất các biện pháp nhằm phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II. 2
5. Cấu trúc của luận văn Luận văn ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, gồm 3 Nội dung chính sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại ngân hàng Chương 2: Thực trạng phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II Chương 3: Giải pháp phát triển hoạt động tín dụng cá nhân tại AGRIBANK- chi nhánh huyện Đoan Hùng Phú Thọ II giai đoạn 2020-2025 3
CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ PHÁT TRIỂN HOẠT ĐỘNG TÍN DỤNG CÁ NHÂN TẠI NGÂN HÀNG 1.1 Cơ sở lý luận tín dụng cá nhân 1.1.1 Khái niệm về hoạt động tín dụng Ngân hàng Ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện toàn bộ hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác có liên quan. Hoạt động ngân hàng là hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng với nội dung thường xuyên là nhận tiền gửi, sử dụng số tiền này để cấp tín dụng và cung ứng các dịch vụ thanh toán.[1] Trong thị trường tài chính thì ngân hàng thương mại (NHT ) được coi là tổ chức tài chính có vai trò quan trọng nhất, vì nó thực hiện chức năng di chuyển vốn đầu tư trong nền kinh tế, thông qua các hoạt động nghiệp vụ chú yếu sau: Hoạt động tạo nguồn vốn, hoạt động sử dụng vốn và hoạt động dịch vụ trung gian. Hoạt động tín dụng là một hoạt động quan trọng trong hoạt động sử dụng vốn của NHT . Nhất là đối với Việt Nam hiện nay, khi nền kinh tế thị trường phát triển chưa cao, thì hoạt động tín dụng của NHT chiếm vị trí chủ yếu, tạo ra lợi nhuận cho NHT .[1] "Hoạt động tín dụng là việc tổ chức tín dụng sử dụng nguồn vốn tự có, nguồn vốn huy động để cấp tín dụng". Theo Tiến sĩ Nguyễn inh Kiều: “Tín dụng ngân hàng là quan hệ chuyển nhượng sử dụng vốn từ ngân hàng cho khách hàng trong một thời hạn nhất định với một khoản chi phí nhất định”. Tín dụng ngân hàng: Là giao dịch tài sản gi a Ngân hàng (TCTD) với bên đi vay (là các tổ chức kinh tế, cá nhân trong nền kinh tế) trong đó Ngân hàng (TCTD) chuyển giao tài sản cho bên đi vay sử dụng trong một thời gian nhất định theo thoả thuận, và bên đi vay có trách nhiệm hoàn trả vô điều kiện cả vốn gốc và lãi cho Ngân hàng (TCTD) khi đến hạn thanh toán.[1] Theo luật các TCTD năm 2010: “Cấp tín dụng là việc th a thuận để tổ chức, cá nhân sử dụng một khoản tiền theo nguyên tắc có hoàn trả bằng nghiệp vụ cho vay, chiết 4
khấu, cho thuê tài chính, bao thanh toán, bảo lãnh ngân hàng và các nghiệp vụ cấp tín dụng khác”. Có rất nhiều định nghĩa và khái niệm về tín dụng Ngân hàng, tóm lại Tín dụng Ngân hàng gồm ba nội dung sau: - Có sự chuyển nhượng quyền sử dụng vốn từ người sở h u sang người sử dụng. - Sự chuyển nhượng này có thời hạn. - Sự chuyển nhượng có kèm theo phí và rủi ro. 1.1.2 Khái niệm về tín dụng cá nhân Tín dụng cá nhân là các khoản cho vay nhằm tài trợ cho nhu cầu vốn của cá nhân (chủ yếu là về nhu cầu mua sắm, sửa ch a, mua sắm nhà cửa nhu cầu mua sắm tiện nghi: ô tô, xe máy... nhu cầu chi tiêu hàng ngày, nhu cầu đào tạo, y tế, giáo dục nhu cầu phát triển sản xuất kinh doanh quy mô hộ gia đình.