Nghiên cứu khoa học " Nghiên cứu hoàn chỉnh chế phẩm Metarrhizium và kỹ thuật sử dụng để diệt mối nhà (Coptotermes formosanus Shiraki) theo phương pháp lây nhiễm "

Chia sẻ: Nguye Nhi | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:6

Thêm vào BST

Báo xấu

51
lượt xem 6
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mở đầu ở Việt Nam mối hại gỗ có khoảng 27 loài. Giống Coptotermes gây hại mạnh nhất và chiếm tới 97% trong các công trình xây dựng, chúng phá hoại nghiêm trọng các công trình xây dựng, kho tàng ... kỹ thuật diệt mối theo phương pháp lây nhiễm rất độc đáo và hữu hiệu nhưng vẫn phải sử dụng thuốc có nguồn gốc hoá học. Các loại thuốc này hiện đang không được phép sử dụng. Thay thế thuốc chống mối nói riêng và thuốc bảo vệ thực vật nói chung, có nguồn gốc hoá học bằng chế...

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Nghiên cứu khoa học " Nghiên cứu hoàn chỉnh chế phẩm Metarrhizium và kỹ thuật sử dụng để diệt mối nhà (Coptotermes formosanus Shiraki) theo phương pháp lây nhiễm "

Nghiªn cøu hoμn chØnh chÕ phÈm Metarrhizium vμ kü thuËt sö dông ®Ó diÖt mèi nhμ (Coptotermes formosanus Shiraki) theo ph−¬ng ph¸p l©y nhiÔm NguyÔn D−¬ng Khuª Phßng NC B¶o qu¶n L©m s¶n I. Më ®Çu ë ViÖt Nam mèi h¹i gç cã kho¶ng 27 loµi. Gièng Coptotermes g©y h¹i m¹nh nhÊt vµ chiÕm tíi 97% trong c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, chóng ph¸ ho¹i nghiªm träng c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, kho tµng ... kü thuËt diÖt mèi theo ph−¬ng ph¸p l©y nhiÔm rÊt ®éc ®¸o vµ h÷u hiÖu nh−ng vÉn ph¶i sö dông thuèc cã nguån gèc ho¸ häc. C¸c lo¹i thuèc nµy hiÖn ®ang kh«ng ®−îc phÐp sö dông. Thay thÕ thuèc chèng mèi nãi riªng vµ thuèc b¶o vÖ thùc vËt nãi chung, cã nguån gèc ho¸ häc b»ng chÕ phÈm vi sinh lµ ®iÒu mong −íc cña thùc tÕ s¶n xuÊt N«ng - L©m - NghiÖp, ®ång thêi còng lµ xu h−íng trªn thÕ giíi. C¸c t¸c gi¶: Metschnikoff (1879). H.Hanel (1981, 1982), K.H.Domch (1980), H.Hanel and J.A.L. Watson (1983), Kentazo suzuki (1991), f.J.Milner (1991), Ph¹m ThÞ Thuú (1993, 1995), T¹ Kim ChØnh (1994, 1996) ®· cho biÕt: - Vi nÊm Metarrhizium cã kh¶ n¨ng diÖt c«n trïng g©y h¹i, ®Æc biÖt lµ kh¶ n¨ng phßng trõ mèi ®Êt Ordontotermes, Nasutitermes. - Víi gièng