Nghiên cứu yếu tố đặc điểm của doanh nghiệp ảnh hưởng đến lựa chọn công ty kiểm toán của các doanh nghiệp ở Việt Nam

<br /> <br /> CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH- TIỀN TỆ <br /> <br /> Nghiên cứu yếu tố đặc điểm của doanh nghiệp<br /> ảnh hưởng đến lựa chọn công ty kiểm toán của<br /> các doanh nghiệp ở Việt Nam<br /> Hoàng Thị Hồng Vân<br /> <br /> Ngày nhận: 16/10/2017 <br /> <br /> Ngày nhận bản sửa: 10/04/2018 <br /> <br /> Ngày duyệt đăng: 23/04/2018<br /> <br /> Kết quả kiểm toán của kiểm toán độc lập có vai trò quan trọng bởi nó<br /> tạo niềm tin không chỉ cho các nhà đầu tư trong việc ra quyết định,<br /> mà còn cung cấp các thông tin cho các cơ quan quản lý nhà nước,<br /> các nhà cung cấp và cho cả chính ban quản lý doanh nghiệp. Đây là<br /> một trong nhiều lý do thúc đẩy một tổ chức chủ động lựa chọn thuê<br /> một công ty kiểm toán độc lập, ngay cả khi tổ chức đó không bị các<br /> cơ quan quản lý yêu cầu bắt buộc phải kiểm toán. Tuy nhiên, sự lựa<br /> chọn một công ty kiểm toán cụ thể thường được gắn với việc phát<br /> sinh chi phí quản lý. Chính vì thế, lựa chọn một công ty kiểm toán<br /> không phải là quyết định đơn giản đối với một nhà quản lý. Bài viết<br /> đề cập đến các yếu tố đặc điểm của doanh nghiệp ảnh hưởng đến<br /> việc lựa chọn công ty kiểm toán của các doanh nghiệp Việt Nam.<br /> Đặc điểm của doanh nghiệp bao gồm các yếu tố: (1) Quy mô doanh<br /> nghiệp, (2) Tỷ lệ nợ phải thu và hàng tồn kho, (3) Tỷ lệ nợ phải trả<br /> trong tổng tài sản, (4) Tỷ lệ lãi ròng, (5) Tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư<br /> nước ngoài trong doanh nghiệp, (6) Biến giả chỉ một doanh nghiệp<br /> có công ty con.<br /> Từ khóa: Quy mô, tỷ lệ nợ, công ty con, tỷ lệ lãi ròng, kiểm toán viên<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> oạt động kiểm<br /> toán do công<br /> ty kiểm toán<br /> độc lập thực<br /> hiện đóng vai<br /> © Học viện Ngân hàng<br /> ISSN 1859 - 011X<br /> <br /> trò như giám sát bên ngoài đối<br /> với doanh nghiệp. Sự giám sát<br /> bên ngoài là hữu ích để thỏa<br /> mãn mục đích khác nhau (đôi<br /> khi là mâu thuẫn) của các bên<br /> liên quan và doanh nghiệp với<br /> thông tin cần giám sát. Kết<br /> <br /> 26<br /> <br /> quả kiểm toán của kiểm toán<br /> độc lập có vai trò quan trọng<br /> bởi nó tạo niềm tin không chỉ<br /> cho các nhà đầu tư trong việc<br /> ra quyết định, mà còn cung<br /> cấp các thông tin cho các cơ<br /> quan quản lý nhà nước, các<br /> Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng<br /> Số 191- Tháng 4. 2018<br /> <br />  CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ <br /> <br /> nhà cung cấp và cho cả chính<br /> ban quản lý doanh nghiệp.<br /> Đây là một trong nhiều lý<br /> do thúc đẩy một tổ chức chủ<br /> động lựa chọn thuê một công<br /> ty kiểm toán độc lập, ngay cả<br /> khi tổ chức đó không bị các<br /> cơ quan quản lý yêu cầu bắt<br /> buộc phải kiểm toán.