nghiªn cøu x©y dùng m¹ng gi¸m s¸t<br />
chÊt lîng níc s«ng cÇu<br />
PGS. TS Lª §×nh Thµnh,<br />
TS. NguyÔn Th¸i Lai,<br />
ThS. Lª H÷u ThuÇn<br />
<br />
ViÖt Nam cho ®Õn nay cha cã mét lu vùc s«ng nµo cã m¹ng gi¸m s¸t<br />
chÊt lîng níc. Lu vùc s«ng CÇu ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc cung<br />
cÊp níc cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña c¸c tØnh mµ nã ®i qua, ®Æc biÖt lµ B¾c<br />
K¹n, Th¸i Nguyªn, VÜnh Phóc, B¾c Giang. HiÖn nay nguån níc s«ng CÇu ®· cã<br />
dÊu hiÖu « nhiÔm, cã nh÷ng khu vùc « nhiÔm nÆng nh ®o¹n qua khu c«ng<br />
nghiÖp Th¸i Nguyªn hay c¸c khu lµng nghÒ thuéc B¾c Giang. Trªn lu vùc s«ng<br />
CÇu trong t¬ng lai cßn ph¸t triÓn h¬n n÷a. §Õn nay vÉn cha cã tr¹m quan tr¾c<br />
chÊt lîng níc c¬ b¶n phôc vô cho môc ®Ých qu¶n lÝ vµ b¶o vÖ chÊt lîng níc.<br />
Bµi b¸o nµy tr×nh bµy tãm t¾t vÒ c¬ së vµ ph¬ng ph¸p luËn ®Ó x©y dùng mét hÖ<br />
thèng gi¸m s¸t chÊt lîng níc phï hîp cho lu vùc s«ng CÇu.<br />
I. Lu vùc s«ng CÇu vµ hiÖn tr¹ng chÊt lîng níc<br />
1. Lu vùc s«ng: Víi tæng diÖn tÝch lu vùc 6030 km2 vµ thuéc 5 tØnh vµ thµnh<br />
phè, dßng chÝnh s«ng CÇu dµi 288 km vµ cã 5 s«ng nh¸nh lín ®æ vµo (s«ng Chu,<br />
Nghinh Têng, §u, C«ng, vµ s«ng Cµ Lå). §Þa h×nh cã híng dèc tõ b¾c xuèng<br />
nam vµ tõ ®«ng b¾c sang t©y nam. Lu vùc s«ng CÇu cã nhiÖt ®é kh«ng khÝ trung<br />
b×nh n¨m 18 – 20OC, lîng ma n¨m trung b×nh toµn lu vùc lµ 1764 mm, vïng<br />
ma lín nhÊt lµ Tam §¶o (2490 mm), vïng ma nhá nhÊt lµ B¾c Ninh (1477<br />
mm). Mïa ma tõ th¸ng V ®Õn th¸ng IX chiÕm kho¶ng 80% lîng ma c¶ n¨m.<br />
Nguån níc mÆt s«ng CÇu kh«ng phong phó, m« ®un dßng ch¶y trung<br />
b×nh nhiÒu n¨m chØ trong kho¶ng 20 – 30 l/skm2, tæng lîng níc trung b×nh n¨m<br />
kho¶ng 4,5 tû m3. Nh vËy nÕu tÝnh b×nh qu©n ®Çu ngêi th× nguån níc cña lu<br />
vùc s«ng CÇu chØ kho¶ng 2250 m3/ngêi/n¨m, thuéc lo¹i trung b×nh thÊp so víi<br />
c¶ níc.<br />
Theo thèng kª n¨m 2000, tæng d©n sè trªn lu vùc kho¶ng 4.840.000<br />
ngêi. Kinh tÕ chñ yÕu vÉn lµ n«ng nghiÖp, hiÖn cã c¸c khu c«ng nghiÖp ®¸ng kÓ<br />
nh Th¸i Nguyªn, S«ng C«ng, Xu©n Hoµ, §«ng Anh, B¾c Ninh víi tæng sè h¬n<br />
100 c¬ së c«ng nghiÖp. Trªn lu vùc cã nhiÒu khu ®« thÞ tËp trung nh thÞ x· B¾c<br />
