Nghiên cứu tác dụng bảo vệ của dịch chiết tỏi đen đối với một số cơ quan lympho trên chuột bị chiếu xạ

TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br /> <br /> NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG BẢO VỆ CỦA DỊCH CHIẾT TỎI ĐEN<br /> ĐỐI VỚI MỘT SỐ CƠ QUAN LYMPHO TRÊN CHUỘT BỊ CHIẾU XẠ<br /> Hồ Anh Sơn*; Vũ Bình Dương*<br /> TÓM TẮT<br /> Nghiên cứu tác dụng bảo vệ hệ thống miễn dịch của tỏi đen Lý Sơn trên chuột nhắt. Chia<br /> động vật nghiên cứu thành 4 nhóm: nhóm chứng sinh học không chiếu xạ (CG), nhóm chiếu xạ<br /> (RG), nhóm chiếu xạ - tỏi tươi (RFGG) và nhóm chiếu xạ - tỏi đen (RBGG). Chuột được chiếu<br /> xạ một liều duy nhất 7 Gy. Kết quả: tỏi đen có tác dụng duy trì quần thể tế bào (TB) miễn dịch<br /> tại lách, hạch, tuyến ức và tủy xương. Sau 7 ngày sử dụng tỏi, quần thể TB lympho và TB tủy<br /> xương của nhóm điều trị tỏi đen (RBGG) tương đương với nhóm chứng sinh học. Các nhóm<br /> khác có mật độ TB miễn dịch thấp hơn.<br /> * Từ khóa: Dịch chiết tỏi đen; Tác dụng bảo vệ; Chuột bị chiếu xạ.<br /> <br /> Evaluating the Immune Cells Protective Effect of Lyson Blackgarlic<br /> Extract in Mice Exposed to Radiation<br /> Summary<br /> The immunoprotective effect of Lysơn black garlic against radiation was investigated in mice.<br /> Experimental animals were divided into four groups: a control group (CG), a radiation group (RG),<br /> a radiation + fresh garlic treated group (RFGG), and a radiation + black garlic treated group<br /> (RBGG). Mice were readiated by single dose of 7 Gy. The results indicated that black garlic<br /> administration maintained the immune cell population in spleen, lymph node, thymus gland and<br /> bone marrow. After 7 days of garlic treatment, lympho cells and bone marrow cells in RBGG<br /> were similar to those in CG. Other groups showed lower density of immune cells.<br /> * Key words: Black garlic extract; Immunoprotective effect; Mice expose to radiation.<br /> <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ<br /> Tỏi đen là sản phẩm lên men từ tỏi<br /> tươi (Allium sativum) ở nhiệt độ và độ ẩm<br /> thích hợp. Sản phẩm thu được có màu<br /> đen vị ngọt, không còn mùi vị hăng cay<br /> của tỏi tươi. Nhiều nghiên cứu cho thấy<br /> dịch chiết tỏi đen có một số tác dụng vượt<br /> trội so với tỏi tươi như: tác dụng chống<br /> <br /> oxy hóa, tăng cường miễn dịch, ức chế<br /> TB ung thư… [4, 7].<br /> Ở Việt Nam, Học viện Quân y đã lên men<br /> thành công tỏi đen từ nguồn tỏi Lý Sơn.<br /> Kết quả nghiên cứu cho thấy sản phẩm<br /> tỏi đen Lý Sơn tạo ra có hàm lượng các hợp<br /> chất chứa lưu huỳnh cải thiện đáng kể so<br /> với tỏi thường, đặc biệt là S-allyl-L-cystein [1].