Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:82

Thêm vào BST

Báo xấu

17
lượt xem 7
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận văn vận dụng lý thuyết về hiệu quả kinh doanh ngân hàng, đồng thời đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh tại ngân hàng, từ kết quả phân tích đưa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của BIDV – Chi nhánh TP. HCM trong thời gian tới.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận văn Thạc sĩ Tài chính ngân hàng: Nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THÚY AN NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ THÚY AN NÂNG CAO HIỆU QUẢ KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM - CHI NHÁNH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã ngành: 8.34.02.01 Người hướng dẫn khoa học: PGS., TS. Nguyễn Đăng Dờn TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018
i TÓM TẮT Những năm gần đây tốc độ phát triển về tổng tài sản, về lợi nhuận, về các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV – Chi nhánh TP.HCM liên tục tăng mạnh. Tuy nhiên, nếu so sánh với một số ngân hàng TMCP hàng đầu khác tại Việt Nam thì BIDV – Chi nhánh TP.HCM vẫn còn tồn tại một số hạn chế, yếu kém. Luận văn vận dụng lý thuyết về hiệu quả kinh doanh ngân hàng, đồng thời đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh tại ngân hàng, từ kết quả phân tích đưa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của BIDV – Chi nhánh TP. HCM trong thời gian tới Luận văn sử dụng phương pháp phân tích định tính với công cụ thống kê, mô tả, phân tích đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn nhằm giải quyết các mục tiêu đặt ra trong luận văn. Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp là nguồn thông tin bên trong ngân hàng. Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Kết quả nghiên cứu cho thấy, công tác huy động vốn từ dân cư mặc dù có nhiều giải pháp tích cực nhưng do tác động của nhiều yếu tố khách quan cũng như chủ quan như cạnh tranh lãi suất, biến động của thị trường chứng khoán, bất động sản, thị trường vàng… dẫn tới tốc độ tăng trưởng thấp. Cơ cấu nguồn vốn này không ổn định, tỉ trọng vốn ngắn hạn thường lớn hơn nhiều so với nguồn vốn dài hạn. Vấn đề này hiện nay cần được đặc biệt quan tâm, chi nhánh cần có giải pháp và những quyết sách chủ động, linh hoạt hơn nữa nhằm thu hút tối đa lượng vốn nhàn rỗi từ đối tượng này. Trong khi nguồn vốn ngắn hạn không ngừng tăng trưởng với tốc độ cao thì nguồn vốn trung dài hạn lại có chiều hướng giảm sút trong những năm gần đây, dẫn đến sự mất cân đối về kì hạn huy động vốn tại ngân hàng. Hoạt động tín dụng mặc dù đã tập trung chỉ đạo tích cực tìm kiếm khai thác khách hàng ngoài quốc doanh, khách hàng bán lẻ, tuy nhiên khi triển khai vẫn gặp khó khăn về khách hàng. Cơ cấu hoạt động dịch vụ đã có nhiều chuyển biến,
ii hoạt động dịch vụ đã tăng, nhưng sức cạnh tranh của sản phẩm dịch vụ bán lẻ còn hạn chế, tuy nhiên tỷ trọng thu dịch vụ bán lẻ trên tổng thu dịch vụ còn thấp. Ngân hàng chưa thực sự chú trọng quảng bá và xây dựng hình ảnh của mình trên thị trường. Các hoạt động khuyến mại tuy được thực hiện nhưng với quy mô nhỏ và chưa chủ động đưa thông tin tới khách hàng, thường khách hàng chỉ biết được khi đến giao dịch trực tiếp tại Ngân hàng hay vào website của Ngân hàng. Do đó, các dịch vụ của ngân hàng vẫn chưa được giới thiệu rộng rãi đến khách hàng. Trên cơ sở vận dụng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học và phân tích đánh giá tổng kết thực tiễn, luận văn đã khái quát hoá các cơ sở lý thuyết cơ bản về hiệu quả hoạt động của NHTM. Tổng kết những vấn đề tồn tại trong hoạt động kinh doanh và đề xuất một hệ thống giải pháp đồng bộ nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của BIDV – Chi nhánh TP.HCM.
iii LỜI CAM ĐOAN Luận văn chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một Trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn.
