Một số thay đổi trong hồi sinh tim phổi

Chia sẻ: Barbie Barbie | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:37

Thêm vào BST

Báo xấu

137
lượt xem 36
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Chuỗi sống còn là tổng hợp những bước thực hiện cho sự hồi sức thành công: Phát hiện sớm tình trạng cấp cứu và gọi giúp đỡ. Nếu sớm có thể ngăn xảy ra ngừng tim. CPR sớm : tăng sự sống còn gấp 2 - 3 lần trong ngừng tim do rung thất. Khử rung sớm: CPR + khử rung trong vòng 3-5 phút tỉ lệ sống có thể 49-50%

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Một số thay đổi trong hồi sinh tim phổi

MOÄT SOÁ THAY ÑOÅI TRONG HOÀI SINH TIM PHOÅI HOÀI SINH CÔ BAÛN (BLS: BASIC LIFE SUPPORT) HOÀI SINH NAÂNG CAO (ACLS: ADVANCED CARDIAC LIFE SUPPORT) SAÊN SOÙC SAU HOÀI SINH (POST RESUSCITATION CARE) BS NGOÂ DUÕNG CÖÔØNG KHOA CAÁP CÖÙU TOÅNG HÔÏP CHUOÃI SOÁNG COØN 1
I. KHAÙI NIEÄM CHUOÃI SOÁNG COØN: Laø toång hôïp nhöõng böôùc thöïc hieän cho söï hoài söùc thaønh coâng: 1. Phaùt hieän sôùm tình traïng caáp cöùu vaø goïi giuùp ñôõ (115). Neáu sôùm coù theå ngaên xaûy ra ngöøng tim. 2. CPR (cardiopulmonary resuscitation) sôùm (phoái hôïp xoa boùp tim ngoaøi loàng ngöïc vaø thoâng khí): taêng söï soáng coøn gaáp 2-3 laàn trong ngöøng tim do rung thaát. 3. Khöû rung sôùm (early defibrillation): CPR + KHÖÛ RUNG trong voøng 3- 5 phuùt, tæ leä soáng coøn coù theå 49-75%. Moãi phuùt chaäm treã cuûa khöû rung laøm giaûm tæ leä soáng coøn 10-15%. 4. Hoài sinh naâng cao vaø saên soùc sau hoài sinh: Chaát löôïng cuûa ñieàu trò ôû giai ñoaïn saên soùc sau hoài sinh aûnh höôûng ñeán keát quaû cuûa ñieàu trò. II. NHÖÕNG THAY ÑOÅI: * Ñoái vôùi caáp cöùu vieân khoâng chuyeân moân: khoâng caàn kieåm tra maïch, xem laø ngöng tim khi lay goïi khoâng ñaùp öùng vaø khoâng thôû; vaø neáu khoâng muoán thoâng khí (sôï lao phoåi hay SARS) chæ caàn xoa boùp tim 100 laàn/phuùt. * Tæ leä xoa boùp tim vaø thoâng khí laø 30:2 (neáu khoâng coù saün duïng cuï thoâng khí nhö NKQ, Combitube, maët naï thanh quaûn). Khi coù duïng cuï thoâng khí: xoa boùp tim 100laàn/phuùt; thoâng khí 8-10laàn/phuùt. (Thay phieân nhau xoa boùp tim moãi 02 phuùt ñeå traùnh meät moõi). Trong luùc CPR, muïc tieâu cuûa thoâng khí laø duy trì söï oxy hoaù maùu ñaày ñuû, nhöng theå tích khí löu thoâng (Vt), nhòp thoâng khí vaø noàng ñoä Oxy thôû vaøo ñeå ñaït muïc tieâu naøy khoâng bieát. →Khuyeán caùo sau: (1) Trong vaøi phuùt ñaàu sau ngöng tim do rung thaát, thoâng khí khoâng quan troïng baèng xoa boùp tim vì noàng ñoä Oxy trong maùu coøn cao, vaø söï cung caáp Oxy cho naõo vaø cô tim phuï thuoäc chuû yeáu vaøo bieän phaùp xoa boùp tim → PHAÛI BAÛO ÑAÛM XOA BOÙP TIM HIEÄU QUAÛ VAØ HAÏN CHEÁ NGÖØNG XOA BOÙP TIM. (2) Caû hai thoâng khí vaø xoa boùp tim quan troïng cho BN ngöøng tim keùo daøi (luùc ñoù Oxy maùu ñöôïc söû dung), do ngaït, cheát ñuoái coù ngöøng tim. 2