<br /> <br /> * Học viện Quân y<br /> Người phản hồi (Corresponding): Vũ Bình Dương (vbduong2978@gmail.com)<br /> Ngày nhận bài: 10/09/2014; Ngày phản biện đánh giá bài báo: 25/11/2014<br /> Ngày bài báo được đăng: 28/11/2014<br /> <br /> 31<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br /> <br /> Dịch chiết tỏi đen ít độc tính và có tác<br /> dụng chống oxy hóa, bảo vệ cơ quan tạo<br /> máu trên chuột bị chiếu xạ tốt hơn tỏi tươi<br /> [2, 3]. Tiếp theo các nghiên cứu về tỏi đen<br /> Lý Sơn, trong bài này chúng tôi thông<br /> báo: Kết quả đánh giá tác dụng bảo vệ<br /> quần thể TB cơ quan miễn dịch trên chuột<br /> bị chiếu xạ của dịch chiết tỏi đen Lý Sơn.<br /> ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP<br /> NGHIÊN CỨU<br /> 1. Đối tƣợng nghiên cứu.<br /> Tỏi Lý Sơn thu hái tại đảo Lý Sơn Quảng Ngãi (6 - 2011). Lên men tỏi đen<br /> từ tỏi tươi Lý Sơn do Học viện Quân y<br /> cung cấp (lô LBG 02/06). Điều chế dịch<br /> chiết tỏi tươi và tỏi đen Lý Sơn như sau:<br /> bóc bỏ phần vỏ tỏi, lấy phần củ bên trong.<br /> Cân 100 gam củ tỏi, cắt nhỏ và đem chiết<br /> siêu âm với nước ở nhiệt độ 70°C (2 lần).<br /> Gộp dịch chiết, lọc bỏ loại tạp chất và cô<br /> tới cao đặc 2:1. Bảo quản ở tủ mát 2 8°C. Khi sử dụng, cao cô đặc được pha<br /> trong nước cất, chuột uống với liều 100<br /> µg tỏi đen/20 g thể trọng, tương ứng với<br /> thể tích 0,1 ml dịch/10 g thể trọng.<br /> 2. Phƣơng pháp nghiên cứu.<br /> Chuột nhắt trắng, chủng Swiss, do Ban<br /> Cung cấp động vật thí nghiệm, Học viện<br /> Quân y cung cấp, không phân biệt giống,<br /> khoẻ mạnh, đạt tiêu chuẩn thí nghiệm,<br /> cân nặng 20,0 ± 2,0 g. Chuột được nuôi<br /> trong điều kiện nhiệt độ 24 ± 20C, ánh<br /> sáng chu kỳ, bật đèn lúc 7 giờ sáng, tắt đèn<br /> 7 giờ tối, nước và thức ăn được nấu chín,<br /> bảo đảm theo nhu cầu.<br /> * Phân nhóm:<br /> Chia động vật thành 4 nhóm, mỗi nhóm<br /> 10 chuột, trong đó:<br /> 32<br /> <br /> - Nhóm chứng sinh học: không dùng<br /> thuốc thử, uống nước sạch với thể tích<br /> tương đương 0,1 ml/10 g thể trọng.<br /> - Nhóm chứng chiếu xạ: chiếu xạ toàn<br /> thân 1 lần liều 7 Gy duy nhất, không dùng<br /> thuốc thử, uống nước sạch với thể tích<br /> tương đương 0,1 ml/10 g thể trọng.<br /> - Nhóm tỏi thường: chiếu xạ toàn thân<br /> 1 lần liều 7 Gy duy nhất, uống dịch chiết<br /> tỏi thường hàng ngày (uống 7 ngày liên<br /> tục trước chiếu xạ).<br /> - Nhóm tỏi đen: chiếu xạ toàn thân 1 lần<br /> liều 7 Gy duy nhất, uống dịch chiết tỏi đen<br /> hàng ngày (uống 7 ngày liên tục trước<br /> chiếu xạ).<br /> * Liều và cách cho uống:<br /> Cho chuột uống bằng cách đưa trực tiếp<br /> vào dạ dày chuột qua sonde chuyên dụng.<br /> Chuột uống với liều 0,1 ml/10 g thể trọng [4].