Luận văn Thạc sĩ Kinh tế: Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

__________________

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG NHÃ

TỔ CHỨC HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI

CÔNG TY TNHH MTV CAO SU DẦU TIẾNG

Chuyên ngành: Kế toán

Mã số: 60340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC

TS. TRẦN ANH HOA

Tp. Hồ Chí Minh - 2015

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của tôi với sự góp ý

của Người hướng dẫn khoa học TS. Trần Anh Hoa. Tất cả các nguồn tài liệu tham

khảo đã được công bố đầy đủ. Nội dung của luận văn là trung thực.

Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Phương Nhã

MỤC LỤC

TRANG PHỤ BÌA

LỜI CAM ĐOAN

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC SƠ ĐỒ

DANH MỤC BẢNG

PHẦN MỞ ĐẦU ..................................................................................................... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ................................................................................ 1

2. Tổng quan về các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ....................... 1

3. Mục tiêu nghiên cứu ..................................................................................... 4

4. Câu hỏi nghiên cứu ....................................................................................... 4

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 5

6. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 5

7. Đóng góp thực tiễn của đề tài ....................................................................... 6

8. Kết cấu của luận văn..................................................................................... 6

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM

TRONG DOANH NGHIỆP ..................................................................................... 7

1.1 Bản chất của kế toán trách nhiệm ............................................................... 7

1.1.1 Kế toán trách nhiệm thể hiện trách nhiệm của các nhà quản lý gắn

với mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp ................................................. 7

1.1.2 Kế toán trách nhiệm - một nhân tố trong hệ thống kiểm soát quản lý

doanh nghiệp............................................................................................. 8

1.1.3 Tính hai mặt của kế toán trách nhiệm và ảnh hưởng đến thái độ của

nhà quản lý ............................................................................................... 8

1.2 Khái niệm về kế toán trách nhiệm ............................................................... 8

1.3 Mục đích của kế toán trách nhiệm .............................................................. 9

1.4 Vai trò của kế toán trách nhiệm .................................................................. 9

1.5 Các nội dung cơ bản cấu thành hệ thống kế toán trách nhiệm ................... 10

1.5.1 Sự phân cấp quản lý ....................................................................... 10

1.5.2 Xác định các trung tâm trách nhiệm theo cấu trúc tổ chức và đặc

điểm hoạt động của doanh nghiệp ........................................................... 10

1.5.2.1 Trung tâm chi phí ................................................................. 10

1.5.2.2 Trung tâm doanh thu ............................................................ 11

1.5.2.3 Trung tâm lợi nhuận ............................................................. 12

1.5.2.4 Trung tâm đầu tư .................................................................. 12

1.5.3 Đánh giá thành quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm ...... 13

1.5.3.1 Quan điểm đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm13

1.5.3.2 Phương pháp đánh giá thành quả của các trung tâm trách

nhiệm ............................................................................................... 13

1.5.4 Xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm ......................................... 18

1.5.4.1 Xác định yêu cầu thông tin phù hợp đối với nhà quản trị các

cấp ................................................................................................... 18

1.5.4.2 Xây dựng mẫu biểu báo cáo thích hợp với từng trung tâm

trách nhiệm ...................................................................................... 18

1.5.5 Các mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm ......................... 21

1.6 Một số bài học kinh nghiệm cho việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm25

1.6.1 Vấn đề phân quyền quản lý ............................................................. 25

1.6.2 Thái độ các nhà quản lý bộ phận trong việc hướng đến mục tiêu

chung ...................................................................................................... 25

1.6.3 Định giá sản phẩm và giá chuyển giao nội bộ ................................ 26

1.6.4 Quyền kiểm soát của các nhà quản lý các cấp đối với chi phí kiểm

soát được và chi phí không kiểm soát được ............................................. 26

1.6.5 Phân bổ chi phí cho các trung tâm trách nhiệm .............................. 27

Kết luận chương 1 ................................................................................................. 28

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI

CÔNG TY TNHH MTV CAO SU DẦU TIẾNG ................................................... 29

2.1 Giới thiệu khái quát về công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng ................ 29

2.1.1 Sơ lược về công ty .......................................................................... 29

2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển của công ty ............................... 29

2.1.2.1 Quá trình hình thành ............................................................ 30

2.1.2.2 Quá trình phát triển .............................................................. 30

2.1.3 Chức năng, nhiệm vụ của công ty ................................................... 30

2.1.3.1 Chức năng ............................................................................ 30

2.1.3.2 Nhiệm vụ .............................................................................. 30

2.1.4 Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh ....................................... 31

2.1.5 Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của công ty ................................ 31

2.1.6 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán của Công ty.............................. 34

2.1.6.1 Tổ chức bộ máy kế toán ........................................................ 35

2.1.6.2 Nội dung tổ chức công tác kế toán ........................................ 37

2.1.6.3 Đặc điểm phần mềm kế toán sử dụng ................................... 37

2.2 Thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su

Dầu Tiếng ...................................................................................................... 38

2.2.1 Mục tiêu kinh doanh ....................................................................... 38

2.2.1.1 Mục tiêu chung ..................................................................... 38

2.2.1.2 Các chỉ tiêu và nhiêm vụ trọng tâm năm 2015 ...................... 38

2.2.2 Kế hoạch kinh doanh ...................................................................... 39

2.2.2.1 Hệ thống kế hoạch hiện nay của công ty ............................... 39

2.2.2.2 Các căn cứ lập kế hoạch của công ty .................................... 40

2.2.2.3 Phương pháp lập kế hoạch của công ty ................................ 41

2.2.3 Xây dựng hệ thống dự toán ............................................................. 44

2.2.3.1 Dự toán chi phí sản xuất ....................................................... 45

2.2.3.2 Dự toán chi phí bán hàng ..................................................... 47

2.2.3.3 Dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp .................................. 48

2.2.3.4 Các bảng dự toán khác ......................................................... 49

2.2.4 Đo lường và đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh .................. 49

2.2.4.1 Đo lường thành quả hoạt động kinh doanh ........................... 49

2.2.4.2 Đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh ........................... 50

2.3 Đánh giá thực trạng công tác đánh giá thành quả kinh doanh tại Công ty

TNHH MTV cao su Dầu Tiếng ...................................................................... 50

2.3.1 Những kết quả đạt được .................................................................. 50

2.3.1.1 Về phân cấp quản lý ............................................................. 50

2.3.1.2 Về hệ thống dự toán .............................................................. 51

2.3.1.3 Về công tác đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh ......... 51

2.3.2 Những tồn tại và nguyên nhân của tồn tại ....................................... 52

2.3.2.1 Về phân cấp quản lý ............................................................. 52

2.3.2.2 Về hệ thống dự toán .............................................................. 52

2.3.2.3 Về công tác đánh giá các thành quả hoạt động ..................... 52

Kết luận chương 2 ................................................................................................. 54

CHƯƠNG 3 TỔ CHỨC HỆ THỐNG KẾ TOÁN TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY

TNHH MTV CAO SU DẦU TIẾNG ..................................................................... 55

3.1 Các quan điểm định hướng cho việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm

tại công ty....................................................................................................... 55

3.1.1 Phù hợp với mô hình tổ chức quản lý .............................................. 55

3.1.2 Phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý ......................................... 55

3.1.3 Phù hợp và hài hòa giữa chi phí và lợi ích ..................................... 55

3.1.4 Phù hợp với cơ chế quản lý của nền kinh tế .................................... 56

3.1.5 Phù hợp trong quá trình toàn cầu hóa ............................................ 56

3.2 Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty ..................................... 56

3.2.1 Phân cấp quản lý và xác định các trung tâm trách nhiệm ............... 56

3.2.1.1 Trung tâm chi phí ................................................................. 57

3.2.1.2 Trung tâm doanh thu ............................................................ 61

3.2.1.3 Trung tâm lợi nhuận ............................................................. 61

3.2.1.4 Trung tâm đầu tư .................................................................. 62

3.2.2 Xác định các chỉ tiêu đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh và

thành quả quản lý cho từng trung tâm trách nhiệm cụ thể ....................... 63

3.2.2.1 Trung tâm chi phí ................................................................. 63

3.2.2.2 Trung tâm doanh thu ............................................................ 63

3.2.2.3 Trung tâm lợi nhuận ............................................................. 64

3.2.2.4 Trung tâm đầu tư .................................................................. 64

3.2.3 Xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm tương ứng với từng trung

tâm trách nhiệm ...................................................................................... 65

3.2.3.1 Trung tâm chi phí ................................................................. 66

3.2.3.2 Trung tâm doanh thu ............................................................ 68

3.2.3.3 Trung tâm lợi nhuận ............................................................. 69

3.2.3.4 Trung tâm đầu tư .................................................................. 71

3.2.4 Vận dụng các kỹ thuật kế toán quản trị để tổ chức hệ thống KTTN . 72

3.2.4.1 Phân loại chi phí theo cách ứng xử với mức độ hoạt động .... 72

3.2.4.2 Thiết kế hệ thống kế toán phù hợp ........................................ 74

3.2.4.3 Lập dự toán ngân sách ......................................................... 77

3.2.4.4 Phân tích biến động số liệu thực tế và dự toán ..................... 79

3.3 Các điều kiện tiền đề để xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty81

3.3.1 Đối với nhà nước và các cơ quan chức năng .................................. 81

3.3.2 Đối với công ty ............................................................................... 81

3.3.2.1 Mô hình quản lý phải được phân cấp quản lý rõ ràng .......... 81

3.3.2.2 Tổ chức bộ máy kế toán ........................................................ 81

3.3.2.3 Đào tạo, bồi dưỡng nhân viên .............................................. 82

3.3.2.4 Ứng dụng công nghệ thông tin để phân tích, xử lý kịp thời ... 83

Kết luận chương 3 ................................................................................................. 84

KẾT LUẬN ........................................................................................................... 85

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CCDC Công cụ dụng cụ

CP NVLTT Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

CP NVTT Chi phí nhân công trực tiếp

CP QLDN Chi phí quản lý doanh nghiệp

CP SXC Chi phí sản xuất chung

Economic Value Added (Giá trị kinh tế tăng thêm) EVA

HĐTV Hội đồng thành viên

KTQT Kế toán quản trị

KTTC Kế toán tài chính

KTTN Kế toán trách nhiệm

NVL Nguyên vật liệu

RI Residual Income (Lợi nhuận còn lại)

ROI Return on Investment (Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư)

TNDN Thu nhập doanh nghiệp

TSCĐ Tài sản cố định

XDCB Xây dựng cơ bản

DANH MỤC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 1.1 - Sơ đồ mối quan hệ giữa chức năng quản trị và quá trình kế toán...................7

Sơ đồ 1.2 - Sơ đồ các yếu tố của hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên chức năng.......22

Sơ đồ 1.3 - Sơ đồ các yếu tố của hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên quy trình.........23

Sơ đồ 1.4 - Sơ đồ các yếu tố của hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên chiến lược.......24

Sơ đồ 2.1- Sơ đồ bộ máy quản lý tại công ty....................................................................32

Sơ đồ 2.2 - Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán của công ty.....................................................35

Sơ đồ 3.1 - Sơ đồ tổ chức trung tâm trách nhiệm của công ty..........................................56

Sơ đồ 3.2 - Sơ đồ các trung tâm chi phí thuộc khối khai thác..........................................58

Sơ đồ 3.3 - Sơ đồ các trung tâm chi phí thuộc khối sản xuất............................................60

Sơ đồ 3.4 - Sơ đồ các trung tâm chi phí thuộc khối quản lý.............................................61

Sơ đồ 3.5 - Sơ đồ trung tâm doanh thu..............................................................................61

Sơ đồ 3.6 - Sơ đồ trung tâm lợi nhuận..............................................................................62

Sơ đồ 3.7 - Sơ đồ trung tâm đầu tư...................................................................................63

Sơ đồ 3.8 - Sơ đồ bộ máy kế toán kết hợp trong công ty..................................................82

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1 - Danh mục báo cáo trách nhiệm trong công ty.................................................66

Bảng 3.2 - Bảng phân loại chi phí thành biến phí và định phí..........................................73

Bảng 3.3 - Bảng danh mục mã số trách nhiệm quản trị trong công ty..............................75

Bảng 3.4 - Bảng hệ thống dự toán của các trung tâm trách nhiệm....................................77

Bảng 3.5 - Bảng hệ thống báo cáo phân tích biến động của các trung tâm trách nhiệm...79

PHẦN MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Kế toán trách nhiệm là một trong những nội dung cơ bản của kế toán quản

trị, nó là một trong những công cụ quản lý kinh tế tài chính có vai trò quan trọng

trong việc quản lý, điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh doanh trong doanh

nghiệp. Kế toán trách nhiệm giúp nhà quản trị kiểm soát và đánh giá thành quả hoạt

động của những bộ phận trong doanh nghiệp, đồng thời đánh giá trách nhiệm quản

lý của nhà quản trị các cấp. Từ đó, giúp các nhà quản trị các cấp có những thông tin

hữu ích trong việc ra quyết định để đạt được mục tiêu chung. Đồng thời kế toán

trách nhiệm cũng thúc đẩy, khuyến khích các nhà quản trị phát huy năng lực quản lý

của mình, góp phần nâng cao hiệu quản quản lý của doanh nghiệp.

Do đó, việc nghiên cứu và tổ chức vận dụng hệ thống kế toán trách nhiệm

trong hoạt động quản lý của các doanh nghiệp là một yêu cầu cấp thiết, nhất là các

doanh nghiệp quy mô lớn, cơ cấu tổ chức và hoạt động gắn với trách nhiệm của

nhiều đơn vị, cá nhân.

Công ty TNHH MTV Cao su Dầu Tiếng là một doanh nghiệp có quy mô lớn,

phạm vi hoạt động rộng và cơ cấu gồm nhiều đơn vị trực thuộc bố trí ở các địa bàn

khác nhau. Tuy nhiên, hiện nay kế toán quản trị nói chung và kế toán trách nhiệm

nói riêng ở công ty chưa được quan tâm. Công ty có thực hiện phân cấp quản lý

nhưng chưa hình thành các trung tâm trách nhiệm cụ thể. Điều này làm cho việc

đánh giá thành quả của từng đơn vị đối với mục tiêu chung của công ty là thiếu tính

chính xác.

Xuất phát từ những lý do trên, tôi đã quyết định chọn đề tài: “Tổ chức hệ

thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng” làm đề tài

nghiên cứu của mình.

2. Tổng quan về các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài

Kế toán trách nhiệm nói riêng và kế toán quản trị nói chung mới được đề cập

và nghiên cứu tại Việt Nam 25 năm gần đây khi nền kinh tế thị trường ngày một

phát triển đòi hỏi hệ thống kế toán cần được hoàn thiện, trong khi đó kế toán quản

trị ở một số nước phát triển đã được sử dụng như một công cụ quản lý từ rất lâu.

Trước sự phát triển của nền kinh tế thị trường và sự gia nhập nhiều tổ chức quốc tế,

hệ thống kế toán quản trị đã được nhiều tác giả nghiên cứu đưa ra các giải pháp và

hướng hoàn thiện thông qua các bài báo và các đề tài nghiên cứu khoa học. Cụ thể:

Một số công trình nghiên cứu trong nước:

- Đề tài “Kế toán quản trị chi phí tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành

viên cao su Quảng Trị” của Võ Thị Hoài Giang (2012); trình bày nội dung kế toán

quản trị chi phí, kết hợp khảo sát thực trạng công tác kế toán quản trị chi phí các

doanh nghiệp chế biến cao su, đánh giá thực trạng và xây dựng giải pháp hoàn thiện

kế toán quản trị chi phí.

- Đề tài “Kế toán trách nhiệm tại công ty cổ phần cao su Đà Nẵng” của

Huỳnh Đình Cường (2014); đề tài xây dựng và hoàn thiện hệ thống kế toán trách

nhiệm tại Công ty cổ phần cao su Đà Nẵng, đưa ra hướng xây dựng mô hình phân

cấp quản lý, tổ chức thông tin kế toán phục vụ đánh giá các trung tâm trách nhiệm,

nâng cao độ tin cậy của hệ thống thông tin kế toán quản trị, nâng cao khả năng đáp

ứng các yêu cầu quản trị, phát huy tối đa nguồn lực trong doanh nghiệp.

- Đề tài “Tổ chức công tác kế toán trách nhiệm tại công ty cổ phần đầu tư và

phát triển viễn thông miền Tây” của Đặng Quan Sang (2013); đề tài dựa vào cơ sở

tổng kết lý thuyết và kết quả nghiên cứu về kế toán trách nhiệm, từ đó vận dụng tổ

chức kế toán trách nhiệm vào mô hình quản lý kinh doanh của công ty viễn thông

miền Tây đồng thời cũng hướng đến đề xuất một mô hình kế toán trách nhiệm có

thể áp dụng cho các doanh nghiệp có các điều kiện tương đồng với công ty viễn

thông miền Tây.

- Đề tài “Hoàn thiện kế toán trách nhiệm tại bưu điện tỉnh Quảng Nam” của

Vũ Lê Bảo Trân (2012); đề tài hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản của kế

toán trách nhiệm trong doanh nghiệp, đồng thời phân tích đánh giá thực trạng kế

toán trách nhiệm tại Bưu điện tỉnh Quảng Nam, từ đó xác định các nguyên nhân tồn

tại và đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kế toán phục vụ đánh giá trách nhiệm.

- Bài báo “Kế toán trách nhiệm – vũ khí của công ty lớn” của Nguyễn Xuân

Trường (2008); bài báo khái quát nội dung của kế toán trách nhiệm và nêu lên

những lợi ích của việc sử dụng kế toán trách nhiệm cho các công ty, tập đoàn có

quy mô lớn, hoạt động lâu đời và tin tưởng vào việc phân quyền.

- Bài báo “Một số vấn đề về kế toán trách nhiệm ở các doanh nghiệp niêm

yết” của Phạm Văn Đăng (2011); trình bày doanh nghiệp niêm yết (DNNY) cần có

kế toán trách nhiệm là công cụ giúp nhà quản lý cấp cao giám sát, đánh giá trách

nhiệm quản trị của các cấp dưới mình đối với công việc được giao, qua đó có những

hành động điều chỉnh kịp thời nhằm cải tiến những hoạt động chưa đạt hiệu quả

nhằm hướng đến hoàn thành mục tiêu chung của toàn doanh nghiệp.

Một số công trình nghiên cứu nước ngoài:

- Alkinson, R.D.Banker, R.S.Kaplan and S.M.Young (2001), chapter 12,

Responsibility Accounting in Management Accounting.

- Hansen Don R. and Mowen Marynne M., (2005) Management Accounting, 6th Edition, McGraw-Hill Companies, Inc; Giáo trình cung cấp đầy đủ hệ thống lý

thuyết về kế toán quản trị từ công tác hoạch định đến tổ chức kiểm soát, đánh giá và

ra quyết định, làm cơ sở lý thuyết giúp đánh giá thực trạng và là căn cứ đưa ra các

giải pháp hoàn thiện công tác kế toán quản trị trong DN.

- Fowzia Rehana (2011), Use of Responsibility Accounting and Measure the

Satisfaction Levels of Service Organizations in Bangladesh, International Review of

Business Research Papers Vol. 7. No. 5. September 2011. Pp. 53-67; nghiên cứu

này đánh giá việc thực hành hiện đại của hệ thống kế toán trách nhiệm trong các

loại tổ chức dịch vụ khác nhau ở Bangladesh, kết quả cho thấy có một số tổ chức sử

dụng nhiều hơn một mô hình trong ba mô hình hệ thống kế toán trách nhiệm , nghĩa

là tổ chức đó thực hiện theo mô hình hệ thống kế toán trách nhiệm tích hợp, không

phải thực hiện theo một mô hình hệ thống kế toán trách nhiệm duy nhất.

Trong các công trình nêu trên, các tác giả đã hệ thống các nội dung cơ bản

của kế toán trách nhiệm và đề xuất phương hướng vận dụng kế toán trách nhiệm

vào các doanh nghiệp cụ thể theo phạm vi nghiên cứu của các đề tài. Mặc dù vậy,

các công trình nghiên cứu về kế toán trách nhiệm đã công bố đều chưa nghiên cứu

chuyên sâu về hệ thống kế toán trách nhiệm áp dụng cho các doanh nghiệp sản xuất

và kinh doanh cao su. Các doanh nghiệp trong ngành cao su muốn hoạt động tốt thì

nhất thiết phải xây dựng hệ thống quản lý trách nhiệm hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu

quả hoạt động kinh doanh, phù hợp với xu thế phát triển và hội nhập quốc tế.

Từ đó, trên cơ sở lý luận về kế toán trách nhiệm, tham khảo những đề tài, bài

báo có liên quan, và tình hình thực tế tại doanh nghiệp hoạt động trong ngành cao

su là Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng, tác giả đã nghiên cứu thực hiện đề tài

“Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng”.

3. Mục tiêu nghiên cứu

Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm phù

hợp tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng nhằm cung cấp thông tin hữu ích

cho các nhà quản trị đánh giá hiệu quả kinh doanh và trách nhiệm quản lý của từng

bộ phận để ra quyết định kinh doanh. Tác giả đưa ra các mục tiêu cụ thể như sau:

- Hệ thống hóa, tổng hợp những lý luận chung về hệ thống kế toán trách

nhiệm. Đó là các vấn đề về khái niệm và vai trò của kế toán trách nhiệm, các nội

dung cơ bản của hệ thống này trong một đơn vị tổ chức.

- Nghiên cứu thực tiễn công tác đánh giá thành quả quản lý tại công ty, phản

ánh cơ cấu tổ chức, trách nhiệm quản lý của các bộ phận đối với mục tiêu chung của

tổ chức.

- Từ đó, đưa ra các giải pháp để tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại

công ty và vận dụng kế toán trách nhiệm tại công ty một cách có hiệu quả.

4. Câu hỏi nghiên cứu

1. Mô hình kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

đã được thiết lập hay chưa? Nếu có, đã xây dựng đến đâu, ưu nhược điểm là gì?

2. Các nhân tố nào ảnh hưởng đến mô hình kế toán trách nhiệm tại Công ty

TNHH MTV cao su Dầu Tiếng?

3. Mô hình kế toán trách nhiệm cần được xây dựng tại Công ty TNHH MTV

cao su Dầu Tiếng như thế nào?

5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

- Đối tượng nghiên cứu: Đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề lý luận cơ

bản về hệ thống kế toán trách nhiệm và vận dụng vào việc tổ chức hệ thống kế toán

trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng.

- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài đi sâu nghiên cứu về hệ thống kiểm soát và

đánh giá thành quả quản lý tại công ty, với cơ cấu tổ chức quản lý và sản xuất theo

hình thức khép kín nghĩa là công ty có trồng các vườn cây cao su nhằm cung cấp

nguyên vật liệu cho các nhà máy sản xuất mủ.

6. Phương pháp nghiên cứu

- Phương pháp quan sát, chọn mẫu: Xuất phát từ mục tiêu và câu hỏi nghiên

cứu của luận văn là tìm hiểu mô hình kế toán trách nhiệm đã được xây dựng tại

Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng hay chưa, nếu có thì mô hình đã được xây

dựng như thế nào, nếu chưa thì cần xây dựng như thế nào cho phù hợp; tác giả đã sử

dụng phương pháp nghiên cứu định tính, cụ thể là phỏng vấn, gọi điện thoại và gửi

bảng câu hỏi khảo sát cho các đối tượng là nhà quản lý các cấp tại các phòng ban

công ty, các nông trường và các nhà máy trực thuộc công ty. Bảng câu hỏi gồm hai

phần chính như sau:

+ Phần 1: Mức độ quan tâm của các nhà quản lý đến hệ thống kế toán

trách nhiệm

+ Phần 2: Chế độ đãi ngộ trong công ty

- Phương pháp thu thập dữ liệu: tác giả sử dụng dữ liệu sơ cấp và dữ liệu thứ

cấp. Dữ liệu sơ cấp là những dữ liệu chính để hoàn thành nghiên cứu, bao gồm các

thông tin trong các cuộc phỏng vấn và các cuộc khảo sát thực tế tại công ty. Dữ liệu

thứ cấp là các thông tin được thu thập ở các nguồn khác nhau như trên mạng

internet, các bài báo và các công trình nghiên cứu khoa học.

- Phương pháp xử lý và phân tích số liệu: qua các thông tin thu thập trên, tác

giả tiến hành phân tích để biết công ty đã có hệ thống kế toán trách nhiệm hay chưa,

đồng thời đánh giá các yếu tố ảnh hưởng đến việc xây dựng mô hình kế toán trách

nhiệm như bộ máy quản lý, mục tiêu quản lý, phân cấp phân quyền, nhu cầu thông

tin, nhu cầu đánh giá trách nhiệm của nhà quản lý các cấp và nội dung hạch toán các

phần hành kế toán liên quan trực tiếp đến các trung tâm trách nhiệm. Căn cứ vào

các thông tin thu được theo nội dung trên, tác giả tiến hành phân tích đánh giá làm

cơ sở cho việc xây dựng mô hình kế toán trách nhiệm.

7. Đóng góp thực tiễn của đề tài

Tác giả tiến hành nghiên cứu xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm phù hợp

với đặc điểm sản xuất kinh doanh của công ty nhằm cung cấp thông tin hữu ích cho

nhà quản trị đánh giá hiệu quả và trách nhiệm quản lý của các trung tâm trách

nhiệm góp phần nâng cao hiệu quả kinh doanh. Hệ thống kế toán trách nhiệm được

xây dựng cho công ty từ việc xác định các trung tâm trách nhiệm, xây dựng hệ

thống chỉ tiêu và phương pháp đánh giá đến thiết lập hệ thống báo cáo kế toán trách

nhiệm cho phù hợp đảm bảo tính kiểm soát và hiệu quả trong quản lý.

8. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận văn bao gồm 3 chương:

Chương 1: Cơ sở lý luận về hệ thống kế toán trách nhiệm

Chương 2: Thực trạng công tác đánh giá thành quả quản lý tại Công ty

TNHH MTV cao su Dầu Tiếng.

Chương 3: Các giải pháp để tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công

ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng.

CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ HỆ THỐNG KẾ

TOÁN TRÁCH NHIỆM TRONG DOANH NGHIỆP

1.1 Bản chất của kế toán trách nhiệm

1.1.1 Kế toán trách nhiệm thể hiện trách nhiệm của các nhà quản lý gắn với

mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp

Kế toán trách nhiệm là một hệ thống thu thập, tổng hợp và báo cáo các dữ liệu

kế toán có liên quan đến trách nhiệm của từng nhà quản lý riêng biệt trong một tổ

chức, thông qua các báo cáo liên quan đến chi phí, thu thập và các số liệu hoạt động

bởi từng khu vực trách nhiệm hoặc đơn vị trong tổ chức. [(PGS.TS Phạm Văn Dược

và cộng sự (2010, trang 5)]

Kế toán trách nhiệm thể hiện trách nhiệm của nhà quản lý ở các bộ phận đối

với mục tiêu cuối cùng của doanh nghiệp. Trách nhiệm đó thể hiện qua sơ đồ sau :

Chức năng quản trị

Quy trình kế toán

Xác định mục tiêu

Hình thành các chỉ tiêu kinh tế

Xây dựng kế hoạch

Lập bảng dự toán

Tổ chức thực hiện

Thu thập kết quả thực hiện

Kiểm tra đánh giá

Lập các báo cáo thực hiện

Sơ đồ 1.1 - Sơ đồ mối quan hệ giữa chức năng quản trị và quá trình kế toán

1.1.2 Kế toán trách nhiệm - một nhân tố trong hệ thống kiểm soát quản lý

doanh nghiệp

Kế toán trách nhiệm là một hệ thống kiểm soát của nhà quản lý được dựa trên

những nguyên tắc về ủy quyền và xác định trách nhiệm. Quyền lực (sự ủy nhiệm)

được giao phó theo trung tâm trách nhiệm và tính toán cẩn thận cho trung tâm trách

nhiệm. Theo hệ thống này, các nhà quản lý phải chịu trách nhiệm cho những hoạt

động của các phân khu trong tổ chức. Các phân khu này được gọi là các bộ phận,

chi nhánh hay khu vực …

1.1.3 Tính hai mặt của kế toán trách nhiệm và ảnh hưởng đến thái độ của

nhà quản lý

Hệ thống kế toán trách nhiệm đưa ra các chỉ tiêu, các công cụ, báo cáo làm cơ

sở để đánh giá thành quả của các bộ phận, các nhà quản lý bộ phận. Do đó, kế toán

trách nhiệm ảnh hưởng trực tiếp đến thái độ của các nhà quản lý ở các bộ phận.

