Mấy vấn đề về xã hội học lao động trong các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác-Lênin

X· héi häc sè 4 (96), 2006 89<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> MÊy vÊn ®Ò vÒ x· héi häc lao ®éng trong c¸c<br /> t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin<br /> §ç V¨n Qu©n<br /> §Æng ¸nh TuyÕt<br /> <br /> <br /> Gi¸ trÞ khoa häc cña c¸c tr−íc t¸c kinh ®iÓn vµ thùc tiÔn ngµy nay ®ang ®Æt ra<br /> yªu cÇu ph¶i nhËn thøc chñ nghÜa M¸c-Lªnin v−ît qua quan niÖm truyÒn thèng.<br /> Thùc tÕ cho thÊy gi¸ trÞ cña hÖ t−ëng M¸c-Lªnin lµ rÊt phong phó, trªn nhiÒu ®Þa h¹t<br /> khoa häc, trong ®ã kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi x· héi häc. MÆc dï c¸c nhµ kinh ®iÓn<br /> M¸c-Lªnin kh«ng ®Ó l¹i mét tr−íc t¸c nµo bµn riªng vÒ x· héi häc vµ x· héi häc<br /> chuyªn biÖt, song trong kh¸ nhiÒu luËn ®iÓm mµ c¸c «ng ®−a ra vµ ph©n tÝch lu«n<br /> thÊm ®Ëm nh÷ng ®Æc tr−ng râ rÖt cña khoa häc x· héi häc (®èi t−îng nghiªn cøu,<br /> kh¸i niÖm, ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu, lý thuyÕt ph©n tÝch, c¸c chñ ®Ò nghiªn cøu...).<br /> Bµi viÕt nµy gãp phÇn ph¸c ho¹ t− t−ëng cña c¸c nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa M¸c-Lªnin<br /> víi t− c¸ch lµ nh÷ng nhµ khoa häc nghiªn cøu vÒ hiÖn t−îng lao ®éng vµ nh÷ng mèi<br /> quan hÖ cña nã trong chñ nghÜa t− b¶n-mét lÜnh vùc mµ sau nµy ®· ph¸t triÓn thµnh<br /> chuyªn ngµnh x· héi häc Lao ®éng.<br /> 1. Chñ nghÜa M¸c-Lªnin bµn vÒ ®èi t−îng nghiªn cøu vµ mét sè kh¸i<br /> niÖm liªn quan ®Õn lao ®éng<br /> 1. HiÖn t−îng lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt lín ®· ®−îc x· héi hãa lµ ®èi t−îng<br /> nghiªn cøu cña x· héi häc Lao ®éng.<br /> Cho dï M¸c, ¡ng-ghen vµ Lªnin ch−a bao giê x¸c lËp mét c¸ch râ rµng nh−<br /> vËy, tuy nhiªn c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn l¹i thÓ hiÖn kh¸ râ tinh thÇn ®ã. Nghiªn cøu vÒ<br /> hiÖn t−îng lao ®éng trong chñ nghÜa t− b¶n ®−îc c¸c nhµ kinh ®iÓn quan t©m tõ rÊt<br /> sím. Ngµy trong t¸c phÈm “T×nh c¶nh giai cÊp lao ®éng Anh” ®−îc viÕt n¨m 1844,<br /> ¡ng-ghen ®· tiÕp cËn lao ®éng víi t− c¸ch lµ ®èi t−îng nghiªn cøu cña khoa häc x· héi.<br /> §iÒu ®¸ng nãi ë chç, nã ®· “mang ®Æc tr−ng x· héi häc lao ®éng kh¸ râ rÖt”1. ¤ng<br /> kh«ng nghiªn cøu vÊn ®Ò lao ®éng ë n−íc §øc hay mét n−íc nµo kh¸c mµ lµ n−íc Anh,<br /> v× theo ¡ng-ghen “Anh lµ n−íc ®iÓn h×nh vÒ sù biÕn ®æi”2. Nh− ¡ng-ghen kh¼ng ®Þnh,<br /> “T×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n lµ c¬ së thùc tÕ vµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña mäi phong trµo<br /> x· héi hiÖn ®¹i, bëi v× nã lµ biÓu hiÖn s©u s¾c nhÊt vµ râ rÖt nhÊt cña nh÷ng tai häa x·<br /> héi cña chóng ta hiÖn nay”... “viÖc tiÕn hµnh nghiªn cøu c«ng phu, miªu t¶ c¸i h×nh<br /> thøc ®iÓn h×nh cña ®iÒu kiÖn sèng cña giai cÊp v« s¶n ë v−¬ng quèc Bri-ten cã tÇm<br /> <br /> <br /> 1<br /> Lª Ngäc Hïng: X· héi häc kinh tÕ . Nxb Lý luËn ChÝnh trÞ. Hµ Néi - 2004. Tr. 37.<br /> 2<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 2. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1995. Tr. 225.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br /> 90 MÊy vÊn ®Ò vÒ x· héi häc lao ®éng trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin<br /> <br /> quan träng to lín...khi mµ nh÷ng nhµ lý luËn cßn hiÓu biÕt qu¸ Ýt vÒ thÕ giíi hiÖn thùc<br /> cã thÓ trùc tiÕp thóc ®Èy chóng ta khao kh¸t c¶i t¹o c¸i “hiÖn thùc xÊu xa” Êy ®i”3. H¬n<br /> ai hÕt, «ng coi nhiÖm vô cña khoa häc lµ ph¶i g¾n chÆt víi thùc tiÔn, ph¶n ¸nh vµ gi¶i<br /> quyÕt cho ®−îc nh÷ng yªu cÇu mµ biÕn ®æi x· héi ®Æt ra. Thùc tiÔn n−íc Anh ®· ®Æt ra<br /> yªu cÇu ph¶i cè g¾ng tiÕp cËn c¸c vÊn ®Ò x· héi lóc bÊy giê theo mét h−íng t− duy,<br /> ph−¬ng ph¸p tiÕp cËn míi, ®ã chÝnh lµ khoa häc x· héi häc.