Một số đặc điểm dịch tễ và tổn thương gãy xương cẳng chân có biến chứng chèn ép khoang

TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br /> <br /> MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ VÀ TỔN THƢƠNG GÃY XƢƠNG<br /> CẲNG CHÂN CÓ BIẾN CHỨNG CHÈN ÉP KHOANG<br /> Nguyễn Trường Giang*<br /> TÓM TẮT<br /> D<br /> <br /> Ngo<br /> <br /> ẳ<br /> -<br /> <br /> ế<br /> <br /> ị<br /> ị<br /> <br /> ế<br /> ế<br /> nam giớ<br /> <br /> ế<br /> <br /> ờ<br /> í<br /> <br /> ến ch ng CEK củ<br /> biến ch ng CEK củ<br /> OR = 5,8).<br /> T<br /> <br /> í<br /> <br /> ở<br /> ế<br /> <br /> ế<br /> ủ yếu ở l a tu i trẻ<br /> l<br /> ớ<br /> <br /> ở<br /> <br /> ớ<br /> ị í<br /> <br /> ẳ<br /> <br /> ủ ế<br /> ị í<br /> R<br /> <br /> í<br /> <br /> ớ<br /> <br /> m dịch t .<br /> <br /> Epidemiological features of tibial fractures<br /> associated with acute compartment syndrome<br /> SUMMARY<br /> A retrospective review of 711 tibial or fibula fractures of 701 patients, who were treated at B15<br /> Department, 103 Hospital between 2008 and 2012. We recorded the patterns of epidemiology and<br /> fractue as well as whether or not acute compartment syndrome (ACS) developed. Analyse an<br /> increased risk of developing ACS. Results: 44 patients (6.2%) developed ACS, most patients were<br /> male (84.1%) and young (average age 35 years), traffic accident was the most common mechanism<br /> trauma (86.4%). ACS occurred in common of closed fractures (72.7%), proximal (31.8%), proximal<br /> third of diaphysis (22.7%), middle third of diaphysis (20.5%) and segmental fracture (11.4%). The risk<br /> of developing ACS was higher in closed fracture than that in opened fracture (11.2% vs 2.8%, OR =<br /> 4.3). The risk of developing ACS was higher in proximal and proximal third of diaphysis fracture than<br /> that in other fractures (16.4% vs 3.5%, OR = 5.8).<br /> * Key words: Tibial fracture; Acute compartment syndrome; Epidemiological characters.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> ẳ<br /> ờng g<br /> m<br /> t<br /> ch<br /> D<br /> <br /> ẳ<br /> ế<br /> ớ<br /> <br /> l l<br /> l<br /> <br /> ế<br /> c chẩn<br /> <br /> ớ<br /> u biến<br /> ở<br /> <br /> ến ch<br /> nguy hi<br /> <br /> ế<br /> ử í ịp thờ<br /> ế<br /> l i hậu qu n ng n ,<br /> ởng<br /> ă<br /> , cụt chi, thậ<br /> í<br /> ế í<br /> ng.<br /> <br /> * Bệnh viện 103<br /> Chịu trách nhiệm nội dung khoa học: PGS. TS. Phạm Đăng Ninh<br /> PGS. TS. Đoàn Huy Hậu<br /> <br /> 1<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br /> Ở<br /> <br /> ớc ta hi n nay, ch<br /> í<br /> ớ<br /> ă<br /> í<br /> t ph c t p của t<br /> ờng h<br /> ến ch<br /> ă<br /> ng v<br /> ến nay, v<br /> l i hậu qu<br /> bỏ<br /> c chẩ<br /> ế<br /> ở.