Một số đóng góp của đội ngũ thanh niên trí thức miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975)

l­¬ng thÞ hång<br /> <br /> <br /> MéT Sè §ãNG GãP CñA §éI NGò THANH NI£N<br /> TRÝ THøC MIÒN B¾C TRONG KH¸NG CHIÕN<br /> CHèNG Mü, CøU N¦íC (1954 - 1975)<br /> <br /> l­¬ng thÞ hång *<br /> <br /> Tãm t¾t: Bµi viÕt gãp phÇn lµm s¸ng tá sù ph¸t triÓn vÒ sè l­îng, chÊt l­îng vµ mét sè ®ãng gãp<br /> trong c«ng cuéc x©y dùng miÒn B¾c x· héi chñ nghÜa, trong cuéc ®Êu tranh vò trang kh¸ng chiÕn<br /> chèng ®Õ quèc Mü x©m l­îc vµ trong c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc, v¨n hãa, x· héi cña ®éi ngò thanh niªn<br /> trÝ thøc miÒn B¾c giai ®o¹n 1954 - 1975.<br /> Tõ khãa: Thanh niªn trÝ thøc, miÒn B¾c, kh¸ng chiÕn chèng Mü.<br /> <br /> TrÝ thøc lµ mét bé phËn trong c¬ cÊu giai ViÖt Nam ®èi víi trÝ thøc n¨m 1957 ®·<br /> cÊp x· héi. Tuy chØ lµ mét lùc l­îng nhá so kh¼ng ®Þnh: “TrÝ thøc lµ vèn quý cña d©n<br /> víi giai cÊp n«ng d©n, giai cÊp c«ng nh©n téc. Kh«ng cã trÝ thøc hîp t¸c víi c«ng<br /> nh­ng trÝ thøc cã mét vai trß, vÞ trÝ rÊt n«ng th× c¸ch m¹ng kh«ng thÓ thµnh c«ng<br /> quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi vµ sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n­íc ViÖt Nam<br /> mµ kh«ng mét lùc l­îng nµo cã thÓ thay míi sÏ kh«ng hoµn thµnh ®­îc”(2). Nh÷ng<br /> thÕ ®­îc. Lùc l­îng trÝ thøc, trong ®ã ®éi t­ t­ëng, chÝnh s¸ch cña §¶ng ®èi víi trÝ<br /> ngò thanh niªn trÝ thøc lu«n cã mét vai thøc nh­ trªn thùc sù lµ mét ®éng lùc to<br /> trß nhÊt ®Þnh trong lÞch sö d©n téc, nhÊt lín thóc ®Èy ®éi ngò trÝ thøc, nhÊt lµ lùc<br /> lµ trong thêi kú x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ l­îng thanh niªn trÝ thøc, ph¸t triÓn c¶ vÒ<br /> quèc x· héi chñ nghÜa. Sinh thêi, Chñ tÞch sè l­îng vµ chÊt l­îng. Thêi kú kh¸ng<br /> Hå ChÝ Minh lu«n ®Æt niÒm tin vµo søc chiÕn chèng Mü cøu n­íc còng ®¸nh dÊu<br /> m¹nh cña thanh niªn: “Víi mét thÕ hÖ sù ph¸t triÓn v­ît tréi vÒ sè l­îng ®éi<br /> thanh niªn h¨ng h¸i kiªn c­êng, chóng ta ngò thanh niªn trÝ thøc. H¬n bao giê hÕt,<br /> nhÊt ®Þnh thµnh c«ng trong sù nghiÖp x©y trong giai ®o¹n nµy sè l­îng c¸c tr­êng<br /> dùng chñ nghÜa x· héi ë miÒn B¾c, gi¶i ®¹i häc ®­îc x©y dùng nhiÒu, sè l­îng<br /> phãng miÒn Nam, thèng nhÊt Tæ quèc”(1). sinh viªn, häc sinh t¨ng lªn rÊt nhanh, bæ<br /> §éi ngò thanh niªn trÝ thøc víi nh÷ng sung mét l­îng lín cho ®éi ngò trÝ thøc<br /> ho¹t ®éng s«i næi cña m×nh ®· ®ãng gãp miÒn B¾c. Tr­íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m,<br /> mét phÇn kh«ng nhá vµo sù nghiÖp to lín<br /> ®ã cña d©n téc ViÖt Nam. (*)<br /> ThS, ViÖn Sö häc - ViÖn Hµn l©m Khoa häc x· héi<br /> 1. VÒ ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc ViÖt Nam.<br /> (1)<br /> Thanh niªn trong sù nghiÖp chèng Mü, cøu n­íc,<br /> miÒn B¾c 1954 - 1975 Ban chÊp hµnh T.¦ §¶ng - Hå ChÝ Minh - Lª DuÈn -<br /> XuÊt ph¸t tõ viÖc nhËn thøc râ vai trß Ph¹m V¨n §ång - Vâ Nguyªn Gi¸p - Lª Thanh NghÞ -<br /> Tè H÷u - Song Hµo, Nxb Thanh Niªn, H, 1967, tr.17.<br /> cña trÝ thøc - lµ mét trong ba lùc l­îng c¬ (2)<br /> ChÝnh s¸ch cña §¶ng lao ®éng ViÖt Nam ®èi víi trÝ<br /> b¶n cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong giai thøc, B¸o Nh©n d©n, 29/8/1957, DÉn theo: V¨n T¹o,<br /> VÒ trÝ thøc ViÖt Nam trong c¸ch m¹ng chñ nghÜa x·<br /> ®o¹n míi, chÝnh s¸ch cña §¶ng Lao ®éng héi, T¹p chÝ Nghiªn cøu lÞch sö, sè 6, 1981, tr. 6.<br /> <br /> <br /> Sè 1-2014 Nh©n lùc khoa häc x· héi 39<br /> mét sè ®ãng gãp cña ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc miÒn b¾c...