intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE

Lý thuyết môn quản trị nhân sự

Chia sẻ: Le Nguyen | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:90

158
lượt xem
48
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Từ khi con người xuất hiện và biết hợp thành tổ chức thì vấn đề quản trị bắt đầu xuất hiện. Xã hội càng phức tạp, đa dạng, đông đảo bao nhiêu thì vai trò của nhà quản trị càng quan trọng bấy nhiêu, và một trong những vấn đề mấu chốt của quản trị vẫn là quản trị con người (quản trị nhân sự). Một tổ chức hay một công ty dù có nguồn tài chánh dồi dào, tài nguyên phong phú với hệ thống máy móc thiết bị hiện đại, công nghệ tiên tiến… đi chăng nữa cũng...

Chủ đề:
Lưu

Nội dung Text: Lý thuyết môn quản trị nhân sự

  1. Trường Đại học Lao động-Xã hội BÀI GIẢNG QUẢN TRỊ NHÂN SỰ
  2. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn CHÖÔNG I NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG VEÀ QUAÛN TRÒ NHAÂN SÖÏ I. BAÛN CHAÁT, NOÄI DUNG, VAI TROØ VAØ CHÖÙC NAÊNG CUÛA QUAÛN TRÒ NHAÂN SÖÏ 1. Baûn chaát cuûa quaûn trò nhaân söï 1.1 Khaùi nieäm Töø khi con ngöôøi xuaát hieän vaø bieát hôïp thaønh toå chöùc thì vaán ñeà quaûn trò baét ñaàu xuaát hieän. Xaõ hoäi caøng phöùc taïp, ña daïng, ñoâng ñaûo bao nhieâu thì vai troø cuûa nhaø quaûn trò caøng quan troïng baáy nhieâu, vaø moät trong nhöõng vaán ñeà maáu choát cuûa quaûn trò vaãn laø quaûn trò con ngöôøi (quaûn trò nhaân söï). Moät toå chöùc hay moät coâng ty duø coù nguoàn taøi chaùnh doài daøo, taøi nguyeân phong phuù vôùi heä thoáng maùy moùc thieát bò hieän ñaïi, coâng ngheä tieân tieán… ñi chaêng nöõa cuõng trôû neân voâ ích neáu khoâng bieát quaûn trò con ngöôøi. Chuùng ta khoâng phuû nhaän vai troø quan troïng cuûa quaûn trò taøi chaùnh- keá toaùn, quaûn trò saûn xuaát, quaûn trò haønh chaùnh vaên phoøng, quaûn trò tieáp thò… nhöng roõ raøng quaûn trò con ngöôøi ñoùng vai troø quan troïng nhaát cuûa moïi toå chöùc. Tuy nhieân, quaûn trò nhaân söï laø moät lónh vöïc phöùc taïp vaø khoù khaên khoâng deã nhö ngöôøi ta thöôøng nghó. Quaûn trò nhaân söï giuùp tìm kieám vaø phaùt trieån nhöõng hình thöùc, nhöõng phöông phaùp toát nhaát ñeå ngöôøi lao ñoäng coù theå ñoùng goùp nhieàu söùc löïc cho vieäc ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa toå chöùc, ñoàng thôøi cuõng taïo cô hoäi ñeå phaùt trieån khoâng ngöøng chính baûn thaân ngöôøi lao ñoäng. Khoâng moät hoaït ñoäng naøo cuûa toå chöùc mang laïi hieäu quaû neáu thieáu quaûn trò nhaân söï. Quaûn trò nhaân söï laø boä phaän caáu thaønh vaø khoâng theå thieáu cuûa quaûn trò kinh doanh. Quaûn trò nhaân söï thöôøng laø nguyeân nhaân cuûa thaønh coâng hay thaát baïi trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh. Vì vaäy, quaûn trò nhaân söï toát seõ giuùp chuùng ta ñaït ñöôïc hieäu quaû toái öu trong moïi lónh vöïc. Coù nhieàu caùch hieåu veà Quaûn trò nhaân söï (hay coøn goïi laø Quaûn lyù nhaân söï, Quaûn trò nguoàn nhaân löïc, quaûn trò nhaân löïc), khaùi nieäm cuûa Quaûn trò nhaân söï coù theå ñöôïc trình baøy ôû nhieàu goùc ñoä khaùc nhau: Quaûn trò nhaân söï laø söï phoái hôïp moät caùch toång theå caùc hoaït ñoäng hoaïch ñònh, tuyeån moä, tuyeån choïn, duy trì, phaùt trieån, ñoäng vieân vaø taïo moïi ñieàu kieän thuaän lôïi cho nhaân söï thoâng qua toå chöùc, nhaèm ñaït ñöôïc muïc tieâu chieán löôïc vaø ñònh höôùng vieãn caûnh cuûa toå chöùc. Hay Quaûn trò nhaân söï laø heä thoáng caùc trieát lyù, chính saùch vaø hoaït ñoäng chöùc naêng veà thu huùt, ñaøo taïo - phaùt trieån vaø duy trì nhaân löïc cuûa moät toå chöùc nhaèm ñaït ñöôïc hieäu quaû toái öu cho caû toå chöùc vaø nhaân vieân. Vôùi tö caùch laø moät trong nhöõng chöùc naêng cô baûn cuûa quaûn trò toå chöùc thì Quaûn trò nhaân söï bao goàm vieäc hoaïch ñònh, toå chöùc, chæ huy vaø kieåm soaùt caùc hoaït ñoäng nhaèm thu huùt, söû duïng vaø phaùt trieån con ngöôøi ñeå coù theå ñaït ñöôïc muïc tieâu cuûa toå chöùc. 1
  3. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) Song duø ôû giaùc ñoä naøo thì Quaûn trò nhaân söï vaãn laø taát caû caùc hoaït ñoäng cuûa moät toå chöùc ñeå thu huùt, xaây döïng, phaùt trieån, söû duïng, ñaùnh giaù, baûo toaøn vaø giöõ gìn moät löïc löôïng lao ñoäng phuø hôïp vôùi yeâu caàu coâng vieäc cuûa toå chöùc caû veà maët soá löôïng vaø chaát löôïng. 1.2. Muïc tieâu Quaûn trò nhaân söï nghieân cöùu caùc vaán ñeà quaûn lyù con ngöôøi trong caùc toå chöùc ôû taàm vi moâ vaø coù 03 muïc tieâu cô baûn: - Söû duïng coù hieäu quaû nguoàn löïc con ngöôøi hieän coù nhaèm taêng naêng suaát lao ñoäng vaø hieäu quaû hoaït ñoäng cuûa toå chöùc. - Ñaùp öùng nhu caàu caøng cao cuûa nhaân vieân, taïo ñieàu kieän cho nhaân vieân phaùt huy toái ña naêng löïc caù nhaân, ñöôïc ñoäng vieân, kích thích nhieàu nhaát taïi nôi laøm vieäc vaø trung thaønh, taän taâm vôùi cô quan, doanh nghieäp. - Thu huùt nhaân löïc coù khaû naêng ñaùp öùng nhu caàu coâng vieäc. 2. Quaûn trò nhaân söï laø moät khoa hoïc vaø laø moät ngheä thuaät 2.1. Quaûn trò nhaân söï laø moät khoa hoïc. Hai ñieàu kieän ñeå moät lónh vöïc trôû thaønh khoa hoïc laø: - Phaûi traûi qua quaù trình tìm hieåu, nhaän bieát, töùc laø quaù trình tích luyõ kieán thöùc. - Nhöõng hieåu bieát (kieán thöùc) phaûi coù tính heä thoáng, tính quy luaät, phaûn aùnh thöïc teá, ñöôïc thöïc teá kieåm nghieäm vaø chaáp nhaän. Quaûn trò nhaân söï thoaû maõn caû 2 ñieàu kieän ñoù, do vaäy noù laø moät khoa hoïc. Thaät vaäy quaûn trò nhaân söï laø moät heä thoáng caùc kieán thöùc vaø caùc phöông phaùp khoa hoïc ñaõ ñöôïc ñuùc ruùt vaø kieåm nghieäm qua thöïc teá ñeå thöïc hieän caùc chöùc naêng quaûn lyù con ngöôøi, taïo ñoäng löïc ñeå thuùc ñaåy hoaït ñoäng cuûa hoï, lieân keát vaø phoái hôïp hoaït ñoäng cuûa con ngöôøi. Quaûn trò nhaân söï ñaõ traûi qua nhieàu theá kyû, ñöôïc nhieàu nhaø quaûn lyù, nhaø khoa hoïc nghieân cöùu, tìm hieåu ñuùc keát thaønh nhieàu tröôøng phaùi, ñöôïc thöïc tieãn chaáp nhaän, aùp duïng phoå bieán trong thöïc teá saûn xuaát, cuõng nhö nhieàu lónh vöïc khaùc. Vì vaäy, Quaûn trò nhaân söï thöïc söï ñaõ trôû thaønh moät khoa hoïc. Nhöõng noäi dung cuûa noù lieân quan vôùi nhieàu khoa hoïc chung, cuõng nhö khoa hoïc chuyeân ngaønh (khoa hoïc töï nhieân, khoa hoïc xaõ hoäi, khoa hoïc kyõ thuaät, khoa hoïc kinh teá, khoa hoïc quaûn lyù, khoa hoïc toå chöùc….) 2.2. Quaûn trò nhaân söï laø moät ngheä thuaät Baûn chaát cuûa ngheä thuaät quaûn trò nhaân söï laø vieäc söû duïng linh hoaït caùc trieát lyù, chính saùch vaø bieän phaùp nhaèm taïo söï phaùt trieån ñieàu hoøa cuûa con ngöôøi vaø toå chöùc. - Quaûn trò nhaân söï laø quaûn lyù con ngöôøi. Con ngöôøi luoân thay ñoåi, luoân phaùt trieån. Con ngöôøi coù nhöõng kieán thöùc töø giaùo duïc vaø ñaøo taïo, coù kinh nghieäm töø hoaït ñoäng thöïc teá hoaëc quan saùt thöïc teá. Con ngöôøi luoân höôùng tôùi töông lai toát ñeïp hôn. Con ngöôøi khoâng ngöøng saùng taïo, ñaáu tranh cho söï phaùt trieån. Do vaäy, ñeå quaûn lyù 2
