Nghiên cứu sự đa dạng về nhóm loài tảo ở Hồ Tịnh Tâm - thành phố Huế
lượt xem 2
download
Quá trình nghiên cứu đã xác định sự đa dạng một số nhóm loài tảo ở hồ Tịnh Tâm – thành phố Huế. Cụ thể, trong tổng số 30 chi, 10 họ đã xác định 9 chi thuộc nhóm tảo có khả năng chỉ thị sinh học, 2 chi thuộc nhóm có khả năng bổ sung sinh khối làm thức ăn chăn nuôi, 1 chi thuộc nhóm loài có khả năng gây độc ở thủy vực.
Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!
Nội dung Text: Nghiên cứu sự đa dạng về nhóm loài tảo ở Hồ Tịnh Tâm - thành phố Huế
- NGHIÊN CỨU SỰ ĐA DẠNG VỀ NHÓM LOÀI TẢO Ở HỒ TỊNH TÂM - THÀNH PHỐ HUẾ NGUYỄN THỊ NGUYỆT TRẦN THỊ THU HẰNG - HỒ THỊ ÁNH NGUYỆT HÀ THỊ THANH NHÀN - NGUYỄN THỊ THU HÀ Khoa Sinh học 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Hồ Tịnh Tâm là một di tích cảnh quan được kiến tạo dưới triều Nguyễn. Dưới thời vua Thiệu Trị, đây được xem là một trong 20 thắng cảnh đất Thần Kinh. Hệ sinh thái hồ Tịnh Tâm có tính phong phú và đa dạng khá cao, trong đó có sự góp mặt của các loài vi tảo - nhóm sinh vật thường được sử dụng làm chỉ thị cho môi trường nước, có độ đa dạng cao và có nhiều ứng dụng trong thực tiễn. Chúng là những sinh vật sản xuất sơ cấp, đóng vai trò chính trong chuỗi sản xuất thức ăn ở các thủy vực. Một số loài tảo là nguồn thực phẩm của con người, nhiều chiết xuất từ tảo được sử dụng trong công nghiệp thực phẩm và nhiều ngành công nghiệp khác. Tuy vậy, một số tảo cũng là những sinh vật “phiền toái” đối với các hệ thống cung cấp nước cho đô thị và các thủy vực bị phú dưỡng. Một số đại diện gây nên hiện tượng nước nở hoa (watter bloom), đặc biệt, một số còn sản sinh ra độc tố gây tác hại cho con người thông qua dây chuyền thức ăn [3]. Tác động của các hoạt động nhân sinh đang ngày càng ảnh hưởng trực tiếp tới hệ sinh thái hồ, tới sự sinh trưởng và phát triển của các loài tảo. Chính vì vậy, việc xác định sự đa dạng của các nhóm loài tảo có mặt trong hồ Tịnh Tâm là rất cần thiết. 2. ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu Các nhóm loài tảo ở khu vực hồ Tịnh Tâm – thành phố Huế. 2.2. Phương pháp nghiên cứu 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu ngoài thực địa - Thời gian thu mẫu được chia làm 4 đợt (mỗi đợt thu mẫu khoảng 5 – 6 lần) + Đợt 1: từ ngày 28/02/2013 đến ngày 11/02/2013 + Đợt 2: từ ngày 27/05/2013 đến ngày 09/06/2013 + Đợt 3: từ ngày 05/09/2013 đến ngày 13/09/2013 + Đợt 4: sẽ tiến hành trong tháng 11 Tiến hành thu mẫu trong khoảng 6 giờ đến 10 giờ sáng. - Trang bị phục vụ cho thu mẫu gồm có: vợt phù du, lọ đựng mẫu, sổ ghi chép, bút nhãn. Kỷ yếu Hội nghị Khoa học Sinh viên năm học 2013-2014 Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế, tháng 12/2013, tr: 89-93