Nasutermes, kh¶ n¨ng g©y bÖnh cña bµo tö trÇn lµ nhanh nhÊt vµ tû lÖ chÕt cao nhÊt. - Metarrhizium kh«ng ¶nh h−ëng tíi ng−êi vµ ®éng vËt bËc cao. C¸c ®Ò tµi nghiªn cøu cña phßng b¶o qu¶n L©m s¶n (1994, 1998)... ®· cho kÕt qu¶: - §· tuyÓn chän ®−îc 3 chñng Metarrhizium (ký hiÖu M1, M2 vµ M5) cã kh¶ n¨ng diÖt ®−îc mèi nhµ Coptotermes theo ph−¬ng ph¸p l©y nhiÔm. - §· t¹o ®−îc chÕ phÈm Metarrhizium nh−ng l−îng bµo tö trÇn /gam chÕ phÈm cßn thÊp. - TÝnh æn ®Þnh cña chÕ phÈm ®−îc b¶o qu¶n theo thêi gian cßn thÊp (
- T¹o bµo tö trÇn d¹ng thuÇn khiÕt theo Kentazo suzuki. - T¹o chÕ phÈm Metarrhizium tõ m«i tr−êng lªn men xèp: thµnh phÇn nguyªn liÖu lµ tinh bét (70%) trong ®ã cã tû lÖ dinh d−ìng kh¸c nhau ®Ó t¹o BTT. - X¸c ®Þnh l−îng bµo tö b»ng phßng ®Õm hång cÇu Thomas. - B¶o qu¶n chÕ phÈm Metarrhizium ë 3 ®iÒu kiÖn: kh«ng ¸nh s¸ng ë nhiÖt ®é phßng, 4-100C vµ c¸t kh« v« trïng. - Thêi gian b¶o qu¶n sau 1, 3, 6, 9 vµ 12 th¸ng ®−îc lÊy ra ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu lùc cña chÕ phÈm. - X¸c ®Þnh tû lÖ n¶y mÇm bµo tö theo Ducan. 3.2. Ph−¬ng ph¸p thö nghiÖm kh¶ n¨ng g©y bÖnh cho mèi cña c¸c chñng Metarrhizium. - Thö l©y nhiÔm BTT víi mèi theo kÕt qu¶ cña ®Ò tµi tr−íc cña phßng b¶o qu¶n L©m s¶n. - Thö chÕ phÈm Metarrhizium víi mèi (trong phßng thÝ nghiÖm vµ ngoµi hiÖn tr−êng) theo ph−¬ng ph¸p l©y nhiÔm ®Ó x¸c ®Þnh hiÖu lùc diÖt mèi cña chÕ phÈm. - §¸nh gi¸ hiÖu lùc diÖt mèi cña c¸c chñng Metarrhizium vµ chÕ phÈm cña chóng qua: Tû lÖ (%) mèi chÕt hiÖu ®Ýnh theo Abbott (1925). - ¸p dông c¸c nguyªn t¾c cña ph−¬ng ph¸p thö nghiÖm sinh häc, dïng ph−¬ng ph¸p thèng kª sinh häc th«ng th−êng ®Ó xö lý sè liÖu. 3.3. Ph©n lËp vµ thuÇn khiÕt chñng theo ph−¬ng ph¸p Koch. -NhËn d¹ng gièng theo Tulloch. -M«i tr−êng ph©n lËp vµ cÊt gi÷ gièng, m«i tr−êng sabouraud. III. kÕt qu¶ nghiªn cøu 3.1. T¹o chÕ phÈm Metarrhizium tõ 3 chñng ®· tuyÓn chän: §Ó diÖt mèi cã hiÖu qu¶ b»ng BTT, vÊn ®Ò ph¶i t¹o ®−îc l−îng BTT cao nhÊt trong chÕ phÈm. 3.1.1. X¸c ®Þnh l−îng n−íc trén vµo m«i tr−êng. 3 chñng Metarrhizium ®· tuyÓn chän, ®−îc nu«i cÊy ë m«i tr−êng lªn men xèp cho l−îng BTT cao nhÊt (®Ò tµi tr−íc) cã thµnh phÇn nguyªn liÖu: Bét ng«(70%), C¸m g¹o(30%), nh−ng cÇn ph¶i x¸c ®Þnh l−îng n−íc hoµ trén vµo m«i tr−êng ®Ó vi nÊm sinh tr−ëng, ph¸t triÓn tèt, cho l−îng BTT cao. B ¶ng 1: Kh¶ n¨ng sinh bµo tö cña 3 chñng vi nÊm Metarrhizium trªn c¸c m«i tr − êng xèp (sau 14 ngµy nu«i cÊy) (BTT/g). C «ng thøc 1 2 3 4 T û lÖ n − íc 50 30 25 20 1 ,95 x 10 9 9 9 9 M1 2,15 x 10 4,90 x 10 1,25 x 10 1 ,85 x 10 9 9 9 9 M2 2,05 x 10 4,20 x 10 3,15 x 10 1 ,75 x 10 9 9 9 9 M5 2,45 x 10 2,85 x 10 0,70 x 10 Víi kÕt qu¶ ë b¶ng cho thÊy víi l−îng n−íc ë c«ng thøc 3 (25%), c¶ 3 chñng vi nÊm ®Òu cho l−îng BTT cao nhÊt. 3.1.2. Kh¶ n¨ng sinh BTT cña M. cã bæ xung nguyªn tè vi l−îng. 2
Trong m«i tr−êng lªn men xèp cã bæ xung nguyªn tè vi l−îng, c¸c chñng vi nÊm cho BTT nh− kÕt qu¶ ë b¶ng d−íi: B¶ng 2: L−îng BTT/gr chÕ phÈm c¸c chñng M. sau 18 ngµy nu«i cÊy trªn m«i tr−êng xèp cã bæ xung nguyªn tè vi l−îng. Tû lÖ (%) M1 M2 M5 6,18 x 108 5,50 x 108 1,19 x 109 0 9 10 3,25 x 109 0,3 5,3 x 10 1,16 x 10 9 1,65 x 1010 3,35 x 109 0,5 5,0 x 10 Víi sè liÖu trªn chØ cho thÊy khi bæ xung nguyªn tè vi l−îng 0,5% sÏ cho l−îng BTT cao nhÊt/ gam chÕ phÈm. 3.1.3.Kh¶ n¨ng sinh BTT cña M. cã bæ xung bét Kitin vµo m«i tr−êng. Còng víi m«i tr−êng lªn men xèp cho bæ xung bét Kitin cã sè liÖu nh− sau: B¶ng 3: L−îng BTT/gr chÕ phÈm c¸c chñng M. sau 18 ngµy nu«i cÊy trªn m«i tr−êng xèp cã bæ xung bét Kitin. Tû lÖ (%) M1 M2 M5 0,5 x 1010 1,65 x 1010 0,34 x 1010 V 0,8 x 10 10 1,3 x 10 10 1,6 x 10 10 KV3 0,5 x 10 10 3,2 x 10 10 0,4 x 10 10 KV5 Qua sè liÖu cho thÊy khi bæ xung bét Kitin vµo m«i tr−êng, c¸c chñng M. ®Òu cho l−îng BTT cao h¬n Víi chñng M1, M5 bæ xung bét Kitin l−îng 0,3%, cßn víi l−îng 0,5% thÝch hîp víi chñng M2. 3.1.4. Thêi gian nu«i cÊy c¸c chñng M. Thêi gian nu«i cÊy c¸c chñng vi nÊm cã liªn quan víi sù sinh BTT cña chóng. KÕt qu¶ ®−îc thÓ hiÖn ë b¶ng 4: B ¶ng 4: L − îng BTT/gr chÕ phÈm cña c¸c chñng M. theo thêi gian nu«i cÊy. (VK5) Thêi gian M1 M2 M5 0,69 x 10 10 0,58 x 10 10 0,37 x 10 10 14 ngµy 1,06 x 10 10 0,89 x 10 10 0,72 x 10 10 18 ngµy 1,43 x 10 10 0,79 x 10 10 1,08 x 10 10 22 ngµy 0,50 x 10 10 0,59 x 10 10 0,59 x 10 10 25 ngµy Sè liÖu tõ b¶ng trªn cho thÊy thêi gian nu«i cÊy 18 ®Õn 22 ngµy c¸c chñng vi nÊm sÏ cho l−îng BTT cao nhÊt 3
