Một số quan niệm về tổng thuật và phân loại tổng thuật

Mét sè quan niÖm vÒ tæng thuËt<br /> vµ ph©n lo¹i tæng thuËt<br /> <br /> <br /> NguyÔn ThÞ HuÖ(*)<br /> <br /> <br /> 1. Mét sè quan niÖm vÒ tæng thuËt tin biªn so¹n, c¸c tæng thuËt b¸o chÝ, c¸c<br /> Quan niÖm vÒ tæng thuËt tõ l©u ®· bµi tæng thuËt trong c¸c t¹p chÝ khoa<br /> ®−îc c¸c nhµ chuyªn m«n trong giíi häc, tµi liÖu gi¸o khoa, c¸c bµi chuyªn<br /> khoa häc, ®Æc biÖt lµ giíi th«ng tin khoa kh¶o… Tuy nhiªn, mét ph¹m vi réng lín<br /> häc bµn luËn, ph©n tÝch víi nhiÒu quan nh− vËy, theo Bljumenau D.I., lµ kh«ng<br /> ®iÓm kh¸c nhau. Tuy nhiªn, mét ®iÒu hîp lý. Theo ®ã, tõ viÖc xem xÐt trªn bèn<br /> khiÕn c¸c nhµ nghiªn cøu cßn nhiÒu b¨n cÊp ®é xö lý th«ng tin vµ nh÷ng c¬ së cña<br /> kho¨n lµ ranh giíi thÓ lo¹i cña chÝnh viÖc biªn so¹n phÇn lín lo¹i h×nh tµi liÖu,<br /> kh¸i niÖm tæng thuËt ch−a thËt râ rµng. Bljumenau D.I. cho r»ng tæng thuËt, víi<br /> ThËm chÝ, cã quan ®iÓm cßn liÖt kª c¶ t− c¸ch lµ mét lo¹i h×nh tµi liÖu khoa häc<br /> s¸ch gi¸o khoa, tµi liÖu h−íng dÉn, th− kü thuËt ®éc lËp, chØ cã thÓ ®−îc xÕp<br /> môc s−u tËp theo ®Ò tµi, th− môc chó trong ph¹m vi tr−êng phôc vô th«ng tin.<br /> gi¶i chØ dÉn vµo nhãm gäi chung lµ tæng Trong tæng thuËt cã nh÷ng ®¸nh gi¸, kÕt<br /> thuËt. T×nh tr¹ng ho¶ mï nh− thÕ cña luËn, cßn viÖc dù b¸o khuynh h−íng hay<br /> c¸c ranh giíi thÓ lo¹i ®· g©y trë ng¹i kh«ng kh«ng ph¶i lµ vÊn ®Ò quan träng,<br /> cho viÖc ®Ò ra nh÷ng yªu cÇu thËt râ ®iÒu chñ yÕu lµ môc ®Ých xö lý, ph©n<br /> rµng ®èi víi tæng thuËt. Ngay trong tÝch, tæng hîp th«ng tin lµ g× - thu ®−îc<br /> c¸ch gäi c¸c s¶n phÈm ®−îc coi lµ tæng tri thøc míi hay t¹o ®iÒu kiÖn cho ng−êi<br /> thuËt còng rÊt phøc t¹p, víi nhiÒu dïng tin trong viÖc ®Þnh h−íng dßng tin<br /> thuËt ng÷ nh− tæng thuËt ph©n tÝch, vµ t− liÖu.(*)<br /> tæng l−îc, th− môc, s−u tËp, so s¸nh… Theo Bljumenau D.I., quan ®iÓm<br /> NÕu hiÓu tæng thuËt lµ mét tµi liÖu trong Tõ ®iÓn t−êng gi¶i (tiÕng Nga) -<br /> thu ®−îc nhê xö lý ph©n tÝch tæng hîp tæng thuËt ®−îc ®Þnh nghÜa lµ mét Ên<br /> mét tËp hîp c¸c tµi liÖu kh¸c nhau (cÊp phÈm th«ng b¸o kh¸i qu¸t vµ c« ®äng vÒ<br /> mét vµ cÊp hai) th× ranh giíi ph©n ®Þnh mét lo¹t hiÖn t−îng, yÕu tè, sù kiÖn<br /> lo¹i h×nh cho tæng thuËt sÏ tr¶i ra rÊt ®ång lo¹i, cã mét quan hÖ nµo ®ã víi<br /> réng (Bljumenau D.I., 1972, tr.1). Trong nhau - cã thÓ lÊy lµm c¬ së cho mét ®Þnh<br /> tr−êng hîp nµy, tæng thuËt sÏ bao gåm<br /> c¸c bµi tæng thuËt do c¸c c¬ quan th«ng (*)<br /> ViÖn Th«ng tin KHXH.