Nghiên cứu đặc điểm và phân vùng tài nguyên khí hậu nông nghiệp tỉnh Bác Kạn

Đỗ Thị Vân Hương và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> 96(08): 249 - 254<br /> <br /> NGHIÊN CỨU ĐẶC ĐIỂM VÀ PHÂN VÙNG TÀI NGUYÊN KHÍ HẬU<br /> NÔNG NGHIỆP TỈNH BẮC KẠN<br /> Đỗ Thị Vân Hương1*, Kiều Quốc Lập1,<br /> Nguyễn Đăng Tiến2, Đỗ Thị Vân Giang3<br /> 1<br /> <br /> Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên, 2 Trường Đại học Sao Đỏ<br /> 3<br /> Trường Cao đẳng Kinh tế Kỹ thuật - ĐH Thái Nguyên<br /> <br /> TÓM TẮT<br /> Để sử dụng hợp lý tài nguyên khí hậu nông nghiệp cần tiến hành phân tích, đánh giá tài nguyên<br /> khí hậu, sinh khí hậu (SKH), phân vùng khí hậu nông nghiệp và đề xuất định hướng sử dụng khí<br /> hậu trong nông nghiệp. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng khí hậu Bắc Kạn mang đầy đủ các đặc<br /> điểm của vùng khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa đông lạnh, tổng lượng bức xạ năm lớn, nhiệt<br /> độ, lượng mưa và cường độ mưa có sự phân hóa theo độ cao và theo mùa. Trên cơ sở chỉ tiêu nhiệt<br /> độ trung bình năm, kết hợp với lượng mưa năm, độ dài mùa lạnh, độ dài mùa khô, Bắc Kạn được<br /> chia thành 7 tiểu vùng khí hậu nông nghiệp khác nhau với 7 loại SKH điển hình. Dựa vào kết quả<br /> phân vùng này có thể tiến hành phát triển cơ cấu cây trồng nông nghiệp theo sự phân hoá của tài<br /> nguyên nhiệt - ẩm, là cơ sở để chọn lựa cơ cấu cây trồng và thời vụ phù hợp, nhằm đảm bảo sự<br /> phát triển nông nghiệp bền vững, bảo vệ môi trường sinh thái.<br /> Từ khóa: Bắc Kạn, tài nguyên, sinh khí hậu, nông nghiệp.<br /> <br /> MỞ ĐẦU*<br /> Khí hậu là yếu tố tự nhiên, yếu tố không thể<br /> thay thế của môi trường, yếu tố quyết định sự<br /> sống trên Trái Đất nói chung và sản xuất nông<br /> nghiệp nói riêng. Tài nguyên khí hậu nông<br /> nghiệp bao gồm tất cả các yếu tố khí hậu, đặc<br /> điểm khí hậu ảnh hưởng tới sự sinh trưởng,<br /> phát triển, năng suất cây trồng và vật nuôi.<br /> Khai thác hợp lý tài nguyên khí hậu nông<br /> nghiệp không những cho năng suất cây trồng<br /> cao, ổn định mà còn bảo vệ được môi trường<br /> sinh thái, đất đai và nguồn nước.<br /> Mỗi cây trồng có những đòi hỏi rất khác nhau<br /> về điều kiện nhiệt - ẩm qua các giai đoạn sinh<br /> trưởng, phát triển và hình thành năng suất.<br /> Trong việc quy hoạch sản xuất nông nghiệp<br /> ngoài hiểu biết về điều kiện tự nhiên, đất đai,<br /> khí hậu, nguồn nước phải biết yêu cầu của<br /> cây trồng đối với các yếu tố khí hậu nông<br /> nghiệp. Phân vùng khí hậu nông nghiệp là<br /> công tác phân định hợp lý các đơn vị khí hậu<br /> cơ bản có sự khác nhau về một số điều kiện<br /> và tài nguyên khí hậu có liên quan trực tiếp<br /> với điều kiện sản xuất. Nghiên cứu tài nguyên<br /> khí hậu nông nghiệp Bắc Kạn và đề xuất<br /> hướng sử dụng trong nông, lâm nghiệp là<br /> cần thiết.