(3) Trong luùc CPR löu löôïng maùu ñeán phoåi giaûm, vì theá tæ leä thoâng khí töôùi maùu coù theå duy trì vôùi Vt vaø nhòp thoâng khí thaáp hôn bình thöôøng. Khoâng caàn thieát thoâng khí quaù möùc vaø coù theå baát lôïi do taêng aùp löïc trong loàng ngöïc laøm giaûm löôïng maùu veà tim vaø giaûm cung löôïng tim. (4) Traùnh thoâng khí QUAÙ MÖÙC coù theå gaây tröôùng daï daøy. (gaây traøo ngöôïc vaø hít, cô hoaønh naâng cao). Töø ñoù, khuyeán caùo cho thoâng khí nhö sau: (1) Moãi laàn thoåi trong 01 giaây ñuû ñeå cho loàng ngöïc naâng leân (thöôøng loàng ngöïc naâng leân vôùi Vt 500-600mL). (2) Traùnh thoåi maïnh vaø nhanh. Tæ leä xoa boùp tim: thoåi ngaït laø 30:2 (ngöôøi lôùn), 15:2 (treû em), sô sinh 3:1. (3) Khi coù saün duïng cuï ñöôøng thôû (NKQ, Combitube, LMA), thoâng khí vôùi nhòp 8-10 laàn/p; xoa boùp tim 100 laàn/p. KHOÂNG CAÀN SÖÏ ÑOÀNG BOÄ GIÖÕA THOÂNG KHÍ VAØ XOA BOÙP TIM. LIEÂN TUÏC THOÅI VAØ XOA BOÙP TIM VÔÙI TÆ LEÄ 30:2 CHO ÑEÁN KHI MAÙY SOÁC ÑIEÄN ÑEÁN. * Hoài sinh cao caáp: - Sau moãi cuù soác ñieän (biphasic, monophasic, AED) tieán haønh CPR ngay (05 chu kyø 30:2 hoaëc khoaûng 02 phuùt)(Thay vì 03 cuù soác lieân tieáp nhö tröôùc ñaây ñeå traùnh ngöøng xoa boùp tim). - Naêng löôïng khöû rung: + Maùy 02 pha (biphasic): 100 – 200 J (thöôøng 150 J). + Maùy ñôn pha: 360 J - Epinephrine: + Tröôùc ñaây: Coù nhieàu caùch cho Epinephrine: • Lieàu chuaån: 1mg/3- 5 phuùt. • Lieàu cao töø ñaàu: 0,1mg/kg/3-5 phuùt. • Lieàu trung gian: 2 – 5mg /3 -5 phuùt. • Lieàu baäc thang : 1- 3- 5mg / moãi 3 phuùt. + Khuyeán caùo môùi: lieàu chuaån 01mg/3-5phuùt IV, IO. (qua 08 thöû nghieäm laâm saøng vôùi 9000 BN ngöøng tim so saùnh lieàu cao vaø lieàu chuaån) tröø tröôøng hôïp quaù lieàu öùc cheá Canxi vaø Beâta. Lieàu löôïng qua NKQ: 2- 2,5mg, pha trong 10ml H2O caát (haáp thu toát hôn khi pha vôùi nöôùc muoái sinh lyù). 3