- 90 NGUYỄN THỊ NGUYỆT và cs. - Phương pháp thu mẫu: nếu nước cạn thì thu trực tiếp, nếu nước sâu thì đi thuyền thu mẫu. Thu mẫu bằng cách lấy mẫu nước cho vào chai (lọ), bảo quản mẫu và đem về phòng thí nghiệm. Sau khi thu mẫu phải ghi chép nhật kí thực địa. Hình 1. ( ) Các điểm thu mẫu tảo tại hồ Tịnh Tâm – thành phố Huế 2.2.2. Phương pháp quan sát mẫu trong phòng thí nghiệm - Sử dụng kính hiển vi và các dụng cụ thí nghiệm (kim mũi nhọn, lam kính, lamen…). - Mẫu được định loại bằng phương pháp so sánh hình thái. Các tài liệu chính được dùng để định loại là các tài liệu của Đặng Thị Sy [3], Dương Đức Tiến, Võ Hành [4], Edward G. Bellinger, David C. Sigee [5]… và một số tài liệu khác. 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN 3.1. Sự đa dạng về nhóm loài Trong khoảng thời gian từ tháng 01/2013 đến tháng 09/2013, nhóm nghiên cứu đã xác định được 12 chi thuộc 3 nhóm loài có trong thủy vực. Cụ thể: - Nhóm loài tảo có khả năng làm chỉ thị sinh học có 9 chi thuộc các ngành vi khuẩn lam, tảo lục, tảo silic, tảo mắt. Đó là các loài thuộc chi Phacus, Euglena (Tảo mắt), Chlamydomonas, Teraedron, Spirogyra, Chlorella (Tảo lục), Anabaena, Oscilatoria (Vi khuẩn lam), Nitochia (Tảo silic). Tảo lục và tảo mắt là 2 ngành chiếm tỉ lệ cao về thành phần loài trong khi tỉ lệ tảo silic rất thấp. Đây là nét đặc trưng của thủy vực đang trong tình trạng nhiễm bẩn [5]. - Nhóm có khả năng bổ sung sinh khối làm thức ăn chăn nuôi có 2 chi thuộc ngành tảo lục, tảo silic. Đó là các loài thuộc chi Navicula (Tảo silic), Chlorella (Tảo lục). - Nhóm có khả năng gây độc có 1 chi thuộc ngành vi khuẩn lam. Chi Oscilatoria.
- NGHIÊN CỨU SỰ ĐA DẠNG VỀ NHÓM LOÀI TẢO Ở HỒ TỊNH TÂM... 91 Bảng 1. Danh lục các taxon tảo thu được ở hồ Tịnh Tâm – thành phố Huế Địa điểm Ghi Tên các Taxon (I) (II) (III) (IV) chú NGÀNH TẢO LỤC – CHLOROPHYTA BỘ CHLOROCOCCALES 1. Họ Ankistrodesmaceae 1) Ankistrodesmus + + + 2. Họ Scenedesmaceae 1) Actinatrum + + + + 2) Crucigenia + + + 3) Scendesmus + + + 4) Testratrum + + + + 3. Họ Oocystaceae 1) Chodatella + + + + 2) Nephrocytium + + 3) Oocytis + + + + 4) Chlorella + + + 5) Lagerheimia + + + + 4. Họ Coalestraceae 1) Coalestrum + + + + 5. Họ Protococcoideae 1) Dispora + + + 2) Protoccus + + + 3) Sphaerocystis + + + + 4) Coenocytes + + + + 6. Họ Hydrodictyoideae 1) Pediastrum + + + + 2) Tetraëdron + + + 7. Họ Treubariaceae 1) Treubaria + + + 8. Họ Characiaceae + 1) Characium + + + 2) Ochroederia + + 3) Schroederia + NGÀNH TẢO SILIC - BACILLARIOPHYTA BỘ CENTRALES 1. Họ Naviculaceae 1) Calonies + + + 2) Navicula + + + 2. Họ Nitzschiaceae 1) Nitzschia + + + NGÀNH TẢO MẮT – EUGLENOPHYTA 1. Euglena + + + + 2. Phacus + + 3. Trachelomonas + + VI KHUẨN LAM – CYANOBACTERIA 1. Oscillatoria + 2. Merismopedia + + 3. Spirulina + + + + Dấu (+) thể hiện sự có mặt của taxon