[(TS.Huỳnh Lợi, (2012, trang 215)]

Hệ thống kế toán trách nhiệm bao gồm hai mặt là thông tin và trách nhiệm.

Tùy thuộc vào việc sử dụng hai mặt này, mà ảnh hưởng đến thái độ của người quản

lý sẽ khác nhau.

- Mặt thông tin có nghĩa là sự tập hợp, báo cáo, đánh giá các thông tin mang

tính nội bộ về hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp từ cấp quản lý thấp

đến cấp quản lý cao hơn.

- Mặt trách nhiệm nghĩa là việc quy trách nhiệm về những sự kiện tài chính

xảy ra; thiết lập trách nhiệm cho mỗi bộ phận, cá nhân và một hệ thống chỉ tiêu,

công cụ báo cáo kết quả của mỗi bộ phận.

1.2 Khái niệm về kế toán trách nhiệm

Kế toán trách nhiệm là một hệ thống thừa nhận mỗi bộ phận (thành viên, con

người) trong một tổ chức có quyền chỉ đạo và chịu trách nhiệm về những nghiệp vụ

riêng biệt thuộc về phạm vi quản lý của mình, họ phải xác định, đánh giá và báo cáo

cho tổ chức, thông qua đó cấp quản lý cao hơn sử dụng các thông tin này để đánh

giá thành quả của các bộ phận trong tổ chức.

Như vậy, thực chất của kế toán trách nhiệm trong một tổ chức chính là thiết

lập những quyền hạn, trách nhiệm của mỗi bộ phận, thành viên và một hệ thống chỉ

tiêu, công cụ, báo cáo thành quả của mỗi bộ phận thành viên.

1.3 Mục đích của kế toán trách nhiệm

Mục đích của kế toán trách nhiệm là đo lường, qua đó đánh giá trách nhiệm

quản lý và kết quả hoạt động của từng bộ phận trong việc thực hiện mục tiêu chung

của toàn doanh nghiệp dựa trên hai tiêu chí là hiệu quả và hiệu năng. Theo đó:

- Hiệu quả: có được khi đạt được mục tiêu đặt ra mà chưa kể đến việc sử dụng

tài nguyên như thế nào, nó được tính toán bằng việc so sánh giữa kết quả đạt được

với mục tiêu đề ra cho trung tâm trách nhiệm đó. Nói cách khác, đó chính là mức độ

trung tâm trách nhiệm hoàn thành mục tiêu của mình.

- Hiệu năng: là tỷ lệ giữa đầu ra so với đầu vào của trung tâm trách nhiệm, hay

có thể nói đó là tỷ lệ giữa kết quả thực tế đạt được so với nguồn tài nguyên thực tế

mà trung tâm trách nhiệm đã sử dụng để tạo ra kết quả đó.

1.4 Vai trò của kế toán trách nhiệm

Trong một doanh nghiệp, muốn điều hành quá trình hoạt động sản xuất kinh

doanh được hiệu quả, nhà quản trị cần xác lập mục tiêu, xây dựng kế hoạch và triển

khai việc thực hiện mục tiêu của mình. Trong quá trình hoạt động, nhà quản trị phải

không ngừng kiểm tra, đôn đốc và đánh giá việc thực hiện mục tiêu chung của các

cấp thừa hành, thông qua việc phân tích, tính toán hiệu quả của từng hoạt động,

từng khâu, từng sản phẩm…

Với yêu cầu đó, hệ thống kế toán trách nhiệm được thiết lập để ghi nhận, đo

lường kết quả hoạt động của từng bộ phận trong một tổ chức, nhằm giúp các nhà

quản lý kiểm soát được hoạt động và chi phí của họ, đồng thời qua đó đánh giá

được trách nhiệm của nhà quản trị ở từng cấp quản lý khác nhau. Do vậy, kế toán

trách nhiệm được thực hiện trên nguyên tắc là nó tập hợp và báo cáo những thông

tin kế toán thực tế và được dự toán về các đầu vào, đầu ra của các trung tâm trách

nhiệm. [PGS.TS Phạm Văn Dược và cộng sự (2010, trang 8)]

1.5 Các nội dung cơ bản cấu thành hệ thống kế toán trách nhiệm

1.5.1 Sự phân cấp quản lý

Hệ thống kế toán trách nhiệm gắn liền với sự phân cấp về quản lý. Thật vậy,

nếu không có sự phân cấp quản lý thì sẽ không tồn tại hệ thống kế toán trách nhiệm

hay hệ thống kế toán trách nhiệm sẽ không có ý nghĩa gì. Hệ thống kế toán trách

nhiệm chỉ tồn tại, hoạt động có hiệu quả nhất trong các tổ chức phân quyền, ở đó

quyền ra quyết định và trách nhiệm được trải rộng trong toàn tổ chức. Các cấp quản

lý khác nhau được quyền ra quyết định và chịu trách nhiệm với phạm vi quyền hạn

và trách nhiệm của họ. Hoạt động của tổ chức gắn liền với hệ thống quyền hạn,

trách nhiệm của tất cả các bộ phận, thành viên. [(TS.Huỳnh Lợi, (2012, trang 213)]

1.5.2 Xác định các trung tâm trách nhiệm theo cấu trúc tổ chức và đặc điểm

hoạt động của doanh nghiệp

Trong kế toán trách nhiệm, các trung tâm trách nhiệm chủ yếu được phân chia

theo chức năng tài chính. Trung tâm trách nhiệm là một chức năng hay một bộ phận

trong tổ chức, đặt dưới sự lãnh đạo của một nhà quản trị hoặc một cấp quản lý, chịu

trách nhiệm trực tiếp với kết quả của chức năng hay bộ phận đó. Trong một tổ chức

có thể được xác lập bởi bốn loại trung tâm trách nhiệm cơ bản sau: trung tâm chi

phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận và trung tâm đầu tư.

1.5.2.1 Trung tâm chi phí

Trung tâm chi phí là trung tâm trách nhiệm mà người quản lý chỉ chịu trách

nhiệm hoặc chỉ có quyền kiểm soát đối với chi phí phát sinh ở trung tâm đó, không

có quyền hạn đối với việc tiêu thụ và đầu tư vốn. Được xếp vào loại trung tâm chi

phí là các phân xưởng sản xuất, các phòng ban chức năng.

Trung tâm chi phí là phạm vi cơ bản của hệ thống xác định chi phí, là điểm

xuất phát của các hoạt động: phân loại chi phí thực tế phát sinh, lập dự toán chi phí

và so sánh chi phí thực tế với định mức chi phí tiêu chuẩn. [PGS.TS Phạm Văn

Dược và TS. Trần Văn Tùng (2011, trang 266)]

Trung tâm chi phí được chia thành hai nhóm: trung tâm chi phí tiêu chuẩn

và trung tâm chi phí dự toán:

- Trung tâm chi phí định mức: là trung tâm chi phí mà các yếu tố chi phí

và các mức hao phí về các nguồn lực sử dụng để sản xuất một đơn vị sản phẩm đều

được xây dựng định mức cụ thể. Ở trung tâm chi phí tiêu chuẩn, chỉ tiêu chi phí tính

cho một đơn vị là yếu tố cơ bản để xác định tổng chi phí tiêu chuẩn. Nhà quản trị

trung tâm chi phí tiêu chuẩn có trách nhiệm kiểm soát chi phí thực tế phát sinh, để

vẫn đảm bảo kế hoạch sản xuất và vẫn đảm bảo kế hoạch chi phí, tính cho từng đơn

vị sản phẩm và tính cho toàn bộ.

- Trung tâm chi phí dự toán: là trung tâm chi phí mà các yếu tố chi phí

được dự toán và đánh giá căn cứ trên nhiệm vụ được giao tính chung, không thể xác

định cụ thể cho từng đơn vị sản phẩm hoặc cho từng công việc của trung tâm. Nhà

quản trị trung tâm chi phí dự toán có trách nhiệm kiểm soát chi phí thực tế phát

sinh, sao cho phù hợp với chi phí dự toán đồng thời đảm bảo thực hiện nhiệm vụ

được giao.

Trung tâm chi phí tiêu chuẩn và trung tâm chi phí dự toán khác nhau ở chỗ,

sản phẩm của trung tâm chi phí tiêu chuẩn có thể định lượng cụ thể, chính xác;

trong khi sản phẩm của trung tâm chi phí dự toán thường khó định lượng chính xác,

vì chúng thường được thể hiện bằng những hoạt động phục vụ, những ý tưởng…

1.5.2.2 Trung tâm doanh thu

Trung tâm doanh thu là trung tâm trách nhiệm mà người quản lý chỉ có

trách nhiệm với doanh thu cần tạo ra, không chịu trách nhiệm với chi phí, lợi nhuận

và vốn đầu tư. Trung tâm doanh thu có quyền quyết định công việc bán hàng trong

khung giá cả cho phép để tạo ra doanh thu cho doanh nghiệp. [PGS.TS Phạm Văn

Dược và TS. Trần Văn Tùng (2011, trang 267)]

Trung tâm này thường được gắn với cấp quản lý cấp trung hoặc cấp cơ sở,

đó là các bộ phận kinh doanh trong đơn vị như các chi nhánh tiêu thụ, khu vực tiêu

thụ, cửa hàng tiêu thụ, nhóm sản phẩm…

Trên thực tế khi xác định chỉ tiêu đánh giá trung tâm doanh thu cần xem xét

giá thành sản phẩm để khuyến khích trung tâm này tạo ra lợi nhuận chứ không đơn

thuần là tạo ra doanh thu. Các quản lý bán hàng thường chiết khấu giảm giá hàng

bán khi bán hàng số lượng lớn, hay thực hiện các chiến dịch quảng cáo, khuyến

mại. Các hoạt động này sẽ làm tăng doanh thu nhưng đều làm giảm lợi nhuận mà

doanh nghiệp chỉ chấp nhận trong một thời gian kinh doanh có hạn. Như vậy, trung

tâm này phải có chính sách bán hàng, không chỉ dựa trên tình hình thị trường mà

còn dựa trên giá thành, chi phí và các mục tiêu lâu dài của công ty.

1.5.2.3 Trung tâm lợi nhuận

Trung tâm lợi nhuận là trung tâm trách nhiệm mà nhà quản trị chịu trách

nhiệm về kết quả sản xuất và tiêu thụ của trung tâm. Do vậy, nhà quản trị được

quyền quyết định về những vấn đề như định giá, marketing, sản lượng sản xuất,

nguồn cung cấp, cơ cấu hàng bán…Nhà quản lý trung tâm lợi nhuận còn được giao

quản lý và sử dụng một số vốn của tổ chức, cùng với nhiệm vụ tạo ra lợi nhuận từ

việc sử dụng hiệu quả nguồn vốn đó. Mọi sự đầu tư thêm vốn cho trung tâm đều

nằm ngoài phạm vi quyền hạn và trách nhiệm của nhà quản lý trung tâm lợi nhuận.

Được xếp vào loại trung tâm lợi nhuận là các đơn vị kinh doanh trong tổ chức như

các công ty phụ thuộc, các chi nhánh…[PGS.TS Phạm Văn Dược và TS. Trần Văn

Tùng (2011, trang 268)]

1.5.2.4 Trung tâm đầu tư

Trung tâm đầu tư là trung tâm trách nhiệm mà nhà quản trị ngoài việc phải

chịu trách nhiệm với chi phí, doanh thu, lợi nhuận của trung tâm, còn phải chịu

trách nhiệm với vốn đầu tư và khả năng huy động các nguồn tài trợ. Do vậy, nhà

quản trị trung tâm đầu tư được quyền ra các quyết định về đầu tư vốn và sử dụng

vốn lưu động. Được xếp vào loại trung tâm đầu tư là Hội đồng quản trị, các công ty

con độc lập…

Trung tâm đầu tư là một bộ phận phụ thuộc trong tổ chức mà người quản lý

ở đây có quyền điều hành và có trách nhiệm đối với thành quả của vốn đầu tư, đặc

biệt là vốn đầu tư dài hạn.

Trung tâm đầu tư là một bộ phận trách nhiệm có quyền lực cao nhất trong

tổ chức. Trong một doanh nghiệp, trung tâm đầu tư thường được tổ chức gắn liền

với bộ phận đại diện chủ sở hữu vốn. [(TS.Huỳnh Lợi, (2012, trang 217)]

1.5.3 Đánh giá thành quả hoạt động của các trung tâm trách nhiệm

1.5.3.1 Quan điểm đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm

Để đo lường đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm, có hai loại

chỉ tiêu cơ bản thường được sử dụng là chỉ tiêu hiệu quả và chỉ tiêu hiệu năng.

- Chỉ tiêu hiệu quả là mức độ các trung tâm trách nhiệm thực hiện các

nhiệm vụ đề ra, có thể là số tuyệt đối hoặc tương đối. Ví dụ như nhà quản lý đặt ra

doanh thu cần đạt cho trung tâm doanh thu, mức tỷ lệ hòa vốn của trung tâm lợi

nhuận, mức thực hiện thực tế so với kế hoạch của mỗi bộ phận.

- Chỉ tiêu hiệu năng là tỷ lệ so sánh giữa tổng đầu ra và tổng đầu vào của

một trung tâm trách nhiệm. Nó cho thấy kết quả thực tế đạt được so với các nguồn

lực được sử dụng để tạo ra kết quả đó, có nghĩa là xác định mức trung bình kết quả

mang lại trên mỗi đơn vị đầu vào. Ví dụ như chỉ tiêu lợi nhuận trên vốn, trên tài sản.

Ngược lại, tỷ lệ so sánh giữa đầu vào và đầu ra cho ta trung bình số lượng đầu vào

tiêu hao trên mỗi đơn vị đầu ra, như tỷ lệ chi phí trên mỗi sản phẩm làm được, chi

phí vốn.

1.5.3.2 Phương pháp đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm

Đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm bằng cách lấy kết quả

thực hiện của các trung tâm trách nhiệm, so sánh đối chiếu với số liệu dự toán ban

đầu trên cả hai mặt hiệu quả và hiệu năng. Do đầu ra và đầu vào của mỗi trung tâm

trách nhiệm khác nhau, vì vậy các chỉ tiêu đo lường cho từng loại trung tâm cũng

khác nhau. [(PGS.TS Phạm Văn Dược và cộng sự (2010, trang 14)]

a. Trung tâm chi phí

* Trung tâm chi phí tiêu chuẩn:

- Về mặt hiệu quả: được đánh giá thông qua việc hoàn thành kế hoạch

sản lượng sản xuất đúng thời hạn và tiêu chuẩn kỹ thuật quy định không.

- Về mặt hiệu năng: được đo lường thông qua việc so sánh giữa chi

phí thực tế với chi phí định mức, phân tích biến động và xác định các nguyên nhân

khách quan và nguyên nhân chủ quan tác động đến tình hình thực hiện định mức chi

phí tại đơn vị.

Chênh lệch chi phí = Chi phí thực tế - Chi phí định mức (1.1)

- Trường hợp 1: thực tế < định mức, đây là kết quả tốt (nếu vẫn đảm

bảo về chất lượng).

- Trường hợp 2: thực tế = định mức, đây là trường hợp đảm bảo thực tế

đúng bằng định mức.

- Trường hợp 3: thực tế > định mức, đây là kết quả không tốt, ta thực

hiện phân tích biến động biến phí và định phí sản xuất như sau:

+ Đối với biến phí: xác định biến động về lượng và biến động về giá

của từng yếu tố chi phí.

 Biến động về lượng: Phản ánh mức tiêu hao vật chất và lượng

thời gian hao phí để sản xuất ra một sản phẩm đã thay đổi như thế nào.

Biến động về lượng = (Lượng thực tế - Lượng định mức) x Giá định mức (1.2)

 Biến động về giá: phản ánh giá của một đơn vị nguyên liệu hay

của một đơn vị thời gian để sản xuất ra một sản phẩm đã thay đổi ra sao.

Biến động về giá = (Giá thực tế - Giá định mức) x Lượng thực tế (1.3)

+ Đối với định phí: xác định biến động so với dự toán là biến động kế

hoạch và biến động hiệu suất.

 Biến động kế hoạch phản ánh chênh lệch giữa định phí thực tế

so với định phí dự toán.

Biến động kế hoạch = Mức thực tế - Mức dự toán (1.4)

 Biến động hiệu suất phản ánh định phí sản xuất chung chi ra

trong kỳ thực hiện có phục vụ được công suất tối đa chưa.

Biến động hiệu suất = (Mức hoạt động thực tế - Mức hoạt động định mức) x

Giá phân bổ (1.5)

* Trung tâm chi phí dự toán:

- Về mặt hiệu quả : được đánh giá thông qua việc so sánh giữa đầu ra

và mục tiêu phải đạt được của trung tâm.

- Về mặt hiệu năng : được đánh giá chủ yếu dựa vào việc đối chiếu

giữa chi phí thực tế phát sinh và dự toán ngân sách đã được duyệt. Thành quả của

các nhà quản lý bộ phận này sẽ được đánh giá dựa vào khả năng kiểm soát chi phí

của họ trong bộ phận.

Chênh lệch chi phí = Chi phí thực tế - Chi phí dự toán (1.6)

b. Trung tâm doanh thu

- Về mặt hiệu quả: sẽ đối chiếu giữa doanh thu thực tế đạt được với

doanh thu dự toán của bộ phận. Xem xét tình hình thực hiện dự toán tiêu thụ, qua đó

phân tích sai biệt doanh thu do ảnh hưởng của các nhân tố có liên quan như đơn giá

bán, khối lượng sản phẩm tiêu thụ và cơ cấu sản phẩm tiêu thụ.

Chênh lệch doanh thu = Doanh thu thực tế - Doanh thu dự toán (1.7)

- Về mặt hiệu năng: do đầu ra của trung tâm doanh thu được lượng hóa

bằng tiền nhưng đầu vào thì không vì trung tâm doanh thu không chịu trách nhiệm

về giá thành sản phẩm hay giá vốn hàng hóa. Trong khi đó, chi phí phát sinh tại

trung tâm doanh thu không thể so sánh được với doanh thu của trung tâm. Vì vậy

cần so sánh giữa chi phí thực tế và chi phí dự toán của trung tâm khi đo lường hiệu

năng của trung tâm doanh thu.

c. Trung tâm lợi nhuận

- Về mặt hiệu quả : so sánh giữa lợi nhuận đạt được thực tế với lợi nhuận

ước tính theo dự toán. Phân tích khoản sai biệt lợi nhuận do ảnh hưởng của các

nhân tố có liên quan như doanh thu, giá vốn, chi phí bán hàng, chi phí quản lý. Qua

đó, xác định các nguyên nhân khách quan và chủ quan làm biến động lợi nhuận so

với dự toán.

Chênh lệch lợi nhuận = Lợi nhuận thực tế - Lợi nhuận dự toán (1.8)

- Về mặt hiệu năng : do có thể lượng hóa được bằng tiền cả đầu ra và đầu

vào, nên hiệu năng hoạt động của trung tâm này có thể đo lường bằng các chỉ tiêu

sau đây:

Số dư đảm phí bộ phận

Số dư bộ phận kiểm soát được

Số dư bộ phận

Lợi nhuận trước thuế

Đồng thời, nội dung quan trọng để đánh giá trung tâm lợi nhuận đó là

khả năng sinh lời và tính hiệu quả của trung tâm. Đánh giá nội dung này thông qua

các chỉ tiêu: Tỷ lệ lợi nhuận gộp, Tỷ lệ lợi nhuận bộ phận.

Lợi nhuận gộp Tỷ lệ lợi nhuận gộp (1.9) = Doanh thu

Lợi nhuận bộ phận Tỷ lệ lợi nhuận bộ phận (1.10) = Doanh thu bộ phận

Lợi nhuận bộ phận = Lợi nhuận gộp - Định phí bộ phận (1.11)

d. Trung tâm đầu tư

- Về mặt hiệu quả : có thể được đo lường giống như trung tâm lợi nhuận.

- Về mặt hiệu năng : cần phải có sự so sánh giữa lợi nhuận đạt được với

tài sản hay giá trị đã đầu tư vào trung tâm thông qua các chỉ tiêu: tỷ lệ hoàn vốn đầu

tư (ROI), Lợi nhuận còn lại (RI) và Giá trị kinh tế tăng thêm (EVA).

+ Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) : là tỷ số giữa lợi nhuận thuần trên vốn

đầu tư đã bỏ ra.

ROI = Tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu x Số vòng quay của vốn đầu tư (1.12)

Lợi nhuận Lợi nhuận Doanh thu ROI x (1.13) = = Vốn đầu tư Doanh thu Vốn đầu tư

Lợi nhuận sử dụng trong công thức là lợi nhuận thuần trước thuế thu

nhập. Lý do sử dụng lợi nhuận thuần là để phù hợp với doanh thu và vốn hoạt động

đã tạo ra nó và để xác định vòng quay vốn. Vốn hoạt động được sử dụng trong ROI

ở điều kiện bình thường là vốn bình quân giữa đầu năm và cuối năm. Nến vốn trong

năm biến động liên tục thì phải tính bình quân từng tháng.

Sử dụng chỉ tiêu ROI để đánh giá hai nội dung: Một là đánh giá kết quả

đầu tư của các trung tâm đầu tư và các doanh nghiệp có vốn đầu tư khác nhau, từ đó

phân tích hiệu quả sử dụng vốn để xem nơi nào đạt hiệu quả cao nhất, từ đó làm cơ

sở đánh giá thành quả quản lý. Hai là tìm ra các nhân tố tác động đến hiệu quả quản

lý, nhằm tìm ra các giải pháp cho kết quả kinh doanh tốt hơn. Đó là các biện pháp

cải thiện doanh thu, kiểm soát chi phí hay tính lại cơ cấu vốn đầu tư.

+ Lợi nhuận còn lại (RI) : là khoản thu nhập của bộ phận hay toàn

doanh nghiệp sau khi trừ đi chi phí sử dụng vốn mong muốn đã đầu tư vào bộ phận

đó. Chỉ số này nhấn mạnh thêm khả năng sinh lời vượt trên chi phí vốn đã đầu tư

vào một bộ phận hay toàn doanh nghiệp.

RI = Lợi nhuận – Chi phí sử dụng vốn (1.14)

RI = Lợi nhuận – (Vốn đầu tư x Tỷ suất chi phí vốn) (1.15)

Chỉ tiêu RI có thể đánh giá đúng kết quả của trung tâm đầu tư vì chỉ tiêu

này cho biết lợi nhuận thực tế đã mang về là bao nhiêu sau khi trừ đi các khoản chi

phí sử dụng vốn để có được lợi nhuận. Ngoài ra, việc sử dụng chỉ tiêu RI còn cho

biết có nên đầu tư gia tăng hay không, khi sử dụng chỉ tiêu ROI không đủ cơ sở để

quyết định.

+ Giá trị kinh tế tăng thêm (EVA) :

EVA = NOPAT – (TC x WACC) (1.16)

- NOPAT (Net Operating Profit After Tax): Lợi nhuận trước lãi vay và

sau thuế = Lợi nhuận sau thuế + Lãi vay x (1 – thuế suất thuế TNDN)

- TC (Total Capital): Vốn đầu tư xác định bằng tổng tài sản bình quân

trên bảng cân đối kế toán.

- WACC: Lãi suất sử dụng vốn bình quân gia quyền theo tỷ trọng các

nguồn vốn (bao gồm cả vốn vay và vốn chủ).

Sử dụng EVA cho việc lập kế hoạch chiến lược, đo lường hiệu suất và

bồi thường. EVA là lợi nhuận thu được vượt quá lợi nhuận tối thiểu theo yêu cầu

của tất cả các đóng góp các khoản nợ và vốn cổ phần. Nó được tính toán từ các điều

chỉnh đơn giản để chuyển đổi giá trị sổ sách trên báo cáo thu nhập và bảng cân đối

kế toán cho một cơ sở kinh tế. Điều quan trọng trong việc phân tích các khoản đầu

tư tiềm năng, xác định giá trị bằng cách chiết khấu EVA giá trị hiện tại bằng giá trị

truyền thống hiện tại ròng của dòng tiền, nhưng EVA cung cấp các lợi ích gia tăng

cho các nhà quản lý để có cái nhìn rõ ràng trong việc khuyến khích các quyết định

đầu tư.

1.5.4 Xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm

1.5.4.1 Xác định yêu cầu thông tin phù hợp đối với nhà quản trị các cấp

- Mức độ chi tiết của thông tin trên các báo cáo sẽ khác nhau đối với những

cấp độ quản lý khác nhau. Theo đó, cấp quản lý càng thấp thì các mức độ chi tiết

của các chỉ tiêu báo cáo càng nhiều; những kết quả tổng cộng từ báo cáo của một

cấp quản lý sẽ được báo cáo lên cho cấp quản lý cao hơn kế tiếp. Dữ liệu được tổng

hợp, chắt lọc và cô đọng khi thông tin được báo cáo lên cho những cấp độ quản lý

cao hơn, hay nói một cách khác, mức độ chi tiết của các chỉ tiêu sẽ giảm dần ở cấp

quản lý càng cao.

- Mặc dù lượng thông tin của các báo cáo có sự biến đổi, nhưng những bảng

báo cáo mà được phát hành dưới một hệ thống báo cáo trách nhiệm có mối liên hệ

mật thiết với nhau. Thông tin trong báo cáo ở cấp thấp sẽ mang tính giải thích,

chứng minh cho các chỉ tiêu trong báo cáo ở cấp cao hơn. [PGS.TS Phạm Văn

Dược và TS. Trần Văn Tùng (2011, trang 294)]

1.5.4.2 Xây dựng mẫu biểu báo cáo thích hợp với từng trung tâm trách

nhiệm

- Báo cáo đánh giá trách nhiệm của trung tâm chi phí:

Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí là bảng so sánh chi phí thực hiện

và chi phí dự toán và xác định mức chênh lệch giữa chi phí thực hiện so với dự

toán, đồng thời có thể phân tích ảnh hưởng theo từng nhân tố cấu thành chi phí. Báo

cáo trung tâm chi phí được tách biệt thành báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi

phí tiêu chuẩn và báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí dự toán.

Các báo cáo của trung tâm chi phí được trình bày theo các cấp quản lý

tương ứng với các bộ phận của trung tâm. Báo cáo được thực hiện theo luồng thông

tin từ dưới lên trên và trách nhiệm chi tiết đến từng bộ phận tùy theo cơ cấu quản lý

của từng công ty. Báo cáo của cấp càng thấp sẽ càng chi tiết và khi báo cáo lên trên

cũng mang nội dụng chỉ tiêu đó tuy nhiên sẽ mang tính tổng hợp hơn.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM CHI PHÍ ĐỊNH MỨC

Tháng…, quý…, năm…

Báo cáo trách nhiệm của trung tâm Dự toán Thực tế Chênh lệch chi phí định mức

1. Chi phí sản xuất của phân xưởng 1

2. Chi phí sản xuất của phân xưởng 2

3. Chi phí sản xuất của phân xưởng 3

Cộng

(Nguồn: PGS.TS Phạm Văn Dược và TS. Trần Văn Tùng, 2011, trang 298)

- Báo cáo đánh giá trách nhiệm của trung tâm doanh thu:

Báo cáo trách nhiệm của trung tâm doanh thu là bảng đánh giá trách nhiệm

và hiệu quả hoạt động của trung tâm doanh thu trên cơ sở so sánh doanh thu thực

hiện với doanh thu dự toán và phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu doanh

thu như giá bán, khối lượng tiêu thụ và cơ cấu sản phẩm tiêu thụ.

