Nghiên cứu khả năng hạ đường huyết của nấm Linh chi (Ganoderma lucidum) nuôi trồng ở Việt Nam trên mô hình chuột đái tháo đường type II thực nghiệm

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:5

Thêm vào BST

Báo xấu

36
lượt xem 2
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Nấm Linh chi được trồng ở Việt Nam có khả năng hạ đường huyết trên chuột đái tháo đường (ĐTĐ) type II. Chuột bình thường với cân nặng từ 18-20 g có nồng độ glucose huyết là 6,21 mmol/L, chuột trở nên béo phì bằng chế độ thức ăn giàu lipid trong 8 tuần rồi được tiêm STZ màng bụng với liều đơn 120mg/kg thể trọng. Sau 3-4 ngày, những con chuột này bị bệnh ĐTĐ với nồng độ glucose huyết ≥ 18 mmol/L.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khả năng hạ đường huyết của nấm Linh chi (Ganoderma lucidum) nuôi trồng ở Việt Nam trên mô hình chuột đái tháo đường type II thực nghiệm

BÁO CÁO KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAM - HỘI NGHỊ KHOA HỌC QUỐC GIA LẦN THỨ 4 DOI: 10.15625/vap.2020.00092 NGHIÊN CỨU KHẢ NĂNG HẠ ĐƯỜNG HUYẾT CỦA NẤM LINH CHI (Ganoderma lucidum) NUÔI TRỒNG Ở VIỆT NAM TRÊN MÔ HÌNH CHUỘT ĐÁI THÁO ĐƯỜNG TYPE II THỰC NGHIỆM Trần Thị Phương Liên1,*, Nguyễn Thị Chính2 Tóm tắt: Nấm Linh chi được trồng ở Việt Nam có khả năng hạ đường huyết trên chuột đái tháo đường (ĐTĐ) type II. Chuột bình thường với cân nặng từ 18-20 g có nồng độ glucose huyết là 6,21 mmol/L, chuột trở nên béo phì bằng chế độ thức ăn giàu lipid trong 8 tuần rồi được tiêm STZ màng bụng với liều đơn 120mg/kg thể trọng. Sau 3-4 ngày, những con chuột này bị bệnh ĐTĐ với nồng độ glucose huyết ≥ 18 mmol/L. Sau 21 ngày điều trị bằng bột sinh khối nấm Linh Chi, nồng độ glucose huyết của những con chuột này là 6,74 mmol/L (giảm 71,23%, p < 0,05). Chuột ĐTĐ điều trị bằng sinh khối nấm Linh chi cho thấy gan, thận, tụy hầu hết lại nằm trong giới hạn bình thường, không có sự bất thường về số lượng và hình thái giải phẫu như ở chuột ĐTĐ không được điều trị. Từ khóa: Đái tháo đường, hạ đường huyết, nấm Linh chi. 1. MỞ ĐẦU Theo Tạ Văn Bình (2007), bệnh ĐTĐ là hậu quả của béo phì và thừa cân quá mức, không chỉ mang tính chất là một bệnh mạn tính mà còn kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm như: đột quỵ, hôn mê, cắt cụt chi, mù lòa,... WHO công bố năm 2000 toàn thế giới có khoảng 151 triệu người mắc bệnh ĐTĐ và dự đoán đến năm 2025 con số mắc bệnh sẽ tăng đến 300- 330 triệu, chiếm 5,4% dân số toàn cầu. Đáng chú ý là bệnh có xu hướng gia tăng mạnh tại các quốc gia đang phát triển ở Châu Phi, Châu Mỹ La Tinh và Châu Á, đặc biệt ở độ tuổi lao động. Ở Việt Nam, theo thống kê của Bệnh viện Nội tiết, số người mắc bệnh ĐTĐ ở nước ta chiếm khoảng 5% dân số (khoảng 4,5 triệu người), riêng ở các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Hồ Chí Minh, tỉ lệ này chiếm khoảng 7% và con số này vẫn không ngừng tăng lên với tốc độ nhanh nhất thế giới. Nấm Linh chi (Ganoderma lucidum) được nuôi trồng ở Việt Nam trong khoảng 15 năm trở lại đây, giá thành rẻ hơn