intTypePromotion=1
zunia.vn Tuyển sinh 2024 dành cho Gen-Z zunia.vn zunia.vn
ADSENSE
 » 
 » 

Mối liên quan giữa trình độ học vấn và tình trạng kinh tế với tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước thu nhập trung bình: Phân tích gộp

Chia sẻ: Muộn Màng Từ Lúc | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:10

Thêm vào BST
Báo xấu
39
lượt xem 1
download
 
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết tiến hành phân tích gộp được tiến hành nhằm phân tích mối liên quan giữa tình trạng kinh tế-xã hội (trình độ học vấn và tình trạng kinh tế) với tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV tại các nước đang phát triển.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Mối liên quan giữa trình độ học vấn và tình trạng kinh tế với tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước thu nhập trung bình: Phân tích gộp

  1. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) BÀI BÁO NGHIÊN CỨU GỐC Mối liên quan giữa trình độ học vấn và tình trạng kinh tế với tuân thủ điều trị arv ở bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước thu nhập trung bình: phân tích gộp Nguyễn Thùy Linh1*, Bùi Thị Tú Quyên1 TÓM TẮT Mục tiêu: Phân tích gộp được tiến hành nhằm phân tích mối liên quan giữa tình trạng kinh tế-xã hội (trình độ học vấn và tình trạng kinh tế) với tuân thủ điều trị ARV ở BN (BN) HIV tại các nước đang phát triển. Phương pháp: Nghiên cứu đã tiến hành tìm kiếm và trích xuất các tài liệu thiết kế nghiên cứu dịch tễ học đề cập đến các yếu tố trình độ học vấn và sự nghèo đói lên biến số đầu ra chính là tuân thủ điều trị ARV giai đoạn 2009 – 2019. Kết quả: Tổng số có 44 nghiên cứu được đưa vào trích xuất thông tin. Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV của BN HIV ở các nước đang phát triển là 67,9% (CI95%: 63,0%-72,8%). Những đối tượng hoàn thành bậc học từ trung học cơ sở trở lên (OR = 1,53; 95%CI: 1,41 – 1,68) và tình trạng kinh tế hộ gia đình trên mức nghèo (OR = 1,25; 95%CI: 1,15 – 1,36) cũng tuân thủ điều trị ARV tốt hơn. Kết luận và khuyến nghị: Cần chú trọng hơn trong việc hỗ trợ với các BN có trình độ học vấn dưới trung học cơ sở và/hoặc có điều kiện kinh tế ở mức nghèo để tăng cường tuân thủ điều trị ARV ở nhóm BN HIV/AIDS Từ khóa: ARV, HIV/AIDS, tuân thủ điều trị, yếu tố liên quan ĐẶT VẤN ĐỀ 2013, BN AIDS bỏ trị ARV là 84,7% nam giới (4). Năm 2016, kết quả nghiên cứu trên 250 BN AIDS Liệu pháp điều trị bằng thuốc ARV đã góp phần đang được quản lý và điều trị tại Trung tâm phòng đáng kể trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống chống AIDS tỉnh Hải Dương cho thấy 60,4% BN cho BN HIV/AIDS, bao gồm giảm tỷ lệ mắc bệnh tuân thủ điều trị còn thấp (60,4%) (5). Đáng chú ý, và tử vong. Trong đó, hội chứng suy giảm miễn trong nghiên cứu của Trần Xuân Bách và CS (2016) dịch mắc phải (AIDS) đã trở thành một trong những cho thấy tỷ lệ BN tuân thủ điều trị trong vòng 30 bệnh mãn tính có thể quản lý được (1). Nghiên cứu ngày ở mức cao (>95%) chỉ chiếm 25,7% (6). Như cắt ngang ở Togo, Tây Phi cho thấy trong 99 BN vậy, có sự không đồng đều về tỷ lệ tuân thủ điều trị tham gia, tỷ lệ tuân thủ trung bình là 89,9% trên giữa các nghiên cứu và theo từng năm. tổng số liều được kê đơn (2). Trong đó, 62,6% tuân Khi BN không tuân thủ điều trị, hiệu quả điều trị thủ ở ngưỡng trên 95%. Năm 2013, tại Ấn Độ, sẽ giảm, khả năng kháng thuốc sẽ tăng, bệnh có 63,7% trong 116 người tham gia nghiên cứu tuân khả năng tiến triển và dễ gây tử vong sớm. Đồng thủ điều trị ARV. Tại Việt Nam, theo báo cáo của thời tăng nguy cơ lây lan của HIV, tăng chi phí cho Lê trường Sơn và CS (2015), trong 72 BN tại 08 chăm sóc sức khoẻ, điều trị các bệnh nhiễm trùng phòng khám ngoại trú tỉnh Thanh Hoá năm 2012 – cơ hội và làm giảm sức lao động. Có nhiều nghiên * Địa chỉ liên hệ: Nguyễn Thùy Linh Ngày nhận bài: 12/3/2020 Email: ntl@huph.edu.vn Ngày phản biện: 24/3/2020 1 Trường Đại học Y tế công cộng Ngày đăng bài: 28/6/2020 78
