Một số vấn đề về ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và học tập các môn Lý luận Chính trị ở các trường đại học, cao đẳng hiện nay

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 27 (52) - Thaùng 4/2017<br /> <br /> <br /> <br /> Một số vấn đề về ứng dụng công nghệ thông tin trong<br /> giảng dạy và học tập các môn Lý luận Chính trị ở các<br /> trường đại học, cao đẳng hiện nay<br /> <br /> Applying information technology in teaching and learning Political Theory courses<br /> at higher institutions<br /> <br /> ThS. Phan Quốc Huy<br /> Trường Đại học Vinh<br /> <br /> Phan Quoc Huy, M.A.<br /> Vinh University<br /> <br /> <br /> Tóm tắt<br /> Ứng dụng Công nghệ thông tin (CNTT) vào dạy học các môn Lý luận Chính trị (LLCT) ở các trường<br /> đại học, cao đẳng là một xu hướng tất yếu nhằm hiện đại hóa quá trình dạy và học; làm thay đổi cách<br /> dạy và cách học; giúp người học tham gia học tập một cách chủ động, tích cực và sáng tạo, tăng cường<br /> tính trực quan, góp phần nâng cao chất lượng lĩnh hội và nắm vững kiến thức theo yêu cầu của từng<br /> môn học. Muốn nâng cao chất lượng dạy học các môn LLCT, cùng với đổi mới phương pháp cần phát<br /> huy có hiệu quả vai trò của CNTT. Ứng dụng và phát huy vai trò của CNTT vào giảng dạy và học tập<br /> các môn LLCT là vấn đề có ý nghĩa to lớn cả về lý luận và thực tiễn.<br /> Từ khóa: ứng dụng CNTT vào dạy học.<br /> Abstract<br /> The application of IT in teaching the subjects of political theory at universities and colleges in Vietnam<br /> is an inevitable trend to modernize teaching and learning process generally, to change the ways of<br /> teaching and learning efficiently, to help learners to participate in their own learning more actively,<br /> positively, creatively, and to enhance visual effects. These objectives are defined with a purpose of<br /> improving the learners’ understanding quality and mastering the subjects’ required knowledge. In order<br /> to improve the quality of teaching political subjects, along with innovative methods, it is essential to<br /> promote the role of IT effectively, which is of great significance in both theory and practice.<br /> Keywords: apply IT to teaching.<br /> <br /> <br /> <br /> Thời đại ngày nay, sự phát triển mạnh chính trị (LLCT) ở các trường đại học, cao<br /> mẽ của khoa học - công nghệ nói chung và đẳng là một xu hướng tất yếu nhằm hiện<br /> công nghệ thông tin (CNTT) nói riêng đã đại hóa quá trình dạy và học; làm thay đổi<br /> tác động sâu sắc đến sự phát triển của tất cả cách dạy và cách học; giúp người học tham<br /> các lĩnh vực đời sống xã hội. Việc ứng gia học tập một cách chủ động, tích cực và<br /> dụng CNTT vào dạy học các môn lý luận sáng tạo, tăng cường tính trực quan, góp<br /> <br /> 109<br /> M T SỐ VẤN ĐỀ VỀ ỨNG DỤNG CÔNG NGH THÔNG TIN TRONG GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP…<br /> <br /> <br /> phần nâng cao chất lượng lĩnh hội và nắm