- 92 NGUYỄN THỊ NGUYỆT và cs. 3.2. Đánh giá sự biến động thành phần taxon qua các đợt thu mẫu Qua 3 lần thu mẫu ngoài thực địa và quan sát trong phòng thí nghiệm, nhóm nghiên cứu có nhận xét và đánh giá về sự biến động của các nhóm loài tảo trong thủy vực qua thời gian như sau: * Đợt 1: từ ngày 28/2 – 11/3/2013 Xác định 11 chi tảo lục, 10 chi tảo silic, 2 chi tảo mắt, 1 chi vi khuẩn lam. Số lượng tảo silic nhiều về cả thành phần loài và số lượng. Đối với tảo lục, thành phần loài đa dạng nhưng số lượng cá thể của mỗi loài ít. Ít gặp vi khuẩn lam và tảo mắt. * Đợt 2: từ ngày 27/5 – 19/6/2013 Xác định 57 loài tảo lục, 2 loài tảo silic, 5 loài vi khuẩn lam và 2 loài tảo mắt. Có sự xuất hiện với số lượng lớn các loài vi khuẩn lam. Tảo lục nhiều về cả số lượng và thành phần loài. Hiếm gặp tảo silic. * Đợt 3: từ ngày 5/9 – 13/9/2013 Xác định 19 loài tảo lục, 2 loài tảo silic, 4 loài tảo mắt, 2 loài vi khuẩn lam. Vi khuẩn lam vẫn tồn tại với số lượng lớn, nhưng mật độ giảm dần. Tảo lục vẫn có số lượng và thành phần loài nhiều. tảo mắt và tảo silic ở mật độ thấp. 4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ Quá trình nghiên cứu đã xác định sự đa dạng một số nhóm loài tảo ở hồ Tịnh Tâm – thành phố Huế. Cụ thể, trong tổng số 30 chi, 10 họ đã xác định 9 chi thuộc nhóm tảo có khả năng chỉ thị sinh học, 2 chi thuộc nhóm có khả năng bổ sung sinh khối làm thức ăn chăn nuôi, 1 chi thuộc nhóm loài có khả năng gây độc ở thủy vực. Chúng tôi có một số đề nghị sau: - Tiếp tục thu mẫu ở các khu vực khác nhau của hồ để biết số loài chính xác hơn. - Từ số liệu thu được có thể sử dụng và khai thác sinh khối tảo trong hồ cho các mục đích khác nhau. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Võ Hành, Phan Tấn Lượm (2010). Đa dạng tảo silic ở bãi tôm cửa Cung Hầu (song Tiền Giang) tỉnh Trà Vinh, Tạp chí khoa học Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa học tự nhiên và công nghệ 26 (2010), 154 – 160. [2] Phạm Thị Mai, Phạm Tiến Đức, Vũ Thị Lan Anh, Nguyễn Thị Hoài Hà (2008). Đánh giá sự biến động số lượng theo mùa và theo tầng nước của vi khuẩn lam Microcystis aeruginosa ở hồ Hoàn Kiếm, Hà Nội, Tạp chí khoa học Đại học quốc gia Hà Nội, Khoa học tự nhiên và công nghệ 24 số 1S (2008), 125 – 129. [3] Đặng Thị Sy, (2005). Tảo học, NXB Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội. [4] Dương Đức Tiến, Võ Hành (1997). Tảo nước ngọt Việt Nam, phân loại bộ Tảo lục (chloroccales), NXB Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội.