<br /> Tõ ph©n tÝch quan ®iÓm cña ¡ng-ghen vÒ lao ®éng cã thÓ kh¼ng ®Þnh: lao<br /> ®éng lµ mét hiÖn t−îng x· héi ra ®êi cïng víi sù xuÊt hiÖn cña x· héi loµi ng−êi. Tuy<br /> nhiªn, nã chØ trë thµnh ®èi t−îng nghiªn cøu cña khoa häc x· héi häc khi nÒn s¶n<br /> xuÊt t− b¶n chñ nghÜa ra ®êi. Víi tinh thÇn ®ã, ®èi t−îng nghiªn cøu ®−îc x¸c ®Þnh lµ<br /> hiÖn t−îng lao ®éng cña mét nÒn s¶n xuÊt lín ®· ®−îc x· héi hãa.<br /> 2. Lao ®éng; sù tha hãa cña lao ®éng vµ biÕn ®æi lao ®éng lµ nh÷ng kh¸i niÖm<br /> then chèt cña x· héi häc lao ®éng víi sù ®ãng gãp to lín cña M¸c, ¡ng-ghen vµ Lªnin.<br /> Kh¸i niÖm lao ®éng lµ mét thuËt ng÷ c¬ b¶n vµ then chèt trong nhiÒu c«ng<br /> tr×nh nghiªn cøu vµ ph©n tÝch cña c¸c nhµ kinh ®iÓn M¸c-Lª nin, ®Æc biÖt lµ M¸c.<br /> Kh¸i niÖm lao ®éng ®−îc M¸c ®−a ra lÇn ®Çu víi t− c¸ch lµ mét c«ng cô trong ph©n<br /> tÝch khoa häc tõ n¨m 1844. “Lao ®éng: Sù h×nh thµnh vµ tiÕn triÓn t− t−ëng cña M¸c,<br /> nh− ®· nãi cã thÓ theo dâi tõ cuèn B¶n th¶o kinh tÕ triÕt häc (1844), ë ®Êy, M¸c b¾t<br /> ®Çu ®Þnh nghÜa kh¸i niÖm lao ®éng (labour)”4. Theo M¸c quan niÖm, "Lao ®éng tr−íc<br /> hÕt lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra gi÷a con ng−êi vµ tù nhiªn, mét qu¸ tr×nh tr×nh trong<br /> ®ã, b»ng ho¹t ®éng cña chÝnh m×nh, con ng−êi lµ trung gian, ®iÒu tiÕt vµ kiÓm tra sù<br /> trao ®æi chÊt gi÷a hä vµ tù nhiªn"5.<br /> Nh− vËy, víi quan ®iÓm nµy, M¸c ®· coi lao ®éng víi t− c¸ch lµ mét hiÖn<br /> t−îng x· héi n¶y sinh, biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn trong bèi c¶nh x· héi cô thÓ. LuËn ®iÓm<br /> cña M¸c ®· ph¶n b¸c l¹i quan ®iÓm phi khoa häc cña c¸c nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ tr−íc<br /> ®ã. “Theo lêi c¸c nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc, lao ®éng lµ c¸i gi¸ bÊt biÕn duy nhÊt cña<br /> mäi c¸i, vµ ®ång thêi kh«ng cã c¸i g× l¹i cã tÝnh chÊt ngÉu nhiªn nhiÒu h¬n vµ chÞu<br /> nh÷ng dao ®éng”6. M¸c phª ph¸n khoa kinh tÕ chÝnh trÞ häc ë chç, nã coi "lao ®éng lµ<br /> c¸i duy nhÊt mµ con ng−êi dïng ®Ó lµm t¨ng thªm gi¸ trÞ cña nh÷ng s¶n phÈm cña<br /> giíi tù nhiªn" vµ coi " ng−êi c«ng nh©n chØ lµ mét sóc vËt lao ®éng, chØ lµ mét con vËt<br /> mµ nhu cÇu ®−îc quy thµnh nh÷ng nhu cÇu thÓ x¸c thiÕt yÕu mµ th«i" mµ kh«ng chØ<br /> ra ®−îc nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy. M¸c cho r»ng kinh tÕ chÝnh trÞ häc míi chØ<br /> nh×n thÊy mÆt kinh tÕ cña lao ®éng mµ ch−a thÊy b¶n chÊt x· héi cña nã. Lao ®éng<br /> kh«ng ®¬n thuÇn lµ hµng hãa, mµ theo M¸c , lao ®éng lµ sù kÕt tinh cña mèi quan hÖ<br /> gi÷a con ng−êi víi ng−êi ®−îc cÊu tróc hãa mét c¸ch bÊt c«ng, bÊt b×nh ®¼ng trong x·<br /> héi t− b¶n chñ nghÜa"7. Vµ, "Giai cÊp t− s¶n hiÖn nay cña chóng ta ®ang xuyªn t¹c<br /> bõa b·i c¸c vÊn ®Ò x· héi, còng lu«n xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ý kiÕn lè l¨ng nhÊt vµ tÇm<br /> <br /> 3<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 2. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1995. Tr. 225, 226.<br /> 44<br /> Tony Bilton vµ c¸c céng sù: NhËp m«n x· héi häc. Nxb Khoa häc x· héi. Hµ Néi - 1993. Tr. 11.<br /> 5<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 23. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1993. Tr. 226.<br /> 6<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 43. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 2000. Tr. 80.<br /> 7<br /> Trung t©m X· héi häc: T− t−ëng x· héi häc trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin. Kû<br /> yÕu Héi th¶o khoa häc. Hµ Néi - 2005. Tr. 36.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />  §ç V¨n Qu©n & §Æng ¸nh TuyÕt 91<br /> <br /> th−êng nhÊt vÒ t×nh c¶nh cña ng−êi lao ®éng"8.