<br /> * Phương pháp chiếu xạ:<br /> Dùng nguồn chiếu Cobalt 60 tại Khoa<br /> Y học Hạt nhân, Bệnh viện Quân y 103.<br /> Chuột nhắt trắng đặt trong các hộp gỗ<br /> hình trụ đường kính 20 cm, chia 10 ngăn<br /> (10 chuột/lần chiếu) và chiếu xạ toàn thân<br /> 1 lần. Khoảng cách từ nguồn chiếu đến<br /> động vật 60 cm. Liều chiếu 7 Gy.<br /> * Chỉ tiêu đánh giá:<br /> Sau chiếu xạ 1 tuần, mỗi nhóm có 3<br /> chuột bị giết bằng phương pháp kéo giãn<br /> đốt sống cổ. Phẫu thuật tách hạch, lách,<br /> tuyến ức và đầu xương đùi để làm giải<br /> phẫu bệnh lý. Ngâm các mô vào dung<br /> dịch formalin 10%, đánh giá tổn thương<br /> mô bệnh học các cơ quan thông qua<br /> đánh giá mật độ TB. Kỹ thuật đúc paraffin,<br /> cắt, nhuộm và đọc tiêu bản được tiến<br /> hành tại Khoa Giải phẫu bệnh, Bệnh viện<br /> Quân y 103.<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br /> <br /> KÕt qu¶ nghiªn cøu<br /> 1. Hình ảnh mô bệnh học lách các nhóm chuột sau chiếu xạ 1 tuần.<br /> <br /> A<br /> <br /> B<br /> <br /> C D<br /> Hình 1: Hình ảnh mô bênh học lách (40X).<br /> (A): Nhóm chứng sinh học; (B): Nhóm chứng chiếu xạ; (C): Nhóm uồng tỏi thường<br /> chiếu xạ; (D): Nhóm uống tỏi đen chiếu xạ.<br /> - Nhóm chứng sinh học: hình ảnh lách<br /> gồm tuỷ đỏ và tuỷ trắng. Tuỷ đỏ gồm<br /> thừng lách có các TB lympho, TB võng,<br /> nhiều mẫu tiểu cầu và xoang mạch. Tuỷ<br /> trắng có các nang lympho, trung tâm có<br /> động mạch bút lông.<br /> - Nhóm chứng chiếu xạ: hình ảnh tuỷ<br /> đỏ giãn rộng, các xoang mạch giãn rộng,<br /> xung huyết, nhiều TB bị thoái hoá nước,<br /> không thấy mẫu tiểu cầu. Tuỷ trắng còn ít,<br /> 33<br /> <br /> gồm các đám nhỏ TB lympho xếp xung<br /> quanh động mạch bút lông.<br /> - Nhóm tỏi thường: có hai vùng tuỷ<br /> trắng tăng sinh TB lympho non, vùng tuỷ<br /> đỏ các xoang mạch xung huyết, chứa nhiều<br /> đại thực bào, trong bào tương chứa sắc<br /> tố hemosiderin, không thấy mẫu tiểu cầu,<br /> TB võng nội mô tăng sinh, tuỷ trắng ít,<br /> gồm các đám TB lympho xếp xung quanh<br /> động mạch bút lông.<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br /> <br /> - Nhóm tỏi đen: hình ảnh tuỷ đỏ giãn rộng, các xoang mạch xung huyết chứa nhiều<br /> đại thực bào mà trong bào tương có nhiều sắc tố hemosiderin, TB võng nội mô tăng<br /> sinh, không thấy mẫu tiểu cầu. Tuỷ trắng còn ít, gồm các đám TB lympho xếp xung<br /> quanh động mạch bút lông. Có các vùng nhỏ tăng sinh TB lympho non.<br /> Bảng 1: Số lượng một số loại TB trong lách.