[1] Trên cơ sở các khái niệm và định nghĩa về tín dụng Ngân hàng nêu trên và trong phạm vi của luận văn này, đối tượng khách hàng vay vốn gồm cá nhân có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cá thể, do vậy tín dụng cá nhân là hình thức tín dụng mà trong đó NHT đóng vai trò là người chuyển nhượng quyền sử dụng vốn của mình cho khách hàng cá nhân sử dụng trong một thời hạn nhất định phải hoàn trả cả gốc và lãi với mục đích phục vụ đời sống ho c phục vụ sản xuất kinh doanh dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể. Tín dụng cá nhân có đóng góp lớn đến sự lưu thông các nguồn vốn trong xã hội, điều chuyển vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu, từ nơi hiệu quả thấp đến nơi hiệu hiệu quả cao để đáp ứng nhu cầu vốn cho kinh doanh ho c tiêu dùng của cá nhân. 1.1.3 Đặc điểm tín dụng cá nhân 1.1.3.1 Quy mô khoản vay nhỏ, số lượng khoản vay lớn Nh ng mục đích mà khách hàng là cá nhân khi vay vốn: 5
Cá nhân vay vốn đáp ứng nhu cầu vốn để tiêu dùng. Khoản vay cá nhân cho mục đích này trực tiếp phục vụ cho nhu cầu chi tiêu cho cuộc sống như: mua nhà, mua đất, xây dựng, sửa ch a nhà, mua ô tô, xe máy, du học, mua sắm vật dụng gia đình... Cá nhân vay vốn lưu động thường xuyên để thanh toán các chi phí sản xuất kinh doanh của như mua nguyên liệu, nhiên liệu, chi phí nhân công, thanh toán tiền điện, nước… Pháp luật thừa nhận quyền hoạt động sản xuất kinh doanh của cá nhân nhưng do năng lực hạn chế nên quy mô hoạt động, sản xuất kinh doanh của cá nhân thường nh . Số tiền vay từ hai mục đích này đều bị giới hạn bởi nh ng điều kiện từ phía ngân hàng: Tính hợp lý của nhu cầu vốn, khả năng trả nợ của khách hàng và tài sản đảm bảo cho khoản vay. Tuy nhiên, các khoản vay tín dụng cá nhân là rất lớn vì: Số lượng khách hàng cá nhân đông do đối tượng của loại hình cho vay này là mọi tầng lớp trong xã hội, từ nh ng người có thu nhập thấp đến nh ng người có thu nhập cao số lượng hộ gia đình làm chủ kinh doanh dưới hình thức kinh doanh cá thể theo quy định của pháp luật ngày càng nhiều và kinh doanh mọi lĩnh vực mà pháp luật không cấm. Nhu cầu tín dụng phong phú và đa dạng của khách hàng cá nhân, vì khi chất lượng cuộc sống ngày càng được nâng lên, trình độ dân trí ngày càng cao, con người càng có nhu cầu cải thiện và nâng cao chất lượng cuộc sống. 1.1.3.2 Các rủi ro bắt nguồn từ tín dụng cá nhân Các rủi ro tín dụng cá nhân thường bao gồm: - Rủi ro do thông tin: Khi thẩm định cho vay thì ngoài tính hợp lý và hợp pháp của nhu cầu vốn, khả năng trả nợ của khách hàng và tài sản đảm bảo thì thông tin về bản thân khách hàng là một trong nh ng yếu tố quan trọng để ngân hàng đưa đến quyết định cho vay. Đối với khách hàng là tổ chức thì việc nắm bắt thông tin khách hàng tương đối thuận lợi do có rất nhiều nguồn thông tin được công khai như: Báo cáo tài chính, thông 6