<br /> Các tài liệu đề cập đến lý do<br /> một công ty cần thuê kiểm<br /> toán và chấp nhận sự giám<br /> sát bổ sung từ bên ngoài có<br /> nguồn gốc từ Lý thuyết người<br /> đại diện (hay lý thuyết quản<br /> lý- Agency Theory). Nhà quản<br /> lý đưa ra quyết định thuê kiểm<br /> toán với mục đích giảm các<br /> chi phí đại diện do sự bất đối<br /> xứng thông tin gia tăng trong<br /> môi trường nội bộ. Sự lựa<br /> chọn một công ty kiểm toán<br /> cụ thể thường được gắn với<br /> việc phát sinh chi phí quản lý.<br /> DeAngelo (1981) cho rằng chi<br /> phí quản lý của doanh nghiệp<br /> có thể biến đổi cũng như nhu<br /> cầu về mức chất lượng của<br /> giám sát bên ngoài cũng có<br /> thể thay đổi. Chính vì thế, lựa<br /> chọn một công ty kiểm toán<br /> không phải là quyết định đơn<br /> giản đối với một nhà quản lý.<br /> Liên quan các lý thuyết đại<br /> diện, Jensen and Meckling<br /> (1976), cho rằng các nhà quản<br /> lý sẽ sẵn sàng cung cấp thông<br /> tin minh bạch của doanh<br /> nghiệp cho các bên liên quan.<br /> Trong môi trường của một<br /> doanh nghiệp, DeFond (1992)<br /> xác định hai nhân tố liên quan<br /> tới nhu cầu về giám sát bên<br /> ngoài của doanh nghiệp, đó<br /> là (1) sự khác nhau trong vai<br /> trò giữa người quản lý và chủ<br /> sở hữu, người sở hữu phải<br /> tôn trọng các hành động của<br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng<br /> <br /> người quản lý; và (2) khả<br /> năng quan sát không hoàn hảo<br /> của chủ sở hữu đối với các<br /> hành động của các nhà quản<br /> lý (DeFond, 1992). Meckling<br /> (1976), De Ketelaere (2007)<br /> đưa ra những giải thích cho<br /> việc thuê giám sát bên ngoài<br /> bởi các kiểm toán viên và<br /> đồng ý với nhân tố đầu tiên<br /> của DeFond (1992): Chủ sở<br /> hữu luôn cố gắng để bảo vệ<br /> quyền lợi của họ, ngăn ngừa<br /> việc có thể giảm giá trị của<br /> các khoản đầu tư ban đầu của<br /> họ và giảm bồi thường quản lý<br /> Các nhà quản lý doanh nghiệp<br /> nếu không đồng sở hữu<br /> thường có động cơ thuê một<br /> công ty kiểm toán chất lượng<br /> cao nhằm nâng cao chất lượng<br /> thông tin cung cấp và đảm bảo<br /> cho họ không phải bồi thường<br /> thiệt hại hay tổn thất xảy ra.<br /> Việc thực hiện những hợp<br /> đồng giám sát bên ngoài như<br /> đối với dịch vụ kiểm toán, đòi<br /> hỏi các doanh nghiệp phải chi<br /> trả các khoản chi phí giám sát<br /> bổ sung. Giám sát bên ngoài<br /> bởi một công ty kiểm toán<br /> làm giảm những thông tin bất<br /> đối xứng xảy ra giữa các nhà<br /> quản lý và chủ sở hữu, do đó<br /> đảm bảo rằng các chủ sở hữu<br /> doanh nghiệp sẽ kiểm soát<br /> được mọi hành động của các<br /> nhà quản lý và chỉ rõ với các<br /> nhà quản lý rằng hành động<br /> của các nhà quản lý cần phù<br /> hợp với lợi ích của các chủ sở<br /> hữu.<br /> 2. Mô hình nghiên cứu và<br /> giả thuyết nghiên cứu các<br /> yếu tố tác động đến lựa chọn<br /> công ty kiểm toán của các<br /> doanh nghiệp<br /> <br /> 2.1. Giả thuyết nghiên cứu<br /> Quyết định lựa chọn công ty<br /> kiểm toán là biến phụ thuộc<br /> trong mô hình nghiên cứu biểu<br /> diễn qua biến AUDCHOICE.