
Nghiên cứu đặc điểm thực vật, sơ bộ xác định thành phần hóa học của cây Nụ (Garcinia sp.) thu hái ở Thái Nguyên
lượt xem 0
download

Với mục đích đóng góp thêm dữ liệu vào kho tàng cây thuốc cổ truyền Việt Nam, làm rõ thêm kinh nghiệm dân gian, làm tiền đề cho các nghiên cứu về sau, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm thực vật và thành phần hóa học của cây Nụ” với những 2 mục tiêu sau: Nghiên cứu đặc điểm hình thái thực vật, giải phẫu, đặc điểm vi học của cây Nụ; Sơ bộ xác định thành phần hóa học của cây Nụ.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Nghiên cứu đặc điểm thực vật, sơ bộ xác định thành phần hóa học của cây Nụ (Garcinia sp.) thu hái ở Thái Nguyên
- Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược miền núi số 3 năm 2013 NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM THỰC VẬT, SƠ BỘ XÁC ĐỊNH THÀNH PHẦN HÓA HỌC CỦA CÂY NỤ (GARCINIA SP.) THU HÁI Ở THÁI NGUYÊN. Trần Văn Toản, Nông Thị Anh Thư Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên 1. Đặt vấn đề Cây Nụ (Garcinia sp., họ Bứa - Clusiaceae) đã được đồng bào các dân tộc thuộc tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn sử dụng làm thuốc chữa phù và đau bụng đầy hơi. Cho đến nay, chưa có nghiên cứu đầy đủ và hệ thống nào về đặc điểm thực vật và thành phần hóa học của cây này. Với mục đích đóng góp thêm dữ liệu vào kho tàng cây thuốc cổ truyền Việt Nam, làm rõ thêm kinh nghiệm dân gian, làm tiền đề cho các nghiên cứu về sau, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm thực vật và thành phần hóa học của cây Nụ” với những 2 mục tiêu sau: - Nghiên cứu đặc điểm hình thái thực vật, giải phẫu, đặc điểm vi học của cây Nụ. - Sơ bộ xác định thành phần hóa học của cây Nụ. 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 2.1. Đối tượng nghiên cứu - Lá, vỏ cành cây Nụ, thu hái ở Thái Nguyên để quan sát đặc điểm hình thái. Mẫu cây có đủ thân, cành, lá, hoa để xác định tên khoa học. 2.2. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng các phương pháp nghiên cứu về thực vật và hóa học thường qui. [2 ], [3] + Nghiên cứu đặc điểm hình thái bằng phương pháp phân tích, mô tả thực nghiệm, đối chiếu các tài liệu về phân loại thực vật để giám định tên khoa học. [5], [6 ] + Nghiên cứu thành phần hóa học của dược liệu bằng kỹ thuật sắc ký lớp mỏng và kiểm nghiệm định tính [4],[7]. 2.3. Chỉ tiêu nghiên cứu Về thực vật: Mô tả, phân tích được đặc điểm hình thái của cây: thân, lá, hoa, quả. - Đặc điểm hiển vi: Tiêu bản gân lá, phiến lá mỏng, rõ, lên màu đẹp, xác định được các đặc điểm vi phẫu của gân lá và phiến lá, các đặc điểm vi học bột dược liệu. Về hóa học: Sơ bộ xác định được sự có mặt các nhóm chất hóa học, tìm được một số hệ dung môi có khả năng tách vết tốt với từng phân đoạn. 2.4. Thời gian và địa điểm thực hiện - Thời gian thực hiện từ 1/2012 – 11/2012. - Địa điểm Bộ môn Dược liệu Trường Đại học Y – Dược Thái Nguyên. 