CNTT thì việc giảng dạy các môn lý luận<br /> vững kiến thức theo yêu cầu của từng môn chính trị LLCT ở bậc đại học chủ yếu theo<br /> học. Muốn nâng cao chất lượng dạy học phương pháp dạy học truyền thống<br /> các môn LLCT, cùng với đổi mới phương (PPDHTT) “thầy đọc, trò ghi” một cách<br /> pháp cần phát huy có hiệu quả vai trò của thụ động, chưa thực sự gây hứng thú và<br /> CNTT. Ứng dụng và phát huy vai trò của phát huy tính tích cực, chủ động của người<br /> CNTT vào giảng dạy và học tập các môn học. Hiện nay, trong phương thức đào tạo<br /> LLCT là vấn đề có ý nghĩa to lớn cả về lý theo tín chỉ với vị trí trung tâm đã được<br /> luận và thực tiễn. Ở phạm vi bài viết này hoán đổi từ “thầy” sang “trò”, lấy “tự học<br /> tác giả tập trung làm rõ vấn đề “Một số vấn làm cốt” thì vấn đề đặt ra là phải làm sao<br /> để về ứng dụng CNTT trong giảng dạy và phát huy được tính tích cực, chủ động của<br /> học tập các môn LLCT ở các trường đại người học. Hơn nữa, trong xu thế đổi mới<br /> học, cao đẳng hiện nay”. căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo hiện<br /> 1. Vai trò của công nghệ thông tin nay cùng với đổi mới về chương trình, nội<br /> trong giảng dạy và học tập các môn dung, giáo trình… thì vấn đề đổi mới<br /> Lý luận Chính trị phương pháp giảng dạy là vấn đề hết sức<br /> Công nghệ thông tin là tập hợp các quan trọng đang đặt ra cho đội ngũ giảng<br /> phương pháp khoa học, các phương tiện và viên trong quá trình giảng dạy, nhất là<br /> công cụ kỹ thuật hiện đại chủ yếu là kỹ giảng dạy các môn LLCT vốn “trừu<br /> thuật máy tính và viễn thông nhằm tổ chức tượng”, “khô khan”. Phương pháp dạy học<br /> khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn tích cực (PPDHTC) được hiểu là cách thức<br /> tài nguyên thông tin rất phong phú và tiềm mà cả người dạy và người học tiến hành<br /> năng trong mọi lĩnh vực hoạt động của con theo một quy trình, kế hoạch, kịch bản nhất<br /> người và xã hội. Công nghệ thông tin hiện định nhằm phát huy tính tích cực, chủ động<br /> nay đang được ứng dụng rộng rãi trong của người học trong quá trình nhận thức.<br /> mọi lĩnh vực, góp phần làm thay đổi cơ cấu Để có thể áp dụng một cách hiệu quả<br /> xã hội, phong cách sống, học tập và làm phương pháp này đòi hỏi giảng viên phải<br /> việc của con người. Đáng chú ý, CNTT luôn biết khai thác và sử dụng các trang<br /> đang được ứng dụng sâu rộng trong lĩnh thiết bị hiện đại làm “công cụ hỗ trợ” đắc<br /> vực giáo dục, nhất là trong hệ thống các lực cho quá trình dạy học. Còn người học<br /> trường đại học, cao đẳng và được xem như với tư cách là “diễn viên chính” giữ vai trò<br /> là “công nghệ dạy học”. Trong nền giáo trung tâm trong quá trình dạy học phải tích<br /> dục mới, không chỉ đòi hỏi người học phải cực, chủ động, sáng tạo, biết phối hợp chặt<br /> có vốn kiến thức vững chắc mà còn phải có chẽ với giảng viên trong quá trình lĩnh hội<br /> năng lực tìm kiếm và và tạo ra nguồn kiến tri thức thông qua các phương tiện dạy học<br /> thức mới. Vì vậy, người dạy phải làm tốt hiện đại. Từ đó có thể khẳng định rằng<br /> vai trò của mình là một người hướng dẫn, CNTT là công cụ không thể thiếu trong<br /> gợi mở cho người học tự tìm kiếm tri thức quá trình dạy học hiện đại.