K¹n (thîng nguån), thµnh phè Th¸i Nguyªn, thÞ x· S«ng C«ng, VÜnh Yªn, B¾c<br />
Ninh,...N«ng nghiÖp cã nhiÒu khu vùc canh t¸c lín theo c¸c hÖ thèng thñy lîi nh<br />
Th¸c Huèng, LiÔn S¬n,... Tæng diÖn tÝch ®Êt canh t¸c n«ng nghiÖp cña lu vùc lµ<br />
318.900 ha. Nh÷ng khu c«ng nghiÖp, d©n c ®« thÞ vµ n«ng nghiÖp lµ c¸c nguån<br />
g©y « nhiÔm rÊt ®¸ng kÓ cho nguån níc s«ng CÇu.<br />
2. HiÖn tr¹ng chÊt lîng níc s«ng CÇu: Th¸i Nguyªn cã 20 ®¬n vÞ khai th¸c<br />
chÕ biÕn kho¸ng s¶n, 16 doanh nghiÖp s¶n xuÊt vËt liÖu x©y dùng, nh÷ng c¬ së<br />
nµy ®Òu x¶ níc th¶i trùc tiÕp vµo s«ng CÇu. Khu vùc tinhe B¾c Ninh hiÖn cã 11<br />
c¬ së c«ng nghiÖp vµ 58 lµng nghÒ truyÒn thèng. Theo kÕt qu¶ thèng kª th× t¹i<br />
khu vùc lµng s¾t §a Héi cã nguån níc th¶i tíi 4000 m3/ngµy ®ªm, hai x· s¶n<br />
xuÊt giÊy lµ Phó L©m (huyÖn Tiªn S¬n) vµ Phong Khª (huyÖn Yªn Phong) cã1<br />
níc th¶i 1.200 – 1500 m3/ngµy ®ªm. T¹i VÜnh Phóc còng cã 3 côm c«ng nghiÖp<br />
®¸ng kÓ cã nguån níc th¶i lín lµ c«ng nghiÖp Khai Quang- VÜnh Yªn, Phóc Yªn<br />
– Xu©n Hoµ, vµ Quang Minh, hÇu hÕt níc th¶i ®Òu kh«ng xö lý mµ ®æ trùc tiÕp<br />
vµo s«ng Cµ Lå. Níc th¶i sinh ho¹t tõ c¸c khu ®« thÞ còng rÊt lín, ®Æc biÖt lµ c¸c<br />
thµnh phè, thÞ x· trong níc th¶i ®« thÞ ®¸ng quan t©m nhÊt lµ níc th¶i tõ c¸c<br />
bÖnh viÖn.<br />
Trong n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n hiÖn nay lîng thuèc b¶o vÖ thùc vËt mçi<br />
n¨m dïng tíi hµng ngµn tÊn (B¾c Giang 1084 tÊn, B¾c Ninh 1400 tÊn). R¸c th¶i<br />
còng lµ vÊn ®Ò g©y « nhiÔm m«i trêng, chØ tÝnh riªng 4 thÞ x· VÜnh Yªn, Phóc<br />
Yªn, B¾c Giang vµ B¾c Ninh th× lîng r¸c mçi ngµy ®· trªn 500 tÊn, nhng míi<br />
chØ thu gom ®îc h¬n mét nöa.<br />
Theo c¸c kÕt qu¶ kh¶o s¸t, ®iÒu tra vµ nghiªn cøu n¨m 2002 th× hiÖn tr¹ng<br />
chÊt lîng níc s«ng CÇu ®îc ®¸nh gi¸ nh sau:<br />
Khu vùc thîng lu (tõ nguån ®Õn ng· ba s«ng §u): chÊt lîng níc hÇu nh<br />
cha bÞ « nhiÔm, c¸c chØ tiªu chÊt lîng níc ho¸ häc, vËt lÝ vµ vi sinh ®Òu<br />
n»m trong giíi h¹n lo¹i A cña TCVN 5942-1995.<br />
Khu vùc trung lu (tõ ng· ba §u ®Õn s«ng Ngò huyÖn Khª): ChÞu ¶nh hëng<br />
nhiÒu cña níc th¶i, ®Æc biÖt lµ ®o¹n qua thµnh phè Th¸i Nguyªn vµ ®o¹n<br />
