Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong tác phẩm Chinh phụ ngâm khúc

Chia sẻ: Thiên Lăng Sở | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

31
lượt xem 4
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Bài viết mô tả khung cảnh để thể hiện cảm xúc là một trong những kỹ thuật sáng tác được nhiều Nhà văn thời Trung cổ sử dụng. Trong Chinh phụ ngâm khúc của Đặng Trần Côn, kỹ thuật này có một số điểm khác biệt. Ông đã đưa ra sự đối lập giữa cảnh và cảm nhằm làm nổi bật tâm trạng nhân vật cũng như trình bày suy nghĩ, tình cảm của mình. Mời các bạn cùng tham khảo!

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghệ thuật tả cảnh ngụ tình trong tác phẩm Chinh phụ ngâm khúc

NGH THUT T CNH NGÖ TNH TRONG TC PHM CHINH PHÖ NGM KHÓC Ngæ Thà Ph÷ñng Tr÷íng ¤i håc T¥y Bc 1 °t v§n · º biºu ¤t t÷ t÷ðng, t¼nh c£m trong v«n ch÷ìng, nh v«n th÷íng sû döng nhi·u thõ ph¡p ngh» thuªt. Trong sè â, t£ c£nh ngö t¼nh (hay cán gåi l m÷ñn c£nh t£ t¼nh) l mët trong nhúng thõ ph¡p quen thuëc v ti¶u biºu. Khi t£ c£nh, nhi·u khi nh v«n khæng nh¬m v o vi»c h÷îng ng÷íi åc c£m nhªn c¡i µp cõa c£nh m ½ch cuèi còng muèn ¤t ÷ñc ch½nh l t¼nh. C£nh ch¿ l c¡i phæng, c¡i n·n cho t¼nh biºu ¤t. Sü tê chùc °c bi»t mèi quan h» giúa t¼nh v c£nh t¤o n¶n þ ngh¾a lîn ngo i líi, h¼nh th nh t½nh h¼nh t÷ñng mîi thº hi»n qua c¡c h¼nh £nh â, m méi h¼nh £nh ·u âng vai trá kh¶u gñi nhúng gi¡ trà lîn hìn nâ, bao tròm l¶n nâ. Ch¿ x²t ri¶ng n·n v«n håc trung ¤i Vi»t Nam, ngh» thuªt t£ c£nh ngö t¼nh ÷ñc coi l mët trong nhúng thõ ph¡p ch½nh º bëc lë c£m xóc t¥m tr¤ng. Bði v¼ ð thíi k¼ n y c¡c nh thì, nh v«n th÷íng l§y thi¶n nhi¶n l m chu©n müc. Ngh» thuªt t£ c£nh ngö t¼nh ÷ñc sû döng ð r§t nhi·u t¡c ph©m. ¤i thi h o Nguy¹n Du khi s¡ng t¡c Truy»n Ki·u ¢ vi¸t: C£nh n o c£nh ch¯ng eo s¦u, Ng÷íi buçn, c£nh câ vui ¥u bao gií [2]. Líi thì tr¶n ÷ñc coi nh÷ tuy¶n ngæn ngh» thuªt chung cõa c¡c t¡c gia trung ¤i khi sû döng thõ ph¡p s¡ng t¤o ngh» thuªt t£ c£nh ngö t¼nh. L mët s¡ng t¡c ti¶u biºu trong n·n v«n håc trung ¤i Vi»t Nam, t¡c ph©m Chinh phö ng¥m cõa °ng Tr¦n Cæn, mët s¡ng t¡c b¬ng chú H¡n ra íi kho£ng n«m 1740, (ð ¥y chóng tæi sû döng v«n b£n d i 408 c¥u do o n Thà iºm ho°c Phan Huy ch dàch ¸n nay ch÷a rã) th¼ thõ ph¡p t£ c£nh ngö t¼nh n y câ sü tê chùc kh¡ °c bi»t. Sü tê chùc §y mang gi¡ trà ri¶ng, t¤o n¶n sùc læi cuèn, tr¡nh nh m ch¡n cho ng÷íi åc. 2 Nëi dung nghi¶n cùu Líi v«n khæng ch¿ thæng b¡o gi£n ìn mët sü vi»c x£y ra èi vîi nh¥n vªt, m