tin xếp hạng tín dụng, tình hình nộp thuế, tình hình nộp phí hải quan, uy tín quan hệ với các đối tác... Nhưng đối với khách hàng là cá nhân thì việc đánh giá nhân thân, nguồn trả nợ, mục đích sử dụng vốn thường khó đầy đủ và rõ ràng dẫn đến rủi ro thông tin bất cân xứng khiến cho việc thẩm định khách hàng thiếu chính xác. Nguồn trả nợ chủ yếu của khách hàng cá nhân là từ thu nhập ổn định ở thời điểm hiện tại. Vì vậy, nếu người vay g p vấn đề về sức kh e, mất việc làm hay g p các biến cố bất ngờ ảnh hưởng đến thu nhập thì việc trả nợ vay ngân hàng sẽ g p khó khăn. - Rủi ro tác nghiệp, rủi ro đạo đức nghề nghiệp: Ro đ c điểm của tín dụng cán nhân là quy mô khoản vay nh nhưng số lượng khoản vay lớn, vì vậy để có thể đáp ứng tối đa nhu cầu khách hàng nhằm nâng cao hiệu quả công việc đòi h i cán bộ tín dụng phải giải quyết nhanh chóng để giải phóng khách hàng, không để khách hàng phải đợi chờ lâu. Do đó, trong quá trình tiếp nhận hồ sơ vay vốn, thẩm định cho vay, cán bộ tín dụng thường chủ quan không thẩm định kỹ các điều kiện cho vay, thậm trí có nh ng cán bộ lợi dụng sự l ng lẻo trong công tác quản lý và sơ hở của các quy định để vay ké, sâm tiêu, lừa đảo chiếm đoạt tài sản của khách hàng và ngân hàng.[4] 1.1.3.3 Tín dụng cá nhân tốn kém nhiều chi phí Do đ c điểm của khách hàng cá nhân có số lượng nhiều và phân tán rộng nên để duy trì và phát triển sẽ tốn kém nhiều chi phí cho các hoạt động như: ở rộng hệ thống mạng lưới, quảng cáo, tiếp thị đến các đối tượng là khách hàng cá nhân ở từng địa bàn, khu vực vùng miền. Bố trí và sắp xếp nhân sự đầy đủ để phục vụ khách hàng nhanh chóng kịp thời từ khâu tiếp nhận hồ sơ, thẩm định, giải ngân, quản lý và thu nợ. Các chi phí khác liên quan như: Chi phí quản lý, ấn ch , bảo hộ lao động, công tác phí cho cán bộ tín dụng... 7
1.1.4 Vai trò của tín dụng cá nhân trong nền kinh tế 1.1.4.1 Đối với nền kinh tế-xã hội Đối với nền kinh tế xã hội, tín dụng cá nhân có các vai trò rất quan trọng, thể hiện: - Góp phần tạo sự năng động cho các thành phần kinh tế: Tín dụng cá nhân là kênh hỗ trợ vốn để dân chúng trang trải các chi phí phát sinh trong cuộc sống từ th a mãn nhu cầu thiết yếu cho đến nhu cầu xa x nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống. Để có thể đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng, buộc các thành phần kinh tế phải đẩy mạnh sản xuất, do đó tạo nhiều công ăn việc làm, tạo ra nh ng khác biệt tích cực giúp gia tăng khả năng cạnh tranh trước các đối thủ trong và ngoài nước trong thời kỳ hội nhập. - Góp phần tạo sự ổn định về mặt xã hội: Tín dụng cá nhân góp phần khai thác triệt để các nguồn vốn nhàn rỗi trong xã hội rồi lưu thông các nguồn vốn này một cách trôi chảy và hiệu quả, từ nơi thừa vốn đến nơi thiếu vốn,, từ nơi hiệu quả thấp đến nơi hiệu quả cao; Tín dụng cá nhân giúp kích cầu trong nền kinh tế, nâng cao hiệu quả sử dụng vốn, thúc đẩy sản xuất trong nước. Do đó thu hút nhiều lực lượng lao động tham gia xây dựng, sản xuất tạo công ăn việc làm, hướng tới các mục tiêu xã hội như xóa đói, giảm nghèo, tăng thu nhập, giảm tệ nạn xã hội góp phần ổn định trật tự xã hội. 1.1.4.2 Đối với ngân hàng Đối với ngân hàng hoạt động phát triển tín dụng cá nhân