<br /> mới cho bản thân, qua đó phát triển tư duy Ở nước ta, trong những năm gần đây,<br /> độc lập, sáng tạo của họ. Có thể nói rằng, việc áp dụng PPDHTC với sự hỗ trợ của<br /> thời đại ngày nay, vận dụng CNTT trong CNTT đã được quan tâm nghiên cứu và<br /> giáo dục là một xu thế tất yếu. triển khai thực hiện ở hầu hết các trường<br /> Trước đây, khi chưa có sự hỗ trợ của đại học trên toàn quốc. Trong bối cảnh<br /> <br /> <br /> 110<br />  PHAN QUỐC HUY<br /> <br /> <br /> chung đó, việc ứng dụng CNTT vào giảng chọn phông chữ, màu sắc, độ tương phản…<br /> dạy LLCT theo học chế tín chỉ ở các và tình trạng lạm dụng hiệu ứng phần mềm<br /> trường đại học thời gian qua đã đạt được theo ý chí chủ quan còn khá phổ biến), mà<br /> những kết quả cơ bản, đánh dấu bước chưa tập trung đi sâu khai thác đầy đủ<br /> chuyển biến mới về nhận thức tư duy của những tiện ích của CNTT với tư cách là<br /> đội ngũ cán bộ, giảng viên từ chỗ sử dụng nhân tố “đột phá” mạnh mẽ trong<br /> phương pháp “truyền thống” là chủ yếu PPDHTC. Do đó, việc ứng dụng CNTT với<br /> chuyển sang PPDHTC với sự trợ giúp của đầy đủ ý nghĩa của nó, sẽ làm cho quá trình<br /> CNTT vào nghiên cứu và giảng dạy nhằm dạy và học hiệu quả hơn. Tuy nhiên, phải<br /> không ngừng nâng cao chất lượng giáo xác định rõ CNTT chỉ là công cụ hỗ trợ<br /> dục, đào tạo thực hiện có hiệu quả mục cho quá trình dạy học để nâng cao chất<br /> tiêu, yêu cầu đào tạo của từng trường. Hiện lượng và hiệu quả giảng dạy của giảng viên<br /> nay, hầu hết giảng viên giảng dạy LLCT chứ bản thân nó không phải là phương<br /> trong các trường đại học đều có thể sử pháp cho nên nếu lạm dụng nó, sử dụng nó<br /> dụng laptop, máy vi tính để khai thác các không đúng mục đích, đúng lúc, đúng chỗ<br /> nguồn tư liệu phục vụ cho công tác nghiên thì sẽ gây ra phản tác dụng.<br /> cứu, biên soạn các chuyên đề bài giảng. 2. Một số nguyên tắc cần tuân thủ<br /> Một số giảng viên có khả năng sử dụng khá khi sử dụng CNTT trong giảng dạy và<br /> thành thạo phần mềm cơ bản để tra cứu, học tập các môn LLCT<br /> nâng cao kiến thức chuyên môn, hỗ trợ Đề ứng dụng CNTT vào giảng dạy và<br /> soạn giảng, làm đề thi, kiểm tra và đánh giá học tập các môn LLCT có hiệu quả cần<br /> kết quả học tập của sinh viên một cách tự tuân thủ những nguyên tắc sau:<br /> giác và hiệu quả. Thứ nhất, tuân thủ quy định của Bộ<br /> Tuy nhiên, những kết quả đã đạt được Giáo dục - Đào tạo về nội dung, chương<br /> về ứng dụng CNTT trong giảng dạy LLCT trình môn học.