intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

luận văn: VAI TRÒ CỦA QUY LUẬT GIÁ TRỊ ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

Chia sẻ: Nguyễn Thị Bích Ngọc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:44

111
lượt xem
25
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nền kinh tế thị trường đã đưa thế giới bước vào vònh xoáy phát triển không ngừng trên mọi phương diện. Trong đó sự phát triển vượt trội của lĩnh vực kinh tế dẫ tạo tiền đề thúc đẩy các lĩnh vực khác phát triển, sự phát triển này thể hiện rõ nhất ở quá trình toàn cầu hoá, hội nhập kinh tế quốc tế …

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: luận văn: VAI TRÒ CỦA QUY LUẬT GIÁ TRỊ ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG Ở VIỆT NAM

  1. án Kinh t Chính tr LU N VĂN T T NGHI P TÀI: “VAI TRÒ C A QUY LU T GIÁ TR I V I S PHÁT TRI N KINH T TH TRƯ NG VI T NAM.” 1
  2. án Kinh t Chính tr M CL C Trang M U N I DUNG CHƯƠNG 1. QUY LU T TRÁ TR VÀ CÁC V N CÓ LIÊN QUAN 2 1. 1. Quy lu t giá tr và các v n có liên quan 2 1.1.1. khái ni m giá tr hàng hoá 2 1.1.2. Quy lu t giá tr – quy lu t kinh t căn b n c a s n xu t và trao i hàng hoá. 2 1.1.3. M i quan h gi a giá c , giá c th trư ng, giá c c quy n và giá tr hàng hoá. 2 1.1.4. Các quy lu t có liên quan và m i quan h c a chúng v i quy lu t giá tr . 4 1.2. Vai trò c a quy lu t giá tr . 7 CHƯƠNG 2. VAI TRÒ C A QUY LU T GIÁ TR IV IS PHÁT TRI N KINH T TH TRƯ NG VI T NAM. 9 2. 1. Khái ni m và c trưng c a n n kinh t th trư ng 9 2. 1. 1. Quá trình lưu thông v n chuy n ư c th c hi n ch y u b ng 9 phương th c mua bán v i ph m vi ngày càng m r ng, t qu c gia t i khu v c và qu c t . 2. 1. 2. Ngư i trao i hàng hoá ph i có quy n t do nh t nh khi tham gia trao i trên thương trư ng. 10 2.1.3. Ho t ng mua bán ph i ư c th c hi n thư ng xuyên n mh trên cơ 10 s m t k t c u h t ng t i thi u, vi c mua bán di n ra thu n l i an toàn. 10 2.1.4. N n kinh t hi n i bao g m nh ng doanh nhân bi t th ng nh t m c tiêu kinh t v i các m c tiêu chính tr – xã h i nhân văn 10 2.1.5. Có s qu n lý c a nhà nư c. 11 2. 2. Mô hình kinh t th trư ng nh hư ng XHCN v b n ch t và c u trúc. 11 2. 2. 1. Mô hình phát tri n kinh t th trư ng nh hư ng XHCN nư c ta. 14 2
  3. án Kinh t Chính tr 2. 2. 2. Vai trò c a quy lu t giá tr trong s phát tri n kinh t th trư ng nư c ta. 14 2. 2. 3. Th c tr ng quá trình h i nh p kinh t Vi t Nam trong nh ng năm qua và tri n v ng nh ng năm t i. 19 2.3. M t s v n s n xu t hàng hoá và quy lu t giá tr trong th i kỳ quá ti n lên CNXH vi t nam. 24 2. 3. 1. Chuy n s n xu t nông nghi p sang kinh t hàng hoá là yêu c u to l n c a phương th c s n xu t hàng hoá m t nư c ti n lên t n n s n xu t nh . 24 2. 3. 2. G n ch t quá trình s n xu t hàng hoá XHCN v i 3 quá trình cách m ng XHCN là quy lu t hình thành và phát tri n s n xu t hàng hoá nư c ta. 26 2. 3. 3. G n v i phân công h p tác nhà nư c XHCN là c i m th i i và là i u ki n phát tri n nhanh chóng s n xu t hàng hoá XHCN nư c ta. 27 2. 3. 4. Phát huy tác d ng c a quy lu t giá tr trong kinh t phi XHCN. 28 2. 3. 5. C n nâng cao ch t lư ng i ngũ ngu n nhân l c. 29 2. 3. 6. C n nâng cao vai trò qu n lý c a nhà nư c. 29 2. 3. 7. M t s gi i pháp gi i quy t mâu thu n nãy sinh gi a vi c phát tri n n n kinh t hàng hoá theo cơ ch th trư ng v i s phân hoá giàu nghèo dư i tác d ng c a quy lu t giá tr . 29 2. 4. Bài h c kinh nghi m t Trung qu c 25 năm c i cách và phát tri n thành t u và tri n v ng 35 2. 4. 1. Nh ng thành t u ch y u t ư c trong 25 năm qua v kinh t do áp d ng quy lu t tr m t cách có hi u qu . 35 2. 4. 2 Tri n v ng c a tình hình Trung Qu c trong nh ng th p niên u c a th k m i. 37 K T LU N. 39 3
  4. án Kinh t Chính tr PH N M U N n kinh t th trư ng ã ưa th gi i bư c vào vònh xoáy phát tri n không ng ng trên m i phương di n. Trong ó s phát tri n vư t tr i c a lĩnh v c kinh t d t o ti n thúc y các lĩnh v c khác phát tri n, s phát tri n này th hi n rõ nh t quá trình toàn c u hoá, h i nh p kinh t qu c t …bên c nh s phát tri n này v n t n t i nhi u v n như kh ng ho ng kinh t chu kỳ; suy thoái o c; phân hoá giàu nghèo …v y nh ng thành t u và t n t i trên ph i chăng b t ngu n t quy lu t giá tr . quy lu t giá tr là gì ?có vai trò như th nào, bi u hi n và tác ng ra sao n quá trình phát tri n kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa nư c ta ngày nay. C m ơn th y giáo ã giúp em hoàn thành t t tài này. 4