<br /> *<br /> <br /> Tel: 0917 758595, Email: vanhuongdhkh@gmail.com<br /> <br /> LÃNH THỔ VÀ PHƯƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> Bắc Kạn (21048’-22044’B và 105026’106015’Đ) là một tỉnh miền núi - trung du<br /> phía Bắc Việt Nam, có diện tích đất tự nhiên<br /> là 4.857,2 km2, cơ sở vật chất và kinh tế còn<br /> chậm phát triển. Nền kinh tế của tỉnh dù đã có<br /> những bước phát triển nhưng ngành sản xuất<br /> nông, lâm nghiệp vẫn là ngành kinh tế chủ<br /> đạo. Trên thực tế, ngành này vẫn chưa thực sự<br /> được chú trọng phát triển trong khi tiềm năng<br /> là rất lớn. Để phát huy hơn nữa các thế mạnh<br /> của tỉnh, đặc biệt là trong sản xuất nông, lâm<br /> nghiệp, nhà lãnh đạo, các cơ quan chức năng<br /> cần quan tâm nhiều hơn đến việc nghiên cứu,<br /> đánh giá các nguồn tài nguyên, trong đó có tài<br /> nguyên khí hậu. Việc nghiên cứu tài nguyên<br /> khí hậu cho phát triển nông nghiệp có ý nghĩa<br /> quan trọng, tạo cơ sở khoa học cho việc phân<br /> vùng khí hậu phục vụ phát triển nông, lâm<br /> nghiệp theo hướng bền vững, phù hợp với<br /> điều kiện khí hậu của từng địa phương [1,2].<br /> Để nghiên cứu vấn đề, chúng tôi đã sử dụng<br /> phối hợp các phương pháp nghiên cứu sau:<br /> Phương pháp thu thập, thống kê, xử lí số liệu,<br /> tài liệu; Phương pháp phân tích, so sánh tổng<br /> hợp; Phương pháp điều tra, khảo sát thực địa;<br /> Phương pháp bản đồ và hệ thông tin địa lý<br /> 249<br /> <br /> Đỗ Thị Vân Hương và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> (GIS). Mỗi phương pháp có một ưu thế riêng<br /> trong quá trình nghiên cứu vấn đề. Phương<br /> pháp thu thập, thống kê, xử lí số liệu, tài liệu<br /> nhằm thu thập chuỗi số liệu khí hậu của địa<br /> phương trong một khoảng thời gian dài (1960<br /> - 2009), tính toán số liệu trung bình của các<br /> yếu tố khí hậu, so sánh với từng giai đoạn;<br /> nghiên cứu đặc điểm sinh thái nông nghiệp…<br /> kết hợp với phương pháp phân tích, so sánh<br /> tổng hợp vấn đề nghiên cứu, xác định kiểu<br /> sinh khí hậu đặc thù trong từng vùng, phân<br /> vùng khí hậu nông nghiệp. Phương pháp điều<br /> tra, khảo sát thực địa; phương pháp bản đồ và<br /> hệ thông tin địa lý (GIS) nhằm giúp người<br /> nghiên cứu so sánh kết quả phân tích trong<br /> phòng với kết quả thực tế ngoài thực địa, mô<br /> phỏng chuẩn xác dưới dạng những bản đồ<br /> chuyên đề nhằm thể hiện trực quan nhất kết<br /> quả nghiên cứu.