<br /> <br /> c¶ n­íc ViÖt Nam chØ cã 4, 5 tr­êng cao 4.495 tr­êng phæ th«ng víi 716.100 häc<br /> ®¼ng vµ ®¹i häc víi tæng sè sinh viªn n¨m sinh, cã 8 tr­êng trung häc chuyªn<br /> cao nhÊt (1939 - 1940) lµ 582 ng­êi(3), nghiÖp, 2 tr­êng ®¹i häc (1.200 sinh<br /> cïng mét vµi c¬ së nghiªn cøu nghÌo nµn. viªn)... T¹i vïng cao, vïng s©u ®· cã<br /> Trong 9 n¨m kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, 60.719 häc sinh ®Õn tr­êng, gåm 60.600<br /> chÝnh quyÒn c¸ch m¹ng còng ch­a cã ®iÒu häc sinh phæ th«ng, 103 häc sinh trung<br /> kiÖn ph¸t triÓn m¹nh ngµnh gi¸o dôc §¹i häc chuyªn nghiÖp vµ 16 sinh viªn ®¹i<br /> häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp. Sau häc. §Õn n¨m häc 1959 - 1960, miÒn B¾c<br /> n¨m 1954, chiÕn dÞch xo¸ n¹n mï ch÷ vµ ®· cã 1.460.596 häc sinh phæ th«ng (gÊp<br /> phong trµo b×nh d©n häc vô tiÕp tôc ®­îc 3,5 lÇn n¨m häc 1939 - 1940 toµn §«ng<br /> triÓn khai ë kh¾p c¸c tØnh thµnh míi gi¶i D­¬ng), 16.000 häc sinh trung häc<br /> phãng. Häc sinh, sinh viªn cã phong trµo chuyªn nghiÖp (gÊp 4 lÇn) vµ 8479 sinh<br /> thay nhau t×nh nguyÖn ®i vÒ n«ng th«n viªn ®¹i häc (gÊp 14,6 lÇn n¨m 1939 -<br /> d¹y häc b×nh d©n häc vô vµ bæ tóc v¨n 1940 toµn §«ng D­¬ng) vµ gÇn 2000 häc<br /> ho¸. N¨m häc 1955 - 1956 miÒn B¾c cã sinh, sinh viªn ®ang häc ë ng­êi ngoµi(4).<br /> B¶ng: Sè häc sinh ®i häc qua c¸c thêi kú(5)<br /> §¬n vÞ tÝnh: ngh×n ng­êi<br /> <br /> 1930-40 1955-56 1960-61 1965-66 1971-72 1975-76<br /> Tæng sè 278,4 1288,0 4536,7 4968,8 6170,6 6796,9<br /> Phæ th«ng 178,7 716,1 1899,6 2934,9 4585,6 5307,4<br /> THCN 0,4 2,8 30,7 60,0 74,3 83,5<br /> §¹i häc 0,6 1,2 16,7 34,2 62,0 61,1<br /> Trong ®ã:<br /> häc sinh n÷ 175,1 751,2 1259,2 2231,3 2486,3<br /> Phæ th«ng 0,3 3,5 11,7 33,7 39,4<br /> THCN(6) 0,1 1,3 5,4 17,6 16,4<br /> Häc sinh<br /> d©n téc Ýt ng­êi 60,6 147,7 215,2 418,8 504,7<br /> Phæ th«ng 0,1 1,5 2,9 4,9 7,2<br /> THCN(7) 0,02 0,2 1,1 2,0 2,0<br /> <br /> Nh­ vËy cã thÓ thÊy, kÓ c¶ trong thêi häc sinh, trong n­íc cã 9 tr­êng ®¹i häc<br /> (3)<br /> <br /> <br /> <br /> kú chiÕn tranh, sè häc sinh thuéc tÊt c¶<br /> (3)<br /> c¸c cÊp häc ë miÒn B¾c vÉn t¨ng nhanh vµ Ba n¨m kh«i phôc kinh tÕ vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸ (1955<br /> - 1957), Côc thèng kª Trung ­¬ng, H, 1959, tr.142.<br /> liªn tôc. Khi hoµ b×nh lËp l¹i, míi cã (4)<br /> V¨n Tïng (chñ biªn), (2001): LÞch sö §oµn Thanh niªn<br /> kho¶ng 700 c¸n bé chuyªn m«n tr×nh ®é Céng s¶n Hå ChÝ Minh vµ phong trµo thanh niªn ViÖt<br /> Nam (1925-1999), Nxb. Thanh niªn, Hµ Néi, tr. 253.<br /> ®¹i häc, n¨m 1960 ®· ®µo t¹o gÇn 2.500 (5)<br /> ViÖt Nam - con sè vµ sù kiÖn 1954-1989, Nxb. Sù<br /> c¸n bé ®¹i häc vµ trªn mét v¹n c¸n bé ThËt, H.,1990, tr.124-126.<br /> (6)<br /> ChØ tÝnh hÖ dµi h¹n.<br /> chuyªn nghiÖp trung cÊp. Ngoµi 2.400 l­u (7)<br /> ChØ tÝnh hÖ dµi h¹n.<br /> <br /> <br /> 40 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 1-2014<br />  l­¬ng thÞ hång<br /> <br /> víi 11.070 sinh viªn, t¨ng hai lÇn so víi ®· ®­îc ph¸t triÓn, ®Æc biÖt lµ nh÷ng lÜnh<br /> n¨m 1958, cã 50 tr­êng chuyªn nghiÖp vùc nghiªn cøu kü thuËt vµ c«ng nghÖ.<br /> trung cÊp víi 26.330 häc sinh, t¨ng 2,3 lÇn N¨m 1956, mét sè tr­êng ®¹i häc ®­îc<br /> so víi n¨m 1957 (møc ®Çu t­ c¸c ngµnh thµnh lËp, nh­ Tr­êng §¹i häc B¸ch khoa,<br /> v¨n ho¸, gi¸o dôc, y tÕ, nghiªn cøu khoa Tr­êng §¹i häc Tæng hîp, Tr­êng §¹i häc<br /> häc chiÕm 8,6%)(8). N«ng L©m. N¨m 1959, ñy ban Khoa häc<br /> Ngay trong nh÷ng n¨m kh¸ng chiÕn ¸c Nhµ n­íc ®­îc thµnh lËp víi nhiÖm vô x©y<br /> liÖt, Nhµ n­íc vÉn göi nhiÒu thanh niªn dùng kÕ ho¹ch vµ cÊp ph¸t kinh phÝ cho<br /> sang ®µo t¹o vÒ chuyªn m«n vµ khoa häc ë ho¹t ®éng khoa häc trªn toµn miÒn<br /> Trung Quèc, Liªn X«, ®ång thêi cho phÐp B¾c.(8)Trong ñy ban còng cã mét sè ®¬n vÞ<br /> më mét sè trung t©m nghiªn cøu khoa häc nghiªn cøu, nh­ ViÖn To¸n häc, ViÖn VËt<br /> vµ c¸c c¬ së ®µo t¹o bËc cao ®¼ng vµ ®¹i häc lý häc, ViÖn TriÕt häc... N¨m 1965, ñy ban<br /> trong n­íc. N¨m 1965 cã kho¶ng 3.000 Khoa häc Nhµ n­íc t¸ch thµnh ñy ban<br /> ng­êi ®i häc n­íc ngoµi, trong ®ã h¬n mét Khoa häc vµ Kü thuËt Nhµ n­íc vµ ñy ban<br /> nöa ®i Trung Quèc, sè cßn l¹i ®i Liªn X« vµ Khoa häc x· héi (nay lµ ViÖn Hµn l©m<br /> §«ng ¢u. Nh÷ng n¨m tiÕp, hµng n¨m cã Khoa häc x· héi ViÖt Nam). N¨m 1975, c¸c<br /> 800 - 1.000 sinh viªn, nghiªn cøu sinh, viÖn nghiªn cøu thuéc ñy ban Khoa häc vµ<br /> thùc tËp sinh ®i Liªn X« vµ §«ng ¢u. TÝnh Kü thuËt Nhµ n­íc t¸ch ra ®Ó thµnh lËp<br /> ®Õn n¨m 1965, ®· cã 4.000 l­u häc sinh vµ ViÖn Khoa häc ViÖt Nam, nay lµ ViÖn Hµn<br /> nghiªn cøu sinh ®i häc n­íc ngoµi(9). l©m Khoa häc vµ C«ng nghÖ ViÖt Nam, lµ<br /> Trong 20 n¨m x©y dùng chñ nghÜa x· hai viÖn trùc thuéc ChÝnh phñ, mang d¸ng<br /> héi, ®Õn n¨m häc 1974 - 1975, miÒn B¾c dÊp cña ViÖn Hµn l©m Khoa häc Liªn X«.