<br /> Mét sè quan niÖm… 49<br /> <br /> nghÜa chÝnh x¸c vÒ tæng thuËt. Tæng nhËn ®Þnh hoµn toµn sai lÇm. Theo<br /> thuËt kh«ng ph¶i lµ mét th«ng b¸o tØ mØ Al’Tshuler, ®−a ra mét ®Þnh nghÜa cho<br /> mµ tr−íc hÕt ph¶i kh¸i qu¸t vµ c« ®äng kh¸i niÖm tæng thuËt - ®iÒu ®ã cã nghÜa<br /> vÒ mét lo¹t ®èi t−îng ®ång lo¹i (hiÖn lµ ®Þnh ra giíi h¹n cho nã. Tuy nhiªn,<br /> t−îng, sù kiÖn…), cã thÓ coi t−¬ng theo «ng, mäi ng−êi ®Òu hiÓu r»ng ch÷<br /> ®−¬ng víi nghÜa cña tõ “quan s¸t toµn “tæng thuËt” vÒ thùc chÊt ®· kh«ng cßn<br /> bé”. Nã kh«ng ph¶i theo mét tuyÕn hÑp, lµ mét thuËt ng÷ n÷a, nã ®· mÊt h¼n ý<br /> mµ lµ mét c¸ch nh×n toµn c¶nh, bá qua nghÜa vÒ mÆt thuËt ng÷ cña m×nh<br /> nh÷ng bé phËn, nh÷ng chi tiÕt thø yÕu, (Al’Tshuler, 1974, tr.6).<br /> kh«ng c¬ b¶n.<br /> Trong Tõ ®iÓn thuËt ng÷ lý thuyÕt<br /> Theo c¸ch lý gi¶i nh− vËy, vµ thùc hµnh th«ng tin Nga-Anh-Ph¸p,<br /> Bljumenau D.I. cho r»ng, tæng thuËt lµ tæng thuËt ®−îc ®Þnh nghÜa lµ tµi liÖu<br /> mét tµi liÖu tËp hîp, mang nh÷ng nhËn thø cÊp ph¶n ¸nh nh÷ng ®Æc ®iÓm kh¸i<br /> xÐt kh¸i qu¸t chung, c« ®äng vÒ hiÖn qu¸t vÒ mét vÊn ®Ò nµo ®ã qua mét lo¹t<br /> tr¹ng cña mét vÊn ®Ò - mét lo¹t ®èi nh÷ng tµi liÖu ph©n tÝch cÊp mét (Г.С.<br /> t−îng cïng lo¹i (cã hoÆc kh«ng cã phÇn Жданова, О.В. Иосселевич, Е.С.<br /> ®¸nh gi¸ vµ dù b¸o, ®Þnh h−íng) víi Коловголова..., 1968, tr.107).<br /> møc ®é kh¸i qu¸t cÇn thiÕt (Bljumenau<br /> D.I., 1972, tr.8). Tæng thuËt chÝnh lµ ë quan ®iÓm cña E.SH. Zhuravel vµ<br /> mét lo¹i h×nh tµi liÖu hoµn chØnh, thèng G.V. Korsunskaja, tæng thuËt ®−îc ®Þnh<br /> nhÊt vÒ cÊu tróc logic vµ h×nh thøc v¨n nghÜa lµ tµi liÖu khoa häc kü thuËt chøa<br /> phong. Nh÷ng kÕt luËn, ®Ò nghÞ, ®¸nh ®ùng l−îng th«ng tin tinh läc thu ®−îc<br /> gi¸ vµ dù b¸o sÏ kh«ng v−ît qu¸ khu«n trªn c¬ së ph©n tÝch, hÖ thèng ho¸ vµ<br /> khæ cña nh÷ng tri thøc ®· biÕt. TÝnh ®Æc kh¸i qu¸t tin tøc rót tõ nguån tµi liÖu<br /> thï cña tæng thuËt lµ tÝnh chÊt trung gèc vÒ t×nh h×nh tr−íc ®ã vµ hiÖn t¹i<br /> gian gi÷a c¸c tµi liÖu cÊp mét vµ cÊp hoÆc vÒ c¸c khuynh h−íng ph¸t triÓn<br /> hai, gi÷a khoa häc vµ chÝnh luËn, gi÷a cña vÊn ®Ò, ®èi t−îng nghiªn cøu (E.SH.