  2. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) cứu tìm hiểu các yếu tố gây cản trở tuân thủ điều trị ((“2010/01/01”(Date - Publication: ở BN, trong đó có yếu tố trình độ học vấn và tình “2019/06/30”(Date - Publication)) AND trạng kinh tế/thu nhập. Tuy nhiên, độ mạnh và sự (((((((HAART(MeSH Terms)) OR antiretroviral*)) đồng nhất giữa các kết quả nghiên cứu vẫn chưa AND ((adherence) OR compliance))) AND thực sự rõ ràng, đặc biệt ở các nước đang phát triển. (((((((social) OR socioeconomic) OR economic)) Vì vậy, nghiên cứu “Mối liên quan giữa trình độ AND (((factor*) OR determinant*) OR barrier*))) học vấn và tình trạng kinh tế với tuân thủ điều OR socioeconomic factors(MeSH Terms))) AND trị ARV ở BN HIV/AIDS ở các nước đang phát ((developing countries) OR middle income countries)) triển” được thực hiện nhằm xác định tỷ lệ tuân thủ điều trị và mối liên quan với yếu tố kinh tế - xã hội Đánh giá tài liệu ở BN HIV tại các nước thu nhập trung bình. - Các tài liệu tìm được sẽ do hai nghiên cứu viên đọc và đánh giá tính phù hợp của tài liệu PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU một cách độc lập. Nếu có sự khác biệt giữa hai nghiên cứu viên này, nghiên cứu viên thứ 3 sẽ Thiết kế nghiên cứu đọc và đánh giá chéo. Trước khi đưa các tài liệu vào phần số liệu cho phân tích, tuỳ theo Phương pháp phân tích gộp (Meta – Analysis), loại thiết kế nghiên cứu, từng tài liệu sẽ được áp dụng hướng dẫn báo cáo PRISMA (Preferred đánh giá chất lượng dựa trên biểu mẫu đánh giá Reporting Items for Systematic Reviews and nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng CONSORT, Meta Analysis) (7) trong quá trình triển khai nghiên cứu quan sát STROBE, và nghiên cứu cũng như trình bày báo cáo. Đây là một thiết kế trường hợp/nhóm bệnh CARE. Tất cả các tài nghiên cứu cung cấp bằng chứng khoa học cao liệu/nghiên cứu phù hợp sẽ được kiết xuất số nhất so với các thiết kế nghiên cứu khác. liệu để chuẩn bị cho phân tích theo biểu mẫu. Nguồn tài liệu và Đối tượng nghiên cứu - Các nghiên cứu được đưa vào phân tích cũng Các nghiên cứu cơ bản được tìm kiếm từ các cơ được đánh giá về mức độ nguy cơ (nguy cơ sở dữ liệu (Medline, Pubmed, Cochrance Central thấp; nguy cơ cao; không xác định được nguy Register of Controlled Trials databases, Google cơ) của sai số tiềm tàng sử dụng công cụ đánh Scholar…) trong khoảng thời gian 2010 – 6/2019. giá nguy cơ sai số của các nghiên cứu không có Đây là những nghiên cứu về điều trị ARV đáp ứng: phân bổ ngẫu nhiên (Risk of Bias Assessement tool of Non-randomized Studies- RoBAND_ - Đối tượng nghiên cứu là người nhiễm HIV/ https://www.riskofbias.info/welcome/home). AIDS có điều trị ARV Các khía cạnh đánh giá là: - Đánh giá về tuân thủ điều trị ARV - Lựa chọn đối tượng nghiên cứu (selection-bias) - Các yếu tố trình độ học vấn và tình trạng - Cân nhắc đến các biến nhiễu tiềm tàng kinh tế được phân tích với vai trò yếu tố liên (selectione-bias) quan đến tuân thủ điều trị. - Đo lường biến đầu ra (detection-bias) - Địa bàn nghiên cứu là các nước thu nhập trung bình (8) (các nước có chỉ số HDI
  3. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) thiên (random-effects) với kết quả là tỷ số chênh Nghiên cứu Quốc gia về các vấn đề sức khoẻ (OR) và khoảng tin cậy 95%. Tính không đồng (NHS_ National Health Research) với mã số nhất giữa các nghiên cứu được đánh giá thông quản lý CRD42019134511. qua biểu đồ “forest-plots” của chỉ số OR từ từng nghiên cứu. Chỉ số không đồng nhất (I2) ở ngưỡng 50% được coi như sự không đồng nhất KẾT QUẢ ở mức độ trung bình (10). Phân tích độ nhạy cũng được áp dụng để lượng giá sự ổn định của Các nghiên cứu được lựa chọn các kết quả và cũng để kiểm tra xem liệu có Trên 347 bài báo/nghiên cứu được tiến hành nghiên cứu nào gây ảnh hưởng lớn tới kết quả trong khoảng thời gian 2010 – 2019 được tìm phân tích gộp. Sai số xuất bản cũng được trình kiếm. Trong đó, 44 nghiên cứu (43 cắt ngang bày thông qua biểu đồ phễu (funnel plot).Trong và 1 thử nghiệm) được đưa vào phân tích gộp. các kiểm định, mức ý nghĩa được chọn là 0,05. Trong đó, 32 