197
Nghiªn cøu x©y dùng l−îc ®å ®iÒu tra chän mÉu thu
thËp sè liÖu vèn ®Çu t− ph¸t triÓn khu vùc hé gia ®×nh
1. CÊp ®Ò tµi : C¬ së
2. Thêi gian nghiªn cøu : 2003
3. §¬n vÞ chñ tr× : Vô Thèng kª x©y dùng C¬ b¶n Giao th«ng B−u ®iÖn
4. §¬n vÞ qu¶n lý : ViÖn Khoa häc Thèng kª
5. Chñ nhiÖm ®Ò tµi : CN. Mai B¸ ThiÖn
6. Nh÷ng ng−êi phèi hîp nghiªn cøu:
CN. NguyÔn Kim Anh
CN. Hoµng Trung ViÖt
7. KÕt qu¶ b¶o vÖ: lo¹i kh¸
§Ò tµi khoa häc
Sè: 08-2003
198
I. Néi dung vèn ®Çu t− vµ vèn ®Çu t− ph¸t triÓn hé gia
®×nh thùc tr¹ng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ë khu vùc Hé gia
®×nh n−íc ta.
Vèn ®Çu t− nãi chung vµ vèn ®Çu t− ph¸t triÓn x· héi nãi riªng lµ vÊn ®Ò
rÊt phøc t¹p, réng lín vµ rÊt quan träng ®èi víi s¶n xuÊt, ®êi sèng cña toµn x·
héi.
Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn thùc hiÖn qua c¸c thêi kú cã ¶nh h−ëng rÊt nhiÒu tíi
sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ ®êi sèng x· héi cña mét quèc gia, thÓ hiÖn trªn chØ tiªu
kinh tÕ tæng hîp lµ Tæng s¶n phÈm trong n−íc (GDP); Khèi l−îng tæng s¶n phÈm
trong n−íc t¨ng lªn tû lÖ thuËn víi sè vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ®· ®−îc thùc hiÖn
tr−íc ®ã.
1.1. Kh¸i niÖm vµ néi dung vèn ®Çu t− ph¸t triÓn
1.1.1. Vèn ®Çu t−
§Çu t− (hay ho¹t ®éng ®Çu t−) theo nghÜa réng, nãi chung lµ sù bá ra c¸c
nguån lùc hiÖn t¹i, ®Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng nµo ®ã, nh»m ®em l¹i cho ng−êi
®Çu t− nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt ®Þnh trong t−¬ng lai lín h¬n c¸c nguån lùc ®· bá ra
lóc ®Çu.
C¸c nguån lùc bá ra cã thÓ lµ tiÒn b¹c, søc lao ®éng ch©n tay hoÆc trÝ ãc,
tµi nguyªn thiªn nhiªn hoÆc c¸c tµi s¶n vËt chÊt kh¸c.
TÊt c¶ c¸c nguån lùc ®· bá ra nãi trªn ®Ó ®Çu t− ®−îc tÝnh thµnh tiÒn gäi lµ
vèn ®Çu t−.
C¬ cÊu vèn ®Çu t− ®−îc chia theo c¸c gi¸c ®é nghiªn cøu kh¸c nhau;
- Chia theo néi dung cÊu thµnh
- Chia theo nguån vèn cña chñ së h÷u hoÆc thµnh phÇn kinh tÕ
- Chia theo vïng l·nh thæ.
Ngoµi ra ng−êi ta cßn chia vèn ®Çu t− theo b¶n chÊt hoÆc nhiÒu tiªu thøc
kh¸c nhau tuú thuéc môc ®Ých nghiªn cøu.
199
1.1.2. Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn
§Çu t− ph¸t triÓn lµ qu¸ tr×nh ®Çu t− nh»m ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kinh tÕ, x·
héi; Lµ bá vèn ®Ó t¹o ra nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh míi, n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
c¸c tµi s¶n cè ®Þnh hiÖn cã, mua thªm tµi s¶n l−u ®éng ®Ó t¨ng kh¶ n¨ng s¶n xuÊt
trong n¨m so víi n¨m tr−íc.
Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn lµ nh÷ng chi phÝ ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng ®Çu t−,
lµ sè tiÒn ®−îc bá ra ®Ó thùc hiÖn môc ®Ých ®Çu t−, nh»m sau mét chu kú ho¹t
®éng, hoÆc sau mét thêi gian nhÊt ®Þnh thu vÒ ®−îc mét gi¸ trÞ lín h¬n sè vèn ®·
bá ra ban ®Çu.
Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn gåm vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n, vèn ®Çu t− mua
s¾m tµi s¶n cè ®Þnh dïng cho s¶n xuÊt kh«ng qua x©y dùng c¬ b¶n, vèn ®Çu t−
söa ch÷a lín tµi s¶n cè ®Þnh, vèn ®Çu t− bæ sung vèn l−u ®éng vµ vèn ®Çu t− ph¸t
triÓn kh¸c ®Ó t¹o ra c¸c tµi s¶n cè ®Þnh, tµi s¶n l−u ®éng, nguån nh©n lùc ,vµ tµi
s¶n trÝ tuÖ t¨ng thªm so víi n¨m tr−íc.
Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ngoµi c¸c c¸ch ph©n lo¹i nh− vèn ®Çu t− nãi chung
®· nªu ë phÇn trªn, cßn ®−îc ph©n lo¹i chi tiÕt h¬n gåm 10 lo¹i kh¸c nhau (theo
tinh thÇn NghÞ ®Þnh 42CP cña ChÝnh phñ ViÖt nam).
§Ó nghiªn cøu s©u thªm vµ ph¶n ¸nh kÕt qu¶, hiÖu qu¶ ®Çu t− ng−êi ta cßn
tæng hîp c¸c chØ tiªu vÒ kÕt qu¶ ®Çu t− cña toµn x· héi nh− Gi¸ trÞ tµi s¶n cè ®Þnh
míi t¨ng, N¨ng lùc míi t¨ng trong n¨m.
1.1.3. Vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n
Vèn ®Çu t− x©y dùng c¬ b¶n (XDCB), lµ toµn bé chi phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®−îc
môc ®Ých ®Çu t− lµ t¹o ra nh÷ng c«ng tr×nh x©y dùng, nh÷ng c¬ së h¹ tÇng míi vµ
söa ch÷a lín, hiÖn ®¹i ho¸, x©y dùng l¹i c¸c c«ng tr×nh x©y dùng cò; Bao gåm
chi phÝ cho viÖc kh¶o s¸t, quy ho¹ch x©y dùng c«ng tr×nh, chuÈn bÞ ®Çu t−, chi
phÝ thiÕt kÕ vµ x©y dùng, chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt thiÕt bÞ m¸y mãc vµo c«ng
tr×nh vµ c¸c chi phÝ kh¸c ®−îc ghi trong tæng dù to¸n x©y dùng.
Vèn ®Çu t− XDCB lµ bé phËn chñ yÕu trong tæng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn;
(Néi dung cô thÓ, chi tiÕt c¸c chi phÝ trªn ®−îc quy ®Þnh râ trong chÕ ®é
b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ n−íc - do Tæng côc Thèng
kª ban hµnh).
200
1.2. Néi dung vµ thùc tr¹ng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ë khu vùc Hé gia ®×nh
n−íc ta
1.2.1. Kh¸i niÖm.
Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ë khu vùc Hé gia ®×nh lµ mét bé phËn cÊu thµnh
trong tæng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn x· héi, lµ nh÷ng chi phÝ ®Çu t− cho x©y dùng,
söa ch÷a lín nhµ cöa vµ c¸c c«ng tr×nh kh¸c, vèn ®Çu t− ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
1.2.2. Thùc tr¹ng vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ë khu vùc Hé gia ®×nh.
§Çu t− ph¸t triÓn ë khu vùc Hé gia ®×nh lµ hiÖn t−îng th−êng xuyªn, diÔn
ra hµng ngµy trªn kh¾p ®Êt n−íc ta, cã sè l−îng ®¬n vÞ ®Çu t− rÊt lín, mang tÝnh
tù ph¸t, do c¸c nhu cÇu ph¸t triÓn s¶n xuÊt, n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt vµ tinh
thÇn cña mäi tÇng líp d©n c−,... thêi kú gÇn ®©y, nhÊt lµ sau 10 n¨m ®æi míi,
nh÷ng ho¹t ®éng ®Çu t− nµy ngµy cµng t¨ng lªn nhanh chãng.
ViÖc thu thËp sè liÖu vÒ vèn ®Çu t− ph¸t triÓn khu vùc Hé gia ®×nh ë n−íc
ta, tõ tr−íc tíi nay nãi chung vÉn ch−a ®i vµo nÒn nÕp; Tæng côc Thèng kª ®· cã
mét sè lÇn tæ chøc ®iÒu tra toµn bé khu vùc ngoµi quèc doanh, trong ®ã cã Hé
gia ®×nh; mét sè cuéc ®iÒu tra chän mÉu chuyªn ngµnh, trong ®ã cã mét sè chØ
tiªu liªn quan tíi vèn ®Çu t− ph¸t triÓn (ch−a thËt ®Çy ®ñ néi dung cña vèn ®Çu
t−) cña Hé gia ®×nh, nh−ng ch−a bao giê tæng hîp suy réng ®Çy ®ñ chØ tiªu vèn
®Çu t− ph¸t triÓn cho tÊt c¶ c¸c Hé gia ®×nh, mµ chñ yÕu chØ ®Ó minh ho¹, ph©n
tÝch ë tÇm vÜ m«, trªn ph¹m vi c¶ n−íc; Sè liÖu ch−a thËt hoµn chØnh, ch−a ®ñ ®é
tin cËy cao ®èi víi tõng ®Þa ph−¬ng vµ tõng ngµnh kinh tÕ cô thÓ.