<br /> tri thøc vµ th«ng tin… Zhuravel, G.V. Korsunskaja, 1974, tr.4).<br /> <br /> Tuy nhiªn, cã thÓ thÊy, trong khi Tuy nhiªn, khi kh¸i niÖm tæng<br /> “mét bµi viÕt cã tÝnh chÊt tæng thuËt” sÏ thuËt xuÊt hiÖn lÇn ®Çu ë ViÖt Nam tõ<br /> ph¶n ¸nh tiÕn tr×nh vµ kÕt qu¶ cña mét nh÷ng n¨m 1970 trªn c¸c Ên phÈm cña<br /> c«ng tr×nh nghiªn cøu (hay mét lo¹t ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi vµ sau<br /> c«ng tr×nh) nh»m môc ®Ých thu ®−îc tri ®ã lµ trªn c¸c t¹p chÝ nghiªn cøu<br /> thøc míi, th× tæng thuËt theo c¸ch hiÓu (NguyÔn Hoµi, 1993, tr.41), nã ®−îc<br /> cña Bljumenau D.I. chØ nhËn xÐt, ®¸nh hiÓu vµ sö dông víi mét nghÜa hÑp h¬n.<br /> gi¸ kh¸i qu¸t vÊn ®Ò vµ kh«ng nh»m Tæng thuËt, theo §oµn Phan T©n, lµ<br /> thu ®−îc tri thøc míi. bµi tr×nh bµy tæng hîp mét c¸ch khoa<br /> Hoµn toµn phñ nhËn vµ ®i ng−îc l¹i häc vµ cã hÖ thèng vÒ c¸c vÊn ®Ò ®−îc<br /> víi quan ®iÓm cña Bljumenau D.I. r»ng xem xÐt, cïng víi sù ph©n tÝch hiÖn<br /> tæng thuËt chØ nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ kh¸i tr¹ng, møc ®é vµ xu h−íng ph¸t triÓn<br /> qu¸t vÊn ®Ò vµ kh«ng nh»m thu ®−îc tri cña chóng. Tæng thuËt th−êng ®−îc c¸c<br /> thøc míi, Al’Tshuler cho r»ng ®©y lµ nhµ khoa häc cã tr×nh ®é cao biªn so¹n<br /> 50 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2014<br /> <br /> <br /> tõ nhiÒu nguån tµi liÖu kh¸c nhau Tæng hîp, kÕ thõa quan ®iÓm cña<br /> (§oµn Phan T©n, 2001, tr.234). Theo c¸c nhµ nghiªn cøu ®i tr−íc, cïng víi<br /> quan niÖm nµy, xÐt vÒ b×nh diÖn néi c¸ch nh×n nhËn tõ gãc ®é ng«n ng÷ häc<br /> dung v¨n b¶n, v¨n b¶n tæng thuËt sÏ v¨n b¶n vµ hiÓu theo mét nghÜa hÑp,<br /> bao gåm viÖc tr×nh bµy c¸c quan ®iÓm vÒ chóng t«i quan niÖm tæng thuËt lµ lo¹i<br /> mét vÊn ®Ò, ®ång thêi cã c¶ nh÷ng ph©n v¨n b¶n ph¸i sinh ®−îc x©y dùng trªn<br /> tÝch vµ dù b¸o. c¬ së nhiÒu v¨n b¶n gèc, ph¶n ¸nh mét<br /> Cßn theo §µo Duy T©n, c¸c nhµ c¸ch ng¾n gän, hÖ thèng, kh¸i qu¸t vÒ<br /> nghiªn cøu th−êng nhÊt trÝ r»ng, hiÓu mét vÊn ®Ò nµo ®ã trong mét ph¹m vi<br /> theo nghÜa réng th× tæng thuËt lµ tµi thêi gian nhÊt ®Þnh. C¸ch quan niÖm<br /> liÖu ph¶n ¸nh mét c¸ch ng¾n gän, tËp nµy, theo chóng t«i, võa ®¶m b¶o ®−îc<br /> trung, kh¸i qu¸t nhiÒu sù kiÖn, nhiÒu nh÷ng yªu cÇu vÒ mÆt h×nh thøc – ng¾n<br /> hiÖn t−îng thuéc vÒ mét vÊn ®Ò nhÊt gän (nÕu