3. Kết quả nghiên cứu 3.1. Về đặc điểm thực vật 3.1.1. Đặc điểm hình thái Cây gỗ vừa, cao 15 - 30m, phân nhiều nhánh đối chéo nhau và nằm ngang, có chất nhựa mủ màu vàng. Thân non có màu xanh lục, mặt ngoài có nhiều khía dọc, thiết diện hình chữ nhật. Thân già màu xám đen, sần sùi có nhiều rãnh nứt dọc, thiết diện tròn. Lá đơn, mọc đối, không có lá kèm. Phiến lá bóng, dày và dai, hình elip thuôn dài, gốc gần tròn, mũi nhọn, màu xanh lục mặt trên đậm hơn mặt dưới, dài 25 - 35cm, rộng 11 - 13cm. Gân lá hình lông chim, gân chính nổi rõ ở hai mặt, gân phụ dày đặc 22 - 33 cặp song song khít nhau. Cuống lá chắc, có nhiều khía và hơi phình ở đáy, màu nâu đỏ, dài 1,5 - 2cm. Hoa đều, mẫu 5. Cuống hoa dài 0,8 - 1cm. Lá đài 5, rời. Cánh hoa 5, rời, nhẵn bóng, hình bầu dục, phiến dày ở gốc mỏng dần ở đỉnh, màu trắng, dài 3,5 - 4cm, rộng 3 - 3,5cm. Bộ nhị gồm 5 bó, mỗi bó có 2 - 3 nhị có chỉ nhị dính liền với nhau, đính một vòng trên đế hoa. Bộ nhụy có 5 ô, mỗi ô có một lá noãn, đính noãn trung trụ, màu vàng lục, vòi 81
- Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược miền núi số 3 năm 2013 nhụy ngắn, hầu như không có, đầu nhụy to, hơi lõm, chia 5 thùy. Quả mọng hình cầu mang đài tồn tại, đường kính 5 - 6cm. Hình 1: Hình ảnh cây Nụ tại thực địa. 31.2. Đặc điểm vi phẫu lá cây Nụ Đặc điểm giải phẫu phần gân giữa Gân lá hơi lồi ở mặt trên, phía dưới lồi hình chữ V. Biểu bì trên gồm 1 lớp tế bào nhỏ kích thước đều đặn, mặt ngoài có lớp cutin. Sát biểu bì trên và dưới là mô dày. Mô mềm cấu tạo từ các tế bào hình trứng, thành mỏng. Bó libe gỗ có vòng mô cứng bao bọc ở phía ngoài, cung libe phía ngoài, cung gỗ ở trong, phần giữa bó libe - gỗ đám libe hình tròn, ở giữa có sợi, các đám này xếp thành cung bao quanh một cung gỗ nhỏ. Trong mô mềm, có nhiều ống tiết và tinh thể calci oxalat. Hình 2: Hình ảnh vi phẫu gân lá. Hình 3. Vi phẫu phiến lá cây Nụ. 1.Biểu bì trên, 2. Biểu bì dưới, 3. Sợi. 1: Biểu bì trên , 2: Biểu bì dưới 4. Mô mềm vỏ, 5. Libe , 6. Gỗ, 3: Mô dậu, 4: Mô khuyết, 5: Gỗ, 7. Ống tiết. 6. Libe, 7: Sợi, 8.Tinh thể calci oxalat 82
- Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược miền núi số 3 năm 2013 Đặc điểm giải phẫu phần phiến lá Biểu bì trên và dưới giống phần gân lá, sát biểu bì trên là mô giậu gồm một lớp tế bào nhỏ, xếp vuông góc với biểu bì trên. Mô khuyết cấu tạo bởi các đám tế bào liên kết với nhau để hở các khoảng gian bào lớn. Phiến lá mang nhiều tinh thể calci oxalat hình cầu gai 3.1.3. Đặc điểm bột dược liệu: Hình 4: Hình ảnh bột vi học dược liệu 1: Mảnh bần. 5,6,8: Mảnh mạch. 2: Lỗ khí. 7: Tinh thể canxi oxalat. 3: Biểu bì mang lỗ khí. 9: Bó sợi. 4: Sợi. 3.2. Về hóa học 3.2.1. Định tính sơ bộ các nhóm chất hữu cơ có trong dược liệu bằng phản ứng hóa học Sau khi thực hiện các phản ứng định tính hóa học sơ bộ kết luận được trong dược liệu có chứa flavonoid, coumarin, chất béo, caroten, sterol, đường khử. 83
- Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược miền núi số 3 năm 2013 3.2.2. Nghiên cứu các phân đoạn dịch chiết dược liệu cây Nụ - Sơ đồ chiết: Dược liệu (100g bột) n- Hexan Dịch chiết nước Dịch chiết n- Hexan CHCl3 Cắn A Dịch chiết CHCl3 Dịch chiết nước Ethyl acetat Cắn B Dịch chiết Dịch chiết nước Ethyl acetat n- Butanol Cắn C Dịch chiết Dịch chiết n- nước Butanol Cắn D - Định tính bằng sắc ký lớp mỏng Các dịch chiết được nghiên cứu bằng phương pháp sắc ký lớp mỏng. Từ các cắn A, B, C, D thu được : - Với mỗi cắn thu được tiến hành thăm dò trên một số hệ dung môi và thu được kết quả như sau: + Phân đoạn A (n-Hexan) tách tốt với hệ: n-Hexan – Ethyl acetat (7:4). + Phân đoạn B (Chloroform) tách tốt với hệ: Ethyl acetat: Toluen: Methanol (8: 6: 1) + Phân đoạn C (Ethyl acetat) tách tốt với hệ: Chloroform-Methanol (9:1). 84
- Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược miền núi số 3 năm 2013 + Phân đoạn D (n-Butanol) tách tốt với hệ: Chloroform-Methanol (9:1). Kết quả sắc ký đồ thu được sau khi chạy sắc ký các phân đoạn dịch chiết B, C, D và dịch chiết toàn phần: 1 2 Hình 7: Sắc ký đồ của B, C, D và toàn phần 1: Sắc ký đồ của B, C, D và toàn phần dưới ánh sáng tử ngoại với bước sóng 254 nm. 2: Sắc ký đồ của B, C, D và toàn phần dưới ánh sáng thường sau khi phun thuốc thử hiện màu vanilin. Qua sắc kí đồ ở bước sóng 254 nm trên ta thấy được rằng ở 3 phân đoạn chloroform, ethyl acetat và n – butanol đều có 2 vết có Rf tương đương nhau với vết của dịch chiết toàn phần khi chạy cùng một hệ dung môi. Như vậy có 2 chất có trong dịch chiết toàn phần đều có trong các phân đoạn và có thể tách ra từ các phân đoạn. 4. Bàn luận Qua các tài liệu tham khảo tôi thấy rằng chưa có nhiều tài liệu nghiên cứu đặc điểm thực vật về cây Nụ. Cho nên đây là nghiên cứu đầu tiên ở Việt Nam về đặc điểm vi phẫu lá, bột dược liệu. Việc nghiên cứu chỉ ra các đặc điểm hình thái, đặc điểm vi học lá cây của dược liệu là cơ sở bước đầu cho việc định hướng, nhận biết, phân biệt được dược liệu với các cây khác tránh sự nhầm lẫn trong việc thu hái và sử dụng. Việc nghiên cứu về thành phần hóa học đã sơ bộ xác định được các nhóm chất hóa học mà dược liệu có. Theo các tài liệu nghiên cứu thì cây Nụ có chứa nhóm flavonoid, ngoài ra tôi còn thấy trong cây Nụ còn có coumarin, tanin, chất béo, đường khử, caroten. Kết quả nghiên cứu về thành phần hóa học còn tìm ra hệ dung môi thích hợp cho việc tách các chất có trong phân đoạn dịch chiết. Đây là cơ sở cho các nghiên cứu sâu hơn nữa về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây sau này. 5. Kết luận và đề xuất 5.1. Kết luận Sau khi nghiên cứu chúng tôi thu được kết quả như sau: Về thực vật:: Đã mô tả được đặc điểm hình thái, đặc điểm hiển vi của cây. Về hóa học: - Kết quả định tính bằng phản ứng hóa học thấy trong dược liệu có flavonoid, tanin, coumarin, sterol, caroten, chất béo, đường khử. - Đã tách dịch chiết thành các phân đoạn dựa trên độ phân cực của dung môi và tiến hành nghiên cứu bằng sắc ký lớp mỏng: 85