<br /> ở các trường đại học vẫn còn khiêm tốn, Việc áp dụng CNTT vào giảng dạy và<br /> những khó khăn, vướng mắc và những học tập các môn LLCT phải đảm bảo đầy<br /> thách thức vẫn còn ở phía trước bởi những đủ nội dung cơ bản của bài học. Không tự<br /> vấn đề nảy sinh từ thực tiễn. Hiện nay, ý cắt bỏ hay thêm vào những nội dung<br /> phương pháp dạy học “truyền thống” chưa ngoài quy định. Vì đặc thù của các môn<br /> được xoá bỏ triệt để, vẫn còn tồn tại như LLCT là những môn học trang bị cho<br /> một lối mòn, thói quen khó thay đổi. Trình người học những hiểu biết cơ bản về chủ<br /> độ, kỹ năng hiểu biết CNTT, sử dụng máy nghĩa Mác-Lênin; Tư tưởng Hồ Chí Minh;<br /> tính của đội ngũ giảng viên không đồng Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản<br /> đều, còn rất khái lược, giản đơn, hoặc chưa Việt Nam, chính sách pháp luật của Nhà<br /> thật thông thạo. Kỹ năng về CNTT của một nước, từ đó giáo dục thế giới quan, phương<br /> số giảng viên còn hạn chế trong sử dụng pháp luận, định hướng tư tưởng và niềm tin<br /> các thao tác cơ bản, dẫn đến sự né tránh. của sinh viên vào con đường đi lên chủ<br /> Việc ứng dụng CNTT còn đơn điệu, thiết nghĩa xã hội và sự lãnh đạo đúng đắn của<br /> kế soạn giảng các slide còn rối, thiếu hợp Đảng Cộng sản Việt Nam đối với đất nước<br /> lý (quá nhiều chữ, hình ảnh chưa tiêu biểu hiện nay.<br /> phản ánh sát với nội dung bài giảng và Thứ hai, quán triệt và thực hiện tốt<br /> mang tính giáo dục thuyết phục cao, lựa nguyên tắc “gắn lý luận với thực tiễn”. Khi<br /> <br /> <br /> 111<br /> M T SỐ VẤN ĐỀ VỀ ỨNG DỤNG CÔNG NGH THÔNG TIN TRONG GIẢNG DẠY VÀ HỌC TẬP…<br /> <br /> <br /> đã có kiến thức đủ rộng, giảng viên cần radio, băng đĩa hình… Những phương tiện<br /> phải đầu tư chiều sâu cho các môn học đó nhằm bổ sung và làm phong phú thêm<br /> chuyên ngành của mình giảng dạy. Giảng cho những nội dung của bài giảng; thay đổi<br /> dạy các môn LLCT nhất thiết phải liên hệ cách học và phương pháp học, tạo sự hứng<br /> với thực tiễn, gắn liền lý luận với thực tiễn. thú, kích thích tìm tòi, đi sâu nghiên cứu<br /> Trong giảng dạy LLCT việc lấy ví dụ minh của sinh viên. Sử dụng các phương tiện kỹ<br /> họa hoặc chứng minh bằng thực tiễn sinh thuật hiện đại nhằm thay đổi phương pháp<br /> động quan trọng hơn rất nhiều so với chỉ dạy chay, học chay; giúp sinh viên tiếp cận<br /> giảng giải lý thuyết đơn thuần, vì đó vốn là được khoa học kỹ thuật, gợi mở cho sinh<br /> những kích thước rất cô đọng và được khái viên gắn lý luận với thực tiễn, gắn học với<br /> quát từ thực tiễn. Chính vì vậy, muốn cho hành. Hiện nay, sử dụng thành thạo vi tính<br /> bài giảng sinh động giàu sức thuyết phục, là một trong những phương tiện hỗ trợ đắc<br /> giảng viên cần phải liên hệ với thực tiễn lực, có hiệu quả cho việc đổi mới phương<br /> của thế giới, của đất nước, của ngành nghề, pháp giảng dạy của giảng viên. Máy vi tính<br /> của đơn vị. Việc liên hệ này tùy thuộc vào giúp cho giảng viên soạn bài giảng<br /> khả năng của mỗi giảng viên, có thể giảng Powerpoint, giới thiệu giáo trình, tài liệu<br /> viên tự liên hệ trong bài giảng và chỉ cho