Báo cáo kết quả hoạt động của trung tâm doanh thu có thể được phân thành

những bộ phận khác nhau theo chi nhánh, khu vực hoặc theo nhóm sản phẩm tiêu

thụ… phù hợp với yêu cầu quản lý của nhà quản trị.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM DOANH THU

Tháng…, quý…, năm…

Báo cáo trách Ảnh hưởng biến động của các nhân tố Doanh Doanh nhiệm của Chênh thu thu dự Đơn giá Số lượng Cơ cấu mặt trung tâm lệch thực tế toán bán tiêu thụ hàng tiêu thụ doanh thu

Báo cáo cho giám đốc kinh doanh

1. Chi nhánh 1

2. Chi nhánh 2

3. Chi nhánh 3

Cộng

(Nguồn: PGS.TS Phạm Văn Dược và TS. Trần Văn Tùng, 2011, trang 299)

- Báo cáo đánh giá trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận:

Báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận được lập dựa vào báo cáo kết

quả kinh doanh theo mức độ hoạt động, nghĩa là chi phí chia thành biến phí và định

phí để xác định lợi nhuận gộp và lợi nhuận bộ phận; từ đó xác định và đánh giá lợi

nhuận của từng bộ phận và lợi nhuận chung của toàn doanh nghiệp. Ngoài ra, báo

cáo còn được lập dựa vào kết quả so sánh giữa thực hiện với dự toán hoặc kết quả

so sánh giữa tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu với tỷ lệ chung của toàn doanh nghiệp.

Nguyên tắc có thể kiểm soát được áp dụng cho quá trình báo cáo trách

nhiệm của các trung tâm lợi nhuận. Báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận là

các báo cáo nhằm đánh giá trách nhiệm của trung tâm này dựa trên Báo cáo kết quả

kinh doanh và thường được trình bày theo dạng số dư đảm phí nhằm xác định số dư

của từng bộ phận trong phạm vi được phân cấp và kiểm soát về chi phí, doanh thu

của họ, đồng thời qua đó cũng đánh giá được phần đóng góp của từng bộ phận vào

lợi nhuận chung của công ty. Để đánh giá trách nhiệm của từng trung tâm lợi nhuận,

người ta có thể hoặc so sánh kết quả thực hiện với dự toán, hoặc so sánh tỷ lệ lợi

nhuận trên doanh thu với tỷ lệ chung của toàn đơn vị hoặc của ngành.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM LỢI NHUẬN

Tháng…, quý…, năm…

Báo cáo trách nhiệm của trung tâm lợi nhuận Dự toán Thực tế Chênh lệch

1. Doanh thu

2. Biến phí

3. Số dư đảm phí (=1-2)

4. Định phí trực tiếp (kiểm soát được)

5. Số dư bộ phận kiểm soát được (=3-4)

6. Định phí không kiểm soát được

7. Số dư bộ phận (=5-6)

8. Chi phí chung của công ty phân bổ

9. Lợi nhuận trước thuế (=7-8)

(Nguồn: PGS.TS Phạm Văn Dược và TS. Trần Văn Tùng, 2011, trang 300)

- Báo cáo đánh giá trách nhiệm của trung tâm đầu tư:

Để đánh giá trách nhiệm của trung tâm đầu tư, nhà quản trị thường sử dụng

các chỉ tiêu cơ bản như ROI, RI…để thể hiện trong báo cáo trách nhiệm của trung

tâm đầu tư.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM ĐẦU TƯ

Tháng…, quý…, năm…

Báo cáo trách nhiệm của trung tâm Dự toán Thực tế Chênh lệch đầu tư

1. Doanh thu thuần

2. Biến phí

3. Số dư đảm phí

4. Định phí bộ phận

5. Số dư bộ phận

6. Chi phí chung phân bổ

7. Lợi nhuận trước thuế

8. Chi phí thuế TNDN

9. Lợi nhuận sau thuế TNDN

10. Vốn đầu tư

11. ROI

12. RI

13. EVA

(Nguồn: PGS.TS Phạm Văn Dược và TS. Trần Văn Tùng, 2011, trang 301)

1.5.5 Các mô hình tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm

Theo Kế toán quản trị của Hansen & Mowen (2005), mô hình tổ chức hệ

thống kế toán trách nhiệm bao gồm ba loại sau đây: hệ thống kế toán trách nhiệm

dựa trên chức năng, hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên quy trình, hệ thống kế

toán trách nhiệm dựa trên chiến lược.

- Hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên chức năng (Functional-Based

Responsibility Accounting System): phân công trách nhiệm cho các đơn vị tổ chức

và đo lường thành quả hoạt động trong điều kiện tài chính.

Đây là hệ thống kế toán trách nhiệm đã được phát triển trong hầu hết các

công ty đang hoạt động trong các môi trường tương đối ổn định.

Sơ đồ 1.2 - Sơ đồ các yếu tố của hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên

Đơn vị tổ chức

Cá nhân chịu trách nhiệm

Trách nhiệm được xác định

Kết quả tài chính

Hiệu quả hoạt động

Chi phí tiêu chuẩn

Dự toán ngân sách

Thiết lập các biện pháp đo lường thành quả hoạt động

Hiện tại có thể đạt được

Các tiêu chuẩn không thay đổi

Chi phí kiểm soát được

Hiệu quả tài chính

Đo lường thành quả hoạt động

Các biện pháp tài chính

Thực tế và tiêu chuẩn

Thưởng

Thăng tiến

Cá nhân được khen thưởng dựa trên hoạt động tài chính

Tăng lương

Chia lợi nhuận

chức năng

- Hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên quy trình (Activity-Based

Responsibility Accounting System): phân công trách nhiệm cho các quy trình và đo

lường thành quả hoạt động cho cả hai lĩnh vực tài chính và phi tài chính.

Đây là hệ thống kế toán trách nhiệm đã được phát triển cho những doanh

nghiệp hoạt động trong các môi trường liên tục cải tiến.

Sơ đồ 1.3 - Sơ đồ các yếu tố của hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên

Quy trình

Đội

Trách nhiệm được xác định

Tài chính

Chuỗi giá trị

Năng động

Tối ưu

Thiết lập các biện pháp đo lường thành quả hoạt động

Giá trị tăng thêm

Quá trình định hướng

Cải thiện chất lượng

Cắt giảm thời gian

Đo lường thành quả hoạt động

Đo lường xu hướng

Cắt giảm chi phí

Thăng tiến

Thưởng

Cá nhân được khen thưởng dựa trên hoạt động tài chính

Tăng lương

Quy chế tăng lương

quy trình

- Hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên chiến lược (Strategic-Based

Responsibility Accounting System): chuyển thể các nhiệm vụ và chiến lược của một

tổ chức thành các mục tiêu và biện pháp trong bốn quan điểm hoạt động khác nhau:

+ Quan điểm tài chính

+ Quan điểm khách hàng

+ Quan điểm quá trình

+ Quan điểm cơ sở hạ tầng (học tập và phát triển)

Sơ đồ 1.4 - Sơ đồ các yếu tố của hệ thống kế toán trách nhiệm dựa trên

Khách hàng

Tài chính

Trách nhiệm được xác định

Cơ sở hạ tầng

Quy trình

Các biện pháp cân bằng

Chiến lược giao tiếp

Thiết lập các biện pháp đo lường thành quả hoạt động

Liên kết với chiến lược

Liên kết các mục tiêu

Các biện pháp khách hàng

Các biện pháp tài chính

Đo lường thành quả hoạt động

Các biện pháp cơ sở hạ tầng

Các biện pháp quá trình

Thưởng

Thăng tiến

Cá nhân được khen thưởng dựa trên hoạt động tài chính

Tăng lương

Quy chế tăng lương

chiến lược

1.6 Một số bài học kinh nghiệm cho việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm

1.6.1 Vấn đề phân quyền quản lý

Căn cứ vào các mô hình kế toán trách nhiệm đã được tổ chức trong và ngoài

nước kết hợp với hệ thống lý thuyết về kế toán trách nhiệm, việc xây dựng mô hình

kế toán trách nhiệm cho các doanh nghiệp cần phải phù hợp với đặc điểm sản xuất

kinh doanh, phù hợp với cơ cấu tổ chức, phân cấp quản lý của từng doanh nghiệp và

đáp ứng nhu cầu của nhà quản trị các cấp cụ thể:

- Xác định các trung tâm trách nhiệm: tùy thuộc vào qui mô sản xuất, cơ cấu

quản lý và mức độ phân cấp quản lý của doanh nghiệp, đảm bảo chức năng kiểm

soát và đánh giá trách nhiệm quản lý của các nhà quản trị các cấp trong việc nâng

cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp mà xác định số lượng TTTN. Với những

doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức quản lý phân cấp rõ ràng, qui mô hoạt động lớn, qui

trình sản xuất khép kín nên xây dựng 4 trung tâm, còn những doanh nghiệp có qui

mô sản xuất và hoạt động nhỏ hơn thì nên tổ chức 3 hoặc 2 trung tâm.

- Hệ thống chỉ tiêu và phương pháp đánh giá: các doanh nghiệp nên sử dụng

phương pháp so sánh chỉ tiêu thực hiện so với kế hoạch, đồng thời phân tích các

nhân tố ảnh hưởng đến chỉ tiêu của các trung tâm trách nhiệm.

- Hệ thống báo cáo: cần được lập theo hai nhóm báo cáo thực hiện và báo cáo

phân tích; chi phí chia thành biến phí và định phí thuận lợi trong việc phân tích báo

cáo bộ phận; sử dụng định giá bán sản phẩm chuyển giao nội bộ; đồng thời thực

hiện phân bổ chi phí gián tiếp cho các bộ phận sao cho hợp lý.

1.6.2 Thái độ các nhà quản lý bộ phận trong việc hướng đến mục tiêu

chung

Khi hệ thống kế toán trách nhiệm quá nhấn mạnh đến mặt đánh giá trách

nhiệm của người quản lý sẽ ảnh hưởng đến thái độ của người quản lý theo theo

chiều hướng tiêu cực, thay vì tìm ra nguyên nhân, thì họ lại tìm cách đối phó và

hoài nghi về hệ thống đánh giá và tìm cách phá hoại hệ thống. Nhưng khi hệ thống

kế toán trách nhiệm chú trọng đến mặt thông tin, thì sẽ ảnh hưởng đến thái độ của

người quản lý theo chiều hướng tích cực, họ sẽ giải thích nguyên nhân dẫn đến

thành quả của bộ phận và tìm ra các biện pháp khắc phục các mặt tiêu cực để thành

quả của bộ phận được cải thiện hơn. Do vậy, cần phải thấy rằng trọng tâm của hệ

thống kế toán trách nhiệm là thông tin. Hệ thống này chỉ ra người có trách nhiệm

giải thích từng sự kiện hoặc kết quả tài chính đặc biệt. Hệ thống kế toán trách nhiệm

phải cung cấp thông tin cho người có trách nhiệm và người quản lý cấp cao hơn biết

được nguyên nhân dẫn đến thành quả của các bộ phận. Khi được sử dụng đúng đắn,

hệ thống kế toán trách nhiệm sẽ không quá nhấn mạnh đến việc quy trách nhiệm.

1.6.3 Định giá sản phẩm và giá chuyển giao nội bộ

Khi các bộ phận trong cùng đơn vị cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ qua lại lẫn

nhau sẽ phát sinh việc tính giá chuyển giao nội bộ. Giá chuyển giao nội bộ có thể

xác định theo chi phí thực tế, giá thị trường và giá thương lượng. Việc xác định giá

này sẽ ảnh hưởng đến kết quả hoạt động của các trung tâm tham gia chuyển đổi nên

cần thiết định giá một cách phù hợp, có thể chấp nhận được.

Chuyển giá là quá trình chuyển giao lợi nhuận được thiết lập trên cơ sở giao

dịch hàng hóa hoặc dịch vụ trong nội bộ các trung tâm trách nhiệm của doanh

nghiệp. Trong báo cáo tài chính hợp nhất, các giao dịch nội bộ sẽ được loại trừ kể

cả các khoản doanh thu, chi phí và lợi nhuận nội bộ. Tuy nhiên, căn cứ vào những

khác biệt trong chính sách thuế, chính sách ưu đãi đầu tư, phí hải quan, chi phí bảo

hiểm, vận chuyển, thuế xuất nhập khẩu, chính sách kiểm soát tỉ giá hối đoái…mà

các chính sách chuyển giá linh hoạt giữa các trung tâm trách nhiệm sẽ được vận

dụng để tối ưu hóa lợi nhận cho doanh nghiệp.

1.6.4 Quyền kiểm soát của các nhà quản lý các cấp đối với chi phí kiểm soát

được và chi phí không kiểm soát được

Một khoản chi phí phát sinh xác định là kiểm soát được hay không là tùy

thuộc vào quyền quyết định của nhà quản trị phạm vi phát sinh của chi phí. Chi phí

kiểm soát được hay không kiểm soát được thể hiện sự phân cấp quản lý trong việc

kiểm soát chi phí ở các cấp quản trị, phản ánh phạm vi phát sinh chi phí, trách

nhiệm về chi phí của các cấp quản trị.

Việc phân loại chi phí thành chi phí kiểm soát được và không kiểm soát được

có vai trò rất quan trọng trong việc giúp các nhà quản trị kiểm soát được chi phí

trong từng trung tâm trách nhiệm, đối với chi phí trong tầm kiểm soát thì sẽ nỗ lực

kiểm soát và tiết kiệm chi phí, còn với những chi phí ngoài tầm kiểm soát của mình

thì sẽ báo cáo cho người quản lý trực tiếp chi phí đó hoặc Giám đốc doanh nghiệp.

Nói cách khác, chúng ta cố gắng kiểm soát những chi phí có thể kiểm soát được,

còn đối với những chi phí không kiểm soát được thì các nhà quản trị cần thông báo

cho các trung tâm trách nhiệm có liên quan hoặc cấp trên để tìm cách kiểm soát.

1.6.5 Phân bổ chi phí cho các trung tâm trách nhiệm

Chi phí phát sinh trực tiếp tại trung tâm được đưa trực tiếp vào tính kết quả

nhưng chi phí gián tiếp có liên quan đến nhiều trung tâm thì kế toán cần phân bổ.

Kế toán cần chọn lựa tiêu thức phân bổ hợp lý để đánh giá đúng kết quả và hiệu quả

của các trung tâm, và đây cũng là mục đích của việc kiểm soát trung tâm chi phí,

khuyến khích các trung tâm tiết kiệm chi phí, làm việc hiệu quả hơn.

Kết luận chương 1

Kế toán trách nhiệm là một bộ phận của kế toán quản trị, nhằm cung cấp các

thông tin phản ánh các hoạt động của các bộ phận trong doanh nghiệp, từ đó xây

dựng hệ thống các chỉ tiêu để đánh giá hiệu quả hoạt động, cũng như đánh giá trách

nhiệm quản lý của các nhà quản trị trung tâm. Qua đó, cung cấp các thông tin hữu

ích cho các nhà quản trị các cấp ra quyết định kinh doanh.

Chương 1 của luận văn tập trung khái quát về mặt lý thuyết liên quan đến kế

toán trách nhiệm như : sự phân cấp quản lý, mối liên hệ giữa phân cấp quản lý với

kế toán trách nhiệm, các nội dung về hệ thống trung tâm trách nhiệm bao gồm việc

phân cấp thành các trung tâm trách nhiệm, xác định các chỉ tiêu đánh giá và hệ

thống báo cáo kế toán trách nhiệm tương ứng. Có bốn trung tâm trách nhiệm chủ

yếu đó là trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm lợi nhuận và trung tâm

đầu tư.

Trên đây là toàn bộ cơ sở lý luận về hệ thống kế toán trách nhiệm trong

doanh nghiệp, là mô hình kế toán trách nhiệm về mặt lý thuyết. Để xây dựng mô

hình kế toán trách nhiệm cho Công ty TNHH MTV Cao su Dầu Tiếng được hiệu

quả, cần khảo sát, điều tra, đánh giá, phân tích về thực trạng kế toán trách nhiệm

trong doanh nghiệp này như thế nào; từ đó làm căn cứ để xây dựng mô hình kế toán

trách nhiệm cho phù hợp và mang tính khả thi.

CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HỆ THỐNG KẾ TOÁN

TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH MTV CAO SU

DẦU TIẾNG

2.1 Giới thiệu khái quát về công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

2.1.1 Sơ lược về công ty

Tên Việt Nam: Công ty TNHH MTV Cao Su Dầu Tiếng trực thuộc Tập đoàn

Công nghiệp Cao Su Việt Nam

 Tên giao dịch quốc tế: Dau Tieng Rubber Corporation

 Địa chỉ: Khu phố 2 - Thị trấn Dầu Tiếng - Huyện Dầu Tiếng - Tỉnh Bình

Dương - Việt Nam

 Điện thoại: (06503) 561487-561479-561021

 Fax: 84.6503.561488 – 84.6503.561789

 Website: www.caosudautieng.com.vn

 Hình thức sở hữu vốn: 100% vốn nhà nước

 Tổng số vốn đầu tư: 1.482.012.045.131 đồng

 Lĩnh vực kinh doanh: trồng trọt, khai thác, chế biến, dịch vụ.

 Ngành nghề kinh doanh: mua bán và dịch vụ.

 Tổng số cán bộ, công nhân viên: 11.085

 Tổng diện tích vườn cây: 28.944,53 (ha)

 Các Công ty con của Công ty TNHH MTV Cao Su Dầu Tiếng:

 Công ty cổ phần gỗ Dầu Tiếng

 Công ty cổ phần cao su Dầu Tiếng - Lào Cai

 Công ty cổ phần cao su Dầu Tiếng - Lai Châu

 Công ty cổ phần cao su Dầu Tiếng - Campuchia

 Công ty cổ phần cao su Dầu Tiếng – Kratie

2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển của công ty

2.1.2.1 Quá trình hình thành

- Ngày 21/05/1981, Công ty Cao su Dầu Tiếng được thành lập theo quyết định

số 233/TCCB-QĐ của Tổng cục Cao su Việt Nam.

- Ngày 01/01/2010, Công ty Cao su Dầu Tiếng chính thức đổi tên thành Công

ty TNHH MTV Cao su Dầu Tiếng trực thuộc Tập đoàn Công nghiệp Cao su

Việt Nam theo Quyết định thành lập số 3238/QĐ-BNN-ĐMDN ngày

13/11/2009 của Bộ NN&PTNT.

2.1.2.2 Quá trình phát triển

Qua 33 năm hoạt động, Công ty TNHH MTV Cao Su Dầu Tiếng đã nỗ lực

phấn đấu lập được nhiều thành tích trên nhiều lĩnh vực.

- Về hoạt động sản xuất kinh doanh: Công ty đã khai hoang trồng mới, chăm

sóc gần 29.000 ha cao su, đưa năng suất sản lượng tăng đều qua các năm

đồng thời đóng góp vào ngân sách nhà nước khoảng 40 tỷ đồng hàng năm.

- Về quan hệ đối ngoại: Là công ty có uy tín trên thị trường quốc tế, sản phẩm

mủ của công ty tiêu thụ chủ yếu ra thị trường nước ngoài thông qua hình

thức xuất khẩu trực tiếp và ủy thác xuất khẩu.

- Trên lĩnh vực đầu tư: Công ty đầu tư vào các công ty con nhằm mở rộng quy

mô và ngành nghề sản xuất. Ngoài ra, các công trình kết cấu hạ tầng cũng

được công ty đầu tư ngày càng hoàn thiện nhằm đáp ứng với yêu cầu phát

triển của công ty.

- Trên lĩnh vực đời sống, văn hóa xã hội: Công ty đã tạo ra việc làm ổn định

cho trên 11.000 lao động với nhiều ngành nghề khác nhau. Hệ thống y tế,

giáo dục mầm non, các công trình phúc lợi xã hội, các hoạt động văn hóa

tinh thần phục vụ công nhân lao động được quan tâm đầu tư phát triển.

2.1.3 Chức năng, nhiệm vụ của công ty

2.1.3.1 Chức năng

Công ty có chức năng là sản xuất kinh doanh, góp phần ổn định nền kinh

tế đồng thời tạo công ăn việc làm cho nhân dân địa phương.

2.1.3.2 Nhiệm vụ

 Trồng, chăm sóc và khai thác mủ cao su.

 Chế biến mủ cao su thành cao su sơ chế.

 Cung ứng tiêu thụ, xuất nhập khẩu trong và ngoài nước các loại sản phẩm

cao su.

 Kinh doanh sản xuất, gia công và liên doanh sản xuất các loại sản phẩm từ

nguyên liệu gỗ.

 Kinh doanh, liên doanh và đầu tư bất động sản.

Liên doanh sản xuất, đầu tư công trình kết cấu hạ tầng, nhà xưởng, khu vui

chơi giải trí, thể dục thể thao, phúc lợi công cộng, nhà ở… phục vụ trong và ngoài

khu công nghiệp.

2.1.4 Đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh

- Đặc điểm công tác khoán: Để quản lý chi phí sản xuất và đảm bảo mục tiêu

sản lượng, công ty áp dụng hình thức khoán.

+ Giao khoán sản lượng: sản lượng giao khoán dựa trên diện tích khai thác,

năng suất vườn cây và đặc điểm kỹ thuật của từng nông trường.

+ Giao khoán chi phí: công ty áp dụng khoán bằng hiện vật đối với các chi

phí nguyên vật liệu như: phân bón, thuốc kích thích, thuốc phòng bệnh…Giao

khoán được thực hiện dựa trên diện tích khai thác và đặc điểm kỹ thuật của từng

nông trường.

- Đặc điểm sản phẩm: cây cao su là cây công nghiệp dài ngày, sau thời gian

kiến thiết cơ bản khoảng bảy năm, vườn cây cao su được xem là tài sản cố định và

đưa vào khai thác. Mủ cao su được khai thác theo mùa vụ, thường là mùa khô. Chất

lượng mủ phụ thuộc vào điều kiện khí hậu cũng như kỹ thuật khai thác. Mủ được

chia làm ba loại: mủ nước, mủ đông và mủ tạp. Mủ cao su phải xử lý hết trong

ngày.

- Quy trình công nghệ sản xuất: gồm có quy trình chế biến Mủ Cốm từ mủ

nước và quy trình chế biến Mủ Ly Tâm và Mủ Skimblock từ mủ đông, tạp. Từ lúc

chế biến đến cho ra sản phẩm là một quy trình khép kín.

2.1.5 Đặc điểm tổ chức bộ máy quản lý của công ty

Chủ tịch Hội đồng thành viên

Tổng Giám đốc

Phó Tổng Giám đốc

XN CB

Bệnh viện

Nhà trẻ

P. KD XNK

11 NT

TK VT

VP CT

P. TT BV

BQL bất động sản

P. KT NN

P. QL CL

P. TC KT

P. KH ĐT

Sơ đồ 2.1 - Sơ đồ bộ máy quản lý tại Công ty

P. TC LĐ TL

P. KT CN

Xường Bao Bì

Công ty Dầu Tiếng Lai Châu

Công ty Dầu Tiếng Kratie

Công ty Dầu Tiếng Lào cai

Công ty CP gỗ Dầu Tiếng

NM Phú Bình

NM Bến Súc

Công ty Dầu Tiếng Campuchia

NT Long Nguyên

NT Minh Thạnh

NT Long Hoà

NT Minh Tân

NT Bến Súc

NT Long Tân

NT An Lập

NT Đoàn Văn Tiến

NT Phan Văn Tiến

NT Thanh An

NM Long Hòa

NT Trần Văn Lưu

Chủ tịch Hội đồng thành viên

Là người lãnh đạo cao nhất của công ty; đại diện trước pháp luật và cơ quan

nhà nước trong việc sản xuất kinh doanh của đơn vị; có quyền tổ chức bộ máy quản

lý và điều hành mọi hoạt động của công ty.

Tổng Giám đốc

Là người điều hành, chỉ đạo mọi hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty

và chịu trách nhiệm trước Hội đồng thành viên.

Phó Tổng Giám đốc

Là người có trách nhiệm trợ giúp Tổng Giám đốc trong việc ra quyết định;

có nhiệm vụ theo dõi, quản lý hoạt động kinh doanh của công ty; báo cáo với Tổng

giám đốc và Hội đồng thành viên về quá trình hoạt động kinh doanh của công ty.

Văn phòng Công ty

Tham mưu, phục vụ cho lãnh đạo công ty trong công tác đối nội, đối ngoại

và phục vụ sản xuất kinh doanh.

Phòng Tài chính – Kế toán

Có nhiệm vụ thực hiện toàn bộ công tác tài chính kế toán và hạch toán kinh

tế ở công ty; tham mưu cho Ban Giám đốc trong lĩnh vực hoạt động tài chính kế

toán và phục vụ kịp thời cho công việc chỉ đạo sản xuất.

Phòng Kế hoạch – Đầu tư

Xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh hàng năm của công ty; theo dõi tình

hình thực hiện kế hoạch của các đơn vị, tổng hợp báo cáo Ban Giám đốc.

Phòng Tổ chức – Lao động – Tiền lương

Tham mưu cho lãnh đạo công ty về công tác quản lý lao động tiền lương và

các chế độ chính sách cho người lao động theo đúng quy định Nhà nước.

Phòng Kỹ thuật – Công nghiệp

Quản lý các công trình công nghệ; tham gia nghiên cứu ứng dụng khoa học

kỹ thuật vào tình hình thực tiễn của công ty nhằm hợp lý hóa quá trình.

Phòng Thanh tra – Bảo vệ

Tham mưu cho lãnh đạo công ty về công tác thanh tra, bảo vệ, quân sự.

Phòng Kinh doanh – Xuất nhập khẩu

Tham mưu cho lãnh đạo trong công tác quản lý kinh doanh và giao dịch hợp

đồng xuất khẩu cao su; nhập khẩu các thiết bị, hóa chất phục vụ cho sản xuất.

Phòng Kỹ thuật – Nông nghiệp

Chú trọng kiểm tra chặt chẽ từ khâu trồng mới, chăm sóc và khai thác mủ

cao su theo đúng quy trình kỹ thuật. Nghiên cứu các đề tài khoa học và ứng dụng

những tiến bộ khoa học kỹ thuật vào thực tiễn sản xuất.

Phòng Quản lý chất lượng

Quản lý sản lượng, chất lượng sản phẩm toàn công ty; nghiên cứu, thí

nghiệm sản xuất sản phẩm mới đáp ứng nhu cầu của khách hàng.

Tổng kho vật tư

Quản lý, thực hiện nhập xuất vật tư và cao su thành phẩm trong toàn công ty;

bảo quản, lưu kho theo đúng tiêu chuẩn ISO 9001:2000.

Xí nghiệp chế biến

Chế biến các loại sản phẩm cao su từ mủ nước và mủ đông tạp nguyên liệu

theo đơn đặt hàng của công ty. Sản xuất, gia công pallet gỗ và túi thảm PE các loại

phục vụ cho việc xuất khẩu cao su.

Ban quản lý bất động sản

Có nhiệm vụ theo dõi, quản lý các hoạt động kinh doanh của Công ty bất

động sản, tổng hợp báo cáo Ban Tổng Giám đốc.