cán t¡i hi»n mët c¡ch phùc t¤p quan h» chõ quan v kh¡ch quan trong sü ki»n â. Gièng nh÷ c¡c t¡c gia v«n håc kh¡c, líi v«n t£ c£nh ngö t¼nh công ÷ñc t¡c gi£ v dàch gi£ cuèn Chinh phö ng¥m sû döng º s¡ng t¡c. Tuy nhi¶n, thõ ph¡p §y ÷ñc döng cæng theo c¡ch ri¶ng cõa m¼nh, t¤o n¶n mët ÷íng i kh¡c l¤ m v¨n giú ÷ñc c¡i chung mang t½nh cê iºn. 2.1 C£nh t¼nh t÷ìng çng c£m xóc T£ c£nh l l m rã n²t hìn º ng÷íi nghe câ thº hiºu th§u ¡o, cán ngö t¼nh l gûi t¼nh trong c£nh. T¡c gia trung ¤i th÷íng chån c£nh t÷ìng çng c£m xóc vîi t¼nh º di¹n ¤t 1
t÷ t÷ðng t¼nh c£m. Trong Chinh phö ng¥m, c£nh t¼nh t÷ìng çng công ÷ñc t¡c gi£ sû döng nh÷ mët ph÷ìng ti»n ngh» thuªt ti¶u biºu r§t gièng v«n håc truy·n thèng. Chóng ta câ thº th§y i·u â ð o¤n tr½ch sau: Bâng d÷ìng º hoa v ng ch¯ng o¡i, Hoa º v ng v¼ t¤i bâng d÷ìng, Hoa v ng, hoa röng quanh t÷íng, Tr£i xem hoa röng ¶m s÷ìng m§y l¦n [1]. V¼ th¸, sau o¤n tr½ch n y, xu§t hi»n mët ch¥n dung h²o hon: Mët n«m mët nh¤t mòi son ph§n, Tr÷ñng phu cán thì th©n mi·n khìi [1]. °ng Tr¦n Cæn v³ n¶n mët bùc tranh cö thº m sü vªt trung t¥m l hoa. Ð lîp ngh¾a thù nh§t, hoa l thüc thº tü nhi¶n. Ð lîp ngh¾a hai, t¡c gi£ ¢ m÷ñn h¼nh £nh bæng hoa, t÷ñng tr÷ng cho v´ µp cõa ng÷íi phö nú, bæng hoa §y méi ng y mët óa t n, rçi cuèi còng v· vîi §t, k¸t thóc ki¸p hoa mäng manh cõa m¼nh º gi¢i b y t¥m tr¤ng ng÷íi chinh phö chí chçng mán mäi m ch ng th¼ i m¢i khæng trð v·, n ng vá vã mët m¼nh g°m nh§m néi buçn còng sc µp d¦n d¦n t n phai. Rã r ng, c£nh buçn, t¼nh ng÷íi buçn i æi vîi nhau nh÷ tri k¿, tri ¥m. Ð mët o¤n kh¡c: Tin th÷íng l¤i, ng÷íi khæng th§y l¤i, Gèc hoa t n ¢ tr£i r¶u xanh, R¶u xanh m§y lîp chung quanh, L¦n i mët b÷îc tr«m t¼nh ng©n ngì [1]. V¨n l¤i l hoa, hoa nð rçi hoa t n, ch¿ cán trì l¤i gèc c¥y ¢ möc, gií thíi gian l¤i tr£i ¦y r¶u xanh l¶n gèc hoa x÷a, xâa s¤ch d§u v¸t cõa c¡i µp trong qu¡ khù. Thù çng hç thíi gian n y khæng ch¿ tr£i mët lîp m ¢ d y l¶n th nh m§y lîp, t½ch tö tø th¡ng n y sang n«m kh¡c. Th¸ m , ng÷íi i v¨n bi»t t«m khæng d§u hi»u o n vi¶n. Sc µp cõa ng÷íi chinh phö khæng bi¸t chí, bi¸t ñi bao gií. C£nh nh÷ chia x´ vîi t¼nh, c£nh t¼nh t÷ìng ngë. Chi ti¸t n y câ iºm gièng vîi c£nh Kim Trång trð v· trong Truy»n Ki·u: Xªp xáa ²n li»ng l¦u khæng, Cä lan m°t §t, r¶u phong d§u gi y [2]. Nh÷ vªy, câ thº nâi r¬ng, t£ c£nh º ngö t¼nh, c£nh t¼nh çng c£m xóc l thõ ph¡p ngh» thuªt th÷íng th§y trong v«n håc v công khæng l ngo¤i l» vîi Chinh phö ng¥m khóc. 2.2 C£nh t¼nh èi lªp c£m xóc B¶n c¤nh