<br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU<br /> Tính chất của khí hậu tỉnh Bắc Kạn<br /> Khí hậu Bắc Kạn mang tính chất nội chí<br /> tuyến gió mùa ẩm điển hình với các đặc<br /> điểm [2,3]:<br /> Tính chất nội chí tuyến: Vị trí Bắc Kạn<br /> (21048’B-22044’B) nằm gọn trong vùng nội<br /> chí tuyến, quanh năm Mặt Trời luôn cao trên<br /> đường chân trời, có hai lần Mặt Trời lên thiên<br /> đỉnh và có chu kì quang ngắn. Tổng bức xạ<br /> Mặt Trời tương đối lớn, cán cân bức xạ<br /> dương quanh năm, đạt tiêu chuẩn của khí hậu<br /> chí tuyến và á xích đạo. Chế độ ngày ngắn, ít<br /> dao động. Chế độ này có ảnh hưởng lớn đến<br /> sự quang hợp của thực vật, cây trồng. Một<br /> biểu hiện nữa của tính chất nội chí tuyến của<br /> khí hậu Bắc Kạn là sự tham gia của gió tín<br /> phong, luồng gió thường xuyên của khu vực<br /> nội chí tuyến.<br /> Tính chất gió mùa: Bắc Kạn nói riêng và Việt<br /> Nam nói chung nằm trọn vẹn trong ô gió mùa<br /> châu Á, á địa ô gió mùa Trung Ấn, vì vậy<br /> mang tính chất gió mùa nội tuyến điển hình.<br /> Đôi khi tính chất này khiến cho tính chất nội<br /> chí tuyến diễn ra không bình thường, đều đặn<br /> mà bị đảo lộn, biến tính. Tính chất này thể<br /> hiện sự diễn biến theo mùa của khí hậu nội<br /> chí tuyến, mà nhân tố hình thành là các luồng<br /> gió mùa Đông Bắc và gió mùa Tây Nam đã<br /> 250<br /> <br /> 96(08): 249 - 254<br /> <br /> phá vỡ tính chất điều hòa quanh năm của<br /> khí hậu nội chí tuyến ở những nơi không có<br /> gió mùa.<br /> Tính chất ẩm: Trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn tổng<br /> lượng mưa năm nhiều và số ngày mưa lớn,<br /> lớn nhất ở những vùng đón gió: Trung bình số<br /> ngày mưa dao động trong khoảng 100-200<br /> ngày/năm. Lượng mưa trung bình năm từ<br /> 1500-2000mm/năm. Cân bằng mưa và lượng<br /> bốc hơi luôn dương, tức là thừa nước và có dư<br /> để dự trữ cho thời kì khô hạn. Độ ẩm tương<br /> đối trung bình năm trên 80%, có khi đạt tới<br /> trạng thái bão hòa. Lượng mưa và nguồn<br /> nhiệt dồi dào đã tạo điều kiện thuận lợi cho<br /> thảm thực vật rừng nhiệt đới phát triển.<br /> Khí hậu Bắc Kạn đa dạng, thất thường: Do<br /> đặc điểm địa hình đa dạng, trong năm lại có<br /> sự luân phiên tác động của nhiều dạng hoàn<br /> lưu, khối khí có tính chất khác nhau, do đó<br /> tính đa dạng của khí hậu Bắc Kạn được thể<br /> hiện rõ nét trong sự phân hóa khí hậu. Tuy<br /> nhiên các yếu tố nhiệt, mưa của khí hậu cũng<br /> thể hiện tính chất thất thường rõ rệt.<br /> Đặc điểm khí hậu nông nghiệp và tài<br /> nguyên khí hậu nông nghiệp tỉnh Bắc Kạn<br /> [1,2,4]<br /> Chế độ bức xạ, mây, nắng<br /> - Chế độ bức xạ: Theo số liệu thống kê nhiều<br /> năm cho thấy khu vực Bắc Kạn có tổng lượng<br /> bức xạ, nắng khá dồi dào. Tổng lượng bức xạ<br /> trung bình nhiều năm là 124 Kcal/ cm2/ năm,<br /> thuộc loại trung bình ở Bắc Bộ. Trong biến<br /> trình năm, tổng lượng bức xạ trên được