Bệnh viện đa khoa Công ty

Chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho cán bộ, công nhân viên chức, gia thuộc và

nhân dân khu vực Dầu Tiếng.

Trường mầm non

Tổ chức chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục cho con em cán bộ, công nhân viên

công ty Dầu Tiếng theo chương trình Bộ giáo dục và đào tạo ban hành.

Các Nông trường

Trồng mới, chăm sóc, bảo vệ và quản lý vườn cây; khai thác, giao nộp sản

lượng theo chỉ tiêu kế hoạch của công ty; chăm lo đời sống cán bộ công nhân viên.

2.1.6 Đặc điểm tổ chức công tác kế toán của Công ty

2.1.6.1 Tổ chức bộ máy kế toán

Kế toán trưởng Kiêm trưởng phòng TC-KT

Kế toán tổng hợp Kiêm phó phòng TC-KT

Thủ quỹ

Kế toán thuế

Kế toán TSCĐ

Kế toán NVL, CCDC

Kế toán tiền lương, BHXH

Kế toán XDCB - vốn bằng tiền

Bộ phận quản lý máy vi tính

Kế toán công nợ, ngân hàng, doanh thu

Nhân viên thống kê ở các Nông trường, Phân xưởng…

Sơ đồ 2.2 - Sơ đồ tổ chức bộ máy kế toán của Công ty

Quan hệ chỉ đạo

Kế toán trưởng kiêm Trưởng phòng

Quan hệ phối hợp

Điều hành toàn bộ công tác tài chính kế toán tại công ty; trực tiếp chỉ đạo,

phụ trách phòng Tài chính – Kế toán; giúp Ban Giám đốc trong lĩnh vực quản lý

kinh tế toàn công ty, đồng thời chịu trách nhiệm trước pháp lý về mọi mặt hoạt

động của phòng sao cho phù hợp với luật định.

Kế toán tổng hợp kiêm Phó phòng

Chịu trách nhiệm hướng dẫn, chỉ đạo công việc khi kế toán trưởng đi công

tác; trợ giúp kế toán trưởng ra những quyết định khi cần thiết.

Xử lý các nghiệp vụ kinh tế phát sinh có liên quan đến hoạt động sản xuất

kinh doanh của công ty, tiến hành tổng hợp các thông tin vào sổ cái, lập BCTC.

Kế toán công nợ, ngân hàng, doanh thu

Thường xuyên theo dõi phát sinh tiền mặt, tiền gửi ngân hàng. Kiểm tra đối

chiếu chứng từ khi ngân hàng gửi đến đồng thời đối chiếu số dư trên sổ phụ, bảng

sao kê của ngân hàng…Hạch toán doanh thu và thuế GTGT đầu ra.

Kế toán tiền lương, BHXH

Thực hiện tính lương trên cơ sở các số liệu từ các nhân viên thống kê đơn vị

trực thuộc gửi lên; hạch toán tiền lương và trích BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ theo

tỷ lệ quy định; tiến hành phát lương cho cán bộ công nhân viên theo định kỳ.

Kế toán thuế

Tính toán, kê khai, lập các báo cáo liên quan đến thuế và nộp thuế đúng hạn;

tính toán, khấu trừ nộp thuế và lập hồ sơ hoàn thuế theo quy định của nhà nước;

phản ánh kịp thời vào sổ kế toán trên cơ sở nhận thông báo của cơ quan thuế.

Kế toán XDCB, vốn bằng tiền

Theo dõi việc cấp phát vốn xây dựng cơ bản, tổng hợp quyết toán về vốn xây

dựng cơ bản, lập biên bản bàn giao công trình xây dựng cơ bản hoàn thành đưa vào

sử dụng tăng giá trị TSCĐ đồng thời tăng vốn cố định.

Kế toán TSCĐ

Thực hiện tổ chức phân loại TSCĐ, ghi chép số lượng, hiện trạng, tình hình

tăng giảm TSCĐ, giá trị hao mòn TSCĐ trong quá trình sử dụng. Tham gia kiểm kê,

đánh giá và lập kế hoạch sửa chữa TSCĐ. Tính khấu hao TSCĐ.

Kế toán NVL, CCDC

Tổ chức, phân loại, đánh giá kiểm tra NVL và CCDC. Theo dõi chi tiết, tổng

hợp tình hình nhập xuất tồn kho NVL, CCDC theo từng đối tượng sử dụng. Tổ chức

luân chuyển chứng từ và hạch toán vào sổ kế toán.

Bộ phận quản lý máy tính

Quản lý phần mềm kế toán hiện có, nghiên cứu đề xuất xây dựng triển khai

phần mềm khi có yêu cầu quản lý mới cho phù hợp với công tác kế toán.

Thủ quỹ

Chịu trách nhiệm về quỹ tiền mặt của công ty; hàng ngày căn cứ vào phiếu

thu, phiếu chi hợp lệ để nhập, xuất quỹ; ghi sổ quỹ; cuối ngày đối chiếu sổ quỹ tiền

mặt với sổ kế toán tiền mặt.

2.1.6.2 Nội dung tổ chức công tác kế toán

Xuất phát từ đặc điểm tổ chức sản xuất và quản lý, bộ máy kế toán của công

ty được tổ chức theo hình thức tập trung. Toàn bộ công việc kế toán của công ty

được tập trung ở phòng TC-KT. Tại các Nông trường, Phân xưởng và các đơn vị

trực thuộc không tổ chức bộ máy kế toán riêng mà chỉ bố trí các nhân viên kế toán

thống kê để thực hiện hạch toán báo sổ gửi về cho công ty.

- Chế độ kế toán áp dụng: Chế độ kế toán doanh nghiệp Việt Nam được ban

hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22 tháng 12 năm 2014 của

Bộ Tài Chính.

- Hệ thống tài khoản: Công ty sử dụng hệ thống tài khoản thống nhất với hệ

thống được ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22 tháng 12

năm 2014 của Bộ Tài Chính.

- Hệ thống chứng từ: Công ty sử dụng những chứng từ được quy định trong

chế độ kế toán theo hình thức kế toán Chứng từ ghi sổ.

- Niên độ kế toán: bắt đầu từ 01/01 đến 31/12

- Đơn vị tiền tệ hạch toán: Đồng Việt Nam

2.1.6.3 Đặc điểm phần mềm kế toán sử dụng

Công ty sử dụng phần mềm IAS PRO để hổ trợ cho việc hạch toán kế toán.

Phần mềm này được thiết kế theo hình thức kế toán Chứng từ ghi sổ.

Kế toán căn cứ vào chứng từ kế toán đã được kiểm tra, được dùng làm căn

cứ ghi sổ, xác định tài khoản ghi Nợ, tài khoản ghi Có để nhập dữ liệu vào máy vi

tính theo các bảng biểu được thiết kế sẵn trên phần mềm IAS PRO. Theo quy trình

của phần mềm IAS PRO, các thông tin được tự động nhập vào sổ kế toán tổng hợp

và các sổ chi tiết liên quan. Cuối kỳ, kế toán thực hiện thao tác khóa sổ và lập báo

cáo tài chính.

2.2 Thực trạng hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su

Dầu Tiếng

Hiện tại, công ty không vận dụng kế toán quản trị vào việc quản lý. Công ty

chỉ chú trọng thực hiện công tác kế toán tài chính và các quyết định quản lý đưa ra

cũng dựa trên báo cáo tài chính. Do đó, trong phần thực trạng, tác giả chỉ có thể đề

cập đến công tác đánh giá thành quả kinh doanh tại công ty.

2.2.1 Mục tiêu kinh doanh

2.2.1.1 Mục tiêu chung

Mục tiêu chung của Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng là tạo ra một

doanh nghiệp luôn đáp ứng những yêu cầu của khách hàng; đạt hiệu quả kinh doanh

cao nhất và trở thành công ty hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất cao su trong cả nước;

mở rộng khu vực tại các nước bạn như Lào, Campuchia…; tăng trưởng doanh thu

và lợi nhuận theo quy định của pháp luật; phát triển ổn định và tăng sức cạnh tranh

trong thời kỳ hội nhập kinh tế thế giới.

2.2.1.2 Các chỉ tiêu và nhiêm vụ trọng tâm năm 2015

a. Các chỉ tiêu về sản xuất kinh doanh

- Khai thác: 28.600 tấn mủ cao su, mua mủ tiểu điền: 6.000 tấn, chế biến:

40.600 tấn, tiêu thụ: 34.600 tấn, năng suất bình quân: 1,5 tấn/ha.

- Sản phẩm xuất khẩu: 27.680 tấn

- Giá thành bình quân: 40 triệu đồng/tấn

- Giá bán bình quân: 50 triệu đồng/tấn

- Tổng doanh thu: 1.936 tỷ đồng, trong đó:

+ Doanh thu cao su: 1.751 tỷ đồng

+ Doanh thu hoạt động tài chính và doanh thu khác: 185 tỷ đồng

- Tổng nhu cầu vốn đầu tư: 581 tỷ đồng

b. Các nhiệm vụ trung tâm phục vụ sản xuất kinh doanh

- Tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy quản lý, quy hoạch và đào tạo nguồn cán

bộ bổ sung cho nhu cần cán bộ lãnh đạo, quản lý của công ty; cải tiến thủ tục quản

lý, phương pháp làm việc khoa học, hiệu quả trong toàn công ty.

- Tiếp tục tích hợp và duy trì hệ thống quản lý chất lượng theo tiêu chuẩn ISO

9001:2008, hệ hống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001:2004, hệ thống

quản lý phòng thí nghiệm ISO/IEC 17025:2005, hệ thống quản lý rừng cao su bền

vững FSC/FM-CoC.

- Đảm bảo các chỉ tiêu tài chính và chỉ tiêu khác, nâng cao hiệu quả sản xuất

kinh doanh.

- Triển khai và thực hiện có hiệu quả các dự án mở rộng và phát triển sản xuất

kinh doanh của công ty, các dự án liên doanh, liên kết theo phê duyệt đề án tái cơ

cấu Tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam đã được Thủ tướng Chính phủ phê

duyệt và đề án tái cơ cấu của công ty giai đoạn 2011-2015 đã trình Tập đoàn công

nghiệp cao su Việt Nam.

- Tiếp tục góp vốn vào các công ty con.

2.2.2 Kế hoạch kinh doanh

2.2.2.1 Hệ thống kế hoạch hiện nay của công ty

Kế hoạch sản xuất kinh doanh của công ty là các công việc dự kiến sẽ thực

hiện trong thời gian tiếp theo gồm các chỉ tiêu kinh tế như: sản lượng khai thác, sản

lượng thu mua, sản phẩm chế biến chủ yếu, kim ngạch xuất khẩu, doanh thu, chi

phí, lợi nhuận, các khoản đầu tư…

Hàng năm vào cuối quý III, Ban Giám đốc, Kế toán trưởng và tất cả các

trưởng bộ phận còn lại sẽ có buổi họp để đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch của

năm hiện tại và kết quả thực hiện được, phân tích nguyên nhân chưa đạt kế hoạch,

đưa ra biện pháp chỉnh sửa cho các tháng còn lại và thiết lập kế hoạch kinh doanh

cho năm tiếp theo. Thông qua buổi họp này, bộ phận quản lý tài chính sẽ chính thức

thông báo về việc lập kế hoạch tài chính trong năm mới đến các bộ phận.

Hiện nay, việc lập kế hoạch sản xuất kinh doanh của công ty là kế hoạch

cho từng năm tài chính: “kế hoạch hằng năm”. Ngoài ra, để định hướng chiến lược

phát triển lâu dài, công ty còn có kế hoạch dài hạn, kế hoạch chiến lược kéo dài

trong thời gian từ 5 đến 10 năm.

2.2.2.2 Các căn cứ lập kế hoạch của công ty

- Căn cứ vào chỉ tiêu kế hoạch do Tập đoàn công nghiệp cao su Việt Nam

giao: Hằng năm, công ty sẽ nhận quyết định giao kế hoạch sản xuất kinh doanh do

Tập đoàn gửi xuống sau khi Tập đoàn đã nhận được bản báo cáo thực hiện các chỉ

tiêu kế hoạch năm trước của công ty. Chỉ tiêu do Tập đoàn giao xuống gồm ba phần

như sau:

+ Chỉ tiêu chính thức: là các chỉ tiêu về sản xuất kinh doanh như: sản

lượng khai thác, sản phẩm xuất khẩu, giá thành bình quân, giá bán bình quân, doanh

thu, nộp ngân sách…

+ Chỉ tiêu hướng dẫn: là các chỉ tiêu như: kim ngạch xuất khẩu, số lượng

các sản phẩm sản xuất chủ yếu…

+ Chỉ tiêu thi đua: bao gồm hai chỉ tiêu:

Tỷ suất lợi nhuận trước thuế/doanh thu

Tỷ suất lợi nhuận trước thuế/vốn điều lệ cuối kỳ báo cáo

- Căn cứ vào tình hình thuận lợi, khó khăn trong năm 2015: Theo đánh giá của

công ty thì hiện tại 90% giá trị sản lượng của công ty có được là do xuất khẩu, chỉ

có 10% thu được là từ thị trường nội địa. Có thể nói thị trường xuất khẩu là thị

trường sống còn của công ty. Định hướng cơ bản của hoạt động thị trường trong

thời gian tới của công ty là giữ vững thị trường cũ, từng bước mở rộng thị trường

mới. Vì vậy, hằng năm để lập kế hoạch sản xuất kinh doanh thì công ty phải tiến

hành nghiên cứu, dự báo thị trường trong nước và thị trường nước ngoài để từ đó

lập kế hoạch sản xuất cho từng mặt hàng phù hợp.

- Căn cứ là năng lực hiện có của công ty: Với số lượng máy móc thiết bị tương

đối lớn, công nghệ hiện đại, đội ngũ công nhân có tay nghề cao thì năng lực sản

xuất của công ty là tương đối cao so với các doanh nghiệp hoạt động trong ngành

cao su. Công ty có thể đáp ứng được những đơn hàng với số lượng lớn của bạn hàng

nước ngoài theo đúng thời hạn giao hàng.

- Căn cứ vào kết quả đánh giá tình hình thực hiện kế hoạch năm trước: Khi lập

kế hoạch sản xuất kinh doanh hàng năm, ngoài việc căn cứ vào nhiệm vụ mục tiêu

của kế hoạch năm, chỉ tiêu kế hoạch do Tập đoàn giao xuống, năng lực hiện có của

công ty, kết quả nghiên cứu và dự báo thị trường thì công ty còn phải căn cứ vào

tình hình đánh giá thực hiện kế hoạch năm trước, tức là xem xét khả năng thực hiện

kế hoạch là bao nhiêu, đạt được những kết quả gì và còn tồn tại những gì…để từ đó

đề ra kế hoạch cho năm tới.

2.2.2.3 Phương pháp lập kế hoạch của công ty

Công ty sử dụng chủ yếu phương pháp cân đối trong việc lập kế hoạch sản

xuất kinh doanh. Cân đối dự kiến kế hoạch công ty với nhu cầu sản xuất chủ yếu

của đơn vị, cân đối kế hoạch công ty xây dựng với kế hoạch Tập đoàn giao.

Dựa trên số liệu thực hiện được trong chín tháng đầu năm và các dữ liệu ước

tính những tháng cuối năm, mỗi bộ phận chức năng sẽ tiến hành lập kế hoạch cho

năm mới. Đến giữa tháng mười, Kế toán trưởng sẽ tiến hành lập kế hoạch năm lần

cuối cùng với các số liệu tính toán chi tiết cụ thể hơn để có sự đánh giá toàn diện

hơn về hoạt động kinh doanh ở năm tài chính mới.

TỔNG HỢP KẾ HOẠCH NĂM 2015

(Theo biểu mẫu công văn 3111/CSVN-KHĐT, 31/10/2014)

THỰC HIỆN

KẾ HOẠCH

CHỈ TIÊU

ĐVT

STT

2013

2014

2015

I

CHÌ TIÊU KHỐI LƯỢNG

I.1 Cao su

I.1.1 Diện tích – sản lượng

1 Tổng diện tích

28.842

28.976

28.812

2 Diện tích cao su kiến thích cơ bản

6.964

7.380

7.951

3 Diện tích tái canh

1.573

1.569

1.589

4 Diện tích cao su khai thác

19.320

19.419

19.173

5 Năng suất

Tấn/ha

1.633

1.583

1.493

6 Sản lượng

Tấn

33.000

30.763

28.600

7 Diện tích cao su thanh lý trong kỳ

1.396

1.751

1.589

I.1.2 Cao su thu mua trong kỳ

Mủ nước

Tấn

3.283

4.920

6.000

I.1.3 Chế biến cao su

THỰC HIỆN

KẾ HOẠCH

STT

CHỈ TIÊU

ĐVT

2013

2014

2015

1 Chế biến cao su tự khai thác

Tấn

34.787

30.492

28.600

2 Chế biến cao su thu mua

Tấn

3.282

4.920

6.000

3 Gia công chế biến cao su

Tấn

5.272

4.636

6.000

I.1.4 Tiêu thụ

1 Sản lượng tồn kho đầu năm

Tấn

10.414

10.744

9.729

2 Sản lượng cao su tiêu thụ trong năm

Tấn

37.739

36.415

34.600

2.1 Xuất khẩu

Tấn

30.784

29.153

27.680

2.1.1 Xuất khẩu trực tiếp

Tấn

27.991

26.540

27.176

2.1.2 Ủy thác xuất khẩu

Tấn

2.793

2.614

504

2.2 Bán nội địa

Tấn

6.473

7.262

6.920

3 Sản lượng tồn kho cuối kỳ

Tấn

10.744

9.729

1000đ

55.392.876

I.2 Kinh doanh khác

II

KẾT QUẢ KINH DOANH

II.1

DOANH THU

1000đ

3.377.615.548 2.356.153.462 1.683.782.164

II.1.1 Sản xuất kinh doanh

1000đ

2.534.758.844 2.033.534.278 1.491.481.020

1 Cao su

1000đ

2.529.757.850 2.030.322.060 1.491.481.020

1.1 Giá bán bình quân (Chưa VAT)

đồng/tấn

66.663.153

55.754.998

42.500.000

+ Giá bán xuất khẩu và UTXK

đồng/tấn

67.622.334

55.523.168

43.291.013

+ Giá bán nội địa

đồng/tấn

61.629.284

54.373.273

39.396.501

1.2 Tổng doanh thu

1000đ

2.529.757.850 2.030.322.060 1.491.481.020

1.2.1 Doanh thu cao su tự khai thác

1000đ

2.305.792.245 1.739.983.529 1.200.631.805

+ Xuất khẩu

1000đ

1.710.134.346 1.239.331.861

958.916.570

+ Ủy thác xuất khẩu

1000đ

178.069.238

119.766.826

21.818.670

+ Nội địa

1000đ

417.588.661

380.884.842

219.896.564

1.2.2 Doanh thu cao su thu mua

1000đ

204.463.776

273.546.059

270.287.216

+ Xuất khẩu

1000đ

177.711.739

234.226.916

217.559.996

+ Ủy thác xuất khẩu

15.728.309

25.353.483

1000đ

+ Nội địa

11.023.726

13.965.658

52.727.220

1000đ

1.2.3 Doanh thu gia công chế biến cao su

19.501.829

16.792.472

20.562.000

1000đ

2 Cây giống cao su

1.060.450

122.940 1000đ

3 Sản phẩm khác

3.940.544

3.089.278 1000đ

II.1.2 Hoạt động tài chính

78.043.996

58.356.554

7.172.705 THỰC HIỆN

KẾ HOẠCH

STT

CHỈ TIÊU

ĐVT

2013

2014

2015

II.1.3 Hoạt động khác

1000đ

764.812.708

264.262.630

185.128.439 II.2

CHI PHÍ

1000đ

1.790.583.586 1.400.386.990 1.393.608.263

II.2.1 Sản xuất kinh doanh

1000đ

1.780.448.138 1.385.330.151 1.392.122.613

1 Cao su

1000đ

1.776.628.278 1.382.811.571 1.392.122.613

1.1 Giá thành tiêu thụ bình quân

+ Mủ cao su tự khai thác

đồng/tấn

46.640.734

32.432.956

38.356.232

+ Mủ cao su thu mua

đồng/tấn

62.694.500

49.772.569

45.762.063

+ Mủ cao su sơ chế

đồng/tấn

4.065.988

4.097.424

1.2 Tổng chi phí

1000đ

1.776.628.278 1.382.811.571 1.392.122.613

1.2.1 Mủ cao su tự khai thác

1000đ

1.574.819.631 1.121.931.582 1.096.988.235

1.2.2 Mủ cao su thu mua

1000đ

184.409.852

244.875.811

274.572.378

1.2.3 Gia công chế biến cao su

17.398.795

16.004.178

20.562.000

1000đ

2 Cây giống cao su

370.200

120.059 1000đ

3 Sản phẩm khác

3.449.660

2.398.521 1000đ

II.2.2 Hoạt động tài chính

7.634.444

11.629.687

1.485.650 1000đ

II.2.3 Hoạt động khác

2.501.004

3.427.152 1000đ

II.3

LỢI NHUẬN TRƯỚC THUẾ

1000đ

1.587.031.964

955.766.473

290.173.901 II.4

THUẾ TNDN PHẢI NỘP

1000đ

341.298.498

180.216.816

72.703.846 II.5 LỢI NHUẬN SAU THUẾ

1000đ

1.245.733.466

775.549.657

217.470.055 II.6

CHỈ TIÊU HIỆU QUẢ SXKD

1 Tỉ suất lợi nhuận trước thuế/doanh thu

46,99

40,56

17,23

2 Tỉ suất lợi nhuận trước thuế/vốn điều lệ

120,92

72,82

22,16

III

NHU CẦU VỐN ĐẦU TƯ VÀ

NGUỒN VỐN

III.1 Đầu tư tài chính dài hạn

1000đ

178.588.347

264.452.000

119.911.645

1 Góp vốn đầu tư vào công ty con

1000đ

121.866.074

244.947.000

105.511.645

+ Cty CP chế biến gỗ Dầu Tiếng

“

+ Cty CP cao su Dầu Tiếng-Campuchia

58.285.513

49.235.000

14.658.050

“

+ Cty CP cao su Dầu Tiếng – Kratie

44.510.912

136.615.000

“

+ Cty CP cao su Dầu Tiếng – Lào Cai

17.038.851

22.025.000

40.569.620

“

+ Cty CP cao su Dầu Tiếng – Lai Châu

2.030.798

37.072.000

50.283.975

“

THỰC HIỆN

KẾ HOẠCH

STT

CHỈ TIÊU

ĐVT

2013

2014

2015

2 Góp vốn đầu tư vào công ty liên kết

1000đ

17.922.273

8.078.000

“

+ Cty CP cơ khí – vận tải cao su DT

“

+ Cty CP cao su Dầu Tiếng – Việt Lào

17.922.273

8.078.000

“

+ Cty CP khu công nghiệp An Điền

“

+ Cty CP cấp nước KCN An Điền

3 Góp vốn đầu tư vào công ty cổ phần

1000đ

38.800.000

11.427.000

14.400.000

“

+ Cty cổ phần cao su Việt Lào

24.000.000

“

+ Cty cổ phần cao su Quasa-Geruco

14.800.000

11.427.000

14.400.000

III.2 Nguồn vốn

1000đ

558.495.000

586.308.000

508.201.937

1 Nguồn vốn thừa năm trước chuyển sang

1000đ

177.634.000

76.331.000

353.816.410

“

- Nguồn khấu hao cơ bản

48.622.000

24.132.000

“

- Nguồn phúc lợi

48.422.000

37.184.000

18.856.000

“

- Vốn lợi nhuận để lại tái đầu tư

80.590.000

“

- Quỹ đầu tư phát triển

334.960.410

“

- Vốn Tập đoàn cấp

15.015.000

2 Nguồn vốn thực hiện trong năm

1000đ

380.861.000

509.977.000

154.385.528

“

- Khấu hao TSCĐ

126.561.000

54.060.000

63.092.200

“

- Vốn lợi nhuận để lại tái đầu tư

204.573.000

“

- Nguồn vốn tín dụng dài hạn

46.501.000

75.978.000

91.293.328

“

- Quỹ đầu tư khoa học công nghệ

3.226.000

“

- Vốn Tập đoàn cấp

246.929.000

“

- Quỹ đầu tư phát triển

133.001.000

3 Vốn điều lệ

1000đ

1.310.000.000

2.2.3 Xây dựng hệ thống dự toán

Công tác lập dự toán sản xuất kinh doanh tại công ty được thực hiện với sự

phối hợp của các phòng ban: Phòng Tài chính Kế toán, Phòng Kế hoạch, Phòng Lao

động Tiền lương, Phòng Kinh doanh Xuất Nhập khẩu, Phòng Nông nghiệp…Trong

đó, Phòng Tài chính Kế toán sẽ cung cấp thông tin về tình hình thực hiện dự toán

của năm trước kết hợp với các định mức tiêu chuẩn như định mức tiêu hao nguyên

vật liệu, định mức tiền lương…lấy từ Phòng Kế hoạch, Phòng Lao động Tiền

lương, Phòng Nông nghiệp cùng với các thông tin về mối quan hệ cung cầu,tình

hình tăng trưởng, nhu cầu của ngành cao su trên thị trường có được từ Phòng Kinh

doanh Xuất Nhập khẩu. Căn cứ vào các dữ liệu trên cùng với kế hoạch kinh doanh

của công ty, kế toán trưởng tiến hành lập dự toán sản xuất kinh doanh. Riêng đối

với chi phí sản xuất, dự toán được lập theo từng giai đoạn: khai thác mủ nước và

chế biến mủ sơ chế.

2.2.3.1 Dự toán chi phí sản xuất

- CP NVLTT: Hầu hết nguyên vật liệu để sản xuất đều được nhập về từ Tập

đoàn Công nhiệp cao su Việt Nam hoặc các công ty trong cùng Tập đoàn do Tập

đoàn chỉ định. Dựa trên kế hoạch của công ty, Phòng Tài chính Kế toán cập nhật

mức giá trị nguyên vật liệu sẽ được áp dụng trong năm tới cho từng kiểu sản phẩm

để có được giá trị nguyên vật liệu ước tính, từ đó xây dựng báo cáo dự toán.

- CP NCTT: Hiện nay, khoản chi phí nhân công trực tiếp sản xuất được tính

thông qua thời gian định mức để sản xuất ra các sản phẩm. Thời gian định mức cần

thiết để sản xuất ra một loại sản phẩm sẽ được tính toán trên cơ sở đo đạc thực tế và

có tham khảo thêm những thông số tương đương do tập đoàn cung cấp.

- CP SXC: Căn cứ vào tình hình thực hiện của năm trước làm căn cứ lập dự

toán của năm sau. Dự toán CP SXC được xây dựng chủ yếu từ thống kê và ước tính.

Riêng chi phí khấu hao TSCĐ, căn cứ vào giá trị TSCĐ có trong kỳ và tình hình

biến động TSCĐ trong năm theo kế hoạch, kế toán xác định mức khấu hao năm dự

kiến theo chế độ quy định.