<br /> Biến AUDCHOICE (Công ty<br /> kiểm toán được chọn) nhận<br /> giá trị bằng 1 khi công ty<br /> kiểm toán được chọn là Big<br /> Four (Big4), bằng 0 nếu công<br /> ty kiểm toán được chọn không<br /> phải là Big4 (Non-Big4).<br /> Theo thống kê của Hội Kiểm<br /> toán viên hành nghề Việt Nam<br /> (VACPA), số lượng các công<br /> ty đang hoạt động trong lĩnh<br /> vực cung cấp dịch vụ kế toán,<br /> kiểm toán ở Việt Nam hiện là<br /> hơn 140 doanh nghiệp. Theo<br /> đó, thị trường dịch vụ kiểm<br /> toán Việt Nam hiện nay có sự<br /> phân cấp đáng kể. Các hãng<br /> kiểm toán lớn như Ernst &<br /> Young, Deloitte Việt Nam,<br /> KPMG, Price Waterhouse<br /> Coopers- PWC (còn gọi là<br /> Big Four) có doanh thu và số<br /> lượng khách hàng lớn hơn rất<br /> nhiều các hãng kiểm toán còn<br /> lại.<br /> Theo thông tin từ cuộc họp<br /> thường niên Giám đốc các<br /> doanh nghiệp kiểm toán ngày<br /> 24/6/2016 do Bộ Tài chính<br /> phối hợp với VACPA tổ chức,<br /> số liệu Tổng kết hoạt động<br /> kiểm toán độc lập năm 2015<br /> có 10 doanh nghiệp kiểm<br /> toán lớn nhất được đánh giá<br /> theo 4 tiêu chí: Doanh thu, số<br /> lượng khách hàng, số lượng<br /> nhân viên, số lượng kiểm<br /> toán viên. Trong đó, Big4 là<br /> các doanh nghiệp kiểm toán<br /> có tổng doanh thu lớn nhất,<br /> 2.799 tỷ đồng trong tổng số<br /> 3.393 tỷ đồng của 10 công<br /> <br /> Số 191- Tháng 4. 2018<br /> <br /> 27<br /> <br />  CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ <br /> <br /> ty, chiếm 82,5% doanh thu<br /> của 10 công ty lớn nhất, và<br /> cũng là 4 doanh nghiệp có<br /> tổng số lượng khách hàng,<br /> tổng số nhân viên cao nhất.<br /> Big4 cũng là những doanh<br /> nghiệp kiểm toán lớn, có<br /> thương hiệu và chất lượng<br /> kiểm toán vượt trội so với các<br /> hãng kiểm toán khác. Đây là<br /> lý do tác giả chọn biến phụ<br /> thuộc AUDCHOICE để biểu<br /> thị sự lựa chọn doanh nghiệp<br /> kiểm toán thuộc Big4 hay<br /> nhóm doanh nghiệp kiểm toán<br /> không phải là Big4.<br /> Quy mô doanh nghiệp (SIZE)<br /> là một biến xác định bởi<br /> logarit tự nhiên của tổng tài<br /> sản của một doanh nghiệp<br /> được đề cập trong tài liệu<br /> của các nhà nghiên cứu như<br /> Chow (1982) DeFond năm<br /> 1992; Blouin, Grein, and<br /> Roundtree ( 2007), Broye<br /> (2008), Knechel, Niemi, and<br /> Sundgren (2008). Có nhiều lý<br /> do giải thích tại sao nhu cầu<br /> về kiểm toán chất lượng cao<br /> tăng cùng với quy mô của một<br /> thực thể (Chow 1982). Với<br /> doanh nghiệp có quy mô càng<br /> lớn, chủ sở hữu có nhiều khả<br /> năng để yêu cầu cuộc kiểm<br /> toán hoặc công ty kiểm toán<br /> chất lượng cao hơn như một<br /> phương tiện giám sát hoạt<br /> động của doanh nghiệp. Ngoài<br /> ra, chi phí kiểm toán sẽ không<br /> tăng nhanh như sự gia tăng<br /> quy mô doanh nghiệp Do vậy,<br /> lợi ích của kiểm toán có thể<br /> gia tăng nếu xét theo tỷ lệ chi<br /> phí kiểm toán gia tăng trong<br /> tương quan với gia tăng quy<br /> mô doanh nghiệp. Dựa trên<br /> các nghiên cứu trên, có thể<br /> đưa ra giả thuyết rằng có một<br /> <br /> 28 Số 191- Tháng 4. 