<br /> ®· cã 39 tr­êng ®¹i häc víi 55.000 sinh Trong c«ng nghiÖp xuÊt hiÖn mét viÖn võa<br /> viªn, 195 tr­êng trung cÊp chuyªn nghiÖp nghiªn cøu, võa thiÕt kÕ, gäi lµ ViÖn ThiÕt<br /> víi gÇn 70.000 häc sinh, cïng hµng tr¨m kÕ Tæng hîp thuéc Bé C«ng nghiÖp nÆng.<br /> c¬ së vµ viÖn nghiªn cøu khoa häc ®­îc Tr­êng §¹i häc Y khoa tõ kh¸ng chiÕn<br /> trang bÞ ngµy cµng tèt. §éi ngò trÝ thøc cã chuyÓn vÒ tiÕp thu c¬ së cßn l¹i cña Tr­êng<br /> tr×nh ®é tõ ®¹i häc trë lªn ®· t¨ng gÊp §¹i häc Y khoa vèn ®ang ho¹t ®éng trong<br /> hµng tr¨m lÇn so víi tr­íc kia: tõ 389 Thµnh phè Hµ Néi. Cã thÓ nãi, hÖ thèng<br /> ng­êi(10) do chÕ ®é cò ®Ó l¹i sau C¸ch tr­êng ®¹i häc vµ khoa häc ë miÒn B¾c<br /> m¹ng th¸ng T¸m (trong ®ã cã 140 ng­êi cã ®­îc ph¸t triÓn mét c¸ch nhanh chãng vµ<br /> tr×nh ®é cao ®¼ng, 241 ng­êi cã tr×nh ®é ®a d¹ng trong thËp niªn 1960. Víi mét sè<br /> ®¹i häc vµ 8 ng­êi cã tr×nh ®é trªn ®¹i häc) l­îng ®«ng ®¶o nh­ vËy, ®éi ngò thanh<br /> t¨ng lªn 136.800 ng­êi n¨m 1975. §ã lµ niªn trÝ thøc miÒn B¾c ngµy cµng cã ®ãng<br /> ch­a kÓ 325.000 c¸n bé cã tr×nh ®é trung gãp nhiÒu h¬n cho c¸ch m¹ng.<br /> cÊp chuyªn nghiÖp(11).<br /> Cã thÓ nãi, sau 1954, c¸c viÖn khoa häc (8)<br /> V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, tËp 21, Nxb. ChÝnh trÞ<br /> vµ c¸c tr­êng ®¹i häc ë miÒn B¾c ®­îc ph¸t Quèc gia, H., 2003, tr. 821 - 822, 826.<br /> (9)<br /> V¨n kiÖn §¶ng toµn tËp, s®d, 2003, t.26, tr. 507.<br /> triÓn víi mét tèc ®é hÕt søc nhanh chãng (10)<br /> Sè liÖu thèng kª cña Bé §¹i häc vµ trung häc<br /> trªn nhiÒu lÜnh vùc. Ngoµi nh÷ng lÜnh vùc chuyªn nghiÖp.<br /> (11)<br /> Niªn gi¸m thèng kª 1979, Tæng côc thèng kª, H,<br /> truyÒn thèng, mét lo¹t lÜnh vùc kh¸c còng 1980, tr. 89.<br /> <br /> <br /> Sè 1-2014 Nh©n lùc khoa häc x· héi 41<br /> mét sè ®ãng gãp cña ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc miÒn b¾c...<br /> <br /> 2. Nh÷ng ®ãng gãp cña ®éi ngò chøc ®oµn viªn vµ thanh niªn thùc hiÖn tèt<br /> thanh niªn trÝ thøc miÒn B¾c c¸c biÖn ph¸p kü thuËt, tÝch cùc gióp §¶ng<br /> * Trong c«ng cuéc x©y dùng miÒn ®­a khoa häc kü thËt n«ng nghiÖp vµo<br /> B¾c x· héi chñ nghÜa n«ng th«n”(13). §èi víi ph¸t triÓn c«ng<br /> §éi ngò thanh niªn trÝ thøc miÒn B¾c nghiÖp miÒn B¾c, trong kÕ ho¹ch 5 n¨m<br /> cã ®ãng gãp to lín cho c«ng cuéc x©y dùng lÇn thø nhÊt, lùc l­îng thanh niªn trÝ<br /> vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Hßa nhÞp víi phong thøc lµ nh÷ng c¸n bé kü thuËt chiÕm tû lÖ<br /> trµo thi ®ua cña thanh niªn trªn c¸c mÆt 60 - 70%. Lùc l­îng c¸n bé kü thuËt trÎ<br /> trËn c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, qu©n ®éi, tuæi cao cÊp vµ trung s¬ cÊp còng chiÕm<br /> tuæi trÎ trong c¸c c¬ quan khoa häc, viÖn ®Õn 70, 80%. §ã lµ lùc l­îng to lín rÊt<br /> nghiªn cøu, c¸c tr­êng ®¹i häc vµ trung h¨ng h¸i vµ say mª s¸ng t¹o, ®· cã nhiÒu<br /> häc chuyªn nghiÖp... ra søc ®Èy m¹nh cèng hiÕn trong viÖc hoµn thµnh tèt kÕ<br /> phong trµo phÊn ®Êu häc tËp, nghiªn cøu ho¹ch Nhµ n­íc(14). §éi ngò thanh niªn trÝ<br /> khoa häc, vËn dông kiÕn thøc khoa häc vµ thøc lu«n ®­îc x¸c ®Þnh lµ lùc l­îng nßng<br /> thùc tiÔn. Víi c¸c phong trµo: “Ph¸t huy cèt trong c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt vµ chiÕn<br /> s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kü thuËt, tiÕt kiÖm ®Êu. Sù tham gia tÝch cùc vµ ®«ng ®¶o cña<br /> nguyªn vËt liÖu, h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm”, thanh niªn trÝ thøc vµo c«ng cuéc kh«i<br /> ngµy “lao ®éng kiÕn thiÕt Tæ quèc”... Trong phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®· gãp phÇn<br /> 3 n¨m (1958 - 1960), thanh niªn c«ng nh©n ®¸ng kÓ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt c«ng nghiÖp,<br /> Hµ Néi ®· cã 4.995 s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kü n«ng nghiÖp.