phân<br /> chia thành hai mùa rõ rệt: Thời kỳ hè-thu<br /> (tháng V đến tháng X), lượng bức xạ tổng<br /> cộng trên 10 Kcal/cm2/tháng, cao nhất là<br /> tháng VI và VII. Thời kỳ đông-xuân lượng<br /> bức xạ tổng cộng tháng ít hơn, dao động từ 6<br /> đến 9 Kcal/cm2/tháng, thấp nhất là vào thời<br /> kỳ mưa phùn, tháng II và III lượng bức xạ chỉ<br /> đạt 6 – 7 Kcal/cm2/tháng. Lượng bức xạ tổng<br /> cộng của tháng nhiều nhất (VI) có thể gấp hai<br /> lần rưỡi tháng ít nhất (II).<br /> - Chế độ mây: lượng mây trung bình tổng<br /> quan ở Bắc Kạn khá cao, khoảng từ 7,5 đến<br /> 8,1 phần mười bầu trời phù hợp với quy luật<br /> chung của toàn vùng Bắc Bộ. Thời kỳ nhiều<br /> <br /> Đỗ Thị Vân Hương và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> mây có liên quan đến hoạt động của kiểu thời<br /> tiết mưa phùn trong các tháng đầu xuân. Thời<br /> kỳ ít mây, trời quang là vào các tháng gần<br /> cuối năm IX, X, XI.<br /> - Chế độ nắng: Phân tích các số liệu về số giờ<br /> nắng ở khu vực nghiên cứu cho thấy số giờ<br /> nắng ở đây thuộc loại trung bình, trung bình<br /> mỗi năm có khoảng 1555 giờ nắng, thấp hơn<br /> khoảng 100 đến 150 giờ/năm so với khu vực<br /> Đồng Bằng Bắc Bộ. Trong một năm từ tháng<br /> V đến tháng X số giờ nắng hơn 150<br /> giờ/tháng. Thời kỳ ít nắng là các tháng nửa<br /> cuối mùa đông và mùa xuân (từ tháng XI đến<br /> hết tháng IV).<br /> Chế độ nhiệt và tài nguyên nhiệt<br /> Ở khu vực thung lũng sông Cầu, những nơi<br /> có độ cao dưới 200m (chiếm một diện tích<br /> nhỏ) Ttb năm > 220C. Những nơi có độ cao từ<br /> 200 đến 600m, Ttb năm từ 20-220C Còn những<br /> khu vực có độ cao từ 600 đến 1000m chiếm<br /> diện tích không lớn, Ttb năm vào khoảng 18200C. Một vài đỉnh núi nơi có độ cao trên<br /> 1000m nhiệt độ trung bình năm có thể xuống<br /> dưới 180C. Mùa hè ở những khu vực cao dưới<br /> 200m, hàng năm từ tháng V đến tháng IX, có<br /> khoảng 5 tháng nóng (T0Tháng ≥ 250C); ở độ<br /> cao 500 – 600m số tháng nóng chỉ còn 3<br /> tháng (tháng VI, VII, VIII). Mùa đông ở độ<br /> cao xấp xỉ 200m, xuất hiện 3 tháng lạnh (T00<br /> Tháng ≤ 18 C), các khu vực có độ cao 500 –<br /> 600m số tháng lạnh lên tới 5 tháng (từ tháng<br /> XI đến tháng III). Những nơi cao hơn 1000m,<br /> T0Tháng I < 100C. Trong mùa hè nhiệt độ tối cao<br /> tuyệt đối có thể lên đến 35 – 400C. Mùa đông<br /> nhiệt độ tối thấp tuyệt đối có thể hạ xuống<br /> dưới không độ, như Bắc Kạn (174m, tháng<br /> XII, tháng I: nhiệt độ tối thấp tuyệt đối < –<br /> 10C); Ngân Sơn (566m, tháng XII, tháng I:<br /> nhiệt độ tối thấp tuyệt đối < – 1,7 và – 20C).<br /> Chế độ mưa và tài nguyên mưa<br /> Bắc Kạn có chế độ mưa mùa hè, mùa mưa (từ<br /> tháng IV đến tháng X).