<br /> <br /> * Nghiên c u đặc điểm tổn thương:<br /> <br /> n<br /> <br /> s l<br /> Nh ng<br /> í<br /> t<br /> ờng h p<br /> n, do<br /> c bi t ở<br /> <br /> ử í ị<br /> ờ ến<br /> ỷ mỷ, theo<br /> ế<br /> ng yếu t<br /> m trong chẩ<br /> u trị<br /> ế<br /> u<br /> nhằm: Đánh giá những đặc điểm về dịch tễ<br /> và tổn thương, đồng thời nh n t ột số yếu<br /> tố nguy cơ củ iến ch ng<br /> do GXCC.<br /> chẩ<br /> ch ng CEK, c<br /> <br /> ớ<br /> ă<br /> <br /> - Vị í<br /> 1/3 gi<br /> <br /> ớ<br /> <br /> ới (l y vị í<br /> <br /> ế<br /> vị í<br /> - Tí<br /> <br /> í<br /> <br /> -P<br /> <br /> ở.<br /> <br /> l<br /> <br /> -P<br /> <br /> í<br /> <br /> l<br /> <br /> ở theo Gustilo (1984).<br /> <br /> * So sánh đặc điểm dịch tễ và tổn thương<br /> giữ h i nhó : đánh giá v i trò củ các yếu<br /> tố dịch tễ và tổn thương với nguy cơ iến<br /> ch ng CEK bằng cách t nh t số chênh OR<br /> (Odds R tio) theo các ước:<br /> - Lập b ng 2 x 2.<br /> Ó<br /> CEK<br /> <br /> HÔ<br /> CEK<br /> <br /> TỔNG<br /> <br /> a<br /> <br /> b<br /> <br /> a+b<br /> <br /> c<br /> <br /> d<br /> <br /> c+d<br /> <br /> m<br /> <br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> <br /> m<br /> <br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> <br /> ad<br /> <br /> u trị t i Khoa<br /> ến, B nh vi n 103 t<br /> T<br /> ẳ<br /> biến ch<br /> ẳ<br /> ến ch ng CEK.<br /> - C<br /> c chẩ<br /> ế ịnh dựa<br /> u ch<br /> l<br /> lực khoang<br /> <br /> - Tí<br /> <br /> Ngo<br /> <br /> ờ<br /> ă<br /> l nh, trắng b<br /> ế<br /> m t lậ lò<br /> r i lo n vậ<br /> ng.<br /> lự<br /> ≥<br /> <br /> - Thờ<br /> <br /> R<br /> <br /> c: OR =<br /> bc<br /> <br /> +<br /> <br /> R<br /> <br /> ă<br /> <br /> + R<br /> yếu t<br /> +<br /> cao<br /> <br /> ẳ<br /> <br /> í<br /> <br /> ch mu<br /> <br /> l<br /> <br /> a<br /> <br /> R<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ<br /> BÀN LUẬN<br /> <br /> ắ<br /> i lo n c<br /> <br /> 1. Đặc điểm dịch tễ.<br /> <br /> H<br /> <br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> * Nghiên c u đặc điểm dịch tễ:<br /> - Tu i, giới.<br /> n: tai n<br /> tai n<br /> l<br /> ế<br /> hỏ<br /> n<br /> <br /> y<br /> l y<br /> <br /> ới.<br /> <br /> Bảng 1: Tu<br /> Ó<br /> <br /> P<br /> T<br /> <br /> í<br /> <br /> tu i<br /> <br /> 12 - 56<br /> ±<br /> <br /> HÔ<br /> <br /> TỔNG<br /> <br /> 07 - 88<br /> <br /> 07 - 88<br /> <br /> ±<br /> <br /> ±<br /> <br /> Nam<br /> <br /> 37 (84,1%) 499 (75,9%) 536 (76,5%)<br /> <br /> N<br /> <br /> 7 (15,9%)<br /> <br /> 158 (24,1%) 165 (23,5%)<br /> <br /> ến vi n.<br /> <br /> 2<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br /> ủ yếu ở nam giớ ò<br /> ẻ<br /> tu<br /> ự<br /> t v tu i gi a hai<br /> S BN biến ch<br /> ỷ l nam<br /> giớ<br /> ớ<br /> th<br /> í<br /> ỉl<br /> n<br /> y tế<br /> ò l<br /> tv<br /> n<br /> ủ yế l lự l<br /> l<br /> ng<br /> í<br /> ủ<br /> i.