Doanh nghiệp nhờ chi phí nhập khẩu thấp có thể hạ giá thành sản phẩm, tăng sức
cạnh tranh cả trong nước và quốc tế. Sự gia tăng hoạt động sản xuất và xuất khẩu
tạo ra thu nhập, việc làm, và tăng nguồn thu từ các loại thuế khác như thuế thu nhập
doanh nghiệp, thuế giá trị gia tăng. Kết quả là, dù nguồn thu cân đối từ hoạt động
xuất nhập khẩu giảm, chính phủ có thể bù đắp qua tăng trưởng kinh tế và hiệu quả
thu thuế khác. Bên cạnh đó, nguồn thu thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu
giảm nhưng vẫn có tác động tích cực đến tính bền vững NSNN khi Chính phủ có
thể áp dụng các biện pháp hỗ trợ xuất khẩu, như tăng cường hỗ trợ cho các doanh
nghiệp xuất khẩu, giảm thuế xuất khẩu hoặc thậm chí cung cấp các khoản vay ưu
đãi để thúc đẩy xuất khẩu, từ đó tăng nguồn thu cho NSNN.
Để giải quyết những thách thức này, việc nghiên cứu và hoàn thiện hệ
thống thuế, đồng thời xem xét tác động của thu cân đối xuất nhập khẩu đối với
tính bền vững ngân sách nhà nước là hết sức cấp thiết. Điều này đặt ra một
nhiệm vụ không thể bỏ qua, đặc biệt là trong bối cảnh tăng trưởng kinh tế, lạm
phát và mức độ mở cửa thương mại đều đang thay đổi không ngừng.
Theo xu hướng mở rộng thị trường xuất khẩu, bên cạnh thu ngân sách nhà
nước nói chung và thu cân đối xuất nhập khẩu nói riêng, tính bền vững ngân
sách nhà nước còn chịu tác động bởi độ mở thương mại, tăng trưởng kinh tế và
lạm phát. Điều này đặt ra tính cấp thiết nghiên cứu tác động của thu cân đối
xuất nhập khẩu đến tính bền vững ngân sách nhà nước trong mối tương quan
với độ mở thương mại, tăng trưởng kinh tế, lạm phát.
Nắm bắt những vấn đề trên, tác giả lựa chọn thực hiện đề tài “Nghiên cứu tính
bền vững của ngân sách nhà nước từ nguồn thu cân đối xuất nhập khẩu”.
2. Mục tiêu nghiên cứu
- Hệ thống cơ sở lý luận về thu cân đối xuất nhập khẩu, tính bền vững ngân
sách nhà nước và phương pháp nghiên cứu tác động của thu cân đối xuất nhập khẩu
đến tính bền vững ngân sách nhà nước.
- Đánh giá thực trạng thu cân đối xuất nhập khẩu và đánh giá tính bền vững
ngân sách nhà nước qua các chỉ tiêu về tổng thu, tổng chi, bội chi ngân sách nhà
nước, nợ công và nợ nước ngoài.
- Đánh giá tác động thu cân đối xuất nhập khẩu đến tổng thu, tổng chi và tính
bền vững ngân sách nhà nước trong mối quan hệ với độ mở thương mại, tăng trưởng
kinh tế và lạm phát dựa trên mô hình định lượng. Từ đó có những kiến nghị với cơ
quan quản lý nhà nước.