rất nhiều so với nấm nhập ngoại. Tuy nhiên, Đỗ Tất Lợi (2005) đã chỉ ra rằng tác dụng điều trị bệnh của loại nấm này lại phụ thuộc rất lớn vào tuổi đời, điều kiện sinh thái, địa lí, môi trường sống,… Vì vậy, rất nhiều người còn nghi ngại về hiệu quả điều trị bệnh của nấm linh chi (Ganoderma lucidum) nuôi trồng ở Việt Nam. 1Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 2Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội *Email: liensp2@yahoo.com
PHẦN II. NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG SINH HỌC PHỤC VỤ ĐỜI SỐNG VÀ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI 747 2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Nấm Linh chi (Ganoderma lucidum), do PGS.TS. Nguyễn Thị Chính - Trường ĐHKHTN - Đại học Quốc gia Hà Nội nuôi trồng. - Chuột bạch chủng Swiss nặng từ 18-20 g do Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cung cấp. Chuột được tạo béo phì bằng chế độ thức ăn giàu lipid trong 8 tuần, theo Srinivasan K. (2005). - Tạo chuột ĐTĐ được tiến hành theo Reed et al., (2000): Chuột béo phì được tiêm STZ màng bụng với liều đơn 120 mg/kg thể trọng. Sau 3-4 ngày, những con chuột này bị bệnh ĐTĐ với nồng độ glucose huyết ≥ 18 mmol/L. Chuột mắc bệnh được dùng để tiến hành nghiên cứu khả năng hạ đường huyết của nấm Linh chi theo đường uống. 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Kết quả tạo mô hình chuột ĐTĐ type II Sự tăng trọng của chuột khi nuôi bằng hai chế độ dinh dưỡng khác nhau Từ số liệu Bảng 1 cho thấy đã có sự khác biệt rất lớn giữa lô nuôi thường và lô nuôi béo về trọng lượng. Kết thúc 8 tuần nuôi với chế độ thức ăn giàu chất béo, trọng lượng chuột nuôi béo nặng 59,28 g - tăng 40,37% so với nhóm chuột được nuôi thường (p < 0,05). Kết quả này hoàn toàn phù hợp với quy luật thực tế và với nghiên cứu của Srinivasan K., (2005). Điều đó chứng tỏ chuột ăn các thức ăn có hàm lượng lipid cao thời gian dài rất dễ tăng cân, béo phì. Bảng 1. Khối lượng trung bình của hai nhóm chuột Khối lượng trung bình của chuột (tính theo gam) Nhóm Thời điểm ban đầu Sau 4 tuần Sau 8 tuần Ăn thường 14,42 ± 0,46 28,66 ± 1 42,23 ± 1,43 Ăn béo 14,15 ± 0,96 41,46 ± 2,82 59,28 ± 5,75 Tạo chuột ĐTĐ type II Streptozotocin (STZ:2 – deoxy – 2 - (3 – metyl – 3 - nitrosoureido) – D - glucopyranose) là chất có hoạt tính chống ung thư được chiết xuất từ nấm Streptomyces achromogens. Tùy vào liều lượng STZ và cách thức tiến hành người ta có thể gây ĐTĐ type I hay type II. STZ được nhận biết và xâm nhập vào tế bào β qua kênh vận chuyển glucose LLUT2. Hoạt động của nó trong tế bào làm tổn thương và alkyl hóa ADN và cuối cùng dẫn tới hoại tử tế bào. Mặt khác, hoạt động của NO làm ức chế chu trình Krebs, giảm tiêu thụ oxy trong ty thể từ đó làm giảm mạnh sự sản xuất ATP và tổn hại đến các nucleotit của tế bào. Đồng thời phân tử này còn ức chế hoạt tính enzyme aconitase. Bảng 2. Hàm lượng glucose (mmol/L)của các nhóm chuột Chuột nuôi thường Chuột béo phì không tiêm STZ Chuột béo phì tiêm STZ 6,21 ± 0,3 9,47± 0,7 23,42 ± 1,8
748 BÁO CÁO KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAM Để tạo chuột ĐTĐ type II, với mỗi loại chuột khác nhau thì liều tiêm STZ và cách tiêm cũng hoàn toàn khác nhau. Kết quả Bảng 2 cho thấy chuột béo phì được tiêm STZ màng bụng với liều đơn 120 mg/kg thể trọng, trở nên bị bệnh ĐTĐ type II với nồng độ glucose huyết ≥ 18 mmol/L. Như vậy, với chuột nhắt trắng chủng Swiss béo phì, tiêm STZ màng bụng liều đơn 120 mg/kg thể trọng để tạo chuột ĐTĐ type II là hợp lí. Chúng tôi nhận thấy phần lớn những con chuột càng béo có khả năng bị ĐTĐ càng cao, điều này phù hợp với nghiên cứu của Reed S. J., Choi J.H ., Park M.R. (2000). 3.2.Tác dụng của nấm Linh chi lên chỉ số glucose huyết của chuột ĐTĐ type II Bảng 3. Sự biến động hàm lượng glucose huyết của chuột trước và sau điều trị Thời điểm Hàm lượng glucose (mmol/L) Chuột nuôi Chuột ĐTĐ không được Chuột ĐTĐ có được thường điều trị điều trị Ban đầu 6,34 ± 0,3 23,38 23,42 ± 1,8 Sau 21 ngày 6,21 22,33 6,74 Theo tác giả Đỗ Tất Lợi (2005), cho đến nay đã thống kê được hàng trăm hợp chất hữu cơ có chứa trong nấm Ganoderma lucidum như: terpenoid, axit amin, alcaloid, polysaccharid, nguyên tố vi và đa lượng. Hai nhóm được quan tâm nhiều nhất của Linh chi là polysaccharid và triterpenoid. Đặc biệt, trong nấm Lim xanh (Ganoderma lucidum) có germanium giúp tế bào hấp thụ oxy tốt hơn; polysaccharit làm tăng sự miễn dịch trong cơ thể, làm mạnh gan, diệt tế bào ung thư; axit ganodermic có tác dụng chống viêm, chống dị ứng. Nghiên cứu của nhiều nhà khoa học Viện Dược liệu đều khẳng định: Nấm Lim xanh Ganoderma lucidum có tác dụng bồi bổ cường tráng, giúp khí huyết lưu thông, làm tăng sức cho tế bào hấp thụ oxy tốt hơn... có công dụng trị suy nhược thần kinh, chóng mặt, mất ngủ; các bệnh viêm gan, viêm khí quản mãn tính, huyết áp cao; đau dạ dày, chán ăn, thấp khớp, cô lập và triệt phá các tế bào ung thư. Ngoài ra, nấm có tác dụng chống quá trình làm lão hoá, cường tim, tác dụng tốt lên hệ tuần hoàn, bảo vệ gan, tác dụng lên hệ tiêu hóa, các quá trình trao đổi chất. Như vậy, số liệu Bảng 3 cho thấy sau 21 ngày điều trị sinh khối nấm Linh chi bằng đường uống, đường huyết của những con chuột bị bệnh đã giảm 71.23% từ 23.42 mmol/L xuống còn 6,76 mmol/L (p < 0,05). Kết quả này hoàn toàn phù hợp với những công bố trước đây và cũng chứng tỏ nấm Linh chi đã có tác dụng hạ đường huyết trên chuột bị ĐTĐ type 2 thực nghiệm. 3.3. Kết quả vi thể của gan, thận, tụy ở chuột Với lô chuột được nuôi bằng thức ăn bình thường, qua nghiên cứu vi thể cho thấy gan, thận, tụy không có biểu hiện bất thường (Hình 1). Ở chuột ĐTĐ typ II, tế bào β của tuyến tụy Langerhan bị phá hủy dẫn đến số lượng đảo tụy nội ít, gan nhiễm mỡ ảnh hưởng tới thận. Vì vậy, cầu thận xung huyết nhẹ, gan tổn thương thoái hóa nước, hạt tế bào gan (Hình 2). Chuột ĐTĐ được điều trị bằng sinh khối nấm Linh chi cho thấy gan, thận, tụy hầu hết lại nằm trong giới hạn bình thường, không có sự bất thường về số lượng và hình thái giải phẫu (Hình 3).