ngày càng trở nên cần thiết được thể hiện qua: - Góp phần nâng cao thương hiệu cho ngân hàng: Do đối tượng khách hàng rộng nên việc phát triển tín dụng cá nhân sẽ giúp hình ảnh, thương hiệu của ngân hàng được phổ biến rộng. Ngoài việc cấp tín dụng cho khách hàng, ngân hàng rễ dàng triển khai việc bán chéo các sản phẩm dịch vụ ngân hàng như: Gửi tiết kiệm, thanh toán, chuyển lương qua tài khoản, dịch vụ thẻ, SMS, mobile banking, nhắc nợ gốc lãi khi đến hạn, bảo hiểm ngân hàng... Việc cung cấp gói sản phẩm dịch vụ đồng bộ, đa dạng nhằm th a mãn tối đa nhu cầu và tiện ích của khách 8
hàng nên sẽ tạo ra sự khác biệt cho ngân hàng trong cạnh tranh với các đối thủ, do vậy góp phần nâng cao thương hiệu cho ngân hàng. - Góp phần phân tán rủi ro cho ngân hàng: Trong kinh doanh, đ c biệt là kinh doanh tiền tệ, rủi ro là điều khó tránh kh i. Vấn đề là làm thế nào để tối thiểu hóa nh ng rủi ro đó đồng thời đạt được mục tiêu lợi nhuận. Trong quản trị rủi ro ngân hàng thương mại có nh ng biện pháp quản trị như: Phân tán rủi ro trong cho vay; thực hiện tốt việc thẩm định khách hàng và khả năng trả nợ; bảo hiểm tiền vay; phải có một chính sách tín dụng hợp lý và duy trì các khoản dự phòng để đối phó với rủi ro, chấp hành tốt trích lập dự phòng để xử lý rủi ro. Phân tán rủi ro chính là việc thực hiện nguyên tắc kinh điển trong kinh doanh “Không b trứng vào một gi ” các ngân hàng đã phát triển tín dụng cá nhân như một sự phân tán rủi ro vì với số lượng khách hàng cá nhân đông, số tiền vay ít nên khi có một ho c một số khách hàng g p rủi ro dẫn đến không trả được nợ thì cũng không ảnh hưởng nhiều đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng. 1.1.4.3 Đối với khách hàng cá nhân Cuộc sống con người luôn tồn tại nh ng nhu cầu về vật chất và tinh thần, nh ng nhu cầu đó ngày càng đa dạng và cao hơn bắt đầu từ nh ng hàng hóa thiết yếu sau đó đến nh ng hàng hóa xa x hơn cùng với sự phát triển của nền kinh tế. Nhưng việc th a mãn nh ng nhu cầu đó lại phụ thuộc vào khả năng thanh toán hiện tại. Trong một chừng mực nào đó, tín dụng cá nhân giúp cho các khách hàng linh hoạt hơn trong việc giải quyết vấn đề th a mãn nhu cầu của bản thân. Thay vì phải tích lũy vốn hiện tại để thực hiện kế hoạch của bản thân, người tiêu dùng sẽ khéo léo phối hợp gi a th a mãn nhu cầu ở hiện tại với khả năng thanh toán ở hiện tại và tương lai. Nghĩa là họ sẽ tiêu dùng trước bằng cách lựa chọn phương án vay vốn ngân hàng rồi tích lũy và hoàn trả sau. Vai trò này có ý nghĩa đối với nh ng trường hợp mua sắm các hàng hóa thiết yếu có giá trị cao như nhà cửa, xe hơi... hay chi tiêu cấp bách như ốm đau, bệnh tật, cưới h i... Trong nh ng trường hợp này, thay vì bế tắc ho c phải tìm đến nh ng khoản vay nóng 9