* Ñaám maïnh vuøng tröôùc tim khi rung thaát vaø nhòp nhanh thaát maát maïch (Precordial Thump for VF or Pulseless VT): Khuyeán caùo khoâng söû duïng: laøm taêng nhòp thaát, chuyeån nhòp nhanh thaát sang rung thaát, hoaëc bloác tim hoaøn toaøn hay voâ taâm thu. * Chuù yù caùc nguyeân nhaân coù theå ñieàu trò ñöôïc: 06 H: (1) Hypovolemia (giaûm theå tích) (2) Hypoxia (giaûm Oxy moâ) (3) Hydrogen ion (acidosis) (toan hoaù maùu) (4) Hypo-/hyperkalemia (haï/taêng K+ maùu) (5) Hypoglycemia (haï ñöôøng huyeát). (6) Hypothermia (haï thaân nhieät) 05 T: (1) Toxins (ñoäc chaát) (2) Tamponade, cardiac (cheøn eùp tim caáp) (3) Tension pneumothorax (traøn khí maøng phoåi) (4) Thrombosis (coronary or pulmonary) (huyeát khoái ñoäng maïch vaønh hoaëc phoåi) (5) Trauma (chaán thöông) 4
II. HOÀI SINH CÔ BAÛN: (BLS) II.1. Ích lôïi cuûa BLS: - Thaønh coâng trong ngöøng tim do rung thaát laø khöû rung sôùm; tuy nhieân khoâng theå coù saün maùy soác ñieän trong voøng 10 phuùt. CPR giuùp duy trì rung thaát khoâng chuyeån sang voâ taâm thu. Do ñoù caàn thieát CPR ngay. Nhieàu nghieân cöùu cho thaáy ích lôïi cuûa CPR tröôùc khi khöû rung: Moãi phuùt khoâng CPR: Soáng coøn do rung thaát giaûm 7-10%. - Trong voøng vaøi phuùt sau khöû rung thaønh coâng, nhòp tim chaäm vaø tim boùp khoâng hieäu quaû → Xoa boùp tim laø caàn thieát cho ñeán khi chöùc naêng tim hieäu quaû.(xoa boùp tim taïo HA khoaûng 60-80 mmHg) - Moät vaøi tröôøng hôïp ngöng thôû nhöng chöa ngöng tim, neáu thoâng ñöôøng thôû sôùm coù theå ngöøa ngöng tim (nhaát laø ôû treû em). 5
BAÁT TÆNH, LAY GOÏI KHOÂNG ÑAÙP ÖÙNG GOÏI GIUÙP ÑÔÕ (CAÁP CÖÙU 115) A: Air way MÔÛ THOÂNG ÑÖÔØNG THÔÛ – KIEÅM TRA THÔÛ NEÁU KHOÂNG THÔÛ: THOÅI HÔI QUA B: Breathing MIEÄNG 02 LAÀN (Loàng ngöïc naâng leân) *Thoåi 10-12 Coù maïch laàn/phuùt. NEÁU KHOÂNG ÑAÙP ÖÙNG: KIEÅM TRA *Kieåm tra MAÏCH CAÛNH TRONG 10 GIAÂY maïch moãi 02 phuùt. Khoâng maïch CHU KYØ 30 XOA BOÙP TIM VAØ 02 THOÅI (Cho ñeán khi coù maùy khöû rung hoaëc BN cöû ñoäng) C: Compression XOA BOÙP TIM 100LAÀN/PHUÙT LIEÂN TUÏC D; Defibrillation COÙ MAÙY KHÖÛ RUNG KHÖÛ RUNG PHAÙC ÑOÀ HOÀI SINH CÔ BAÛN ÔÛ NGÖÔØI LÔÙN (BLS) 6
II.2. Caùc böôùc thöïc hieän BLS (BLS sequence) : 2.1. Baûo ñaûm an toaøn cho ngöôøi hoài söùc vaø naïn nhaân (ñieän giaät, ñaùm chaùy, ngaït nöôùc) . 2.2. Kieåm tra söï ñaùp öùng cuûa naïn nhaân: laéc nheï vai vaø hoûi naïn nhaân (noùi lôùn): “Anh (Chò) sao roài ? “ “ Are you all right ?”. LAY GOÏI @. Neáu ñaùp öùng + Nhöng caàn hoã trôï y teá, goïi dieän thoaïi caáp cöùu. + Quay laïi naïn nhaân ngay vaø thöôøng xuyeân ñaùnh giaù laïi söï ñaùp öùng. @ Neáu khoâng ñaùp öùng: + Goïi ngöôøi giuùp ñôõ: goïi ÑT caáp cöùu vaø tieán haønh CPR; neáu coù ngöôøi thöù 02: moät ngöôøi goïi ÑT caáp cöùu, 01 ngöôøi tieán haønh caùc böôùc CPR. 7