  5. án Kinh t Chính tr N I DUNG CHƯƠNG 1: QUY LU T GIÁ TR VÀ CÁC V N CÓ LIÊN QUAN 1.3. Quy lu t giá tr và các v n có liên quan 1. 1. 1. Khái ni m giá tr hàng hoá: Gía tr hàng hoá là lao ng xã h i k t tinh trong hàng hoá hay là chi phí lao ng xã h i c n thi t s n xu t hàng hoá. 1. 1. 2 Quy lu t giá tr - quy lu t kinh t căn b n c a s n xu t và trao i hàng hoá. Quy lu t giá tr là quy lu t kinh t căn b n c a s n xu t và lưu thông hàng hoá. N i dung c a quy lu t này: s n xu t và trao i hàng hoá th c hi n theo hao phí lao ng xã h i c n thi t. Hay nói cách khác: s n xu t và trao i hàng hoá ph i trên cơ s lao ng xã h i c n thi t s n xu t và tái s n xu t ra hàng hoá ó. Yêu c u c a quy lu t này: s n xu t, trao i hàng hoá ph i ư c ti n hành theo nguyên t c ngang giá. Nh ng ngư i s n xu t và trao i hàng hoá tuân theo m nh l nh c a giá c th trư ng. Thông qua s v n ng c a giá c th trư ng s th y ư c s ho t ng c a quy lu t giá tr . Giá c th trư ng lên xu ng xoay quanh giá tr hàng hoá và tr thành cơ ch tác ng c a quy lu t giá tr , Cơ ch này phát sinh tác d ng trên th trư ng thông qua c nh tranh, cung c u, s c mua c a ng ti n. i u này c t nghĩa vì sao khi trình bày quy lu t giá tr , m t quy lu t bao quát c b n ch t và các nhân t c u thành cơ ch tác ng c a nó. Do t m quan tr ng c a cơ ch tác ng và tăng ý nghĩa th c ti n c a quy lu t giá tr , nh ng năm g n ây, các nhà khoa h c th y c n ph i nh n m nh các nhân t c nh tranh, lư ng ti n c n thi t cho lưư thông và cung c u i v i s bi n ng c a giá c th trư ng và trình bày chúng thành các quy lu t kinh t riêng, song v nh n th c lý lu n, chúng ta cũng ch nên coi chúng là nh ng quy lu t phát sinh t quy nlu t giá tr , hi u thao nghĩa y c a quy lu t này. 1. 1. 3. M i quan h gi a giá c , giá c th trư ng, giá c c quy n và giá tr hàng hoá. Quy lu t giá tr bi u hi n qua các giai o n phát tri n c a ch nghĩa tư b n thành quy lu t giá c s n xu t( giai o n ch nghĩa tư b n t do c nh tranh) và thành quy 5
  6. án Kinh t Chính tr lu t giá c c quy n ( giai o n ch nghĩa tư b n c quy n). Nó ti p t c t n t i và ho t ng trong th i kỳ quá lên ch nghĩa xã h các nư c xã h i ch nghĩa các nư c và nư c ta. Ta xét m i quan h giũa giá c , giá c th trư ng, giá c c quy n v i giá tr hàng hoá: Gía c : là bi u hi n b ng ti n c a giá tr hàng hoá. Gía tr là cơ s c a giá c . Khi quan h cung c u cân b ng,giá c hàng hoá cao hay th p là giá tr c a hàng hoá quy t nh Trong di u ki n s n xu t hàng hoá, giá c hàng hoá t phát lên xu ngoay quanh giá tr tuỳ theo quan h cung c u, c nh tranh và s c mua c a ng ti n. S ho t ng c a quy lu t giá tr bi u hi n s lên xu ng c a giá c trên th trư ng. Tuy v y, s bi n ng c a giá c v n có cơ s là giá tr , m c d u nó thư ng xuyên tách r i giá tr . i u ó có th hi u theo hai m t: Không k quan h cung c u như th nào, giá c không tách r i giá tr xã h i. N u nghiên c u s v n ng c a giá c trong m t th i gian dài thì th y t ng s giá c b ng t ng só giá tr , vì b ph n vư t quá giá tr s bù vào b ph n giá c th p hơn giá tr (giá c ây là giá c th trư ng. Giá c th trư ng là giá c s n xu t gi a ngư i mua và ngư i bán tho thu n v i nhau). Giá c s n xuát là hình thái bi n tư ng c a giá tr , nó b ng chi phí s n xu t c a hàng hoá c ng v i l i nhu n bình quân. Trong giai o n tư b n t do c nh tranh do hình thành t su t l i nhu n bình quân nên hàng hoá không bán theo giá tr mà bán theo giá c s n xu t Gía tr hàng hoá chuy n thành giá c s n xu t không ph i là ph nh n quy lu t giá tr mà ch l bi u hi n c th c a quy lu t giá tr trong giai o n tư b n t do c nh tranh. Qua hai i m dư i ây s th y rõ i u ó: Tuy giá c s n xu t c a hàng háo thu c ngành cá bi t có th cao hơn ho c th p hơn giá tr , nhưng t ng giá tr s n xu t c a toàn b hàng hoá c a t t c các ngành trong toàn xã h i u b ng t ng giá tr c a nó. T ng s lơi nhu n mà các nhà tư b n thu ư c cũng b ng t ng s giá tr th ng dư do giai c p công nhân sáng t o ra. Giá c s n xu t l thu c tr c ti p vào giá tr . Gía tr hàng hoá gi m xu ng, giá c s n xu t gi m theo, giá tr hàng hoá tăng lên kéo theo giá c s n xu t tăng lên. 6
  7. án Kinh t Chính tr Giá c c quy n: Trong giai o n tư b n c quy n, t ch c c quy n ã nâng giá c hàng hoá lên trên giá c s n xu t và giá tr . Gía c c quy n b ng chi phí s n xu t c ng v i l i nhu n c quy n. L i nhu n c quy n vư t quá l i nhu n bình quân. Khi nói giá c c quy n thì thư ng hi u là giá c bán ra cao hơn giá c s n xu t và giá tr , ng th i cũng c n hi u còn có giá c thu mua r mà tư b n c quy n mua c a ngư i s n xu t nh , tư b n v a và nh ngoài c quy n. Gía c c quy n không xoá b gi i h n c a giá tr hàng hoá, nghĩa là giá c c quy n không th tăng thêm ho c gi m b t giá tr và t ng giá tr th ng dư do xã h i s n xu t ra; ph n giá c c quy n vư t quá giá tr chính là ph n giá tr mà nh ng ngư i bán ( công nhân, ngư i s n xu t nh , tư b n v a và nh …) m t i. Nhìn vào ph m vi toàn xã h i, toàn b giá c c quy n c ng v i giá c không c quy n v i th b ng toàn b giá tr . 