DỰ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT

(Giai đoạn khai thác mủ nước)

Khối lượng

Đơn giá

Thành tiền

STT

Khoản mục chi phí

ĐVT

đơn vị SP

(đồng)

(đồng/tấn)

1 CP NVLTT

2,540,962

1.1

Phân bón

2,023,462

- Vi sinh hữu cơ

316.82

2,160

684,336

- Hữu cơ

238.56

985

235,031

- NPK 15-10-15

93.01

9,588

891,787

Khối lượng

Đơn giá

Thành tiền

STT

Khoản mục chi phí

ĐVT

đơn vị SP

(đồng)

(đồng/tấn)

64.34

3,300

- Xác cá

212,308

1.2 Vật liệu phụ

517,500

2 CP NCTT

18,431,168

- Tiền lương + Phụ cấp

13,013,105

- BHXH + BHYT + BHTN + KPCĐ

3,740,245

- Tiền ăn giữa ca

1,677,818

3 CP SXC

7,341,414

3.1

CP nhân viên quản lý

1,109,417

- Tiền lương + Phụ cấp

669,240

- BHXH + BHYT + BHTN + KPCĐ

311,282

- Tiền ăn giữa ca

128,895

3.2

CP vật liệu

139,123

3.3

CP dụng cụ sản xuất

1,145,073

3.4

CP khấu hao TSCĐ

1,044,767

- Khấu hao vườn cây

792,791

- Khấu hao TSCĐ khác

251,976

3.5 CP dịch vụ mua ngoài

1,662,722

3.6

CP bằng tiền khác

2,240,312

- Tiền thuê đất

1,340,312

- CP khác

900,000

CỘNG CPSX (1+2+3)

A

28,313,543

DỰ TOÁN CHI PHÍ SẢN XUẤT

(Giai đoạn chế biến mủ sơ chế)

Khối lượng

Đơn giá

Thành tiền

STT

Khoản mục chi phí

ĐVT

đơn vị SP

(đồng)

(đồng/tấn)

1 CP NVLTT

1,510,744

1.1 Nhiên liệu, động lực

1,122,444

- Ga đốt và nhiên liệu

976,566

- Điện

145,878

1.2 Vật liệu phụ

383,900

1.3 Vận chuyển mủ đông

4,400

Khối lượng

Đơn giá

Thành tiền

STT

Khoản mục chi phí

ĐVT

đơn vị SP

(đồng)

(đồng/tấn)

2 CP NCTT

907,861

- Tiền lương + Phụ cấp

524,072

- BHXH + BHYT + BHTN + KPCĐ

264,940

- Tiền ăn giữa ca

118,849

3 CP SXC

1,678,819

3.1

CP nhân viên nhà máy

94,282

- Tiền lương + Phụ cấp

58,230

- BHXH + BHYT + BHTN + KPCĐ

26,133

- Tiền ăn giữa ca

9,919

CP vật liệu

3.2

412,000

CP dụng cụ sản xuất

3.3

57,850

CP khấu hao TSCĐ

3.4

685,117

- Khấu hao thiết bị chế biến và NMCB

419,228

- Khấu hao TSCĐ khác

65,888

3.5 CP dịch vụ mua ngoài

311,101

3.6

CP bằng tiền khác

118,469

B

CỘNG CPSX (1+2+3)

4,097,424

2.2.3.2 Dự toán chi phí bán hàng

Dự toán chi phí bán hàng được lập dựa trên thống kê và phương pháp kinh

nghiệm trên cơ sở phân tích các yếu tố kinh doanh bên trong và bên ngoài doanh

nghiệp là chủ yếu.

DỰ TOÁN CHI PHÍ BÁN HÀNG

STT

Khoản mục chi phí

Tổng số (đồng/tấn)

550,000

Chi phí bao bì, đóng gói

221,850

Chi phí vận chuyển, bóc xếp

101,156

Chi phí quảng cáo, tiếp thị

9,888

Phí ủy thác xuất khẩu

89,794

Phí giao nhận khoán

43,353

Chi phí khác

1,016,041

C

CỘNG CHI PHÍ BÁN HÀNG

2.2.3.3 Dự toán chi phí quản lý doanh nghiệp

Dự toán này được lập căn cứ trên mục tiêu sử dụng hiệu quả chi phí trong

năm mới so với năm hiện tại. Theo đó, mỗi bộ phận tiến hành lên kế hoạch chi phí

hoạt động của bộ phận mình theo từng tháng trong năm và sau đó chuyển qua cho

Phòng Tài chính Kế toán. Khi nhận được kế hoạch chi phí của các bộ phận, Phòng

Tài chính Kế toán sẽ phân loại, phân tích tính hiệu quả chi phí của năm hiện tại với

năm dự tính để có kế hoạch chi phí cuối cùng.

DỰ TOÁN CHI PHÍ QUẢN LÝ DOANH NGHIỆP

STT

Khoản mục chi phí

Tổng số (1000đ)

1 Chi phí nhân viên quản lý

36,066,203

- Tiền lương + Phụ cấp

21,308,787

- BHXH + BHYT + BHTN + KPCĐ

10,697,096

- Tiền ăn giữa ca

4,060,320

2 Chi phí vật liệu quản lý

2,310,000

3 Chi phí đồ dùng văn phòng

605,000

4 Chi phí khấu hao TSCĐ

7,144,224

5 Thuế, phí và lệ phí

561,471

6 Chi phí dịch vụ mua ngoài

2,780,229

- Điện

1,096,150

- Nước

319,079

- Điện thoại

650,000

- Sữa chữa TSCĐ

715,000

7 Chi phí bằng tiền khác

82,837,000

- Chi phí hội nghị

1,500,000

- Chi phí tiếp khách

3,000,000

- Công tác phí

4,000,000

- Chi phí đào tạo

3,000,000

- Phí ngân hàng

1,500,000

- Chi phí lãi vay

10,500,000

- Chi phí quản lý TCT

12,012,000

- Chi phí dân quân tự vệ

1,000,000

- Chi cho LĐ nữ

1,425,000

STT

Khoản mục chi phí

Tổng số (1000đ)

- Chi phí xăng dầu xe con

4,300,000

- Chi phí báo chí và chi phí khác

4,100,000

- Chi phí sửa chữa xe con

1,500,000

- Trợ cấp mất việc làm

35,000,000

D

CỘNG CHI PHÍ QLDN

132,304,127

2.2.3.4 Các bảng dự toán khác

Ngoài ra, công ty còn lập các bảng dự toán khác như sau:

- Dự toán sản lượng cao su khai thác năm 2015

- Dự toán chế biến mủ cao su năm 2015

- Dự toán kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2015

- Dự toán giá thành tiêu thụ cao su năm 2015

- Dự toán sản xuất, tiêu thụ, doanh thu năm 2015

- Dự toán vốn đầu tư năm 2015

2.2.4 Đo lường và đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh

2.2.4.1 Đo lường thành quả hoạt động kinh doanh

Để đánh giá thành quả hoạt động, công ty sử dụng một số chỉ tiêu sau:

TỔNG HỢP MỘT SỐ CHỈ TIÊU CƠ BẢN VỀ SẢN XUẤT KINH DOANH

9 THÁNG ĐẦU NĂM 2015

Thực hiện

KH

Chỉ tiêu

ĐVT

2015

Tháng 9

Tỷ lệ

Lũy kế

Tỷ lệ

1. Sản lượng

Tấn

28.600

3.458,9

12,09% 17.410,9

60,88%

2. Mua mủ tiểu điền

Tấn

6.000

681,4

11,36%

3.551,8

59,20%

3. Chế biến

Tấn

34.600

3.943,0

11,40% 21.486,3

62,10%

4. Gia công ngoài

Tấn

6.000

623,4

10,39%

3.394,2

56,57%

5. Tiêu thụ

Tấn

34.600

2.707,2

7,82% 24.594,7

71,08%

- XK+UTXK

Tấn

27.680

2.111,6

7,63% 18.225,6

65,84%

- Nội địa

Tấn

6.920

595,6

8,61%

6.369,1

92,04%

6. Giá bán bình quân

Triệu đ/tấn

42,5

38,4

90,25%

43,1 101,43%

7. Giá thành tiêu thụ bq

Triệu đ/tấn

38,4 100,94%

8. Doanh thu

Tỷ đồng

1.683

103,8

7,06%

1.071,5

72,87%

Thực hiện

KH

Chỉ tiêu

ĐVT

2015

Tháng 9

Tỷ lệ

Lũy kế

Tỷ lệ

290

9. Lợi nhuận trước thuế

Tỷ đồng

2,6

0,95%

253,7

92,39%

60,76

10. Đầu tư xây dựng cơ bản

Tỷ đồng

7,17

11,81%

1.310

11. Vốn điều lệ

Tỷ đồng

12. Chỉ tiêu hiệu quả sxkd

17,23

- LN trước thuế / Doanh thu %

2,5

14,51%

23,68 137,43%

22,16

- LN trước thuế / Vốn điều lệ %

0,2

0.90%

19,37

87,41%

2.2.4.2 Đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh

Hàng năm, Tập đoàn Công nghiệp cao su Việt Nam giao các chỉ tiêu kế

hoạch cho công ty thực hiện và để công ty tự đánh giá thành quả hoạt động kinh

doanh. Hiện tại, công ty đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh thông qua Báo

cáo tài chính. Khi đánh giá hiệu quả kinh doanh, công ty chủ yếu dựa trên chỉ tiêu

lợi nhuận: lợi nhuận là chênh lệch giữa doanh thu và chi phí. Vì việc ghi nhận

doanh thu và chi phí có ảnh hưởng quyết định đến báo cáo lợi nhuận của doanh

nghiệp trong một kỳ, cơ sở kế toán dồn tích được xem là một nguyên tắc cơ bản đối

với việc xác định lợi nhuận của công ty. Chỉ tiêu này sẽ giúp cho các nhà quản lý

biết được chính xác hiệu quả kinh doanh của công ty qua các năm, qua đó có thể có

được những chiến lược để cải thiện và làm tăng hiệu quả kinh doanh.

Ngoài ra, công ty còn đánh giá hiệu quả kinh doanh thông qua tỷ suất

lợi nhuận trước thuế trên doanh thu để phản ánh một đồng doanh thu tạo ra trong

kỳ có bao nhiêu đồng lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên vốn điều lệ

để cho biết một đồng vốn của công ty tạo ra bao nhiêu đồng lợi nhuận.

2.3 Đánh giá thực trạng công tác đánh giá thành quả kinh doanh tại Công ty

TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

2.3.1 Những kết quả đạt được

2.3.1.1 Về phân cấp quản lý

Ở công ty có sự phân cấp quản lý khá hợp lý, có sự phân công, phân

quyền cụ thể, trách nhiệm đã được giao đến từng tổ khai thác và phân xưởng sản

xuất. Trong công ty, Hội đồng thành viên có nhiệm vụ rõ ràng trong việc quản lý và

quyết định của công ty. Ban kiểm soát hoạt động độc lập với Hội đồng thành viên

và Ban Tổng Giám đốc. Ban Tổng Giám đốc bao gồm Tổng Giám đốc và các Phó

Tổng Giám đốc có nhiệm vụ tổ chức điều hành và quản lý hoạt động sản xuất kinh

doanh của công ty. Các nông trường có các Giám đốc, các nhà máy có các Quản

đốc chịu trách nhiệm về hoạt động của đơn vị mình. Các bộ phận phòng ban cũng

có các Trưởng phòng chịu trách nhiệm trước Tổng Giám đốc về hoạt động trong

phòng ban mình phụ trách. Các cấp quản trị được phân cấp rõ ràng, quy định quyền

hạn và trách nhiệm cụ thể cho từng đối tượng, không có sự kiêm nhiệm phụ trách

các bộ phận với nhau.

2.3.1.2 Về hệ thống dự toán

Công ty lập dự toán căn cứ trên hệ thống định mức đã được xây dựng

theo những công thức nhất định. Hệ thống định mức được công ty xây dựng dựa

trên kinh nghiệm và thực tế sản xuất nên có tính hợp lý cao. Tất cả các công đoạn

trong việc lập dự toán đều được liên kết chặt chẽ với nhau. Thông qua hệ thống dự

toán, nhà quản trị có thể giao việc, giao trách nhiệm, giao chỉ tiêu hoạt động cho các

bộ phận; đồng thời thông qua dự toán để đánh giá kết quả hoạt động cũng như trách

nhiệm quản lý của nhà quản lý các cấp. Hệ thống dự toán đã được thực hiện tại

công ty nên đây là điều thuận lợi cho việc xây dựng mô hình kế toán trách nhiệm.

2.3.1.3 Về công tác đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh

Công ty sử dụng hệ thống tài khoản kế toán theo đúng quy định của Bộ

Tài chính. Đặc biệt, P.TC-KT đã vận dụng một cách linh hoạt trong việc mở các tài

khoản chi tiết cho từng đối tượng hạch toán nhằm phục vụ cho công tác kế toán và

đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh của công ty. Tuy phức tạp nhưng giúp cho

việc theo dõi các nghiệp vụ phát sinh một các rõ ràng, chính xác và đầy đủ hơn.

Việc kế toán tập hợp chi phí sản xuất phát sinh theo từng phân xưởng

chế biến một cách chi tiết rõ ràng qua từng khoản mục chi phí giúp cho việc quản lý

chi phí phát sinh được chặt chẽ; thấy được vị trí, chức năng hoạt động của từng loại

chi phí cũng như dễ dàng tìm ra những nguyên nhân sai sót nếu có; đồng thời giúp

cho việc phân tích các khoản mục chi phí được dễ dàng, nhanh chóng tạo điều kiện

thuận lợi cho việc quản lý, tập hợp chi phí chính xác, kịp thời.

Báo cáo tài chính được lập trên cơ sở dồn tích phản ánh đầy đủ các giao

dịch kinh tế trong kỳ và từ đó cho thấy tình trạng tài sản, nguồn vốn và kết quả kinh

doanh của công ty một cách đầy đủ, hợp lý.

2.3.2 Những tồn tại và nguyên nhân của tồn tại

2.3.2.1 Về phân cấp quản lý

Mặc dù công ty có tổ chức phân cấp quản lý, phân chia trách nhiệm và

quyền hạn nhưng vẫn chưa vận dụng được những thông tin của kế toán phục vụ

đánh giá trách nhiệm của các bộ phận. Trong cơ cấu tổ chức quản lý ở công ty chưa

có sự hình thành các trung tâm trách nhiệm riêng biệt. Dựa vào cơ cấu tổ chức và

phân cấp quản lý mà phân chia nhiệm vụ và quyền hạn cho các cấp quản trị nhưng

cũng mang tính chất tương đối. Việc chỉ đạo, điều hành trực tiếp đến từng hoạt

động sản xuất kinh doanh cơ bản vẫn tập trung ở Ban Giám đốc công ty.

2.3.2.2 Về hệ thống dự toán

Hiện nay, công ty chưa có bảng dự toán nào thể hiện hiệu quả sử dụng

vốn đầu tư và kết quả hoạt động kinh doanh.

Hệ thống dự toán của công ty vẫn còn lập trên excel, chưa triển khai

phần mềm. Nếu dự toán được lập trên hệ thống phần mềm sẽ giúp công ty tiết kiệm

thời gian, đồng thời cung cấp thông tin cho các nhà quản trị một cách nhanh chóng

và kịp thời.

2.3.2.3 Về công tác đánh giá các thành quả hoạt động

Cơ sở để xác định các chỉ tiêu dùng cho việc đánh giá thành quả hoạt

động đều dựa trên số liệu kế toán. Các phương pháp kỹ thuật đánh giá còn đơn giản,

chỉ mang tính so sánh giữa thực tế và dự toán, so sánh giữa năm trước và năm nay,

chứ chưa đi sâu vào phân tích nhằm phát hiện nguyên nhân của sự biến động và

trách nhiệm thuộc bộ phận nào. Hệ thống chỉ tiêu để đánh giá chưa được xây dựng,

chỉ thực hiện mang tính chất phục vụ kế toán tài chính.

Công ty chưa xây dựng hệ thống báo cáo chi tiết đánh giá trách nhiệm

cho từng bộ phận mà chỉ lập báo cáo đánh giá chung cho toàn công ty. Các thông

tin để lập báo cáo hầu như lấy từ nguồn của kế toán tài chính. Điều này do việc tổ

chức thông tin kế toán quản trị tại công ty chưa được coi trọng dẫn đến việc thu

thập số liệu phục vụ cho việc phân tích, xử lý còn gặp khó khăn.

Hiện tại, công ty đã có hai chỉ tiêu để đánh giá hiệu quả sản xuất kinh

doanh đó là tỷ suất lợi nhuận trước thuế trên doanh thu và tỷ suất lợi nhuận trước

thuế trên vốn điều lệ. Tuy nhiên, với hai chỉ tiêu này vẫn chưa thể đánh giá một

cách toàn diện và kịp thời về tình hình tài sản, nguồn vốn và thành quả hoạt động

của công ty.

 Như vậy, việc ứng dụng kế toán quản trị tại công ty vẫn chưa được

thành lập. Việc theo dõi chi phí, doanh thu, lợi nhuận và đầu tư chỉ hướng đến mục

tiêu lập BCTC thay vì phục vụ cho quản trị doanh nghiệp. Nguyên nhân của những

tồn tại này là do: công ty không tổ chức bộ máy kế toán quản trị thực hiện công tác

quản trị nói chung và đánh giá trách nhiệm quản lý nói riêng, hơn nữa nhu cầu thông

tin về công tác quản trị chưa được chú trọng. Do đó, cần phải tổ chức hệ thống kế

toán trách nhiệm tại công ty để thiết lập một hệ thống chuyên trách cung cấp thông

tin phục vụ cho mục tiêu kiểm soát và điều hành mọi hoạt động của công ty một cách

hiệu quả nhất.

Kết luận chương 2

Kế toán trách nhiệm là nội dung tương đối mới không chỉ trong ứng dụng

thực tiễn mà cả trong nghiên cứu lý luận, nhưng giá trị của kế toán trách nhiệm đối

với doanh nghiệp Việt Nam nói chung và Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

vô cùng to lớn.

Qua nghiên cứu thực tế công tác kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH

MTV cao su Dầu Tiếng, ta có thể kết luận cho đến thời điểm này, bộ máy kế toán

quản trị tại công ty vẫn chưa thiết lập được một hệ thống kế toán trách nhiệm đúng

nghĩa, điều này cũng có nghĩa công ty chưa có một tiêu thức rõ ràng để đánh giá

trách nhiệm quản lý của các cấp quản trị.

Tuy nhiên, công ty có những cơ sở thuận lợi ban đầu cho việc xây dựng một

hệ thống kế toán trách nhiệm hiệu quả, có thể khái quát những thuận lợi tiêu biểu

như sau: công ty có sự phân cấp quản lý khá hợp lý, phân chia nhiệm vụ rõ ràng,

không chồng chéo; hệ thống tài khoản được mở chi tiết cho từng đối tượng hạch

toán; công tác lập hệ thống định mức, dự toán được công ty thực hiện đều đặn hàng

năm và khá nghiêm túc. Như vậy, việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm trong

Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng không còn quá khó khăn, chỉ cần hoàn

thiện thêm một số vấn đề cần thiết được thể hiện chi tiết ở Chương 3.

CHƯƠNG 3 TỔ CHỨC HỆ THỐNG KẾ TOÁN

TRÁCH NHIỆM TẠI CÔNG TY TNHH MTV CAO SU

DẦU TIẾNG

3.1 Các quan điểm định hướng cho việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm

tại công ty

3.1.1 Phù hợp với mô hình tổ chức quản lý

Hệ thống KTTN có mối quan hệ mật thiết với mô hình quản lý phân cấp, do

vậy khi xây dựng hệ thống KTTN trong Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

cần đảm bảo tính phù hợp với mô hình quản lý của công ty. Cơ cấu tổ chức quản lý

được thực hiện thông qua việc giao quyền và trách nhiệm cho các bộ phận khác

nhau. Vì vậy, hệ thống KTTN thích hợp sẽ phát huy được nhiệm vụ kiểm soát và

đánh giá kết quả hoạt động cũng như trách nhiệm quản lý của các cấp quản trị. Từ

đó, cung cấp các thông tin hữu ích cho các nhà quản trị ra quyết định kinh doanh.

3.1.2 Phù hợp với yêu cầu và trình độ quản lý

Hệ thống KTTN được xây dựng tùy vào nhu cầu của nhà quản lý và trình độ

tổ chức quản lý của mỗi công ty. Trên cơ sở đó, kế toán cần hướng đến mục tiêu

kiểm soát, đánh giá hiệu quả hoạt động của các bộ phận, trung tâm nhằm đảm bảo

đạt lợi ích cũng như mục tiêu chung cho toàn công ty.

3.1.3 Phù hợp và hài hòa giữa chi phí và lợi ích

Mục tiêu của nhà quản trị luôn là lợi nhuận, việc xây dựng hệ thống KTTN

cũng không nằm ngoài mục tiêu trên, nên khi tiến hành xây dựng hệ thống KTTN

các nhà quản trị cần cân nhắc giữa chi phí bỏ ra và lợi ích thu được. Không nên lãng

phí xây dựng hệ thống KTTN không phát huy được hiệu quả hoặc không cần thiết

với công ty của mình. Các nhà quản trị cần phải cân nhắc để xây dựng hệ thống

KTTN cho phù hợp, không nên quá đơn giản với doanh nghiệp có qui mô lớn phức

tạp, nhưng cũng không nên quá lớn với các doanh nghiệp nhỏ như vậy sẽ không

hiệu quả và gây tốn kém.

3.1.4 Phù hợp với cơ chế quản lý của nền kinh tế

KTTC và KTQT là hai bộ phận của hệ thống kế toán, vì vậy khi xây dựng mô

hình KTTN cần phải đảm bảo cơ chế quản lý của nền kinh tế Việt Nam. Phải kết

hợp với KTTC và KTQT để tổng hợp thông tin, làm cơ sở dữ liệu để phân tích,

đánh giá trong KTTN, tránh trùng lắp gây lãng phí lao động và nguồn lực.

Xây dựng hệ thống KTTN đảm bảo các cơ chế quản lý kinh tế là cơ sở pháp lý

bảo vệ các quyền lợi trong nội bộ công ty. Đặc biệt trong những trường hợp tranh

chấp liên quan đến tài sản, quyền lợi bộ phận, quyền lợi cá nhân trong công ty.

3.1.5 Phù hợp trong quá trình toàn cầu hóa

Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng đang có khuynh hướng đầu tư ra nước

ngoài. Hiện tại, công ty đã đầu tư thành công ở hai nước Lào và Campuchia. Do đó,

việc sát nhập, tách, liên doanh, liên kết, gọi vốn đầu tư nước ngoài, các vấn đề về tỷ

giá… sẽ xảy ra. Chính vì vậy, hệ thống KTTN phải được xây dựng phù hợp nhằm

góp phần nâng cao quản lý, kiểm soát và điều hành các bộ phận, trung tâm của công

ty đáp ứng quá trình toàn cầu hóa đất nước.

3.2 Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty

Qua việc phân tích các nội dung kế toán trách nhiệm, thực trạng tình hình tổ

chức kinh doanh và bộ máy kế toán tại công ty; áp dụng theo mô hình hệ thống kế

toán trách nhiệm dựa trên chức năng (Functional-Based Responsibility Accounting

System); luận văn trình bày các giải pháp để tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm

tại công ty như sau:

3.2.1 Phân cấp quản lý và xác định các trung tâm trách nhiệm

Sơ đồ 3.1 - Sơ đồ tổ chức trung tâm trách nhiệm của Công ty

Cơ cấu tổ chức quản lý

Hệ thống kế toán trách nhiệm

Báo cáo trách nhiệm

Trung tâm đầu tư

RI,ROI, EVA

HĐTV, Ban Tổng Giám đốc

Trung tâm lợi nhuận

Các báo cáo kết quả kinh doanh

Phó TGĐ kinh doanh, GĐ các công ty con Phó TGĐ kinh doanh, GĐ các công ty con

Trung tâm doanh thu

Các báo cáo doanh thu

Nhà máy, Nông trường, Các phòng ban

Trung tâm chi phí

Các báo cáo biến động chi phí

3.2.1.1 Trung tâm chi phí

Trung tâm chi phí tại công ty được xây dựng dựa trên cách phân loại chi phí

theo chức năng và chi tiết theo các bộ phận, sản phẩm nhằm tạo điều kiện thuận lợi

trong các khâu như tập hợp chi phí sản xuất, chi phí ngoài sản xuất và tính giá thành

sản phẩm.

Dựa vào đặc điểm sản xuất kinh doanh và quy trình công nghệ sản xuất cao su

của công ty, chia trung tâm chi phí thành ba nhóm chính : nhóm trung tâm chi phí

thuộc khối khai thác, nhóm trung tâm chi phí thuộc khối sản xuất và nhóm trung

tâm chi phí thuộc khối quản lý.

- Nhóm trung tâm chi phí thuộc khối khai thác:

Các trung tâm chi phí thuộc khối khai thác mang tính chất là các trung tâm chi

phí định mức, bao gồm chi phí phát sinh chung của toàn bộ khối khai thác và các bộ

phận thuộc khối khai thác mủ của công ty. Phó Tổng Giám đốc Nông nghiệp phụ

trách quản lý 11 Nông trường là người chịu trách nhiệm cao nhất đối với nhóm

trung tâm chi phí này. Mức độ chi tiết của các bộ phận trong trung tâm chi phí định

mức là phụ thuộc vào quy trình khai thác mủ và nhu cầu quản lý của công ty. Chi

phí phát sinh sẽ chi tiết cho từng tổ khai thác, thậm chí chi tiết cho từng loại mủ

khai thác. Đối với các khoản chi phí có thể tập hợp riêng theo từng đối tượng thì

được tập hợp ngay từ đầu, còn những CP SXC không được tập hợp riêng cho từng

đối tượng thì tiến hành phân bổ theo những tiêu thức phù hợp. Căn cứ vào sự phân

cấp quản lý cấp Nông trường, trung tâm chi phí khối khai thác được xây dựng theo

ba cấp độ : trung tâm chi phí cấp độ nông trường, trung tâm chi phí cấp độ khu vực

và trung tâm chi phí cấp độ tổ.

- Trung tâm chi phí cấp độ nông trường : bao gồm 11 Nông trường khai thác

mủ : Nông trường Đoàn Văn Tiến, Nông trường Trần Văn Lưu, Nông trường Minh

Thạnh, Nông trường Long Hòa, Nông trường Phan Văn Tiến, Nông trường Long

Nguyên, Nông trường Minh Tân, Nông trường Bến Súc, Nông trường Long Tân,

Nông trường An Lập, Nông trường Thanh An. Các chi phí phát sinh sẽ được tập

hợp riêng cho từng nông trường, các CP SXC của nông trường sử dụng chung cho

các khu vực khai thác sẽ được phân bổ cho các khu vực theo các tiêu thức phù hợp.

Giám đốc nông trường sẽ chịu trách nhiệm cao nhất với Phó Tổng Giám đốc Nông

nghiệp về kết quả khai thác mủ, đảm bảo hoàn thành kế hoạch sản lượng mủ theo

quy định đồng thời đáp ứng được yêu cầu chất lượng mủ nhằm nâng cao hiệu năng

của sản xuất.

- Trung tâm chi phí cấp độ khu vực : trong mỗi nông trường bao gồm ba khu

vực : Khu vực 1, Khu vực 2 và Khu vực 3. Mỗi khu vực đều do Đội trưởng quản lý

và Đội trưởng phải chịu trách nhiệm trước Giám đốc nông trường. Chi phí phát sinh

tại các khu vực bao gồm các chi phí phát sinh trực tiếp tại khu vực và một phần chi

phí được phân bổ từ nông trường.

- Trung tâm chi phí cấp độ tổ : trong mỗi khu vực bao gồm nhiều tổ khai thác.

Tại các tổ khai thác, chi phí phát sinh, đây là cơ sở để tính giá thành cho từng loại

sản phẩm. Tổ trưởng sẽ chịu trách nhiệm trước Đội trưởng. Chi phí phát sinh tại các

tổ sẽ bao gồm các chi phí phát sinh trực tiếp tại tổ và một phần chi phí được phân

bổ từ khu vực.