xÐt tæng thuËt lµ mét d¹ng v¨n<br /> ®Þnh hoÆc bao qu¸t trong mét ph¹m vi b¶n rót gän, tãm t¾t), võa ®¶m b¶o ®−îc<br /> thêi gian nhÊt ®Þnh. HoÆc mét c¸ch hiÓu nh÷ng yªu cÇu vÒ mÆt néi dung – th«ng<br /> kh¸c, coi tæng thuËt lµ v¨n b¶n tæng hîp tin hÖ thèng vµ kh¸i qu¸t (nÕu xÐt tæng<br /> nªu ®Æc tÝnh chung cña mét vÊn ®Ò hay thuËt lµ mét s¶n phÈm th«ng tin).<br /> mét sè vÊn ®Ò nµo ®ã, trªn c¬ së sö dông 2. Ph©n lo¹i v¨n b¶n tæng thuËt<br /> th«ng tin rót ra tõ mét tËp hîp tµi liÖu Tæng thuËt ®−îc ph©n lo¹i theo<br /> gèc nµo ®ã trong mét giai ®o¹n nhÊt nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau, d−íi ®©y lµ<br /> ®Þnh. Tæng thuËt cßn ®−îc hiÓu lµ mét mét sè quan ®iÓm tiªu biÓu.<br /> tµi liÖu hoÆc mét b¶n tæng kÕt mét khèi<br /> l−îng lín c¸c xuÊt b¶n phÈm vÒ mét C¸ch ph©n lo¹i cña E.SH. Zhuravel<br /> ngµnh nµo ®ã trªn c¬ së nghiªn cøu mét vµ G.V. Korsunskaja cã thÓ nãi lµ mang<br /> c¸ch thËn träng vµ kh¸ch quan tõng tÝnh bao qu¸t vµ theo c¸ch hiÓu kh¸i<br /> xuÊt b¶n phÈm, nÕu cÇn th× ph¶i gi¶i niÖm tæng thuËt réng h¬n c¶. C¸c t¸c<br /> thÝch vµ ®¸nh gi¸ th«ng tin nªu lªn gi¶ nµy ph©n lo¹i tæng thuËt dùa trªn 3<br /> trong c¸c xuÊt b¶n phÈm ®ã dùa trªn tiªu chÝ: theo chiÒu s©u cña sù ph©n tÝch<br /> c¸c thµnh tùu ®· ®¹t ®−îc sau khi tµi néi dung tµi liÖu gèc; theo môc ®Ých sö<br /> liÖu gèc ®−îc c«ng bè. Tõ mét gãc ®é dông; vµ theo h×nh thøc tr×nh bµy<br /> kh¸c, cã thÓ coi tæng thuËt chøa ®ùng (E.SH. Zhuravel, G.V. Korsunskaja,<br /> ®Æc tr−ng tæng hîp, ng¾n gän vÒ t×nh 1974, tr.4-10). Dùa theo hai tiªu chÝ ®Çu<br /> h×nh cña mét vÊn ®Ò nµo ®ã, cña hµng tiªn, c¸c lo¹i tæng thuËt ®−îc chóng t«i<br /> lo¹t c¸c ®èi t−îng ®ång lo¹i (cã ®¸nh gi¸ tæng hîp l¹i trong b¶ng ë trang bªn.<br /> vÒ ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn hoÆc ë ®©y, tæng thuËt th− môc ®−îc<br /> kh«ng) víi møc ®é kh¸i qu¸t cÇn thiÕt E.SH. Zhuravel vµ G.V. Korsunskaja<br /> (§µo Duy T©n, 1984, tr.72). Nh− vËy, quan niÖm lµ tµi liÖu cÊp hai gåm<br /> theo c¸c c¸ch quan niÖm nµy, tæng thuËt nh÷ng tin tøc dÉn liÖu ®· ®−îc kh¸i<br /> chÝnh lµ mét t¸c phÈm trän vÑn vÒ mÆt qu¸t vµ hÖ thèng ho¸ vÒ tÝnh chÊt vµ<br /> cÊu t¹o, cã tÝnh thèng nhÊt vÒ c¬ cÊu c«ng dông cña c¸c Ên phÈm vµ t− liÖu.