tham khảo, hình ảnh hay thước phim minh<br /> sinh viên thấy rõ điều đó được thể hiện hoạ… Tuy nhiên, cũng phải chú ý tránh<br /> trong thực tế cuộc sống. Giảng viên có thể lạm dụng máy vi tính, phương tiện dạy học<br /> gợi mở, đàm thoại với sinh viên, dẫn ra hiện đại trong giảng dạy, coi đó như sự đổi<br /> những thực tiễn của đất nước, nhà trường mới phương pháp dạy học. CNTT có rất<br /> và từ đó khái quát làm sáng tỏ về mặt lý nhiều tiện ích, lợi thế đối với PPDHTC của<br /> luận. Một trong những nguyên nhân dẫn nền giáo dục hiện đại, do đó ứng dụng<br /> đến kết quả đào tạo chưa cao là do phương CNTT trong giảng dạy là rất cần thiết,<br /> pháp giảng dạy của giảng viên chưa chú nhưng không được tuyệt đối hóa và lạm<br /> trọng liên hệ với thực tiễn kinh tế - xã hội dụng nó.<br /> xung quanh. Các môn LLCT có mặt trong Thứ tư, đảm bảo tính khoa học và tính<br /> tất cả các lĩnh vực của cuộc sống xã hội từ sư phạm<br /> vấn đề nhỏ nhặt nhất trong sinh hoạt đời Vận dụng CNTT trong dạy học các<br /> thường đến những vấn đề trọng đại của đất môn LLCT phải đảm bảo tính khoa học và<br /> nước. Vì thế, một trong những vấn đề đổi tính sư phạm. Nói đến tính khoa học là nói<br /> mới giảng dạy LLCT nhất thiết phải chú đến tính đúng đắn, chính xác và sáng tạo.<br /> trọng liên hệ với thực tiễn mới nâng cao Trong giảng dạy các môn LLCT, tính khoa<br /> được chất lượng, hiệu quả đào tạo. học là yếu tố hết sức quan trọng để khẳng<br /> Thứ ba, đảm bảo sử dụng thành thạo định những gì giáo viên truyền đạt là có<br /> các phương tiện, kỹ thuật dạy học hiện đại, tính kế thừa và đã được kiểm nghiệm. Khi<br /> khai thác tối đa tính ưu việt của CNTT để vận dụng CNTT trong dạy học không nên<br /> hỗ trợ cho quá trình dạy học. Một trong quá lạm dụng, đưa vào bài giảng quá nhiều<br /> những yêu cầu cấp thiết hiện nay đối với các hình ảnh, sơ đồ, video… làm cho<br /> giảng viên LLCT là phải sử dụng các người học bị phân tán chú ý, chẳng những<br /> phương tiện kỹ thuật trong nghiên cứu và không cung cấp được nhiều kiến thức,<br /> giảng dạy. Các phương tiện đó bao gồm: thông tin mới mà còn gây ức chế cho họ.<br /> máy vi tính, máy ghi âm, projector, video, Vì thế, CNTT không phải là tối ưu thay thế<br /> <br /> <br /> 112<br />  PHAN QUỐC HUY<br /> <br /> <br /> các phương pháp dạy học khác, nó chỉ là Giảng dạy các môn: Những nguyên lý<br /> phương tiện hỗ trợ góp phần vào sự thành cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin; Tư tưởng<br /> công của quá trình này. Cần phải kết hợp Hồ Chí Minh; Đường lối cách mạng của<br /> CNNT với các phương pháp dạy học như: Đảng Cộng sản Việt Nam... cần khai thác<br /> đàm thoại, nêu vấn đề, thuyết trình… nhằm những thông tin đa chiều, những hình ảnh<br /> phát huy sự bổ trợ qua lại giữa chúng. sống động và các nguồn tư liệu phong phú<br /> Để giảng dạy tốt các môn LLCT cần trên mạng Internet để bổ sung vào bài<br /> phải tuân thủ nguyên tắc đảm bảo tính sư giảng làm tăng tính sinh động, hấp dẫn và<br /> phạm. Tính sư phạm là một nguyên tắc tăng sức thuyết phục đối với người học.