Sơ đồ 3.2 - Sơ đồ các trung tâm chi phí thuộc khối khai thác

TRUNG TÂM CHI PHÍ THUỘC KHỐI KHAI THÁC

Phó Tổng GĐ Nông nghiệp

Giám đốc Nông trường

Khu vực 1

Khu vực 2

Khu vực 3

5 Tổ khai thác

- Nhóm trung tâm chi phí thuộc khối sản xuất:

Tương tự như các trung tâm chi phí thuộc khối khai thác, các trung tâm chi phí

thuộc khối sản xuất cũng mang tính chất là các trung tâm chi phí định mức, bao

gồm chi phí phát sinh chung của toàn bộ khối sản xuất và các bộ phận thuộc khối

sản xuất sản phẩm mủ của công ty. Giám đốc Xí nghiệp chế biến phụ trách quản lý

ba nhà máy là người chịu trách nhiệm cao nhất đối với nhóm trung tâm chi phí này.

Mức độ chi tiết của các bộ phận trong trung tâm chi phí định mức là phụ thuộc vào

quy trình sản xuất sản phẩm mủ và nhu cầu quản lý của công ty. Chi phí phát sinh

sẽ chi tiết cho từng tổ sản xuất, thậm chí chi tiết cho từng loại sản phẩm mủ. Đối

với các khoản chi phí có thể tập hợp riêng theo từng đối tượng thì được tập hợp

ngay từ đầu, còn những CP SXC không được tập hợp riêng cho từng đối tượng thì

tiến hành phân bổ theo những tiêu thức phù hợp. Căn cứ vào sự phân cấp quản lý

cấp Nhà máy, trung tâm chi phí khối sản xuất được xây dựng theo ba cấp độ : trung

tâm chi phí cấp độ nhà máy, trung tâm chi phí cấp độ phân xưởng và trung tâm chi

phí cấp độ tổ.

- Trung tâm chi phí cấp độ nhà máy : bao gồm 3 Nhà máy chế biến mủ : Nhà

máy Long Hòa, Nhà máy Bến Súc và Nhà máy Phú Bình. Các chi phí phát sinh sẽ

được tập hợp riêng cho từng nhà máy, các CP SXC của nhà máy sử dụng chung cho

các phân xưởng sản xuất sẽ được phân bổ cho các phân xưởng theo các tiêu thức

phù hợp. Quản đốc nhà máy sẽ chịu trách nhiệm cao nhất với Giám đốc Xí nghiệp

chế biến về kết quả sản xuất mủ, đảm bảo hoàn thành kế hoạch sản lượng mủ theo

quy định đồng thời đáp ứng được yêu cầu chất lượng mủ nhằm nâng cao hiệu năng

của sản xuất.

- Trung tâm chi phí cấp độ phân xưởng : trong mỗi nhà máy bao gồm hai phân

xưởng : Phân xưởng mủ cốm và Phân xưởng mủ ly tâm. Mỗi phân xưởng đều do

Đội trưởng quản lý và Đội trưởng phải chịu trách nhiệm trước Quản đốc nhà máy.

Chi phí phát sinh tại các phân xưởng bao gồm các chi phí phát sinh trực tiếp tại

phân xưởng và một phần chi phí được phân bổ từ nhà máy.

- Trung tâm chi phí cấp độ tổ : trong mỗi phân xưởng bao gồm nhiều tổ sản

xuất. Tại các tổ sản xuất, chi phí sản xuất phát sinh, đây là cơ sở để tính giá thành

cho từng loại sản phẩm. Tổ trưởng sẽ chịu trách nhiệm trước Đội trưởng. Chi phí

phát sinh tại các tổ sẽ bao gồm các chi phí phát sinh trực tiếp tại tổ và một phần chi

phí được phân bổ từ phân xưởng.

Sơ đồ 3.3 - Sơ đồ các trung tâm chi phí thuộc khối sản xuất

TRUNG TÂM CHI PHÍ THUỘC KHỐI SẢN XUẤT

Giám đốc Xí nghiệp chế biến

Quản đốc nhà máy

Phân xưởng mủ ly tâm

Phân xưởng mủ cốm

Tổ sản xuất

Tổ cơ điện

Tổ tiếp nhận

Tổ vận hành điện nước

Tổ xuất hàng

Tổ đánh đông

Tổ palet

- Nhóm trung tâm chi phí thuộc khối quản lý:

Các trung tâm chi phí thuộc khối quản lý là trung tâm chi phí tùy ý, bao gồm

các bộ phận gián tiếp như : Văn phòng công ty, Phòng Kế toán Tài chính, Phòng

Lao động tiền lương, Phòng Kế hoạch Đầu tư, Phòng Kỹ thuật Nông nghiệp…Các

chi phí phát sinh tại các bộ phận này không liên quan hay ảnh hưởng trực tiếp đến

năng suất cũng như hiệu quả của bộ phận khai thác hay bộ phận sản xuất. Nhà quản

lý cao nhất của trung tâm này là Phó Tổng Giám đốc điều hành và chịu trách nhiệm

trước Tổng Giám đốc.

Tại các phòng ban, trưởng phòng người quản lý cấp cao nhất và phải chịu

trách nhiệm trước Phó Tổng Giám đốc điều hành. Chi phí phát sinh tại các phòng

ban bao gồm hai phần : phần chi phí phát sinh trực tiếp tại các phòng ban và một

phần chi phí do bộ phận quản lý cấp trên phân bổ xuống.

Sơ đồ 3.4 - Sơ đồ các trung tâm chi phí thuộc khối quản lý

TRUNG TÂM CHI PHÍ THUỘC KHỐI QUẢN LÝ

Phó Tổng GĐ điều hành

Khối các phòng ban

3.2.1.2 Trung tâm doanh thu

Dựa vào đặc điểm sản xuất kinh doanh và quy trình tiêu thụ sản phẩm của

công ty, trung tâm doanh thu bao gồm Phòng Kinh doanh Xuất Nhập khẩu phụ

trách doanh thu bán hàng tại công ty mẹ và Giám đốc các công ty con phụ trách

doanh thu hoạt động của các công ty con. Tại trung tâm này, người chịu trách nhiệm

cao nhất là các giám đốc và trưởng phòng, chịu trách nhiệm về doanh thu của từng

mặt hàng, từng sản phẩm và báo cáo trước Phó Tổng Giám đốc kinh doanh.

Sơ đồ 3.5 - Sơ đồ trung tâm doanh thu

TRUNG TÂM DOANH THU

Phó Tổng GĐ kinh doanh

Các công ty con

Phòng Kinh doanh Xuất Nhập khẩu

3.2.1.3 Trung tâm lợi nhuận

Theo cơ cấu quản lý của Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng, Tổng

Giám đốc là người chịu trách nhiệm trực tiếp trước Chủ tịch Hội đồng thành viên về

lợi nhuận tạo ra của công ty và các công ty con trực thuộc, đồng thời có quyền

duyệt các khoản chi phí liên quan đến lợi nhuận tạo ra đó. Căn cứ vào sự phân cấp

quản lý của công ty, trung tâm lợi nhuận được xây dựng theo hai cấp độ: cấp công

ty và cấp các công ty con.

- Cấp công ty : Người chịu trách nhiệm cao nhất trước Tổng Giám đốc là Phó

Tổng Giám đốc kinh doanh về tình hình lợi nhuận tại Công ty TNHH MTV cao su

Dầu Tiếng.

- Cấp các công ty con bao gồm : Công ty cao su Dầu Tiếng – Lào Cai, Công ty

cao su Dầu Tiếng – Lai Châu, Công ty cao su Dầu Tiếng – Campuchia, Công ty

cao su Dầu Tiếng – Kratie, Công ty cổ phần gỗ Dầu Tiếng. Chịu trách nhiệm cao

nhất trong các trung tâm lợi nhuận này là Giám đốc các công ty.

Phó Tổng Giám đốc kinh doanh và các Giám đốc công ty con có trách nhiệm

theo dõi hoạt động kinh doanh của bộ phận mình, kiểm tra doanh thu đồng thời

kiểm soát chi phí tương ứng, đảm bảo hoạt động kinh doanh có lãi.

Sơ đồ 3.6 - Sơ đồ trung tâm lợi nhuận

TRUNG TÂM LỢI NHUẬN

Tổng Giám đốc

Phó Tổng GĐ kinh doanh

GĐ các công ty con

Công ty cao su Dầu Tiếng – Lào Cai

Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

Công ty cao su Dầu Tiếng – Lai Châu Công ty cao su Dầu Tiếng – Campuchia Công ty cao su Dầu Tiếng – Kratie Công ty cổ phần gỗ Dầu Tiếng

3.2.1.4 Trung tâm đầu tư

Với cơ cấu tổ chức quản lý tại công ty hiện nay, Hội đồng thành viên và Ban

Giám đốc sẽ là trung tâm đầu tư trong đó Chủ tịch HĐTV là người chịu trách nhiệm

cao nhất, với vai trò định hướng, xây dựng các chiến lược kinh doanh phù hợp với

tình hình sản xuất kinh doanh nhằm mục địch tối đa hóa lợi nhuận cho công ty. Các

nhà quản trị này không những quản lý chi phí và doanh thu mà còn có mục tiêu là

phát triển, mở rộng công ty và đánh giá hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp.

Sơ đồ 3.7 - Sơ đồ trung tâm đầu tư

TRUNG TÂM ĐẦU TƯ

Chủ tịch Hội đồng thành viên

Ban Tổng Giám đốc

3.2.2 Xác định các chỉ tiêu đánh giá thành quả hoạt động kinh doanh và

thành quả quản lý cho từng trung tâm trách nhiệm cụ thể

3.2.2.1 Trung tâm chi phí

- Đối với trung tâm chi phí, các chỉ tiêu phải cung cấp thông tin nhằm

đánh giá trách nhiệm quản lý và sử dụng chi phí tại các bộ phận, đồng thời thông

qua các chỉ tiêu cũng giúp nhà quản trị có cơ sở để xem xét và có các biện pháp tiết

kiệm chi phí nhằm tối thiểu hóa chi phí.

- Hệ thống chỉ tiêu: để đánh giá trung tâm chi phí, các trưởng bộ phận sử

dụng các chỉ tiêu đo lường như: CP NVLTT, CP NCTT, CP SXC, giá thành sản

phẩm, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí bộ phận quản lý…

- Phương pháp đánh giá: từ thông tin về chênh lệch giữa chi phí thực tế

phát sinh với chi phí định mức, chi phí dự toán; các nhà quản trị của trung tâm chi

phí sẽ tiến hành phân tích biến động của các nhân tố chi phí như biến động về giá

hoặc biến động về lượng, từ đó tìm hiểu nguyên nhân và có giải pháp khắc phục.

3.2.2.2 Trung tâm doanh thu

Đối với trung tâm doanh thu, các chỉ tiêu phải cung cấp thông tin cho các

nhà quản trị để đánh giá trách nhiệm và kết quả thực hiện về kế hoạch doanh thu

trong kỳ của các bộ phận trực thuộc trung tâm doanh thu.

- Hệ thống chỉ tiêu: sử dụng chỉ tiêu doanh thu thuần để đánh giá.

- Phương pháp đánh giá: từ thông tin về chênh lệch giữa doanh thu thực tế

và doanh thu dự toán, các nhà quản trị của trung tâm doanh thu sẽ đánh giá hiệu quả

hoạt động của trung tâm mình về mức độ hoàn thành kế hoạch về doanh thu và mức

độ đảm bảo gia tăng doanh thu hằng năm thông qua việc phân tích các biến động

của doanh thu do ảnh hưởng của các yếu tố cấu thành nên doanh thu như sản lượng

và giá bán.

3.2.2.3 Trung tâm lợi nhuận

Đối với trung tâm lợi nhuận, các chỉ tiêu phải cung cấp thông tin cho các

nhà quản trị để đánh giá trách nhiệm và kết quả thực hiện về kế hoạch lợi nhuận

trong kỳ của các bộ phận trực thuộc trung tâm lợi nhuận.

- Hệ thống chỉ tiêu: Chỉ tiêu lợi nhuận được sử dụng trong trung tâm lợi

nhuận là lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh tức là bằng tổng doanh thu trừ đi

tổng chi phí. Chỉ tiêu này còn gọi là hiệu quả tuyệt đối của hoạt động kinh doanh

của công ty. Trong đó, tổng doanh thu là các kết quả từ các khoản thu được trong

suốt quá trình hoạt động kinh doanh trong kỳ của công ty và tổng chi phí là toàn bộ

các chi phí bỏ ra để thực hiện các hoạt động kinh doanh của công ty.

Ngoài ra, cần sử dụng thêm chỉ tiêu Tỷ lệ lợi nhuận trên doanh thu để đo

lường thành quả hoạt động của các trung tâm lợi nhuận.

- Phương pháp đánh giá : từ thông tin về chênh lệch giữa lợi nhuận thực tế

và lợi nhuận dự toán, các nhà quản trị của trung tâm doanh thu sẽ đánh giá hiệu quả

hoạt động của trung tâm mình về mức độ hoàn thành kế hoạch về lợi nhuận và mức

độ đảm bảo gia tăng lợi nhuận hằng năm thông qua việc phân tích các biến động

của lợi nhuận do ảnh hưởng của các yếu tố cấu thành nên lợi nhuận như doanh thu

và chi phí.

3.2.2.4 Trung tâm đầu tư

Đối với trung tâm đầu tư, các chỉ tiêu phải cung cấp thông tin cho các nhà

quản trị để đánh giá trách nhiệm quản trị của trung tâm đồng thời thông qua đó giúp

nhà quản trị có những giải pháp nhằm cải thiện chỉ tiêu nâng cao hiệu quả kinh

doanh để tối đa hóa lợi nhuận và sử dụng hiệu quả tài sản.

- Hệ thống chỉ tiêu : công ty sử dụng tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI), lợi

nhuận còn lại (RI) và Giá trị kinh tế tăng thêm (EVA) để đánh giá trung tâm đầu tư.

- Phương pháp đánh giá:

+ ROI được sử dụng để đánh giá hiệu quả đầu tư của các trung đầu tư và

các bộ phận có quy mô vốn khác nhau để xem nơi nào đạt hiệu quả cao nhất, làm cơ

sở đánh giá thành quả quản lý. Ngoài ra, ROI còn được sử dụng để tìm ra các nhân

tố tác động đến hiệu quả quản lý nhằm tìm ra giải pháp để kết quả hoạt động tốt

hơn. Đó là các biện pháp cải thiện doanh thu, kiểm soát chi phí hay tính lại cơ cấu

vốn đầu tư.

+ Chỉ số RI nhấn mạnh đến khả năng sinh lời vượt trên chi phí vốn đã

đầu tư vào một bộ phận hay toàn công ty. Chỉ tiêu RI là con số tuyệt đối, nó sẽ cho

biết được lợi nhuận thực tế đã mang về là bao nhiêu sau khi trừ đi các khoản chi phí

sử dụng vốn đã đầu tư để có được lợi nhuận trên.

Tuy nhiên, các nhà quản trị nên kết hợp hai chỉ tiêu ROI và RI để có

được thông tin hữu ích phục vụ cho việc ra quyết định đầu tư.

+ Ngoài hai chỉ tiêu ROI và RI, nên xem xét đến chỉ tiêu Giá trị kinh tế

tăng thêm EVA. Cách tính của EVA được coi là ưu điểm hơn so với ROI, bởi ROI

được tính trên lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh và tài sản công ty, còn EVA xét

đến chi phí sử dụng vốn. EVA có thể áp dụng rộng rãi vào các lĩnh vực của hoạt

động sản xuất kinh doanh hiện đại, nó kết hợp được ba chức năng của quản trị tài

chính là: đánh giá hoạt động kinh doanh của trung tâm đầu tư, hoạch định vốn và

đánh giá năng lực trách nhiệm của nhà quản trị.

3.2.3 Xây dựng hệ thống báo cáo trách nhiệm tương ứng với từng trung tâm

trách nhiệm

Tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng, căn cứ để lập hệ thống báo cáo kế

toán trách nhiệm chủ yếu là dựa vào các sổ kế toán chi tiết, sổ cái của doanh thu, chi

phí, kết quả kinh doanh theo từng khoản mục, đối tượng cụ thể; từ đó xây dựng các

chỉ tiêu trên báo cáo sao cho chi tiết và cụ thể cho từng đối tượng có nhu cầu sử

dụng thông tin. Báo cáo thể được lập thường xuyên hoặc định kỳ, theo tháng hoặc

quý với số lượng nhiều hay ít là tùy thuộc vào yêu cầu của nhà quản trị. Sau đây là

danh mục báo cáo trách nhiệm cần được lập trong công ty:

Bảng 3.1 – Danh mục báo cáo trách nhiệm trong công ty

Số lượng

Các trung tâm trách nhiệm

Loại báo cáo

Tên báo cáo

báo cáo

A. Các trung tâm chi phí

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo tổng hợp chi phí của

1 trung tâm chi phí

toàn công ty

1. Nhóm các trung tâm chi phí

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo trách nhiệm của trung

thuộc khối sản xuất

khối sản xuất

tâm chi phí định mức

- Các nhà máy (3 nhà máy)

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo chi phí sản xuất của Nhà

Nhà máy

máy

- Các phân xưởng sản xuất (6

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo chi phí sản xuất của Phân

phân xưởng)

Phân xưởng sản xuất

xưởng sản xuất

2. Nhóm các trung tâm chi phí

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo trách nhiệm của trung

thuộc khối khai thác

khối khai thác

tâm chi phí định mức

- Các nông trường (11 nông

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo chi phí sản xuất của

trường)

Nông trường

- Các đội khai thác (33 đội)

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo chi phí sản xuất của Đội

Đội khai thác

khai thác

3. Nhóm các trung tâm chi phí

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo trách nhiệm của trung

thuộc khối quản lý

khối quản lý

tâm chi phí dự toán

- Các phòng ban (11 phòng

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo chi phí quản lý của các

ban)

các phòng ban

phòng ban

B. Các trung tâm doanh thu Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo tổng hợp doanh thu của

1 trung tâm doanh thu

công ty

- Các công ty con (5 công ty

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo tình hình thực hiện kế

con)

các công ty con

hoạch doanh thu của các công ty

con

C. Các trung tâm lợi nhuận

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo lợi nhuận của toàn

1 trung tâm lợi nhuận

công ty

- Các công ty con (5 công ty

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo lợi nhuận của các công ty

con)

các công ty con

con

D. Trung tâm đầu tư

Báo cáo trách nhiệm của

Báo cáo kết quả kinh doanh của

1 trung tâm đầu tư

toàn công ty

3.2.3.1 Trung tâm chi phí

Trung tâm chi phí bao gồm ba nhóm chính đó là: trung tâm chi phí thuộc

khối khai thác, trung tâm chi phí thuộc khối sản xuất và trung tâm chi phí thuộc

khối quản lý. Mỗi trung tâm chi phí đều có đặc điểm riêng và nhu cầu cung cấp

thông tin khác nhau nên mỗi trung tâm chi phí sẽ có hệ thống báo cáo trách nhiệm

tương ứng.

- Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí thuộc khối sản xuất: nhằm

cung cấp thông tin về chi phí sản xuất mủ, giá thành mủ sơ chế (thành phẩm) cho

các nhà quản trị như Tổ trưởng tổ sản xuất, Đội trưởng phân xưởng và Quản đốc

nhà máy để đánh giá trách nhiệm trong việc kiểm soát chi phí sản xuất, so sánh kết

quả thực hiện với dự toán đặt ra ban đầu. Tùy vào nhu cầu thông tin của các nhà

quản trị về trung tâm của mình trong phạm vi mình phụ trách mà báo cáo kế toán

trách nhiệm được thiết kế phù hợp. Trung tâm chi phí thuộc khối sản xuất bao gồm

ba cấp độ: cấp độ nhà máy, cấp độ phân xưởng và cấp độ tổ. Tương ứng với từng

cấp độ sẽ có báo cáo KTTN phù hợp.

- Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí thuộc khối khai thác: nhằm

cung cấp thông tin về chi phí khai thác mủ, giá thành mủ nước (bán thành phẩm)

cho các nhà quản trị như Tổ trưởng tổ khai thác, Đội trưởng khu vực và Giám đốc

nông trường để đánh giá trách nhiệm trong việc kiểm soát chi phí, so sánh kết quả

thực hiện với dự toán đặt ra ban đầu. Tùy vào nhu cầu thông tin của các nhà quản trị

về trung tâm của mình trong phạm vi mình phụ trách mà báo cáo kế toán trách

nhiệm được thiết kế phù hợp. Trung tâm chi phí thuộc khối khai thác bao gồm ba

cấp độ : trung tâm chi phí cấp độ nông trường, trung tâm chi phí cấp độ khu vực và

trung tâm chi phí cấp độ tổ. Tương ứng với từng cấp độ sẽ có báo cáo kế toán trách

nhiệm phù hợp.

- Báo cáo trách nhiệm của trung tâm chi phí thuộc khối quản lý: báo cáo

trách nhiệm của trung tâm chi phí này thuộc trung tâm chi phí dự toán bao gồm bộ

phận kế toán, bộ phận lao động tiền lương, văn phòng công ty…Đây là bộ phận

gián tiếp và có thể nói sự biến động của trung tâm chi phí này không làm ảnh hưởng

gì đến năng suất của bộ phận sản xuất hay kinh doanh, do đó khó có thể đánh giá

trung tâm chi phí dự toán. Các báo cáo trách nhiệm được lập bằng cách đối chiếu

giữa chi phí thực tế phát sinh và dự toán ngân sách đã được phê duyệt qua các kỳ

kinh doanh để giúp cho các nhà quản trị thấy được sự tiết kiệm hay gia tăng chi phí

của trung tâm, qua đó đánh giá khả năng kiểm soát chi phí của bộ phận này. Hiện

tại, khi tính giá thành, các khoản chi phí quản lý được phân bổ cho từng loại sản

phẩm theo tỷ lệ doanh số bán trong kỳ của chúng. Tuy nhiên, đối với hệ thống kế

toán trách nhiệm, các khoản chi phí này là các khoản định phí chung của công ty và

không nhất thiết phải tiến hành phân bổ cho các bộ phận.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM CHI PHÍ NĂM 2014

(KHỐI SẢN XUẤT)

Đơn vị tính:1.000.000đ

Báo cáo trách nhiệm của khối sản xuất

Chênh

Kế hoạch Thực hiện

(Nhà máy Bến Súc)

lệch

I. Báo cáo cho Tổ trưởng tổ sản xuất mủ ly tâm thuộc Phân xưởng ly tâm

1. Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

320

312

(8)

2. Chi phí nhân công trực tiếp

1.420

1.437

3. Chi phí sản xuất chung (tổ sản xuất)

201

213

Tổng

1.941

1.962

21 II. Báo cáo cho Trưởng phân xưởng ly tâm thuộc Nhà máy Bến Súc

1. Tổ 1

1.941

1.962

2. Tổ 2

1.783

1.795

3. Tổ 3

1.876

1.880

4. Tổ 4

1.623

1.650

5. Chi phí sản xuất chung (phân xưởng ly tâm)

2.064

2.090

Tổng

9.287

9.377

90 III. Báo cáo cho Quản đốc nhà máy Bến Súc

1. Phân xưởng mủ ly tâm

9.287

9.377

2. Phân xưởng mủ cốm

5.789

5.848

3. Chi phí sản xuất chung (nhà máy Bến Súc)

4.918

4.995

Tổng cộng

19.994

20.220

226

3.2.3.2 Trung tâm doanh thu

Báo cáo trách nhiệm đánh giá trách nhiệm và kết quả hoạt động của trung

tâm doanh thu căn cứ vào việc đánh giá doanh thu thực tế so với doanh thu dự toán

ban đầu, đồng thời phân tích ảnh hưởng của các nhân tố như giá bán, sản lượng tiêu

thụ, cơ cấu sản phẩm tiêu thụ đến sự biến động của doanh thu trong trung tâm đó.

Từ đó có những chính sách phát triển sản phẩm, tăng doanh số cho các sản phẩm

chiếm thị phần cao, đảm bảo gia tăng doanh thu hàng năm và đảm bảo tỷ lệ chi phí

trên doanh thu cho hợp lý.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM DOANH THU NĂM 2014

Đơn vị tính:1.000.000đ

Nội dung

Doanh thu

Chênh lệch

kế hoạch

thực hiện

I. Báo cáo cho Giám đốc Cty CP gỗ Dầu Tiếng

1. Sản lượng gỗ phôi

41.417

44.650

3.233

2.Gỗ ghép tấm

44.963

45.459

496

3.Gỗ tinh chế

60.019

61.549

1.530

Tổng

146.399

151.658

5.259

II. Báo cáo Phó Giám đốc kinh doanh của Công ty mẹ

1. Cty CP gỗ Dầu Tiếng

146.399

151.658

5.259

2. Cty CP cao su Dầu Tiếng – Lài Cai

3. Cty CP cao su Dầu Tiếng – Lai Châu

4. Cty CP cao su Dầu Tiếng - Kratie

5. Cty CP cao su Dầu Tiếng - Campuchia

146.399

151.658

5.259

Tổng

146.399

151.658

5.259 Tổng cộng

3.2.3.3 Trung tâm lợi nhuận

Báo cáo trách nhiệm đánh giá trách nhiệm và kết quả hoạt động sản xuất

kinh doanh của trung tâm lợi nhuận căn cứ vào việc so sánh giữa lợi nhuận thực tế

đạt được với lợi nhuận dự toán đồng thời kết hợp với kết quả phân tích của các

trung tâm doanh thu, trung tâm chi phí để từ đó có thể thấy được mức độ ảnh hưởng

của các nhân tố như doanh thu, chi phí…đến sai biệt lợi nhuận.

Các nhà quản trị của trung tâm lợi nhuận nên lập báo cáo chi tiết theo từng

bộ phận như : bộ phận kinh doanh của công ty, các công ty con của công ty hoặc chi

tiết theo từng loại sản phẩm cụ thể như : mủ cốm, mủ ly tâm, mủ skimblock. Ngoài

ra, tùy vào nhu cầu thông tin của các nhà quản trị mà báo cáo kế toán trách nhiệm

được thiết kế sao cho phù hợp.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM LỢI NHUẬN NĂM 2014

Đơn vị tính: 1.000.000 đ

Nội dung

Chênh

Kế hoạch

Thực hiện

lệch

I. Báo cáo cho Giám đốc Cty CP gỗ Dầu Tiếng

1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

146.399

151.658

5.259

2.Các khoản giảm trừ

29.895

30.481

586

3.Doanh thu thuần (=1-2)

116.504

121.177

4.673

4. Biến phí

79.321

80.064

743

- Sản xuất

45.998

46.061

- Bán hàng và QLDN

33.323

34.003

680

5. Số dư đảm phí bộ phận (=3-4)

37.183

41.113

3.930

6. Định phí kiểm soát được

29.321

29.510

189

Số dư của Cty CP gỗ Dầu Tiếng (=5-6)

7.862

11.603

3.741

4.011

5.917

1.906

Số dư theo cổ phần tại Cty gỗ Dầu Tiếng

II. Báo cáo Phó Giám đốc kinh doanh của Công ty mẹ

1. Số dư theo cổ phần tại Cty CP gỗ Dầu Tiếng

4.011

5.917

1.906

2. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng – Lài Cai

3. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng – Lai Châu

4. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng - Kratie

5. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng - Campuchia

6. Số dư của bộ phận kinh doanh tại công ty mẹ

950.239

955.766

5.527

954.250

961.683

7.433

Tổng số dư của công ty mẹ (A=1+2+3+4+5+6)

7. Chi phí chung của toàn công ty phân bổ

243.325

248.491

5.166

710.935

713.192

2.257

Lợi nhuận của công ty mẹ (=A-7)

3.2.3.4 Trung tâm đầu tư

Báo cáo trách nhiệm của trung tâm đầu tư phải thể hiện được kết quả hoạt

động và sử dụng vốn của toàn công ty. Về cơ bản có thể thiết lập báo cáo thành quả

của trung tâm đầu tư tương tự như báo cáo kết quả hoạt động của trung tâm lợi

nhuận. Tuy nhiên, vì đây là trung tâm đầu tư nên đương nhiên về bố cục của báo

cáo cần phải thể hiện thêm các chỉ tiêu đánh giá tình hình sử dụng vốn của công ty

như ROI, RI và EVA.

