i
LỜI NÓI ĐẦU
Để hoàn thành Chương trình đào tạo sau đại học của Trường Đại học Lâm
nghiệp Việt Nam, được sự đồng ý của Khoa Đào tạo sau đại học, Khoa Quản lý tài
nguyên rừng và Môi trường, tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu sự đa
dạng và giá trị bảo tồn của các loài bò sát (Reptilia) và ếch nhái (Amphibia) ở
Khu Bảo tồn thiên nhiên Kim Hỷ, tỉnh Bắc Kạn”.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn tới TS. Nguyễn Quảng Trường, Viện Sinh thái và
Tài nguyên Sinh Vật, người hướng dẫn khoa học và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho
tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn ThS Lưu
Quang Vinh, Khoa Quản lý tài nguyên rừng và Môi trường, Trường Đại học Lâm
nghiệp Việt Nam, đã hướng dẫn và giúp đỡ tôi thực hiện nghiên cứu thực địa, chỉnh
sửa bản thảo luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trong Khoa
Đào tạo Sau đại học, khoa Quản lý tài nguyên rừng và Môi trường Trường Đại học
Lâm nghiệp đã luôn động viên, giúp đỡ và chỉ dẫn nhiều ý kiến chuyên môn quan
trọng, giúp tôi nâng cao chất lượng luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban quản lý và cán bộ công nhân viên KBTTN
Kim Hỷ, tỉnh Bắc Kạn; lãnh đạo và người dân các xã của Khu BTTN đã giúp đỡ tôi
trong việc điều tra, nghiên cứu để hoàn thành luận văn này. Tôi vô cùng biết ơn sự
quan tâm, giúp đỡ, động viên của gia đình, người thân và bạn bè đồng nghiệp trong
quá trình thực hiện luận văn.
Xin cảm ơn sự hỗ trợ kinh phí và thiết bị kỹ thuật của tổ chức IDEA WILD.
Mặc dù bản thân có nhiều cố gắng nhưng trong quá trình thực hiện đề tài
không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến quý
báu để bản luận văn được hoàn thiện hơn.
Cuối cùng, tôi xin cam đoan các kết quả, số liệu được trình bày trong luận văn
là trung thực, khách quan.
Xuân Mai, ngày 13 tháng 10 năm 2014
Tác giả luận văn
Phạm Thị Kim Dung
ii
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU I
MỤC LỤC II
DANH LỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN IV
DANH MỤC CÁC BẢNG V
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH, BIỂU ĐỒ VI
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 3
1.1.CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN Ở VIỆT NAM 3
1.2. CÁC NGHIÊN CỨU Ở TỈNH BẮC KẠN VÀ KBTTN KIM HỶ 5
CHƯƠNG 2: MỤC TIÊU, ĐỐI TƯỢNG, PHẠM VI, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 7
2.1. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 7
2.2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 7
2.3. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 7
2.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 8
2.4.1. Công tác chuẩn bị 8
2.4.2. Khảo sát thực địa 8
2.4.3 Phân tích mẫu vật và định loại 11
2.4.4. Đánh giá nhân tố tác động đến khu hệ bò sát và ếch nhái 14
CHƯƠNG 3 ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI CỦA KHU VỰC NGHIÊN CỨU 15
3.1. ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN 15
3.1.1. Vị trí địa lý 15
3.1.2. Địa hình 15
3.1.3. Địa chất, đất đai 16
3.1.4. Khí hậu thủy văn 16
3.2. HIỆN TRẠNG DÂN SINH KINH TẾ XÃ HỘI 17
3.2.1. Dân số, dân tộc 17
3.2.2. Tập quán sinh hoạt, sản xuất 17
CHƯƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN 19
4.1. THÀNH PHẦN LOÀI ẾCH NHÁI VÀ BÒ SÁT Ở KBTTN KIM HỶ 19
4.1.1. Thành phần loài ếch nhái 19
4.1.2. Thành phần loài bò sát 39
4.2. SỰ DA DẠNG VỀ THANH PHẦN LOAI VA DẶC DIỂM PHAN BỐ CỦA CAC LOAI ẾCH NHAI VA BO SAT Ở
KBTTN KIM HỶ 58
4.2.1. Sự đa dạng loài 58
4.2.2. Sự tương đồng về đa dạng loài ếch nhái và bò sát giữa các điểm khảo sát 63
4.2.3. Sự khác biệt về thành phần loài ở các sinh cảnh 64
4.3. CÁC LOÀI QUÝ HIẾM VÀ ĐẶC HỮU 65
4.4. SO SÁNH SỰ TƯƠNG ĐỒNG VỀ THÀNH PHẦN LOÀI BÒ SÁT VÀ ẾCH NHÁI CỦA KBTTN KIM HỶ VÀ CÁC
KHU BẢO TỒN KHÁC CÓ SINH CẢNH TƯƠNG TỰ Ở VIỆT NAM. 66
4.4.1. So sánh sự tương đồng về thành phần loài ếch nhái của KBTTN Kim Hỷ với các khu
bảo tồn khác có sinh cảnh tương tự ở Việt Nam 66
iii
4.4.2. So sánh sự tương đồng về thành phần loài bò sát của KBTTN Kim Hỷ với các khu bảo
tồn khác có sinh cảnh tương tự ở Việt Nam 67
4.5. CÁC NHÂN TỐ ĐE ĐỌA ĐẾN KHU HỆ BÒ SÁT, ẾCH NHÁI VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP BẢO TỒN
69
4.5.1. Các nhân tố đe dọa 69
4.5.2. Kiến nghị đối với công tác bảo tồn 70
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 72
1. KẾT LUẬN 72
2. KIẾN NGHỊ 72
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
iv
DANH LỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT SỬ DỤNG TRONG LUẬN VĂN
Chữ viết tắt
Ý nghĩa
EN
Nguy cấp
et al. (tài liệu tiếng Anh)
cs. (tài liệu tiếng Việt)
Cộng sự
IUCN
Hiệp hội Bảo tồn thiên nhiên thế giới
GPS
Máy định vị toàn cầu
KBTTN
Khu bảo tồn thiên nhiên
NĐ32/2006/NĐ-CP
Nghị định 32 năm 2006 của Chính phủ
SĐVN
Sách đỏ Việt Nam
UBND
Ủy ban nhân dân
VQG
Vườn quốc gia
VU
Sẽ nguy cấp
v
DANH MỤC CÁC BẢNG
BẢNG 2.1: TỌA ĐỘ CÁC TUYẾN KHẢO SÁT Ở KBTTN KIM HỶ ERROR! BOOKMARK
NOT DEFINED.9
BẢNG 2.2: CÁC CHỈ TIÊU HÌNH THÁI CÁC LOÀI BÒ SÁT VÀ ẾCH NHÁI ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.11
Bảng 2.3: Các chỉ số đếm vảy ở bò sát ................................................................... 12
BẢNG 4.1: THÀNH PHẦN LOÀI ẾCH NHÁI Ở KBTTN KIM HỶ ERROR! BOOKMARK NOT
DEFINED.59
BẢNG 4.2: THÀNH PHẦN LOÀI BÒ SÁT Ở KBTTN KIM HỶ ERROR! BOOKMARK NOT
DEFINED.61
BẢNG 4.3: CHỈ SỐ ĐA DẠNG CÁC ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU TRONG KBTTN KIM HỶ ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.63
BẢNG 4.4: CHỈ SỐ TƯƠNG ĐỒNG (DICE INDEX) VỀ ĐA DẠNG LOÀI ẾCH NHÁI VÀ BÒ SÁT
GIỮA CÁC ĐIỂM NGHIÊM CỨU TRONG KBTTN KIM HỶ ERROR! BOOKMARK NOT
DEFINED.64
BẢNG 4.5: CHỈ SỐ ĐA DẠNG VỀ ĐA DẠNG LOÀI GIỮA KBTTN, VQG ERROR! BOOKMARK
NOT DEFINED.66
BẢNG 4.6: CHỈ SỐ TƯƠNG ĐỒNG (DICE INDEX) VỀ ĐA DẠNG LOÀI ẾCH NHÁI GIỮA CÁC
KBTTN, VQG ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.66
BẢNG 4.7: CHỈ SỐ ĐA DẠNG VỀ ĐA DẠNG LOÀI GIỮA CÁC KBTTN VÀ VQGERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.68
BẢNG 4.8: CHỈ SỐ TƯƠNG ĐỒNG (DICE INDEX) VỀ ĐA DẠNG LOÀI BÒ SÁT GIỮA CÁC
KBTTN VÀ VQG ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.68