PHẦN II. NGHIÊN CỨU ỨNG DỤNG SINH HỌC PHỤC VỤ ĐỜI SỐNG VÀ PHÁT TRIỂN XÃ HỘI 749 A B C Hình 1. Kết quả vi thể gan (A), thận (B), tụy (C) của chuột bình thường Hình 2. Kết quả vi thể gan (A), thận (B), tụy (C) của chuột ĐTĐ type II không được điều trị Hình 3. Kết quả vi thể gan (A), thận (B), tụy (C) của chuột ĐT Đ type II điều trị bằng nấm Linh chi 4. KẾT LUẬN Chuột được nuôi với chế độ ăn giàu lipid sẽ trở nên béo phì với biểu hiện bởi sự tăng mạnh về khối lượng cơ thể so với chuột có chế độ ăn bình thường. Chuột béo phì sau khi tiêm STZ sẽ trở nên bị mắc bệnh ĐTĐ type II, những con chuột càng béo có khả năng bị ĐTĐ càng cao. Chuột ĐTĐ type II sau khi điều trị bằng nấm Linh chi theo đường uống, đường huyết của chúng giảm mạnh so với những con chuột không được điều trị; gan, thận, tụy hầu hết nằm trong giới hạn bình thường, không có sự bất thường về số lượng và hình thái giải phẫu như ở chuột ĐTĐ không được điều trị. Điều này chứng tỏ nấm Linh chi đã có tác dụng tốt trên chuột bị ĐTĐ type 2 thực nghiệm.
750 BÁO CÁO KHOA HỌC VỀ NGHIÊN CỨU VÀ GIẢNG DẠY SINH HỌC Ở VIỆT NAM TÀI LIỆU THAM KHẢO Tạ Văn Bình, 2007. Những nguyên lý nền tảng bệnh ĐTĐ-tăng glucose máu, Nxb. Y học, Hà Nội. Đỗ Tất Lợi, 2005. Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam,Nxb. Khoa học & Kỹ thuật. Reed S. J., Choi J. H., Park M. R., 2000. A new rat model of type 2 diabetes: the fat-fed, strepzotocin-treated rat, Metabolism, 49(11): 1390-1394. Srinivasan K., et al, 2005. Combination of high-fat diet-fed and low-does streptozocin-treated rat: a model for type 2 diabetes and pharmacological screening, Pharmacological research 52: 313-320. A STUDY ON THE HYPOGLYCEMIC POSSIBILITY OF Ganoderma lucidum CULTIVATED IN VIETNAM ON EXPERIMENTAL TYPE II DIABETIC MICE Tran Thi Phuong Lien1,*, Nguyen Thi Chinh2 Abstract: The type II diabetic mice were treated orally each day with Canoderma powder for three weeks. The results showed that the level of glucose in the mice’s blood declined sharply by 71.23% (at 6.74 mmol/L), compare to the control group (p < 0.05). Additionally, the anatomical form of liver, kidney, and pancreas of the mice treated with Ganoderma lucidum remained in typically normal states contrasted to the frequency and severity of abnormalities in the control group. Keywords: Ganoderma lucidum, diabetes, hypoglycemic. 1Hanoi Pedagogical University 2 2University of Science, Vietnam National University, Hanoi *Email: liensp2@yahoo.com