1. 1. 4. Các quy lu t có liên quan và m i quan h c a chúng v i quy lu t giá tr . a/ Quy lu t lưu thông ti n t . Còn s n xu t hàng hoá thì còn lưu thông hàng hoá và lưu thông ti n t . Quy lu t lưu thông ti n t xu t hi n và t n t i là m t t t y u khách quan. N i dung c a quy lu t này th hi n m i quan h gi a lư ng ti n t phát hành v i các nhân t có liên quan. Các Mác trình bày n i dung c a quy lu t này qua côngh th c khái quát và công th c d ng c th c a nó: d ng khái quát, n i dung c a quy lu t này là: P.Q M = V Trong ó: M là lư ng ti n phát hành c n thi t cho lưu thông P là m c giá c hàng hoá, d ch v Q là kh i lư ng hàng hoá, d ch v em ra lưu thông V là vòng quay trung bình c a ng ti n cùng lo i d ng c th , khi Các Mác xem xét công th c khái quát g n v i các ch c năng thanh toán, g n v i tín d ng, công th c bi u di n n i dung quy lu t này là: 7
  8. án Kinh t Chính tr (1) - (2) - (3) + (4) M = (5) Trong ó: (1) là t ng giá c hàng hoá, d ch v em bán (2) là t ng giá c hàng hoá, d ch v bán ch u (3) là t ng giá c hàng hoá, d ch v kh u tr cho nhau (4) t ng giá c hàng hoá, d ch v n kỳ thanh toán (5) là vòng quay trung bình c a ti n t cùng tên g i. T công th c trên có th tìm th y nh ng nhân t có quan h n lư ng ti n phát hành, trong ó: M t l thu n v i (1) và (4) và t l ngh ch v i (2), (3) và (5). C n ý th c r ng quy lu t lưu thông ti n t như ã phân tích trên là quy lu t lưu thông c a ti n (vàng). Khi v n d ng quy lu t này trong i u ki n ti n gi y thì tình hình có s khác i nh t nh. Vì ti n gi y không có tác d ng t i u ch nh qua hai kênh lưu thông và tích lu như ti n (vàng). B i v y, quy lu t này có hi u l c trong i u ki n ti n gi y ph i r t coi tr ng khi i u khi n và kh ng ch lư ng ti n gi y phát hành cho lưu thông. Trong n n kinh t th trư ng hi n i làm xu t hi n nhi u lo i ti n như: Ti n m t, ti n i n t . Vi c tính toán lư ng ti n phát hành s ph c t p hơn nhi u nên quy lu t lưu thông ti n t c a Các Mác mang nhi u ý nghĩa v m t nh tính hơn là v m t nh lư ng. B i v y, khi v n d ng c n lưu ý c i m này, nh t là khi n n kinh t t n t i nhi u thành ph n, h th ng ngân hàng, trình chuyên môn và cơ s v t ch t chưa ư c hi n i hoá, chưa phù h p v i trình và thông l qu c t . b/ Quy lu t cung c u hàng hoá, d ch v Lý lu n và th c ti n u kh ng nh: nơi nào có nhu c u thì nơi ó cũng xu t hi n lu ng cung ng hàng hoá, d ch v hình thành m i quan h cung c u. M i quan h nhân qu gi a cung và c u liên t c ti p di n trên th trư ng, t n t i m t cách khách quan, cl p i v i ý th cc a con ngư i ư c g i là quy lu t cung c u. S ho t ng c a quy lu t này th hi n cơ ch v n ng gi a giá c th trư ng và giá tr hàng hoá thông qua các trư ng h p: cung b ng c u, cung l n hơn c u và cung nh hơn c u: 8
  9. án Kinh t Chính tr Khi cung b ng c u thì giá c b ng giá tr hàng hoá trong s n xu t Khi cung l n hơn c u thì giá c th p hơn giá tr hàng hoá trong s n xu t Khi cung nh hơn c u thì giá c cao hơn giá tr hàng hoá trong s n xu t Vai trò c a quy lu t cung c u:Quy lu t cung c u gi i thích rõ nh t, chính xác nh t vì sao gi a giá tr và giá c th trư ng l i không ăn kh p v i nhau, t o i u ki n cho quy lu t giá tr có cơ ch ho t ng. Tuy cung c u không tr c ti p quy t nh s hình thành giá tr hàng hoá, nhưng nó cũng nh hư ng gián ti p n chu kỳ s n xu t sau i v i vi c hình thành giá tr hàng hóa, thông qua tác ng c a th trư ng làm thay i i u ki n s n xu t và thay i năng su t lao ng, giúp các giám c có nh ng quy t nh năng ng, linh ho t trong s n xu t, kinh doanh và trong ký k t các h p ng kinh t c/ Quy lu t c nh tranh C nh tranh là s ganh ua, u tranh v kinh t gi a nh ng ngư i s n xu t v i nhau, gi a ngư i s n xu t v i ngư i tiêu dùng hàng hoá và d ch v , nh m giành ư c nh ng i u ki n thu n l i trong s n xu t và tiêu dùng thu ư c nhi u l i ích nh t cho mình. Nh ng ngư i s n xu t, tiêu th có i u ki n khác nhau v trình trang b k thu t, chuyên môn, không gian, môi trư ng s n xu t, i u ki n nguyên v t li u v. v. nên chi phí lao ng cá bi t khác nhau. K t qu có ngư i lãi nhi u, ngư i lãi ít, ngư i phá s n. giành l y các i u ki n thu n l i trong s n xu t và tiêu th s n ph m bu c h ph i c nh tranh. C nh tranh có hai lo i: C nh tranh lành m nh và c nh tranh không lành m nh. C nh tranh lành m nh là dùng tài năng c a mình v kinh t và qu n lý tăng năng su t, ch t lư ng và hi u qu , v a có l i cho nhà kinh doanh, v a có l i cho xã h i. C nh tranh không lành m nh là dùng nh ng th o n phi o c, vi ph m pháp lu t (tr n thu , nâng giá…) có h i cho xã h i và ngư i tiêu dùng. Quy lu t c nh tranh có tác d ng ào th i cái l c h u, bình tuy n cái ti n b thúc y xã h i phát tri n. Tóm l i: Nghiên c u các quy lu t giá tr , lưu thông ti n t và cung c u không ch nh n th c l c lư ng khách quan chi ph i cơ ch th trư ng, mà còn có ý nghĩa i 9