- Trường Đại học Y Dược Thái Nguyên Bản tin Y Dược miền núi số 3 năm 2013 5.2. Đề xuất Các kết quả nghiên cứu trên mới chỉ là những nghiên cứu cơ bản ban đầu, nếu có điều kiện chúng tôi sẽ tiến hành nghiên cứu sâu hơn về thành phần hóa học và tác dụng sinh học của cây. Góp phần bảo tồn, nâng cao giá trị sử dụng của cây. TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu Tiếng Việt 1. Đỗ Huy Bích và cộng sự (2006), Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam tập (2), NXB Khoa học và kỹ thuật. 2. Lê Đình Bích, Trần Văn Ơn (2007), Thực vật học, NXB Y học, trang 241, 390. 3. Bộ môn Dược liệu (2003), Thực tập dược liệu phần vi học, trường Đại học Dược Hà Nội. 4. Bộ môn Dược liệu (2006), Thực tập dược liệu phần hóa học, trường Đại học Dược Hà Nội. 5. Vũ Văn Chuyên (1991), Bài giảng thực vật học, NXB Y học. 6. Đào Hùng Cường và cộng sự (2008), Nghiên cứu chiết tách, xác định axit hydroxycitric trong lá, vỏ quả của cây Bứa, ứng dụng tạo muối kali hydroxy citrat, Báo cáo Hội nghị Sinh viên nghiên cứu khoa học lần thứ 6. 7. Nguyễn Văn Đàn, Nguyễn Viết Tựu (1985), Phương pháp nghiên cứu hóa học cây thuốc, NXB Y học - Hà Nội. 86

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Luận án Tiến sĩ dược học: Nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và tác dụng ức chế enzym acetylcholinesterase của hai loài Piper thomsonii (C. DC.) Hook. f. var. thomsonii và Piper hymenophyllum Miq., họ Hồ tiêu (Piperaceae)
278 p |
206 |
42
-
Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị dị vật đường ăn
7 p |
113 |
7
-
Đặc điểm thực vật học ba loài trong chi zephyranthes herb họ thủy tiên (amaryllidaceae) ở Việt Nam
12 p |
72 |
3
-
Đặc điểm thực vật học cây tía tô dại Hyptis suaveolens L. (Poit.), họ bạc hà (Lamiaceae)
9 p |
26 |
2
-
Nghiên cứu đặc điểm thực vật và tác dụng dược lý của dược liệu lõi tiền trên cơ trơn tử cung cô lập của súc vật thí nghiệm
6 p |
79 |
2
-
Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng của rối loạn lo âu lan tỏa
5 p |
40 |
1
-
So sánh đặc điểm thực vật và thành phần alkaloid một số loài thuộc chi ancistrocladus ở miền Nam Việt Nam
10 p |
71 |
1
-
Nghiên cứu đặc điểm thực vật của dược liệu lá đắng thu hái ở Nghệ An
5 p |
48 |
1
-
Nghiên cứu đặc điểm thực vật cây chua me đất hoa vàng (Oxalis corniculata L.)
8 p |
35 |
1
-
Đặc điểm thực vật học loài ráy gai (lasia spinosa (l.) Thwaites), họ ráy (araceae)
8 p |
20 |
0
-
Khảo sát đặc điểm thực vật, mã vạch ADN và sàng lọc một số tác dụng sinh học của cây cam sũng (Sauropus Spatulifolius Beille, Phyllanthaceae)
9 p |
18 |
0
-
Nghiên cứu đặc điểm thực vật và thành phần hóa học theo định hướng hoạt tính kháng khuẩn của loài An Điền Nón (H edyotis pilulif e r a (Pit.) T.N.Ninh)
6 p |
30 |
0
-
Nghiên cứu đặc điểm thực vật và thành phần hóa học của cây Bình vôi tía thu hái tại Bắc Kạn
5 p |
22 |
0
-
Đặc điểm thực vật và vi học của cây xăng sê
6 p |
14 |
0
-
Đặc điểm thực vật học cây đạt phước (millingtonia hortensis L. F.) họ chùm ớt (bignoniaceae)
11 p |
81 |
0
-
Tóm tắt luận án Tiến sĩ Dược học: Nghiên cứu đặc điểm thực vật, thành phần hóa học và một số tác dụng sinh học của cây thuốc Thượng (Phaeanthus vietnamensis Ban, Họ Na-Annonaceae)
27 p |
39 |
0
-
Nghiên cứu đặc điểm thực vật và hoạt tính ức chế enzyme acetylcholinesterase của hai loài Leea sp. - họ Gối hạc (Leeaceae)
8 p |
25 |
0


Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn
