T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 1 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
631
NGHIÊN CỨU GIÁ TRỊ CỦA CHỈ SỐ BẠCH CẦU HẠT
CHƯA TRƯỞNG THÀNH (IG) MÁU NGOẠI VI
TRONG NHIỄM KHUẨN HUYẾT
Phùng Thị Hồng Hạnh1, Phạm Thị Liên1
TÓM TẮT76
Mục tiêu nghiên cứu: 1. Xác định giá trị dự
đoán của chỉ số bạch cầu hạt chưa trưởng thành
máu ngoại vi ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết. 2.
Tìm hiểu mối liên quan chỉ số bạch cầu hạt chưa
trưởng thành với một số đặc điểm ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết. Phương pháp nghiên cứu:
Nghiên cứu mô tả cắt ngang có nhóm chứng. Kết
quả: Nghiên cứu được thực hiện trên 240 người
khỏe mạnh, 65 bệnh nhân nhiễm trùng và 300
bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết được điều trị tại
bệnh viện Thanh Nhàn. Ghi nhận khoảng giá trị
của chỉ số IG ở người bình thường là: IG# =
0,0158 - 0,0194 G/L; IG% = 0,104 - 0,161%. So
với nhóm nhiễm trùng: Điểm cắt của số lượng IG
là 0,085 G/L có giá trị gợi ý chẩn đoán nhiễm
khuẩn huyết với độ đặc hiệu khá cao 74%, độ
nhạy là 59% và diện tích dưới đường cong là
0,694. Điểm cắt của tỷ lệ IG là 0,75% có giá trị
gợi ý chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết với độ đặc
hiệu khá cao 80%, độ nhạy là 57% và diện tích
dưới đường cong là 0,712. Số lượng IG và phần
trăm IG có mối tương quan thuận vừa với số
lượng bạch cầu, tương quan thuận rất yếu với
PCT và SOFA. Kết luận: Bạch cầu hạt chưa
1Bệnh viện Thanh Nhàn
Chịu trách nhiệm chính: Phùng Thị Hồng Hạnh
SĐT: 0965.622.673
Email: hanh.hhtn@gmail.com
Ngày nhận bài: 30/7/2024
Ngày phản biện khoa học: 01/8/2024
Ngày duyệt bài: 26/9/2024
trưởng thành có giá trị gợi ý chẩn đoán nhiễm
khuẩn huyết.
Từ khóa: Bạch cầu hạt chưa trưởng thành,
nhiễm khuẩn huyết.
SUMMARY
STUDY ON THE VALUE OF
IMMATURE GRANULOCYTE INDEX
(IG) OF PERIPHERAL BLOOD IN
SEPSIS
Objective: 1. Determine the predictive value
of peripheral blood immature granulocyte index
in patients with sepsis. 2. Find out the
relationship between immature granulocyte index
and some characteristics in patients with sepsis.
Methods: A cross-sectional descriptive study
Results: The study was carried out on 240
healthy people, 65 infected patients and 300
sepsis patients treated at Thanh Nhan hospital.
The value range of the IG index in normal people
is: IG# = 0.0158 - 0.0194 G/L; IG% = 0.104 -
0.161%. The median of the IG number of the
sepsis group is 0.11 G/L, the median of the IG
ratio of the sepsis group is 0.9%. Compared to
the infected group: The cut off point of the IG
count is 0.085 G/L, which has a suggestive value
for the diagnosis of sepsis with a fairly high
specificity of 74%, sensitivity of 59% and area
under the curve of 0.694. The cut off point of the
IG ratio is 0.75%, which has a suggestive value
for the diagnosis of sepsis with a fairly high
specificity of 80%, sensitivity of 57% and area
under the curve of 0.712. The number of IG and
IG percentage has a moderate positive correlation
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
632
with the number of white blood cells, a very
weak positive correlation with PCT and SOFA.
Conclusion: Immature granulocytes have value
in suggesting the diagnosis of sepsis.
Keywords: Immature granulocytes, sepsis.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Nhiễm khuẩn huyết là một vấn đề y tế
quan trọng trên toàn thế giới. Mặc dù đã có
nhiều tiến bộ trong chẩn đoán, nhiều kháng
sinh mới được đưa vào điều trị cho bệnh
nhân và các liệu pháp hồi sức hiện đại nhưng
nhiễm khuẩn huyết vẫn là một trong những
nguyên nhân phổ biến khiến người bệnh phải
nhập viện chăm sóc đặc biệt, có tỉ lệ tử vong
cao ở bệnh viện [1]. Tế bào bạch cầu hạt
chưa trưởng thành (IG) là một trong các tế
bào của dòng bạch cầu và là một chỉ số giúp
dự đoán sớm và nhanh tình trạng nhiễm
trùng, đặc biệt ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người
bệnh có đáp ứng viêm hệ thống (SIRS) [2].
Trước đây tế bào bạch cầu hạt chưa trưởng
thành được khảo sát hình thái và đếm trên
kính hiển vi quang học, do đó độ tin cậy thấp
nên ít được dùng. Một trong những tiến bộ
gần đây về tự động hóa máy phân tích huyết
học đó là xác định số lượng và tỷ lệ bạch cầu
hạt chưa trưởng thành trong máu ngoại vi.
Tuy nhiên, hiện nay ở Việt Nam vẫn chưa có
nghiên cứu đầy đủ và đánh giá một cách hệ
thống về vấn đề này. Do đó, để hiểu rõ hơn
về vai trò của chỉ số bạch cầu hạt chưa
trưởng thành trong máu ngoại vi ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết, chúng tôi thực hiện đề
tài:“Nghiên cứu giá trị của chỉ số bạch cầu
hạt chưa trưởng thành (IG) máu ngoại vi
trong nhiễm khuẩn huyết”với hai mục tiêu: 1.
Xác định giá trị dự đoán của chỉ số bạch cầu
hạt chưa trưởng thành máu ngoại vi ở bệnh
nhân nhiễm khuẩn huyết. 2. Tìm hiểu mối
liên quan chỉ số bạch cầu hạt chưa trưởng
thành với một số đặc điểm ở bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
- Nhóm nhiễm khuẩn huyết: 300 bệnh
nhân điều trị tại Bệnh viện Thanh Nhàn được
chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết theo theo tiêu
chuẩn Sepsis – 3.
- Nhóm chứng:
+ Nhóm nhiễm trùng: 65 bệnh nhân
nhiễm trùng được điều trị tại Bệnh viện
Thanh Nhàn.
+ 240 người trưởng thành khỏe mạnh
không có triệu chứng nhiễm trùng.
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn:
* Nhóm NKH
- Bệnh nhân có độ tuổi ≥ 18 tuổi được
chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết theo tiêu
chuẩn Sepsis – 3[2].
- Bệnh nhân đồng ý tham gia nghiên cứu.
* Nhóm nhiễm trùng
- Bệnh nhân có độ tuổi ≥ 18 tuổi được
chẩn đoán nhiễm trùng, không đủ tiêu chuẩn
chẩn đoán nhiễm khuẩn huyết theo tiêu
chuẩn Sepsis-3 và có kết quả cấy máu âm
tính.
* Nhóm khỏe mạnh
- 240 người >18 tuổi có kết quả xét
nghiệm bạch cầu trong giới hạn bình thường.
Không mắc các bệnh nhiễm trùng, bệnh hệ
thống tạo máu, không điều trị hóa chất,
phóng xạ.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
- Bệnh nhân bị bệnh hệ thống tạo máu.
- Phụ nữ có thai.
- Bệnh nhân đang điều trị hóa chất,
phóng xạ.
2.2. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt
ngang có nhóm chứng.
2.3. Các bước tiến hành nghiên cứu:
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 1 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
633
- Nhóm nhiễm khuẩn huyết: lựa chọn tất
cả các bệnh nhân ≥ 18 tuổi được chẩn đoán
nhiễm khuẩn huyết điều trị tại bệnh viện.
Bệnh nhân được thực hiện xét nghiệm tổng
phân tích tế bào máu, PCT, CRP, urê máu,
creatinin máu, bilirubin, cấy máu....
- Nhóm nhiễm trùng: xác định IG để làm
nhóm chứng.
- Nhóm khỏe mạnh: xây dựng khoảng
tham chiếu của chỉ số IG.
Kỹ thuật sử dụng trong nghiên cứu:
Xét nghiệm xác định số lượng và tỷ lệ
bạch cầu hạt chưa trưởng thành tiến hành
thực hiện cùng xét nghiệm Tổng phân tích tế
bào máu ngoại vi bằng máy đếm laser trên
máy phân tích tế bào tự động XN1000 của
hãng Sysmex. Trong máy XN1000, IG được
đo bằng phương pháp đếm tế bào dòng chảy
sử dụng laser bán dẫn trong kênh WDF của
bạch cầu (White blood cell Diferential
Fluorescence)[3].
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng
nghiên cứu
Nhóm khỏe mạnh: Tuổi trung bình
35,08±8,79. Nhóm nhiễm trùng: Tuổi trung
bình 69,35±11,69. Nhóm nhiễm khuẩn
huyết: Tuổi trung bình 66,94±14,73, tuổi nhỏ
nhất là 18, lớn tuổi nhất là 107. Trong đó
nam cao hơn nữ, sự khác biệt có ý nghĩa
thống kê.
Bảng 3.1.
Nhóm
Nhóm khỏe mạnh
Nhóm nhiễm trùng
Nhóm NKH
n
%
n
%
n
%
Nam
120
50
30
46,15
184
61,33
Nữ
120
50
35
53,85
116
38,67
Tuổi (năm)
(X ± SD)(min-max)
35,08±8,79
(18-65)
69,35±11,69
(32-92)
66,94±14,73
(18-107)
p
0,000
Bảng 3.2. Đặc điểm các chỉ số tế bào, sinh hóa máu của nhóm NKH
Giá trị
Đặc điểm
Giá trị trung bình(X ± SD)
SLBC(G/L)
15,85±22,30
N(G/L)
12,69±10,80
L(G/L)
1,35±1,84
PLT(G/L)
198,44±137,89
PCT (ng/mL) (n=281)
17,68±29,68
CRP(mg/l) (n=123)
114,18±97,22
Ure (mmol/L) (n=294)
12,91±9,41
Creatinin (µmol/L) (n=299)
189,45±181,33
Bilirubin toàn phần (µmol/L)
49,12±140,17
Số lượng bạch cầu tăng, số lượng bạch cầu đa nhân trung tính, PCT, CRP, Ure, Creatinin,
Bilirubin toàn phần trung bình đều tăng.
KỶ YẾU CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CHUYÊN NGÀNH HUYẾT HỌC - TRUYỀN MÁU
634
3.2. Đặc điểm chỉ số bạch cầu hạt chưa trưởng thành máu ngoại vi ở đối tượng
nghiên cứu
Bảng 3.3. Chỉ số IG của nhóm khỏe mạnh
Chỉ số
(X + SD)
Khoảng giá trị 95%
IG%
0,133 + 0,0146
0,104 - 0,161
IG#
0,0176 + 0,009
0,0158 - 0,0194
Giá trị trung bình IG% và IG# của người khỏe mạnh lần lượt là 0,133 + 0,0146 và 0,176 +
0,009. Khoảng giá trị 95% của IG% và IG# lần lượt là 0,104 - 0,161và 0,0158 - 0,0194.
Bảng 3.4. Khoảng giá trị của IG ở nhóm NKH
Chỉ số
Trung bình, độ lệch (X + SD)
Khoảng giá trị 95%
IG%
2,6783 + 0,4485
1,7957 - 3,5609
IG#
0,4289 + 0,0887
0,2544 - 0,6035
Giá trị trung bình của IG% và IG# ở nhóm nhiễm khuẩn huyết lần lượt là 2,6783 + 0,4485
và 0,4289 + 0,0887. Khoảng giá trị 95% của IG% và IG# lần lượt là 1,7957 - 3,5609 và
0,2544 - 0,6035.
Biểu đồ 3.1. Đường cong ROC dự đoán NKH so với nhóm chứng nhiễm trùng
IG% và IG# có khả năng phân biệt giữa nhóm bệnh nhân NKH với nhóm chứng nhiễm
trùng với diện tích dưới đường cong AUC>0,6 và p= 0,000
Bảng 3.5. Giá trị các điểm cắt của IG trong dự đoán NKH so với nhóm nhiễm trùng
Chỉ số
AUC
p
Điểm cắt
Độ nhạy
Độ đặc hiệu
Tỉ lệ IG(%)
0,712
0,000
0,75
57
80
Số lượng IG (G/l)
0,694
0,000
0,085
59
74
Bạch cầu
0,620
0,002
T¹P CHÝ Y häc viÖt nam tẬP 544 - th¸ng 11 - QuyỂN 1 - sè ĐẶC BIỆT - 2024
635
- Điểm cắt của tỉ lệ IG là 0,75% có giá trị
xác định ranh giới giữa nhiễm khuẩn huyết
với nhóm nhiễm trùng có độ nhạy 57% và độ
đặc hiệu 80% và diện tích dưới cong 0,712.