  10. án Kinh t Chính tr v i vi c th c hi n ch c năng qu n lý hai t ng qu n lý kinh t vĩ mô c a nhà nư c và qu n lý kinh t vi mô c a các doanh nghi p. Có th khái quát m i quan h gi a các quy lu t kinh t c a n n kinh t th trư ng qua sơ sau: Quy lu t giá tr Quy lu t lưu Quy lu t c nh tranh Quy lu t cung c u thông ti n t T sơ trên cho th y không th làm ch kinh t th trư ng và cơ ch v n hành c a nó n u không n m b t và v n d ng m t cách t ng h p các quy lu t kinh t nói trên trong kinh t và qu n lý kinh t . Cũng t sơ trên cho th y các quy lu t c nh tranh, quy lu t lưu thông ti n t , quy lu t cung c u ch là nh ng quy lu t kinh t phái sinh t quy lu t giá tr . Nó có tác d ng b sung và thông qua b sung t o ra v p cho s ho t ng hay t o ra cơ ch ho t ng c a quy lu t giá tr . T ó c n phê phán nh ng quan i m không úng khi h cư ng i u quá áng, th m chí th a nh n quy lu t cung c u mà không th a nh n quy lu t giá tr v i tư cách là quy lu t kinh t căn b n c a s n su t và trao i hàng hoá ã ư c các nhà kinh t chính tr tư s n c i n và Các Mác phát hi n và hoàn thi n quy lu t này. 1. 2. Vai trò c a quy lu t giá tr . Trong n n kinh t hàng hoá, quy lu t giá tr có nh ng vai trò sau: a/ i u ti t s n su t và lưu thông hàng hoá. Trong n n kinh t hàng hoá thư ng x y ra tình hình: Ngư i s n xu t b ngành này xô vào ngành khác, quy mô s n xu t c a ngành này ư c thu h p, trong khi ngành khác l i ư c m r ng, làm cho tư li u s n xu t và s c lao ng ư c phân b l i gi a các ngành. Hi n tư ng này ư c g i là s i u ti t s n xu t. S i u ti t này ư c hình thành m t cách t phát, thông qua s bi n ng c a giá c trên th trư ng. 10
  11. án Kinh t Chính tr Có th hi u vai trò i u ti t này thông qua nh ng trư ng h p bi n ng quan h cung c u x y ra trên th trư ng: Khi cung nh hơn c u, s n ph m không tho mãn nhu c u xã h i, giá c cao hơn giá tr , hàng hoá bán ch y v i lãi cao, ngư i s n xu t m r ng quy mô s n xu t, nh ng ngư i trư c ây s n xu t hàng hoá khác, nay chuy n sang s n xu t hàng hoá này. Như v y, tư li u s n xu t và s c lao ng ư c chuy n và ngành này nhi u hơn vào các ngành khác. Khi cung l n hơn c u, s n ph m làm ra quá nhi u so v i nhu c u xã h i, giá c th p hơn giá tr , hàng hoá bán không ch y, có th l v n, tình hình ó bu c ngư i s n xu t ngành này thu h p quy mô s n xu t hay chuy n sang ngành khác, làm cho tư li u s n xu t và s c lao ng gi m i ngành này mà tăng ngành khác mà h th y có l i hơn. Như v y là theo “m nh l nh” c a giá c th trư ng lúc lên, lúc xu ng xoay quanh giá tr , khi n cho ngành s n xu t khác có l i hơn ngành s n xu t này, mà có s di chuy n tư li u s n xu t và s c lao ng t ngành này sang ngành khác, quy mô s n xu t c a ngành khác ư c m r ng nhanh hơn ngành này. i u ó làm cho tư li u s n xu t và s c lao ng b vào t ng ngành trong t ng lúc có xu hư ng phù h p v i yêu c u c a xã h i. ó là bi u hi n vai trò i u ti t c a quy lu t giá tr , t o nên nh ng t l cân i nh t nh gi a các ngành s n xu t. Nhưng vì s n xu t trong i u ki n ch tư h u c nh tranh vô chính ph nên nh ng t l hình thành m t cách t phát ó thư ng xuyên b phá v và gây ra nh ng lãng phí v c a c i xã h i. Vì v y, cân i ó ch là hi n tư ng t m th i. Quy lu t giá tr không ch i u ti t s n xu t hàng hoá, mà còn i u ti t c lưu thông hàng hoá. Gía c c a hàng hoá hình thành m t cách t phát theo quan h cung c u. Cung và c u có nh hư ng l n n giá c , nhưng giá c cũng có tác d ng khơi thêm lu ng hàng, thu hút lu ng hàng t nơi giá th p n nơi giá cao. Vì th lưu thông hàng hoá cũng do quy lu t giá tr i u ti t thông qua s lên xu ng c a giá c xoay chung quanh giá tr . 11
  12. án Kinh t Chính tr CHƯƠNG 2. VAI TRÒ C A QUY LU T GIÁ TR IV I S PHÁT TRI N KINH T TH TRƯ NG VI T NAM. 2. 