Một số kiến nghị hoàn thiện quy định của luật tố tụng hành chính năm 2015 về cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:4

Thêm vào BST

Báo xấu

12
lượt xem 5
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết Một số kiến nghị hoàn thiện quy định của luật tố tụng hành chính năm 2015 về cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng trình bày những bất cập trong quy định của Luật Tố tụng hành chính năm 2015 về cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số kiến nghị hoàn thiện quy định của luật tố tụng hành chính năm 2015 về cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng

nghiên cứu trao đổi MỘT SỐ KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN QUY ĐỊNH CỦA LUẬT TỐ TỤNG HÀNH CHÍNH NĂM 2015 VỀ CƠ QUAN TIẾN HÀNH TỐ TỤNG, NGƯỜI TIẾN HÀNH TỐ TỤNG, NGƯỜI THAM GIA TỐ TỤNG @ ThS, NCS Hà Thị Hằng Trường Đại học Kiểm sát Hà Nội 1. Đặt vấn đề ích hợp pháp của cá nhân, cơ quan, tổ chức Luật Tố tụng hành chính năm 2015 và Nhà nước; thiết lập được trật tự pháp luật được Quốc hội ban hành ngày 25/11/2015 và phù hợp với những cam kết quốc tế của và có hiệu lực từ ngày 01/7/2016, với 23 Việt Nam. Quy định của Luật tố tụng hành Chương và 372 Điều, bao gồm đầy đủ các chính năm 2015 vừa mang tính kế thừa pháp quy định về những vấn đề chung (phạm vi luật thủ tục trước đó (Pháp lệnh Thủ tục giải điều chỉnh, đối tượng áp dụng, giải thích quyết các vụ án hành chính năm 1996, sửa từ ngữ, các nguyên tắc trong giải quyết vụ đổi năm 1998, 2006 và Luật Tố tụng hành án hành chính…); thẩm quyền của Tòa án; chính năm 2010), vừa có những sửa đổi, bổ cơ quan tiến hành tố tụng, người tiến hành sung quan trọng để khắc phục những khó tố tụng và việc thay đổi người tiến hành khăn, vướng mắc từ thực tiễn. Tuy nhiên, tố tụng; người tham gia tố tụng, quyền và với thời gian hơn 5 năm kể từ khi Luật có nghĩa vụ của người tham gia tố tụng; các hiệu lực pháp luật cho đến nay, bên cạnh biện pháp khẩn cấp tạm thời; chứng minh những kết quả đạt được đánh dấu sự hoàn và chứng cứ; cấp, tống đạt, thông báo văn thiện của pháp luật, thực tiễn giải quyết các bản tố tụng; phát hiện và kiến nghị sửa đổi, vụ án hành chính cũng phát sinh một số vấn bổ sung hoặc bãi bỏ văn bản quy phạm pháp đề trong quy định về cơ quan tiến hành tố luật trong quá trình giải quyết vụ án hành tụng, người tiến hành tố tụng, người tham chính; khởi kiện, thụ lý vụ án; thủ tục đối gia tố tụng cần được quan tâm, nghiên cứu thoại và chuẩn bị xét xử; phiên tòa sơ thẩm; để có những giải pháp phù hợp nhằm hoàn thủ tục phúc thẩm; thủ tục giám đốc thẩm, thiện các quy định của Luật đáp ứng được tái thẩm; thủ tục thi hành bản án, quyết định với thực tiễn. của Tòa án về vụ án hành chính; xử lý các 2. Bất cập trong quy định của Luật hành vi cản trở hoạt động tố tụng hành chính; Tố tụng hành chính năm 2015 về cơ quan khiếu nại, tố cáo trong tố tụng hành chính; tiến hành tố tụng, người tiến hành tố án phí, lệ phí và các chi phí tố tụng khác… tụng, người tham gia tố tụng Những quy định này đã tạo cơ sở pháp lý khá đầy đủ và toàn diện để Tòa án nhân dân Thứ nhất, về cơ quan tiến hành tố tụng, giải quyết các khiếu kiện hành chính hiệu người tiến hành tố tụng và việc thay đổi quả, góp phần bảo vệ tốt hơn các quyền, lợi người tiến hành tố tụng: số 306 - tháng 7/2023 47