  4. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn con ngöôøi coù hieäu quaû caàn coù ngheä thuaät quaûn trò, töùc laø caàn chuù yù ñeán nhöõng bieán ñoåi veà chaát cuûa ñoái töôïng quaûn trò, tính ñeán nhöõng ñieàu kieän khaùch quan, baèng trí töôûng töôïng saùng taïo, coù nhöõng döï ñoaùn chính xaùc, ñuùc keát thaønh lyù luaän, kinh nghieäm ñeå aùp duïng nhöõng kieán thöùc ñoù trong quaûn trò con ngöôøi. - Quaûn trò nhaân söï luoân chuù troïng yeáu toá taâm lyù con ngöôøi trong lao ñoäng, yeáu toá lôïi ích caù nhaân, caùch laøm vieäc vôùi con ngöôøi coù hieäu quaû. Moãi con ngöôøi ñeàu coù nhu caàu vaät chaát, nhu caàu tinh thaàn. Ngheä thuaät quaûn trò nhaân söï ñoøi hoûi phaûi thoaû maõn hai nhu caàu ñoù cuûa töøng ngöôøi trong taäp theå. - Quaûn trò nhaân söï luoân chuù yù tôùi söï phaùt trieån haøi hoaø cuûa taäp theå. Muoán ñaûm baûo söï phaùt trieån haøi hoaø cuûa taäp theå, caàn phaân tích, ñaùnh giaù ñuùng coâng vieäc cuûa töøng caù nhaân, taäp theå ñeå taïo ra söï coâng baèng, khaùch quan, voâ tö trong ñaùnh giaù, treân cô sôû ñoù ñaûm baûo baàu khoâng khí taâm lyù toát ñeïp cuûa taäp theå. Ñieàu ñoù ñoøi hoûi tính ngheä thuaät cao trong quaûn trò nhaân söï. 3. Noäi dung quaûn trò nhaân söï Theo töø ñieån quaûn trò doanh nghieäp, noäi dung cô baûn cuûa quaûn trò nhaân söï goàm: - Hoaïch ñònh taøi nguyeân nhaân söï. - Phaân tích - ñaùnh giaù thöïc hieän coâng vieäc. - Tuyeån duïng nhaân söï. - Taïo ñoäng löïc trong lao ñoäng - Ñaøo taïo vaø phaùt trieån nhaân söï. - Ñaõi ngoä vaø phuùc lôïi. - Quan heä nhaân söï (töông quan nhaân söï, thöông löôïng taäp theå, giaûi quyeát tranh chaáp lao ñoäng vaø giao tieáp nhaân söï … ) Caùc noäi dung treân coù quan heä vaø taùc ñoäng qua laïi vôùi nhau. Moãi noäi dung ñoøi hoûi nhöõng hình thöùc vaø phöông phaùp tieáp caän khoa hoïc, linh hoaït. Toång theå ñoù laøm thaønh heä thoáng, cô cheá ñaûm baûo moái quan heä taùc ñoäng qua laïi giöõa nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong toå chöùc, taïo neân caùc ñoøn baåy, kích thích phaùt trieån tieàm naêng saùng taïo cuûa töøng ngöôøi, keát noái nhöõng coá gaéng cuûa töøng ngöôøi thaønh nhöõng coá gaéng chung cho muïc tieâu chaát löôïng vaø hieäu quaû laøm vieäc cuûa toå chöùc. Do moät soá noäi dung ñaõ ñöôïc ñeà caäp ôû caùc moân hoïc khaùc neân moân hoïc naøy khoâng ñeà caäp ñeán. Ñeå hoïc vieân naém vöõng noäi dung vaø coù khaû naêng thöïc haønh quaûn trò nhaân söï, moân hoïc Quaûn trò nhaân söï chæ ñeà caäp ñeán nhöõng noäi dung cô baûn sau: - Baûn chaát, vai troø, chöùc naêng cuûa quaûn trò nhaân söï. - Toå chöùc boä maùy quaûn trò nhaân söï. - Hoaïch ñònh, tuyeån duïng vaø phaùt trieån, ñaøo taïo nhaân söï. - Phaân tích - ñaùnh giaù thöïc hieän coâng vieäc. - Quan heä nhaân söï. 4. Vai troø cuûa quaûn trò nhaân söï - Giuùp nhaø quaûn trò ñaït ñöôïc muïc ñích, keát quaû quaûn trò thoâng qua ngöôøi khaùc. 3
  5. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) Moät quaûn trò gia coù theå laäp keá hoaïch hoaøn chænh, xaây döïng sô ñoà toå chöùc roõ raøng, coù heä thoáng kieåm tra hieän ñaïi, chính xaùc… nhöng nhaø quaûn trò ñoù vaãn coù theå thaát baïi neáu khoâng bieát tuyeån ñuùng ngöôøi cho ñuùng vieäc, hoaëc khoâng bieát caùch khuyeán khích nhaân vieân laøm vieäc. Ñeå quaûn trò coù hieäu quaû nhaø quaûn trò caàn bieát caùch laøm vieäc vaø hoøa hôïp vôùi ngöôøi khaùc, bieát loâi keùo ngöôøi khaùc laøm theo mình. Nhieàu khi caùc quaûn trò gia coù theá maïnh trong lónh vöïc khoa hoïc kyõ thuaät nhöng laïi khoâng ñöôïc ñaøo taïo hoaøn chænh trong caùch laõnh ñaïo nhaân vieân. Thöïc teá cho thaáy moät laõnh ñaïo gioûi caàn phaûi giaønh nhieàu thôøi gian nghieân cöùu giaûi quyeát caùc vaán ñeà nhaân söï hôn caùc vaán ñeà khaùc. Nghieân cöùu quaûn trò nhaân söï giuùp cho caùc nhaø quaûn trò hoïc ñöôïc caùch giao dòch vôùi ngöôøi khaùc, bieát tìm ra ngoân ngöõ chung vaø bieát caùch nhaïy caûm vôùi nhu caàu cuûa nhaân vieân, bieát ñaùnh giaù nhaân vieân chính xaùc, bieát loâi keùo nhaân vieân say meâ vôùi coâng vieäc, traùnh ñöôïc nhöõng sai laàm trong tuyeån choïn vaø söû duïng nhaân vieân, nhaø quaûn trò gia phaûi bieát caùch phoái hôïp thöïc hieän caû muïc tieâu cuûa toå chöùc vaø muïc tieâu cuûa caù nhaân. Coù nhö vaäy môùi ñaït ñöôïc hieäu quaû cao trong saûn xuaát kinh doanh. - Giuùp cho cô quan, doanh nghieäp khai thaùc caùc khaû naêng tieàm taøng, naâng cao hieäu suaát coâng taùc vaø saûn xuaát kinh doanh. Bôûi vì, veà maët kinh teá quaûn trò nhaân söï giuùp cho doanh nghieäp khai thaùc caùc khaû naêng tieàm taøng naâng cao naêng suaát lao ñoäng vaø lôïi theá caïnh tranh cuûa doanh nghieäp veà nguoàn nhaân löïc. Veà maët xaõ hoäi, quaûn trò nhaân söï theå hieän quan ñieåm raát nhaân baûn veà quyeàn lôïi cuûa ngöôøi lao ñoäng, ñeà cao vò theá vaø giaù trò cuûa ngöôøi lao ñoäng, chuù troïng giaûi quyeát haøi hoøa moái quan heä lôïi ích giöõa toå chöùc, doanh nghieäp vaø ngöôøi lao doäng. - Quaûn trò nhaân söï ñoùng vai troø maáu choát cuûa caûi caùch quaûn lyù, giuùp cô quan, doanh nghieäp khaúng ñònh vò trí vaø naâng cao vò theá trong ñieàu kieän kinh teá hoäi nhaäp. Treân toaøn theá giôùi trong maáy thaäp kyû gaàn ñaây, vai troø cuûa quaûn trò nhaân söï taêng maïnh khi caû trình ñoä naêng löïc cuûa nhaân vieân laãn trang bò kyõ thuaät ñöôïc naâng cao; khi coâng vieäc ngaøy caøng phöùc taïp, ña daïng; khi haàu heát caùc doanh nghieäp ñeàu phaûi ñoái ñaàu vôùi söï caïnh tranh ngaøy caøng gay gaét treân thò tröôøng, phaûi tìm caùch ñaùp öùng nhu caàu ngaøy caøng taêng cuûa nhaân vieân. Vì vaäy quaûn trò nhaân söï phaûi ñoùng vai troø maáu choát trong caûi caùch quaûn lyù, ñoåi môùi quaûn trò nhaân söï cho phuø hôïp vôùi giai ñoaïn hieän taïi, thöïc söï laø nguoàn tieàm naêng to lôùn thuùc ñaåy kinh teá phaùt trieån vaø naâng cao möùc soáng cho ngöôøi lao ñoäng. 