thõ ph¡p t£ c£nh ngö t¼nh t÷ìng çng c£m xóc th÷íng th§y, trong t¡c ph©m cõa m¼nh, °ng Tr¦n Cæn cán t¤o ra thõ ph¡p t£ c£nh èi lªp vîi t¼nh. Khæng ìn gi£n l sü çng hi»n c£nh n o t¼nh §y nh÷ tr÷îc núa, c£nh v t¼nh èi lªp c£m xóc t¤o n¶n gi¡ trà ngh» thuªt ri¶ng, c£m xóc ÷ñc dçn n²n ¸n cao ë. Ta câ thº x²t mët v i o¤n tr½ch: C£nh chia li, ng÷íi chinh phö ti¹n chçng ra chi¸n tr÷íng: 2
Ngái ¦u c¦u, n÷îc trong nh÷ låc, ÷íng b¶n c¦u, cä måc cán non. ÷a ch ng láng d¬ng d°c buçn, Bë khæn ÷íng ngüa thu khæn ÷íng thuy·n. N÷îc câ ch£y m phi·n ch¯ng rûa. . . [1] C£nh phìi phîi, tr n tr· nhüa sèng, trong s¡ng væ ng¦n m láng ng÷íi nh÷ væ thùc h²o óa, n°ng n·, nh÷ l¤c v o mët cãi xa l¤. Thû so s¡nh vîi o¤n tr½ch Thóy Ki·u tø bi»t Thóc Sinh trong t¡c ph©m Truy»n Ki·u, ta câ mët o¤n tr½ch sau: Ng÷íi l¶n ngüa, k´ chia b o, Røng phong, thu ¢ nhuëm m u quan san. D°m hçng böi cuèn chinh an, Træng ng÷íi ¢ khu§t m§y ng n d¥u xanh. Ng÷íi v· chi¸c bâng n«m canh, K´ i muæn d°m mët m¼nh xa xæi, V¦ng tr«ng ai x´ l m æi, Nûa in gèi chi¸c nûa soi d°m tr÷íng [2]. Qua so s¡nh chóng ta th§y r¬ng, iºm gièng nhau cõa hai o¤n tr½ch l còng nâi v· c£nh chia li nh÷ng thi¶n nhi¶n trong o¤n tr½ch ð t¡c ph©m cõa Nguy¹n Du l t÷ìng çng vîi t¼nh trong láng, c£nh n o t¼nh §y. Cán ð trong c£nh ti¹n ÷a chçng ra chi¸n tr÷íng, láng ng÷íi chinh phö nh÷ câ b¢o nêi, buçn væ h¤n, th¸ m c£nh v¨n xanh t÷ìi, b¼nh y¶n. Sü xanh t÷ìi, b¼nh y¶n â gñi cho ng÷íi chinh phö c£m gi¡c khæng ÷ñc an õi, x´ chia m ch¿ ¦y o¤, day dùt th¶m cãi láng m thæi. °c bi»t, trong o¤n tr½ch vèn ÷ñc coi l ¿nh iºm cõa bi kàch, ng÷íi chinh phö nh¼n c£nh m láng nh÷ câ ai cùa, ai vá: L¡ m n lay ëng giâ xuy¶n, Bâng hoa theo bâng nguy»t l¶n tr÷îc r±m, Hoa d¢i nguy»t, nguy»t in mët t§m, Nguy»t lçng hoa, hoa thm tøng bæng. Nguy»t hoa, hoa nguy»t tròng tròng, Tr÷îc hoa d÷îi nguy»t, trong láng xi¸t au [1]. Rã r ng, ð ¥y c£nh v t¼nh ¢ èi lªp nhau rã r»t. C£nh ¢ b y ra mët cuëc ¡i ¥n thªt l m¶ li, m say. Hoa v nguy»t qu§n quþt, háa nhªp v o nhau l m mët. Ch½nh v¼ hoa câ nguy»t v ng÷ñc l¤i, nguy»t câ hoa n¶n chóng µp hìn, vi¶n m¢n, tr n ¦y sùc sèng, chóng bê trñ cho nhau, hé trñ cho nhau º còng in mët t§m, thm tøng bæng. Nhúng h¼nh £nh h¤nh phóc t÷ìi vui §y èi lªp ho n to n vîi cãi láng ang tan n¡t, h²o hon v¼ s¦u xa, c¡ch nhî cõa ng÷íi chinh phö. Tr÷îc c£nh lùa æi n y, con ng÷íi d÷íng nh÷ l´ loi, nhä b² hìn. C£nh t¡c ëng tîi t¼nh chù khæng ph£i t¼nh chi phèi c£nh nh÷ trong o¤n thì tr÷îc. Sû döng thõ ph¡p dòng c£nh èi lªp vîi t¼nh, t¡c gi£ ¢ n¶u bªt ÷ñc bi kàch cõa ng÷íi chinh phö ð giai o¤n ¿nh iºm. Ð mët o¤n thì kh¡c, °ng Tr¦n Cæn vi¸t ti¸p: Ch ng ch¯ng th§y chim uy¶n c¥y nëi. Công dªp d¼u ch¯ng vëi ph¥n tr÷ìng, L¤i xem chim y¸n tr¶n r÷íng, 3