1. Khái ni m và c trưng c a kinh t th trư ng Kinh t th trư ng là n n kinh t có các c trưng sau ây: 2.1.1. Quá trình lưu thông v t ch t ư c th c hi n ch y u b ng phương th c mua bán v i ph m vi ngày càng m r ng, t qu c gia t i khu v c và qu c t . a/ Lưu thông v t ch t trong kinh t là s chuy n d ch k t qu s n xu t t khâu này n khâu khác c a quá trình tái s n xu t m r ng c a xã h i. S lưu thông v t ch t này bao g m: S lưu thông v t ch t t khâu này n khâu khác trong h th ng các khâu c a quá trình s n xu t. Ch ng h n bông ư c chuy n t các trang tr i tr ng bông t i nhà máy s i, sơ ư c chuy n t i nhà máy d t;S lưu thông v t ch t t s n xu t t i tiêu dùng. Ch ng h n qu n áo ư c chuy n t các công ty may n ngư i m c; bánh mỳ ư c chuy n t các lò bánh mỳ n ngư i ăn. S dĩ có s luân chuy n v t ch t trong n n kinh t qu c dân là do có s phân công chuyên môn hoá nh m t o ư c năng su t lao ng xã h i cao. Do chuyên môn hoá, m i khâu s n xu t ch th c hi n th c hi n m t ph n c a quá trình s n xu t. K t qu t o ra m i khâu chưa ph i là thành ph m và c n ph i ư c gia công ti p khâu li n k . Mu n v y, chúng ph i ư c chuy n d ch. b/ S luân chuy n v t ch t trong quá trình s n xu t có th ư c th c hi n ư c b ng nhi u cách: Chu chuy n n i b : chu chuy n trong doanh nghi p, như s i ư c chuy n t phân xư ng s i qua phân xu ng d t, v i ư c chuy n t phân xư ng d t sang phân xư ng nhu m, in hoa… Chu chuy n qua mua bán, khi ó,các phân xư ng nói trên tr thành các doanh nghi p c l p, thu c các ch riêng r . Theo lý thuy t trên, ch có s luân chuy n theo phương th c mua bán m i ư c g i là kinh t th trư ng, trong ó mua bán là s trao i ngang giá tr . S trao i là k t qu t t y u c a phân công lao ng xã h i. Nhưng trao i theo cách nào l i tuỳ thu c vào ch xã h i. Trao i ngang giá tr ho c s mua bán ch x y ra khi xu t 12
  13. án Kinh t Chính tr hi n tư h u. Khi chưa xu t hi n tư h u v tư li u s n xu t, vi c trao i ít x y ra, nhưng n u có, cũng ch là s san x , như ng nh n, p i cho nhau gi a các thành viên c a nh ng c ng ng nguyên thu . Do ó, m t trong nh ng d u hi u c a n n kinh t th trư ng là s trao i ngang giá. c/ S trao i ch y u b ng phương th c mua bán có nghĩa là: Qúa n a s ch ng lo i s n ph m ư c trao i b ng phương th c mua bán. V i m i ch ng lo i s n ph , t l lưu thông b ng phương th c mua bán chi m quá n a t ng s s n ph m ó trong luân chuy n. Ph m vi lưu thông r ng l n, không bó h p trong c ng ng làng xã, mà m r ng ra c nư c và xuyên qu c gia và h i nh p qu c t . 2. 1. 2 Ngư i trao i hàng hoá ph i có quy n t do nh t nh khi tham gia trao i trên thương trư ng. a/ Quy n t do ph i ư c th c hi n trên ba m t sau ây: T do l a ch n n i dung trao i. Có nghĩa là, n n kinh t ư c g i là n n kinh t th trư ngch khi nào trong n n kinh t ó, ngư i tham gia trao i có quy n ch n cái mà mình c n bán hay c n mu. B i vì, n u không như th , hành vi mua bán s không còn úng nghĩa c a nó n a;T do ch n i tác trao i. Có nghĩa là, ngư i tham gia th trư ng có quy n bán cho hay mua c a ngư i mà mình mu n; T do tho thu n giá c trao i. b/ S t do nêu trên ch có tính tương i: S dĩ như v y là vì, v lý thuy t, không có t do tuy t i. V th c t , n u có ai ó ư c t do tuy t i thì s có ngư i khác m t t do. Vì th , m i thành viên tham gia th trư ng ch có th có t do nh t ng mà thôi. 2.1.3. Ho t ng mua bán ph i ư c th c hi n thư ng xuyên n nh, trên cơ s m t k t c u h t ng t i thi u, vi c mua bán di n ra thu n l i, an toàn. Tính thư ng xuyên, n nh th hi n th i gian và a i m di n ra ho t ng mua bán. Không th g i m t n n kinh t nh t th i, b p bênh, chưa nh hình t ch c và a ch …là n n kinh t th trư ng ư c. Ngoài ra, s n nh và thư ng xuyên còn c n ư cb o m b ng m t k t c u h t ng nh t nh, quá trình mua bán t ư c m c ích cu i cùng là chuy n giao giá tr s d ng. 13
  14. án Kinh t Chính tr 2. 1. 4 N n kinh t hi n i bao g m nh ng doanh nhân bi t th ng nh t m c tiêu kinh t v i các m c chính tr -xã h i nhân văn. c trưng này nói lên r ng, ngay nay không có n n kinh t nào ư c g i là kinh t th trư ng mà trong lòng nó l i g m nh ng doanh nhân ch biét ph n u cho m t m c tieu là l i nhu n c trưng trên là k t qu c a s t ng tr i c a nhi u th h doanh nhân, trong ó ngư i s n xu t, kinh doanh giác ng ư c chân lý “làm phúc cũng như làm giàu”, hi u sâu s c r ng tính nhân văn, nhân o giàu có và b n v ng. Tính nhân văn, nhân o c a n n kinh t m i nư c, m i th i kỳcó th có nh ng n i dung riêng, xu t phát t l ch s , trình phát tri n kinh t , b n ch t giai c p c a xã h i …c a m i nư c, trong m i th i kỳ nh t nh. Tuy v y, tính chung nh t c a nó th hi n s tôn tr ng c a ho t ng kinh t i v i l i ích toàn di n và lâu dài c a t nư c, c a c ng ng, c a dân t c, g n kinh t v i b o v tài nguyên thiên nhiên và môi trư ng, v i qu c phòng và an ninh, v i phát tri n y t , văn hoá, giáo d c và b o tr xã h i, kinh t không thu n tuý ch y theo l i nhu n cá nhân, nh t th i theo u i l i nhu n b ng b t c giá nào. 2.1.5. Có s qu n lý c a nhà nư c. c trưng này m i hình thành các n n kinh t th trư ng trong vài th p k g n ây, do nhu c u không ch c a nhà nư c, xu t phát t l i ích c a giai c p c m quy n mà còn do nhu c u c a chính m i thành viên tham gia kinh t th trư ng. Nhà nư c ư c coi như là nhân t b o m cho n n kinh t th trư ng có ư c các c trưng nêu trên. Nói cách khác là, ngày nay không có n n kinh t nào ư c g i là kinh t th trư ng mà không có s qu n lý c a nhà nư c. 2. 2. Mô hình kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa v b n ch t và c u trúc c a nó. V b n ch t: Kinh t th trư ng là m t ki u t ch c n n kinh t v a d a trên nh ng nguyên t c và quy lu t c a kinh t th trư ng, v a d a trên nguyên t c và m c tiêu c a xã h i ch nghĩa, g m hai nhóm nhân t cơ b n ư c k t h p v i nhau, t n t i trong nhau, xâm nh p và b sung cho nhau, ó là các nhân t cơ b n c a kinh t th trư ng và nhóm các nhân t c a xã h i ang nh hư ng xã h i ch nghĩa. Nói cách 14