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM ĐẦU TƯ NĂM 2014

Đơn vị tính: 1.000.000đ

Nội dung

Chênh

Kế hoạch Thực hiện

lệch

Báo cáo Phó Giám đốc kinh doanh của Công ty mẹ

1.Doanh thu thuần

2.010.000

2.033.534

23.534

2. Biến phí

560.500

571.340

10.840

3. Số dư đảm phí bộ phận (=1-2)

1.449.500

1.462.194

12.694

499.261

506.428

7167

4. Định phí kiểm soát được

5. Số dư của bộ phận kinh doanh tại công ty mẹ (=3-4)

950.239

955.766

5.527

6. Số dư theo cổ phần tại các công ty con

4.011

5.917

1.906

954.250

961.683

7.433

Tổng số dư của công ty mẹ (A=5+6)

243.325

248.491

5.166

7. Chi phí chung cho toàn công ty phân bổ

8. Lợi nhuận trước thuế TNDN (=A-7)

710.925

713.192

2.267

9. Chi phí thuế TNDN (=8 x 25%)

177.731

180.216

2.485

10. Lợi nhuận sau thuế TNDN (=8-9)

533.193

532.975

(-218)

11. Vốn đầu tư (TC)

3.350.000

3.378.680

28.680

21,22%

21,10%

(-0,12%)

12. Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) (=8/11)

13. Chi phí sử dụng vốn (=11 x 12%)

402.000

405.441

3.441

308.925

307.751

(1.174)

14. Thu nhập thặng dư (RI) (=8-13)

15. Lợi nhuận trước lãi vay và sau thuế (NOPAT)

535.038

534.820

(218)

16. Lãi suất sử dụng vốn bình quân (WACC)

15%

14,5%

0,5%

17. Giá trị kinh tế tăng thêm

32.538

43.067

10.529

(EVA=NOPAT-WACCxTC)

3.2.4 Vận dụng các kỹ thuật kế toán quản trị để tổ chức hệ thống KTTN

3.2.4.1 Phân loại chi phí theo cách ứng xử với mức độ hoạt động

Qua thực trạng của công ty, công ty nên phân loại chi phí theo cách ứng

xử chi phí. Cách phân loại chi phí này sẽ giúp các nhà quản trị doanh nghiệp có

được các thông tin về chi phí cố định, chi phí biến đổi, chi phí kiểm soát được và

chi phí không kiểm soát được…, giúp cho việc lập dự toán, kế hoạch, báo cáo nhằm

đánh giá việc thực hiện trách nhiệm của từng bộ phận quản trị. Chính vì vậy, các

quyết định của doanh nghiệp như lựa chọn phương án sản xuất kinh doanh có hiệu

quả, lựa chọn đơn đặt hàng có lợi, định giá bán sản phẩm thích hợp…sẽ có căn cứ

khoa học.

- Phân loại chi phí kiểm soát được và chi phí không kiểm soát được:

+ Chi phí kiểm soát được là những loại chi phí phát sinh nằm trong

phạm vi và quyền hạn của các nhà quản trị, do vậy có thể kiểm soát được. Ví dụ

như chi phí sản xuất: CP NVLTT, CP NCTT, CP SXC phát sinh tại bộ phận sản

xuất thuộc trung tâm chi phí tiêu chuẩn nên nhà quản trị tại trung tâm đó có thể

kiểm soát được.

+ Chi phí không kiểm soát được là những khoản chi phí nằm ngoài

phạm vi, quyền hạn của nhà quản trị nên không thể kiểm soát được.

Một khoản chi phí phát sinh xác định là kiểm soát được hay không là

tùy thuộc vào quyền quyết định của nhà quản trị về phạm vi phát sinh của chi phí.

Chi phí kiểm soát được hay không kiểm soát được thể hiện sự phân cấp quản lý

trong việc kiểm soát chi phí ở các cấp quản trị, phản ánh phạm vi phát sinh chi phí,

trách nhiệm về chi phí của các cấp quản trị. Như vậy, để phân biệt chi phí kiểm soát

được và không kiểm soát được cần căn cứ vào phạm vi phát sinh chi phí và sự phân

cấp quản lý trong cơ cấu tổ chức của công ty.

- Phân loại chi phí thành biến phí và định phí: chi phí cần phải được

phân loại thành biến phí và định phí, từ đó có thể kiểm soát chi phí như xây dựng hệ

thống định mức chi phí đơn vị nhỏ nhất và vận dụng tối đa công suất máy móc với

định phí đơn vị tối thiểu làm chi phí đơn vị sẽ là nhỏ nhất.

Bảng 3.2 – Bảng phân loại chi phí thành biến phí và định phí

STT

Khoản mục chi phí

Biến phí

Định phí

Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp

- CP điện phục vụ trực tiếp cho sản xuất

Chi phí nhân công trực tiếp

Chi phí sản xuất chung

Chi phí nhân viên phân xưởng

Chi phí vật liệu

Chi phí dụng cụ sản xuất

Chi phí khấu hao

Chi phí bán hàng

Chi phí hoa hồng môi giới

Chi phí bao bì, đóng gói

Chi phí vận chuyển, bóc xếp

Chi phí bảo hiểm hàng hóa xuất khẩu

Chi phí quảng cáo, tiếp thị

Chi phí quản lý doanh nghiệp

Chi phí nhân viên quản lý

Chi phí vật liệu

Chi phí đồ dùng văn phòng

Chi phí khấu hao TSCĐ

Thuế, phí và lệ phí

Chi phí dịch vụ mua ngoài

- Điện phục vụ khối văn phòng

- Chi phí thông tin liên lạc

Chi phí bằng tiền khác

- Chi phí sửa chữa bảo trì

- Công tác phí

- Chi phí tiếp khách, giao tế

- Chi phí huấn luyện, đào tạo

Giá vốn hàng bán

3.2.4.2 Thiết kế hệ thống kế toán phù hợp

Việc xây dựng hệ thống tài khoản kế toán theo mã trách nhiệm quản trị

dựa trên hệ thống tài khoản được ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC

ngày 22/12/2014 của Bộ Tài Chính. Đồng thời, để phù hợp với hệ thống quản lý

phân cấp và phục vụ cho việc kiểm soát chi phí phát sinh của bộ phận mình trong kế

toán trách nhiệm, cần thiết kế hệ thống tài khoản theo trung tâm trách nhiệm.

Mỗi một trung tâm trách nhiệm cần đánh giá trách nhiệm quản trị của nhà

quản lý cao nhất đồng thời đảm bảo mục tiêu kiểm soát hoạt động của công ty thông

qua việc thực hiện các dự toán ngân sách. Do vậy, hệ thống tài khoản sẽ được thiết

kế chi tiết theo các khoản chi phí, doanh thu, lợi nhuận và gắn mã số với từng trung

tâm trách nhiệm nhằm giúp kế toán có thể tổng hợp được số liệu thực hiện và số

liệu dự toán theo từng trung tâm trách nhiệm hay theo từng đối tượng. Đồng thời

các khoản chi phí cần tách biệt giữa biến phí và định phí phục vụ cho việc kiểm soát

chi phí để có các biện pháo phù hợp nhằm tôi thiểu hóa chi phí.

Cấu trúc mã số tài khoản được tạo nên từ sự kết hợp một mã số của trung

tâm trách nhiệm với một số hiệu tài khoản trong hệ thống tài khoản của công ty.

Cấu trúc này được quy định duy nhất cho mỗi tài khoản trong danh mục các tài

khoản của trung tâm trách nhiệm. Như vậy, hệ thống tài khoản sẽ được lập như sau:

XXXX.XXX.X.XXXXXX.X

Trong đó:

- Nhóm 1: gồm bốn ký số dùng để chỉ số hiệu tài khoản cấp hai thuộc hệ

thống tài khoản được ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày

22/12/2014 của Bộ Tài Chính.

- Nhóm 2: gồm ba ký số dùng để cho biết đó là tài khoản chi tiết cấp ba, bốn.

- Nhóm 3: gồm một ký số thể hiện CP thực tế (T) hay CP kế hoạch (H).

- Nhóm 4: gồm sáu ký số dùng để xác định trung tâm trách nhiệm kiểm soát

nghiệp vụ xảy ra.

- Nhóm 5: gồm một ký số dùng để chỉ và phân loại yếu tố chi phí đó là biến

phí (B) và định phí (Đ).

Trên cơ sở sơ đồ trung tâm trách nhiệm có thể xây dựng các trung tâm trách

nhiệm và mã số các phòng ban và bộ phận theo từng trung tâm có liên quan.

Bảng 3.3 – Bảng danh mục mã số trách nhiệm quản trị trong công ty

Mã số

Đơn vị

Cấp quản trị

Trung tâm trách nhiệm

trách nhiệm

(bộ phận)

100000

Tổng Giám đốc

Ban Tổng Giám đốc

Trung tâm đầu tư của Tổng cty

200000

Tổng Giám đốc

Ban Tổng Giám đốc

Trung tâm lợi nhuận của Tổng cty

210000

Giám đốc Cty Dầu Tiếng - Lào Cai

Cty Dầu Tiếng - Lào Cai

Trung tâm lợi nhuận cấp 1

220000

Giám đốc Cty Dầu Tiếng - Lai Châu

Cty Dầu Tiếng - Lai Châu

Trung tâm lợi nhuận cấp 1

230000

Giám đốc Cty Dầu Tiếng - Campuchia

Cty Dầu Tiếng - Campuchia

Trung tâm lợi nhuận cấp 1

240000

Giám đốc Cty Dầu Tiếng - Kratie

Cty Dầu Tiếng - Kratie

Trung tâm lợi nhuận cấp 1

250000

Giám đốc Cty gỗ Dầu Tiếng

Cty gỗ Dầu Tiếng

Trung tâm lợi nhuận cấp 1

300000

Phó Tổng GĐ kinh doanh

Phòng KD-XNK

Trung tâm doanh thu của Tổng cty

400000

Phó Tổng GĐ điều hành

Ban Tổng Giám đốc

Trung tâm chi phí của Tổng cty

410000

Phó Tổng GĐ nông nghiệp

Khối khai thác

Trung tâm chi phí định mức của Tổng cty

41GA00

Giám đốc NT Đoàn Văn Tiến

NT Đoàn Văn Tiến

Trung tâm chi phí định mức cấp 1

41GA10

Đội trưởng Khu vực 1

Khu vực 1

Trung tâm chi phí định mức cấp 2

41GA11

Tổ trưởng Tổ 1

Tổ 1

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA12

Tổ trưởng Tổ 2

Tổ 2

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA13

Tổ trưởng Tổ 3

Tổ 3

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA14

Tổ trưởng Tổ 4

Tổ 4

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA15

Tổ trưởng Tổ 5

Tổ 5

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA20

Đội trưởng Khu vực 2

Khu vực 2

Trung tâm chi phí định mức cấp 2

41GA21

Tổ trưởng Tổ 1

Tổ 1

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA22

Tổ trưởng Tổ 2

Tổ 2

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA23

Tổ trưởng Tổ 3

Tổ 3

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA24

Tổ trưởng Tổ 4

Tổ 4

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA25

Tổ trưởng Tổ 5

Tổ 5

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA30

Đội trưởng Khu vực 3

Khu vực 3

Trung tâm chi phí định mức cấp 2

41GA31

Tổ trưởng Tổ 1

Tổ 1

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA32

Tổ trưởng Tổ 2

Tổ 2

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA33

Tổ trưởng Tổ 3

Tổ 3

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA34

Tổ trưởng Tổ 4

Tổ 4

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41GA35

Tổ trưởng Tổ 5

Tổ 5

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

. . .

420000

Giám đốc Xí nghiệp chế biến

Khối sản xuất

Trung tâm chi phí định mức của Tổng cty

42DA00

Quản đốc Nhà máy Bến Súc

Nhà máy Bến Súc

Trung tâm chi phí định mức cấp 1

42DA10

Đội trưởng Phân xưởng mủ cốm

Phân xưởng mủ cốm

Trung tâm chi phí định mức cấp 2

41DA11

Tổ trưởng Tổ sản xuất

Tổ sản xuất

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

Đơn vị

Mã số

Cấp quản trị

Trung tâm trách nhiệm

(bộ phận)

trách nhiệm

41DA12

Tổ trưởng Tổ cơ điện

Tổ cơ điện

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41DA13

Tổ trưởng Tổ vận hảnh điện nước

Tổ vận hảnh điện nước

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41DA14

Tổ trưởng Tổ đánh đông

Tổ đánh đông

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41DA15

Tổ trưởng Tổ pallet

Tổ pallet

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

42DA20

Đội trưởng Phân xưởng mủ ly tâm

Phân xưởng mủ ly tâm

Trung tâm chi phí định mức cấp 2

41DA21

Tổ trưởng Tổ sản xuất

Tổ sản xuất

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41DA22

Tổ trưởng Tổ cơ điện

Tổ cơ điện

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41DA23

Tổ trưởng Tổ tiếp nhận

Tổ tiếp nhận

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

41DA24

Tổ trưởng Tổ xuất hàng

Tổ xuất hàng

Trung tâm chi phí định mức cấp 3

. . .

430000

Phó Tổng GĐ điều hành

Khối quản lý

Trung tâm CP dự toán của Tổng công ty

431000

Chánh văn phòng

Bộ phận hành chính công ty

Trung tâm chi phí dự toán cấp 1

431A00

Trưởng Phòng Tài Chính Kế toán

Phòng Tài Chính Kế toán

Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

431B00

Trưởng Phòng Lao động Tiền Lương

Phòng Lao động Tiền Lương Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

431C00

Trưởng Phòng Kế hoạc Đầu tư

Phòng Kế hoạc Đầu tư

Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

431D00

Trưởng Phòng Kỹ thuật Nông nghiệp

Phòng Kỹ thuật Nông nghiệp Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

431E00

Trưởng Phòng Kỹ thuật Công nghiệp

Phòng Kỹ thuật Công nghiệp Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

431F00

Trưởng Phòng Quản lý chất lượng

Phòng Quản lý chất lượng

Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

431G00

Trưởng Phòng Thanh tra Bảo vệ

Phòng Thanh tra Bảo vệ

Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

431H00

Trưởng Phòng Tổng kho vật tư

Phòng Tổng kho vật tư

Trung tâm chi phí dự toán cấp 2

Trên cơ sở bảng mã của các trung tâm trách nhiệm và hệ thống tài khoản chi

tiết công ty đã thành lập sẵn, có thể xây dựng danh mục chi tiết các tài khoản theo

từng trung tâm trách nhiệm hoặc theo từng đối tượng.

Ví dụ:

 6422.360.T.431B00.Đ : Chi phí thực tế vật liệu dùng cho sinh hoạt Phòng Lao

động Tiền lương là định phí.

 6412.3320.T.42DA00.B : Chi phí thực tế sử dụng túi PE của Nhà máy Bến

Súc là biến phí.

Vì vậy, khi hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh hằng ngày, chúng ta sử

dụng những tài khoản này trong quá trình hạch toán để làm cơ sở cho quá trình liên

thông giữa KTTC và KTQT trong công ty.

3.2.4.3 Lập dự toán ngân sách

Dự toán là một công cụ tài chính để nhà quản trị căn cứ vào đó triển khai

mục tiêu, kế hoạch, chiến lược kinh doanh của từng bộ phận, từng mặt hàng, từng

công đoạn sản xuất hay toàn công ty. Việc phân cấp quản lý và phân chia các trung

tâm trách nhiệm phải được thực hiện gắn liền với việc giao các chỉ tiêu kế hoạch

cho các bộ phận. Do vậy, để có được các chỉ tiêu kế hoạch, dự toán sẽ được thiết lập

cho các trung tâm trách nhiệm. Tùy theo từng loại trung tâm trách nhiệm, theo tính

chất hoạt động và theo nhu cầu thông tin của nhà quản trị mà dự toán được lập, có

thể thiết kế hệ thống dự toán tương ứng với các trung tâm trách nhiệm như sau:

Bảng 3.4 – Bảng hệ thống dự toán của các trung tâm trách nhiệm

Các trung tâm

Các dự toán được lập tương ứng

Ghi chú

trách nhiệm

Trung tâm chi phí

- Trung tâm chi phí

- Dự toán CP NVLTT

Chi tiết đến từng Nông

thuộc khối khai thác

- Dự toán CP NCTT

trường, Đội và Tổ khai

thác

- Dự toán CP SXC

- Dự toán CP SX và giá thành sản phẩm

- Dự toán khai thác

- Trung tâm chi phí

- Dự toán CP NVLTT

Chi tiết đến từng Nhà

thuộc khối sản xuất

- Dự toán CP NCTT

máy, Phân xưởng và Tổ

- Dự toán CP SXC

sản xuất

- Dự toán CP SX và giá thành sản phẩm

- Dự toán sản xuất

- Trung tâm chi phí

- Dự toán CP bán hàng

Chi tiết đến từng phòng

thuộc khối quản lý

- Dự toán CP QLDN

ban

Trung tâm doanh thu

- Dự toán giá bán

Chi tiết đến từng SP,

- Dự toán tiêu thụ

từng công ty con

Trung tâm lợi nhuận

- Dự toán giá vốn hàng bán

Chi tiết đến từng công ty

- Dự toán lợi nhuận

con

Trung tâm đầu tư

- Dự toán hiệu quả sử dụng vốn đầu tư

- Dự toán kết quả hoạt động kinh doanh

- Dự toán Bảng cân đối kế toán

- Hoàn thiện hệ thống dự toán chi phí: công ty cần tiến hành lập thêm dự

toán chi phí chi tiết cho từng nông trường và nhà máy và các phòng ban để giúp cho

việc theo dõi chi phí phát sinh một cách rõ ràng và cụ thể hơn.

- Hoàn thiện hệ thống dự toán doanh thu: việc lập kế hoạch về doanh thu

cho các trung tâm trách nhiệm phải được thực hiện rõ ràng hơn và quy cụ thể cho

các trung tâm trách nhiệm nhằm có cơ sở đánh giá trách nhiệm quản lý sau này. Cụ

thể công ty cần tiến hành lập thêm dự toán doanh thu chi tiết theo từng sản phẩm và

chi tiết cho từng công ty con. Qua đó, công ty có cơ sở để đánh giá được khả năng

hoạt động kinh doanh của từng lĩnh vực cụ thể và có những biện pháp cải thiện

thích hợp.

- Hoàn thiện hệ thống dự toán lợi nhuận: cụ thể căn cứ vào các bảng dự

toán doanh thu và chi phí, công ty cần tiến hành lập thêm dự toán lợi nhuận chi tiết

cho từng bộ phận như : bộ phận kinh doanh của công ty và các công ty con của

công ty. Hoặc chi tiết thêm nữa, công ty có thể lập dự toán lợi nhuận cho từng loại

sản phẩm cụ thể. Hệ thống dự toán tương ứng với trung tâm lợi nhuận là : Dự toán

giá vốn hàng bán và Dự toán lợi nhuận.

- Hoàn thiện hệ thống dự toán đầu tư: mục tiêu của trung tâm đầu tư là làm

thế nào sử dụng vốn có hiệu quả nhất, đạt được mục tiêu đã đề ra trong hoạt động

sản xuất kinh doanh. Do vậy, để có cơ sở đánh giá hiệu quả đầu tư, công ty cần phải

lập bảng dự toán về hiệu quả đầu tư. Bảng dự toán này được lập trên cơ sở các bảng

dự toán của trung tâm doanh thu và trung tâm lợi nhuận. Hệ thống dự toán tương

ứng với trung tâm đầu tư là: Dự toán hiệu quả sử dụng vốn đầu tư, Dự toán kết quả

hoạt động kinh doanh và Dự toán Bảng cân đối kế toán.

DỰ TOÁN KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH NĂM 2015

STT

Chỉ tiêu

ĐVT

Số liệu

I

Kết quả hoạt động

1 Doanh thu

1000đ

1.683.782.164

2 Chi phí

1000đ

1.393.608.263

3 Lợi nhuận trước thuế

1000đ

290.173.901

4 Lợi nhuận sau thuế TNDN

1000đ

217.470.055

ĐVT

STT

Chỉ tiêu

Số liệu

II

Hiệu suất hoạt động kinh doanh

1 Tỷ suất chi phí / giá bán

80,77

2 Tỷ suất lợi nhuận / giá bán

16,82

3 Tỷ suất lợi nhuận / vốn điều lệ

22,16

4 Vốn điều lệ

1000đ

1.310.000.000

3.2.4.4 Phân tích biến động số liệu thực tế và dự toán

Hệ thống báo cáo phân tích biến động số liệu thực tế và dự toán cung cấp

thông tin chênh lệch giữa thực hiện với dự toán và những nguyên nhân ảnh hưởng

đến biến động này để giúp nhà quản trị kiểm soát, đánh giá tình hình, xác định

nguyên nhân dẫn đến những biến động trong hoạt động kinh doanh.

Trên cơ sở thông tin dự toán và thông tin kết quả thực hiện, báo cáo phân

tích biến động cũng được thiết kế trên cơ sở này. Tùy theo từng loại trung tâm trách

nhiệm, theo tính chất hoạt động và theo nhu cầu thông tin của nhà quản trị mà báo

cáo phân tích biến động được lập, có thể thiết kế hệ thống báo cáo này tương ứng

với các trung tâm trách nhiệm như sau:

Bảng 3.5 – Bảng hệ thống báo cáo phân tích biến động của các trung

tâm trách nhiệm

Các TTTN

Các báo cáo được lập tương ứng

Trung tâm chi phí

- Trung tâm chi phí thuộc

- Báo cáo phân tích biến động chi phí sản xuất

khối khai thác

- Báo cáo phân tích biến động CP NVLTT

- Báo cáo phân tích biến động CP NCTT

- Báo cáo phân tích biến động biến phí SXC

- Báo cáo phân tích biến động định phí SXC

- Trung tâm chi phí thuộc

- Báo cáo phân tích biến động chi phí sản xuất

khối sản xuất

- Báo cáo phân tích biến động CP NVLTT

- Báo cáo phân tích biến động CP NCTT

- Báo cáo phân tích biến động biến phí SXC

- Báo cáo phân tích biến động định phí SXC

- Trung tâm chi phí thuộc

- Báo cáo phân tích biến động CP bán hàng

khối quản lý

- Báo cáo phân tích biến động CP QLDN

Trung tâm doanh thu

- Báo cáo phân tích các khoản mục chi phí trong mối quan

hệ với doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

Trung tâm lợi nhuận

- Báo cáo phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến lợi nhuận

tiêu thụ sản phẩm

Trung tâm đầu tư

- Báo cáo phân tích hiệu quả sử dụng vốn đầu tư

- Báo cáo phân tích kết quả và nguyên nhân hoạt động kinh

doanh

- Báo cáo phân tích sự cân đối tài sản – nguồn vốn

BÁO CÁO PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CP NCTT NĂM 2014

Loại

Định mức

Thực hiện

Tổng CP nhân công tính cho K

Biến động TH/ĐM

LĐ

K sản

(ĐM)

(TH)

sản phẩm

chế

phẩm

Lượng

Lượng x

Tổng

biến

(tấn)

Giá

ĐM

Lượng

Giá

(công)

Giá ĐM

cộng

mủ

10=7-

5=1x2xK

6=2x3xK

7=3x4xK

8=7-5

9=6-5

Mủ

1.500

D/C

71,037

71.037

213.111

319.666

106.555

Sodeci

Mủ

5.300

71,037

71.037

376.496

D/C I

Mủ

1.500

71,037

71.037

106.555

213.111

106.556

D/C II

Mủ

8.700

đông

65,024

1,5

65.024

1.131.417

848.563

(282.854)

tạp

Mủ

2.640

82,008

82.008

433.002

Mủ

360

1.5

82,008

82.008

44.284

29.522

(14.762)

Cộng

(84.505)

Đơn vị tính:1000đ

3.3 Các điều kiện tiền đề để xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty

3.3.1 Đối với nhà nước và các cơ quan chức năng

Nhà nước cần có những hướng dẫn về KTQT nói chung và KTTN nhằm

khuyến khích các nhà quản trị doanh nghiệp thấy được lợi ích cũng như vai trò quan

trọng của KTTN trong việc cung cấp thông in cho nhà quản lý kiểm soát, đánh giá

hoạt động của các bộ phận công ty mình và có thông tin hữu ích cho nhà quản trị ra

quyết định.

Đồng thời, nhà nước và các cơ quan chức năng cần tổ chức các lớp bồi dưỡng,

đào tạo ngành kế toán cho phù hợp với xu thế mới, phù hợp với phương pháp quản

lý hiện đại. Nội dung đào tạo cũng phải thay đổi, không chỉ chú trọng đến KTTC

mà cần phát triển nội dung về KTQT và KTTN. Nội dung đào tạo về KTQT và

KTTN cần theo xu hướng thế giới nhưng cần chọn lọc để phù hợp với điều kiện

Việt Nam.

3.3.2 Đối với công ty

3.3.2.1 Mô hình quản lý phải được phân cấp quản lý rõ ràng

Điều kiện đầu tiên để xây dựng được hệ thống KTTN đòi hỏi công ty phải

tổ chức quản lý phân cấp rõ ràng. Mô hình tổ chức quản lý của một tổ chức sẽ ảnh

hưởng đến cách sử dụng thông tin trong một tổ chức. Các mô hình có cơ cấu tổ

chức khác nhau tùy thuộc vào mục tiêu quản lý của các cấp quản trị. Để xây dựng

thành công mô hình KTTN, công ty phải lựa chọn mô hình quản lý phân cấp rõ

ràng, không kiêm nhiệm. Và một nội dung mà công ty cần quan tâm đó là phải trao

quyền cho các nhân viên cấp dưới, cần có sự tin tưởng, động viên và quan tâm của

lãnh đạo cấp trên.

3.3.2.2 Tổ chức bộ máy kế toán

Việc xây dựng thành công mô hình KTTN một phần phụ thuộc vào bộ

máy kế toán tại công ty. Bởi cấu thành hệ thống KTTC nói chung, KTQT và KTTN

nói riêng đòi hỏi công ty cần tổ chức bộ máy kế toán phù hợp. Cấu thành nên hệ

thống kế toán bao gồm: hệ thống chứng từ, tài khoản, sổ sách, báo cáo, con

người…Để có thể cung cấp thông tin hữu ích không chỉ cho KTTC mà còn cho

KTQT và KTTN, phòng kế toán tại công ty nên tổ chức mô hình kết hợp giữa

KTTC và KTQT. Bên cạnh đó, cần phân công rõ ràng, tách biệt về nội dung, phạm

vi cung cấp thông tin cho KTTC và KTQT giữa các bộ phận kế toán tổng hợp và kế

toán chi tiết không được chồng chéo nhau gây chậm trễ trong việc xử lý cung cấp

thông tin. Với mô hình kế toán hỗn hợp, công ty sẽ tiết kiệm chi phí, tận dụng tối đa

nguồn lực và phát huy hết năng lực của các bộ phận, phần hành kế toán. Bộ máy kế

toán được tổ chức theo sơ đồ sau:

Kế toán trưởng

Kế toán tài chính

Kế toán quản trị

Sơ đồ 3.8 - Sơ đồ bộ máy kế toán kết hợp trong công ty

Kế toán chi phí, giá thành

Lập sổ sách và BCTC

Bộ phận chi phí và giá thành

Bộ phận định mức và dự toán

Bộ phận phân tích và tổng hợp

Kế toán TSCĐ

Kế toán vật tư hàng hóa

Kế toán tổng hợp

Kế toán lao động tiền lương

Kế toán BH và xác định KQKD

Kế toán vốn bằng tiền và thu tiền

3.3.2.3 Đào tạo, bồi dưỡng nhân viên

Mô hình KTTN trong công ty có được xây dựng thành công hay không

một phần phụ thuộc vào trình độ, nghiệp vụ của cán bộ, nhân viên trong công ty.