nghiên cứu được phân tích với Đạo đức nghiên cứu yếu tố trình độ học vấn, và 20 nghiên cứu được dùng trong phân tích yếu tố kinh tế. Các nghiên Nghiên cứu được đăng ký với Hội đồng khoa cứu được trong phân tích được tổng hợp từ cả học, Đại học Y tế Công cộng. Các thông tin của 04 châu lục; trong đó, Châu Phi là nhiều nhất đề cương nghiên cứu này cũng được đăng ký (27 nghiên cứu), tiếp theo là châu Á với 11 trên hệ thống PROSPERO (https://www.crd. nghiên cứu; châu Âu chỉ đóng góp 1 nghiên cứu york.ac.uk/PROSPERO/#aboutpage) của Viện từ Estonia. Nghiên cứu tìm được từ các cơ sở dữ Nghiên cứu được xác định thông qua danh liệu (n= 438) mục TLTK của các bài báo toàn văn (n=84) Nghiên cứu loại bỏ Nghiên cứu còn lại sau khi đã lọc bỏ các dựa trên tiêu đề/ tóm bài báo / nghiên cứu trùng lặp (n= 347) tắt (n=250) Nghiên cứu loại bỏ Các báo cáo/ bài báo toàn văn được đánh (n=53) do ĐTNC đặc giá (n=97) biệt (trẻ em, người nghiện chích, PN có thai) Các báo cáo/ bài báo được dùng trong Kết quả trình bày phân tích gộp (n= 44) không có cơ sở để xuất và đưa vào phân tích (phân nhóm trình độ học vấn và tình trạng kinh tế không rõ ràng) Nghiên cứu trong Nghiên cứu trong phân tích Trình độ phân tích tình trạng học vấn với Tuân Kinh tế với Tuân thủ điều trị thủ điều trị (n=32) (n=20) Hình 1: Sơ đồ chọn nghiên cứu trong phân tích 80
  4. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) Tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/ trực tiếp (DOT) hay dùng dấu ấn sinh học (bio- AIDS tại các nước đang phát triển marker). Khoảng thời gian được đưa vào trong đánh giá với các mốc là 3 ngày, 4 ngày, 1 tuần Từ 44 nghiên cứu được rà soát, các phương pháp đánh giá tuân thủ điều trị đều là tự báo cáo, có và 1 tháng trước thời điểm phỏng vấn. Điểm cắt thể dùng đánh giá theo thang điểm 100 (VAS); cho tuân thủ điều trị cũng có phần khác nhau: đa thang ACTG, số lượng thuốc dùng trong một số các nghiên cứu dùng điểm cắt 95% cho tuân khoảng thời gian, hoặc thang đo tuân thủ của thủ, cũng có nghiên cứu dùng điểm cắt 90%; và Morisky (1 nghiên cứu). Không có nghiên cứu có nghiên cứu yêu cầu tuân thủ điều trị là không nào dựa trên quan sát bệnh nhân sử dụng thuốc quên thuốc trong khoảng thời gian đánh giá. Bảng 1: Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS tại các nước đang phát triển  Đặc điểm Tỷ lệ tuân thủ điều trị Khoảng tin cậy 95% Giới tính         Nam 67,4 60,7 74,1   Nữ 64,7 56,8 72,6 Trình độ học vấn   Dưới trung học cơ sở 63,4 56,8 70,0   Từ THCS trở lên 71,3 65,0 77,6 Kinh tế   Nghèo 60,4 52,0 68,7   Không nghèo 75,2 69,4 81,0 Tỷ lệ tuân thủ chung 67,9 63,0 72,8 Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV chung ở 22.632 bệnh (trình độ học vấn và tình trạng kinh tế) với nhân HIV từ 18 tuổi trở lên ở các nước đang tuân thủ điều trị phát triển là 67,9% (CI95%: 63,0% đến 72,8%). Học vấn và tuân thủ điều trị ARV Tỷ lệ tuân thủ trong nhóm bệnh nhân nam là 67,4%; tỷ lệ này trong nhóm bệnh nhân nữ là Tổng số có 32 nghiên cứu đề cập đến mối liên 64,7%. Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV trong nhóm quan giữa Trình độ học vấn và tuân thủ điều bệnh nhân có trình độ học vấn dưới THCS và trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS được đưa vào từ THCS trở lên lần lượt là 63,4% và 71,3%. trong phân tích. Nghiên cứu của Shumba đóng Trong nhóm bệnh nhân sống trong hộ gia đình góp tới 11,6% vào kết quả chung, tiếp theo là có kinh tế nghèo, tỷ lệ tuân thủ là 60,4% và nghiên cứu của Nguyễn Nhung với tỷ lệ 10,3% trong nhóm bệnh nhân sống trong hộ gia đình do đây là các nghiên cứu có cỡ mẫu lớn. Đóng không nghèo có tỷ lệ tuân thủ là 75,2%. góp ít nhất là nghiên cứu của Okunola và Mary B Cauldbeck, với tỷ lệ đóng góp của mỗi nghiên Mối liên quan giữa tình trạng kinh tế - xã hội cứu là 0,4%. 81