5. Chöùc naêng cuûa quaûn trò nhaân söï Hoaït ñoäng quaûn trò nhaân söï lieân quan ñeán taát caû caùc vaán ñeà thuoäc veà quyeàn lôïi, nghóa vuï vaø traùch nhieäm cuûa nhaân vieân nhaèm ñaït ñöôïc hieäu quaû cao cho caû toå chöùc laãn nhaân vieân. Trong thöïc tieãn, nhöõng hoaït ñoäng naøy raát ña daïng, phong phuù vaø raát khaùc bieät tuøy theo caùc ñaëc ñieåm veà cô caáu toå chöùc, coâng ngheä kyõ thuaät, nhaân löïc, taøi chaùnh, trình ñoä phaùt trieån ôû caùc toå chöùc. Haàu nhö taát caû caùc toå chöùc ñeàu phaûi thöïc hieän nhöõng hoaït ñoäng cô baûn nhö: xaùc ñònh nhu caàu nhaân vieân, laäp keá hoaïch tuyeån duïng, boá trí nhaân vieân, ñaøo taïo, khen thöôûng, kyû luaät nhaân vieân, traû coâng… Tuy nhieân coù theå phaân chia caùc hoaït ñoäng chuû yeáu cuûa quaûn trò nhaân söï theo 03 4
  6. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn nhoùm chöùc naêng sau: 5
  7. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) 5.1. Nhoùm chöùc naêng thu huùt nguoàn nhaân löïc Nhoùm chöùc naêng naøy chuù troïng vaán ñeà baûo ñaûm coù ñuû soá löôïng nhaân vieân vôùi caùc phaåm chaát phuø hôïp cho coâng vieäc cuûa doanh nghieäp. Muoán vaäy toå chöùc phaûi tieán haønh: Keá hoaïch hoùa nhaân löïc; thieát keá vaø phaân tích coâng vieäc; bieân cheá nhaân löïc; tuyeån moä, tuyeån choïn, boá trí nhaân löïc. Keá hoaïch hoùa nhaân löïc: Laø quaù trình ñaùnh giaù nhu caàu cuûa toå chöùc veà nguoàn nhaân löïc phuø hôïp vôùi muïc tieâu chieán löôïc, caùc keá hoaïch cuûa toå chöùc vaø xaây döïng caùc giaûi phaùp nhaèm ñaùp öùng nhu caàu ñoù. Nhö vaäy ñeå coù theå tuyeån ñuùng ngöôøi cho ñuùng vieäc, tröôùc heát doanh nghieäp phaûi caên cöù vaøo keá hoaïch saûn xuaát, kinh doanh vaø thöïc traïng söû duïng ñoäi nguõ nhaân vieân trong doanh nghieäp nhaèm xaùc ñònh ñöôïc soá löôïng ngöôøi caàn tuyeån theâm cho töøng loaïi coâng vieäc. Thieát keá vaø phaân tích coâng vieäc: Laø quaù trình xaùc ñònh, xem xeùt, khaûo saùt nhöõng nhieäm vuï vaø nhöõng haønh vi lieân quan ñeán moät coâng vieäc cuï theå. Thieát keá vaø phaân tích coâng vieäc thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå xaây döïng chöùc naêng nhieäm vuï vaø yeâu caàu veà trình ñoä kyõ thuaät cuûa coâng vieäc laøm cô sôû cho coâng taùc tuyeån moä, tuyeån choïn, ñaøo taïo, thuø lao… Thöïc hieän phaân tích coâng vieäc cho bieát doanh nghieäp caàn tuyeån theâm bao nhieâu nhaân vieân vaøo nhöõng coâng vieäc gì vaø yeâu caàu tieâu chuaån ñaët ra ñoái vôùi caùc öùng vieân laø nhö theá naøo. Vieäc aùp duïng caùc kyõ naêng tuyeån duïng nhö traéc nghieäm vaø phoûng vaán seõ giuùp cho doanh nghieäp choïn öùng vieân toát nhaát cho coâng vieäc. Bieân cheá nhaân löïc laø quaù trình thu huùt ngöôøi coù trình ñoä vaøo toå chöùc, löïa choïn ngöôøi coù khaû naêng ñaùp öùng yeâu caàu coâng vieäc trong nhöõng öùng vieân xin vieäc, roài saép xeáp hôïp lyù (ñuùng ngöôøi, ñuùng thôøi ñieåm) nhaân vieân vaøo caùc vò trí khaùc nhau trong toå chöùc. 5.2. Nhoùm chöùc naêng ñaøo taïo, phaùt trieån Nhoùm chöùc naêng naøy chuù troïng vieäc naâng cao naêng löïc cuûa nhaân vieân, ñaûm baûo cho nhaân vieân trong toå chöùc coù caùc kyõ naêng, kieán thöùc vaø trình ñoä laønh ngheà caàn thieát ñeå hoaøn thaønh toát coâng vieäc ñöôïc giao vaø taïo ñieàu kieän cho nhaân vieân ñöôïc phaùt huy toái ña naêng löïc caù nhaân. Beân caïnh vieäc ñaøo taïo môùi coøn coù caùc hoaït ñoäng ñaøo taïo laïi nhaân vieân moãi khi coù söï thay ñoåi veà nhu caàu saûn xuaát kinh doanh hoaëc quy trình kyõ thuaät, coâng ngheä ñoåi môùi. Nhoùm chöùc naêng ñaøo taïo, phaùt trieån thöôøng thöïc hieän caùc hoaït ñoäng nhö: höôùng nghieäp, huaán luyeän, ñaøo taïo kyõ naêng thöïc haønh cho coâng nhaân; boài döôõng naâng cao trình ñoä laønh ngheà vaø caäp nhaät kieán thöùc quaûn lyù, kyõ thuaät coâng ngheä cho caùn boä quaûn lyù vaø caùn boä chuyeân moân nghieäp vuï. 5.3. Nhoùm chöùc naêng duy trì nguoàn nhaân löïc Nhoùm chöùc naêng naøy chuù troïng ñeán vieäc duy trì vaø söû duïng coù hieäu quaû caùc nguoàn nhaân löïc trong toå chöùc. Nhoùm chöùc naêng naøy goàm hai chöùc naêng nhoû, ñoù laø: 6
  8. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn 5.3.1. Chöùc naêng kích thích, ñoäng vieân nhaân vieân Chöùc naêng kích thích, ñoäng vieân lieân quan ñeán caùc chính saùch vaø caùc hoaït ñoäng nhaèm khuyeán khich ñoäng vieân nhaân vieân trong doanh nghieäp laøm vieäc haêng say, taän tình, coù yù thöùc traùch nhieäm vaø hoaøn thaønh coâng vieäc vôùi chaát löôïng cao. Giao cho nhaân vieân nhöõng coâng vieäc mang tính thaùch thöùc cao, cho nhaân vieân bieát söï ñaùnh giaù cuûa caùn boä laõnh ñaïo veà möùc ñoä hoaøn thaønh vaø yù nghóa cuûa vieäc hoaøn thaønh coâng vieäc cuûa nhaân vieân ñoái vôùi hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp. Traû löông cao, coâng baèng, kòp thôøi khen thöôûng caùc caù nhaân coù saùng kieán caûi tieán kyõ thuaät, coù ñoùng goùp laøm taêng hieäu quaû saûn xuaát kinh doanh vaø uy tín cuûa doanh nghieäp… laø nhöõng bieän phaùp höõu hieäu ñeå thu huùt vaø duy trì ñoäi nguõ lao ñoäng laønh ngheà cho doanh nghieäp. Do ñoù, xaây döïng vaø quaûn lyù heä thoáng thang baûng löông, thieát laäp vaø aùp duïng caùc chính saùch löông boång, thaêng tieán, kyû luaät, tieàn thöôûng phuùc lôïi, phuï caáp, ñaùnh giaù naêng löïc thöïc hieän coâng vieäc cuûa nhaân vieân laø nhöõng hoaït ñoäng quan troïng nhaát cuûa chöùc naêng kích thích, ñoäng vieân. 