3.2. Thêi gian b¶o qu¶n chÕ phÈm §Ó x¸c ®Þnh tÝnh æn ®Þnh cña c¸c chÕ phÈm theo thêi gian, c¸c chÕ phÈm M. ®−îc b¶o kÝn hoµn toµn kh«ng cã ¸nh s¸ng chiÕu vµo, vÞ trÝ ®Ó n¬i tho¸ng m¸t trong phßng, sau thêi gian 1, 3, 6, 9 vµ 12 th¸ng ®−îc lÊy ra kiÓm tra: l−îng bµo tö trÇn, ®ång thêi ®em thö víi mèi trong hép lång. KÕt qu¶ ë b¶ng d−íi: B ¶ng 5: Tû lÖ (%) n¶y mÇm cña BTT/gr chÕ phÈm theo thêi gian b¶o qu¶n T hêi gian 1 3 6 9 b ¶o qu¶n (th¸ng) M 1 Míi B Q th − êng 97,00 9 1,52 7 0,01 5 5.25 s¶n xuÊt B Q kÝn 9 8,02 9 5,69 8 9,34 7 9,83 100% M 2 Míi B Q th − êng 94,12 8 9,00 5 1,55 2 9,78 s¶n xuÊt B Q kÝn 9 7,78 9 3,07 8 8,06 7 7,05 100% M 5 Míi B Q th − êng 95,50 9 2,89 8 0,00 5 9,89 s¶n xuÊt B Q kÝn 9 6,98 9 3,79 9 0,16 7 7,92 100% B ¶ng 6: Tû lÖ % mèi chÕt sau phun chÕ phÈm® ∙ b ¶o qu¶n th − êng ë nhiÖt ®é phßng (hiÖu ®Ýnh theo Abbott) Thêi Ph−¬ng Chñng M1 Chñng M2 Chñng M5 gian b¶o ph¸p 7ngµy 13 ngµy 7 ngµy 13 ngµy 7 ngµy 13 ngµy qu¶n BQ Míi SX 100 100 93,97 100 1 th¸ng BQT 100 92,17 97,17 83,33 89,00 BQK 100 100 100 3 th¸ng BQT 86,67 92,50 51,83 67,16 67,16 75,50 BQK 100 100 100 6 th¸ng BQT 27,33 31,00 9,17 15,33 24,00 27,50 BQK 67.8 100 65.1 100 60.33 100 9 th¸ng BQT Bt 5,33 Bt Bt Bt BQK Bt 50,83 Bt 49.0 Bt 43.0 T rong c¸c ®èi chøng sau 13 ngµy kh«ng cã mèi chÕt. N hËn xÐt: T õ kÕt qu¶ 2 b¶ng trªn cho thÊy chÕ phÈm M etarhizium ® − îc b¶o qu¶n trong cïng ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é phßng, song nÕu ® − îc b¶o qu¶n kÝn trong tèi kh«ng cã t¸c ®éng cña ¸nh s¸ng th× hiÖu lùc diÖt mèi cña c¸c chÕ phÈm kÐo dµi tíi 9 th¸ng. §iÒu nµy ®· gióp chóng ta chñ ®éng trong viÖc s¶n xuÊt vµ b¶o qu¶n chÕ phÈm phôc vô môc ®Ých cña con ng − êi. 3 .3. C¸c ®Æc ®iÓm h×nh th¸i nhËn d¹ng c¸c chñng M etarrhizium ® · tuyÓn chän. 4
3 c hñng M etarrhizium ® · tuyÓn chän ® − îc, nu«i cÊy trªn m«i tr − êng th¹ch, sau 7 – 10 ngµy m« t¶ ë b¶ng 8 C ¶ 3 chñng Metarrhizium ® Òu cã sîi v¸ch ng¨n, sinh s¶n v« tÝnh b»ng BTT, cã tÕ bµo sinh BTT lµ nh÷ng thÓ b×nh. BTT t¹o thµnh ë trong hoÆc ë miÖng thÓ b×nh, cã d¹ng h×nh trô (M2), h×nh trøng(M5), kh«ng cã ng¨n v¸ch, cã mµu xanh, xanh xÉm,xanh l¸ m¹(h¬i vµng) vµ kÝch th − íc BTT(ë b¶ng 9), ®ã lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm h×nh th¸i nhËn d¹ng cña chóng. B ¶ng 9: KÝch th − íc BTT 3 chñng M