nhËn níc s«ng Ngò HuyÖn Khª, ®o¹n sau thµnh phè Th¸i Nguyªn DO cña<br />
níc chØ ®¹t tiªu chuÈn lo¹i B cña TCVN 5942-1995, c¸c chØ tiªu COD, BOD,<br />
NO3-,...vÉn b¶o ®¶m lo¹i A, riªng NO2- tõ nhµ m¸y luyÖn kim Th¸i Nguyªn<br />
t¨ng nhanh vît møc cho phÐp (0,59 mg/l) t¹i cuèi s«ng CÇu. ChØ tiªu dÇu mì<br />
t¹i Th¸i Nguyªn t¨ng cao ®ét ngét (4,83 mg/l).<br />
Khu vùc h¹ lu (tõ Ngò HuyÖn Khª ®Õn Ph¶ L¹i): Tuy kh¶ n¨ng tù lµm s¹ch<br />
cña s«ng kh¸ lín, kh«ng cã thªm nguån g©y « nhiÔm nhng níc ®o¹n nµy<br />
còng vÉn cßn dÊu hiÖu « nhiÔm nªn kh«ng dïng cho môc ®Ých cÊp níc sinh<br />
ho¹t.<br />
Nh vËy níc s«ng CÇu « nhiÔm chñ yÕu lµ ®o¹n trung lu do cã nhiÒu<br />
nguån níc th¶i cha ®îc xö lý ®æ trùc tiÕp vµo s«ng, do vËy cÇn cã mét m¹ng<br />
líi gi¸m s¸t chÊt lîng níc phôc vô c«ng t¸c qu¶n lÝ.<br />
II. nghiªn cøu m¹ng gi¸m s¸t chÊt lîng níc<br />
1. Ph¬ng ph¸p thiÕt kÕ m¹ng gi¸m s¸t chÊt lîng níc lu vùc s«ng:<br />
Nguyªn t¾c thiÕt kÕ m¹ng gi¸m s¸t chÊt lîng níc gåm c¸c bíc:<br />
X¸c ®Þnh c¸c th«ng tin nh môc ®Ých sö dông sè liÖu chÊt lîng níc, kh¶<br />
n¨ng kinh phÝ cho x©y dùng m¹ng líi, c¸c môc tiªu cña hÖ thèng gi¸m s¸t.<br />
X¸c ®Þnh c¸c tiªu chÝ thiÕt kÕ nh cÇn ®¸nh gi¸ xu thÕ biÕn ®æi chÊt lîng<br />
níc theo kh«ng gian, thêi gian vµ møc biÐn ®æi cña chóng.<br />
ThiÕt kÕ m¹ng gi¸m s¸t bao gåm ph©n tÝch c¸c nh©n tè ¶nh hëng ®Õn chÊt<br />
lîng níc (dßng ch¶y, nguån « nhiÔm, c«ng tr×nh trªn s«ng,...). Tõ ®ã cÇn<br />
x¸c ®Þnh: c¸c chØ tiªu chÊt lîng níc cÇn gi¸m s¸t; vÞ trÝ gi¸m s¸t (lÊy mÉu);<br />
tÇn suÊt lÊy mÉu.<br />
2<br />
X©y dùng kÕ ho¹ch vµ triÓn khai m¹ng gi¸m s¸t: kÕ ho¹ch lÊy mÉu, quy tr×nh<br />
lÊy mÉu, b¶o qu¶n, vËn chuyÓn vµ ph©n tÝch mÉu, lu tr÷ vµ qu¶n lÝ sè liÖu,<br />
cung cÊp th«ng tin,...<br />
2. øng dông thiÕt kÕ m¹ng gi¸m s¸t chÊt lîng níc s«ng CÇu:<br />
a- Ph©n vïng gi¸m s¸t:<br />
Qua ph©n tÝch chia dßng chÝnh s«ng CÇu thµnh 5 vïng theo môc ®Ých gi¸m<br />
s¸t: 1). tõ thîng nguån ®Õn thµnh phè Th¸i Nguyªn (cha cã nguån « nhiÔm);<br />
2). thµnh phè Th¸i Nguyªn lµ vïng cã nhiÒu nguån g©y « nhiÔm níc; 3). tõ sau<br />
thµnh phè Th¸i Nguyªn ®Õn nhËp lu s«ng Cµ Lå chñ yÕu lµ níc th¶i tö s¶n xuÊt<br />
n«ng nghiÖp; 4). vïng ch¶y qua c¸c lµng nghÒ B¾c Ninh (®Õn Ngò HuyÖn Khª);<br />