<br /> Víi mét quan niÖm míi vÒ lao ®éng, M¸c ®· coi lao ®éng nh− lµ hµnh ®éng x·<br /> héi cã cÊu tróc bao gåm nhiÒu thµnh phÇn, c¸c yÕu tè gi¶n ®¬n vµ trõu t−îng cã quan<br /> hÖ g¾n bã h÷u c¬ víi nhau. "Qóa tr×nh lao ®éng, nh− chóng ta ®· h×nh dung trong<br /> nh÷ng yÕu tè gi¶n ®¬n vµ trõu t−îng cña nã, lµ ho¹t ®éng cã môc ®Ých nh»m t¹o ra<br /> nh÷ng gi¸ trÞ sö dông, lµ sù chiÕm ®o¹t nh÷ng c¸i cã s½n trong tù nhiªn ®Ó tho¶ m·n<br /> nh÷ng nhu cÇu cña con ng−êi, lµ diÒu kiÖn chung cña sù trao ®æi chÊt gi÷a con ng−êi<br /> víi tù nhiªn, lµ ®iÒu kiÖn vÜnh cöu cña ®êi sèng con ng−êi, vµ v× vËy qu¸ tr×nh lao ®éng<br /> Êy kh«ng phô thuéc vµo bÊt kú mét h×nh th¸i nµo cña ®êi sèng ®ã, mµ ng−îc l¹i, nã lµ<br /> chung cho tÊt c¶ mäi h×nh th¸i x· héi cña ®êi sèng ®ã mét c¸ch gièng nh− nhau"9.<br /> ViÖc M¸c ®−a ra kh¸i niÖm tha hãa cña lao ®éng cã mét ý nghÜa to lín kh«ng<br /> chØ ®èi víi khoa häc triÕt hoc, kinh tÕ chÝnh trÞ mµ cßn ®èi víi c¶ khoa häc x· héi häc,<br /> cô thÓ lµ x· héi häc lao ®éng. §©y chÝnh lµ mét trong nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n cña<br /> chuyªn ngµnh x· héi häc lao ®éng. §Ó ®−a ra kh¸i niÖm “tha hãa” mét c¸ch khoa häc<br /> M¸c ®· tõ c¬ së cña viÖc ph©n tÝch kh¸i niÖm "quan hÖ trùc tiÕp" cña ng−êi c«ng<br /> nh©n víi c¸c thµnh phÇn cÊu tróc cña lao ®éng. “Kh¸i niÖm “tha hãa” ®−îc hiÓu lµ<br /> "sù tha hãa cña lao ®éng" hay "sù tha hãa cña con ng−êi .<br /> Sù tha hãa cña lao ®éng mµ M¸c quan niÖm ®−îc biÓu hiÖn qua ba ph−¬ng<br /> diÖn chñ yÕu sau: 1.“Sù tha hãa cña s¶n phÈm lao ®éng biÓu hiÖn ë sù sù vËt hãa cña<br /> lao ®éng ®Õn møc "ng−êi c«ng nh©n quan hÖ víi s¶n phÈm lao ®éng cña m×nh nh− víi<br /> mét vËt xa l¹"; 2. Sù tha hãa cña b¶n th©n ng−êi c«ng nh©n biÓu hiÖn ë chç "c¸i ®·<br /> r¬i vµo s¶n phÈm cu¶ anh ta kh«ng cßn ë b¶n th©n anh ta n÷a. Cho nªn, s¶n phÈm<br /> ®ã cµng lín th× anh ta cµng Ýt lµ anh ta"; 3. Sù tha hãa cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng lao<br /> ®éng biÓu hiÖn d−íi ba h×nh thøc. Thø nhÊt: "lao ®éng lµ c¸i g× ®ã bªn ngoµi ®èi víi<br /> ng−êi c«ng nh©n, kh«ng thuéc b¶n chÊt cña anh". Thø hai, "lao ®éng cña anh kh«ng<br /> ph¶i lµ tù nguyÖn mµ lµ b¾t buéc, ®ã lµ lao ®éng c−ìng bøc. §ã kh«ng ph¶i lµ sù tho¶<br /> m·n nhu cÇu lao ®éng, mµ chØ lµ mét ph−¬ng tiÖn ®Ó tháa m·n nh÷ng nhu cÇu kh¸c,<br /> chø kh«ng ph¶i nhu cÇu lao ®éng. Thø ba, b¶n th©n ng−êi c«ng nh©n "trong qu¸<br /> tr×nh lao ®éng, kh«ng thuéc vÒ anh ta mµ thuéc vÒ ng−êi kh¸c, thuéc vÒ nhµ t− b¶n-<br /> ng−êi ®· mua søc lao ®éng cña c«ng nh©n"10.<br /> ViÖc M¸c ®−a ra kh¸i niÖm biÕn ®æi lao ®éng ®· cã ý nghÜa rÊt lín trong c¸ch<br /> gi¶i thÝch vÒ sù biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn cu¶ x· héi loµi ng−êi. “Trªn con ®−êng nghiªn<br /> cøu cã kinh nghiÖm, trung thùc vµ cã phª ph¸n c¸c sù kiÖn thùc tÕ M¸c ®· nªu lªn ra<br /> nh÷ng c©u hái c¬ b¶n mµ c©u tr¶ lêi ®· dÉn tíi häc thuyÕt vÒ biÕn ®æi x· héi. VÝ dô,<br /> M¸c ®Æt c©u hái: sù kiÖn lao ®éng bÞ tha hãa lµ g×? Nã b¾t nguån t− ®©u ? HÖ qu¶ cu¶<br /> nã lµ g×. C¸c c©u tr¶ lêi cho c©u hái nµy t¹o thµnh mét khung kh¸i niÖm vÒ mèi quan<br /> hÖ biÖn chøng gi÷a tha hãa cña lao ®éng vµ së h÷u t− nh©n”11.<br /> Theo quan ®iÓm cña M¸c, "Lao ®éng víi tÝnh c¸ch lµ sù trao ®æi gi÷a con<br /> <br /> 8<br /> Tony Bilton vµ c¸c céng sù: NhËp m«n x· héi häc. Nxb Khoa häc x· héi. Hµ Néi - 1993. Tr. 327.<br /> 9<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 23. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1993. Tr. 275, 276.<br /> 10<br /> Tony Bilton vµ c¸c céng sù: NhËp m«n x· héi häc. Nxb Khoa häc x· héi. Hµ Néi - 1993. Tr. 316.<br /> 11<br /> Tony Bilton vµ c¸c céng sù: NhËp m«n x· héi häc. Nxb Khoa häc x· héi. Hµ Néi - 1993. Tr. 346.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br /> 92 MÊy vÊn ®Ò vÒ x· héi häc lao ®éng trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin<br /> <br /> ng−êi vµ tù nhiªn, ®· ®−îc quan niÖm nh− lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö trong<br /> ®ã con ng−êi tù biÕn ®æi m×nh vµ biÕn ®æi x· héi. Quan niÖm nµy dÉn tíi quan niÖm<br /> vÒ nh÷ng giai ®o¹n ph¸t triÓn trong nh÷ng thêi kú lÞch sö kh¸c nhau, cña c¸c<br /> ph−¬ng thøc s¶n xuÊt vµ c¸c h×nh thøc x· héi t−¬ng øng"12.