etarhizium ® ∙ t uyÓn chän. C hñng thu thËp, ph©n lËp K Ých th − íc( µm) M1 ( 4.0) – 4.5 x 8.7 – (9.0) M2 ( 4.0) – 5.0 x 6.0 – 7.5 M5 4 .0 – 4.2 x 8.0 – 8.5 T rong 3 chñng nµy, chñng cã ký hiÖu M5 lµ do ph©n lËp tõ mèi chÕt dÞch tù nhiªn ë tæ mèi. 3 c hñng M etarrhizium t rªn ® − îc nhËn d¹ng lµ: C hñng ký hiÖu M1: M etarrhizium anisopliae ( Metsch.) Sorokin C hñng ký hiÖu M2: M etarrhizium anisopliae ( Metsch.) Sorokin C hñng ký hiÖu M5: M etarrhizium flavoviridae 3 .4. Kü thuËt sö dông chÕ phÈm M etarrhizium ® Ó diÖt mèi nhµ ( C. formosanus S hir.) D ïng hép nhö mèi ®Æt vµo n¬i cã mèi nhµ, sau 10-15 ngµy tiÕn hµnh phun chÕ phÈm M. Qua c¸c thÝ nghiÖm, ®ång thêi víi kü thuËt phun ë hiÖn tr − êng, chóng t«i ®Ò xuÊt l − îng phun nh − s au: V× chÕ phÈm ë d¹ng bét kh«, mÞn, nªn khi phun, chÕ phÈm ra khái bÐp phun cã d¹ng nh− bôi. V× thÕ khi dì hép nhö mèi cã mèi ra, phun chÕ phÈm lªn ng−êi c¸c c¸ thÓ mèi, khi nh×n thÊy trªn m×nh c¸c c¸ thÓ mèi tho¸ng cã mµu cña chÕ phÈm lµ ®−îc. C¸c chÕ phÈm nµy ®−îc ®−a ra thö nghiÖm diÖt mèi nhµ theo ph−¬ng ph¸p l©y nhiÔm t¹i c¸c ®Þa ®iÓm cã mèi nhµ ®ang ho¹t ®éng ph¸ ho¹i nhµ cöa nh−: - N hµ riªng «ng NguyÔn V¨n Toµn 429/1 Kim M·, Hµ Néi. P hun chÕ phÈm 9/2001. - N hµ riªng «ng NguyÔn V¨n BÈy 84,ngâ 444, §éi CÊn, HN P hun chÕ phÈm 8/2001. - N hµ riªng «ng NguyÔn V¨n Thuú56, N g u y Ôn V¨n Cõ, Gia L©m, HN. Phun chÕ phÈm 9/2001. S au khi phun chÕ phÈm vi nÊm, ®Þnh kú 15 - 20 ngµy tiÕn hµnh kiÓm tra l¹i, nh − ng ®Õn nay c¸c c¬ së trªn ®Òu kh«ng thÊy cßn mèi sèng ho¹t ®éng. § ång thêi nh÷ng ®iÓm nhµ cöa, kho tµng tr − íc ®©y ®· tiÕn hµnh xö lý mèi b»ng chÕ phÈm vi nÊm theo ph − ¬ng ph¸p l©y nhiÔm nh − : - N hµ «ng Lª Nh©n Th×n - 64 Tr − ¬ng §Þnh - Hµ Néi P hun chÕ phÈm ngµy 25/8/1998. - C «ng ty Pin Hµ Néi (Kho + X − ëng): Phun CP ngµy 10/10/1998. 5
- N hµ c« YÕn, N«ng-L©m, Phun chÕ phÈm: 22/12/1998. C ho ®Õn nay (12/2002) còng ch − a thÊy mèi nhµ xuÊt hiÖn trë l¹i, ®iÒu nµy cho thÊy cã nhiÒu triÓn väng vµ kh¶ n¨ng trong viÖc øng dông c¸c chÕ phÈm M etarrhizium ® Ó diÖt mèi nhµ ( Coptotermes formosanus S hiraki) theo ph − ¬ng ph¸p l©y nhiÔm. IV. kÕt luËn vμ kiÕn nghÞ Tõ kÕt qu¶ thu ®−îc chóng t«i rót ra mét vµi kÕt luËn: 1 . §· lµm giÇu lªn ® − îc sè bµo tö trÇn trong chÕ phÈm cña 3 chñng nÊm M etarrhizium M 1, M2 vµ M5 b»ng ph − ¬ng ph¸p lªn men xèp tõ 1.17x10 8 -6.18x10 8 l ªn 0.5x10 1 0 -3.15x10 1 0 B TT/gr sau 18-22 ngµy nu«i cÊy. 2 . X¸c ®Þnh ® − îc tÝnh æn ®Þnh cña c¸c chÕ phÈm M etarrhizium s au thêi gian 9 th¸ng b¶o qu¶n ë nhiÖt ®é phßng. 