5). ®o¹n h¹ lu tõ Ngò HuyÖn Khª ®Õn Ph¶ L¹i s«ng kh«ng nhËn thªm nguån<br />
th¶i ®¸ng kÓ.<br />
b- X¸c ®Þnh m¹ng líi gi¸m s¸t chÊt lîng níc s«ng CÇu:<br />
Víi tiªu chÝ ®¸ng gi¸, gi¸m s¸t xu thÕ biÕn ®æi vµ møc ®é biÕn ®æi chÊt<br />
lîng níc theo kh«ng gian vµ thêi gian, m¹ng gi¸m s¸t chÊt lîng níc ®îc<br />
x¸c ®Þnh nh sau:<br />
X¸c ®Þnh ®o¹n s«ng cÇn gi¸m s¸t: b»ng ph¬ng ph¸p g¸n träng sè cho tõng<br />
nh¸nh s«ng, träng sè lµ sè x¸c ®Þnh dùa vµo møc ®é ®ãng gãp dßng ch¶y cña<br />
nh¸nh s«ng, víi quy ®Þnh träng sè cña dßng chÝnh cã gi¸ trÞ b»ng tæng träng sè<br />
cña c¸c dßng nh¸nh hîp thµnh. Riªng dßng nh¸nh cã ®ãng gãp dßng ch¶y nhá<br />
h¬n 20% dßng chÝnh th× kh«ng cÇn lÊy mÉu gi¸m s¸t. Cô thÓ x¸c ®Þnh ®o¹n s«ng<br />
cÇn gi¸m s¸t nh h×nh vÏ 1. Sau khi g¸n träng sè cho tõng ®o¹n s«ng, x¸c ®Þnh<br />
gi¸ trÞ träng sè cho mçi ®o¹n s«ng theo nguyªn t¾c chia lu vùc thµnh 2 phÇn<br />
thîng vµ h¹ lu, viÖc chia ®îc tiÕn hµnh liªn tiÕp vÒ hai phÝa thîng vµ h¹ lu<br />
cho tõng phÇn lu vùc cßn l¹i cho ®Õn hÕt c¸c gi¸ trÞ träng sè ®· ®îc g¸n cho<br />
tõng ®o¹n s«ng. Gi¸ trÞ träng sè cña ®o¹n s«ng lµ gi¸ trÞ t¹i ®iÓm ph©n chia, ®iÓm<br />
nµy ®îc x¸c ®Þnh nh c«ng thøc:<br />
<br />
N0 1<br />
Mi (1)<br />
2<br />
Trong ®ã, Mi gi¸ trÞ träng sè cña ®o¹n thø i, No tæng gi¸ trÞ träng sè ®· g¸n cña<br />
lu vùc. T¬ng tù x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ®iÓm ph©n chia cho phÇn thîng lu vùc lµ:<br />
<br />
Mi 1<br />
M i 1 (2)<br />
2<br />
Gi¸ trÞ ®iÓm ph©n chia cña phÇn h¹ lu vùc ®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch g¸n l¹i gi¸<br />
trÞ träng sè vµ dïng c«ng thøc (1) hoÆc gi÷ nguyªn gi¸ trÞ träng sè ®· g¸n vµ x¸c<br />
®Þnh ®iÓm ph©n chia theo c«ng thøc:<br />
<br />
M d Mu 1<br />
M i' (3)<br />
2<br />
<br />
vµ M i" M u M i' (4)<br />
<br />
Víi Md gi¸ trÞ träng sè phÇn h¹ lu bÞ chia; Mu gi¸ trÞ träng sè phÇn thîng lu.3<br />
§o¹n s«ng gi¸m s¸t ®îc chän bëi phÐp chia thø nhÊt gäi lµ ®o¹n s«ng lÊy mÉu<br />
cÊp 1, phÐp chia thø 2 cho ta x¸c ®Þnh ®o¹n s«ng lÊy mÉu cÊp 2,...<br />
KÕt qu¶ nghiªn cøu x¸c ®Þnh ®o¹n s«ngcho hÖ thèng s«ng CÇu nh b¶ng 1<br />
sau ®©y.<br />
B¶ng 1: C¸c ®o¹n s«ng cÇn gi¸m s¸t cña dßng chÝnh s«ng CÇu<br />
<br />