<br /> thuËt, t¨ng n¨ng suÊt tõ 10 ®Õn 200% vµ Nh»m ®éng viªn ®«ng ®¶o trÝ thøc tham<br /> thu nhÆt ®­îc trªn 628 tÊn nguyªn vËt gia vµo c«ng cuéc chèng Mü vµ x©y dùng<br /> liÖu. Thanh niªn c«ng nh©n H¶i Phßng cã chñ nghÜa x· héi, tõ ngµy 4 ®Õn ngµy 6<br /> 2.030 s¸ng kiÕn, thanh niªn c«ng nh©n khu th¸ng 1 n¨m 1966, ñy ban Trung ­¬ng<br /> má Hång Qu¶ng (Qu¶ng Ninh) ®i ®Çu MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam tæ chøc Héi<br /> trong s¶n xuÊt, vËn chuyÓn than, tiÕt kiÖm nghÞ TrÝ thøc ViÖt Nam chèng Mü, cøu<br /> ®­îc 2,8 triÖu ®ång... NhiÒu ®iÓn h×nh c¸ n­íc. H¬n 650 ®¹i biÓu ®¹i diÖn cho giíi trÝ<br /> nh©n nh­ NguyÔn ThÕ NghÜa, c«ng nh©n thøc c¸ch m¹ng trªn c¸c mÆt trËn s¶n xuÊt<br /> Nhµ m¸y C¬ khÝ Gia L©m (Hµ Néi) trong vµ chiÕn ®Êu ®· biÓu thÞ cho ý chÝ quyÕt<br /> mét n¨m cã 10 s¸ng kiÕn, c¶i tiÕn kü t©m mang hÕt trÝ tuÖ, tµi n¨ng cèng hiÕn<br /> thuËt, trong ®ã cã s¸ng kiÕn t¨ng n¨ng cho sù nghiÖp chèng Mü, cøu n­íc. Héi<br /> suÊt 900% vµ ®· trë thµnh l¸ cê ®Çu cña nghÞ quyÕt ®Þnh ph¸t ®éng phong trµo "Ba<br /> thanh niªn c«ng nh©n miÒn B¾c(12). quyÕt t©m" trong giíi trÝ thøc víi néi dung:<br /> Trong thêi kú thùc hiÖn kÕ ho¹ch 5 n¨m 1- QuyÕt t©m phôc vô s¶n xuÊt vµ chiÕn ®Êu.<br /> lÇn thø nhÊt c«ng nghiÖp hãa x· héi chñ 2- QuyÕt t©m ®Èy m¹nh c¸ch m¹ng<br /> nghÜa, Héi nghÞ Ban chÊp hµnh Trung khoa häc - kü thuËt, c¸ch m¹ng v¨n hãa -<br /> ­¬ng §oµn Thanh niªn Lao ®éng ViÖt t­ t­ëng.<br /> Nam lÇn thø II ®· ®Ò ra: “NhiÖm vô quan<br /> (12)<br /> träng vµ cÊp b¸ch nhÊt lµ ph¸t ®éng ®«ng V¨n Tïng (chñ biªn) (2001), LÞch sö §oµn thanh niªn<br /> céng s¶n Hå ChÝ Minh vµ phong trµo thanh niªn ViÖt<br /> ®¶o ®oµn viªn vµ thanh niªn tiÕn qu©n vµo Nam (1925-1999), Nxb. Thanh niªn, Hµ Néi, tr. 247.<br /> (13)<br /> khoa häc kü thuËt n«ng nghiÖp, më réng Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng, V¨n kiÖn §oµn (tõ n¨m<br /> 1961 ®Õn n¨m 1968), Nxb. Thanh niªn, Hµ Néi, tr. 112.<br /> vµ n©ng cao tõng b­íc phong trµo quÇn (14)<br /> Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng, V¨n kiÖn §oµn (tõ<br /> chóng lµm c«ng t¸c kü thuËt; ®éng viªn, tæ n¨m 1961 ®Õn n¨m 1968), s®d, tr.113.<br /> <br /> <br /> 42 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 1-2014<br />  l­¬ng thÞ hång<br /> <br /> 3- QuyÕt t©m x©y dùng vµ ph¸t triÓn tri thøc cña m×nh cho sù nghiÖp x©y dùng<br /> ®éi ngò trÝ thøc x· héi chñ nghÜa ngµy vµ b¶o vÖ Tæ quèc. Hµng ngµn l¸ thø viÕt<br /> cµng lín m¹nh. b»ng m¸u cña bao thanh niªn trÝ thøc lµ<br /> Víi ý chÝ quyÕt t©m ®Çy nhiÖt huyÕt, mét minh chøng cô thÓ nhÊt cho lßng yªu<br /> ngay trong khãi löa cña chiÕn tranh ¸c n­íc thiÕt tha ®ã. Ngµy 5-8-1964, sau khi<br /> liÖt, c¸c kü s­ c«ng nghiÖp vÉn lu«n lu«n g©y ra sù kiÖn “vÞnh B¾c Bé”, Mü cho<br /> s¸t c¸nh víi giai cÊp c«ng nh©n ®Ó gi÷ kh«ng qu©n tiÕn hµnh ®¸nh ph¸ mét sè<br /> v÷ng s¶n xuÊt. C¸c nhµ thùc vËt häc, thæ ®iÓm trªn l·nh thæ miÒn B¾c ViÖt Nam më<br /> nh­ìng häc, thuû lîi häc ®· thµnh c«ng ®Çu cuéc chiÕn tranh b»ng kh«ng qu©n<br /> trong viÖc ®­a “cuéc c¸ch m¹ng xanh” vµo chèng n­íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa,<br /> nh÷ng c¸nh ®ång “5 tÊn 10 tÊn th¾ng Mü”. tr¾ng trîn x©m ph¹m chñ quyÒn mét quèc<br /> C¸c nhµ to¸n häc ®· ¸p dông cã kÕt qu¶ gia ®éc lËp. Cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü,<br /> vËn trï häc vµo viÖc ®iÒu khiÓn giao th«ng cøu n­íc cña nh©n d©n ta b­íc vµo thêi kú<br /> vËn t¶i thêi chiÕn. C¸c nhµ vËt lý häc ®· gian nan khèc liÖt h¬n tr­íc rÊt nhiÒu.<br /> cã nhiÒu s¸ng t¹o trong viÖc c¶i tiÕn ChØ vµi ngµy sau, ngµy 9-8-1964, 26 v¹n<br /> nh÷ng vò khÝ, khÝ tµi hiÖn ®¹i, gióp cho thanh niªn Thñ ®« Hµ Néi ®· xuèng<br /> Qu©n ®éi Nh©n d©n ViÖt Nam anh hïng ®­êng lªn ¸n hµnh ®éng phiªu l­u chiÕn<br /> b¾n r¬i hµng lo¹t m¸y bay siªu ©m cña Mü tranh cña Mü, biÓu thÞ quyÕt t©m chèng<br /> trªn miÒn B¾c (kÓ c¶ m¸y bay chiÕn l­îc Mü x©m l­îc. Tõ Qu¶ng tr­êng Nhµ h¸t<br /> B52) vµ lµm v« hiÖu ho¸ nh÷ng hµng rµo Thµnh phè (nay lµ Qu¶ng tr­êng C¸ch<br /> ®iÖn tö cña qu©n viÔn chinh Mü ë miÒn m¹ng Th¸ng T¸m) líp líp thanh niªn,<br /> Nam. C¸c nhµ gi¸o dôc ra søc ®Èy m¹nh c«ng nh©n, n«ng d©n vµ trÝ thøc... ba l«<br /> phong trµo “d¹y tèt - häc tèt” theo ph­¬ng trªn vai, l¸ ngôy trang ®Çy ng­êi rÇm ré<br /> ch©m “nhµ tr­êng g¾n liÒn víi x· héi, häc diÔu hµnh qua c¸c ®­êng phè Trµng TiÒn,<br /> tËp ®i ®«i víi lao ®éng - lý luËn liªn hÖ víi Hai Bµ Tr­ng, Lý Th¸i Tæ... biÓu thÞ quyÕt<br /> thùc tiÔn”. C¸c nh¹c sÜ, ca sÜ dÊy lªn t©m s½n sµng thùc hiÖn mäi nhiÖm vô cña<br /> phong trµo “tiÕng h¸t ¸t tiÕng bom” trong §¶ng vµ Tæ quèc giao cho. T¹i Héi tr­êng<br /> thanh niªn vµ bé ®éi... Bé C«ng nghiÖp NÆng (®­êng Hai Bµ<br /> Víi nh÷ng ho¹t ®éng s«i næi vµ nhiÒu Tr­ng) ngän löa truyÒn thèng ®­îc tuæi<br /> mÆt, giíi trÝ thøc miÒn B¾c ®· mang hÕt trÎ ®èt lªn khi Ban ChÊp hµnh Thµnh<br /> trÝ tuÖ, tµi n¨ng cèng hiÕn cho sù nghiÖp ®oµn Hµ Néi kªu gäi ®oµn viªn vµ thanh<br /> x©y dùng chñ nghÜa x· héi, gãp phÇn xøng niªn v­¬n lªn hµng ®Çu trong chiÕn ®Êu,<br /> ®¸ng víi nh©n d©n vµ qu©n ®éi chiÕn lao ®éng vµ häc tËp... kiªn quyÕt thùc hiÖn<br /> th¾ng cuéc chiÕn tranh x©m l­îc cña ®Õ “Ba s½n sµng”: S½n sµng chiÕn ®Êu; S½n<br /> quèc Mü. Thanh niªn trÝ thøc ®· cïng sµng nhËp ngò; S½n sµng ®i bÊt cø n¬i nµo<br /> nh©n d©n miÒn B¾c hoµn thµnh tèt vai trß Tæ quèc cÇn ®Õn!<br /> lµ hËu ph­¬ng v÷ng ch¾c cho miÒn Nam. Ngay tuÇn ®Çu tiªn ph¸t ®éng phong<br /> * Trong ®Êu tranh vò trang chèng trµo ®· cã h¬n 20 v¹n thanh niªn trÝ thøc<br /> ®Õ quèc Mü x©m l­îc Hµ Néi t×nh nguyÖn tham gia c¸c ®éi h×nh<br /> Còng gièng nh­ bao thÕ hÖ, ng­êi thanh niªn xung phong, 8 v¹n ®oµn viªn<br /> thanh niªn trÝ thøc ViÖt Nam nguyÖn ®­îc thanh niªn nép ®¬n t×nh nguyÖn nhËp<br /> hiÕn d©ng tuæi xu©n, søc trÎ vµ c¶ nh÷ng ngò, nhiÒu ng­êi khai thªm tuæi, mÆc<br /> <br /> Sè 1-2014 Nh©n lùc khoa häc x· héi 43<br /> mét sè ®ãng gãp cña ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc miÒn b¾c...<br /> <br /> thªm quÇn ¸o ®Ó ®ñ c©n, viÕt ®¬n b»ng kü s­, c¸n bé kü thuËt c«ng t¸c ë Côc §iÖn<br /> m¸u ®Ó ®­îc tßng qu©n ra trËn. lùc - Bé C«ng nghiÖp nÆng, ghi lêi tha<br /> Tõ Hµ Néi, phong trµo nhanh chãng lan thiÕt ë ®o¹n cuèi: “Chóng t«i ®· s½n sµng<br /> réng ®Õn c¸c tØnh, thµnh phè: H¶i Phßng, kÓ c¶ s½n sµng hi sinh cuéc sèng cña m×nh<br /> Qu¶ng Ninh, NghÖ An... ChØ trong vßng cho sù nghiÖp gi¶i phãng miÒn Nam vµ<br /> mét th¸ng ®· cã 1.500.000 ®oµn viªn vµ ®ang hµng ngµy hµng giê chê lÖnh”. Tõ<br /> thanh niªn ®¨ng ký thùc hiÖn “Ba s½n trong phong trµo nµy, ®· cã nhiÒu tÊm<br /> sµng”. Riªng S¬n La, mét tØnh miÒn nói g­¬ng s¸ng cña thanh niªn trÝ thøc miÒn<br /> n»m ë phÝa T©y cña Tæ quèc, sau khi B¾c nh­ §Æng Thïy Tr©m, NguyÔn V¨n<br /> phong trµo “Ba s½n sµng” ®­îc ph¸t ®éng Th¹c... vµ cßn biÕt bao thanh niªn trÝ thøc<br /> mét th¸ng ®· cã 40 ngµn ®oµn viªn vµ víi nh÷ng hi sinh thÇm lÆng cña m×nh<br /> thanh niªn ®¨ng ký tham gia, trong ®ã cã ch­a ®­îc nh¾c ®Õn n÷a.(15)<br /> 19 ngµn ®¨ng ký t×nh nguyÖn tßng qu©n Nh÷ng ngµy cuèi th¸ng 12 n¨m 1972,<br /> lªn ®­êng giÕt giÆc(15). ®Õ quèc Mü ®iªn cuång cho m¸y bay B52<br /> Nh÷ng nhiÖm vô chiÕn l­îc ®Æt ra r¶i th¶m xuèng nhiÒu khu vùc ®«ng d©n ë<br /> trong b­íc ngoÆt cña cuéc kh¸ng chiÕn Hµ Néi. BÖnh viÖn B¹ch Mai bÞ tróng<br /> chèng Mü, cøu n­íc trë thµnh ®éng lùc bom. Khu phè Kh©m Thiªn bÞ B52 r¶i<br /> thóc ®Èy mäi tÇng líp thanh niªn trÝ thøc th¶m... C¶ miÒn B¾c hiªn ngang ®øng lªn<br /> ViÖt Nam siÕt chÆt hµng ngò trong mäi chèng Mü. Hµ Néi lËp nªn mét trËn §iÖn<br /> hµnh ®éng c¸ch m¹ng, gãp phÇn xøng Biªn Phñ trªn kh«ng. NhiÒu tÊm g­¬ng<br /> ®¸ng vµo sù nghiÖp cña toµn d©n. chiÕn ®Êu anh dòng lµ nh÷ng sinh viªn<br /> ë quËn Hai Bµ Tr­ng, Hµ Néi trong trong c¸c tr­êng nh­: tr¾c thñ tÝnh to¸n<br /> mét gia ®×nh gåm cã 4 con lµ sinh viªn: D­¬ng NhËt Th¨ng, vèn lµ sinh viªn<br /> NguyÔn Ph­¬ng Dung 23 tuæi, sinh viªn Tr­êng §¹i häc Ngo¹i giao, sÜ quan ®iÒu<br /> n¨m thø n¨m tr­êng §¹i häc Y Hµ Néi, khiÓn NguyÔn §×nh Kiªn, phi c«ng Ph¹m<br /> NguyÔn Ph­¬ng DiÖp 21 tuæi, sinh viªn Tu©n... ChiÕn c«ng vÎ vang cña ®oµn viªn,<br /> n¨m thø t­, NguyÔn Ph­¬ng Duyªn, 19 thanh niªn vµ qu©n d©n Hµ Néi hoµ cïng<br /> tuæi sinh viªn n¨m thø ba Tr­êng §¹i häc chiÕn c«ng chung cña qu©n vµ d©n c¶ n­íc<br /> N«ng nghiÖp vµ NguyÔn Ph­íc Tu©n, 17 ®· buéc ®Õ quèc Mü ph¶i ký kÕt HiÖp ®Þnh<br /> tuæi häc sinh häc nghÒ ë nhµ m¸y c¬ khÝ Pari, c«ng nhËn chñ quyÒn vµ toµn vÑn<br /> Quang Trung cïng viÕt ®¬n xin nhËp ngò. l·nh thæ cña n­íc ViÖt Nam thèng nhÊt.