<br /> M¸c ®· quan niÖm biÕn ®æi lao ®éng nh− lµ biÕn ®æi cña mét lo¹i thiÕt chÕ x·<br /> héi: “Nh− vËy, sù kh¸c nhau gi÷a søc s¶n xuÊt cña h¬i n−íc vµ søc s¶n xuÊt ruéng<br /> ®Êt chØ lµ ë chç søc s¶n xuÊt thø nhÊt ®em l¹i cho lao ®éng kh«ng ®−îc tr¶ c«ng l¹i<br /> cho nhµ t− b¶n, cßn søc s¶n xuÊt thø hai- cho kÎ së h÷u ruéng ®Êt ruéng ®Êt, b»ng<br /> c¸ch c−íp ®o¹t lao ®éng kh«ng ®−îc tr¶ c«ng cña c«ng nh©n, kh«ng ph¶i trùc tiÕp tõ<br /> tay ng−êi c«ng nh©n, mµ tõ tay nhµ t− b¶n. Vµ sù biÕn ®æi nµy ®· cã tÇm ¶nh h−ëng<br /> lín tíi møc, “Mäi cña c¶i ®Òu ®· trë thµnh cña c¶i c«ng nghiÖp, cña c¶i cña lao ®éng,<br /> vµ c«ng nghiÖp kh«ng ph¶i lµ g× kh¸c mµ lµ lao ®éng hoµn bÞ, cßn chÕ ®é c«ng x−ëng<br /> lµ b¶n chÊt ®Çy ®ñ cña c«ng nghiÖp, nghÜa lµ cña lao ®éng, còng hÖt nh− t− b¶n c«ng<br /> nghiÖp lµ h×nh thøc kh¸ch quan hoµn bÞ cña chÕ ®é t− h÷u”13.<br /> KÕ tôc quan ®iÓm cña M¸c, Lªnin ®· dµnh kh¸ nhiÒu trang viÕt nãi vÒ biÕn ®æi<br /> cña lao ®éng. ¤ng cho r»ng , “lao ®éng biÕn ®æi d−íi t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè x· héi vµ<br /> mäi sù biÕn ®æi lao ®éng ®Òu kÐo theo sù biÕn ®æi trong x· héi. Lªnin ®· ph©n biÖt t¸c<br /> dông tÝch cùc cña tiÕn bé kü thuËt lµ lµm gi¶m nhÑ søc lao ®éng gi¶n ®¬n b»ng thñ<br /> c«ng vµ chØ ra xu h−íng tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn lo¹i lao ®éng t¹o ra t− liÖu s¶n xuÊt<br /> trong x· héi. Lo¹i lao ®éng s¶n xuÊt ra sù s¶n xuÊt nµy ngµy cµng chiÕm vÞ trÝ vµ vai<br /> trß to lín trong nÒn s¶n xuÊt x· héi. "Kü thuËt cµng ph¸t triÓn cao th× nã cµng lÊn ¸t<br /> lao ®éng thñ c«ng cña con ng−êi vµ ®em nh÷ng m¸y mãc ngµy cµng phøc t¹p ®Ó thay<br /> thÕ lao ®éng thñ c«ng: trong toµn bé nÒn s¶n xuÊt cña ®Êt n−íc, m¸y mãc vµ nh÷ng t−<br /> liÖu cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o m¸y mãc sÏ ngµy cµng chiÕm ®Þa vÞ lín h¬n"14.<br /> 2. Mét sè chñ ®Ò nghiªn cøu vÒ lao ®éng trong chñ nghÜa t− b¶n cña<br /> c¸c nhµ kinh ®iÓn M¸c-Lªnin<br /> Trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu vÒ giai cÊp lao ®éng, c¸c nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa<br /> M¸c-Lªnin ®· ®−a ra hµng lo¹t chñ ®Ò nghiªn cøu mµ sau nµy chuyªn ngµnh x· héi<br /> häc lao ®éng ®· kÕ thõa vµ tËp trung nghiªn cøu. Ch¼ng h¹n, chñ ®Ò nghiªn cøu vÒ<br /> mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n; ®iÒu kiÖn m«i tr−êng cña lao ®éng; hiÖp t¸c vµ<br /> ph©n c«ng lao ®éng...<br /> 1. Chñ ®Ò lao ®éng vµ t− b¶n<br /> Mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n lµ mét chñ ®Ò quan träng vµ ®−îc ®Ò cËp<br /> kh¸ nhiÒu trong c¸c t¸c phÈm cña c¸c nhµ kinh ®iÓn M¸c, ¡ng-ghen vµ Lªnin. §©y lµ<br /> mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cã ph¹m vi réng lín, liªn quan ®Õn triÕt häc, kinh tÕ chÝnh<br /> trÞ, chñ nghÜa x· héi khoa häc vµ x· héi häc...<br /> <br /> <br /> 12<br /> Trung t©m X· héi häc: T− t−ëng x· héi häc trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin. Kû<br /> yÕu Héi th¶o khoa häc. Hµ Néi - 2005. Tr. 11.<br /> 13<br /> Trung t©m X· héi häc: T− t−ëng x· héi häc trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin. Kû<br /> yÕu Héi th¶o khoa häc. Hµ Néi - 2005. Tr. 88.<br /> 14<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 43. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 2000. Tr. 162.