<br /> 209  63<br /> <br /> 6  0,5<br /> <br /> Nhóm chứng chiếu xạ (2)<br /> <br /> 92  36<br /> <br /> 0<br /> <br /> Nhóm tỏi thường (3)<br /> <br /> 148  27<br /> <br /> 0<br /> <br /> 172  38<br /> p1_2,3 < 0,05<br /> p4_2 < 0,05<br /> <br /> 2  0,4<br /> p1_2,3,4 < 0,05<br /> p4_2,3 < 0,05<br /> <br /> Nhóm chứng sinh học (1)<br /> <br /> Nhóm tỏi đen (4)<br /> p<br /> <br /> Với mỗi tiêu bản, 02 vi trường được chọn quanh động mạch bút lông để đếm số<br /> lượng TB lympho và mẫu tiểu cầu. Số lượng TB lympho ở lách nhóm tỏi đen nhiều<br /> hơn có ý nghĩa thống kê so với nhóm chứng chiếu xạ. Nhóm uống tỏi thường, chưa có<br /> sự khác biệt đáng kể so với nhóm chứng và nhóm tỏi đen. Số lượng mẫu tiểu cầu của<br /> nhóm uống tỏi đen cao hơn đáng kể so với nhóm chứng và nhóm tỏi thường.<br /> 2. Hình ảnh mô bệnh học hạch các nhóm chuột sau chiếu xạ 1 tuần.<br /> <br /> A<br /> <br /> B<br /> <br /> C<br /> D<br /> <br /> Hình 2: Hình ảnh mô học hạch (40X).<br /> (A): Nhóm chứng sinh học; (B): Nhóm chứng chiếu xạ; (C): Nhóm uồng tỏi thường<br /> chiếu xạ; (D): Nhóm uống tỏi đen chiếu xạ.<br /> 34<br /> <br /> TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 9-2014<br /> <br /> - Nhóm chứng sinh học: hình ảnh cấu<br /> trúc hạch gồm vùng vỏ và vùng tuỷ. Vùng<br /> vỏ có các nang lympho với tâm mầm sáng.<br /> Vùng tuỷ có dây nang và hang bạch huyết.<br /> Mật độ TB vừa.<br /> <br /> A<br /> <br /> - Nhóm chứng chiếu xạ: hạch nhỏ, mật<br /> độ TB ít, không thấy cấu trúc nang lympho,<br /> tăng sinh TB lympho non, TB lympho thành<br /> thục ít, rải rác có một số TB có nhân lớn,<br /> nhiều múi.<br /> - Nhóm tỏi thường: hạch nhỏ, không<br /> thấy cấu trúc nang lympho, có tăng sinh<br /> nhẹ TB lympho non.<br /> <br /> B<br /> <br /> - Nhóm tỏi đen: hạch nhỏ, có cấu trúc<br /> nang lympho, có tăng sinh TB lympho non.<br /> Bảng 2: Số lượng một số loại TB trong lách.<br /> <br /> Nhóm chứng sinh học (1)<br /> <br /> 90 ± 21<br /> <br /> 132 ± 38<br /> <br /> Nhóm chứng chiếu xạ (2)<br /> <br /> 33 ± 19<br /> <br /> 52 ± 41<br /> <br /> Nhóm tỏi thường (3)<br /> <br /> 53 ± 22<br /> <br /> 67 ± 26<br /> <br /> Nhóm tỏi đen (4)<br /> <br /> 78 ± 17<br /> <br /> 110 ± 35<br /> <br /> p1_2,3 < 0,05<br /> <br /> p1_2,3 < 0,05<br /> <br /> p4_2 < 0,05<br /> <br /> p4_2,3 < 0,05<br /> <br /> p<br /> <br /> C<br /> <br /> Số lượng TB lympho non trong hạch<br /> của nhóm chuột uống tỏi đen cao hơn có ý<br /> nghĩa so với nhóm chứng chiếu xạ. TB<br /> lympho trưởng thành nhóm tỏi đen cao<br /> hơn đáng kể so với nhóm chứng và nhóm<br /> tỏi thường (p < 0,05).<br /> 3. Hình ảnh mô bệnh học tuyến ức<br /> các nhóm chuột sau chiếu xạ 1 tuần.<br /> <br /> D<br /> <br /> Hình 3: Hình ảnh mô học tuyến ức (40X).<br /> (A): Nhóm chứng sinh học; (B): Nhóm<br /> chứng chiếu xạ; (C): Nhóm uồng tỏi<br /> thường chiếu xạ; (D): Nhóm uống tỏi đen<br /> chiếu xạ.<br /> <br /> 35<br /> <br />