GOÏI GIUÙP ÑÔÕ 2.3. Môû thoâng ñöôøng thôû vaø kieåm tra naïn nhaân thôû: Ñaët BN tö theá naèm ngöûa: @ Môû thoâng ñöôøng thôû: NAÂNG CAÈM VAØ NGÖÛA ÑAÀU NHEÏ. Neáu nghi ngôø chaán thöông coät soáng coå (coù chaán thöông soï-maët): chæ naâng caèm; neáu vaãn khoâng hieäu quaû→ naâng caèm vaø ngöûa ñaàu vì thoâng khí hieäu quaû laø vaán ñeà quan troïng. Haïn cheá cöû ñoäng coät soáng coå baèng tay thay vì baèng duïng cuï vì duïng cuï baát ñoäng laøm ñöôøng thôû khoù thoâng; tuy nhieân duïng cuï caàn thieát khi vaän chuyeån naïn nhaân. 8
NAÂNG CAÈM NGÖÛA ÑAÀU @. KIEÅM TRA NAÏN NHAÂN THÔÛ (KHOÂNG QUAÙ 10 GIAÂY): giöõ ñöôøng thôû môû (naâng caèm ngöûa ñaàu): + Quan saùt cöû ñoäng cuûa loàng ngöïc. + Laéng nghe tieáng thôû cuûa naïn nhaân vaø caûm nhaän hôi thôû vaøo maù. 9
KIEÅM TRA THÔÛ 2.4. Neáu naïn nhaân thôû bình thöôøng: ñaët naïn nhaân ôû tö theá hoài phuïc (recovery position), goïi xe cöùu thöông vaø thöôøng xuyeân kieåm tra thôû. Tö theá hoài phuïc söû duïng cho BN khoâng ñaùp öùng vôùi lay goïi nhöng thôû bình thöôøng vaø tuaàn hoaøn bình thöôøng. Tö theá naøy ñeå duy trì ñöôøng thôû thoâng thoaùng vaø giaûm nguy cô taéc ngheõn ñöôøng thôû vaø nguy cô hít. 10
TÖ THEÁ HOÀI PHUÏC (Recovery position) 11
Neáu ngöôøi caáp cöùu khoâng chuyeân moân (lay rescuer) vaø khoâng töï tin laém khi phaùt hieän thôû bình thöôøng; hoaëc ngöôøi chuyeân moân maø phaùt hieän thôû khoâng bình thöôøng trong 10 giaây → haø hôi thoåi ngaït 02 laàn. Neáu ngöôøi caáp cöùu khoâng chuyeân moân vaø khoâng muoán thoåi ngaït (sôï beänh lao, SARS…) → tieán haønh xoa boùp tim ngay (100 laàn/phuùt). @ Hoå trôï thoâng khí (khi khoâng coù duïng cuï thoâng khí vaø coù duïng cuï): Thoåi 02 laàn (moãi laàn trong 01giaây) ñuû cho loàng ngöïc naâng leân. Khuyeán caùo naøy aùp duïng cho taát caû caùc phöông thöùc thoâng khí (mieäng-mieäng, vôùi boùng –maët naï , hoaëc coù duïng cuï thoâng khí cao caáp), coù hay khoâng coù Oxy. Trong luùc CPR, muïc tieâu cuûa thoâng khí laø duy trì söï oxy hoaù maùu ñaày ñuû, nhöng theå tích khí löu thoâng (Vt), nhòp thoâng khí vaø noàng ñoä Oxy thôû vaøo ñeå ñaït muïc tieâu naøy khoâng bieát. →Khuyeán caùo sau: (1) Trong vaøi phuùt ñaàu sau ngöng tim do rung thaát, thoâng khí khoâng quan troïng baèng xoa boùp tim vì noàng ñoä Oxy trong maùu coøn cao, vaø söï cung caáp Oxy cho naõo vaø cô tim phuï thuoäc chuû yeáu vaøo bieän phaùp xoa boùp tim → PHAÛI BAÛO ÑAÛM XOA BOÙP TIM HIEÄU QUAÛ VAØ HAÏN CHEÁ NGÖØNG NHAÁN TIM. (2) Caû hai thoâng khí vaø xoa boùp tim quan troïng cho BN ngöøng tim keùo daøi (luùc ñoù Oxy maùu ñöôïc söû dung), do ngaït, cheát ñuoái coù ngöøng tim. (3) Trong