  15. án Kinh t Chính tr khác, nó là m t ki u t ch c kinh t ư c k t h p gi a cái chung (kinh t th trư ng) và cái c thù là xã h i ch nghĩa, trong ó cái c thù quy nh tính ch t c a t ch c kinh t ó. B n ch t kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa ã quy nh vi c t ch a n n kinh t theo b n nguyên t c cơ b n sau: Nguyên t c v s h u: V i tính a d ng v hình th c, trong ó s h u nhà nư c gi vai trò ch o; Nguyên t c v cơ ch v n hành: Cơ ch th trư ng có s qu n lý c a nhà nư c b ng pháp lu t, k ho ch, chính sách và các công c khác. Nhà nư c nói ây là nhà nư c xã h i ch nghĩa, nhà nư c c a dân do dân và vì dân;Nguyên t c v phân ph i thu nh p: Th c hi n s k t h p ch t ch nguyên t c phân ph i c a ch nghĩa xã h i (phân ph i theo lao ng, phân ph i thông qua phúc l i xã h i) và nguyên t c phân ph i c a kinh t th trư ng như phân ph i theo giá tr s c lao ng, phân ph i theo v n, theo tài s n; K t h p hài hoà gi a văn hoá truy n th ng dân t c và văn hoá hi n i có ch n l c, trong ó văn hoá dân t c là g c. * Các lu n i m c a kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa xét v c u trúc:T b n ch t và nguyên t c cơ b n ã phân tích trên có th hình dung, kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa v m t c u trúc th hi n rõ các i m sau: M t là: D a trên tính a d ng v hình th c s h u và do ó a thành ph n kinh t , trong ó kinh t nhà nư c mà doanh nghi p nhà nư c là m t b ph n gi vai trò ch o. c i m này có tác d ng t o ti n cho t do kinh t (t do c nh tranh, t do kinh doanh và t ch ) mà thi u nó kinh t th trư ng không th t n t i và phát tri n ư c. Hai là: D a trên m t l c lư ng s n xu t sao cho thúc y tăng trư ng cao và lâu b n, i t t vào nh ng ngành, lĩnh v c kinh t mũi nh n c a th i i, s m hình thành cơ c u th trư ng ng b . T t c ư c tri n khai theo hư ng ưu tiên cho s hình thành các nhân t xã h i ch nghĩa. Ba là: L y cơ c u kinh t như m t h th ng m c trong l n ngoài t n t i và phát tri n kinh t th trư ng. m c a h th ng kinh t tuỳ thu c vào trình phát tri n c a l c lư ng s n xu t, các thành ph n kinh t ,t c chuy n d ch cơ c u kinh t và vai trò qu n lý vĩ mô c a nhà nư c. Thích ng v i c trưng này là chi n lư c hư ng m nh v xu t kh u, chuy n giao công 15
  16. án Kinh t Chính tr ngh m i; ng th i v i vi c s n xu t thay th nh p kh u nh ng hàng hoá ta có i u ki n và l i th . B n là: Kinh t th trư ng t n t i và phát tri n theo nh hư ng xã h i ch nghĩa ư c th c hi n qua vai trò ch o trong th c t c a khu v c kinh t nhà nư c; qua vi c gi gìn và phát huy truy n th ng b n s c dân t c Vi t Nam và qua vai trò qu n lý kinh t vĩ mô c a nhà nư c xã h i ch nghĩa. Như ta ã bi t h u h t các nư c i theo kinh t th trư ng hi n i u có s h u nhà nư c và do ó có khu v c kinh t nhà nư c. Song m t v n có ý nghĩa v nguyên t c là c n phân bi t s khác nhau v b n ch t gi a kinh t th trư ng nư c ta và kinh t nhà nư c các nư c khác v nh hư ng phát tri n kinh t th trư ng. Tính nh hư ng xã h i ch nghĩa c a kinh t th trư ng, ngoài vai trò ch oc a kinh t nhà nư c m b o, còn m t y u t không kém ph n quan tr ng,n u không mu n nói là quy t nh, ó là s tác ng c a nhà nư c thông qua vai trò qu n lý vĩ mô i v i n n kinh t th trư ng. V i tư cách là cái chung c a kinh t th trư ng hi n i, vai trò nói trên c a nhà nư c thì các nư c u có, nhưng nư c ta, vai trò ó có s khác bi t. Có l ngoài s khác nhau v trình phát tri n c a kinh t th trư ng, v kinh nghi m và trình qu n lý vĩ mô c a nhà nư c, ph i k n s khác nhau cơ b n là tính ch t c a nhà nư c pháp quy n. M t bên là nhà nư c xã h i ch nghĩa mà tính ch t c a nó là c a dân, do dân và vì dânvà quy n l c c a nó th hi n h th ng lu t pháp d a trên s th ng nh t có phân công gi a ba quy n l p pháp, hành pháp, tư pháp và tư pháp, t ng bư c ư c hi n th c hoá. Còn nhà nư c trong n n kinh t th trư ng tư b n ch nghĩa, m c dù v n t n t i hai tính ch t: tính giai c p và tính nhân dân, nhưng tính tr i thu c v giai c p tư s n, mà nhà nư c là công c ph c v l i ích c a giai c p c m quy n. Chính s khác nhau này là các mb o khu v c kinh t nhà nư c gi ư c vai trò ch o; là các m b p cho b n s c dân t c ư c gi gìn và phát huy úng hư n; là các m b o cho phép phát huy ư c ưu th tích c c và kh c ph c nh ng m t tiêu c c c a kinh tée th trư ng, nh t là v m t xã h i, môi sinh, thong qua cá chính sách thu , chính sách xã h i c a nhà nư c xã h i ch nghĩa. Ph n u cho c trưng này tr thành hi n th c, s c v ch hành lang, t o môi trư ng kinh t , chính tr , xã h i thu n l i cho các ch th thu c các thành 16