<br /> Tổng lượng mưa năm dao động trong khoảng<br /> từ 1300 đến 1800mm, thuộc vào loại mưa vừa<br /> đến ít mưa. Khu vực Chợ Rã, Ngân Sơn là<br /> khu vực có lượng mưa ít hơn những nơi khác<br /> trong tỉnh.<br /> <br /> 96(08): 249 - 254<br /> <br /> Mùa ít mưa (rTháng ≤ 100mm) kéo dài 5 tháng<br /> (từ tháng XI đến tháng III năm sau). Thời kỳ<br /> khô (rTháng ≤ 50mm) bắt đầu từ tháng XII tới<br /> tháng I năm sau. Tuy nhiên do có mưa phùn,<br /> dù cho lượng mưa không đáng kể nhưng đã<br /> bổ sung một lượng ẩm nào đó cho cây, làm<br /> cho không khí trở nên ẩm ướt trong mùa khô.<br /> Chế độ ẩm - bốc hơi<br /> Ở Bắc Kạn độ ẩm tương đối trung bình năm<br /> thuộc loại khá cao và dao động không nhiều<br /> trên không gian lãnh thổ, từ 81 – 84%. Tuy<br /> 251<br /> <br /> Đỗ Thị Vân Hương và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> nhiên, độ ẩm tối thấp tuyệt đối ở Bắc Kạn khá<br /> thấp. Ở đây đã quan sát thấy các giá trị kỷ lục<br /> của độ ẩm tương đối như: 10% ở Chợ Rã<br /> (năm 1972), 12% ở Ngân Sơn (năm 1963),<br /> hay 15% ở Bắc Kạn (năm 1960). Đây rõ ràng<br /> là các giá trị cực đoan không thường thấy ở<br /> khu vực nhiệt đới ẩm và có ảnh hưởng xấu tới<br /> sức khỏe, đời sống của cư dân cũng như sự<br /> phát triển của giới sinh vật trong vùng.<br /> Chế độ gió và tài nguyên gió<br /> Phân tích các số liệu về tần suất gió cho thấy<br /> ước tính ở Bắc Kạn số phần trăm lặng gió<br /> khoảng 20 – 30%/tháng. Tốc độ gió trung<br /> bình năm khá thấp: từ 1,3 đến 1,5m/s. Mùa<br /> đông, thời kỳ từ tháng X đến tháng III năm<br /> sau, các gió hướng bắc, đông bắc, tây bắc<br /> chiếm tần suất chủ đạo; mùa hè gió đông,<br /> đông nam chiếm tần suất chủ đạo.<br /> Các hiện tượng thời tiết đặc biệt<br /> Mùa đông có thể gặp các hiện tượng thời tiết<br /> đặc biệt như: sương mù, sương muối, mưa<br /> phùn, mưa đá; mùa hè có thể có dông, gió khô<br /> nóng và chịu ảnh hưởng của bão, áp thấp<br /> nhiệt đới.<br /> Sơ bộ phân vùng khí hậu nông nghiệp tỉnh<br /> Bắc Kạn<br /> Cơ sở phân vùng khí hậu nông nghiệp [5,6]<br /> Qua phân tích điều kiện khí hậu tỉnh Bắc Kạn<br /> tác giả nhận thấy nét nổi bật của điều kiện khí<br /> hậu ở đây là:<br /> - Khí hậu nhiệt đới gió mùa (NĐGM) có mùa<br /> đông lạnh vùng trung du mang tính chuyển tiếp<br /> của khí hậu đồng bằng và khí hậu vùng núi.<br /> - Khí hậu có sự phân hóa theo đai cao tại một<br /> số khu vực đồi núi cao trong tỉnh.<br /> Rõ ràng tính chất đồi núi chỉ làm biến dạng<br /> khí hậu chứ không làm thay đổi bản chất của<br /> khí hậu NĐGM. Đồng thời khí hậu Bắc Kạn<br /> có sự phân hoá theo phương Đông-Tây, theo<br /> độ cao địa hình và theo dạng địa hình.<br /> * Cấp phân vị: Trên lãnh thổ Bắc Kạn được<br /> chia ra làm 7 tiểu vùng khí hậu ứng với 7 loại<br /> SKH sau[3,4]:<br /> - Loại IB1b: Loại SKH NĐGM, nóng, có mùa<br /> lạnh ngắn, mưa vừa, mùa khô trung bình.