- Điểm cắt của số lượng IG là 0,085 G/l
có giá trị xác định ranh giới giữa nhiễm
khuẩn huyết với nhóm nhiễm trùng có độ
nhạy 59% và độ đặc hiệu 74% và diện tích
dưới cong 0,694.
- IG# và IG% ưu việt hơn so với số
lượng bạch cầu để phân biệt NKH và nhiễm
trùng.
3.3. Mối liên quan của chỉ số bạch cầu
hạt chưa trưởng thành với một số đặc
điểm ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết
Bảng 3.6. Tương quan tuyến tính giữa giá trị IG với một số chỉ số ở bệnh nhân NKH
Tương quan
Bạch cầu
PCT
SOFA
IG#
r
0,607
0,129
0,086
p
0,000
0,031
0,138
n
299
280
299
IG%
r
0,586
0,156
0,185
p
0,000
0,009
0,001
n
299
280
299
- Số lượng IG và phần trăm IG có mối
tương quan thuận vừa với số lượng bạch cầu,
tương quan thuận rất yếu với PCT và SOFA.
IV. BÀN LUẬN
4.1. Xác định giá trị dự đoán của chỉ số
bạch cầu hạt chưa trưởng thành máu
ngoại vi ở bệnh nhân nhiễm khuẩn huyết
Qua nghiên cứu phân tích dữ liệu lâm
sàng và cận lâm sàng của 300 bệnh nhân
nhiễm khuẩn huyết, chúng tôi thấy phần lớn
bệnh nhân ở độ tuổi trên 60 tuổi, chiếm tỉ lệ
lớn (74,67%), chỉ có 25,33% < 60 tuổi, trung
bình là 66,94±14,73. Theo Hoàng Thị Anh
Thi tại bệnh viện Trung ương Huế: Bệnh
nhân NKH có độ tuổi trung bình 58,95±18,5,
nhóm tuổi>60 chiếm đến 47,8%[4]. Bệnh
nhân cao tuổi có xu hướng tăng phơi nhiễm
với vi khuẩn bởi có sự suy giảm miễn dịch,
đây là nguyên nhân nhạy cảm với nhiễm
trùng đường hô hấp, tiêu hóa, tiết niệu.
Số lượng bạch cầu của đối tượng nghiên
cứu tăng cao trung bình là 15,85±22,30 G/l,
trong đó tăng chủ yếu bạch cầu đoạn trung
tính là 12,69±10,80 G/l. Các chỉ số viêm tăng
cao với nồng độ PCT trung bình của đối
tượng nghiên cứu là 17,68±29,68 ng/mL,
CRP là 114,18±97,22 mg/l. Kết quả thấp hơn
nghiên cứu của Phạm Thị Ngọc Thảo với
CRP trung bình 122,7 mg/l, PCT trung bình
là 49,8 ng/mL trên đối tượng bệnh nhân
nhiễm khuẩn nặng tại BV Chợ Rẫy[5]. CRP
và PCT có giá trị chẩn đoán tốt tình trạng
nhiễm khuẩn. Tổn thương gan, thận cấp biểu
hiện nồng độ creatinin tăng trung bình
189,45±181,33, bilirubin tăng đến
49,12±140,17.
Khoảng giá trị của IG% và IG# ở người
khỏe mạnh trong nghiên cứu của chúng tôi là
0,133 + 0,0146% và 0,0176 + 0,009 G/L.
Nghiên cứu Nguyễn Thị Trúc Lệ và cộng sự
(2019) cho kết quả khoảng giá trị IG% và
IG# của người khỏe mạnh lần lượt là 0,412 +
0,496 và 0,028 + 0,016 với khoảng giá trị
95% lần lượt là 0,1 – 0,7 và 0,01 – 0,006[6] .
Nghiên cứu của Park SH và cộng sự (2016)
thiết lập phạm vi tham chiếu trên dòng máy
Sysmex XN-2000 trên 280 mẫu máu ngoại vi