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />  §ç V¨n Qu©n & §Æng ¸nh TuyÕt 93<br /> <br /> Ngay tõ n¨m 1844 trong “T×nh c¶nh giai cÊp c«ng nh©n Anh”, ¡ng-ghen ®·<br /> v¹ch ra sù thËt cña mèi quan hÖ gi÷a t− b¶n vµ lao ®éng ë n−íc Anh vµo gi÷a thÕ kû<br /> XIX. Tøc lµ mèi quan hÖ gi÷a giai cÊp c«ng nh©n víi c«ng cô, m¸y mãc s¶n xuÊt<br /> trong chñ nghÜa t− b¶n. M¸y mãc, c«ng cô lao ®éng, mét mÆt, nã lµ thµnh tùu v¨n<br /> minh cña nh©n lo¹i, nh−ng mÆt kh¸c, do b¶n chÊt bãc lét cña chñ nghÜa t− b¶n l¹i<br /> trë thµnh c«ng cô n« dÞch, tha hãa ng−êi lao ®éng. Sù nghiªn cøu nµy vÒ sau ®· gãp<br /> phÇn t¹o c¬ së thùc tiÔn vµ khoa häc cho M¸c hoµn thiÖn quan ®iÓm tha hãa cña lao<br /> ®éng trong chñ nghÜa t− b¶n. Khi tr×nh bµy b¶n chÊt quan hÖ gi÷a chñ vµ thî trong<br /> qu¸ tr×nh lao ®éng, «ng kh¼ng ®Þnh, ®ã lµ thø quan hÖ thuÇn tuý kinh tÕ. ¡ng-ghen<br /> viÕt “Quan hÖ gi÷a chñ x−ëng vµ c«ng nh©n kh«ng ph¶i lµ quan hÖ gi÷a ng−êi víi<br /> ng−êi, mµ lµ quan hÖ thuÇn tuý kinh tÕ. Chñ x−ëng lµ “t− b¶n” cßn c«ng nh©n lµ lao<br /> ®éng”15. §ã lµ thø quan hÖ c−ìng bøc, Ðp buéc, ®èi ®Çu vµ bÊt hîp t¸c mµ nguyªn<br /> nh©n lµ sù bãc lét d· man tÊt c¶ v× lîi nhuËn vµ gi¸ trÞ thÆng d− cña giai cÊp t− s¶n.<br /> Theo «ng, trong nÒn s¶n xuÊt t− b¶n chñ nghÜa, qu¸ tr×nh lao ®éng lu«n béc lé nh÷ng<br /> quan hÖ phøc t¹p, ®a chiÒu gi÷a nh÷ng ng−êi lao ®éng víi nhau; gi÷a ng−êi lao ®éng<br /> trùc tiÕp vµ ng−êi qu¶n lý, giíi chñ; gi÷a con ng−êi víi m«i tr−êng, ®iÒu kiÖn lao<br /> ®éng... Nãi mét c¸ch phæ qu¸t h¬n, ®ã lµ mèi quan hÖ gi÷a vÊn ®Ò lao ®éng cña con<br /> ng−êi vµ c¬ cÊu x· héi trong x· héi c«ng nghiÖp.<br /> Ph©n tÝch vÒ mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n lµ mét chñ ®Ò ®−îc M¸c ®Æc<br /> biÖt quan t©m. §iÒu nµy ®−îc tÓ hiÖn xuyªn suèt tõ B¶n th¶o kinh tÕ triÕt häc 1844<br /> cho ®Õn Bé t− b¶n. NhiÒu luËn ®iÓm mµ «ng ®−a ra rÊt cã gi¸ trÞ trong ph©n tÝch x·<br /> héi häc lao ®éng. M¸c cho r»ng, hÖ qu¶ cña mèi quan hÖ gi÷a lao ®éng vµ t− b¶n lµ sù<br /> thñ tiªu mèi quan hÖ x· héi trùc tiÕp gi÷a nh÷ng con ng−êi víi nhau. ¤ng viÕt: “Nãi<br /> mét c¸ch kh¸c, c¸c lao ®éng t− nh©n chØ thùc tÕ biÓu hiÖn thµnh nh÷ng kh©u cña<br /> toµn bé lao ®éng x· héi lµ nhê nh÷ng mèi quan hÖ mµ sù trao ®æi ®· x¸c lËp gi÷a c¸c<br /> s¶n phÈm lao ®éng víi nhau vµ th«ng qua c¸c s¶n phÈm ®ã lµ gi÷a nh÷ng ng−êi s¶n<br /> xuÊt víi nhau. V× vËy, ®èi víi nh÷ng ng−êi nµy, nh÷ng quan hÖ x· héi gi÷a lao ®éng<br /> t− nh©n cña hä trªn thùc tÕ nh− thÕ nµo th× chóng thÓ hiÖn ra nh− thÕ Êy, nghÜa lµ<br /> kh«ng ph¶i thÓ hiÖn thµnh nh÷ng quan hÖ x· héi trùc tiÕp gi÷a b¶n th©n nh÷ng con<br /> ng−êi víi nhau trong lao ®éng cña hä, mµ tr¸i l¹i, thÓ hiÖn thµnh nh÷ng quan hÖ vËt<br /> thÓ gi÷a ng−êi ta víi nhau vµ thµnh quan hÖ x· héi gi÷a vËt víi vËt”16.<br /> 2. Chñ ®Ò ®iÒu kiÖn m«i tr−êng cña lao ®éng<br /> Nghiªn cøu vÒ c¸c ®iÒu kiÖn lao ®éng cña ng−êi c«ng nh©n trong chñ nghÜa t−<br /> b¶n lµ mét ®ãng gãp lín cña c¸c nhµ kinh ®iÓn m¸c-xÝt ®èi víi chuyªn ngµnh x· héi<br /> häc lao ®éng. Qua sù ph©n tÝch cu¶ M¸c vµ ¡ng-ghen chóng ta thÊy rÊt râ tõng c¨n<br /> bÖnh cña ng−êi c«ng nh©n liªn quan ®Õn mçi nghÒ nghiÖp, nh−: c«ng nh©n ngµnh gèm<br /> m¾c c¸c bÖnh ®−êng ruét, bÖnh thÇn kinh b¹i liÖt tø chi; c«ng nh©n ngµnh thñy tinh,<br /> khai th¸c má th× bÞ bÖnh lao phæi; c«ng nh©n ngµnh may phÇn lín bÞ c¸c bÖnh vÒ m¾t.<br /> Do b¶n chÊt bãc lét cho nªn c¸c «ng chñ t− b¶n kh«ng bao giê quan t©m ®Õn<br /> viÖc cÇn ph¶i ®Çu t− nhµ x−ëng ®¶m b¶o vÒ: kh«ng gian, ¸nh s¸ng, ®é th«ng giã,<br /> <br /> 15<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 2. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1995. Tr. 671.<br /> 16<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 23. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1993. Tr. 116.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br /> 94 MÊy vÊn ®Ò vÒ x· héi häc lao ®éng trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin<br /> <br /> tiÕng ån, b¶o hé...ChÝnh ®iÒu kiÖn lao ®éng tåi tÖ nh− vËy ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng tai<br /> n¹n lao ®éng, c¸c bÖnh nghÒ nghiÖp... mét c¸ch phæ biÕn ®èi víi ng−êi c«ng nh©n.