  5. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) % studyname year OR (95% CI) Weight Achappa 2013 1.84 (0.55, 6.11) 0.34 Adwuya 2014 0.36 (0.18, 0.70) 2.21 Afolabi 2013 0.77 (0.29, 2.04) 0.73 Anneli 2012 2.33 (0.64, 8.49) 0.29 Aragones 2011 0.65 (0.41, 1.03) 3.39 Atanga 2018 0.40 (0.23, 0.69) 3.22 Campos 2010 0.43 (0.27, 0.71) 3.97 Carlucci 2009 0.80 (0.44, 1.46) 1.96 Do, Dune et al 2013 0.53 (0.30, 0.93) 2.33 Giday (Abebe) 2015 0.79 (0.46, 1.36) 2.36 Gust 2011 1.55 (0.98, 2.45) 2.39 Hanif et al 2013 0.62 (0.41, 0.95) 4.34 Hansana et al 2013 1.70 (1.10, 2.63) 2.50 Harris 2011 0.87 (0.48, 1.60) 1.81 Homaira 2011 0.59 (0.39, 0.91) 4.37 Li Li 2010 2.40 (1.20, 4.81) 0.95 Mary B Cauldbeck 2009 1.52 (0.50, 4.63) 0.40 Mihretu Tarekegn 2019 0.87 (0.39, 1.90) 1.10 Molla 2018 0.71 (0.48, 1.06) 4.63 Mongo 2019 2.29 (0.98, 5.35) 0.55 Muhammed 2013 0.09 (0.03, 0.24) 2.44 Naidoo 2013 0.50 (0.36, 0.68) 8.75 Nguyen Nhung 2016 0.69 (0.52, 0.90) 10.32 O Donnell 2014 0.10 (0.03, 0.41) 0.88 Okunola 2017 0.81 (0.23, 2.86) 0.40 Ramadhadi 2016 1.31 (0.78, 2.19) 2.01 Rhead 2016 1.36 (0.94, 1.95) 4.02 Sasaki 2012 1.07 (0.56, 2.03) 1.45 Shumba 2012 0.19 (0.13, 0.28) 11.62 Tegegne Ndlovu et al 2018 0.31 (0.21, 0.44) 9.33 Unge Christian 2010 0.51 (0.32, 0.82) 4.11 Watt 2010 0.45 (0.17, 1.17) 0.85 Overall (I-squared = 83.4%, p = 0.000) 0.65 (0.60, 0.71) 100.00 .1 .2 .5 1 2 5 10 Hình 2: Biểu đồ rừng (forest-plot) thể hiện tỷ số chênh của mối liên quan giữa Trình độ học vấn và tuân thủ điều trị trong các nghiên cứu Từ biểu đồ rừng cho thấy, có 2 nghiên cứu (6,2%) tuân thủ điều trị ARV của bệnh nhân. Tỷ số chênh cho thấy những bệnh nhân có trình độ học vấn dưới M-H chung là 0,65 (CI95%: 0,6 đến 0,71), có mối THCS có sự tuân thủ điều trị ARV cao hơn những liên quan giữa việc Trình độ học vấn và tuân thủ bệnh nhân có trình độ học vấn từ THCS trở lên; 13 điều trị ARV của bệnh nhân HIV/AIDS. Những nghiên cứu (40,6%) cho kết quả ngược lại: những bệnh nhân có trình độ học vấn dưới trung học cơ sở người có trình độ học vấn dưới THCS có tuân thủ có khả năng tuân thủ điều trị ARV chỉ bằng 65% so điều trị ARV thấp hơn những người có học vấn từ với những bệnh nhân có trình độ học vấn từ Trung THCS trở lên; còn lại là các nghiên cứu cho kết quả học cơ sở trở lên. Tỷ lệ % khác biệt giữa các nghiên không có mối liên quan giữa trình độ học vấn và cứu là 83,4% ở mức cao (I-squared =83,4%). Funnel plot with pseudo 95% confidence limits 0 SND of effect estimate .2 se(logOR) 2 .4 0 .6 -2 0 2 4 6 8 Precision .8 Study regression line -1 0 1 2 3 95% CI for intercept OR Hình 3: Biểu đồ phễu (Funnel plot) thể hiện Hình 4: Đường tuyến tính đánh giá sai mức độ sai chệch xuất bản trong các nghiên chệch do ảnh hưởng của các nghiên cứu với cứu về mối liên quan giữa Trình độ học vấn cỡ mẫu nhỏ trong phân tích mối liên quan và tuân thủ điều trị ARV giữa Trình độ học vấn và Tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS 82
  6. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) Biểu đồ hình 3 cho thấy mức độ sai chệch xuất Trong phân tích mối liên quan giữa tình trạng bản trong các nghiên cứu là tương đối cao, có kinh tế hộ gia đình và tuân thủ điều trị ARV ở các nghiên cứu nằm ngoài hình phễu. Tuy nhiên, bệnh nhân HIV/AIDS có 20 nghiên cứu. Nghiên kết quả đánh giá mô hình hồi quy tuyến tính cho cứu của Boyer đóng góp tới 17,2% vào kết quả thấy với giá trị điểm cắt (β0) là 1,37 (CI95%: chung, tiếp theo là nghiên cứu của Yuchen Mao -0,42 đến 3,18; p=0,13) phản ánh không có sai với tỷ lệ 16,81% do đây là các nghiên cứu có chệch/ảnh hưởng của các nghiên cứu với cỡ cỡ mẫu lớn. Đóng góp ít nhất là nghiên cứu của mẫu nhỏ tới kết quả chung (Hình 4). Mary B Cauldbeck với tỷ lệ đóng góp chỉ là 0,36%. Kinh tế và tuân thủ điều trị ARV % studyname year OR (95% CI) Weight Adwuya 2014 0.67 (0.34, 1.32) 1.52 Ayele Tiyou 2010 0.81 (0.47, 1.39) 2.19 Bach Xuan Tran et al 2016 0.74 (0.57, 0.96) 9.72 Banagi Arjun 2015 0.89 (0.58, 1.36) 3.31 Boyer Clere et al 2011 1.19 (1.00, 1.42) 17.20 Gust 2011 1.42 (0.86, 2.34) 1.98 Letta 2012 0.40 (0.25, 0.65) 3.48 Li Li 2010 0.68 (0.42, 1.08) 3.30 Mary B Cauldbeck 2009 0.75 (0.19, 2.90) 0.36 Mihretu Tarekegn 2019 0.67 (0.33, 1.36) 1.32 Molla 2018 0.31 (0.17, 