<br /> xuất phát từ cái tâm, cái tài của người thầy Tuy nhiên, giảng viên phải biết chọn lọc,<br /> là điều kiện hết sức quan trọng để đảm bảo lựa chọn những thông tin chính xác để đảm<br /> sự tương tác giữa thầy và trò trong quá bảo có những nguồn kiến thức, sản phẩm<br /> trình dạy học. Dù áp dụng những phương trí tuệ có chất lượng.<br /> tiện hỗ trợ hiện đại nhưng tác phong sư Sự tiến bộ của khoa học và công nghệ<br /> phạm, giọng nói, cử chỉ, điệu bộ, sự chuẩn đã đưa con người tiến một bước dài trong<br /> mực của người thầy có tác động rất lớn đến lịch sử. Đặc biệt, CNTT được vận dụng<br /> sự tiếp nhận tri thức của người học. Chúng linh hoạt trong các lĩnh vực của xã hội, đã<br /> ta nói tới đổi mới phương pháp giảng dạy làm thay đổi nhanh chóng diện mạo xã hội<br /> là việc lấy người học làm trung tâm, loài người. Vai trò và tác dụng to lớn của<br /> chuyển từ một phía sang sự tương tác đa CNTT không chỉ trong lĩnh vực khoa học<br /> chiều thì việc vận dụng tốt các phương tiện cơ bản mà nó đã được áp dụng tối ưu trong<br /> CNTT vào quá trình dạy học là làm tăng sự lĩnh vực giáo dục và đào tạo, nhất là giáo<br /> linh hoạt và tiếp cận tốt hơn đối với người dục đại học. Hiện nay, giảng dạy và học<br /> học chứ không phải là chuyển từ “đọc- tập các môn LLCT ở các trường đại học,<br /> chép” sang “nhìn-chép. cao đẳng được chú trọng và bắt buộc,<br /> Khi CNTT được áp dụng trong dạy nhưng do đặc thù về môn học nên quá trình<br /> học các môn LLCT, người học đễ dàng tiếp dạy học chưa thực sự gây chú ý và cảm<br /> cận kiến thức một cách nhanh chóng và đa hứng cho người học. Chính vì vậy, việc<br /> dạng từ nhiều nguồn khác nhau và góc độ ứng dụng CNTT vào giảng dạy các môn<br /> tin cậy cũng khác nhau. Thầy và trò không LLCT nhằm nâng cao tính tích cực, chủ<br /> còn phải hoàn toàn phụ thuộc nhiều vào động học tập của sinh viên, nâng cao chất<br /> sách giáo khoa, giáo trình hay tài liệu tham lượng môn học là một hoạt động thiết thực<br /> khảo trong thư viện với số lượng hạn chế. và hiệu quả trong nền giáo dục hiện đại.<br /> Với sự ra đời của mạng Internet, nguồn tài TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> nguyên kiến thức về hầu hết các môn học 1. Vũ Đình Bảy, Nguyễn Văn Quang (2013),<br /> đều có thể tiếp cận được bất cứ nơi đâu, bất “Định hướng ứng dụng CNTT trong dạy học<br /> các môn LLCT”, Tạp chí Thiết bị giáo dục, số<br /> cứ thời gian nào trong ngày. Ngoài ra,<br /> 97, tr53-56.<br /> CNTT còn được ứng dụng để trao đổi 2. Vũ Ngọc Hoàng (2015), “Công nghệ thông tin<br /> nguồn tin tức kịp thời, phù hợp với xu thế và đổi mới, phát triển giáo dục”, Báo Dân trí,<br /> toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế hiện nay. cập nhật ngày 23/01/2015.<br /> <br /> Ngày nhận bài: 26/9/2016 Biên tập xong: 15/4/2017 Duyệt đăng: 20/4/2017<br /> <br /> <br /> <br /> 113<br />