<br /> Hµng lo¹t c¸c bÖnh vÒ m¾t, phô khoa, cét sèng, thÇn kinh... cña c«ng nh©n ®−îc x¸c<br /> ®Þnh lµ do ®iÒu kiÖn lao ®éng qu¸ ®éc h¹i, vÊt v¶, kÐo dµi mµ kh«ng cã ph−¬ng tiÖn<br /> b¶o hé lao ®éng, kh«ng ®−îc båi d−ìng nghØ ng¬i vµ ch÷a bÖnh. Sau khi ph©n tÝch<br /> nh÷ng biÓu hiÖn cña ®iÒu kiÖn lao ®éng tåi tÖ lµ nguyªn nh©n trùc tiÕp g©y ra hµng<br /> lo¹t tai ho¹ ®èi víi giai cÊp c«ng nh©n, ¡ng-ghen ®· ®i ®Õn kÕt luËn: “§¹i ®a sè g¸i<br /> ®iÕm trong thµnh phè ®Òu do c«ng x−ëng t¹o nªn” vµ “TÊt c¶ nh÷ng bÖnh tËt Êy ®Òu<br /> sinh ra do chÝnh b¶n chÊt cña lao ®éng c«ng x−ëng”17.<br /> 3. Chñ ®Ò hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng<br /> M¸c vµ ¡ng-ghen ®· ph¸t hiÖn ra sù biÕn ®æi cña thiÕt chÕ, m«i tr−êng lao<br /> ®éng t¹i c¸c n−íc t− b¶n gi÷a thÕ kû XIX: lao ®éng cña con ng−êi ®· thùc sù chuyÓn<br /> tõ thiÕt chÕ gia ®×nh sang thiÕt chÕ c«ng x−ëng, ng−êi lao ®éng ®−îc gäi lµ c«ng nh©n<br /> g¾n liÒn víi viÖc sö dông c¸c m¸y mãc. TÝnh chÊt cña thiÕt chÕ lao ®éng míi - thiÕt<br /> chÕ c«ng x−ëng, ®· dÉn ®Õn mét tÊt yÕu kh¸ch quan vÒ hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao<br /> ®éng trë nªn s©u s¾c.<br /> Quan niÖm cña M¸c vÒ hiÖp t¸c trong lao ®éng chñ nghÜa t− b¶n lµ kh¸ hoµn<br /> bÞ vµ cã ý nghÜa lín trong ph©n tÝch x· héi häc. R»ng, "c¸c h×nh thøc lao ®éng trong<br /> ®ã nhiÒu ng−êi lµm viÖc theo kÕ ho¹ch bªn c¹nh nhau vµ cïng víi nhau, trong cïng<br /> mét qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hay trong nh÷ng qu¸ tr×nh kh¸c nhau nh−ng g¾n liÒn víi<br /> nhau th× gäi lµ hiÖp t¸c"... ¤ng cho r»ng, hiÖn t−îng hiÖp t¸c trong ho¹t ®éng lao<br /> ®éng cña con ng−êi lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. M¸c còng cho r»ng ®Ó cã tÝnh chÊt<br /> hiÖp t¸c trong ho¹t ®éng lao ®éng ph¶i cÇn cã nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt theo khuynh<br /> h−íng lý thuyÕt vÒ chøc n¨ng-cÊu tróc. "TÊt c¶ mäi lao ®éng trùc tiÕp hay lao ®éng<br /> chung nµo tiÕn hµnh trªn quy m« t−¬ng ®èi lín, th× Ýt nhiÒu còng ®Òu cÇn ®Õn mét sù<br /> chØ ®¹o ®Ó ®iÒu hßa nh÷ng ho¹t ®éng c¸ nh©n vµ thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng chung<br /> ph¸t sinh tõ sù vËn ®éng cña toµn bé c¬ thÓ s¶n xuÊt kh¸c víi sù vËn ®éng cu¶<br /> nh÷ng khÝ quan ®éc lËp cña nã. Mét nhµ ®éc tÊu vÜ cÇm tù m×nh ®iÒu khiÓn lÊy<br /> m×nh, cßn mét dµn nh¹c th× cÇn ph¶i cã nh¹c tr−ëng"18.<br /> Theo M¸c, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trong chñ nghÜa t− b¶n lu«n cã sù g¾n liÒn cña<br /> hai qu¸ tr×nh: tr×nh hiÖp t¸c vµ ph©n c«ng lao ®éng. ¤ng viÕt: “Nh− ®· nãi râ trong<br /> khi ph©n tÝch sù hiÖp t¸c, ph©n c«ng lao ®éng vµ vai trß cña m¸y mãc, viÖc tiÕt kiÖm<br /> vÒ nh÷ng ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ®Æc tr−ng cho nÒn s¶n xuÊt quy m« lín xuÊt hiÖn chñ<br /> yÕu lµ nhê nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy ho¹t ®éng víi t− c¸ch lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña lao ®éng<br /> x· héi, cña lao ®éng kÕt hîp mang tÝnh x· héi - tøc víi t− c¸ch lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn x·<br /> héi cña lao ®éng. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt nh÷ng ®iÒu kiÖn Êy ®−îc ng−êi lao ®éng<br /> tËp thÓ tiªu dïng chung, chø kh«ng ph¶i bÞ tiªu dïng mét c¸ch ph©n t¸n bëi mét sè<br /> ®«ng c«ng nh©n kh«ng cã liªn hÖ g× víi nhau, hoÆc nhiÒu l¾m lµ hiÖp t¸c trùc tiÕp<br /> trªn mét quy m« rÊt nhá”19. Còng gièng nh− qu¸ tr×nh hiÖp t¸c M¸c cho r»ng ph©n<br /> <br /> 17<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 2. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1995. Tr. 515, 522.<br /> 18<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 23. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1993. Tr. 557, 480.<br /> 19<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 25. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1994. Tr. 128.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />  §ç V¨n Qu©n & §Æng ¸nh TuyÕt 95<br /> <br /> c«ng lao ®éng còng cã tÝnh chÊt tÊt yÕu, do yªu cÇu cña nÒn s¶n xuÊt hµng hãa, “Sù<br /> ph©n c«ng lao ®éng biÕn s¶n phÈm lao ®éng thµnh hµng hãa vµ do ®ã, lµm cho viÖc<br /> chuyÓn hãa thµnh tiÒn trë nªn tÊt yÕu”20.