<br /> <br /> ở<br /> <br /> T<br /> <br /> ủ ế<br /> <br /> HÂ<br /> <br /> Tai n<br /> l<br /> <br /> Tai n<br /> <br /> ng<br /> <br /> í<br /> <br /> Hỏ<br /> Tai n<br /> <br /> Ó<br /> n (%)<br /> <br /> HÔ<br /> CEK n (%)<br /> <br /> TỔNG N<br /> (%)<br /> <br /> 38 (86,4)<br /> <br /> 527 (80,2)<br /> <br /> 565 (80,6)<br /> <br /> 2 (4,5)<br /> <br /> 58 (8,8)<br /> <br /> 60 (8,6)<br /> <br /> ng 1 -<br /> <br /> ờ<br /> <br /> ị<br /> <br /> THỜI GIAN<br /> ẾN VIỆN<br /> <br /> Ó<br /> n (%)<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> n (%)<br /> <br /> < 1 giờ<br /> <br /> 3 (6,8)<br /> <br /> 94 (14,3)<br /> <br /> 97 (13,8)<br /> <br /> 1 - 6 giờ<br /> <br /> 39 (88,6)<br /> <br /> 515 (78,4)<br /> <br /> 554 (79,0)<br /> <br /> 6 - 12 giờ<br /> <br /> 1 (2,3)<br /> <br /> 27 (4,1)<br /> <br /> 28 (4,0)<br /> <br /> > 12 giờ<br /> <br /> 1 (2,3)<br /> <br /> 21 (3,2)<br /> <br /> 22 (3,2)<br /> <br /> 1 (0,2)<br /> <br /> 2 (0,3)<br /> <br /> 3 (6,8)<br /> <br /> 71 (10,8)<br /> <br /> 74 (10,5)<br /> <br /> HÔ<br /> <br /> ến vi<br /> t v thờ<br /> <br /> ự<br /> <br /> 1 (2,2)<br /> <br /> ến vi n.<br /> <br /> Bảng 3: Thờ<br /> <br /> * Bảng 2:<br /> UYÊ<br /> <br /> ờ<br /> <br /> TỔNG<br /> <br /> ớc 6 giờ<br /> ến vi n gi a<br /> <br /> 2. Đặc điểm tổn thƣơng.<br /> ủ yế l<br /> <br /> n giao<br /> <br /> l<br /> <br /> Bảng 4: Tí<br /> <br /> ỷ<br /> ự<br /> <br /> l<br /> <br /> tv<br /> <br /> LOẠI<br /> <br /> Ó<br /> <br /> ÃY<br /> <br /> n gi<br /> ết qu<br /> h p với nh<br /> <br /> ủ<br /> <br /> ug<br /> ớc.<br /> <br /> Tỷ l biến ch ng CEK ở<br /> l<br /> <br /> l<br /> ao, d<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> í<br /> <br /> 32<br /> <br /> 11,2<br /> <br /> 254<br /> <br /> 88,8<br /> <br /> ở (n = 425)<br /> <br /> 12<br /> <br /> 2,8<br /> <br /> 413<br /> <br /> 97,2<br /> <br /> ến<br /> ết<br /> <br /> Tuy vậy, m t s<br /> vớ<br /> <br /> ỷl<br /> <br /> ở<br /> í<br /> <br /> ng<br /> <br /> ến ch ng.<br /> <br /> t<br /> qu<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> í<br /> <br /> n<br /> ă<br /> <br /> n<br /> <br /> n<br /> <br /> ự<br /> <br /> ến ch<br /> <br /> qu<br /> <br /> ế<br /> <br /> ến<br /> <br /> d<br /> <br /> l<br /> <br /> ở<br /> í<br /> <br /> ỷ l<br /> <br /> ế<br /> <br /> T<br /> <br /> ,<br /> <br /> g<br /> ẳn<br /> <br /> ở<br /> <br /> so vớ<br /> <br /> ến ch ng<br /> <br /> ớ<br /> <br /> ủ<br /> <br /> í<br /> <br /> ở<br /> <br /> l<br /> <br /> n th<br /> (25% so vớ<br /> <br /> ở<br /> <br /> ỉ ra m t s<br /> <br /> m<br /> <br /> ỷ l CEK cao g p 8 l n so với s<br /> <br /> ẳ<br /> ở<br /> <br /> l ch-a<br /> í<br /> <br /> 2006 ến 2009, kết<br /> <br /> ở<br /> <br /> biến ch<br /> <br /> S<br /> <br /> u củ<br /> <br /> ớ<br /> <br /> í<br /> <br /> c<br /> <br /> ỷ l<br /> <br /> p v<br /> <br /> ớ<br /> <br /> (OR = 4,3) (p < 0,05). T kết qu cho th y,<br /> <br /> quan ni<br /> ă<br /> <br /> HÔ<br /> <br /> ò l i<br /> <br /> Bảng 5: P<br /> <br /> l<br /> <br /> í<br /> <br /> (n = 286).