TT Ký hiÖu ®o¹n Gi¸ trÞ träng Gi¸ trÞ träng §Þa danh ®o¹n s«ng ch¶y qua<br />
s«ng sè g¸n sè tÝnh to¸n<br />
1 M3 6 5,5 ThÞ x· B¾c k¹n<br />
2 M2 10 9,5 HuyÖn Chî Míi, B¾c K¹n<br />
3 M4 15 14,5 HuyÖn §ång Hû, Th¸i Nguyªn<br />
4 M1 18 18,5 HuyÖn §ång Hû, Th¸i Nguyªn<br />
5 M’3 23 23,5 HuyÖn Phua B×nh, Th¸i Nguyªn<br />
6 M’2 28 26,5 HuyÖn §«ng Anh, Hµ Néi<br />
7 M’4 32 31,5 HuyÖn Yªn Phong, B¾c Ninh<br />
VÞ trÝ lÊy mÉu cña ®o¹n s«ng: Ph¶i ®¶m b¶o lµ níc ®îc pha trén hoµn toµn, vÒ<br />
lÝ thuyÕt kho¶ng c¸ch tõ cöa s«ng nh¸nh hay cöa x¶ ®Õn vïng pha trén hoµn toµn<br />
phô thuéc vµo tèc ®é dßng ch¶y, vÞ trÝ nguån « nhiÔm, kh¶ n¨ng khuÕch t¸n:<br />
W 2U <br />
L 0.075 (5)<br />
D <br />
y <br />
Trong ®ã, L lµ kho¶ng c¸ch tõ nguån x¶ ®Õn vïng pha trén hoµn toµn (km), W<br />
chiÒu réng dßng ch¶y, U vËn tèc dßng ch¶y (m/s), Dy lµ hÖ sè khuÕch t¸n.<br />
TÇn sè gi¸m s¸t: Sè lîng lÊy mÉu mçi n¨m ®îc x¸c ®Þnh b»ng ph¬ng ph¸p<br />
ph©n tÝch thèng kª theo c«ng thøc:<br />
<br />
T / 2 S 2<br />
n (6)<br />
E<br />
α lµ møc cã nghÜa, T lµ gi¸ trÞ tÝnh theo ph©n phèi Student víi α/2, E lµ giíi h¹n<br />
sai sè cho phÐp ®èi víi mét kho¶ng thêi gian cho tríc, S2 lµ ph¬ng sai cña mÉu<br />
thèng kª.<br />
c- M¹ng gi¸m s¸t chÊt lîng níc s«ng CÇu:<br />
Tõ c¸c nguyªn t¾c vµ ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®îc 7 ®o¹n s«ng cÇn gi¸m<br />
s¸t chÊt lîng níc vµ 8 vÞ trÝ gi¸m s¸t nh trªn dßng chÝnh lu vùc s«ng CÇu<br />
nh b¶ng 1, trong ®ã gåm hai lo¹i tr¹m gi¸m s¸t lµ (i). tr¹m nÒn vµ (ii). tr¹m<br />
nhiÔm bÈn. Trong ®ã tr¹m gi¸m s¸t nÒn gåm cã 16 chØ tiªu chÊt lîng níc, tr¹m<br />
gi¸m s¸t nhiÔm bÈn c«ng nghiÖp cã 22 chØ tiªu, tr¹m gi¸m s¸t nhiÔm bÈn n«ng<br />
nghiÖp cã 19 chØ tiªu, vµ tr¹m gi¸m s¸t nhiÔm bÈn do sinh ho¹t, lµng nghÒ cã 20<br />
chØ tiªu.<br />
<br />
<br />
4<br />
B¶ng 2: VÞ trÝ c¸c ®iÓm gi¸m s¸t chÊt lîng níc s«ng CÇu<br />
TT Tªn, vÞ trÝ tr¹m Lo¹i tr¹m<br />
1 Th¸c RiÒng, ®Æt t¹i tr¹m TV Th¸c Tr¹m nÒn, gi¸m s¸t chÊt lîng<br />
RiÒng, x· XuÊt Ho¸, thÞ x· B¾c K¹n níc nguån s«ng CÇu<br />
2 Gia B¶y, ®Æt t¹i tr¹m TV Gia B¶y, Tr¹m nÒn, gi¸m s¸t chÊt lîng<br />
x· Minh LËp, §ång Hû, Th¸i níc nguån s«ng CÇu<br />
Nguyªn<br />
3 CÈm S¬n, ®Æt t¹i cÇu treo th«n Tr¹m nÒn, gi¸m s¸t chÊt lîng<br />