<br /> Còng ë Hµ Néi, cßn cã 28 anh chÞ em Cuéc chiÕn ®Êu cña qu©n vµ d©n ta b­íc<br /> ruét, anh chÞ em con b¸c, con chó trong vµo mét thêi kú míi, ®Çy thö th¸ch cam go<br /> gia ®×nh ®ång chÝ NguyÔn ThÞ Minh (ë vµ giµnh th¾ng lîi quyÕt ®Þnh.<br /> quËn Ba §×nh) ®· cïng ®øng mét l¸ ®¬n Hoµ m×nh trong khÝ thÕ ngÊt trêi cña<br /> thiÕt tha xin ®­îc nhËp ngò vµ t¸i ngò. Cã cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, lùc l­îng<br /> nhiÒu l¸ ®¬n göi ®Õn Héi ®ång NghÜa vô thanh niªn trÝ thøc kh«ng chØ trùc tiÕp<br /> qu©n sù thiÕt tha xin ®­îc nhËp ngò ®· tham gia vµo cuéc ®Êu tranh chèng Mü mµ<br /> viÕt b»ng m¸u. §Æc biÖt trong sè hµng cßn ®ãng gãp nh÷ng tri thøc cña m×nh vµo<br /> ngh×n l¸ th­ t×nh nguyÖn vµo miÒn Nam<br /> (15)<br /> V¨n Tïng (chñ biªn) (2001): LÞch sö §oµn Thanh niªn<br /> chiÕn ®Êu tíi tÊp göi ®Õn toµ so¹n b¸o Céng s¶n Hå ChÝ Minh vµ phong trµo thanh niªn ViÖt<br /> Nh©n d©n, cã l¸ th­ mang 23 ch÷ ký cña Nam (1925-1999), Nxb. Thanh niªn, Hµ Néi, tr. 344.<br /> <br /> <br /> 44 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 1-2014<br />  l­¬ng thÞ hång<br /> <br /> x©y dùng tæ quèc. Vai trß to lín ®ã cña ®éi toµn miÒn B¾c. N¨m 1958, Thanh Hãa cã<br /> ngò thanh niªn trÝ thøc miÒn B¾c lµ 30.417 ®oµn viªn thanh niªn, tham gia ë<br /> kh«ng thÓ phñ nhËn. 9.273 tæ “xung kÝch diÖt dèt”. §Õn 30-10-<br /> * Trong c¸c ho¹t ®éng gi¸o dôc, 1958, toµn tØnh ®· thanh to¸n xong n¹n<br /> v¨n hãa, x· héi mï ch÷ cho c¶ thanh niªn vµ nh©n d©n. ë<br /> D©n téc ViÖt Nam vèn cã lßng yªu n­íc Hßa B×nh, n¨m 1956, toµn tØnh ®· më<br /> nång nµn. Trong hoµn c¶nh Tæ quèc ®ang ®­îc 1.548 líp b×nh d©n häc vô, cã 1.600<br /> bÞ kÎ thï x©m l­îc nªn thanh niªn trÝ thøc gi¸o viªn lµ thanh niªn, ®· thanh to¸n<br /> ViÖt Nam dï thuéc thµnh phÇn nµo ®Òu cã n¹n mï ch÷ cho trªn 55% d©n sè, riªng<br /> tinh thÇn yªu n­íc. Tinh thÇn ®ã kh«ng thanh niªn lµ 80%. §Õn n¨m 1960, Hßa<br /> chØ thÓ hiÖn trong t­ t­ëng mµ cßn ®­îc B×nh lµ tØnh miÒn nói ®Çu tiªn thanh to¸n<br /> thÓ hiÖn qua nh÷ng hµnh ®éng. n¹n mï ch÷, víi 96% sè ng­êi trong ®é<br /> Khi miÒn B¾c ®­îc hoµn toµn gi¶i tuæi biÕt ®äc, biÕt viÕt(16).<br /> phãng, thanh niªn trÝ thøc chÝnh lµ nh÷ng Trong giai ®o¹n nµy, thanh niªn trÝ<br /> ng­êi ®i tiªn phong trong cuéc ®Êu tranh thøc cßn lµ nh÷ng ng­êi khëi x­íng vµ<br /> xãa bá tµn d­ v¨n hãa ®åi trôy vµ c¸c hñ trùc tiÕp tham gia chi viÖn cho gi¸o dôc<br /> tôc cña chÕ ®é cò ®Ó l¹i, vËn ®éng nh©n miÒn Nam. N¨m 1969, ChÝnh phñ C¸ch<br /> d©n x©y dùng nÕp sèng míi, cuéc sèng míi m¹ng L©m thêi Céng hoµ miÒn Nam ®­îc<br /> vui t­¬i, lµnh m¹nh, n©ng cao nhËn thøc thµnh lËp, ®Æt ra nh÷ng yªu cÇu míi vÒ<br /> vÒ lý t­ëng c¸ch m¹ng. chi viÖn ®èi víi gi¸o dôc c¸ch m¹ng miÒn<br /> Cïng víi ®ã, ®éi ngò thanh niªn trÝ Nam. Tr­êng Båi d­ìng Trung ­¬ng ®·<br /> thøc còng lµ lùc l­îng chñ lùc trong phong ®¶m nhËn tr¸ch nhiÖm båi d­ìng cho<br /> trµo b×nh d©n häc vô. C¸c tæ chøc §oµn ë hµng tr¨m c¸n bé gi¸o dôc lªn ®­êng vµo<br /> Thanh Hãa, Hßa B×nh, Nam §Þnh, Ninh miÒn Nam nhËn nhiÖm vô gi¸o dôc trong<br /> B×nh, H¶i Phßng, NghÖ An... ®· lËp c¸c ®éi c¸c vïng gi¶i phãng (tÝnh ®Õn n¨m 1972,<br /> “Thanh niªn xung kÝch diÖt dèt”, më c¸c tr­êng nµy ®· më ®­îc 5 kho¸ båi d­ìng<br /> “tr¹i hÌ diÖt dèt”, cö hµng chôc v¹n c¸n cho 692 c¸n bé vµ gi¸o viªn ®i B). Sù chi<br /> bé, ®oµn viªn, thanh niªn ®i ®Õn tõng lµng viÖn cña gi¸o dôc miÒn B¾c ®èi víi gi¸o<br /> b¶n, khu lao ®éng vµ c¶ tõng gia ®×nh vËn dôc c¸ch m¹ng miÒn Nam ®· ®­îc ®¶m<br /> ®éng nh©n d©n ®i häc. Nh÷ng ng­êi cã b¶o liªn tôc vµ th­êng xuyªn, t¹o ®iÒu<br /> hoµn c¶nh khã kh¨n th× kÌm cÆp bµ con kiÖn cho c¸c ngµnh gi¸o dôc, c¸ch m¹ng<br /> häc t¹i nhµ. ChØ trong thêi gian ng¾n, miÒn Nam ®øng v÷ng trong nh÷ng thêi<br /> Thµnh §oµn Nam §Þnh ®· thanh to¸n ®iÓm cam go nhÊt. Tõ n¨m 1972, Bé Gi¸o<br /> n¹n mï ch÷ cho 1.376 ng­êi trong tæng sè dôc vµ gi¸o viªn chi viÖn cho miÒn Nam<br /> 1.407 ng­êi ch­a biÕt ch÷. §Õn ®Çu n¨m lªn ®Õn hµng ngh×n ng­êi. Bé Gi¸o dôc<br /> 1956, TØnh §oµn Thanh Hãa ®· xãa mï thµnh lËp trung t©m biªn so¹n s¸ch gi¸o<br /> ch÷ cho 7.964 ®oµn viªn vµ mét n¨m sau, khoa míi theo hÖ thèng gi¸o dôc phæ<br /> §oµn ®· tham gia thanh to¸n n¹n mï ch÷ th«ng 12 n¨m cho gi¸o dôc miÒn Nam.<br /> cho 149.114 ng­êi, ®¹t 102,1% kÕ ho¹ch do TÝnh tõ n¨m 1961, n¨m ®Çu tiªn cã c¸n bé<br /> Trung ­¬ng giao. Riªng thanh niªn ®·<br /> thanh to¸n n¹n mï ch÷ cho 106 chi ®oµn.<br /> (16)<br /> V¨n Tïng (chñ biªn) (2001): LÞch sö §oµn Thanh niªn<br /> X· VÜnh Khang (Thanh Hãa) trë thµnh l¸ Céng s¶n Hå ChÝ Minh vµ phong trµo thanh niªn ViÖt<br /> cê ®Çu trong phong trµo xãa n¹n mï ch÷ Nam (1925-1999), Nxb. Thanh niªn, Hµ Néi, tr. 352.<br /> <br /> <br /> Sè 1-2014 Nh©n lùc khoa häc x· héi 45<br /> mét sè ®ãng gãp cña ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc miÒn b¾c...<br /> <br /> gi¸o dôc ®i B, ®Õn ngµy 30-4-1975, ®· cã míi ra ®êi ®· ph¶i ®èi phã víi nh÷ng khã<br /> 4.000 c¸n bé gi¸o dôc miÒn B¾c chi viÖn kh¨n gay g¾t, chång chÊt: n¹n ®ãi, n¹n<br /> cho miÒn Nam. Trong sè c¸n bé, gi¸o viªn dèt, thï trong giÆc ngoµi, ho¹t ®éng chèng<br /> lªn ®­êng vµo Nam c«ng t¸c, mét sè ®· hy ph¸, vËn mÖnh d©n téc nh­ “ngµn c©n treo<br /> sinh, mét sè trë thµnh c¸n bé nßng cèt cña sîi tãc”. NhiÒu nhµ trÝ thøc yªu n­íc,<br /> c¸ch m¹ng miÒn Nam. Trong sù nghiÖp nhiÒu nh©n sÜ, v¨n nghÖ sÜ, c¸c nhµ khoa<br /> ph¸t triÓn gi¸o dôc cña miÒn Nam, cã sù häc, c¸c nhµ ho¹t ®éng v¨n ho¸ trong n­íc<br /> ®ãng gãp to lín cña ®éi ngò thanh niªn trÝ vµ ngoµi n­íc, c¶ nh÷ng quan l¹i cña<br /> thøc miÒn B¾c. chÝnh quyÒn cò ®· t×m ®Õn víi c¸ch m¹ng,<br /> Cïng víi ®ã, ®éi ngò trÝ thøc miÒn B¾c tÝch cùc ñng hé tham gia x©y dùng chÝnh<br /> cßn gãp søc m×nh ®Ó gi¶ng d¹y cho con em quyÒn c¸ch m¹ng vµ tham gia vµo cuéc<br /> c¸n bé miÒn Nam tËp kÕt. Trung ­¬ng ®Êu tranh chung cña d©n téc.(17)Nh×n vµo<br /> §¶ng vµ ChÝnh phñ ®· chØ thÞ cho c¸c bé m¸y ChÝnh phñ l©m thêi n­íc ViÖt<br /> ngµnh gi¸o dôc tæ chøc tèt viÖc häc tËp cho Nam D©n chñ Céng hoµ ®­îc thµnh lËp<br /> con em c¸n bé miÒn Nam tËp kÕt vµ thanh sau C¸ch m¹ng th¸ng T¸m, chóng ta thÊy<br /> niªn v­ît tuyÕn ra B¾c. TÝnh ®Õn cuèi cã rÊt nhiÒu vÞ Bé tr­ëng, Thø tr­ëng lµ<br /> n¨m 1965, ®· cã gÇn 500 c¸n bé gi¸o dôc, nh÷ng trÝ thøc tiªu biÓu nh­: TrÇn Huy<br /> gi¸o viªn ®i däc Tr­êng S¬n vµo ho¹t ®éng LiÖu (Bé Th«ng tin tuyªn truyÒn), Ph¹m<br /> ë c¸c c¨n cø miÒn §«ng, miÒn T©y Nam Ngäc Th¹ch (Bé Y tÕ), NguyÔn V¨n Tè (Bé<br /> bé, khu VI, khu V vµ TrÞ Thiªn(17). tr­ëng Bé Cøu tÕ x· héi), Vò §×nh HoÌ<br /> 3. NhËn xÐt (Bé Quèc gia gi¸o dôc). Sau ®ã còng cã<br /> Lùc l­îng trÝ thøc bao giê còng lµ tinh nhiÒu nh©n sÜ, trÝ thøc tham gia vµo<br /> hoa cña d©n téc. Trong suèt chiÒu dµi lÞch ChÝnh phñ nh­: cô Huúnh Thóc Kh¸ng<br /> sö, ®Êt n­íc vµ nh©n d©n ta ®· s¶n sinh (Bé Néi vô), Phan Anh (Bé Quèc phßng),<br /> vµ nu«i d­ìng hµng ngh×n, hµng v¹n c¸c §Æng Thai Mai (Bé Gi¸o dôc), Tr­¬ng<br /> trÝ thøc d©n téc. Tiªu biÓu cho c¸c trÝ thøc, §×nh Tri (Bé X· héi kiªm Y tÕ, Cøu tÕ vµ<br /> sÜ phu thêi qu©n chñ nh­: TrÇn Quèc Lao ®éng), Bå Xu©n LuËt (Bé canh n«ng)...<br /> TuÊn, NguyÔn Tr·i, Lª Quý §«n, Lª H÷u NÕu nh­ d­íi thêi thuéc ®Þa, phÇn lín<br /> Tr¸c, L­¬ng ThÕ Vinh, NguyÔn BØnh thanh niªn trÝ thøc xuÊt th©n tõ tÇng líp<br /> Khiªm, NguyÔn Du... Trong thêi kú ®Êt trªn cña x· héi th× b¾t ®Çu sau C¸ch m¹ng<br /> n­íc bÞ thùc d©n Ph¸p ®« hé, chÝnh lùc T¸m n¨m 1945, nhÊt lµ tõ thêi kú chèng<br /> l­îng thanh niªn trÝ thøc lµ nh÷ng ng­êi Mü cøu n­íc, lùc l­îng thanh niªn trÝ<br /> ®i tiªn phong, thøc thêi nhËn thøc xu thÕ thøc ®a d¹ng h¬n vÒ nguån gèc. Thanh<br /> ph¸t triÓn míi cña thêi ®¹i, lµ lùc l­îng niªn trÝ thøc miÒn B¾c thêi kú nµy h×nh<br /> nßng cèt vµ bé phËn l·nh ®¹o c¸c tæ chøc thµnh tõ hai nguån c¬ b¶n: TrÝ thøc ®­îc<br /> yªu n­íc vµ c¸ch m¹ng ra ®êi trong nh÷ng h×nh thµnh trong giai ®o¹n tr­íc vµ trÝ<br /> n¨m tr­íc khi cã §¶ng. Trong nh÷ng b­íc thøc h×nh thµnh sau C¸ch m¹ng th¸ng<br /> chuyÓn m×nh lín cña d©n téc, thanh niªn T¸m. Bé phËn h×nh thµnh sau C¸ch m¹ng<br /> trÝ thøc tiÕn bé lµ ng­êi ®¹i diÖn cho lîi th¸ng T¸m cã thµnh phÇn xuÊt th©n chñ<br /> Ých cña d©n téc, ®ãng vai trß tæ chøc vµ yÕu lµ tõ tÇng líp c«ng - n«ng. ChÕ ®é d©n<br /> l·nh ®¹o cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng ®Êt<br /> n­íc. Sau khi C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m (17)<br /> NguyÔn Quang KÝnh, Gi¸o dôc ViÖt Nam 1945 -<br /> 1945 thµnh c«ng, ChÝnh quyÒn C¸ch m¹ng 2000, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc gia, H., 2005.