0.56) 2.65 Muhammed 2013 0.14 (0.06, 0.32) 2.19 Naidoo 2013 0.35 (0.25, 0.51) 7.99 Nguyen Nhung 2016 0.96 (0.73, 1.27) 7.64 O Donnell 2014 0.27 (0.06, 1.13) 0.56 Okunola 2017 1.13 (0.35, 3.65) 0.40 Rhead 2016 0.90 (0.52, 1.56) 2.04 Tegegne Ndlovu et al 2018 0.34 (0.25, 0.46) 10.67 Unge Christian 2010 0.39 (0.25, 0.62) 4.66 Yuchen Mao 2017 1.18 (0.98, 1.41) 16.81 Overall (I-squared = 86.7%, p = 0.000) 0.80 (0.74, 0.87) 100.00 .1 .2 .5 1 2 5 10 Hình 5: Biểu đồ rừng (forest-plot) thể hiện tỷ số chênh của mối liên quan giữa Kinh tế và tuân thủ điều trị trong các nghiên cứu Hình 5 cho thấy có 6 nghiên cứu (30,0%) cho (CI95%: 0,74 đến 0,87), có mối liên quan giữa thấy những bệnh nhân sống trong hộ gia đình có tình trạng Kinh tế và tuân thủ điều trị ARV của kinh tế nghèo có có sự tuân thủ điều trị ARV thấp bệnh nhân HIV/AIDS. Những bệnh nhân có kinh hơn những bệnh nhân sống trong hộ gia đình tế nghèo có khả năng tuân thủ điều trị ARV chỉ không nghèo; các nghiên cứu còn lại (70%) cho bằng 80% so với những bệnh nhân có Kinh tế thấy không có mối liên quan giữa kinh tế và tuân không nghèo. Tỷ lệ % khác biệt giữa các nghiên thủ điều trị ARV. Tỷ số chênh M-H chung là 0,8 cứu là 86,7% ở mức cao (I-squared =86,7%). 83
  7. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) Funnel plot with pseudo 95% confidence limits 0 SND of effect estimate .2 se(logOR) .4 2 0 -2 .6 0 5 10 Precision .8 Study regression line -1 0 1 2 3 95% CI for intercept OR Hình 6: Biểu đồ phễu (Funnel plot) thể hiện Hình 7: Đường tuyến tính đánh giá sai mức độ sai chệch xuất bản trong các nghiên chệch do ảnh hưởng của các nghiên cứu với cứu về mối liên quan giữa Kinh tế và tuân cỡ mẫu nhỏ trong phân tích mối liên quan thủ điều trị ARV giữa Kinh tế và Tuân thủ điều trị ARV ở bệnh nhân HIV/AIDS Biểu đồ hình 6 cho thấy mức độ sai chệch xuất hỏi hoặc thang đo VAS-Visual Analog Scale); bản trong các nghiên cứu là tương đối cao, có (5) Dấu ấn sinh học (biomarker). Tất cả các các nghiên cứu nằm ngoài hình phễu. Cùng với phương pháp này đều có những ưu điểm và đó, kết quả phân tích mô hình hồi quy tuyến nhược điểm trong đánh giá tuân thủ điều trị tính đánh giá sai chệch do ảnh hưởng của các ở BN (13-15). Tất cả các nghiên cứu chúng nghiên cứu với cỡ mẫu nhỏ có giá trị điểm cắt tôi tiếp cận được đều đánh giá tuân thủ điều (β0) là 1,18 (CI95%: 0,89 đến 1,46; p=0,022). trị qua tự báo cáo, đây cũng là phương pháp Tiếp đó, tiến hành phân tích với việc loại bỏ 1 được Pascal và cộng sự (16) cho rằng có giá số nghiên cứu ngoài hình phễu cũng không làm trị trong đánh giá tuân thủ điều trị ARV. Đây thay đổi kết quả. Như vậy có sai chệch/ có ảnh cũng là phương pháp được khuyến cáo dùng hưởng của nghiên cứu với cỡ mẫu nhỏ trong cho đánh giá thường qui của tuân thủ điều trị do phân tích này (Hình 7). đây là một công cụ tương đối đơn giản và đáng tin cậy (17, 18). Tuy nhiên, cũng có xu hướng BÀN LUẬN đánh giá quá cao việc tuân thủ điều trị ARV so với phương pháp đếm số lượng thuốc còn lại Phương pháp đánh giá là một yếu tố quan trọng của BN (19, 20) cũng như qua MEMS (21, 22). trong đánh giá tuân thủ điều trị ARV của BN Trên thực tế, không có chuẩn vàng nào được HIV/AIDS. Đánh giá tuân thủ dùng thuốc có khuyến cáo cho khoảng thời gian nhớ lại này, thể dùng phương pháp trực hoặc các phương tuy nhiên khoảng thời gian nhớ lại càng dài thì pháp gián tiếp. Tuy nhiên, không có phương sai số càng lớn (23). Ngược lại, thời gian nhớ lại pháp “chuẩn vàng” (gold standard) nào để đánh dài lại có tương quan chặt chẽ hơn với kết quả giá tuân thủ điều trị ARV. Các nghiên cứu trước xét nghiệm sinh hóa và kháng thuốc (24). Tác đây các tác giả có thể sử dụng một số phương giả Chesney và cs (14) có khuyến cáo nên lấy pháp sau để đánh giá: (1) Hệ thống theo dõi khoảng thời gian nhớ lại khoảng 4 ngày thay vì dùng thuốc (Medication Event Monitoring 2 hoặc 3 ngày; việc lấy 4 ngày sẽ tăng khả năng System-MEMS) (11); (2) Ghi chép nhận thuốc thời gian nhớ lại bao gồm cả ngày cuối tuần, cơ sở y tế (12); (3) Quan sát uống thuốc trực ngày mà nhiều BN có thể đi chơi xa hoặc nghỉ tiếp (DOT); (4) Tự báo cáo (có thể dùng bộ câu ngơi,… ảnh hưởng đến việc uống thuốc. 84