iv LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn đến: Thầy PGS.TS. Nguyễn Đăng Dờn, là người đã hướng dẫn và tận tình chỉ bảo tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Nhờ những hướng dẫn và sự chỉ bảo của Thầy mà tôi đã hiểu rõ hơn và hoàn thành được luận văn này. Quý Thầy Cô Trường Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã tận tình giảng dạy, hết lòng truyền đạt cho tôi những kiến thức quý báu, kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình tôi học tập tại trường. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ, ủng hộ tinh thần cho tôi trong suốt thời gian học tập tại trường. Trong quá trình thực hiện luận văn, dù đã cố gắng để hoàn thiện nhưng cũng không tránh khỏi những thiếu sót, kính mong nhận được những lời góp ý chân thành từ Quý Thầy Cô. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Thúy An
v MỤC LỤC TÓM TẮT .................................................................................................................... i LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... iii LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ iv DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................ ix DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... x DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... xi PHẦN MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI ........................................................................... 1 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI ...................................................................................... 1 2.1. Mục tiêu tổng quát ........................................................................................ 1 2.2. Mục tiêu cụ thể .............................................................................................. 1 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU ...................................................................................... 2 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU ........................................................ 2 4.1. Đối tượng nghiên cứu.................................................................................... 2 4.2. Phạm vi nghiên cứu ....................................................................................... 2 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU........................................................................... 2 6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................................................... 3 7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI ..................................................................................... 3 8. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ...................................... 4 8.1. Nghiên cứu nước ngoài .................................................................................4 8.2. Nghiên cứu trong nước ..................................................................................7 CHƯƠNG I: TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ..................... 9 1.1. TỔNG QUAN VỀ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ........................................... 9 1.1.1. Khái niệm về ngân hàng .............................................................................9 1.1.2. Các mặt hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại .....................10 1.1.2.1 Hoạt động huy động vốn ........................................................................10
vi 1.1.2.2 Hoạt động tín dụng .................................................................................10 1.1.2.3 Cung ứng dịch vụ ngân quỹ và thanh toán .............................................11 1.1.2.4 Các hoạt động kinh doanh khác .............................................................11 1.2 HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG ....................12 1.2.1 Thu nhập, chi phí và lợi nhuận của ngân hàng thương mại ...................... 14 1.2.1.1 Thu nhập của ngân hàng .........................................................................14 1.2.1.2. Chi phí của ngân hàng ...........................................................................15 1.2.1.3. Lợi nhuận của ngân hàng ......................................................................16 1.2.2. Các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng thương mại ..........................................................................................................16 1.2.2.1. Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn huy động và tốc độ tăng trưởng tín dụng ............................................................................................................................16 1.2.2.2. Hiệu suất sử dụng vốn ...........................................................................17 1.2.2.3. Tỷ suất lợi nhuận kinh doanh ................................................................17 1.2.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng ....................................................................................................................17 1.2.3.1. Nhóm nhân tố bên ngoài .......................................................................18 1.2.3.2. Nhóm nhân tố bên trong ........................................................................22 1.2.4. Sự cần thiết phải nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM . 28 TÓM TẮT CHƯƠNG I ............................................................................................ 29 CHƯƠNG II .............................................................................................................. 30 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM – CHI NHÁNH TP.HCM ............................... 30 2.1. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM (BANK FOR INVESTMENT AND DEVELOPMENT OF VIETNAM – BIDV) CHI NHÁNH TP. HỒ CHÍ MINH30 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ...............................................................30 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và chức năng nhiệm vụ ...................................................31 2.1.2.1. Cơ cấu tố chức .......................................................................................31 2.1.2.2. Chức năng nhiệm vụ..............................................................................32
vii 2.2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA BIDV – CHI NHÁNH TP.HCM .............................................................................................. 34 2.2.1. Thực trạng nguồn vốn huy động .............................................................34 2.2.1.1. Tăng trưởng vốn huy động ....................................................................34 2.2.1.2. Cơ cấu nguồn vốn huy động..................................................................35 2.2.2. Thực trạng hoạt động tín dụng .................................................................37 2.2.2.1. Tốc độ tăng trưởng tín dụng ..................................................................37 2.2.2.2. Cơ cấu dư nợ cho vay ............................................................................39 2.2.2.3. Thị phần tín dụng ..................................................................................41 2.2.2.4. Chất lượng tín dụng ...............................................................................43 2.2.3.1. Dịch vụ thanh toán ................................................................................43 2.2.3.2. Các dịch vụ khác ...................................................................................45 2.3. ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA BIDV – CHI NHÁNH TP.HCM..................................................................................................... 47 2.3.1. Chênh lệch giữa thu nhập và chi phí ........................................................47 2.3.2. Hiệu suất sử dụng vốn ..............................................................................50 2.4. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA BIDV – CHI NHÁNH TP.HCM ..................................................................... 51 2.4.1. Về hoạt động huy động vốn .....................................................................51 2.4.2. Về hoạt động cấp tín dụng ........................................................................52 2.4.3. Về phát triển sản phẩm và kinh doanh dịch vụ ........................................52 2.4.4. Về các chỉ số hiệu quả hoạt động .............................................................53 2.5. NHỮNG TỒN TẠI TRONG HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA BIDV – CHI NHÁNH TP.HCM ............................................................................................. 53 2.5.1. Những tồn tại, hạn chế ..............................................................................53 2.5.2. Nguyên nhân của những mặt hạn chế ......................................................54 TÓM TẮT CHƯƠNG II ........................................................................................... 56 CHƯƠNG III ............................................................................................................ 57 GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NGÂN HÀNG TMCP .......................................................................................................... 57
viii 3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN BIDV – CHI NHÁNH TP.HCM GIAI ĐOẠN ĐẾN NĂM 2025 ....................................................................................................... 57 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA BIDV – CHI NHÁNH TP.HCM..................................................................................................... 58 3.2.1. Giải pháp về chiến lược kinh doanh .........................................................58 3.2.2. Giải pháp về hoạt động huy động vốn......................................................59 3.2.3. Giải pháp về hoạt động cấp tín dụng ........................................................60 3.2.4. Giải pháp đa dạng hóa sản phẩm, các kênh dịch vụ tài chính ..................62 3.2.5. Giải pháp đào tạo phát triển nguồn nhân lực ...........................................63 3.2.6. Giải pháp hoàn thiện hệ thống quản lý rủi ro và tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát nội bộ ...........................................................................................63 3.2.7. Giải pháp nâng cao khả năng cạnh tranh với các ngân hàng thương mại khác.....................................................................................................................64 TÓM TẮT CHƯƠNG III .......................................................................................... 65 KẾT LUẬN ............................................................................................................... 66 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 67
ix DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Từ viết tắt Giải thích BIDV Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam NHTM Ngân hàng thương mại RRTD Rủi ro tín dụng TMCP Thương mại cổ phần TCTD Tổ chức tín dụng NHBL Ngân hàng bán lẻ HĐV Huy động vốn
x DANH MỤC BẢNG Tên bảng Trang Bảng 2.1: Tốc độ tăng trưởng nguồn vốn huy động từ dịch vụ bán lẻ của 35 chi nhánh giai đoạn 2014 – 2017 Bảng 2.2: Cơ cấu nguồn vốn huy động từ dịch vụ bán lẻ của chi nhánh giai 36 đoạn 2014 – 2017 Bảng 2.3: Tốc độ tăng trưởng dư nợ của BIDV TP. HCM giai đoạn 2014 - 38 2017 Bảng 2.4: Cơ cấu dư nợ của BIDV TP. HCM giai đoạn 2014 - 2017 39 Bảng 2.5: Thị phần tín dụng bán lẻ của BIDV TP. HCM 42 Bảng 2.6: Nợ quá hạn và các chỉ tiêu phản ánh chất lượng tín dụng 43 của BIDV – Chi nhánh TP. HCM giai đoạn 2014-2017 Bảng 2.7: Thực trạng thu nhập và chi phí của Chi nhánh BIDV TP.HCM 48 Bảng 2.8: Hiệu suất sử dụng vốn 51
xi DANH MỤC HÌNH Tên hình Trang Hình 2.1: Dư nợ của BIDV – Chi nhánh TP. HCM 38 Hình 2.2: Thị phần tín dụng bán lẻ của BIDV TP. HCM 42
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. SỰ CẦN THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Cùng với sự phát triển mạnh của nền kinh tế Việt Nam, ngành dịch vụ ngân hàng những năm gần đây đã có sự tăng trưởng vượt bậc khi số lượng các NHTM được cấp phép thành lập gia tăng và các NHTM cũ liên tục mở rộng mạng lưới chi nhánh. BIDV – Chi nhánh TP.HCM đã có quá trình phát triển lâu dài, đã tạo dựng được vị trí đáng kể trong hệ thống BIDV. Những năm gần đây tốc độ phát triển về tổng tài sản, về lợi nhuận, về các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả hoạt động kinh doanh của BIDV – Chi nhánh TP.HCM liên tục tăng mạnh. Tuy nhiên, nếu so sánh với một số ngân hàng TMCP hàng đầu khác tại Việt Nam thì BIDV – Chi nhánh TP.HCM vẫn còn tồn tại một số hạn chế, yếu kém. Việc phân tích hiệu quả hoạt động kinh doanh giúp cho lãnh đạo Ngân hàng có được những nhận định về các điểm mạnh và điểm yếu của mình, từ đó đưa ra các chính sách phù hợp để nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh trong thời gian tới. Xuất phát từ những yêu cầu thực tế đó, tác giả chọn đề tài “Nâng cao hiệu quả kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh” làm luận văn Thạc sỹ của mình. 2. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI 2.1. Mục tiêu tổng quát Luận văn vận dụng lý thuyết về hiệu quả kinh doanh ngân hàng, đồng thời đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh tại ngân hàng, từ kết quả phân tích đưa ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của BIDV – Chi nhánh TP. HCM trong thời gian tới 2.2. Mục tiêu cụ thể Để thực hiện mục tiêu tổng quát trên, đề tài nhằm giải quyết những mục tiêu
2 cụ thể sau: - Đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh tại BIDV – Chi nhánh TP.HCM - Trên cơ sở phân tích đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng, đề xuất một số kiến nghị xây dựng các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của BIDV – Chi nhánh TP. HCM trong thời gian tới 3. CÂU HỎI NGHIÊN CỨU Để hoàn thành được mục tiêu đề tài đặt ra, một số câu hỏi cần có sự trả lời thỏa đáng như sau: - Thực trạng về hiệu quả kinh doanh của BIDV - Chi nhánh TP.HCM giai đoạn 2014 - 2017 như thế nào? - Các giải pháp nào là cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam – Chi nhánh TP.HCM? 4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 4.1. Đối tượng nghiên cứu Nghiên cứu về hiệu quả kinh doanh của ngân hàng thương mại nói chung và của Ngân hàng Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh TP. HCM nói riêng. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Về mặt thời gian: Luận văn nghiên cứu được tiến hành thu thập số liệu nhằm phân tích hiệu quả hoạt động tại Ngân hàng qua các năm từ 2014 đến năm 2017. - Về mặt không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu hiệu quả kinh doanh tại Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam – Chi nhánh TP. HCM 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Luận văn sử dụng phương pháp phân tích định tính với công cụ thống kê, mô tả, phân tích đi từ cơ sở lý thuyết đến thực tiễn nhằm giải quyết các mục tiêu đặt ra trong luận văn.
3 Nghiên cứu sử dụng phương pháp thu thập số liệu thứ cấp là nguồn thông tin bên trong ngân hàng. Luận văn tập trung nghiên cứu các yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Phương pháp thu thập và xử lý thông tin. Trong quá trình nghiên cứu luận văn, tác giả dự kiến sử dụng các phương pháp nghiên cứu sau:  Phương pháp tổng hợp thống kê: sử dụng phương pháp thống kê để tổng hợp các số liệu liên quan đến hiệu quả kinh doanh của Chi nhánh.  Phương pháp so sánh: phân tích so sánh các chỉ tiêu về hiệu quả kinh doanh của Chi nhánh qua các năm.  Phương pháp phân tích kết quả thống kê, so sánh và các đánh giá đánh giá thực trạng hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng, từ đó có những giải pháp phù hợp, nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của Chi nhánh. Bên cạnh đó, để phân tích được thực trạng hiệu quả hoạt động của ngân hàng, luận văn sử dụng báo cáo thường niên của BIDV - Chi Nhánh TP. HCM. 6. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, kết cấu luận văn có 03 chương: Chương 1: Tổng quan về ngân hàng thương mại và hiệu quả hoạt động kinh doanh của Ngân hàng thương mại Chương 2: Thực trạng hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng thương mại đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh TP.HCM. Chương 3: Giải pháp nâng cao hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng thương mại Đầu tư và Phát triển Việt Nam – Chi nhánh TP.HCM. 7. ĐÓNG GÓP CỦA ĐỀ TÀI Thông qua việc đánh giá hiệu quả kinh doanh của Ngân hàng thương mại đầu tư và phát triển Việt Nam – Chi nhánh TP.HCM, đề xuất các giải pháp nhằm giúp lãnh đạo chi nhánh có những giải pháp phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả kinh doanh của BIDV – Chi nhánh TP.HCM.
4 8. TỔNG QUAN VỀ LĨNH VỰC NGHIÊN CỨU TRƯỚC 8.1. Nghiên cứu nước ngoài Nhiều tác giả nước ngoài đã thực hiện các đánh giá bằng các phương pháp tiếp cận định lượng và định tính đối với hiệu quả hoạt động của các NHTM. Các nghiên cứu về đánh giá hiệu quả hoạt động của các ngân hàng, tiếp cận theo phương pháp phân tích định lượng, đã được sử dụng trong các nghiên cứu như của Nathan và Neave (1992) áp dụng phương pháp biên ngẫu nhiên để phân tích hiệu quả hoạt động các ngân hàng Canada trong thời kỳ 1983-1987. Các tác giả đã sử dụng cách tiếp cận giá trị gia tăng và cách tiếp cận trung gian để ước tính hàm chi phí. Trong đó, để ước lượng hàm chi phí tác giả đã sử dụng 3 đầu vào (lao động, vốn và các quỹ) và có 4 đầu ra (cho vay thương mại và công nghiệp, các loại cho vay khác, tiền gửi có kỳ hạn và tiền gửi không kỳ hạn) theo cách tiếp cận giá trị gia tăng, còn đối với cách tiếp cận trung gian các tác giả sử dụng 3 đầu vào tương tự như cách tiếp cận trên và 3 đầu ra (cho vay thương mại và công nghiệp, các loại cho vay khác, chứng khoán và đầu tư). Các kết quả nghiên cứu cho thấy các ngân hàng lớn không có lợi thế về chi phí hơn hẳn các ngân hàng nhỏ điều này cũng tương đồng đối với nghiên cứu ở Mỹ đó là tính kinh tế theo quy mô đều quan sát thấy ở cả các ngân hàng nhỏ và lớn. Miller và Noulas (1996) ứng dụng phương pháp phân tích bao số liệu (DEA) để ước tính hiệu quả của 201 ngân hàng lớn của Mỹ (các ngân hàng có tài sản có trên 1 tỷ đôla Mỹ thời kỳ 1984-90. Bằng việc sử dụng 4 đầu vào: Tổng tiền gửi thanh toán, tổng tiền gửi có kỳ hạn, tổng chi lãi và tổng chi phi lãi và 6 đầu ra: cho vay công nghiệp và cho vay thương mại, cho vay tiêu dùng, cho vay bất động sản, đầu tư chứng khoán, thu lãi, thu phi lãi. Theo hai tác giả thì phi hiệu quả trung bình (bao gồm phi hiệu quả thuần và phi hiệu quả quy mô) của 201 ngân hàng khoảng trên 5%. Đồng thời kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng đa số các ngân hàng có quy mô quá lớn và đang rơi vào vùng hiệu quả giảm dần theo quy mô. Jin-Li Hua, Chiang-Ping Chen và Yi-Yuan Su (2006) áp dụng phương pháp phi tham số để nghiên cứu hiệu quả hoạt động và xem xét một số nhân tố ảnh
5 hưởng đến hiệu quả hoạt động của 12 ngân hàng Trung Quốc thời kỳ 1996 đến 2003. Trong mô hình DEA để ước lượng các độ đo hiệu quả các tác giả đã lựa chon ba biến đầu vào gồm có tiền gửi, số nhân viên và tài sản cố định ròng; hai biến đầu ra gồm đầu tư và cho vay. Dựa trên kết quả của các độ đo hiệu quả ước lượng được các tác giả đã sử dụng mô hình hồi quy Tobit để xem xét ảnh hưởng của các biến: loại hình sở hữu, quy mô, các biến giả phản ánh những ảnh hưởng của quá trình tham gia WTO, khủng hoảng tài chính Châu Á đến hiệu quả hoạt động của 12 ngân hàng được lựa chọn trong nghiên cứu. Ở Oman có tác giả Tarawneh (2006) cũng nghiên cứu về một số yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt động của ngân hàng. Mục đích của nghiên cứu này là để phân loại các NHTM ở Oman dựa trên cơ sở đặc điểm tài chính của họ thể hiện qua những chỉ tiêu tài chính. Tổng cộng có năm NHTM Oman với hơn 260 chi nhánh được phân tích tài chính và các hồi quy đơn giản được sử dụng để ước tính tác động của việc quản lý tài sản, hiệu quả hoạt động và quy mô của ngân hàng lên hoạt động tài chính của các ngân hàng. Nghiên cứu phát hiện ra rằng các ngân hàng với tổng số vốn, tiền gửi, tín dụng hoặc tổng tài sản cao hơn không có nghĩa là luôn luôn có hiệu suất lợi nhuận tốt hơn. Tác giả Burki và Niazi (2003) thực hiện nghiên cứu đánh giá hiệu quả chi phí, hiệu quả quy mô và tiến bộ công nghệ cho các ngân hàng ở Pakistan. Nghiên cứu này phân tích tác động của chính sách cải cách về hiệu suất của các ngân hàng cá nhân bằng cách sử dụng dữ liệu ngân hàng trong giai đoạn 1991 - 2000. Để phục vụ cho mục đích phân tích, các ngân hàng được chia thành ba loại, cụ thể: NHNN, ngân hàng tư nhân và ngân hàng nước ngoài. Tác giả đo lường hiệu suất bằng chỉ tiêu hiệu quả chi phí của các ngân hàng, sau đó sử dụng phương pháp DEA và tách riêng để xác định tác động của từng yếu tố lên hiệu quả chi phí trong việc phân bổ nguồn lực, kỹ thuật và hiệu quả quy mô. Nghiên cứu giải quyết ba câu hỏi: tư nhân hóa có dẫn đến gia tăng hiệu quả? Chính sách tự do hóa có tác động như thế nào lên hiệu suất của các ngân hàng thông qua quyền sở hữu? Các qui định độc lập của từng ngân hàng có điều chỉnh hiệu quả của ngân hàng? Trong bước đầu tiên của nghiên cứu này, tác giả xây
6 dựng các thước đo hiệu quả cho các ngân hàng sau đó tác giả sử dụng mô hình tác động cố định trên dữ liệu bảng để hồi quy hiệu quả theo các biến chính sách về lãi suất. Kết quả của nghiên cứu cho thấy rằng các chính sách riêng của các ngân hàng đã dẫn đến sự suy giảm đáng kể trong hiệu quả ngân hàng. Tác giả đưa ra giả thuyết rằng trong trường hợp môi trường kinh tế vĩ mô trong nước không thuận lợi, cải cách chính sách của từng ngân hàng sẽ không đem lại kết quả tốt hơn. Tiếp theo trong nghiên cứu của Bhatti và Husain (2010) cũng xem xét mối quan hệ giữa cơ cấu thị trường và hiệu suất của các NHTM Pakistan. Nhưng trong nghiên cứu này tác giả dựa trên mô hình cấu trúc - hành vi - hiệu năng (S- C-P) và cấu trúc hiệu quả (ES) để xem xét tác động của những thay đổi về cấu trúc thị trường lên hiệu năng hoạt động. Nghiên cứu này được thực hiện trên mẫu 20 NHTM của Pakistan, bằng cách sử dụng dữ liệu hàng năm trong thời gian 9 năm từ năm 1996-2004. Ba thước đo đánh giá hiệu năng của ngân hàng được sử dụng trong nghiên cứu này là: lợi nhuận trên tài sản (ROA), lợi nhuận trên vốn (ROC) và lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE). Nghiên cứu đã sử dụng tỷ lệ tập trung (CR) để kiểm định giả thuyết cấu trúc - hành vi - hiệu năng (S-C-P) và thị phần để kiểm định giả thuyết cấu trúc hiệu quả (ES). Nghiên cứu cũng đã sử dụng các biến kiểm soát thể hiện đặc điểm thị trường cụ thể như quy mô ngân hàng, quy mô thị