<br /> logic, ph¶n ¸nh møc ®é ®Çy ®ñ vµ chi Kh¸c víi b¶ng tra cã tÝnh chÊt dÉn<br /> tiÕt vÒ qu¸ tr×nh vµ kÕt qu¶ cña mét lo¹t thuËt, trong tæng thuËt th− môc cã<br /> c¸c nghiªn cøu. ®¸nh gi¸ vµ nªu lªn nh÷ng ®iÓm kh¸c<br /> Mét sè quan niÖm… 51<br /> <br /> nhau gi÷a c¸c Ên phÈm hoÆc t− liÖu. thuËt hµng n¨m (b¸o c¸o) (lµ tæng thuËt<br /> Tæng l−îc ®−îc coi lµ tµi liÖu cÊp hai, bao gåm c¸c tµi liÖu vÒ mét vÊn ®Ò nµo<br /> gåm nh÷ng tin tøc dÉn liÖu ®· ®−îc ®ã trong mét n¨m, khi biªn so¹n sÏ sö<br /> kh¸i qu¸t vµ hÖ thèng ho¸, rót tõ c¸c dông c¸c b¶ng tra tæng thuËt); bµi b¸o<br /> nguån tµi liÖu gèc vÒ t×nh h×nh vµ tæng thuËt (lµ tæng thuËt cña tµi liÖu<br /> nh÷ng khuynh h−íng ph¸t triÓn c¬ b¶n trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, th−êng tõ<br /> cña vÊn ®Ò, ®èi t−îng nghiªn cøu. Cßn 3 ®Õn 10 n¨m, khi biªn so¹n sÏ sö dông<br /> tæng thuËt ph©n tÝch ®−îc hiÓu lµ tµi c¸c tæng thuËt hµng n¨m); vµ tæng thuËt<br /> liÖu cÊp hai, cã ®−îc trªn c¬ së ph©n tÝch kiÓu chuyªn kh¶o (lµ mét lo¹i tæng thuËt<br /> mét c¸ch toµn diÖn tin tøc dÉn liÖu lÊy ®Æc tr−ng ®a diÖn tõ c¸c tµi liÖu trong<br /> tõ c¸c nguån tµi liÖu gèc, gåm l−îng mét qu·ng thêi gian dµi h¬n, khi biªn<br /> th«ng tin míi vÒ chÊt, tøc lµ sù ®¸nh gi¸ so¹n sÏ sö dông c¸c bµi b¸o tæng thuËt).<br /> cña t¸c gi¶ cã dÉn chøng kÌm theo vÒ T−¬ng tù E.SH. Zhuravel vµ G.V.<br /> t×nh h×nh, khuynh h−íng ph¸t triÓn cña Korsunskaja, Bljumenau D.I. còng cho<br /> vÊn ®Ò ®ang nghiªn cøu, hay ®èi t−îng r»ng, tuú thuéc vµo lo¹i h×nh ph©n tÝch<br /> nghiªn cøu, vµ cã thÓ cã c¶ nh÷ng ®Ò nµo (khoa häc, kü thuËt, th«ng tin, th−<br /> nghÞ h−íng gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò ®ã mét môc) chiÕm −u thÕ trong mét tæng thuËt<br /> c¸ch cã c¬ së. nhÊt ®Þnh nµo ®ã (mµ c¸i ®ã l¹i hoµn<br /> Cßn nÕu xÐt vÒ h×nh thøc tr×nh bµy, toµn phô thuéc vµo môc ®Ých vµ ®èi<br /> E. SH. Zhuravel vµ G. V. Korsunskaja t−îng ®éc gi¶), tæng thuËt sÏ ®−îc ph©n<br /> ph©n tæng thuËt thµnh 4 lo¹i, bao gåm: thµnh: tæng thuËt ph©n tÝch (ph©n tÝch<br /> b¶ng tra tæng thuËt (tæng thuËt c¸c tµi khoa häc vµ kü thuËt); tæng l−îc (ph©n<br /> liÖu hiÖn ®ang l−u hµnh hµng ngµy vÒ tÝch th«ng tin); vµ th− môc-th«ng tin, chØ<br /> mét vÊn ®Ò chuyªn ngµnh hÑp); tæng dÉn vµ phª b×nh (ph©n tÝch th− môc).