<br /> <br /> 3<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br /> <br /> LOẠI<br /> <br /> HÔ<br /> <br /> CÓ CEK<br /> <br /> ÃY<br /> <br /> Bảng 7: Vị í<br /> <br /> CEK<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> Lo i A (n = 72)<br /> <br /> 9<br /> <br /> 12,5<br /> <br /> 63<br /> <br /> 87,5<br /> <br /> Lo i B (n = 127)<br /> <br /> 14<br /> <br /> 11,0<br /> <br /> 113<br /> <br /> 89,0<br /> <br /> Lo i C (n = 87)<br /> <br /> 9<br /> <br /> 10,3<br /> <br /> 78<br /> <br /> 89,7<br /> <br /> ự<br /> <br /> VỊ TRÍ<br /> <br /> Ó<br /> <br /> HÔ<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> 14<br /> <br /> 24,1<br /> <br /> 44<br /> <br /> 75,9<br /> <br /> 10<br /> <br /> 11,4<br /> <br /> 78<br /> <br /> 88,6<br /> <br /> 1/3 gi a (n = 207)<br /> <br /> 9<br /> <br /> 4,3<br /> <br /> 198<br /> <br /> 95,7<br /> <br /> ới (n = 216)<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1,8<br /> <br /> 212<br /> <br /> 98,2<br /> <br /> ới (n = 79)<br /> <br /> 2<br /> <br /> 2,5<br /> <br /> 77<br /> <br /> 97,5<br /> <br /> 5<br /> <br /> 7,9<br /> <br /> 58<br /> <br /> 92,1<br /> <br /> tv<br /> ự<br /> <br /> ÃY<br /> <br /> ỷl<br /> <br /> l<br /> <br /> ị<br /> Bảng 6: P<br /> <br /> l<br /> <br /> í<br /> <br /> ở theo<br /> <br /> ẳ<br /> ỷl<br /> <br /> Ó<br /> <br /> ÃY<br /> <br /> LOẠI<br /> <br /> n<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> ỷ l<br /> <br /> n<br /> <br /> T t c<br /> <br /> 4,5<br /> <br /> 148<br /> <br /> 95,5<br /> <br /> II (n = 151)<br /> <br /> 5<br /> <br /> 3,4<br /> <br /> 146<br /> <br /> 96,6<br /> <br /> 119<br /> <br /> 100,0<br /> <br /> ở<br /> <br /> ở<br /> <br /> I<br /> <br /> ở<br /> <br /> I<br /> <br /> ẳ<br /> ở<br /> <br /> II<br /> ỷl<br /> <br /> II<br /> <br /> III<br /> <br /> R<br /> <br /> ớ<br /> <br /> Ở<br /> <br /> ớ<br /> <br /> ằng nguy<br /> <br /> c gi<br /> ến ch ng CEK ở<br /> ở<br /> <br /> so vớ<br /> <br /> í<br /> <br /> ẳn<br /> <br /> ẳ<br /> <br /> T<br /> <br /> S<br /> ết qu cho th<br /> ở<br /> <br /> T<br /> <br /> ự<br /> <br /> hở<br /> <br /> ở<br /> I<br /> <br /> II.<br /> <br /> R<br /> ỉ<br /> <br /> ờng h<br /> th g p CEK do GXCC ở nhi u vị í<br /> nhau, t<br /> ế<br /> ớ<br /> T<br /> l<br /> ị í<br /> BN =<br /> ế í<br /> l<br /> l<br /> ớ<br /> ớ<br /> ỷ l CEK<br /> th<br /> ờ<br /> ế<br /> l<br /> ă<br /> í<br /> ế<br /> ờ<br /> <br /> í<br /> Q<br /> <br /> S<br /> <br /> th<br /> í<br /> <br /> l<br /> ớ<br /> ờng h<br /> u hế l<br /> <br /> Tỷ l %<br /> <br /> 7<br /> <br /> III (n = 119)<br /> <br /> í<br /> <br /> R<br /> ẳ<br /> <br /> HÔ<br /> <br /> I (n = 155)<br /> <br /> ỉ<br /> <br /> ị<br /> ớ<br /> <br /> Gustilo (n = 425).