tạp chí việt nam hội nhập - Luật Tố tụng hành chính năm 2015 án. Tương tự như vậy, Thư ký hoặc Thẩm mới chỉ quy định thủ tục áp dụng đối với tra viên là người tiến hành các thủ tục tố trường hợp phải thay đổi người tiến hành tụng mà không tham gia vào việc xem xét, tố tụng; còn trường hợp có yêu cầu thay đổi quyết định về nội dung vụ án, vậy có bắt người tiến hành tố tụng nhưng không được buộc phải thay đổi Thư ký hoặc Thẩm tra chấp nhận thì chưa được quy định. viên không? - Quy định về nhiệm vụ, quyền hạn của Đối với người tiến hành tố tụng là Hội Kiểm sát viên (tại Điều 43 Luật Tố tụng thẩm nhân dân, thực tiễn xét xử ở các địa hành chính năm 2015) thể hiện vai trò của phương còn gặp phải khó khăn nhất định. Kiểm sát viên trong tố tụng hành chính là Hội thẩm nhân dân phần lớn là cán bộ, công kiểm sát việc tuân theo pháp luật, nhưng chức của các cơ quan nhà nước nên phải Luật không có quy định cho phép Kiểm sát giải quyết nhiều công tác chuyên môn của viên được yêu cầu thay đổi người tiến hành đơn vị, do đó rất khó sắp xếp thời gian để tố tụng và người tham gia tố tụng là một bất tham gia xét xử cùng Tòa án. Một số Hội cập. Quy định này dẫn đến vai trò kiểm sát thẩm nhân dân ban đầu thì nhận lời tham việc tuân theo pháp luật của Viện kiểm sát gia xét xử nhưng đến gần ngày xét xử thì lại nhân dân nói chung và Kiểm sát viên nói từ chối do có công tác đột xuất làm Tòa án riêng trong tố tụng hành chính bị mờ nhạt. bị động trong việc mở phiên tòa, có phiên - Đối với các trường hợp Thẩm phán, tòa phải chuyển ngày xét xử do không mời Hội thẩm nhân dân, Thư ký, Thẩm tra viên được Hội thẩm nhân dân. Ngoài ra, một số vì lý do sức khỏe, hoặc lý do công tác không Hội thẩm nhân dân đương chức khi được thể tham gia phiên tòa, thì không quy định mời tham gia xét xử các vụ án hành chính thuộc trường hợp nào của Điều 45 để thay liên quan đến Quyết định hành chính, hành đổi người tiến hành tố tụng. vi hành chính của Ủy ban nhân dân, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp, nhất là cấp - Về việc từ chối tiến hành tố tụng: tỉnh thường có tâm lý e ngại, hay từ chối Tại khoản 3, khoản 4 Điều 46 và khoản tham gia xét xử loại án này. Do vậy, Tòa án 2 Điều 47 Luật Tố tụng hành chính năm thường tập trung mời các Hội thẩm nhân 2015 quy định các trường hợp phải thay đổi dân là cán bộ hưu trí nên dẫn đến tình trạng người tiến hành tố tụng (Thẩm phán, Hội các Hội thẩm nhân dân là cán bộ hưu trí thẩm nhân dân, Thư ký Tòa án, Thẩm tra tham gia xét xử thường xuyên, còn Hội viên) nhằm đảm bảo cho việc giải quyết thẩm là cán bộ, công chức đương chức thì vụ án được khách quan, vô tư. Tuy nhiên, rất ít tham gia xét xử, thậm chí có Hội thẩm có những trường hợp mà việc phải từ chối trong nhiệm kỳ công tác không tham gia xét tiến hành tố tụng hoặc bị thay đổi người xử vụ án hành chính nào. tiến hành tố tụng là không cần thiết. Đối với Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân: trong Thứ hai, về người tham gia tố tụng: trường hợp vụ án đã bị đình chỉ do người - Đối với quy định về Người bị kiện khởi kiện rút đơn hoặc Hội đồng xét xử ra theo Điều 3 Luật Tố tụng hành chính năm quyết định đình chỉ giải quyết vụ án. Trong 2015: Tại Khoản 9 Điều 3 Luật Tố tụng trường hợp này, Thẩm phán hoặc Hội đồng hành chính năm 2015 quy định: “Người bị xét xử chưa xem xét về nội dung vụ án nên kiện là cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyết khi thụ lý lại vụ án việc bắt buộc phải thay định hành chính, hành vi hành chính… bị đổi hoặc từ chối là không cần thiết. Khi khởi kiện”. Tuy nhiên, trong thực tiễn vẫn những người tiến hành tố tụng tuân thủ có vướng mắc khi xác định Người bị kiện nguyên tắc vô tư, khách quan thì việc phân trong các trường hợp sau: (1) Người khởi công họ giải quyết khi người khởi kiện khởi kiện yêu cầu Tòa án hủy cả Quyết định kiện lại vụ án thậm chí có thể rút ngắn thời hành chính của Chủ tịch Ủy ban nhân dân gian nghiên cứu và có thể sớm giải quyết vụ huyện và Quyết định hành chính của Chủ 48 số 306 - tháng 7/2023
nghiên cứu trao đổi tịch Ủy ban nhân dân tỉnh trong cùng một năm 2015 quy định đương sự có quyền vụ án thì người bị kiện trong trường hợp “Được biết, ghi chép và sao chụp tài liệu, này được xác định như thế nào?; (2) Người chứng cứ do đương sự khác xuất trình hoặc khởi kiện yêu cầu Tòa án hủy cả Quyết định do Tòa án thu thập, trừ tài liệu, chứng cứ giải quyết khiếu nại lần đầu của Chủ tịch không được công khai” nhưng lại không Ủy ban nhân dân huyện và Quyết định giải quy định đương sự có quyền nghiên cứu quyết khiếu nại lần hai của Chủ tịch Ủy ban hồ sơ vụ án là không đầy đủ. Trong khi đó, nhân dân tỉnh, nhưng Quyết định giải quyết người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khiếu nại lần đầu của Chủ tịch Ủy ban nhân đương sự chỉ tham gia vụ án hành chính với dân huyện đã hết thời hiệu khởi kiện thì có tư cách là “người phái sinh” lại có quyền xác định Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện này là không phù hợp. Ngoài ra, tại Khoản là Người bị kiện hay không?; (3) Người 18 Điều 55 quy định đương sự có quyền khởi kiện chỉ khởi kiện đối với Quyết định đề nghị Tòa án tạm đình chỉ giải quyết vụ giải quyết khiếu nại lần dầu của Chủ tịch án. Mặc dù có quy định như vậy nhưng do Ủy ban nhân dân huyện (đã hết thời hiệu) chưa có văn bản hướng dẫn nên trên thực mà không khởi kiện đối với Quyết định giải tế, quyền này của đương sự chưa được áp quyết khiếu nại lần hai của Chủ tịch Ủy dụng và thực hiện. Các căn cứ tạm đình chỉ ban nhân dân tỉnh (còn thời hiệu) mặc dù theo quy định tại Điều 141 cũng không quy đã được Tòa án giải thích thì có xác định định căn cứ tạm đình chỉ theo đề nghị của Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh là Người bị đương sự. kiện không? Hay chỉ là Người có quyền lợi, - Về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng nghĩa vụ liên quan?; (4) Trường hợp Người hành chính: Việc kế thừa quyền và nghĩa vụ có thẩm quyền giải quyết vụ việc và Người tố tụng trong trường hợp người có quyền lợi, ban hành Quyết định hành chính giải quyết nghĩa vụ liên quan chết chưa được quy định vụ việc là khác nhau (do Người ban hành trong Điều 59 Luật Tố tụng hành chính năm ký thay hoặc ký thừa lệnh, ký ủy quyền) thì 2015 dẫn đến vướng mắc trong thực tế khi xác định Người bị kiện trong trường hợp có tình huống này. Mặc dù tại Mục 12, Công này như thế nào? văn số 02/GĐ-TANDTC ngày 19/9/2018 - Đối với quy định về quyền, nghĩa vụ của Tòa án nhân dân tối cao có hướng dẫn: của người khởi kiện; quyền, nghĩa vụ của “Trong vụ án hành chính, người có quyền người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: lợi, nghĩa vụ liên quan là cá nhân đã chết, Điều 56 Luật Tố tụng hành