5.3.2. Chöùc naêng duy trì, phaùt trieån caùc moái quan heä lao ñoäng toát ñeïp trong doanh nghieäp Chöùc naêng quan heä lao ñoäng lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng nhaèm hoaøn thieän moâi tröôøng laøm vieäc vaø caùc moái quan heä trong coâng vieäc nhö: kí keát hôïp ñoàng lao ñoäng, thoûa öôùc lao ñoäng taäp theå, giaûi quyeát khieáu toá, tranh chaáp lao ñoäng, giao teá nhaân vieân, caûi thieän moâi tröôøng laøm vieäc, chaêm soùc y teá, baûo hieåm vaø an toaøn lao ñoäng. Giaûi quyeát toát chöùc naêng quan heä lao ñoäng seõ vöøa giuùp caùc doanh nghieäp taïo ra baàu khoâng khí taâm lyù taäp theå vaø caùc giaù trò truyeàn thoáng toát ñeïp, vöøa laøm cho nhaân vieân ñöôïc thoûa maõn thoûa maõn vôùi coâng vieäc vaø doanh nghieäp. II. BOÄ PHAÄN QUAÛN TRÒ NHAÂN SÖÏ 1. Nhöõng cô sôû ñeå hình thaønh boä phaän quaûn trò nhaân söï Trong toå chöùc, vieäc hình thaønh boä phaän quaûn trò nhaân söï phuï thuoäc chuû yeáu vaøo caùc cô sôû sau : - Möùc ñoä phöùc taïp cuûa coâng taùc nhaân söï: boä phaän quaûn trò nhaân söï ñöôïc hình thaønh hay khoâng laø tuøy thuoäc vaøo quy moâ saûn xuaát kinh doanh cuûa doanh nghieäp, töùc laø khoái löôïng caùc coâng vieäc quaûn lyù caàn phaûi giaûi quyeát vaø caùch thöùc thöïc hieän chuùng, ñaëc ñieåm coâng vieäc vaø söï phöùc taïp cuûa hoaït ñoäng… - Quy moâ toå chöùc cuûa doanh nghieäpï : + Trong caùc toå chöùc raát nhoû (khoaûng döôùi 100 coâng nhaân vieân) chæ caàn 01 caù nhaân quaûn trò chuyeân moân kieâm phuï traùch coâng taùc nhaân söï. + Trong caùc toå chöùc nhoû (khoaûng treân 100 coâng nhaân vieân) cuõng chæ caàn 01 chuyeân gia ñeå ñaûm nhaän moïi coâng vieäc veà quaûn trò nhaân söï. + Trong caùc doanh nghieäp trung bình (khoaûng vaøi traêm coâng nhaân vieân) coù theå thaønh laäp ban hay phoøng quaûn trò nhaân söï. + Trong caùc doanh nghieäp lôùn (haøng ngaøn coâng nhaân vieân) thì tuøy theo möùc ñoä coù theå thaønh laäp phoøng quaûn trò nhaân söï hay caû moät cô caáu chöùc naêng ñöôïc 7
  9. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) chuyeân moân hoùa vôùi nhieàu phoøng, nhieàu chuyeân gia ñeå thöïc hieän caùc coâng vieäc khaùc nhau thuoäc lónh vöïc quaûn lyù nhaân söï. - Moâi tröôøng kinh teá - chính trò - xaõ hoäi: boä phaän quaûn trò nhaân söï ñöôïc hình thaønh hay khoâng cuõng tuøy thuoäc vaøo caùc yeáu toá thuoäc ñieàu kieän beân ngoaøi cuûa toå chöùc: tình hình phaùt trieån kinh teá cuûa ñaát nöôùc, caùc chính saùch kinh teá - xaõ hoäi cuûa Nhaø nöôùc, caùc quy ñònh veà luaät phaùp cuûa Nhaø nöôùc trong lónh vöïc lao ñoäng, thò tröôøng lao ñoäng vaø caïnh tranh, söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä vaø kyõ thuaät hieän ñaïi… - Tö töôûng, tö duy cuûa nhaø quaûn lyù: nhaän thöùc ñöôïc taàm quan troïng cuûa coâng taùc quaûn trò nhaân söï hay khoâng. 2. Cô caáu toå chöùc cuûa boä phaän quaûn trò nhaân söï vaø chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn 2.1. Cô caáu toå chöùc - Cô caáu toå chöùc cuûa boä phaän quaûn trò nhaân söï phuï thuoäc vaøo quy moâ cuûa toå chöùc vaø khoái löôïng coâng vieäc quaûn trò nhaân söï. Sau ñaây chuùng ta seõ nghieân cöùu cô caáu toå chöùc cuûa caùc loaïi hình kinh doanh theo quy moâ. + Vôùi caùc doanh nghieäp quy moâ raát nhoû coù theå chæ coù moät caù nhaân kieâm nhieäm phuï traùch nhaân söï. Ñaây laø loaïi hình kinh doanh nhoû nhaát vaø chæ coù moät caáp quaûn trò duy nhaát, ñoù laø oâng (baø) chuû kieâm giaùm ñoác lo toaøn boä moïi vieäc quaûn trò. OÂng (baø) chuû Tröôûng phoøng Tröôûng boä phaän Tröôûng phoøng kinh doanh saûn xuaát Taøi chính + Vôùi caùc doanh nghieäp quy moâ nhoû ñeå cho hoaït ñoäng nhaân söï ñöôïc oån ñònh thì phoøng Haønh chaùnh quaûn trò cöû rieâng moät caùn boä phuï traùch hoaït ñoäng naøy, sô ñoà cô caáu toå chöùc nhö sau: Chuû haõng Tröôûng phoøng Keá toaùn Tröôûng phoøng Tröôûng boä phaän Kinh doanh tröôûng HC Quaûn trò saûn xuaát Tröôûng boä phaän ……………………… Nhaân söï Nhaân vieân Nhaân vieân 8
  10. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn + Vôùi caùc doanh nghieäp quy moâ lôùn trung bình coù theå hình thaønh phoøng (ban) quaûn trò nhaân söï (goïi chung laø phoøng quaûn trò nhaân söï). Phoøng (ban) quaûn trò nhaân söï goàm caùc boä phaän: phaùt trieån taøi nguyeân nhaân söï, tieàn löông vaø phuùc lôïi, tuyeån duïng, an toaøn vaø y teá, quan heä nhaân söï. Toång Giaùm Ñoác Giaùm ñoác Giaùm ñoác Giaùm ñoác Giaùm ñoác Marketing Taøi nguyeân NS Saûn xuaát Taøi chính Tröôûng Tröôûng Tröôûng Tröôûng Tröôûng phoøng phoøng phoøng phoøng phoøng Ñaøo taïo Löông boång Tuyeån Quan heä ………………… & Phaùt trieån & phuùc lôïi duïng lao ñoäng ………………… + Vôùi caùc doanh nghieäp quy moâ lôùn, boä phaän quaûn trò nhaân söï coù theå ñöôïc chia thaønh nhieàu phoøng, ví duï phoøng phaùt trieån nhaân söï, phoøng tuyeån duïng nhaân söï, phoøng tieàn löông vaø phuùc lôïi, phoøng quan heä nhaân söï, phoøng an toaøn lao ñoäng. Cô caáu toå chöùc cuûa boä phaän phuï traùch nhaân söï cuûa moät toå chöùc quy moâ lôùn: Toång Giaùm Ñoác 1. Tröôûng boä phaän nhaân Phoù Toång GÑ söï (caáp cao) Phuï traùch NS 2. Caáp Giaùm ñoác Giaùm ñoác Giaùm ñoác Giaùm ñoác Giaùm ñoác quaûn trò Tuyeån duïng Löông boång Ñaøo taïo An toaøn Quaûn heä trung caáp &phaùt trieån lao ñoäng lao ñoäng hoaëc caáp -nhaân söï cô sôû 3. Nhaân Caùc Huaán Caùc Caùc Caùc vieân chuyeân Phaân luyeän chuyeân chuyeân quaûn trò vieân tích gia vieân vieân an vieân tö nhaân söï Tuyeån Löông toaøn vaán moä boång LÑ nhaân söï 9
  11. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) - Cô caáu toå chöùc cuûa boä phaän phuï traùch nhaân söï trong caùc toå chöùc ôû nöôùc ta hieän nay: Giaùm ñoác Tröôûng phoøng Tröôûng phoøng Tröôûng phoøng Tröôûng phoøng saûn xuaát nguoàn nhaân löïc marketing taøi chính Thu huùt nguoàn Ñaøo taïo Traû coâng Quan heä Vaên thö, nhaân löïc vaø phaùt trieån lao ñoäng lao ñoäng haønh chaùnh - Hoaïch ñònh - Ñònh höôùng - Ñaùnh giaù - Kyù keát thoûa - Vaên thö. nguoàn nhaân ngheà nghieäp. naêng löïc thöïc öôùc lao ñoäng. - Löu giöõ hoà löïc. - Ñaøo taïo vaø hieän coâng - Giaûi quyeát sô, taøi lieäu. - Phaân tích huaán luyeän vieäc cuûa nhaân khieáu toá. coâng vieäc. nhaân vieân. vieân. - An toaøn lao - Traéc nghieäm. - Boài döôõng vaø - Quaûn trò ñoäng. - Phoûng vaán naâng cao trình löông, - Y teá caên tin. ñoä cho laõnh thöôûng, phuùc - Giao teá ñaïo vaø caùn boä lôïi. chuyeân moân. - Khen thöôûng kyû luaät 2.2. Chöùc naêng Sô ñoà sau seõ giuùp chuùng ta coù moät caùch nhìn toång quaùt veà chöùc naêng cuûa boä phaän nhaân söï (hay phoøng nhaân söï) phoå bieán treân theá giôùi hieän nay. Boä phaän nhaân söï (hay phoøng nhaân söï) Quan Nghieân Hoaïch Tuyeån Hoäi Ñaøo Quaûn Dòch Y teá vaø heä lao duïng an toaøn cöùu taøi ñònh nhaäp taïo vaø trò tieàn vuï vaø ñoäng löông nguyeân taøi vaøo moâi phaùt phuùc nhaân söï trieån lôïi nguyeân tröôøng nhaân söï laøm vieäc Tröôùc ñaây caùc chöùc naêng chuû yeáu cuûa boä phaän nhaân söï bao goàm 08 chöùc naêng: - Chöùc naêng nghieân cöùu taøi nguyeân nhaân söï. - Chöùc naêng hoaïch ñònh taøi nguyeân nhaân söï. 10