  8. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) Thực hành tuân thủ điều trị ARV rất quan trọng BN tiếp cận được với cơ sở cung cấp dịch vụ trong việc đảm bảo hiệu quả của phác đồ điều chăm sóc sức khỏe dễ dạng hơn và từ đó cũng trị. Tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV của BN HIV/ có điều kiện tuân thủ điều trị tốt hơn. AIDS trong phân tích với 22.632 người trưởng Kết quả phân tích cho thấy việc không tuân thủ thành nhiễm HIV của chúng tôi là 67,0% điều trị ở nhóm sống trong các hộ nghèo tăng (CI95%: 63% đến 72,8%), tỷ lệ này cao hơn 25% lần so với nhóm sống trong hộ gia đình tổng quan của Mills và cộng sự năm 2006 (25) khá giả hơn. Kết quả này tương tự với phân tích tại khu vực Bắc Mỹ với tổng số 31 nghiên cứu gộp từ 37 nghiên cứu định tính và 43 nghiên gồm 17.573 BN (55%; thấp nhất 26% và cao cứu định lượng (31) và phân tích tuân thủ điều nhất 86%) và cao hơn kết quả phân tích gộp từ trị ở các nước khu vực sa mạc Sahara, Châu Phi 43 nghiên cứu là 63,4% khi BN uống đủ từ 80 (32). Ngoài ra, trong nghiên cứu của chúng tôi – 90% số thuốc được kê đơn (26). Trong phân chưa đề cập tới tình trạng việc làm nhưng trong tích của Bezabhe, Chalmers (26), đa số là các một số phân tích gộp của Nachega, Mills (33) nghiên cứu thuần tập và thử nghiệm lâm sàng cho thấy thất nghiệp làm tăng 27% khả năng ngẫu nhiên được sử dụng; trong khi đó, trong không tuân thủ điều trị ARV trong nhóm BN phân tích của chúng tôi đa số sử dụng nghiên HIV/AIDS. Điều này gợi ý cần có những phân cứu cắt ngang. Tuy nhiên, kết quả của chúng tôi tích sâu hơn đánh giá tình trạng thất nghiệp và lại thấp hơn tỷ lệ tuân thủ được tổng hợp cho tuân thủ điều trị ARV ở những BN HIV/AIDS khu vực Châu Phi và Saharan gồm 27 nghiên tại các nước thu nhập trung bình. cứu (12.116 BN) với tỷ lệ tuân thủ ARV là 77% (thấp nhất 30% và cao nhất 100%) (25). Một Phân tích này vẫn tồn tại một số hạn chế. Kết trong những lý do giải thích cho sự khác biệt quả cho thấy giữa các nghiên cứu được rà soát này là việc tiếp cận với điều trị ARV ở các nước có sự không đồng nhất. Thêm vào đó, việc nghèo và kém phát triển vẫn còn những rào cản không có số liệu, không có báo cáo và tiếp cận do sự hạn chế về nguồn lực không đáp ứng với những BN mất theo dõi, không gặp được trong nhu cầu (có đến 97% BN HIV/AIDS trên toàn thời gian thu thập số liệu cũng có thể là nguyên thế giới nhiễm HIV/AIDS). Một nghiên cứu ở do khiến ước tính tỷ lệ tuân thủ điều trị ARV Châu Phi cho thấy việc hạn chế tiếp cận điều trị trong nghiên cứu gốc và trong cả phân tích gộp ARV ở các nước nghèo lại là một yếu tố quan này cao hơn thực tế. Ngoài ra, sự chênh lệch trọng tạo động lực tuân thủ điều trị cho BN (27). lớn về cỡ mẫu nghiên cứu, sự khác nhau về loại thiết kế nghiên cứu và phương pháp đo lường Phân tích của chúng tôi cho thấy những BN có tuân thủ điều trị cũng như phân loại trình độ học trình độ học vấn từ trung học cơ sở trở lên có vấn và tình trạng kinh tế/sự nghèo đói cũng là tuân thủ điều trị ARV cao hơn những BN có một trong những hạn chế của phân tích gộp này. trình độ dưới trung học cơ sở. Hiểu biết của BN về dùng thuốc, thời gian dùng thuốc, liều điều trị… có liên quan đến tuân thủ điều trị đã được KẾT LUẬN chứng minh trong nghiên cứu trước đây (28). Các BN có trình độ học vấn cao hơn thì có sự Kết quả từ phân tích gộp cho thấy có trình độ hiểu biết về tác dụng của thuốc, cách dùng của học vấn dưới trung học cơ sở và điều kiện kinh thuốc cũng như các thông tin liên quan đến điều tế ở mức nghèo có mối liên quan với việc không trị tốt hơn nên tuân thủ cũng cao hơn (29). Lý tuân thủ điều trị ở nhóm BN này. Đây có thể là do giải thích là khả năng hiểu về nội dung tin bằng chứng cho các chương trình phòng chống nhắn, đánh giá tầm quan trọng của tuân thủ điều HIV/AIDS chú trọng hơn tới các BN có yếu tố trị ở những người có trình độ học vấn thấp còn này nhằm tăng tỷ lệ tuân thủ điều trị. Thêm vào hạn chế. Ngoài ra, có nghiên cứu (30) cũng đã đó, các nghiên cứu phân tích gộp trong tương chỉ ra rằng, học vấn cao cũng tạo điều kiện cho lai nên đa dạng thêm loại thiết kế nghiên cứu và 85