II. Ph−¬ng ph¸p thu thËp, xö lý vµ tæng hîp sè liÖu vèn ®Çu
t− ph¸t triÓn ë n−íc ta
2.1. Vai trß cña vèn ®Çu t− ph¸t triÓn
Vèn ®Çu t− ph¸t triÓn lµ mét chØ tiªu rÊt quan träng, nã ®ãng vai trß quyÕt
®Þnh cho sù ph¸t triÓn vµ t¨ng tr−ëng cña nÒn kinh tÕ ®Êt n−íc. Tuy nhiªn, qu¸
tr×nh ®Çu t− còng cÇn ph¶i tÝnh to¸n kü, ®Çu t− ®óng h−íng, ®óng môc ®Ých, qu¶n
lý chÆt chÏ vµ sö dông cã hiÖu qu¶, míi ph¸t huy hÕt t¸c dông cña nã.
X¸c ®Þnh ®−îc vai trß, ý nghÜa to lín cña viÖc thùc hiÖn vèn ®Çu t− ph¸t
triÓn trong t×nh h×nh míi, §ng vµ Nhµ n−íc ta lu«n lu«n quan t©m ®Õn viÖc t×m
201
mäi biÖn ph¸p vµ t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó huy ®éng cao nhÊt c¸c nguån
vèn ®Çu t− ph¸t triÓn cho c«ng cuéc x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n−íc;
§ång thêi giao tr¸ch nhiÖm cho Tæng côc Thèng kª ph¶i tæ chøc thu thËp, tæng
hîp vµ b¸o c¸o víi L·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n−íc ®Ó cã chØ ®¹o kÞp thêi, cã nh÷ng
chÝnh s¸ch phï hîp...
2.2. ViÖc tæ chøc qu¶n lý vµ theo dâi thùc hiÖn vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ë
n−íc ta.
Do vai trß vµ ý nghÜa quan träng cña vèn ®Çu t− ph¸t triÓn víi nÒn kinh tÕ
®Êt n−íc nh− ®· nãi ë trªn cho nªn viÖc giao chØ tiªu, ph©n bæ chØ tiªu, chØ ®¹o
thùc hiÖn tiÕn ®é ®· ®−îc §¶ng vµ Nhµ n−íc rÊt quan t©m.
Ngµnh Thèng kª ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Ò ra ®−îc ph−¬ng ph¸p tÝnh
to¸n tæng hîp chØ tiªu vèn ®Çu t− ph¸t triÓn ®Ó kÞp thêi b¸o c¸o theo yªu cÇu cña
l·nh ®¹o §¶ng vµ Nhµ n−íc, Quèc héi vÒ t×nh h×nh thùc hiÖn chØ tiªu vèn ®Çu t−
ph¸t triÓn hµng n¨m.
ViÖc thu thËp, tÝnh to¸n chØ tiªu vèn ®Çu t− ph¸t triÓn trªn ph¹m vi c¶
n−íc, còng nh− tõng bé, ngµnh vµ ®Þa ph−¬ng, ®−îc c¸c c¬ quan Thèng kª c¸c
cÊp, c¸c ngµnh ë trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng ®· tiÕn hµnh thu thËp sè liÖu theo 2
c¸ch lµ:
- ChÕ ®é b¸o c¸o Thèng kª ®Þnh kú hµng th¸ng, quÝ, n¨m
- §iÒu tra Thèng kª.
Tõ tr−íc ®Õn nay chóng ta ®· tæ chøc 2 cuéc ®iÒu tra cã liªn quan ®Õn vèn
®Çu t− ph¸t triÓn hé gia ®×nh, vµo n¨m 1992 vµ n¨m 2000, nh÷ng n¨m kh«ng tæ
chøc ®iÒu tra vèn ®Çu t− ph¸t triÓn, c¸c c¬ quan Thèng kª thu thËp tæng hîp chØ
tiªu vèn ®Çu t− ph¸t triÓn qua kÕt qu¶ b¸o c¸o thèng kª ®Þnh kú vÒ vèn ®Çu t− vµ
khai th¸c tõ kÕt qu¶ cña c¸c cuéc ®iÒu tra cã liªn quan nh− ®iÒu tra kinh tÕ hé gia
®×nh, ®iÒu tra møc sèng d©n c−, ®iÒu tra ®a môc tiªu,v.v... Tõ ®ã chóng ta ®· tÝnh
to¸n, tæng hîp, ph©n tæ theo môc ®Ých nghiªn cøu, víi nhiÒu lo¹i ph©n tæ kh¸c
nhau, phôc vô cho viÖc nghiªn cøu vµ b¸o c¸o §¶ng vµ Nhµ n−íc.