  12. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn - Chöùc naêng tuyeån duïng. - Chöùc naêng ñaøo taïo vaø phaùt trieån. - Chöùc naêng quaûn trò tieàn löông. - Chöùc naêng quan heä lao ñoäng. - Chöùc naêng dòch vuï phuùc lôïi. - Chöùc naêng y teá vaø an toaøn. Hieän nay yeáu toá moâi tröôøng laøm vieäc taùc ñoäng khoâng ít ñeán coâng taùc quaûn trò nhaân söï neân trong caùc chöùc naêng cuûa boä phaän quaûn trò nhaân söï coù theâm chöùc naêng hoäi nhaäp vaøo moâi tröôøng laøm vieäc. Hoäi nhaäp vaøo moâi tröôøng laøm vieäc laø moät chöông trình giôùi thieäu vôùi nhaân vieân môùi veà toå chöùc, veà ñôn vò coâng taùc vaø veà chính coâng vieäc maø hoï seõ ñaûm nhaän. Cuï theå laø hoï phaûi bieát taát caû nhöõng thoâng tin toång quaùt veà coâng ty nhö: chính saùch, thuû tuïc, löông boång, phuùc lôïi, an toaøn lao ñoäng, moái töông quan trong toå chöùc, cô sôû vaät chaát vaø caùc vaán ñeà thuoäc kinh teá. Muïc ñích chuû yeáu laø giuùp nhaân vieân môùi deã hoäi nhaäp vaøo moâi tröôøng laøm vieäc môùi, deã thích öùng vôùi toå chöùc, giaûm bôùt sai loãi vaø tieát kieäm thôøi gian; ñoàng thôøi coøn taïo aán töôïng toát cho nhaân vieân môùi. 2.3. Nhieäm vuï - Cuï theå hoaù, tuyeân truyeàn, phoå bieán, höôùng daãn thöïc hieän caùc chuû tröông chính saùch, caùc vaên baûn phaùp quy cuûa Nhaø nöôùc, ñoàng thôøi thu thaäp yù kieán nguyeän voïng cuûa quaàn chuùng, phaûn aùnh leân treân, nhaèm hoaøn thieän chuùng. - Nghieân cöùu ñeå tham möu cho laõnh ñaïo theo tuyeán veà trình ñoä, phong caùch, tình hình nhaân söï cuûa ñôn vò, aùp duïng caùc bieän phaùp nhaèm quaûn lyù coù hieäu quaû taøi nguyeân nhaân söï cuûa toå chöùc. - Ñaùnh giaù quaù trình quaûn trò nhaân söï. - Phoái hôïp nhöõng hoaït ñoäng cuûa boä phaän quaûn trò nhaân söï vôùi caùc boä phaän quaûn lyù chöùc naêng khaùc. - Ñaùnh giaù vaø phaân loaïi coâng vieäc, giaûi quyeát tranh chaáp lao ñoäng. - Döï ñoaùn nhöõng bieán ñoäng veà nhaân söï coù aûnh höôûng ñeán hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh vaø ñeà xuaát giaûi phaùp khaéc phuïc. - Döï truø kinh phí chi cho quaûn trò nhaân söï. - Xaây döïng keá hoaïch nhaân söï, höôùng daãn thöïc hieän, toång keát baùo caùo quaûn trò nhaân söï. - Xaây döïng vaø thöïc hieän chöông trình ñaøo taïo nhaân söï noùi chung, caùn boä quaûn lyù noùi rieâng. - Chaêm lo söùc khoeû ngöôøi lao ñoäng, xaây döïng cheá ñoä laøm vieäc - nghæ ngôi hôïp lyù. - Xaây döïng quy cheá tuyeån choïn, boå nhieäm, cho thoâi vieäc coâng baèng, hôïp lyù. - Ñaûm baûo an toaøn veà xaõ hoäi - luaät phaùp cho ngöôøi lao ñoäng. 2.4. Quyeàn haïn vaø traùch nhieäm * Quyeàn haïn: 11
  13. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) - Ñöôïc quyeàn tham döï caùc cuoäc hoïp baøn veà caùc phöông aùn phaùt trieån caûi toå toå chöùc coù lieân quan ñeán nhaân söï. - Ñöôïc quyeàn phaùt bieåu, giaûi thích, thuyeát phuïc, tham möu cho laõnh ñaïo taát caû nhöõng vaán ñeà coù lieân quan ñeán nhaân söï. - Ñöôïc quyeàn nhaän, thu nhaäp nhöõng taøi lieäu, thoâng tin töø caùc boä phaän khaùc cuûa toå chöùc ñeå xöû lyù cho lónh vöïc quaûn trò nhaân söï. - Ñöôïc quyeàn toå chöùc cho nhöõng nhaân vieân cuûa boä phaän quaûn trò nhaân söï, phoái hôïp vôùi caùc caù nhaân vaø boä phaän khaùc, caùc caù nhaân ngoaøi toå chöùc ñeå nghieân cöùu, phoå bieán nhöõng vaán ñeà quaûn trò nhaân söï. * Traùch nhieäm: - Giaûi thích vaø thi haønh caùc chính saùch nhaân söï trong moät toå chöùc. - Chòu traùch nhieäm vôùi laõnh ñaïo (hoaëc ngöôøi chuû) vaø ngöôøi laøm coâng, ñieàu hoaø moïi yeâu caàu hôïp lyù cuûa caùc nhoùm lao ñoäng khaùc nhau trong toå chöùc. - Ñaûm baûo söï hieäp taùc trong coâng vieäc cuûa toå chöùc, traùnh tranh chaáp. - Ñaûm baûo thöïc thi caùc quy ñònh cuûa luaät phaùp vaø chính saùch, cheá ñoä ñoái vôùi ngöôøi lao ñoäng. 3. Chöùc naêng, nhieäm vuï, quyeàn haïn vaø nhöõng yeâu caàu vôùi caùn boä laøm coâng taùc nhaân söï. 3.1. Chöùc naêng - Baûo veä ngöôøi lao ñoäng theo chính saùch, luaät phaùp cuûa Nhaø nöôùc. - Xaây döïng keá hoaïch baûo ñaûm nhaân söï cho vieäc thöïc hieän muïc tieâu cuûa toå chöùc. - Tìm kieám giaûi phaùp ñeå naâng cao chaát löôïng lao ñoäng vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi lao ñoäng. 3.2. Nhieäâm vuï chính - Phaân tích coâng vieäc vaø xaùc ñònh nhu caàu nhaân söï. - Ñònh höôùng tuyeån choïn, xaây döïng tieâu thöùc tuyeån choïn vaø tieán haønh tuyeån choïn nhaän söï. - Xaây döïng hình thöùc, cheá ñoä khuyeán khích vaät chaát. - Boài döôõng, ñaøo taïo vaø ñaøo taïo laïi. - Thuyeân chuyeån, ñeà baït, cho thoâi vieäc, nghæ cheá ñoä. - Höôùng daãn thöïc hieän, theo doõi, kieåm tra, thanh tra vieäc thöïc hieän caùc cheá ñoä, chính saùch, luaät phaùp Nhaø nöôùc veà baûo veä, söû duïng vaø phaùt trieån ngöôøi lao ñoäng. - Thieát laäp vaø duy trì caùc moái quan heä ñoaøn keát, gaén boù, thuùc ñaåy nhau phaùt trieån trong lao ñoäng; giaûi quyeát caùc tranh chaáp, baát ñoàng trong quan heä lao ñoäng. - Thöôøng xuyeân vaø ñònh kyø phaân tích, haïch toaùn hieäu quaû söû duïng nguoàn nhaân löïc, chæ coù nhöõng nhaø quaûn lyù môùi thaáy ñöôïc nguyeân nhaân taêng (giaûm) naêng suaát lao ñoäng, hieäu quaû coâng taùc. 12