- NGHIÊN CỨU SỰ ĐA DẠNG VỀ NHÓM LOÀI TẢO Ở HỒ TỊNH TÂM... 93 [5] Edward G. Bellinger and David C. Sigee (2010). Freshwater Algae, This edition first published 2010,© 2010 by John Wiley & Sons, Ltd. [6] Robert Edward Lee (2008). Phycology, Cambridge University Press, New York. NGUYỄN THỊ NGUYỆT TRẦN THỊ THU HẰNG HỒ THỊ ÁNH NGUYỆT HÀ THỊ THANH NHÀN NGUYỄN THỊ THU HÀ SV lớp Sinh 4A, Khoa Sinh học, Trường Đại học Sư phạm – Đại học Huế
CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD
-
Đa dạng thực vật cho lâm sản ngoài gỗ tại khu bảo tồn thiên nhiên - Văn hóa Đồng Nai, tỉnh Đồng Nai
0 p | 104 | 7
-
Tính đa dạng của nông lâm kết hợp tại Việt Nam: Phần 1
78 p | 6 | 5
-
Nghiên cứu đa dạng nguồn tài nguyên cây thuốc ở xã Lê Lai, huyện Thạch An, tỉnh Cao Bằng
9 p | 6 | 3
-
Nghiên cứu đa dạng di truyền nguồn gen cây sen (Nelumbo nucifera Geartn.) bảo tồn tại trung tâm tài nguyên thực vật
6 p | 89 | 3
-
Sự đa dạng về giá trị tài nguyên của khu hệ nấm lớn huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế
7 p | 31 | 2
-
Đa dạng họ na (Annonaceae) ở Khu bảo tồn Sao La, tỉnh Thừa Thiên Huế
9 p | 3 | 2
-
Nghiên cứu sự đa dạng về thành phần loài thực vật ở rừng cát phòng hộ ven biển xã Điền Môn - Phong Điền Thừa Thiên Huế
9 p | 28 | 2
-
Nghiên cứu đa dạng di truyền nguồn gen cao su đang được bảo tồn ở Việt Nam
9 p | 5 | 2
-
Sự đa dạng về giá trị tài nguyên của khu hệ nấm lớn huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế
8 p | 19 | 2
-
Khảo sát sự đa dạng di truyền của sâu kéo màng (Hellula undalis) gây hại rau cải tại đồng bằng sông Cửu Long bằng dấu phân tử ISSR
6 p | 54 | 1
-
Đa dạng hệ thực vật bậc cao có mạch tại Vườn Thực vật, Vườn Quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng
5 p | 2 | 1
-
Nghiên cứu đa dạng thảm thực vật rừng, xã hợp thực vật và các khu rừng có giá trị bảo tồn cao (HCVFs) ở tỉnh Đắk Lắk
13 p | 71 | 1
-
Nghiên cứu sự biến động di truyền của quần thể cá ngựa gai (Hippoccampus spinosissimus, Webwr 1913) tại vùng biển Phú Quốc
7 p | 52 | 0
-
Đa dạng di truyền tài nguyên chi việt quất (vaccinium), chi mâm xôi (rubus) và chi thạch nam (agapetes) tại Vườn quốc gia Ba Bể và khu bảo tồn Phia Oặc-Phia Đén, Cao Bằng
8 p | 43 | 0
-
Tiếp thị, thị trường: Sản xuất rau quy mô nông hộ nhỏ có dẫn đến sự đa dạng trong khẩu phần ăn của trẻ em? Minh chứng từ vùng Tây Bắc Việt Nam
3 p | 60 | 0
-
Cấu trúc và đa dạng loài cây gỗ của rừng lá rộng thường xanh phục hồi sau khai thác chọn tại huyện Kbang, tỉnh Gia Lai
0 p | 83 | 0
-
Phân lập và nghiên cứu đa dạng di truyền nấm Curvularia lunata gây bệnh lem lép hạt lúa
5 p | 65 | 0
Chịu trách nhiệm nội dung:
Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA
LIÊN HỆ
Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM
Hotline: 093 303 0098
Email: support@tailieu.vn