<br /> <br /> Tiªu chÝ Theo chiÒu s©u cña sù ph©n tÝch<br /> Theo môc ®Ých sö dông<br /> ph©n lo¹i néi dung tµi liÖu gèc<br /> Tæng thuËt s¸ch míi nhËp<br /> Tæng thuËt th− môc Tæng thuËt h−íng dÉn s¸ch cÇn ®äc<br /> Tæng thuËt h−íng dông<br /> Tæng l−îc khoa häc kü thuËt<br /> Tæng l−îc s¶n xuÊt c«ng nghÖ<br /> Tæng l−îc<br /> Tæng l−îc kü thuËt kinh tÕ<br /> Tæng Tæng thuËt tæng hîp<br /> thuËt Tæng thuËt ph©n tÝch khoa häc kü thuËt<br /> Tæng thuËt ph©n tÝch s¶n xuÊt c«ng nghÖ<br /> Tæng thuËt ph©n tÝch kü thuËt kinh tÕ<br /> Tæng thuËt ph©n tÝch Tæng thuËt ph©n tÝch tæng hîp<br /> Tæng thuËt ®èi chiÕu<br /> Tæng thuËt dù ®o¸n<br /> Tæng thuËt khoa häc th−êng thøc<br /> 52 Th«ng tin Khoa häc x· héi, sè 3.2014<br /> <br /> <br /> KÕ thõa c¸c quan ®iÓm tr−íc ®ã, nhiÒu bµi tæng thuËt ®· c«ng bè trªn c¸c<br /> NguyÔn Hoµi còng ph©n tæng thuËt t¹p chÝ, khã cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc c¸c<br /> thµnh ba lo¹i chÝnh nh− trªn. Tuy v¨n b¶n ®ã thuéc lo¹i h×nh tæng thuËt<br /> nhiªn, thùc tiÔn ph¸t triÓn cña lo¹i h×nh nµo vµ thËm chÝ ®ã cã ph¶i c¸c bµi tæng<br /> s¶n phÈm th«ng tin nµy cho thÊy sù thuËt theo ®óng nghÜa cña nã hay<br /> xuÊt hiÖn cña mét lo¹i h×nh tæng thuËt kh«ng. V× vËy, nh÷ng néi dung ®−îc ®Ò<br /> míi, ®ã lµ tæng thuËt héi nghÞ, héi th¶o cËp trªn ®©y tuy xíi l¹i mét vÊn ®Ò<br /> khoa häc. Lo¹i h×nh nµy cã ®iÓm kh¸c kh«ng míi, nh−ng hy väng cã thÓ ®em<br /> tæng l−îc ë chç, tæng l−îc dùa trªn c¸c ®Õn cho nh÷ng ng−êi lµm th«ng tin khoa<br /> nguån tµi liÖu cÊp mét, cßn tæng thuËt häc mét ®Þnh h−íng râ rµng h¬n tr−íc<br /> héi nghÞ, héi th¶o khoa häc dùa trªn khi t¹o ra mét v¨n b¶n tæng thuËt
<br /> nh÷ng tri thøc ch−a ®−îc c«ng bè réng<br /> r·i hoÆc ch−a ®−îc c«ng bè, míi chØ xuÊt Tµi liÖu tham kh¶o<br /> hiÖn lÇn ®Çu trong c¸c b¸o c¸o, tham<br /> 1. Al’Tshuler M.S. (1974), Gi¶i quyÕt hÖ<br /> luËn, c¸c th¶o luËn vµ kÕt luËn t¹i c¸c<br /> thèng th«ng tin tæng thuËt trong ®iÒu<br /> héi th¶o, héi nghÞ khoa häc ®ã (NguyÔn<br /> kiÖn “khñng ho¶ng th«ng tin” (Ng«<br /> Hoµi, 1993, tr.43).<br /> Phóc dÞch), ViÖn Th«ng tin Khoa häc<br /> XÐt trªn tiªu chÝ vÒ tÝnh ®Çy ®ñ cña x· héi, Hµ Néi.<br /> th«ng tin chøa ®ùng trong v¨n b¶n tæng 2. Arerbukh V.M., Mikhaleve R.I.,<br /> thuËt (theo c¸ch hiÓu ë nghÜa hÑp, nh− But’Inovich V.V., Surove V.V. (1974),<br /> ®· nãi ë trªn), t¸c gi¶ Bïi ThiÕt cho HÖ thèng tæng thuËt ngµnh lµ c¬ së<br /> r»ng, riªng ë c¸c khoa häc x· héi, tæng th«ng tin cña dù to¸n vµ lËp kÕ<br /> thuËt ®−îc ph©n thµnh hai lo¹i: tæng ho¹ch t−¬ng lai (Ng« ThÕ Phóc dÞch),<br /> thuËt kh«ng hoµn chØnh; vµ tæng thuËt ViÖn Th«ng tin Khoa häc x· héi,<br /> hoµn chØnh (Bïi ThiÕt, 1985). §èi víi Hµ Néi.