3 . §Ò xuÊt ® − îc kü thuËt sö dông chÕ phÈm ®Ó trõ mèi nhµ ( Coptotermes formosanus S hiraki) theo ph − ¬ng ph¸p l©y nhiÔm. K iÕn nghÞ : - ViÖn vµ Bé cho ®Ò tµi ®−îc triÓn khai thö nghiÖm vµo s¶n xuÊt: chèng mèi b¶o vÖ c«ng tr×nh x©y dùng theo h−íng thay thÕ thuèc ho¸ häc. - TiÕp tôc cho nghiªn cøu më réng ®Ò tµi theo h−íng dïng Metarrhizium cho phßng trõ mèi ph¸ ho¹i c©y trång. Tµi liÖu tham kh¶o chÝnh 1. Bïi Xu©n §ång (1977), mét sè vÊn ®Ò vÒ nÊm häc, NXB Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 2. Bïi Xu©n §ång (1984), Nhãm nÊm Hyphomycetes ë ViÖt Nam tËp 1, NXB Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 3 . NguyÔn L©n Dòng, NguyÔn §¨ng §øc, §Æng Hång Miªn, NguyÔn VÜnh Ph−íc, NguyÔn §×nh QuyÕn, NguyÔn Phïng TiÕn, Ph¹m V¨n Ty (1976), Mét sè ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu vi sinh vËt häc, TËp 2, NXB Khoa häc vµ Kü thuËt, Hµ Néi. 4 . NguyÔn D−¬ng Khuª (2001), “B−íc ®Çu thö nghiÖm dïng nÊm Metarrhizium cho phßng trõ mèi nhµ ( Coptotermes formosanus Shiraki)”, KÕt qu¶ nghiªn cøu khoa häc c«ng nghÖ L©m nghiÖp giai ®o¹n 1996-2000, tr. 187-192. NXB n«ng nghiÖp, Hµ Néi. 5 . NguyÔn ChÝ Thanh (1971), Chèng mèi cho c«ng tr×nh x©y dùng vµ kho tµng, Hµ Néi. 6 . NguyÔn ChÝ Thanh (1995), Nghiªn cøu ph−¬ng ph¸p diÖt vµ phßng mèi (Coptotermes formosanus Shiraki) kh«ng cÇn t×m tæ cho c«ng tr×nh nhµ cöa ®· x©y dùng, LuËn v¨n PTS Khoa häc N«ng nghiÖp, ViÖn Khoa häc L©m nghiÖp ViÖt Nam, Hµ Néi. 7 . Domsch K.H., Gams W., Traute-heidi Anderson (1980), Compendium of Soil fungi, Vol 1, pp.413- 415. 8 . Hänel H. (1982), “Selection of a fungus species, suitable for the biological control of the termite Nasutitermes exitiosus (Hill)”, Zeitschrift fÜr agewandte Entomologie, pp. 237-245, Hamburg und Berlin. 9. Kentazo Suzuki (1991). “Laboratory trial of biological control agents against subterranean termites” - Paper prepared for the 22nd Annual Meeting Kyoto. Japan. 6