  17. án Kinh t Chính tr ph n kinh t , ưa n n kinh t th trư ng phát tri n theo úng nh hư ng xã h i ch nghĩa ã ch n là ván r t bưc xúc và không d dàng. B n như c i m nói trên có quan h bi n ch ng v i nhau, m i c di m có v trí tưong i nh t nh c a nó, song c i m th nh t và c i m th tư có ý nghĩa cbi t quan tr ng, n u không mu n nói là có ý nghĩa quy t nh i v i s t n t i và phát tri n kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa nư c ta. 2.2.1. Mô hình phát tri n kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩa nư c ta. Vi t nam v i tư cách là nư c phát tri n mu n v kinh t th trư ng, l i di n ra trong b i c nh th i i m i khác nhièu so v i trư c. n m b t” cơ h i’, vư t qua “thách th c”, rút ng n kho ng cách l c h u, “t t h u” xa so v i các nư c, gi v ng ng hư ng xã h i ch nghĩa ã ch nh, không th phát tri n theo mô hình kinh t th trư ng c io n, mà nên ch n mô hình phát tri n kinh t th trư ng rút ng n, hi n i là thích h p. T t nhiên không hoàn toàn gi ng như các nư c ã i theo mo hình này, nh t là v tính nh hư ng xã h i ch nghĩa c a nó. Mô hình phát tri n kinh t th trư ng nh hư ng xã h i ch nghĩ nư c ta bao g m các c trưng ch y u sau:Phát tri n trong s k t h p hài hoà gi a quy lu t phát tri n tu n t v i quy lu t phát tri n nh y v t; Phát tri n cùng m t lúc ba trình phát tri n c a hình thái kinh t hàng hoá, ó là kinh t hàng hoá gi n ơn, kinh t th trư ng t do(c i n) và kinh t th trư ng h n h p(hi n i). T t nhiên, trong t ng th i i m, tính tr i c a m i trình d có khác nhau; Phát tri n trong s k t h p hài hoà gi a s c m nh dân t c và s c m nh th i d i, coi tr ng vi c k t h p vai trò thúc y s ra i các nhân t c a kinh t th trư ng và vai trò qu n lý vĩ mô c a nhà nư c xa h i ch nghĩa trong qúa trình chuy n sang kinh t th trư ng hi n i. Ba c trưng nói trên có quan h m t thi t v i nha, trong ó c trưng th ba có ý nghĩa quy t nh. 2.2.2. Vai trò c a quy lu t giá tr trong s phát tri n kinh t th trư ng nư c ta. Theo văn ki n ih i ng IX” ngvà nhà nư c ta ch trương th c hi n nh t quán và lâu dài chính sách phát tri n n n kinh t hàng hoá nhi u thành ph n, v n 17
  18. án Kinh t Chính tr hành theo cơ ch th trư ng, có s qu n lý c a nhà nư c theo nh hư ng xã h i ch nghĩa”. V i các c trưng c a mô hình này như ã nói trên, các quy lu t kinh t ư c phép phát huy tác d ng c a nó trong ó quy lu t giá tr óng vai trò là quy lu t kinh t căn b n chi ph i toàn b s phát tri n c a n n kinh t . Như ã phân tích trên, quy lu t giá tr có vai trò l n trong n n s n xu t hàng hoá. V i mô hình kinh t như nư c ta hi n nay, quy lu t giá tr ã óng góp vào s phát tri n n n kinh t th trư ng nư c ta qua các vai trò sau: a/ Thúc y l c lư ng s n xu t phát tri n. M t nguyên t c căn b n c a kinh t th trư ng là trao i ngang giá t c là th c hi n s trao i hàng hoá thông qua th trư ng, s n ph m ph i tr thành hàng hoá. Nguyên t c này òi h i tuân th quy lu t giá tr _ s n xu t và trao i hàng hoá ph i d a trên cơ s th i gian lao ng xã h i c n thi t. C th :Xét t m vi mô: M i cá nhân khi s n xuát các s n ph m u c g ng làm cho th i gian lao ng cá bi t nh hơn th i gian lao ng xã h i; Xét t m vĩ mô:M i doanh nghi p u c g ng nâng cao năng su t lao ng, ch t lư ng s n ph m, gi m th i gian lao ng xã h i c n thi t. Do v y, m i ngư i ph i luôn t hoàn thi n mình, nâng cao trình chuyên môn c a mình. M i doanh nghi p ph i c g ng c i ti n may móc, m u mã, nâng cao tay ngh lao ng. N u không, quy lu t giá tr ây s th c hi n vai trò ào th i c a nó: lo i b nh ng cái kém hi u qu , kích thích các cá nhân\, nghành, doanh nghi p phát huy tính hi u qu . T t y u i u ó d n t i s phát tri n c a l c lư ng s n xu t mà trong dó i ngũ lao ng có tay ngh chuyên môn ngày càng cao, công c lao ng luôn luôn ư c c i ti n. Và cùng v i nó, s xã h i hoá, chuyên môn hoá l c lư ng s n xu t cũng ư c phát tri n. b/ Nâng cao tính c nh tranh c a n n kinh t . Vi c chuy n t ch t p trung quan liêu bao c p sang n n kinh t th trư ng thì cùng v i nó là vi c lo i b cơ ch xin cho, c p phát, b o h trong ho t ng s n xu t kinh doanh. M i doanh nghi p ph i t h ch toán, không b ràng bu c quá áng b i các ch tiêu ss n xu t mà nhà nư c ưa ra và ph i t nghiên c u tìm ra th trư ng phù h p v i các s n ph m c a mình; th c hi n s phân o n th trư ng xác nh 18