§ång Se, x· S¬n CÈm, huyÖn §ång níc nguån s«ng CÇu<br />
Hû, Th¸i Nguyªn<br />
4 Trµ Vên, ®Æt t¹i cÇu Trµ Vên, x· Tr¹m nhiÔm bÈn, gi¸m s¸t « nhiÔm<br />
§ång Liªn, Phó B×nh, Th¸i Nguyªn c«ng nghiÖp khu vùc thµnh phè<br />
Th¸i Nguyªn<br />
5 CÇu V¸t, ®Æt t¹i cÇu V¸t, x· Hîp Tr¹m nhiÔm bÈn, gi¸m s¸t « nhiÔêit<br />
ThÞnh, §«ng Anh, Hµ Néi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp<br />
6 Phóc Léc Ph¬ng, ®Æt t¹i bÕn ®ß Tr¹m nhiÔm bÈn, gi¸m s¸t « nhiÔm<br />
ng· ba Xµ, Phóc Léc Ph¬ng, Yªn tõ lu vùc s«ng Cµ Lå<br />
Phong, B¾c Ninh<br />
7 §¸p CÇu, ®Æt t¹i bÕn ®ß quang Tr¹m nhiÔm bÈn, gi¸m s¸t « nhiÔm<br />
BiÓu, §¸p CÇu, B¾c Ninh tõ c¸c lµng nghÒ B¾c Ninh<br />
8 Ph¶ L¹i, ®Æt t¹i th«n Phong Cèc, x· Tr¹m nhiÔm bÈn, gi¸m s¸t « nhiÔm<br />
§øc Long, QuÕ Vâ, B¾c Ninh. hçn hîp h¹ lu s«ng CÇu<br />
<br />
<br />
kÕt luËn<br />
Nguån níc s«ng CÇu ®· vµ ®ang bÞ « nhiÔm tõng khu vùc, gi¸m s¸t theo<br />
dâi diÔn biÕn chÊt lîng níc vµ c¸c nguån « nhiÔm trªn s«ng CÇu lµ rÊt cÊp<br />
thiÕt. Trªn c¬ së ph©n tÝch ®iÒu kiÖn lu vùc, hiÖn tr¹ng « nhiÔm vµ øng dông<br />
ph¬ng ph¸p luËn vÒ thiÕt kÕ m¹ng gi¸m s¸t chÊt lîng níc, mét hÖ thèng gåm<br />
8 ®iÓm gi¸m s¸t cho 7 ®o¹n s«ng víi hai lo¹i tr¹m gi¸m s¸t ®îc kiÕn nghÞ lµ phï<br />
hîp víi lu vùc. Tuy nhiªn ®©y míi chØ lµ nh÷ng nghiªn cøu ban ®Çu, cÇn cã sù<br />
®Çu t s©u h¬n n÷a vµ tham kh¶o c¸c ®iÓm quan tr¾c chÊt lîng níc ®· cã cña<br />
®Þa ph¬ng. CÇn ®Çu t theo dâi chÊt lîng níc mét c¸ch cã hÖ thèng trong mét<br />
vµi n¨m ®Ó cã nh÷ng kÕt qu¶ phôc vô cho x©y dùng hÖ thèng gi¸m s¸t cã hiÖu<br />
qu¶.<br />
tµi liÖu tham kh¶o<br />
1. ViÖn KhÝ tîng thñy v¨n, §Æc ®iÓm khÝ tîng thñy v¨n vµ m«i trêng níc lu vùc s«ng<br />
CÇu, Hµ néi 2000.<br />
2. ViÖn Quy ho¹ch Thñy lîi, B¸o c¸o tæng hîp dù ¸n quy ho¹ch thñy lîi thîng nguån s«ng<br />
CÇu, s«ng Th¬ng, Hµ néi 2002<br />
3. Côc Qu¶n lÝ níc vµ c«ng tr×nh thñy lîi, §iÒu tra chÊt lîng níc dßng chÝnh s«ng CÇu<br />
n¨m 2002, Hµ néi 12/2002.<br />
4. United Nations, Water resources series No 67 Water quality monitoring in the Asian and<br />
Pacific Region, 1990.<br />
5. Deborah Chapman, Water quality Assessment, Fiirst Edition 1992.<br />
<br />
<br />
<br />
5<br />