<br /> <br /> <br /> 46 Nh©n lùc khoa häc x· héi Sè 1-2014<br />  l­¬ng thÞ hång<br /> <br /> chñ nh©n d©n 9 n¨m ë miÒn B¾c ®· cho ra quèc Mü. Vai trß to lín cña lùc l­îng thanh<br /> ®êi mét ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc ®¸ng niªn trÝ thøc thêi kú nµy lµ kh«ng thÓ phñ<br /> kÓ. §éi ngò thanh niªn trÝ thøc miÒn B¾c nhËn. Cã thÓ nãi, trong suèt thêi kú tõ sau<br /> thêi kú 1954 - 1975 kh«ng chØ tiÕp thu C¸ch m¹ng th¸ng T¸m ®Õn khi ®Êt n­íc<br /> nh÷ng tinh hoa cña tÇng líp trÝ thøc cò vÒ ®­îc hoµn toµn ®éc lËp, trong giai ®o¹n<br /> t­ t­ëng, phong c¸ch lao ®éng vµ môc tiªu nµy, vai trß cña thanh niªn trÝ thøc ®­îc<br /> phôc vô mµ cßn cao h¬n nhiÒu vÒ tr×nh ®é thÓ hiÖn râ nÐt nhÊt vµ s«i næi nhÊt.<br /> v¨n ho¸, khoa häc, kü thuËt do thêi ®¹i<br /> míi, chÕ ®é míi ®em l¹i. Thanh niªn trÝ TµI LIÖU THAM KH¶O<br /> thøc ®· cïng nh©n d©n lao ®éng s¸ng t¹o 1. Ban chÊp hµnh T.¦ §¶ng - Hå ChÝ<br /> vµ ph¸t triÓn nÒn v¨n ho¸ ViÖt Nam, ng«n Minh - Lª DuÈn - Ph¹m V¨n §ång - Vâ<br /> ng÷ ViÖt Nam, khoa häc, kü thuËt ViÖt Nguyªn Gi¸p - Lª Thanh NghÞ - Tè H÷u -<br /> Nam, ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chinh phôc Song Hµo, Thanh niªn trong sù nghiÖp<br /> thiªn nhiªn, c¶i t¹o x· héi, chiÕn th¾ng chèng Mü, cøu n­íc, Nxb. Thanh Niªn, Hµ<br /> mäi kÎ thï ngo¹i x©m. ChÝnh nh÷ng gi¸ Néi, 1967.<br /> trÞ tinh thÇn truyÒn thèng ®ã còng lµ mét 2. Ban chÊp hµnh Trung ­¬ng, V¨n<br /> nguyªn nh©n quan träng khiÕn cho thanh kiÖn §oµn (tõ n¨m 1961 ®Õn n¨m 1968),<br /> niªn trÝ thøc ViÖt Nam ngµy Êy nhanh Nxb. Thanh niªn, Hµ Néi.<br /> chãng tiÕn theo con ®­êng mµ Chñ tÞch Hå 3. B¸o Nh©n d©n, ChÝnh s¸ch cña §¶ng<br /> ChÝ Minh ®· ®i qua: tõ chñ nghÜa yªu Lao ®éng ViÖt Nam ®èi víi tri thøc, ngµy<br /> n­íc ®Õn víi chñ nghÜa x· héi. 29 - 8 - 1957.<br /> §éi ngò thanh niªn trÝ thøc còng ngµy 4. Côc thèng kª Trung ­¬ng, Ba n¨m<br /> cµng kh¼ng ®Þnh ®­îc vÞ trÝ cña m×nh trong kh«i phôc kinh tÕ vµ ph¸t triÓn v¨n ho¸<br /> c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. (1955 - 1957), Nxb. Thèng kª, Hµ Néi, 1959.<br /> Trong kh¸ng chiÕn chèng Mü cøu n­íc, 5. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, V¨n kiÖn<br /> ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc cïng víi c¶ §¶ng toµn tËp, tËp 21, Nxb. ChÝnh trÞ<br /> d©n téc chung vai g¸nh søc, võa x©y dùng Quèc gia, Hµ Néi, 2002.<br /> võa chiÕn ®Êu b¶o vÖ tæ quèc. D­íi ngän 6. Tæng côc Thèng kª, Kinh tÕ-v¨n ho¸<br /> cê cña §¶ng, ®éi ngò thanh niªn trÝ thøc ViÖt Nam 1930 - 1980, Hµ Néi, 1980.<br /> miÒn B¾c víi trÝ tuÖ cña m×nh ®· cã nh÷ng 7. Tæng côc Thèng kª, Niªn gi¸m thèng<br /> cèng hiÕn to lín trong qu¸ tr×nh chiÕn ®Êu kª 1972, Hµ Néi, 1972.<br /> cho lý t­ëng cao ®Ñp lµ ®éc lËp, tù do, 8. Tæng côc thèng kª, Niªn gi¸m thèng<br /> thèng nhÊt vµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi. kª 1979, Hµ Néi, 1980.<br /> Thanh niªn trÝ thøc cã ®ãng gãp trªn nhiÒu 9. Tæng côc Thèng kª, ViÖt Nam - con<br /> mÆt: tham gia c¶ trong bé m¸y chÝnh sè vµ sù kiÖn 1954-1989, Nxb. Sù ThËt, Hµ<br /> quyÒn, tæ chøc c¸ch m¹ng yªu n­íc, trong Néi, 1990.<br /> ho¹t ®éng vò trang, trong ho¹t ®éng s¶n 10. V¨n Tïng (chñ biªn), LÞch sö §oµn<br /> xuÊt, v¨n ho¸ - gi¸o dôc - nghÖ thuËt, y tÕ... Thanh niªn Céng s¶n Hå ChÝ Minh vµ<br /> Víi nh÷ng ho¹t ®éng s«i næi vµ nhiÒu phong trµo thanh niªn ViÖt Nam (1925-<br /> mÆt, giíi thanh niªn trÝ thøc miÒn B¾c víi 1999), Nxb.Thanh niªn, Hµ Néi, 2001.<br /> trÝ tuÖ, tµi n¨ng cña m×nh ®· gãp phÇn 11. NguyÔn Quang KÝnh, Gi¸o dôc ViÖt<br /> xøng ®¸ng víi nh©n d©n vµ qu©n ®éi chiÕn Nam 1945 - 2000, Nxb. ChÝnh trÞ Quèc<br /> th¾ng cuéc chiÕn tranh x©m l­îc cña ®Õ gia, Hµ Néi, 2005.<br /> <br /> Sè 1-2014 Nh©n lùc khoa häc x· héi 47<br />