bên ngoài với lãi suất cao, thì khách hàng có thể an tâm vay vốn từ ngân hàng với lãi suất và thời gian vay hợp lý. Điều này được thể hiện rõ nét nhất tại các nước phát triển vì thông qua các khoản cấp tín dụng của ngân hàng rất nhanh và thuận tiện thì khách hàng hầu như được đáp ứng các nhu cầu cá nhân thiết yếu của cuộc sống như mua nhà, mua ô tô, du lịch... để góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống. 1.1.5 Các sản phẩm tín dụng cá nhân Hiện nay cùng với xu thế phát triển và cạnh tranh, các nhân hàng đều nghiên cứu và đưa ra nhiều sản phẩm tín dụng nhằm đáp ứng tốt nhu cầu của khách hàng từ đó đa dạng hóa danh mục đầu tư thu hút khách hàng, tăng trưởng lợi nhuận, phân tán rủi ro và đứng v ng trong cạnh tranh. Đối với khách hàng cá nhân ngân hàng cung cấp nhiều loại hình tín dụng nhằm đáp ứng nhu cầu đa dạng của khách hàng. Để phân loại các sản phẩm tín dụng cá nhân giống như các tiêu chí phân loại chung. Dựa vào các tiêu chí sau để phân loại các sản phẩm tín dụng cá nhân: 1.1.5.1 Căn cứ vào thời hạn tín dụng Tín dụng ngắn hạn: Là tín dụng có thời hạn cho vay đến 1 năm. Với tín dụng cho vay doanh nghiệp, nguồn vốn này được sử dụng nhằm bù đắp thiếu hụt vốn lưu động tạm thời. Còn tín dụng cá nhân, tín dụng ngắn hạn phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng thiết yếu của cá nhân và hộ gia đình.[1] Tín dụng trung hạn: Là tín dụng có thời hạn cho vay từ trên 1 năm đến 5 năm. Đối với cá nhân thì tín dụng trung hạn phục vụ cho các nhu cầu vốn có thời hạn tương đối dài hơn như: mua đất, mua nhà, mua ô tô..[1] Tín dụng dài hạn: Là tín dụng có thời hạn cho vay từ trên 5 năm. Các doanh nghiệp sử dụng nguồn vốn này chủ yếu đáp ứng nhu cầu đầu dài hạn như: Xây dựng cơ bản (nhà xưởng, máy móc thiết bị...), xây dựng cơ sở hạ tầng (đường xá, cảng biển...) hay mở rộng sản xuất có quy mô lớn. Đối với cá nhân thì tín dụng dài hạn phục vụ cho các nhu cầu vốn lớn như mua sắm đất đai, nhà cửa. Với ngân hàng thì tín dụng dài hạn tiềm ẩn rủi ro lớn.[1] 10
1.1.5.2 Căn cứ vào mục đích tín dụng: Các sản phẩm cho vay dành cho khách hàng cá nhân thường được thiết kế và phát triển dựa trên các sản phẩm tín dụng truyền thống nhưng có nh ng nét đ c thù riêng của từng ngân hàng thương mại. Căn cứ vào mục đích sử dụng vốn của cá nhân thì có thể chia tín dụng cá nhân thành:[2] Cho vay tiêu dùng: là hình thức tài trợ cho mục đích chi tiêu cá nhân. Các khoản cho vay tiêu dùng là nguồn tài chính quan trọng giúp người tiêu dùng có thể trang trải các nhu cầu trong cuộc sống như nhà ở, phương tiện, vận chuyển, xây dựng. Khách hàng vay thường là người có thu nhập không cao nhưng ổn định, chủ yếu là công nhân viên chức hưởng lương có việc làm ổn định. Số lượng khách hàng này thường rất lớn.[2] Cho vay phục vụ sản xuất kinh doanh: là hình thức tín dụng được cung cấp để tài trợ các nhu cầu bổ sung vốn lưu động thiếu hụt trong quá trình sản xuất kinh doanh của cá nhân với qui mô nh để thanh toán tiền vật tư nguyên liệu, hàng hóa và các chi phí sản xuất kinh doanh cần thiết; ho c mở rộng quy mô sản xuất kinh doanh, mua sắm máy móc thiết bị, phương tiện vận chuyển…[2] Cho vay nông nghiệp: Thực chất đây cũng là cho vay sản xuất kinh doanh nhưng chủ yếu tập trung vào vào các hộ sản xuất, chăn nuôi, nuôi trồng thủy, hải sản. Cho vay nông nghiệp ngoài việc đáp ứng nhu cầu vốn cho bà con nông dân còn có ý nghĩa đ c biệt quan trọng là góp phần quan trọng là thay đổi tập quán làm ăn, chuyển từ sản xuất nh phục vụ thị trường địa phương sang sản xuất qui mô lớn hướng đến thị trường xuất khẩu lớn. Có như vậy mới làm thay đổi căn bản đời sống các hộ gia đình, nông dân ở địa phương.