  9. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) địa bàn tiến hành nghiên cứu để kết quả có tính compared with CD4 count changes for đại diện hơn. monitoring HIV-infected adults on antiretroviral therapy. PLoS Med, 2008. 5(5): p. e109. 13. Berg, K.M. and J.H. Arnsten, Practical TÀI LIỆU THAM KHẢO and conceptual challenges in measuring antiretroviral adherence. J Acquir Immune Defic Syndr, 2006. 43 Suppl 1: p. S79-87. 1. WHO, Meeting report on assessment of WHO 14. Chesney, M.A., et al., Self-reported adherence HIV drug resistance early warning indicators. to antiretroviral medications among participants 2011, World Health Organization: Geneva, in HIV clinical trials: the AACTG adherence Switzerland. instruments. Patient Care Committee & Adherence 2. Potchoo, Y., et al., Knowledge and adherence Working Group of the Outcomes Committee of to antiretroviral therapy among adult people the Adult AIDS Clinical Trials Group (AACTG). living with HIV/AIDS treated in the health care AIDS Care, 2000. 12(3): p. 255-66. centers of the association “Espoir Vie Togo” in 15. Chesney, M.A., M. Morin, and L. Sherr, Togo, West Africa. BMC Clin Pharmacol, 2010. Adherence to HIV combination therapy. Soc Sci 10: p. 11. Med, 2000. 50(11): p. 1599-605. 3. Nyamathi, A., et al., Relationships Among 16. Atanga, P.N., et al., Using a composite adherence Adherence and Physical and Mental Health Among Women Living with HIV in Rural India. tool to assess ART response and risk factors of AIDS Behav, 2018. 22(3): p. 867-876. poor adherence in pregnant and breastfeeding 4. Le Truong Son, et al., Situation and related HIV-positive Cameroonian women at 6 and factors to AIDS patients who dropped out of ARV 12 months after initiating option B. BMC treatment at out-patient clinics in Thanh Hoa Pregnancy Childbirth, 2018. 18(1): p. 418. Province from 2012 - 2013. Journal of Preventive 17. Bonolo Pde, F., et al., Non-adherence among Medicince, 2015. 10(170): p. 373 - 379. patients initiating antiretroviral therapy: a 5. Phan, H.T.T., ARV treatment adherence and challenge for health professionals in Brazil. related factors among AIDS patients managed AIDS, 2005. 19 Suppl 4: p. S5-13. and treated at the provincial AIDS center in 18. Achappa, B., et al., Adherence to Antiretroviral Hai Duong, in 2016. Journal of Preventive Therapy Among People Living with HIV. N Am Medicince, 2016. 27(3): p. 194. J Med Sci, 2013. 5(3): p. 220-3. 6. Tran, B.X., et al., Impact of Socioeconomic 19. McNabb, J., et al., Adherence to highly active Inequality on Access, Adherence, and Outcomes antiretroviral therapy predicts virologic outcome of Antiretroviral Treatment Services for People at an inner-city human immunodeficiency virus Living with HIV/AIDS in Vietnam. PLoS One, clinic. Clin Infect Dis, 2001. 33(5): p. 700-5. 2016. 11(12): p. e0168687. 20. Cramer, J.A., et al., How often is medication 7. Moher, D., et al., Preferred reporting items taken as prescribed? A novel assessment for systematic reviews and meta-analyses: the technique. JAMA, 1989. 261(22): p. 3273-7. PRISMA statement. PLoS medicine, 2009. 6(7): 21. Arnsten, J.H., et al., Antiretroviral therapy p. e1000097-e1000097. adherence and viral suppression in HIV- 8. Nations, U., World Economic Situation infected drug users: comparison of self-report Prospects 2018. 2018: New York. and electronic monitoring. Clin Infect Dis, 9. World Bank. World Bank Country and Lending 2001. 33(8): p. 1417-23. Groups 2018. 2018 (cited 2018 October 22. Melbourne, K.M., et al., Medication adherence 3rd ); Available from: https://datahelpdesk. in patients with HIV infection: a comparison of worldbank.org/knowledgebase/articles/906519. two measurement methods. AIDS Read, 1999. 