<br /> tæng thuËt kh«ng hoµn chØnh, tµi liÖu sö 3. Bljumenau D.I. (1972), Mét sè vÊn<br /> dông th−êng kh«ng ®Çy ®ñ vµ tuú thuéc ®Ò lý luËn tæng thuËt (Ng« ThÕ Phóc<br /> vµo sù khèng chÕ chñ quan cña ng−êi dÞch), ViÖn Th«ng tin Khoa häc x·<br /> viÕt. H¬n n÷a, t− liÖu kh«ng ®−îc v¾t héi, Hµ Néi.<br /> kiÖt, kh«ng ®−îc khai th¸c hÕt, thËm chÝ 4. Vâ Lý Hoµ (2004), T×m hiÓu v¨n b¶n<br /> ng−êi viÕt chØ ®Ò cËp vµ xö lý nh÷ng vÊn tãm t¾t vµ ph−¬ng ph¸p tãm t¾t v¨n<br /> ®Ò m×nh quan t©m, bá qua nh÷ng vÊn b¶n (trªn c¬ së c¸c v¨n b¶n khoa häc<br /> ®Ò cßn l¹i. Ngoµi ra, tÝnh dù b¸o khoa tiÕng ViÖt), LuËn ¸n tiÕn sÜ ng÷ v¨n,<br /> häc trong c¸c tæng thuËt kh«ng hoµn Tr−êng §¹i häc Khoa häc x· héi vµ<br /> chØnh tá ra kh¸ h¹n chÕ. Cßn víi lo¹i nh©n v¨n - §¹i häc Quèc gia Tp. Hå<br /> tæng thuËt hoµn chØnh th× ng−îc l¹i, tµi ChÝ Minh.<br /> liÖu ®−îc tæng hîp vµ khai th¸c mét<br /> 5. NguyÔn Hoµi (1993), “Mét vµi vÊn ®Ò<br /> c¸ch tèi ®a, nh÷ng dù b¸o khoa häc cã c¬<br /> vÒ tæng thuËt”, Th«ng tin Khoa häc<br /> së vµ cã ®é tin cËy cao.<br /> x· héi (6).<br /> Cã thÓ thÊy, cho ®Õn nay, tæng thuËt 6. §µo Duy T©n (1984), “Nh÷ng vÊn ®Ò<br /> kh«ng cßn lµ mét kh¸i niÖm míi. Tuy lý luËn cña th«ng tin tæng thuËt”,<br /> nhiªn, cã ý kiÕn cho r»ng, qua ph©n tÝch Th«ng tin Khoa häc x· héi (3).<br /> Mét sè quan niÖm… 53<br /> <br /> 7. §oµn Phan T©n (2001), Th«ng tin (1974), Ph©n lo¹i tæng thuËt, ViÖn<br /> häc: Gi¸o tr×nh, Nxb. §¹i häc Quèc Th«ng tin Khoa häc x· héi, Hµ Néi.<br /> gia Hµ Néi, Hµ Néi. 10. Г.С. Жданова, О.В. Иосселевич, Е.С.<br /> 8. Bïi ThiÕt (1985), “Mét sè vÊn ®Ò vÒ Коловголова... (1968), Русско – Англо –<br /> tæng thuËt khoa häc c¸c khoa häc x· Французский терминологический<br /> héi”, Th«ng tin Khoa häc x· héi (7). словарь по информационной теории и<br /> 9. Zhuravel E. SH., Korsunskaja G.V. пратике, Изд. Наука, Москва.