[2] 1.1.5.3 Căn cứ vào nguồn gốc của khoản nợ Cho vay trực tiếp: Là hình thức ngân hàng trực tiếp cấp vốn cho khách hàng có nhu cầu vay, đồng thời khách hàng trực tiếp trả nợ khoản vay cho ngân hàng. Ưu điểm của khoản tài trợ này rất linh hoạt vì có sự đàm phán trực tiếp gi a ngân hàng và khách hàng, ngân hàng hoàn toàn quyết định được việc cho vay hay không cho vay. Ngoài ra khi tiếp xúc trực tiếp, cán bộ ngân hàng có thể tư vấn cho khách hàng sử dụng các sản phẩm đi kèm như: nhắc nợ gốc lãi vay khi đến hạn, bảo hiểm, chuyển tiền...[2] 11
Cho vay gián tiếp: Là hình thức ngân hàng cấp tín dụng thông qua một trung gian ủy thác. Đối với khách hàng cá nhân, trung gian ủy thác có thể là nhà bán lẻ hàng hóa dịch vụ. Theo hình thức này ngân hàng sẽ ký hợp đồng với nhà cung cấp, thực ra là mua nh ng khoản nợ, để trên cơ sở đó nhà cung cấp sẽ bán chịu hàng hóa cho người tiêu dùng. Hợp đồng ký kết gi a ngân hàng và khách hàng qui định cụ thể về điều kiện bán chịu, đối tượng khách hàng, số lượng m t hàng, loại hàng và số tiền bán chịu...Thông qua nh ng điều kiện đó mà nhà cung cấp th a thuận với khách hàng của mình về việc bán chị hàng hóa.[2] Tín dụng gián tiếp có một số ưu điểm đó là: cho phép ngân hàng nhanh chóng tăng doanh số cho vay cá nhân và giảm chi phí cho vay, đây cũng là nguồn gốc của việc mở rộng quan hệ với khách hàng và các hoạt động ngân hàng khác, trong trường hợp có quan hệ với nh ng công ty bán lẻ tốt thì tín dụng gián tiếp an toàn hơn tín dụng trực tiếp. Tuy nhiên, bên cạnh nh ng ưu điểm kể trên thì tín dụng gián tiếp cũng có nh ng nhược điểm như sau: ngân hàng không tiếp xúc trực tiếp với người tiêu dùng đã được bán chịu hàng hóa, ngân hàng khó kiểm soát được công ty bán lẻ trong việc bán chịu hàng hóa, kỹ thuật nghiệp vụ tín dụng gián tiếp có tính phức tạp cao. Chính vì nh ng nhược điểm này mà các NHT thường không khuyến khích phát triển hình thức này. 1.1.5.4 Căn cứ vào độ tín nhiệm Cho vay có bảo đảm: là loại cho vay dựa trên cơ sở các bảo đảm như thế chấp, cầm cố, ho c có sự bảo lãnh của người thứ 3. Hình thức tín dụng này áp dụng đối với khách hàng không có uy tín. Tài sản bảo đảm ho c bảo lãnh của bên thứ ba là căn cứ pháp lý để ngân hàng có thêm một nguồn thu dự phòng khi nguồn thu chính của người vay bị thiếu hụt, buộc người vay phải trả nợ và giảm thiểu rủi ro cho ngân hàng.[2] Cho vay không bảo đảm: là loại cho vay không có tài sản thế chấp, cầm cố ho c sự bảo lãnh của người thứ ba, mà việc cho vay ch dựa vào uy tín của bản thân khách hàng. Hình thức này áp dụng đối với khách hàng uy tín, có công ăn việc làm và thu nhập ổn định như công chức, viên chức, người lao động hợp đồng dài hạn. Hình thức này thường là các khoản vay nh , thời hạn cho vay dưới một năm. [2] 12