trường, rủi ro cho chủ sở hữu, các khoản đầu tư, rủi ro thị trường và sự phát triển của thị trường. Sử dụng phân tích hồi quy, nghiên cứu đã tìm thấy một mối quan hệ thuận giữa tỷ lệ tập trung (CR) với lợi nhuận. Theo những kết quả này, tác giả kết luận rằng có một mối quan hệ thuận giữa lợi nhuận và mức độ tập trung của thị trường. Các kết quả của thị trường cổ phiếu phản ánh mức độ tập trung của thị trường (MS) được sử dụng để giải thích giả thuyết cho cấu trúc hiệu quả (ES) cho thấy một mối quan hệ nghịch với lợi nhuận. Kết quả phân tích của tác giả không hỗ trợ giả thuyết cấu trúc hiệu quả (ES). Các kết quả thực nghiệm cho thấy rằng mức độ tập trung của thị trường xác định lợi nhuận các NHTM Pakistan. Do đó, tác giả cũng kết luận rằng có một mối quan hệ nghịch giữa cạnh tranh và lợi nhuận trong NHTM của Pakistan. Các ngân hàng hàng đầu vẫn được hưởng tình trạng độc quyền, tuy nhiên xu hướng thị
7 trường cho thấy tình trạng này sẽ không tiếp tục trong một khoảng thời gian dài bởi vì các NHTM tư nhân đã bắt đầu cạnh tranh với các NHTM hàng đầu hiện nay. Syafri (2012) đã phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận của các NHTM ở Indonesia. Lợi nhuận ngân hàng được đo bằng tỷ số thu nhập trên tổng tài sản (ROA). Kỹ thuật phân tích sử dụng là dữ liệu hợp nhất từ mô hình hồi quy. Kết quả thực nghiệm cho thấy rằng tỷ lệ dư nợ tín dụng trên tổng tài sản, quy mô vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản ,chi phí dự phòng rủi ro tín dụng trên tổng dư nợ tác động tích cực đến lợi nhuận, trong khi tỷ lệ lạm phát, quy mô của ngân hàng và chi phí hoạt động trên thu nhập hoạt động có tác động tiêu cực đến lợi nhuận. Tốc độ tăng trưởng kinh tế và mức độ đa dạng hóa hoạt động kinh doanh không có tác động lên lợi nhuận ngân hàng. 8.2. Nghiên cứu trong nước Các nghiên cứu đặt bối cảnh ở Việt Nam có phần ít hơn về số lượng nhưng cũng không kém phần đa dạng về góc độ tiếp cận và phương pháp nghiên cứu. Nghiên cứu của Tiêu Vũ Đại Dương (2012), “Hiệu quả hoạt động tín dụng tại Chi nhánh Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn Hải Phòng”, tác giả đã đi sâu vào tìm hiểu những vấn đề lý luận cơ bản về NNNT và cho vay NNNT. Tiếp theo luận văn đi vào phân tích: “hiệu quả tín dụng tại NHNo&PTNT thành phố Hải Phòng”, thông qua các chỉ số như tỷ trọng doanh số cho vay tỷ lệ nợ xấu, đóng góp vào thu nhập của hoạt động cho vay NNNT,… Và đưa ra một sô giải pháp và kiến nghị giúp nâng cao hiệu quả tín dụng NNNT tại các Ngân hàng nói chung và tại NHNo&PTNT thành phố Hải Phòng nói riêng. Nghiên cứu của Trịnh Quốc Trung, Nguyễn Văn Sang (2013), “Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của NHTM”, nghiên cứu sử dụng mô hình hồi quy Tobit dựa trên số liệu của các NHTM Việt Nam giai đoạn 2005-2012 để xác định các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động thông qua các chỉ tiêu ROA, ROE. Nghiên cứu của Tạ Thị Kim Dung (2016), “Nâng cao hiệu quả kinh doanh