  14. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn - Thu thaäp thoâng tin, tham khaûo kinh nghieäm cuûa caùc ñôn vò trong nöôùc vaø nöôùc ngoaøi ñeå tìm khaû naêng öùng duïng nhöõng kinh nghieäm tieân tieán. - Tham möu cho laõnh ñaïo trong vieäc xaùc ñònh cô caáu toå chöùc, caùc hình thöùc toå chöùc lao ñoäng, tuyeån choïn caùn boä laõnh ñaïo ôû caùc boä phaän. - Giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi lao ñoäng trong vieäc giaûi quyeát nhöõng khoù khaên veà ñôøi soáng gia ñình, coù taùc ñoäng ñeán tinh thaàn vaø naâng cao hieäu suaát coâng taùc. 3.3. Quyeàn haïn - Ñöôïc quyeàn tham gia thaûo luaän, baøn baïc ñeå coù nhöõng yù kieán tham möu cho laõnh ñaïo. - Ñöôïc môøi tham gia baøn baïc nhöõng chuû tröông, chöông trình, keá hoaïch phaùt trieån chung cuûa toå chöùc, doanh nghieäp. 3.4. Yeâu caàu Nhöõng yeâu caàu ñoái vôùi ngöôøi caùn boä laøm coâng taùc quaûn trò nhaân söï laø: - Phaûi coù kieán thöùc veà taâm lyù vaø xaõ hoäi hoïc, am hieåu kieán thöùc quaûn lyù saûn xuaát kinh doanh. - Phaûi coù kieán thöùc saâu roäng veà toå chöùc lao ñoäng, kinh teá hoïc, thoáng keâ, tin hoïc, tieàn löông, ngoaïi ngöõ . . . - Phaûi hieåu bieát saâu veà luaät phaùp, veà caùc moái quan heä chuû - thôï. - Luoân hoïc taäp vaø saùng taïo, coù khaû naêng giaûi quyeát hoaø bình caùc tranh chaáp. - Naém baét nhöõng phöông tieän kyõ thuaät quaûn lyù hieän ñaïi vaø söû duïng thaønh thaïo chuùng vaøo coâng vieäc cuûa mình. - Coù kyõ naêng giao tieáp toát, kyõ naêng giaûi quyeát caùc quan heä nhaân söï. - Coù tính naêng ñoäng, khaû naêng thích nghi vaø nghò löïc cao, coù söùc khoeû toát ... - Coù ñaïo ñöùc ngheà nghieäp. III. ÑOÁI TÖÔÏNG VAØ PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU CUÛA MOÂN HOÏC 1. Ñoái töôïng nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa moân hoïc laø vaán ñeà quaûn trò nhaân söï trong moät toå chöùc cuï theå. Ñoù laø caùc hình thöùc vaø phöông phaùp baûo ñaûm söï taùc ñoäng qua laïi giöõa nhöõng ngöôøi laøm vieäc trong toå chöùc, caùc ñoøn baåy, caùc kích thích vaø caùc baûo ñaûm veà maët luaät phaùp cho con ngöôøi trong lao ñoäng nhaèm naâng cao tính tích cöïc, phaùt trieån caùc tieàm naêng saùng taïo cuûa hoï; keát hôïp nhöõng coá gaéng chung trong vieäc naâng cao hieäu quaû cuûa saûn xuaát vaø chaát löôïng coâng taùc. 2. Phöông phaùp nghieân cöùu - Phöông phaùp duy vaät bieän chöùng vaø duy vaät lòch söû. - Phöông phaùp thoáng keâ toaùn. - Phöông phaùp phoûng vaán, ñieàu tra, traéc nghieäm. - Phöông phaùp laáy yù kieán chuyeân gia - Phöông phaùp xöû lyù thoâng tin hieän ñaïi treân maùy tính. 13
  15. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) CHÖÔNG II PHAÂN TÍCH, ÑAÙNH GIAÙ COÂNG VIEÄC I. PHAÂN TÍCH COÂNG VIEÄC 1. Baûn chaát vaø yù nghóa cuûa phaân tích coâng vieäc 1.1. Khaùi nieäm coâng vieäc, phaân tích coâng vieäc * Khaùi nieäm coâng vieäc: Coâng vieäc laø bao goàm moät soá coâng taùc cuï theå phaûi hoaøn thaønh neáu moät toå chöùc muoán ñaït ñöôïc caùc muïc tieâu cuûa mình. Hay noùi caùch khaùc: Coâng vieäc laø toång hôïp caùc nhieäm vuï, caùc traùch nhieäm hay chöùc naêng maø moät ngöôøi hay moät nhoùm ngöôøi lao ñoäng phaûi ñaûm nhaän trong moät toå chöùc. - Coâng vieäc chæ roõ nhöõng hoaït ñoäng cuûa toå chöùc maø moät ngöôøi hay moät nhoùm ngöôøi lao ñoäng phaûi thöïc hieän. - Coâng vieäc laø cô sôû ñeå phaân chia caùc chöùc naêng, quyeàn haïn vaø traùch nhieäm cho töøng ngöôøi, töøng nhoùm ngöôøi trong cuøng moät toå chöùc. * Khaùi nieäm phaân tích coâng vieäc: Phaân tích coâng vieäc laø moät tieán trình xaùc ñònh moät caùch coù heä thoáng caùc nhieäm vuï, nhöõng yeâu caàu veà nghieäp vuï, kyõ naêng caàn thieát vaø caùc ñieàu kieän ñeå thöïc hieän coù hieäu quaû caùc coâng vieäc trong moät toå chöùc. Moät trong nhöõng muïc ñích cô baûn cuûa phaân tích coâng vieäc laø cung caáp cho nhaø quaûn trò moät baûn toùm taét caùc nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa coâng vieäc naøo ñoù; moái töông quan cuûa coâng vieäc ñoù vôùi caùc coâng vieäc khaùc; kieán thöùc vaø kyõ naêng caàn thieát ñeå hoaøn thaønh coâng vieäc; caùc ñieàu kieän laøm vieäc. * Nhöõng yeâu caàu cho vieäc phaân tích coâng vieäc: - Coâng vieäc phaûi ñöôïc xaùc ñònh chính xaùc. - Chöùc naêng, nhieäm vuï cuõng nhö nhöõng yeâu caàu cuûa coâng vieäc phaûi ñöôïc moâ taû cuï theå, roõ raøng. - Nhöõng ñieàu kieän ñeå thöïc hieän coâng vieäc coù hieäu quaû phaûi ñöôïc trình baøy cuï theå vaø ñaày ñuû. * Phaân tích coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän trong nhöõng tröôøng hôïp sau: - Khi toå chöùc chöa coù baûn moâ taû coâng vieäc, baûn moâ taû tieâu chuaån coâng vieäc. - Khi toå chöùc coù theâm moät soá coâng vieäc môùi. - Khi caùc coâng vieäc coù söï thay ñoåi ñaùng keå veà noäi dung do keát quaû cuûa tieán boä khoa hoïc kyõ thuaät, do thay ñoåi phöông phaùp, caùc thuû tuïc môùi hoaëc heä thoáng môùi. 1.2. YÙ nghóa cuûa phaân tích coâng vieäc. 14
  16. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn Phaân tích coâng vieäc laø coâng cuï quaûn trò nhaân söï cô baûn nhaát, vì noù laø cô sôû ñeå caùc nhaø quaûn trò laøm xaây döïng baûn moâ taû coâng vieäc vaø baûn moâ taû tieâu chuaån coâng vieäc. Treân cô sôû nhöõng thoâng tin cuûa 02 baûn naøy maø caùc nhaø quaûn trò nhaân söï söû duïng ñeå : - Ñònh höôùng cho coâng vieäc tuyeån moä, tuyeån choïn, hoaøn thieän vieäc boá trí lao ñoäng cho ñôn vò. - Xaùc ñònh roõ nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa töøng vò trí coâng taùc trong ñôn vò, giuùp ngöôøi lao ñoäng naém baét ñöôïc coâng vieäc moät caùch nhanh choùng. Ñaây cuõng laø cô sôû cho vieäc traû löông coâng baèng. - Laøm cô sôû cho vieäc boå nhieäm, thuyeân chuyeån coâng taùc cho caùn boä, nhaân vieân trong ñôn vò. - Xaùc ñònh nhu caàu ñaøo taïo nhaân vieân vaø laäp keá hoaïch cho caùc chöông trình ñaøo taïo. - Xaây döïng heä thoáng ñaùnh giaù coâng vieäc vaø heä thoáng chöùc danh coâng vieäc. 