luùc CPR löu löôïng maùu ñeán phoåi giaûm, vì theá tæ leä thoâng khí töôùi maùu coù theå duy trì vôùi Vt vaø nhòp thoâng khí thaáp hôn bình thöôøng. Khoâng caàn thieát thoâng khí quaù möùc vaø coù theå baát lôïi do taêng aùp löïc trong loàng ngöïc laøm giaûm löôïng maùu veà tim vaø giaûm cung löôïng tim. (4) Traùnh thoâng khí quaù nhieàu vaø quaù maïnh coù theå gaây tröôùng daï daøy. (gaây traøo ngöôïc vaø hít, cô hoaønh naâng cao). Töø ñoù, khuyeán caùo cho thoâng khí nhö sau: (3) Moãi laàn thoåi trong 01 giaây ñuû ñeå cho loàng ngöïc naâng leân (thöôøng loàng ngöïc naâng leân vôùi Vt = 500-600mL). (4) Traùnh thoåi maïnh vaø nhanh. Tæ leä xoa boùp tim: thoåi ngaït laø 30:2 (ngöôøi lôùn), 15:2 (treû em), sô sinh 3:1. (3) Khi coù saün duïng cuï ñöôøng thôû (NKQ, Combitube, LMA), thoâng khí vôùi nhòp 8-10 laàn/p; xoa boùp tim 100 laàn/p. KHOÂNG CAÀN SÖÏ ÑOÀNG BOÄ GIÖÕA THOÂNG KHÍ VAØ XOA BOÙP TIM. 12
LIEÂN TUÏC THOÅI VAØ XOA BOÙP TIM VÔÙI TÆ LEÄ 30:2 CHO ÑEÁN KHI MAÙY SOÁC ÑIEÄN ÑEÁN. Neáu thoåi maø loàng ngöïc khoâng taêng: + Kieåm tra naâng caèm ngöõa ñaàu toát chöa. + Laáy vaät laï taéc ngheõn (duøng tay laáy chæ khi thaáy vaät taéc ngheõn raén ). Phöông phaùp xoa boùp tim cuõng goùp phaàn giaûi quyeát taéc ngheõn. CHUAÅN BÒ HAØ HÔI THOÅI NGAÏT 13
THOÅI NGAÏT MIEÄNG-MIEÄNG 14
XOA BOÙP TIM NGOAØI LOÀNG NGÖÏC 15
XOA BOÙP TIM NGOAØI LOÀNG NGÖÏC 16
XOA BOÙP TIM NGOAØI LOÀNG NGÖÏC 17
CHÆ NGÖØNG HOÀI SÖÙC ÑEÅ KIEÅM TRA NAÏN NHAÂN KHI NAÏN NHAÂN THÔÛ BÌNH THÖÔØNG Neáu chæ 01 ngöôøi caáp cöùu, maø khoâng muoán thoåi ngaït (nghi naïn nhaân bò lao, SARS…) : xoa boùp tim 100 laàn/phuùt. Neáu coù 02 ngöôøi caáp cöùu thay phieân nhau moãi 02 phuùt ñeå traùnh meät moûi. CAÙC PHÖÔNG THÖÙC THOÂNG KHÍ: 1. Thoåi mieäng qua mieäng (Mouth-to-Mouth Rescue Breathing) 2. Thoåi mieäng qua muõi. (Mouth-to-Nose Ventilation). 3. Thoâng khí vôùi boùng vaø maët naï (Ventilation With Bag and Mask) * Boùng cho ngöôøi lôùn 1lít hoaëc 02 lít. * Mask phaûi trong ñeå coù theå quan saùt söï traøo ngöôïc. * Boùp boùng 02 laàn vaø xoa boùp tim 30 laàn (moät chu kì). * Gaây tröôùng hôi daï daøy neáu boùp boùng quaù möùc. 4. Thoâng khí vôùi duïng cuï thoâng khí cao caáp (NKQ, LMA, Combitube) a. Maët naï thanh quaûn : LMA (Laryngeal mask airway) MAËT NAÏ THANH QUAÛN 18
b. OÁng thôû phoái hôïp thöïc quaûn-khí quaûn (Esophageal-tracheal Combitube) : (OÁNG THÔÛ PHOÁI HÔÏP THÖÏC QUAÛN-KHÍ QUAÛN) ESOPHAGEAL-TRACHEAL COMBITUBE 19
BOÙNG CHEØN ÔÛ HAÀU HOÏNG BOÙNG CHEØN ÔÛ THÖÏC QUAÛN OÁNG THÔÛ PHOÁI HÔÏP KHÍ QUAÛN-THÖÏC QUAÛN 20