chính quy định cơ quan, tổ chức đã giải thể hoặc tuyên bố người khởi kiện được quyền thay đổi yêu phá sản thì việc kế thừa quyền, nghĩa vụ cầu khởi kiện; Điều 58 quy định người có tố tụng của người có quyền lợi, nghĩa vụ quyền lợi nghĩa vụ liên quan có quyền yêu liên quan được thực hiện tương tự như việc cầu độc lập, nhưng không quy định thời kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng của người điểm thực hiện các quyền đó đến giai đoạn khởi kiện, người bị kiện theo quy định tại nào. Điều này dẫn đến nhiều vụ án sau khi Điều 59 của Luật Tố tụng hành chính”. Tuy đã đối thoại, thậm chí tại phiên tòa sơ thẩm nhiên, việc kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng người khởi kiện mới thay đổi yêu cầu khởi trong trường hợp người có quyền lợi, nghĩa kiện hoặc người liên quan có yêu cầu độc vụ liên quan bị chết cần thiết phải được luật lập, Tòa án phải tiến hành các thủ tục như hóa, đảm bảo căn cứ áp dụng thống nhất. thông báo cho người bị kiện, người liên 3. Kiến nghị quan về việc thay đổi yêu cầu; thu thập tài Một là, về cơ quan tiến hành tố tụng, liệu, công khai chứng cứ và đối thoại ảnh người tiến hành tố tụng và việc thay đổi hưởng đến tiến độ giải quyết vụ án. người tiến hành tố tụng: Đề nghị đối với - Về quyền, nghĩa vụ của đương sự: trường hợp yêu cầu thay đổi người tiến Khoản 8 Điều 55 Luật Tố tụng hành chính hành tố tụng nhưng không được chấp nhận; số 306 - tháng 7/2023 49
tạp chí việt nam hội nhập cần bổ sung quy định cho phép Kiểm sát chính năm 2015: Đề nghị bổ sung quy định viên được yêu cầu thay đổi người tiến hành về thời điểm người khởi kiện được thay đổi tố tụng và người tham gia tố tụng. Ngoài ra, yêu cầu khởi kiện, người có quyền lợi nghĩa cần quy định trường hợp Thẩm phán, Hội vụ liên quan có yêu cầu độc lập tương tự thẩm nhân dân, Thư ký, Thẩm tra viên vì lý như quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự do sức khỏe, hoặc lý do công tác không thể năm 2015. tham gia phiên tòa thì có thay đổi người tiến Về quyền, nghĩa vụ của đương sự: hành tố tụng. Đề nghị sửa đổi khoản 8 Điều 55 Luật Tố Hai là, về người tham gia tố tụng: tụng hành chính năm 2015 theo hướng cho phép đương sự được quyền nghiên cứu hồ - Đối với các trường hợp có vướng mắc sơ vụ án thay vì chỉ được quyền được biết, khi xác định Người bị kiện, mặc dù đã có ghi chép và sao chụp tài liệu, chứng cứ do quy định hướng dẫn tại Điều 2 Nghị quyết đương sự khác xuất trình hoặc do Tòa án 02/2011/NQ-HĐTP nhưng cũng chưa đầy thu thập như quy định hiện nay; và quy định đủ và cần được luật hóa trong Luật Tố tụng cụ thể về cách thức thực hiện quyền đề nghị hành chính năm 2015. Vì vậy, đề nghị sửa Tòa án tạm đình chỉ giải quyết vụ án của đổi, bổ sung Luật Tố tụng hành chính theo đương sự tại Khoản 18 Điều 55 Luật Tố hướng quy định cụ thể hơn về cách xác định tụng hành chính năm 2015. Người bị kiện. Về kế thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng - Đối với quy định về quyền, nghĩa vụ hành chính: Đề nghị bổ sung quy định kế của người khởi kiện; quyền, nghĩa vụ của thừa quyền, nghĩa vụ tố tụng đối với người người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan quy có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vào quy định tại Điều 56, Điều 58 Luật Tố tụng hành định của Điều 59 Luật Tố tụng hành chính./. 50 số 306 - tháng 7/2023