2. Caùc phöông phaùp thu thaäp thoâng tin ñeå phaân tích coâng vieäc 2.1. Söû duïng baûng hoûi Theo phöông phaùp naøy, baûng caâu hoûi ñöôïc thaûo ra seõ lieät keâ nhöõng caâu hoûi ñaõ ñöôïc chuaån bò kyõ töø tröôùc vaø göûi cho taát caû coâng nhaân vieân, nhöõng ngöôøi coù lieân quan ñeå hoï ñieàn vaøo caùc caâu traû lôøi. Toång keát caùc caâu traû lôøi cuûa nhaân vieân, caùn boä phaân tích seõ coù ñöôïc nhöõng thoâng tin cô baûn, ñaëc tröng veà caùc coâng vieäc thöïc hieän trong doanh nghieäp. Nhìn chung, baûn caâu hoûi cung caáp thoâng tin nhanh hôn vaø deã thöïc hieän hôn so vôùi hình thöùc phoûng vaán. Tuy nhieân phöông phaùp naøy cuõng coù haïn cheá laø coâng nhaân seõ khoâng thích ñieàn vaøo phaàn traû lôøi cuûa baûng hoûi moät caùch chi tieát neân caâu traû lôøi thöôøng khoâng ñaày ñuû vaø ña soá laø khoâng coù nhieàu thôøi gian ñeå xöû lyù baûng caâu hoûi. Ñeå naâng cao chaát löôïng thoâng tin thu thaäp qua baûng caâu hoûi, caàn chuù yù ñeán nhöõng vaán ñeà sau: - Khi trieån khai thöïc hieän phaùt baûng hoûi, caùn boä phaân tích phaûi giaûi thích roõ muïc ñích yeâu caàu cuûa baûng. - Caùc caâu hoûi trong baûng hoûi phaûi xoay quanh caùc vaán ñeà troïng taâm caàn nghieân cöùu. - Caùc caâu hoûi caàn thieát keá sao cho ñôn giaûn, deå hieåu, deã traû lôøi, roõ raøng noäi dung caàn hoûi vaø coù theå traû lôøi ngaén goïn. - Neân ñeå coâng nhaân, nhaân vieân thöïc hieän vieäc traû lôøi baûng caâu hoûi trong giôø laøm vieäc ñeå hoï khoâng caûm thaáy khoù chòu vì maát thôøi gian caù nhaân vaø caâu traû lôøi cuûa hoï seõ chi tieát hôn. 2.2. Quan saùt-trao ñoåi Quan saùt taïi nôi laøm vieäc cho pheùp caùc nhaø phaân tích chæ ra ñaày ñuû vaø chi tieát thôøi gian, möùc ñoä thöôøng xuyeân, tính phöùc taïp cuûa caùc nhieäm vuï, traùch nhieäm khi thöïc hieän caùc coâng vieäc khaùc nhau; caùc thoâng tin veà ñieàu kieän laøm vieäc; caùc maùy moùc, duïng cuï, nguyeân vaät lieäu söû duïng trong quaù trình laøm vieäc vaø hieäu quaû thöïc 15
  17. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) hieän coâng vieäc... Nhaø phaân tích seõ quan saùt tröïc tieáp quaù trình thöïc hieän coâng vieäc, keát hôïp trao ñoåi theâm vôùi ngöôøi lao ñoäng ñeå thu thaäp thoâng tin. Phöông phaùp quan saùt ñöôïc söû duïng höõu hieäu ñoái vôùi nhöõng coâng vieäc ño löôøng, deã quan saùt thaáy, nhöõng coâng vieäc ñoøi hoûi kyõ naêng baèng tay chaân nhö caùc coâng vieäc tröïc tieáp saûn xuaát chaúng haïn. Coøn ñoái vôùi caùc coâng vieäc baèng trí oùc thì phöông phaùp naøy raát khoù thöïc hieän. Phöông phaùp quan saùt cuõng deã bò thu thaäp thoâng tin thieáu chính xaùc do nhaân vieân trong quaù trình laøm vieäc bieát mình ñang bò quan saùt neân nhòp ñoä laøm vieäc vaø naêng suaát lao ñoäng khoâng oån ñònh nhö luùc bình thöôøng. Vì vaäy, ñeå naâng cao chaát löôïng thoâng tin thu thaäp ñöôïc, nhaø phaân tích neân aùp duïng: - Quan saùt keát hôïp vôùi caùc phöông tieän kyõ thuaät nhö quay phim, video vaø duøng ñoàng hoà baám giôø nhaèm ghi laïi caùc hao phí thôøi gian trong thöïc hieän coâng vieäc. - Quan saùt theo chu kyø cuûa coâng vieäc hoaøn chænh. - Trong quaù trình quan saùt, keát hôïp hoûi tröïc tieáp nhaân vieân thöïc hieän coâng vieäc veà nhöõng vaán ñeà chöa roõ hoaëc boå sung theâm moät soá thoâng tin coøn boû soùt trong quaù trình quan saùt. 2.3. Phoûng vaán. Chuùng ta coù theå phoûng vaán tröïc tieáp ngöôøi lao ñoäng ñeå laáy thoâng tin, sau ñoù phoûng vaán theâm nhöõng ngöôøi coù lieân quan vaø phoûng vaán ngöôøi quaûn lyù tröïc tieáp ñeå boå sung theâm thoâng tin, ñoàng thôøi kieåm tra thoâng tin cuûa ngöôøi lao ñoäng xem coù chính xaùc hay khoâng vaø laøm saùng toû theâm moät soá ñieåm naøo ñoù. Phoûng vaán cho pheùp phaùt hieän ra nhieàu thoâng tin veà caùc hoaït ñoäng vaø caùc moái quan heä quan troïng trong phaân tích coâng vieäc maø caùc phöông phaùp khaùc khoâng theå tìm ra. Nhöôïc ñieåm chuû yeáu cuûa phoûng vaán phaân tích coâng vieäc laø ngöôøi ñöôïc phoûng vaán coù theå cung caáp caùc thoâng tin sai leäch hoaëc khoâng muoán traû lôøi ñaày ñuû caùc caâu hoûi cuûa ngöôøi phoûng vaán, do ña soá ngöôøi ñöôïc phoûng vaán caûm thaáy raèng vieäc phaân tích coâng vieäc ñöôïc söû duïng nhö maøn môû ñaàu ñeå thay ñoåi cô caáu toå chöùc, tinh giaûn bieân cheá, naâng cao ñònh möùc… neân hoï coù xu höôùng ñeà cao vai troø, traùch nhieäm vaø nhöõng khoù khaên trong coâng vieäc cuûa mình; ngöôïc laïi, giaûm thaáp möùc ñoä vaø taàm quan troïng trong coâng vieäc cuûa ngöôøi khaùc. Theâm vaøo ñoù, phöông phaùp phoûng vaán ñoøi hoûi caùn boä thu thaäp thoâng tin phaûi toán nhieàu thôøi gian laøm vieäc vôùi töøng nhaân vieân. Ñeå naâng cao chaát löôïng cuûa phoûng vaán phaân tích coâng vieäc neân chuù yù: - Nghieân cöùu kyõ coâng vieäc tröôùc khi phoûng vaán sao cho caùc caâu hoûi ñöôïc ñöa ra seõ thu thaäp ñuùng, ñaày ñuû caùc thoâng tin caàn thieát vaø khoâng boû soùt nhöõng caâu hoûi ñeå laáy thoâng tin quan troïng. - Choïn ngöôøi thöïc hieän coâng vieäc gioûi nhaát vaø choïn ngöôøi coù khaû naêng moâ taû quyeàn haïn, traùch nhieäm, caùch thöùc thöïc hieän coâng vieäc toát nhaát. - Nhanh choùng thieát laäp moái quan heä toát vôùi ngöôøi ñöôïc phoûng vaán vaø giaûi thích cho hoï roõ raøng veà muïc ñích phoûng vaán. 16
  18. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn - Ñaët nhöõng caâu hoûi roõ raøng vaø gôïi yù sao cho ngöôøi ñöôïc phoûng vaán deã traû lôøi. - Kieåm tra laïi tính chính xaùc cuûa caùc thoâng tin vôùi ngöôøi ñöôïc phoûng vaán. 2.4. Ghi cheùp laïi trong nhaät kyù (Nhaät kyù coâng vieäc) Trong moät soá tröôøng hôïp, nhaø phaân tích thu thaäp thoâng tin baèng caùch yeâu caàu coâng nhaân hoaëc nhaân vieân ghi laïi, moâ taû laïi caùc hoaït ñoäng haøng ngaøy trong moät cuoán soå. Nhôø phöông phaùp naøy maø vaán ñeà coâng nhaân vieân phoùng ñaïi taàm quan troïng cuûa coâng vieäc trong caùc phöông phaùp tröôùc khoâng coøn laø vaán ñeà khoâng giaûi quyeát ñöôïc. Tuy nhieân phöông phaùp naøy coù giôùi haïn laø khoâng phaûi luùc naøo ngöôøi lao ñoäng cuõng hieåu ñuùng nhöõng gì hoï ñang laøm vaø vieäc ghi cheùp khoù ñaûm baûo ñöôïc lieân tuïc, nhaát quaùn. Toùm laïi, ñeå thu thaäp thoâng tin phaân tích coâng vieäc coù nhieàu phöông phaùp thöïc hieän, nhöng moãi phöông phaùp ñeàu coù nhöõng öu, nhöôïc ñieåm rieâng cuûa noù. Khi thöïc hieän thu thaäp thoâng tin, chuùng ta coù theå söû duïng nhieàu phöông phaùp keát hôïp ñeå naâng cao toái ña ñoä chính xaùc vaø tính chi tieát, cuï theå cuûa caùc thoâng tin, nhaèm giuùp vieäc phaân tích coâng vieäc ñaït hieäu quaû cao. 3. Trình töï thöïc hieän phaân tích coâng vieäc Thaønh phaàn tham gia vaøo phaân tích coâng vieäc toái thieåu phaûi coù nhaø phaân tích, coâng nhaân vaø caáp quaûn trò tröïc tieáp (nhö quaûn ñoác hoaëc tröôûng phoøng). Quaù trình thöïc hieän phaân tích coâng vieäc thöôøng ñöôïc caùc nhaø phaân tích tieán haønh theo caùc buôùc sau ñaây : Böôùc 1: Chuaån bò ÔÛ böôùc naøy caàn thöïc hieän moät soá coâng vieäc sau: - Xaùc ñònh coâng vieäc caàn phaân tích: Danh muïc caùc coâng vieäc caàn phaân tích ñöôïc xaùc ñònh tuøy thuoäc vaøo muïc ñích vaø nhu caàu phaân tích coâng vieäc cuûa doanh nghieäp. - Löïa choïn caùc phöông phaùp thu thaäp thoâng tin thích hôïp vôùi muïc ñích cuûa vieäc phaân tích coâng vieäc, thieát keá caùc bieåu maãu ghi cheùp hoaëc caùc baûn caâu hoûi caàn thieát vaø choïn ñoái töôïng tham gia. - Thu thaäp caùc thoâng tin cô baûn coù saün treân cô sôû cuûa caùc sô ñoà toå chöùc, caùc vaên baûn veà muïc ñích, yeâu caàu, chöùc naêng, quyeàn haïn cuûa doanh nghieäp vaø caùc boä phaän cô caáu; hoaëc sô ñoà quy trình coâng ngheä vaø baûn moâ taû coâng vieäc cuõ (neáu coù). Töø sô ñoà toå chöùc cho ta bieát coâng vieäc naøy coù lieân heä vôùi caùc coâng vieäc khaùc nhö theá naøo vaø qua sô ñoà quy trình coâng ngheä giuùp nhaø phaân tích hieåu roõ vaø chi tieát töø ñaàu vaøo ñeán ñaàu ra. Sau cuøng baûn moâ taû coâng vieäc hieän thôøi neáu coù, seõ giuùp caùc nhaø phaân tích xaây döïng laïi baûn moâ taû coâng vieäc hoaøn chænh hôn. - Löïa choïn caùc coâng vieäc tieâu bieåu (neáu coù nhieàu coâng vieäc töông töï nhau). Ñaây laø vieäc caàn thieát ñeå coù theå tieát kieäm thôøi gian phaân tích caùc coâng vieäc. Böôùc 2: Tieán haønh thu thaäp thoâng tin 17
  19. Tröôøng Ñaïi hoïc Lao ñoäng-Xaõ hoäi (CS II) ÔÛ böôùc naøy bao goàm caùc vieäc: - Tieán haønh thu thaäp thoâng tin lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng, thaùi ñoä öùng xöû, ñieàu kieän laøm vieäc, caù tính vaø khaû naêng... theo caùc phöông phaùp ñaõ ñònh. - Kieåm tra laïi thoâng tin vôùi caùc thaønh vieân. Caàn kieåm tra laïi thoâng tin ñaõ thu thaäp ñöôïc vôùi caùc coâng nhaân ñaûm nhaän coâng vieäc ñoù vaø caáp quaûn trò tröïc tieáp cuûa ñöông söï. Ñieàu naøy giuùp ñöôïc söï ñoàng tình cuûa ñöông söï veà baûng phaân tích coâng vieäc bôûi vì hoï coù cô hoäi duyeät xeùt laïi chính coâng vieäc maø hoï thöïc hieän. Böôùc 3: Xaây döïng baûn moâ taû coâng vieäc vaø baûn moâ taû tieâu chuaån coâng vieäc Sau khi ñaõ hoaøn thaønh baûn phaân tích coâng vieäc, nhaø quaûn trò tieán haønh soaïn thaûo baûn moâ taû coâng vieäc vaø baûn moâ taû tieâu chuaån coâng vieäc. Ñeå tieán haønh soaïn thaûo baûn moâ taû coâng vieäc vaø baûn moâ taû tieâu chuaån coâng vieäc chính xaùc, caàn thöïc hieän caùc coâng vieäc sau: - Vieát baûn thaûo laàn thöù nhaát. - Laáy yù kieán goùp yù cuûa ngöôøi lao ñoäng vaø ngöôøi laõnh ñaïo boä phaän coù lieân quan. - Söûa laïi baûn thaûo treân cô sôû caùc yù kieán goùp yù ñoù. - Toå chöùc hoäi thaûo vôùi giaùm ñoác nhaân söï vaø nhöõng ngöôøi quaûn lyù caáp cao ñeå tieáp tuïc hoaøn thieän baûn thaûo (neáu caàn thieát). Söû laïi baûn thaûo theo nhöõng goùp yù ñoù. - Laáy chöõ kyù pheâ chuaån cuûa ngöôøi laõnh ñaïo cao nhaát tröôùc khi ban haønh ñeå thöïc hieän. 4. Baûng moâ taû coâng vieäc vaø baûng tieâu chuaån coâng vieäc 4.1. Baûng moâ taû coâng vieäc Caùc thoâng tin laáy ñöôïc töø tieán trình phaân tích coâng vieäc seõ ñöôïc duøng ñeå moâ taû coâng vieäc. Moâ taû coâng vieäc laø moät taøi lieäu cung caáp nhöõng thoâng tin lieân quan ñeán nhöõng coâng taùc cuï theå, caùc nhieäm vuï vaø traùch nhieäm cuûa moät soá vieäc trong moät toå chöùc. Coù hai loaïi moâ taû coâng vieäc: khaùi quaùt vaø chi tieát, nhöng thöôøng trong baûng moâ taû coâng vieäc phaûi ñaûm baûo caùc noäi dung sau ñaây : - Nhöõng thoâng tin chung veà coâng vieäc. - Nhöõng chöùc naêng vaø traùch nhieäm trong coâng vieäc. - Nhöõng nhieâïm vuï cuï theå phaûi hoaøn thaønh. - Quyeàn haïn cuûa ngöôøi thöïc hieän coâng vieäc. - Nhöõng moái quan heä trong coâng vieäc. - Caùc ñieàu kieän laøm vieäc ñeå thöïc hieän coâng vieäc ñoù. - Caùc tieâu chuaån ñeå ñaùnh giaù coâng vieäc. - Caùc yeâu caàu khaùc. * Nhöõng yeâu caàu trong quaù trình xaây döïng: 18
  20. Baøi giaûng Quaûn trò nhaân söï http://www.ebook.edu.vn + Saép xeáp caùc nhieäm vuï vaø traùch nhieäm theo ñuùng trình töï thöïc hieän. + Lieät keâ ñaày ñuû caùc nhieäm vuï chính. + Theå hieän caùc nhieäm vuï rieâng bieät moät caùch roõ raøng. + Xaây döïng theo chöùc danh vò trí (khoâng neân xaây döïng cho moät ngöôøi cuï theå). + Moâ taû coâng vieäc theo caùch thöùc ñöôïc thöïc hieän treân thöïc teá. + Söû duïng caùc töø coù tính haønh ñoäng. + Ñôn giaûn vaø ngaén goïn. * Minh hoïa moät baûng moâ taû coâng vieäc cuûa 01 boä phaän ôû moät coâng ty taïi VN BAÛN MOÂ TAÛ COÂNG VIEÄC - Chöùc danh: NHAÂN VIEÂN HAØNH CHÍNH Caáp: Nhaân vieân NGUYEÃN THANH HAØO Boä phaän: Nhaân söï-Haønh chính Caáp treân tröïc tieáp: Tröôûng P. NS-HC Caáp treân giaùn tieáp: Ban giaùm ñoác Quaûn lyù tröïc tieáp Quaûn lyù giaùn tieáp Nhaân vieân caáp döôùi: 02 ngöôøi - Laùi xe 04 ngöôøi - Nhaân vieân nhaø aên QUAN HEÄ TRONG COÂNG VIEÄC (Caùc ñoái töôïng chính coù quan heä laøm vieäc) Quan heä noäi boä: Quan heä ñoái ngoaïi: • Tröôûng P. NS-HC: Haèng ngaøy ñeå nhaän chæ thò • Khaùch haøng: Cung caáp vaên thöïc hieän vaø baùo caùo keát quaû phoøng phaåm • Ban Giaùm Ñoác: cung caáp thoâng tin khi coù yeâu caàu • Nhaân vieân Coâng ty: nhöõng coâng vieäc lieân quan ñeán coâng taùc ñöôïc phaân coâng MUÏC ÑÍCH COÂNG VIEÄC Quaûn lyù coâng taùc haønh chaùnh vaø thöïc hieän coâng vieäc lieân quan ñeán coâng taùc haønh chaùnh TRAÙCH NHIEÄM VAØ QUYEÀN HAÏN Traùch nhieäm • Thöïc hieän vieäc mua saém, quaûn lyù, caáp phaùt vaên phoøng phaåm cuûa toång quaùt Coâng ty • Kieåm tra, giaùm saùt hoaït ñoäng cuûa Nhaø aên • Quaûn lyù laùi xe, c/caáp caùc phöông tieän vaän chuyeån cho n/caàu coâng taùc • Soaïn thaûo, quaûn lyù caùc vaên baûn lieân quan ñeán coâng taùc haønh chính vaø b/caùo 19
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1