B¤c ¦u khæng nï æi ÷íng chia nhau. K¼a lo i s¥u æi ¦u còng s¡nh, Nå lo i chim chp c¡nh còng bay. Tû sen l thùc cä c¥y, æi hoa còng nð æi c¥y còng li·n. y lo i vªt t¼nh duy¶n cán th¸, Sao ki¸p ng÷íi nï º §y ¥y [1]. Ð o¤n tr½ch tr¶n, biºu ¤t trong líi ch½nh l c£nh câ æi cõa t§t c£ c¡c sü vªt di¹n ra tr÷îc mt ng÷íi chinh phö. èi t÷ñng giao ti¸p ng¦m trong cuëc ëc tho¤i nëi t¥m n y ch½nh l ng÷íi chinh phu. T§t c£ c¡c h¼nh £nh l¦n l÷ñt gûi tîi ng÷íi chinh phu khæng ph£i v¼ º kº v· ch½nh nâ m dòng l m ph÷ìng ti»n º nâi ¸n t¼nh tr¤ng cõa m¼nh. Kho£ng c¡ch c£nh vui ¸n láng buçn ch¿ b¬ng gang t§c, nh÷ng åc xong, ta ch¿ th§y láng buçn m khæng cán th§y ¥u c£nh vui. Thõ ph¡p ngh» thuªt t£ c£nh ngö t¼nh èi lªp n y ÷ñc c¡c t¡c gi£ v«n håc hi»n ¤i sû döng nhi·u trong s¡ng t¡c. Nh thì çng qu¶ Nguy¹n B½nh khi cæ ìn ¢ vi¸t: Ng÷íi câ æi, ta r§t mët m¼nh, Phong tr¦n ¥u d¡m mt ai xanh, ¶m nay, gi«ng röng v· b¶n §y, G¡c trå cán nguy¶n giâ th§t t¼nh. (Mët m¼nh) Nh÷ vªy, thõ ph¡p t£ c£nh èi lªp c£m xóc vîi t¼nh ¢ t¤o ra nhúng gi¡ trà biºu ¤t ri¶ng, c£nh l m n·n cho t¼nh º t¼nh ¤t ¸n gi¡ trà biºu c£m cao hìn, l m t¼nh s¡ng rã hìn, ªm n²t hìn. 4
3 K¸t luªn º biºu ¤t t÷ t÷ðng t¼nh c£m cõa m¼nh, t¡c gi£ Chinh phö ng¥m khóc công gièng nh÷ c¡c nh v«n, nh thì ÷ìng thíi th÷íng dòng thõ ph¡p t£ c£nh ngö t¼nh t÷ìng çng nh÷ng công câ khi º l m bªt h¼nh £nh muèn chuyºn t£i, t¡c gi£ cán dòng tîi thõ ph¡p t£ c£nh èi lªp t¼nh. Thõ ph¡p ngh» thuªt n y công t¤o ra nhúng n²t °c tr÷ng v gi¡ trà biºu c£m ri¶ng. TI LIU THAM KHO [1] °ng Tr¦n Cæn, 2000. Chinh phö ng¥m, H¡n Næm hñp tuyºn. Nxb Thuªn Hâa, Hu¸. [2] Nguy¹n Du, 1997. Truy»n Ki·u. Nxb Têng hñp çng Th¡p, çng Th¡p. [3] Nguy¹n Lëc, 2002. V«n håc nûa cuèi th¸ k¿ XVIII ¸n ¦u th¸ k¿ XIX. Nxb Gi¡o döc, H Nëi. [4] Ph÷ìng Lüu, 2002. L½ luªn v«n håc. Nxb Gi¡o döc, H Nëi. ABSTRACT Art of describing scenery to show feeling in the work of Chinh phu ngam khuc Descdibing scenery to show feeling was one of the composing techniques used by many Middle Age Writers. In Chinh phu ngam khuc by Dang Tran Con, this technique had some differences. He gave a contradiction between scenery and feeling in order to highlight the character's mood as well as to present his thoughts and feelings. 5