<br /> Th«ng qua hµng lo¹t t¸c phÈm, M¸c vµ ¡ng-ghen ®· tiÕn hµnh ph©n tÝch tÝnh<br /> chÊt x· héi cña ph©n c«ng lao ®éng, trong ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi cña c¸c n−íc t−<br /> b¶n lóc bÊy giê vµ rót ra mét kÕt luËn quan träng. ChÝnh qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao<br /> ®éng nµy ®· lµm râ sù t¸c ®éng cña c¬ cÊu kinh tÕ tíi c¬ cÊu lao ®éng. H×nh thøc tæ<br /> chøc ho¹t ®éng kinh tÕ trong chñ nghÜa t− b¶n ®· lµm cho sù ph©n c«ng lao ®éng<br /> theo giíi trë nªn s©u s¾c. Ch¼ng h¹n, ngµnh c«ng nghiÖp dÖt- may ë n−íc Anh ph¸t<br /> triÓn nhanh chãng ®· dÉn ®Õn t×nh tr¹ng lao ®éng phô n÷, lao ®éng trÎ em nhÊt lµ<br /> trÎ em g¸i gia t¨ng. Trong khi ®ã, nam giíi th× cã xu h−íng tËp trung lao ®éng trong<br /> c¸c ngµnh khai th¸c má, luyÖn kim, thuû tinh...<br /> Qua nghiªn cøu hiÖn t−îng ph©n c«ng lao ®éng cña chñ nghÜa t− b¶n, M¸c vµ<br /> ¡ng-ghen cho r»ng, ph©n c«ng lao ®éng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn bÊt b×nh ®¼ng x· héi,<br /> m©u thuÉn vµ xung ®ét x· héi. Ph©n c«ng lao ®éng ®· lµm cho ng−êi lao ®éng kh«ng<br /> chØ bÞ chi phèi vÒ sù ph©n c«ng trong c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hîp lý, mµ ng−êi c«ng<br /> nh©n cßn bÞ kiÓm so¸t mét c¸ch chÆt chÏ. Víi h×nh thøc thiÕt chÕ lao ®éng c«ng x−ëng,<br /> ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng s©u s¾c, chuyªn m«n hãa ngµy mét cao, sù kiÓm so¸t<br /> cña giíi chñ vµ sù bãc lét cña nã ®èi víi ng−êi lao ®éng trë nªn v« cïng hµ kh¾c. Do ®ã,<br /> lîi nhuËn ®em l¹i cho giai cÊp t− b¶n cµng nhiÒu bao nhiªu th× sù bÇn cïng hãa cµng<br /> s©u s¾c bÊy nhiªu ®èi víi giai cÊp lao ®éng. §ång thêi, nh÷ng m©u thuÉn vµ xung ®ét<br /> gi÷a giai cÊp c«ng nh©n vµ gia cÊp t− s¶n ®ang ngµy cµng trë nªn gay g¾t.<br /> 4. Mét vµi nhËn ®Þnh ban ®Çu<br /> 1. T− t−ëng cña c¸c nhµ kinh ®iÓn chñ nghÜa M¸c-Lªnin ®èi víi chuyªn ngµnh<br /> x· héi häc lao ®éng lµ kh¸ râ nÐt vµ cã tÝnh xuyªn suèt trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn<br /> cña m×nh. §ãng gãp cña c¸c «ng ®èi víi viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn chuyªn ngµnh<br /> x· héi häc lao ®éng lµ rÊt lín vµ nhiÒu vÊn ®Ò cßn gi÷ nguyªn gi¸ trÞ ®Õn h«m nay.<br /> 2. MÆc dï ph©n biÖt sù ®ãng gãp cña mçi ng−êi vÒ lao ®éng lµ hÕt søc khã<br /> kh¨n, song chóng t«i nhËn thÊy ë mçi ng−êi ®Òu cã nh÷ng dÊu Ên râ nÐt trong<br /> chuyªn ngµnh x· héi häc lao ®éng. Ch¼ng h¹n, ®ãng gãp lín nhÊt cña M¸c trong lý<br /> thuyÕt nghiªn cøu vÒ x· héi häc nãi chung vµ x· héi häc lao ®éng nãi riªng chÝnh lµ ë<br /> chç ph©n tÝch tÊt c¶ hiÖn t−îng x· héi, trong ®ã cã hiÖn t−îng lao ®éng trong bèi<br /> c¶nh cña mèi quan hÖ lÞch sö gi÷a quan hÖ s¶n xuÊt vµ c¸c quan hÖ x· héi kh¸c. M¸c<br /> ®· ®Æc biÖt l−u ý vµ nhÊn m¹nh lao ®éng kh«ng chØ lµ nguån s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt<br /> chÊt vµ tinh thÇn cña con ng−êi mµ cßn lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh trong qu¸ tr×nh s¸ng t¹o<br /> ra b¶n th©n con ng−êi, kh«ng nh÷ng coi lao ®éng lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó tho¶ m·n nhu<br /> cÇu cña con ng−êi mµ cßn coi ®ã lµ b¶n th©n nhu cÇu cña con ng−êi.<br /> Trong khi ®ã, ¡ng-ghen l¹i cã ®ãng gãp riªng trong viÖc x¸c ®Þnh ®èi t−îng<br /> nghiªn cøu, vËn dông vµ ph¸t triÓn kh¸ nhiÒu c¸c ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu x· héi<br /> häc trong c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu cña m×nh. Cßn ®èi víi Lªnin, nh¾c ®Õn x· héi<br /> <br /> 20<br /> M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 43. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 2000. Tr. 201.<br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br /> 96 MÊy vÊn ®Ò vÒ x· héi häc lao ®éng trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin<br /> <br /> häc lao ®éng chóng ta kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn kh¸i niÖm biÕn ®æi lao ®éng vµ<br /> nh÷ng s¸ng kiÕn cña «ng cho viÖc x©y dùng mèi quan hÖ míi trong lao ®éng.