  19. án Kinh t Chính tr t n công vào âu, b ng nh ng s n ph m gì. M t khác, cùng v i xu hư ng công khai tài chính doanh nghi p giao d ch trên sàn giao d ch ch ng khoán, thúc y ti n trình gia nh p AFTA, WTO; m i cá nhân, m i doanh nghi p u ph i nâng cao s c c nh tranh c a mình có th ng v ng khi bão táp c a qúa trình h i nh p qu c t p n. S c c nh tranh ư c nâng cao ây là nói n s c c nh tranh gi a các doanh nghi p trong nư c v i doanh nghi p trong nươc, gi a doanh nghi p trong nư c v i doanh nghi p nư c ngoài, gi a các cá nhân trong nư c v i cá nhân trong nư c, gi a cá nhân trong nư c v i cá nhân n oc ngoài (cũng có th coi ây là h qu t t y u c a s phát tri n c a l c lư ng s n xu t) c/ T o nên s năng ng c a n n kinh t th trư ng Vi t Nam. C nh tranh gay g t s ưa n m t h qu t t y u là làm cho n n kinh t năng ng lên. Vì trong c nh tranh, m i ngư i s tìm cho mình m t con ư ng i m i trong m t lĩnh v c s n xu t, kinh doánhao cho t o nên s s n xu t hi u qu nh t. Các con ư ng ó s vô vàn khác nhau,các con ư ng ó luôn t o ra nh ng lĩnh v c s n xu t m i. Và hơn n a, c nh tranh năng d ng s làm cho s n ph m hàng hoá a d ng v m u mã, nhi u v s lư ng, cao v ch t lư ng. B i vì, s ào th i c a quy lu t giá tr s ngày càng làm cho s n ph m hoàn thi n hơn, mang l i nhi u lơi ích cho ngư i tiêu dùng. S năng ng còn th hi n s phát tri n nhi u thành ph n kinh t . B i vì, vi c phát tri n nhi u thành ph n kinh t có tác d ng thu hút ngu n nhân l c vào các thành ph n kinh t , phát huy n i l c, t n d ng n i l c ss n xu t ra nhi u hàng hoá thu l i nhu n(lơi nhu n siêu ng ch, lơi nhu n c quy n) hay nang cao trình ss n xu t trong m t ngành, m t lĩnh v c nh t nh. d/ Thúc y quá trình h i nh p qu c t . V i m c ích tìm ki m l i nhu n, siêu l i nhu n. S u tư trong nư c và u tư ra nư c ngoài ngày càng phát tri n, hay nói cách khác là thúc y quá trình h i nh p qu c t . M i nư c u có nh ng ưu th , l i th riêng. Do th i gian và trình xu t phát i m c a n n kinh t khác nhau nên khi nư c này c n v n thì nư c kia l i th a. Do t c phát tri n khác nhau nên khi nư c này phát tri n thì nư c kia l i quá l c h u; do s phân b tài nguyên khác nhau nên nư c này có i u ki n s n xu t cía này, 19
  20. án Kinh t Chính tr nư c kia có i u ki n s n xu t cái kiavà t o ra m t l i th so sánh trên thương trư ng. i u này thúc y s chuyên môn hoá, hi p tác hoá s n xu t có chi phí s n xu t thaaps và tuân theo s i u ti t c a quy lu t giá tr , chi phí s n xu t th p s làm cho giá c th p, và do ó th ng trên thương trư ng. e/ Thúc y s chuy n d ch cơ c u kinh t . Xã h i hoá kinh t và h i nh p kinh t ã hình thành m t cơ c u kinh t h p lý v nghành cũng như trên a bàn lãnh th , gi i quy t m i quan h v lơi ích phát tri n gi a toàn c c v i b ph n, u tư có tr ng i m t ng th i kỳ và g n v i th trư ng th gi i. Các thành ph n kinh t ư c ng viên tham gia kinh t i ngo i theo s quy nh và phân công h p lý, l y s n xu t làm khâu tr ng tâm. T t c các tác ng tích c c trên ư c th hi n r t rõ trong th c t :M t là:th hi n s gia tăng i ngũ giáo sư, ti n sĩ, i ngũ k sư, công nhân lao ng lành ngh . S lao ng có trình i h c, cao ng ngày càng gia tăng. Vi c các nghiên c u sinh Vi t Nam o t các gi i cao nư c ngoài và các cu c thi qu c t ngày càng nhi u. Máy móc trang thi t b cũng ngày càng ư c nâng cao v ch t lư ng. Ch trương y m nh nghiên c u khoa h c trong sinh viên ã t ư c nh ng k t qu áng khích l . H qu t t y u c a s phát tri n l c lư ng s n xuât ã d n t i s trao i qu c t v lao ng. Th c t nư c ta: Nh ng năm 80 tr v trư c, Vi t Nam ch y u xu t kh u lao ng lành ngh sang Liên Xô cũ và ông Âu, n nay v n còn kho ng 300 ngàn lao ng l i. Hi n nay, th trư ng xu t kh u lao ng ã m r ng sang các nư c khác: Hàn Qu c và m t s nươc châu á. Trong nh ng năm u th k XXI, Vi t Nam v n s là nư c th a lao ng nên s là m t th trư ng xu t kh u s c lao ng trong khu v c. Th trư ng nh p kh u lao ng Vi t Nam Lào, Nh t B n, Hàn Qu c, ài Loan Li Bi, trong ó th trư ng ài Loan v n ang c n khá nhi u lao ng n cho các công vi c n i tr gia ình, chăm sóc ngư i già và tr em. Ngành lao ng ang t p trung nghiên c u phát tri n th trư ng Nga và các nư c ông Âu, khu v c ông Nam á, Thái Bình Dương, Trung ông và châu Phi, t ng bư c ti p c n th trư ng M và B c M . Chính ph ang r t coi tr ng vi c duy trì và y m nh công tác xu t kh u s c lao ng. Qu n lý vi c xu t kh u s c lao ng ư c giao cho c c qu n lý lao ng v i 20
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
6=>0