<br /> <br /> <br /> <br /> (tiÕp theo trang 62) ng−êi cßn bao gåm c¶ quyÒn ph¸t triÓn,<br /> quyÒn ®−îc th«ng tin, quyÒn ®−îc sèng<br /> trªn “c¸c bê câi vµ giíi h¹n”, t×m ®Õn ®−îc trong m«i tr−êng trong s¹ch, quyÒn<br /> sù tri kû tri ©m vµ t¹o ®−îc sù ¸m ¶nh ®−îc ch¨m sãc søc kháe... Cuèn s¸ch lµ<br /> kú l¹ ®èi víi nhiÒu thÕ hÖ c«ng chóng. kÕt qu¶ nghiªn cøu cña c¸c t¸c gi¶ trÎ<br /> Cuèn s¸ch lµ tËp hîp c¸c bµi viÕt cña víi nhiÒu chuyªn ngµnh kh¸c nhau vµ<br /> c¸c nhµ nghiªn cøu, phª b×nh v¨n häc, nh÷ng c¸ch tiÕp cËn kh¸c nhau vÒ<br /> ®em ®Õn cho b¹n ®äc sù tiÕp cËn s©u s¾c nh÷ng vÊn ®Ò míi cña quyÒn con ng−êi,<br /> ®èi víi tµi n¨ng vµ phong c¸ch nghÖ trong khu«n khæ Dù ¸n “DiÔn ®µn gi¸o<br /> thuËt ®éc ®¸o cña mét ng−êi nghÖ sÜ lín, dôc vÒ quyÒn con ng−êi ë bËc ®¹i häc vµ<br /> mét tr¸i tim lín lu«n thøc ®Ëp víi nh÷ng sau ®¹i häc” thuéc Ch−¬ng tr×nh Qu¶n<br /> buån vui, ®au khæ cña con ng−êi, cña trÞ c«ng vµ C¶i c¸ch hµnh chÝnh theo<br /> cuéc ®êi. Néi dung s¸ch gåm 4 ch−¬ng: HiÖp ®Þnh tµi trî gi÷a ChÝnh phñ ViÖt<br /> Ch−¬ng mét: Ch©n dung ph¸c th¶o Nam vµ ChÝnh phñ §an M¹ch. Néi<br /> dung s¸ch gåm tËp hîp nh÷ng bµi viÕt<br /> Ch−¬ng hai: NghÖ thuËt ®éc ®¸o<br /> tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò: Ph¸t triÓn con<br /> Ch−¬ng ba: TiÕp nhËn vµ ®¸nh gi¸ ng−êi vµ quyÒn con ng−êi; QuyÒn gi÷ g×n<br /> Ch−¬ng bèn: Nhí Nam Cao b¶n s¾c v¨n hãa cña c¸c d©n téc thiÓu sè<br /> Hoµi Phóc ë ViÖt Nam; QuyÒn con ng−êi trong<br /> th¶m häa thiªn nhiªn; C¸ch m¹ng khoa<br /> Vâ kh¸nh vinh (chñ biªn). Nh÷ng häc c«ng nghÖ vµ quyÒn con ng−êi; ¶nh<br /> vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn vÒ c¸c h−ëng cña suy tho¸i tµi nguyªn rõng<br /> quyÒn míi xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh ®Õn c¸c quyÒn con ng−êi ë ViÖt Nam;<br /> ph¸t triÓn. H.: Khoa häc x· héi, 2012, B−íc ®Çu t×m hiÓu vÊn ®Ò quyÒn ®−îc<br /> 272 tr, Vb 50552. chÕt trong bèi c¶nh hiÖn nay; NhËn thøc<br /> Ngµy nay, quyÒn con ng−êi ®−îc vÒ quyÒn con ng−êi gãp phÇn phßng<br /> thõa nhËn mét c¸ch réng r·i vµ ®−îc chèng b¹o lùc gia ®×nh ®èi víi phô n÷<br /> xem lµ gi¸ trÞ chung cña toµn nh©n lo¹i, ViÖt Nam; B¶o vÖ quyÒn trÎ em trong<br /> ®−îc céng ®ång quèc tÕ thõa nhËn vµ trë quan hÖ nu«i con nu«i - Tõ thùc tiÔn ®Õn<br /> thµnh vÊn ®Ò c¬ b¶n trong ph¸p luËt yªu cÇu hoµn thiÖn ph¸p luËt vµ c¬ chÕ<br /> quèc tÕ vµ quèc gia. So víi tr−íc ®©y, b¶o ®¶m; B¶o vÖ quyÒn cña ng−êi ®ång<br /> quyÒn con ng−êi kh«ng chØ ®−îc hiÓu lµ tÝnh - Mét vÊn ®Ò ®¸ng ®−îc l−u t©m.<br /> quyÒn ®−îc sèng, quyÒn tù do vµ quyÒn<br /> m−u cÇu h¹nh phóc mµ quyÒn con HB.<br />