<br /> 252<br /> <br /> 96(08): 249 - 254<br /> <br /> Phân bố ở vùng núi có độ cao dưới 100m<br /> thuộc huyện Chợ Mới.<br /> - Loại IC1c: Loại SKH NĐGM, nóng, có mùa<br /> lạnh ngắn, ít mưa, mùa khô dài. Phân bố ở<br /> vùng núi thấp có độ cao dưới 200m (thung<br /> lũng sông Cầu).<br /> <br /> - Loại IIB1b: Loại SKH NĐGM, ấm, có mùa<br /> lạnh ngắn, mưa vừa, mùa khô trung bình.<br /> Phân bố ở vùng núi có độ cao từ 200 – 700m:<br /> Bằng Khẩu, Nà Phặc -Ngân Sơn, huyện Chợ<br /> Đồn, thị xã Bắc Kạn, phía nam và phía đông<br /> huyện Chợ Mới.<br /> - Loại IIC1b: Loại SKH NĐGM, ấm, có mùa<br /> lạnh ngắn, ít mưa, mùa khô trung bình. Phân<br /> bố ở vùng núi có độ cao từ 200 – 700m<br /> (huyện Ba Bể, Nà Phặc).<br /> - Loại IIC1c: Loại SKH NĐGM, ấm, có mùa<br /> lạnh ngắn, ít mưa, mùa khô kéo dài. Phân bố<br /> ở vùng núi có độ cao từ 200 -700m dọc thung<br /> lũng sông Bắc Giang - huyện Na Rì.<br /> - Loại IIIB2b: Loại SKH NĐGM vùng núi<br /> thấp, mát, có mùa lạnh trung bình, mưa vừa,<br /> mùa khô trung bình. Phân bố ở vùng núi cao<br /> từ 700 – 1000m. Bao gồm khu vực Cao Tân,<br /> Nam Mẫu, Quảng Khê (huyện Ba Bể), phía<br /> Bắc huyện Ngân Sơn, khu vực Tân Lập,<br /> Phương Viên, Cao Phong (huyện Chợ Đồn).<br /> - Loại IVB3b: Loại SKH NĐGM vùng núi<br /> thấp, lạnh, có mùa lạnh dài, mưa vừa, mùa<br /> <br /> Đỗ Thị Vân Hương và Đtg<br /> <br /> Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ<br /> <br /> khô trung bình. Phân bố ở vùng núi có độ cao<br /> trên 1000m đó là vùng núi Nam Khiếu, Thom<br /> Meo (huyện Ba Bể), vùng núi phía Bắc huyện<br /> Pắc Nặm, vùng núi P. Lang Lan phía Bắc<br /> huyện Ngân Sơn, núi Cứu Quốc, khu vực núi<br /> Pia Nam.<br /> Đề xuất hướng sử dụng tài nguyên khí hậu<br /> nông nghiệp tỉnh Bắc Kạn cho phát triển bền<br /> vững nông, lâm nghiệp [5,6]<br /> Dựa vào hệ thống chỉ tiêu phân loại SKH và<br /> bản đồ SKH thảm thực vật tự nhiên, tác giả<br /> xin đưa ra một số kiến nghị như sau:<br /> - Với mục đích phủ xanh đất trống đồi núi<br /> trọc, phát triển trồng rừng lấy nguyên liệu sản<br /> xuất giấy, đối với nhóm cây lâm nghiệp, ở<br /> Bắc Kạn những nơi khô hạn có độ cao trên<br /> 600m (như Lạc Long, Chợ Rã, Bằng Thànhhuyện Ba Bể; huyện Na Rì) có thể trồng bạch<br /> đàn trắng, thuộc các loại SKH IIC1b, IIC1c,<br /> IC1c. Tương tự để góp phần cải tạo đất, làm<br /> cây che bóng cho chè, làm thức ăn cho gia<br /> súc ở các loại SKH trên còn có thể trồng xen<br /> cây keo giậu.<br /> - Đối với nhóm cây trồng công nghiệp: Điều<br /> kiện SKH ở Bắc Kạn có thể trồng đươc nhiều<br /> loại cây công nghiệp như chè trung du, cây<br /> quế, cây hồi, cây sơn, cây bạc hà, cây mía,<br /> cây đậu tương. Các loại cây trồng này thích<br /> hợp với các đai IIC1b, IIC1c. Một số cây có<br /> thể trồng ở các đai IC1c và IIIB2b, tuy nhiên<br /> ở đai này, năng suất cây trồng sẽ kém hơn.