Trước hết đối với đội ngũ quản lý cần có nhận thức đúng đắn và xác định được tầm

quan trọng của hệ thống KTTN đối với quản lý bộ phận và đánh giá trách nhiệm

quản lý các cấp. Ngoài ra, hệ thống KTTN có mối quan hệ chặt chẽ với phân cấp

quản lý, do đó các cấp quản lý có trình độ chuyên môn tốt, thường xuyên được đào

tạo phù hợp với công việc được giao, góp phần vào thành công của hệ thống KTTN.

3.3.2.4 Ứng dụng công nghệ thông tin để phân tích, xử lý kịp thời

Đặc điểm KTQT là cung cấp thông tin cho nhà quản trị ra quyết định, nó

hướng tới tương lai và mang tính linh hoạt cao, nhất là KTTN với chức năng đánh

giá hoạt động của các bộ phận và kiểm soát, đánh giá trách nhiệm của các nhà quản

trị trong công ty. Đòi hỏi hệ thống quản lý nói chung và kế toán nói riêng phải có

được các thông tin về hoạt động của các bộ phận trong toàn công ty một cách kịp

thời và nhanh chóng. Mặt khác, đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh của công

ty lại đa dạng phong phú nhiều mặt hàng, nhiều nông trường, nhiều nhà máy sản

xuất. Chính vì vậy, công ty phải áp dụng công nghệ thông tin vào xử lý các nghiệp

vụ kinh tế phát sinh đảm bảo có thể theo dõi toàn bộ hoạt động của toàn công ty.

Với hệ thống mạng internet như hiện nay, các nhà quản trị có thể theo dõi

doanh số cũng như chi phí phát sinh hằng ngày trên máy tính mà không cần chờ báo

cáo. Việc lập định mức, dự toán cũng cần được lập trên phần mềm tạo sự đồng bộ

cho công ty cũng như đáp ứng nhu cầu cung cấp thông tin cho các bộ phận một cách

thường xuyên. Đồng thời, công ty triển khai hệ thống ERP cho toàn công ty, để có

thể kết nối thông tin giữa các phòng ban với nhau, các nhà quản trị sẽ có thông tin

cần thiết kịp thời và nhanh chóng không chỉ về thông tin tài chính mà cả về nhân sự,

kế hoạch…

Kết luận chương 3

Hệ thống kế toán trách nhiệm giúp nhà quản trị đánh giá kết quả kinh doanh

cho từng bộ phận, thông qua việc kiểm soát hoạt động và đánh giá trách nhiệm của

từng bộ phận và từng nhà quản trị tương ứng. Hệ thống kế toán trách nhiệm được

xây dựng thành công sẽ mang lại nhiều giá trị to lớn cho doanh nghiệp không chỉ

trong kiểm soát hoạt động của các bộ phận mà còn cung cấp các thông tin hữu ích

cho các nhà quản trị ra quyết định kinh doanh.

Chương 3 của đề tài đã nêu được sự cần thiết của việc xây dựng mô hình kế

toán trách nhiệm trong Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng cũng như đưa ra các

giải pháp nhằm xây dựng mô hình kế toán trách nhiệm từ xác định trung tâm trách

nhiệm đến hệ thống chỉ tiêu phương pháp đánh giá trung tâm trách nhiệm và hệ

thống báo cáo kế toán trách nhiệm.

Việc xây dựng hệ thống kế toán trách nhiệm quản lý xuất phát trên nguyên

tắc khắc phục những nhược điểm mà công tác kế toán của công ty đang gặp phải

đồng thời tận dụng và phát huy những ưu điểm hiện có để xây dựng thành công một

hệ thống kế toán trách nhiệm quản lý mang tính khả thi cao, mang những đặc thù

riêng của công ty, không gây xáo trộn lớn trong công tác tổ chức nhưng đồng thời

cũng không xa rời những nguyên tắc cơ bản của kế toán trách nhiệm.

KẾT LUẬN

Xu hướng toàn cầu hóa cùng với sự phát triển không ngừng của nền kinh tế

nước ta đặt ra cho các doanh nghiệp Việt Nam rất nhiều cơ hội nhưng cũng không ít

những khó khăn, thách thức trong chặng đường phát triển. Một hệ thống kiểm soát

quản lý hữu hiệu là rất cần thiết trong các doanh nghiệp hiện nay. Và kế toán trách

nhiệm là một trong những lựa chọn của hầu hết các doanh nghiệp, bởi đây là một

mô hình quản trị hiện đại, linh hoạt hướng tới mục tiêu hoạt động của doanh nghiệp.

Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu

Tiếng là rất cần thiết để nâng cao năng lực quản lý các mặt hoạt động của công ty.

Là một phần của kế toán quản trị, kế toán trách nhiệm đóng vai trò cung cấp thông

tin cho các nhà quản trị trong việc tổ chức và điều hành công ty, đồng thời giúp cho

nhà quản trị điều hành, kiểm soát, quản lý, đánh giá và điều chỉnh nhằm hướng đến

mục tiêu chung của công ty.

Đề tài đã hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về kế toán trách nhiệm,

đưa ra một cách nhìn toàn diện về lĩnh vực kế toán trách nhiệm làm cơ sở để đánh

giá thực trạng công tác kế toán trách nhiệm cũng như nghiên cứu đưa ra các giải

pháp cho việc tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su

Dầu Tiếng.

Đề tài đã đề xuất được những giải pháp chính như: thiết lập hệ thống các

trung tâm trách nhiệm; xây dựng hệ thống báo cáo cho nhà quản trị và hoàn thiện hệ

thống chỉ tiêu, phương pháp đánh giá thành quả của các trung tâm trách nhiệm tại

công ty.

Đề tài đã đáp ứng được những yêu cầu cơ bản của mục tiêu đề ra. Tuy nhiên,

để triển khai thành công trên thực tế thì nó còn phụ thuộc vào sự nhận thức tầm

quan trọng và ý nghĩa thiết thực về kế toán trách nhiệm của Ban lãnh đạo công ty.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

I. DANH MỤC TÀI LIỆU TIẾNG VIỆT

Bộ tài chính, 2014. Thông tư 200/2014/TT-BTC hướng dẫn chế độ kế toán

doanh nghiệp. Hà Nội, ngày 22 tháng 12 năm 2014.

Báo cáo tài chính, 2013. Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

Đào Văn Tài, 2003. Kế toán quản trị áp dụng cho các doanh nghiệp Việt

Nam. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Tài chính.

Đặng Quan Sang, 2013. Tổ chức công tác kế toán trách nhiệm tại công ty cổ

phần đầu tư và phát triển viễn thông miền Tây. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học

kinh tế TP HCM.

Đoàn Ngọc Quế và cộng sự, 2009. Kế toán quản trị. Hồ Chí Minh: Nhà xuất

bản Lao động.

Huỳnh Đình Cường, 2014. Kế toán trách nhiệm tại Công ty cổ phần cao su

Đà Nẵng. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Đà Nẵng.

Huỳnh Lợi, 2012. Kế toán quản trị. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Phương

Đông.

Nguyễn Tấn Bình, 2003. Kế toán quản trị. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Đại

học quốc gia TP HCM.

Nguyễn Xuân Trường, 2008. Kế toán trách nhiệm - vũ khí của công ty lớn.

cong-ty-lon.html> [Ngày truy cập: 18 tháng 7 năm 2015].

Phạm Văn Dược và Đặng Kim Cương, 2010. Kế toán quản trị. Hồ Chí Minh:

Nhà xuất bản Thống kê.

Phạm Văn Dược và cộng sự, 2010. Mô hình báo cáo đánh giá trách nhiệm

quản trị công ty niêm yết. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Phương Đông.

Phạm Văn Dược và Huỳnh Lợi, 2009. Mô hình và cơ chế vận hành kế toán

quản trị. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Tài chính.

Phạm Văn Dược và Nguyễn Thị Thu Hiền, 2010. Kế toán quản trị. Hồ Chí

Minh: Nhà xuất bản Đại học Công nghiệp TP HCM.

Phạm Văn Dược và Trần Văn Tùng, 2011. Kế toán quản trị. Hồ Chí Minh:

Nhà xuất bản Lao động.

Phạm Văn Đăng, 2011. Một số vấn đề về kế toán trách nhiệm ở các doanh

nghiệp niêm yết.

[Ngày truy cập: 18 tháng 7 năm 2015].

Phan Đức Dũng, 2009. Kế toán quản trị. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Thống

kê.

Trần Anh Hoa, 2003. Xác lập nội dung và vận dụng kế toán quản trị vào các

doanh nghiệp Việt Nam. Luận án Tiến sĩ khoa học. Trường Đại học kinh tế thành

phố Hồ Chí Minh.

Trần Đình Phụng và cộng sự, 2009. Kế toán quản trị. Hồ Chí Minh: Nhà

xuất bản Lao động.

Võ Thị Hoài Giang, 2012. Kế toán quản trị chi phí tại Công ty TNHH MTV

cao su Quảng Trị. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Đà Nẵng.

Võ Văn Nhị, 2007. Báo cáo tài chính và báo cáo kế toán quản trị áp dụng

cho doanh nghiệp Việt Nam. Hồ Chí Minh: Nhà xuất bản Giao thông vận tải.

Vũ Lê Bảo Trân, 2012. Hoàn thiện kế toán trách nhiệm tại Bưu điện tỉnh

Quảng Nam. Luận văn Thạc sĩ. Trường Đại học Đà Nẵng.

II. DANH MỤC TÀI LIỆU TIẾNG ANH

1. Alkinson, R.D.Banker, R.S.Kaplan and S.M.Young, 2001. Management Accounting. 3rd Edition.

2. Fowzia Rehana, 2011. Use of Responsibility Accounting and Measure the

Satisfaction Levels of Service Organizations in Bangladesh. International Review of

Business Research Papers Vol. 7. No. 5. September 2011. Pp. 53-67. 3. Hansen Don R. and Mowen Marynne M., (2005) Management Accounting, 6th

Edition, McGraw-Hill Companies, Inc

PHỤ LỤC

PHỤ LỤC 01

BẢNG CÂU HỎI

Kính thưa anh/chị,

Tôi là học viên Trường Đại học Kinh tế TP HCM, hiện nay tôi đang nghiên cứu

đề tài "Tổ chức hệ thống kế toán trách nhiệm tại Công ty TNHH MTV cao su Dầu

Tiếng". Để hoàn thành đề tài nghiên cứu rất mong sự hợp tác của anh/chị. Các

thông tin trong phiếu câu hỏi được sử dụng cho công tác nghiên cứu, thông tin cá

nhân sẽ được giữ bí mật. Xin chân thành cảm ơn.

Bảng câu hỏi gồm 02 phần chính như sau:

- Phần 1 Mức độ quan tâm của các nhà quản lý đến hệ thống kế toán trách

nhiệm

- Phần 2: Chế độ đãi ngộ trong công ty

Anh/Chị vui lòng đánh dấu (X) vào phương án mà mình lựa chọn

Phần 1: Mức độ quan tâm của các nhà quản lý đến hệ thống kế toán trách

nhiệm

1. Anh/chị vui lòng cho biết vị trí hiện nay của anh/chị trong công ty

b. Giám đốc nông trường c. Quản đốc nhà máy d. Trưởng phòng e. Khác

2. Anh/chị chịu trách nhiệm về bộ phận mình trước:

f. Tổng Giám đốc

g. Giám đốc nông trường

h. Quản đốc nhà máy

i. Trưởng phòng

- Thời gian lập báo cáo của bộ phận anh/chị cho cấp trên là bao lâu?

j. Hàng ngày

k. Hàng tháng

100

l. Hàng quý

m. Hàng năm

- Số lượng báo cáo, biểu mẫu báo cáo của công ty được lập do:

n. Tự thiết kế

o. Có mẫu sẵn

p. Nhà quản lý yêu cầu

q. Khác

- Theo anh/chị các nội dung sau đây là cần thiết?

Rất không Không Bình Cần Rất cần Nội dung cần thiết cần thiết thường thiết thiết

1. Sự phân cấp quản lý trong công ty

2. Tách chi phí thành biến phí và

định phí

3. Xây dựng hệ thống định mức

4. Xây dựng hệ thống dự toán

5. Xây dựng hệ thống chứng từ cho

kế toán trách nhiệm

6. Xây dựng hệ thống tài khoản cho

kế toán trách nhiệm

7. Lập báo cáo trách nhiệm cho từng

bộ phận

- Các chỉ tiêu cần thiết để đánh giá kết quả và trách nhiệm của từng bộ phận

Rất không Không Bình Cần Rất cần Nội dung cần thiết cần thiết thường thiết thiết

 Chênh lệch giữa chi phí thực

tế và chi phí dự toán

2. Chênh lệch giữa doanh thu thực

tế và doanh thu dự toán

101

3. Chênh lệch giữa lợi nhuận thực tế

và lợi nhuận dự toán

Rất không Không Bình Cần Rất cần Nội dung cần thiết cần thiết thường thiết thiết

4. Tỷ lệ Lợi nhuận/Doanh thu

5. Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI)

6. Thu nhập thặng dư (RI)

7. Giá trị kinh tế tăng thêm (EVA)

Phần 2: Chế độ đãi ngộ trong công ty

1. Thu nhập hiện nay bình quân 01 tháng của anh/chị là:

r. < 5 triệu

s. 5 - 10 triệu

t. 10 - 15 triệu

u. > 15 triệu

2. Trong quản lý anh/chị đạt được mục tiêu của bộ phận mình:

v. Thường xuyên

w. Bình thường

x. Không thường xuyên

y. Khác

- Mối quan hệ giữa mục tiêu hoạt động của bộ phận anh/chị với mục tiêu

chung của công ty

z. Hoàn toàn giống nhau

aa. Có điểm chung

bb. Không giống nhau

cc. Đối lập

 Động lực giúp anh/chị làm việc hiệu quả là:

dd. Lương

ee. Thăng tiến

102

ff. Khen thưởng

gg. Lợi nhuận được chia

hh. Được chia sẻ và tôn trọng

ii. Tất cả

 Anh/chị có đồng ý với cách đãi ngộ hiện nay của công ty không?

Rất không Không Bình Rất Nội dung Đồng ý đồng ý đồng ý thường đồng ý

1. Mức lương

2. Mức thưởng

3. Cơ hội thăng tiến

4. Lợi nhuận được chia

5. Được chia sẻ và tôn trọng

103

PHỤ LỤC 02

KẾT QUẢ KHẢO SÁT

Bảng câu hỏi được gửi đến 50 nhà quản trị, nhận được 41 kết quả phản hồi.

Phần 1. Mức độ quan tâm của các nhà quản lý đến hệ thống kế toán trách nhiệm

1. Về nội dung kế toán trách nhiệm

Rất không Không Bình Cần Rất cần Nội dung Cộng cần thiết cần thiết thường thiết thiết

1. Sự phân cấp quản lý trong 0 0 0 16 25 41 công ty

2. Tách chi phí thành biến phí 0 1 4 29 7 41 và định phí

3. Xây dựng hệ thống định 0 0 0 11 30 41 mức

4. Xây dựng hệ thống dự toán 0 0 0 14 27 41

5. Xây dựng hệ thống chứng 0 5 18 11 7 41 từ cho kế toán trách nhiệm

6. Xây dựng hệ thống tài 0 5 18 10 8 41 khoản cho kế toán trách nhiệm

7. Lập báo cáo trách nhiệm 0 5 12 19 5 41 cho từng bộ phận

e. Về các chỉ tiêu đánh giá

Rất không Không Bình Cần Rất cần Nội dung Cộng cần thiết cần thiết thường thiết thiết

1. Chênh lệch giữa chi phí 0 0 10 21 10 41 thực tế và chi phí dự toán

2. Chênh lệch giữa doanh thu 0 0 9 21 11 41 thực tế và doanh thu dự toán

104

Rất không Không Bình Cần Rất cần Nội dung Cộng cần thiết cần thiết thường thiết thiết

3. Chênh lệch giữa lợi nhuận 0 0 7 25 9 41 thực tế và lợi nhuận dự toán

4. Tỷ lệ Lợi nhuận/Doanh thu 0 5 9 13 14 41

5. Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư 2 2 12 20 5 41 (ROI)

6. Thu nhập thặng dư (RI) 5 6 18 10 2 41

7. Giá trị kinh tế tăng thêm 5 9 20 6 1 41 (EVA)

Về chế độ đãi ngộ

Rất không Không Bình Rất Nội dung Đồng ý Tổng đồng ý đồng ý thường đồng ý

1. Mức lương 0 5 19 16 1 41

2. Mức thưởng 0 2 19 15 5 41

3. Cơ hội thăng tiến 0 0 17 15 9 41

4. Lợi nhuận được chia 0 10 15 8 8 41

5. Được chia sẻ và tôn trọng 0 0 8 29 4 41

105

PHỤ LỤC 03

Công ty:

Đơn vị:

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM CHI PHÍ ĐỊNH MỨC

(KHỐI SẢN XUẤT)

Tháng…, quý…, năm…

Báo cáo cho tổ trưởng tổ sản xuất thuộc phân xưởng

Đơn vị tính:....

Tháng hiện hành Lũy kế từ đầu năm đến nay

Nội dung Thực Chênh Dự Thực Chênh Dự toán tế lệch toán tế lệch

1. Chi phí NVLTT

2. Chi phí NCTT

3. Chi phí SXC

Cộng

Báo cáo cho đội trưởng phân xưởng thuộc nhà máy

Đơn vị tính:....

Tháng hiện hành Lũy kế từ đầu năm đến nay

Nội dung Dự Thực Chênh Dự Chênh Thực tế toán tế lệch toán lệch

1. Chi phí trực tiếp tại các tổ sản xuất

Tổ sản xuất 1

Tổ sản xuất 2

2. Chi phí chung

Chi phí chung đối với các tổ

...

Tổng

106

Báo cáo cho quản đốc nhà máy

Đơn vị tính:....

Tháng hiện hành Lũy kế từ đầu năm đến nay

Nội dung Dự Thực Chênh Dự Chênh Thực tế toán tế lệch toán lệch

1. Chi phí trực tiếp tại các tổ sản xuất

Phân xưởng 1

Phân xưởng 2

2. Chi phí chung

Chi phí chung đối với các phân xưởng

Chi phí kỹ thuật chung

Chi phí điện, nước, điện thoại

Chi phí khấu hao

Tổng

Báo cáo cho Giám đốc Xí nghiệp chế biến

Đơn vị tính:....

Tháng hiện hành Lũy kế từ đầu năm đến nay

Nội dung Dự Thực Chênh Dự Chênh Thực tế toán tế lệch toán lệch

1. Chi phí trực tiếp tại các tổ sản xuất

Nhà máy 1

Nhà máy 2

2. Chi phí chung

Chi phí chung đối với các phân xưởng

Chi phí kỹ thuật chung

Chi phí điện, nước, điện thoại

Chi phí khấu hao

Tổng

107

PHỤ LỤC 04

Công ty: Đơn vị:

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM CHI PHÍ DỰ TOÁN (KHỐI QUẢN LÝ) Tháng…, quý…, năm…

Báo cáo cho Trưởng phòng Đơn vị tính:....

Tháng hiện hành Lũy kế từ đầu năm đến nay

Nội dung Thực Chênh Dự Thực Chênh Dự toán tế lệch toán tế lệch

1. Chi phí nhân viên quản lý

2. Chi phí vật liệu quản lý

3. Chi phí dụng cụ quản lý

4. Chi phí khấu hao TSCĐ

5. Phí, thuế, lệ phí

6. Chi phí dự phòng

7. Chi phí dịch vụ mua ngoài

8. Chi phí bằng tiền khác

Cộng

Báo cáo cho Phó Tổng GĐ điều hành Đơn vị tính:....

Tháng hiện hành Lũy kế từ đầu năm đến nay

Nội dung Thực Chênh Dự Thực Chênh Dự toán tế lệch toán tế lệch

1. Phòng Tài chính Kế toán

2. Phòng Lao động Tiền lương

3. Phòng Kinh doanh XNK

...

Tổng

108

PHỤ LỤC 05

Công ty:

Đơn vị:

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM DOANH THU

Tháng…, quý…, năm…

Đơn vị tính:....

Nội dung

Doanh thu

Chênh lệch

kế hoạch

thực hiện

I. Báo cáo cho Giám đốc Cty CP gỗ Dầu Tiếng

1. Sản lượng gỗ phôi

2.Gỗ ghép tấm

3.Gỗ tinh chế

Tổng

II. Báo cáo Phó Giám đốc kinh doanh của Công ty mẹ

1. Cty CP gỗ Dầu Tiếng

2. Cty CP cao su Dầu Tiếng – Lài Cai

3. Cty CP cao su Dầu Tiếng – Lai Châu

4. Cty CP cao su Dầu Tiếng - Kratie

5. Cty CP cao su Dầu Tiếng - Campuchia

Tổng

Tổng cộng

109

PHỤ LỤC 06

Công ty:

Đơn vị:

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM LỢI NHUẬN

Tháng…, quý…, năm…

Đơn vị tính:....

Chênh

Nội dung

Kế hoạch

Thực hiện

lệch

I. Báo cáo cho Giám đốc Cty CP gỗ Dầu Tiếng

1. Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

2.Các khoản giảm trừ

3.Doanh thu thuần (=1-2)

4. Biến phí

- Sản xuất

- Bán hàng và QLDN

5. Số dư đảm phí bộ phận (=3-4)

6. Định phí kiểm soát được

Số dư của Cty CP gỗ Dầu Tiếng (=5-6)

Số dư theo cổ phần tại Cty gỗ Dầu Tiếng

II. Báo cáo Phó Giám đốc kinh doanh của Công ty mẹ

1. Số dư theo cổ phần tại Cty CP gỗ Dầu Tiếng

2. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng – Lài Cai

3. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng – Lai Châu

4. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng - Kratie

5. Số dư theo cổ phần tại của Cty Dầu Tiếng - Campuchia

6. Số dư của bộ phận kinh doanh tại công ty mẹ

Tổng số dư của công ty mẹ (A=1+2+3+4+5+6)

7. Chi phí chung của toàn công ty phân bổ

Lợi nhuận của công ty mẹ (=A-7)

110

PHỤ LỤC 07

Công ty:

Đơn vị:

BÁO CÁO TRÁCH NHIỆM CỦA TRUNG TÂM ĐẦU TƯ

Tháng…, quý…, năm…

Đơn vị tính:....

Nội dung

Chênh

Kế hoạch Thực hiện

lệch

Báo cáo Phó Giám đốc kinh doanh của Công ty mẹ

1.Doanh thu thuần

2. Biến phí

3. Số dư đảm phí bộ phận (=1-2)

4. Định phí kiểm soát được

5. Số dư của bộ phận kinh doanh tại công ty mẹ (=3-4)

6. Số dư theo cổ phần tại các công ty con

Tổng số dư của công ty mẹ (A=5+6)

7. Chi phí chung cho toàn công ty phân bổ

8. Lợi nhuận trước thuế TNDN (=A-7)

9. Chi phí thuế TNDN (=8 x 25%)

10. Lợi nhuận sau thuế TNDN (=8-9)

11. Vốn đầu tư (TC)

12. Tỷ lệ hoàn vốn đầu tư (ROI) (=8/11)

13. Chi phí sử dụng vốn (=11 x 12%)

14. Thu nhập thặng dư (RI) (=8-13)

15. Lợi nhuận trước lãi vay và sau thuế (NOPAT)

16. Lãi suất sử dụng vốn bình quân (WACC)

17. Giá trị kinh tế tăng thêm

(EVA=NOPAT-WACCxTC)

111

PHỤ LỤC 08 Công ty: Đơn vị:

Định mức

Thực hiện

Tổng CP NVL tính cho

Tên

Biến động TH/ĐM

(ĐM)

(TH)

K sản phẩm

NVL

sử

Lượng

Lượng x

Tổng

Giá

ĐM

Lượng

Giá

dụng

(kg)

Giá ĐM

cộng

10=7-

5=1x2xK

6=2x3xK

7=3x4xK

8=7-5

9=6-5

Cộng

BÁO CÁO PHÂN TÍCH BIẾN ĐỘNG CP NVLTT Tháng…, quý…, năm… Đơn vị tính:....

PHỤ LỤC 09 Công ty: Đơn vị:

Kế hoạch

Thực hiện

BÁO CÁO PHÂN TÍCH CHI PHÍ SO VỚI DOANH THU Tháng…, quý…, năm…

Các khoản mục chi phí

CP/DT

I. Chi phí trong sản xuất

1. CP NVLTT

2. CP NCTT

3. CP SXC

II. Chi phí ngoài sản xuất

1. CP bán hàng

2. CP QLDN

Cộng

Đơn vị tính:.... So sánh KH/TH

112

PHỤ LỤC 10 Công ty: Đơn vị:

BÁO CÁO TÌNH HÌNH THỰC HIỆN KẾ HOẠCH LỢI NHUẬN Tháng…, quý…, năm… Đơn vị tính:....

Biến động Lượng Kế Thực Chỉ tiêu TH với Tổng hoạch hiện Lượng Giá giá KH số

Lượng tiêu thụ 1 2 3 4=3-1 5=2-1 6=3-2

Doanh thu

(-) Biến phí

Lợi nhuận gộp

(-) Định phí

Lợi nhuận trước thuế

PHỤ LỤC 11 Công ty: Đơn vị:

BÁO CÁO PHÂN TÍCH HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN ĐẦU TƯ Tháng…, quý…, năm… Đơn vị tính:....

Nội dung

Kế hoạch Thực hiện Chênh lệch

1. Tài sản

2. Doanh thu

3. Lợi nhuận

4. Tỷ suất lợi nhuận (3/2)

5. ROI (3/1)

6. RI

7. Chi phí cơ hội sử dụng vốn

8. Chi phí vốn (1x6)

9. EVA (3-7)

113

PHỤ LỤC 12 Công ty TNHH MTV cao su Dầu Tiếng

BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH

Năm 2014

Đơn vị tính: VND

Thuyết

Mã

Chỉ tiêu

Năm nay

Năm trước

minh

số

(2)

(4)

(5)

(3)

(1)

2.037.140.043.802

2.540.352.819.387

VI.22

Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ

3.605.766.038

5.593.973.827

VI.23

Các khoản giảm trừ doanh thu

2.033.534.277.764

2.534.758.845.560

10 Doanh thu thuần bán hàng và cung cấp dịch vụ

VI.24

1.462.194.026.193

1.606.194.543.827

11 Giá vốn hàng bán

VI.25

571.340.251.571

928.564.301.733

Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ

60.201.153.098

78.043.996.519

21 Doanh thu hoạt động tài chính

VI.26

11.629.687.926

7.634.444.081

Chi phí tài chính

VI.27

2.461.849.316

3.186.030.158

Trong đó: Chi phí lãi vay

41.387.132.799

45.107.668.900

Chi phí bán hàng

126.167.624.364

129.145.925.656

Chi phí quản lý doanh nghiệp

452.356.959.580

824.720.259.615

Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh

264.262.630.449

764.812.708.323

Thu nhập khác

VI.28

3.427.152.584

2.501.004.311

Chi phí khác

VI.29

260.835.477.865

762.311.704.012

Lợi nhuận khác

713.192.437.445

1.587.031.963.627

Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế

180.216.815.245

341.298.498.105

Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp

VI.30

Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại

532.975.622.200

1.245.733.465.522

Lợi nhuận sau thuết thu nhập doanh nghiệp