<br /> <br /> ỉ<br /> <br /> ị<br /> t ế<br /> ế<br /> ớ<br /> <br /> ế<br /> ò<br /> T<br /> <br /> ậ<br /> l l<br /> <br /> ắ<br /> <br /> ế<br /> -><br /> <br /> ớ<br /> í<br /> <br /> ế<br /> <br /> u<br /> ế<br /> <br /> 4<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 3-2013<br /> ờ<br /> ở<br /> <br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> <br /> ng t<br /> ết h p.<br /> <br /> Theo kết qu , nế<br /> vị í<br /> tỷ l biến ch<br /> <br /> ng lo<br /> l<br /> <br /> ếp theo<br /> ớ l<br /> <br /> l<br /> ị í<br /> <br /> T<br /> <br /> l<br /> ị í<br /> <br /> ớ<br /> l<br /> <br /> R<br /> <br /> í<br /> <br /> ớ<br /> R<br /> vị í<br /> u tr<br /> m t trong nh ng yếu t<br /> biến ch ng CEK.<br /> <br /> ỷ l biến ch<br /> ị í ò l<br /> ậy,<br /> l<br /> ế<br /> <br /> u trị t i Khoa Ngo D<br /> 103 t<br /> ến 2012,<br /> ch ng CEK g p ở<br /> yếu ở<br /> ời trẻ tu<br /> nam giớ<br /> tai n<br /> ờ<br /> <br /> ến, B nh vi n<br /> ến<br /> ờng h p, chủ<br /> <br /> G·y x-¬ng c¼ng ch©n<br /> í<br /> ở<br /> í<br /> nhi<br /> ị í<br /> <br /> ế<br /> <br /> í<br /> <br /> ớ<br /> CEK củ<br /> ị í<br /> í<br /> <br /> ớ<br /> <br /> 3. Park S, Ahn J, Gee AO, Kuntz AF, Esterhai<br /> JL, Compartment syndrome in tibial fractures,<br /> J Orthop Trauma. 2009, 23 (7), pp.514-518.<br /> 4. Schmidt AH. The impact of compartment<br /> syndrome on hospital length of stay and charges<br /> among adult patients admitted with a fracture of the<br /> tibia, J Orthop Trauma. 2011, 25 (6), pp.355-357.<br /> <br /> 6. MM Heckman, TE Whitesides, SR Grewe,<br /> MD Rooks. Compartment pressure in association<br /> with closed tibial fractures. J of Bone and Joint<br /> Surg. 1994, Vol 76-A, No 9, pp.1285-1292.<br /> <br /> l<br /> <br /> ,<br /> ở<br /> ủ ế l<br /> ị<br /> <br /> ến ch ng CEK củ<br /> ớ<br /> R<br /> <br /> 2. P Hoekman, S Diallo, BS Souna, PP<br /> Casteleys. Is acute compartment syndrome<br /> avoidable? Acta Orthop. Belg. 2005, 71, pp.204-208.<br /> <br /> 5. Wind TC, Sauders SM, Barfield WR, et al.<br /> Compartment syndrome after low-energy tibia<br /> fractures sustained during athletic competition,<br /> J Orthop Trauma. 2012, 26 (1), pp.33-36.<br /> <br /> KẾT LUẬN<br /> <br /> cẳ<br /> <br /> 1. MM McQueen, J Christie, CM CourtBrown. Acute compartment syndrome in tibial<br /> diaphyseal fractures. J Bone Joint Surg. 1996,<br /> 78-B, pp.95-98.<br /> <br /> í<br /> <br /> í<br /> y hở (11,2%<br /> ến ch ng<br /> ớ<br /> R<br /> ớ<br /> <br /> Ngày nhận bài: 12/10/2012<br /> Ngày giao phản biện: 20/1/2013<br /> Ngày giao bản thảo in: 14/3/2013<br /> <br /> OR = 5,8).<br /> <br /> 5<br /> <br />