<br /> - Đối với nhóm cây ăn quả: Vùng trung du<br /> đồi núi của tỉnh rất thuận lợi cho phát triển<br /> cây ăn quả như dứa, cam, quýt, chanh. Các<br /> loại cây này phù hợp với các loại SKH như<br /> IB1b, IC1c. Một số loại cây á nhiệt đới như<br /> cây mận, hồng, mơ có thể trồng ở các nơi<br /> thuộc loại IIB1b.<br /> Tóm lại, điều kiện khí hậu ở Bắc Kạn thuận<br /> lợi cho phát triển các loại cây trồng có nguồn<br /> gốc nhiệt đới. Một số khu vực có độ cao ><br /> 700m, có thể phát triển một số loại cây trồng<br /> <br /> 96(08): 249 - 254<br /> <br /> á nhiệt đới và ôn đới hoặc phát triển cây lâm<br /> nghiệp. Ở những vùng thấp, do chịu ảnh<br /> hưởng của khối khí cực đới vào mùa đông,<br /> không khí lạnh tràn về vẫn làm cho khu vực<br /> này có một mùa đông lạnh, nên ở đây vẫn có<br /> thể trồng một số loại cây á nhiệt đới và cây ôn<br /> đới ngắn ngày như bắp cải, xu hào, súp lơ,...<br /> KẾT LUẬN<br /> - Khí hậu Bắc Kạn mang đầy đủ các đặc điểm<br /> của khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa có mùa<br /> đông lạnh, có 2 mùa mưa, khô rõ rệt. Nhiệt độ<br /> và lượng mưa có sự phân hoá theo không gian<br /> và thời gian.<br /> - Khí hậu Bắc Kạn được chia thành 7 tiểu<br /> vùng khí hậu nông nghiệp (với 7 loại SKH),<br /> khác nhau về chế độ nhiệt và ẩm, đó là cơ sở<br /> khoa học để phân bố cơ cấu cây trồng theo sự<br /> phân hoá của tài nguyên nhiệt - ẩm.<br /> - Điều kiện khí hậu nông nghiệp thuận lợi<br /> phát triển cây trồng nhiệt đới, á nhiệt đới,<br /> ngoài ra cũng thích hợp cho nhiều loại cây<br /> lương thực như lúa, ngô, khoai, sắn...<br /> - Sử dụng bản đồ SKH thảm thực vật tự nhiên<br /> để chọn lựa cơ cấu cây trồng và thời vụ phù<br /> hợp, nhằm bảo đảm phát triển nông nghiệp<br /> bền vững và bảo vệ môi trường sinh thái.<br /> TÀI LIỆU THAM KHẢO<br /> [1]. Cục thống kê Bắc Kạn. Niên giám thống kê<br /> tỉnh Bắc Kạn 2010, Nxb Thống kê, Hà Nội 2010.<br /> [2]. Vũ Tự Lập, 2002, Địa lí tự nhiên Việt Nam,<br /> Nxb Giáo dục, Hà Nội.<br /> [3]. Lê Thông và Nnk, 2005, Địa lý các tỉnh và thành<br /> phố Việt Nam, tập 2, Nxb Giáo Dục, Hà Nội.<br /> [4]. Số liệu khí tượng thuỷ văn, tập 1, Hà Nội 1989.<br /> [5]. Nguyễn Khanh Vân và nnk (1997 - 1998), Xây<br /> dựng cơ sở dữ liệu sinh khí hậu tỉnh Thái Nguyên<br /> phục vụ quản lý và sử dụng TNKH cho mục đích<br /> phát triển nông - lâm nghiệp, Đề tài hợp tác quốc<br /> tế “Projet STD3-VT-310” của Viện Địa lý với<br /> Cộng hoà Pháp.<br /> [6]. Nguyễn Khanh Vân, 2005, Sinh khí hậu ứng<br /> dụng, Nxb ĐHSP Hà Nội.<br /> <br /> 253<br /> <br />