<br /> 3. §iÓm chung nhÊt khi ®Ò cÊp ®Õn nh÷ng gi¸ trÞ trong t− t−ëng cña c¸c nhµ<br /> kinh ®iÓn M¸c-Lªnin vÒ chuyªn ngµnh x· héi häc lao ®éng lµ sù vËn dông chñ nghÜa<br /> duy vËt biÖn chøng vµ lÞch sö cña c¸c «ng trong tiÕp cËn, ph©n tÝch vµ lý gi¶i tÊt c¶<br /> nh÷ng vÊn ®Ò xung quanh hiÖn t−îng lao ®éng trong chñ nghÜa t− b¶n. §iÒu nµy còng<br /> thËt dÔ hiÓu, bëi v× chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng vµ lÞch sö lµ nÒn t¶ng, lµ ph−¬ng<br /> ph¸p luËn trong sù nghiÖp nghiªn cøu khoa häc vµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cña c¸c «ng.<br /> 4. Trong khu«n khæ bµi viÕt, chØ mang tÝnh ph¸c häa vµ gîi më mét sè vÊn ®Ò,<br /> do vËy, cÇn ph¶i tiÕp tôc triÓn khai nghiªn cøu míi cã thÓ lµm s¸ng râ ®−îc. Tuy<br /> nhiªn, ®iÒu chóng t«i muèn ®Æc biÖt l−u ý ë ®©y lµ, trong bèi c¶nh c«ng nghiÖp hãa,<br /> hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc hiÖn nay, khoa häc x· héi häc cÇn ph¶i cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch<br /> cùc h¬n n÷a. Do vËy, viÖc ®Èy m¹nh ph¸t triÓn chuyªn ngµnh x· héi häc lao ®éng ë<br /> n−íc ta lµ cÇn thiÕt, cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn to lín. Trong ®ã, vÊn ®Ò kÕ thõa,<br /> vËn dông vµ ph¸t triÓn c¸c quan ®iÓm cña M¸c, ¡ng-ghen vµ Lªnin vÒ hiÖn t−îng lao<br /> ®éng lµ ®iÒu mµ c¸c nhµ x· héi häc cÇn chó ý.<br /> 5. Cuèi cïng, th«ng qua bµi viÕt, chóng t«i nhËn thÊy: muèn t¨ng c−êng b¶o vÖ<br /> vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa M¸c-Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh nãi chung, c¸c lý luËn vÒ x·<br /> héi häc cña M¸c, ¡ng-ghen vµ Lªnin nãi riªng trong bèi c¶nh hiÖn nay, mét trong<br /> nh÷ng vÊn ®Ò cÇn quan t©m lµ ph¶i ®i s©u vµ më réng ph¹m vi nghiªn cøu cña c¸c<br /> khoa häc liªn quan trong tõng vÊn ®Ò, quan ®iÓm cña hä. Nghiªn cøu t− t−ëng x· héi<br /> häc cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin cÇn ph¶i triÓn khai h−íng liªn ngµnh víi mét sè khoa<br /> häc kh¸c nh−: triÕt häc, kinh tÕ chÝnh trÞ häc, chÝnh trÞ häc vµ chñ nghÜa x· héi khoa<br /> häc... ThiÕt nghÜ, viÖc t¨ng c−êng hîp t¸c nµy sÏ ®em l¹i nh÷ng høa hÑn ®¸ng kÓ cho<br /> sù ph¸t triÓn cña x· héi häc ë ViÖt Nam, ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu mµ thùc tiÔn ®ang<br /> ®Æt ra hiÖn nay. Vµ ®−¬ng nhiªn, kh«ng chØ cã x· héi häc mµ cßn ®èi víi triÕt häc, kinh<br /> tÕ chÝnh trÞ häc, chÝnh trÞ häc vµ chñ nghÜa x· héi khoa häc... còng sÏ cã nh÷ng c¬ héi<br /> kÕt hîp víi c¸ch tiÕp cËn x· héi häc. Vµ ®iÒu quan träng h¬n, sù phèi hîp th−êng<br /> xuyªn sÏ gãp phÇn t¨ng c−êng c¬ së khoa häc ®Ó chóng ta b¶o vÖ, vËn dông vµ ph¸t<br /> triÓn s¸ng t¹o chñ nghÜa M¸c-Lªnin trong ®iÒu kiÖn míi.<br /> <br /> Tµi liÖu tham kh¶o<br /> 1. Lª Ngäc Hïng: X· héi häc kinh tÕ. Nxb Lý luËn ChÝnh trÞ. Hµ Néi - 2004.<br /> 2. Trung t©m X· héi häc: T− t−ëng x· héi häc trong c¸c t¸c phÈm kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin.<br /> Kû yÕu Héi th¶o khoa häc. Hµ Néi - 2005.<br /> 3. Tony Bilton vµ c¸c céng sù: NhËp m«n x· héi häc. Nxb Khoa häc x· héi. Hµ Néi - 1993.<br /> 4. M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 2. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1995.<br /> 5. M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 23. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1993.<br /> 6. M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 43. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 2000.<br /> 7. M¸c- ¡ng-ghen toµn tËp. TËp 25. Nxb ChÝnh trÞ Quèc gia. Hµ Néi - 1994.<br /> 8. Tr−¬ng Lý T©n: NÒn mãng x· héi häc lao ®éng cña ¡ng-ghen. T¹p chÝ X· héi häc, sè 2/1996.<br /> <br /> <br /> <br /> <br /> Bản quyền thuộc Viện Xã hội học:www.ios.org.vn<br />