10. DerSimonian R Fau - Laird, N. and N. Laird, 9(5): p. 329-38. Meta-analysis in clinical trials. (0197-2456 23. Wagner, G. and L.G. Miller, Is the influence (Print)). of social desirability on patients’ self-reported 11. Martin, S., et al., A comparison of adherence adherence overrated? J Acquir Immune Defic assessment methods utilized in the United Syndr, 2004. 35(2): p. 203-4. States: perspectives of researchers, HIV- 24. Abaasa, A.M., et al., Good adherence to infected children, and their caregivers. AIDS HAART and improved survival in a community Patient Care STDS, 2009. 23(8): p. 593-601. HIV/AIDS treatment and care programme: the 12. Bisson, G.P., et al., Pharmacy refill adherence experience of The AIDS Support Organization 86
  10. Nguyễn Thùy Linh và cộng sự Tạp chí Khoa học Nghiên cứu Sức khỏe và Phát triển (Tập 04, Số 02-2020) Journal of Health and Development Studies (Vol.04, No.02-2020) (TASO), Kampala, Uganda. BMC Health Serv BMJ Open, 2013. 3(12): p. e003950. Res, 2008. 8: p. 241. 30. Wasti, S.P., et al., Factors influencing adherence 25. Mills, E.J., et al., Adherence to antiretroviral to antiretroviral treatment in Nepal: a mixed- therapy in sub-Saharan Africa and North methods study. PLoS One, 2012. 7(5): p. America: a meta-analysis. JAMA, 2006. e35547. 296(6): p. 679-90. 31. Mills, E.J., et al., Adherence to HAART: a 26. Bezabhe, W.M., et al., Adherence to systematic review of developed and developing Antiretroviral Therapy and Virologic Failure. nation patient-reported barriers and facilitators. Medicine (United States), 2016. 95(15). (1549-1676 (Electronic)). 27. Orrell, C., et al., Adherence is not a barrier 32. Heestermans, T., et al., Determinants of to successful antiretroviral therapy in South adherence to antiretroviral therapy among Africa. AIDS, 2003. 17(9): p. 1369-75. HIV-positive adults in sub-Saharan Africa: a 28. Vaughan, C., et al., The Role of the Home systematic review. BMJ Global Health, 2016. Environment and Routinization in ART 1(4): p. e000125. Adherence. J Int Assoc Physicians AIDS Care 33. Nachega, J.B., E.J. Mills, and M. Schechter, (Chic), 2011. 10(3): p. 176-82. Antiretroviral therapy adherence and retention 29. Mbuagbaw, L., et al., Mobile phone text in care in middle-income and low-income messages for improving adherence to countries: current status of knowledge and antiretroviral therapy (ART): an individual research priorities. Curr Opin HIV AIDS, 2010. patient data meta-analysis of randomised trials. 5(1): p. 70-7. The relationships between education and economic status and adherence to antiretroviral therapy in low and middle-income countries: a meta analysis Nguyen Thuy Linh1, Bui Thi Tu Quyen1 1 Hanoi University of Public Health Object: A meta-analysis was performed to identify the relationships between socioeconomic factors (education and household income) and adherence to antiretroviral therapy (ARV) among people living with HIV in middle-income countries. Methods: All primary studies about adherence to ARV among HIV patients in middle-income countries between 2010 and 2019, were systematically reviewed. Main independent factors were education and household income. Results: A total of 44 studies were included in this analysis. The rate of adherence to ARV among HIV patients in middle- income countries was 67.9% (95%CI: 63.0-72.8%). The findings showed that compared with suboptimal adherence, optimal adherence was associated with completing secondary school and higher (OR=1.53; 95%CI: 1.41 – 1.68), and not poor (OR:1.25; 95%CI: 1.15 – 1.36). Conclusions: The findings implies that programs of HIV/AIDS prevention should pay more attention to HIV/ AIDS patients who have lower education and/or live in poor households to support them in adhering to ARV treatment. Key words: ARV, HIV/AIDS, adherence, associated factors 87
ADSENSE

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline: 093 303 0098

Email: support@tailieu.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản
4=>1