2018<br /> <br /> mối liên hệ thuận giữa quy<br /> mô doanh nghiệp và lựa chọn<br /> công ty kiểm toán chất lượng<br /> cao. Quy mô doanh nghiệp có<br /> thể được đo lường bằng tổng<br /> tài sản, doanh thu, số lượng<br /> lao động. Tuy nhiên, doanh<br /> thu và số lượng lao động có<br /> sự biến động khác nhau giữa<br /> các loại hình và ngành nghề<br /> kinh doanh khác nhau. Do đó,<br /> trong nghiên cứu, tác giả sử<br /> dụng Tổng tài sản là tiêu chí<br /> đo lường quy mô của doanh<br /> nghiệp.<br /> Giả thuyết 1: H1- Quy mô<br /> doanh nghiệp có ảnh hưởng<br /> tích cực đến việc lựa chọn<br /> công ty kiểm toán Big4<br /> Mức độ phức tạp hoạt động<br /> của một doanh nghiệp được<br /> đo lường thông qua chỉ tiêu<br /> Nợ phải thu và Hàng tồn kho<br /> trên tổng tài sản. Phù hợp với<br /> Knechel và cộng sự (2008),<br /> tác giả nghiên cứu sự lựa<br /> chọn công ty kiểm toán chất<br /> lượng cao trong mối quan hệ<br /> với sự phức tạp bên trong của<br /> tổ chức. Knechel và cộng sự<br /> (2008) cho rằng có một mối<br /> quan hệ giữa số lượng giao<br /> dịch thực hiện trong doanh<br /> nghiệp và tính phức tạp của<br /> nó, hay nói cách khác số<br /> lượng các giao dịch mua bán<br /> thể hiện tính phức tạp trong<br /> hoạt động của một doanh<br /> nghiệp, được đo lường qua<br /> chỉ tiêu Nợ phải thu và hàng<br /> tồn kho, hợp với Stice (1991)<br /> và Hay, Knechel và Wong<br /> (2006). Vì vậy, INVREC - tỷ<br /> lệ hàng tồn kho và các khoản<br /> phải thu trên tổng tài sản<br /> được đề cập bởi Abdel-khalik<br /> (1993), Hay and Davis (2004)<br /> là có ảnh hưởng đến lựa chọn<br /> <br /> doanh nghiệp kiểm toán.<br /> Giả thuyết 2: H2- Tỷ lệ hàng<br /> tồn kho và nợ phải thu trên<br /> tổng tài sản có ảnh hưởng tích<br /> cực đến việc lựa chọn công ty<br /> kiểm toán Big4.<br /> Theo nghiên cứu của Ge và<br /> Mc.Vay (2005) khi doanh<br /> nghiệp có quy mô lớn với<br /> nhiều công ty con thì thường<br /> nảy sinh nhiều vấn đề phức<br /> tạp hơn và do đó sự kiểm soát<br /> của công ty mẹ với công ty<br /> con sẽ yếu hơn. Do vậy cần<br /> có sự gia tăng giám sát với<br /> các công ty con thông qua các<br /> công ty kiểm toán chất lượng<br /> cao. Nghiên cứu của Hay và<br /> Knechel (2005) cũng cung cấp<br /> bằng chứng cho thấy một công<br /> ty có công ty con có nhiều khả<br /> năng sử dụng cùng một công<br /> ty kiểm toán với mục đích<br /> giảm sự phức tạp trong quản<br /> lý và rủi ro về thông tin. Do<br /> đó biến GROUP dùng để biểu<br /> diễn một doanh nghiệp có<br /> công ty con hay không được<br /> đề xuất có mối liên quan tích<br /> cực đến việc lựa chọn công ty<br /> kiểm toán chất lượng cao như<br /> Big4.<br /> Giả thuyết 3: H3- Doanh<br /> nghiệp có công ty con thường<br /> có xu hướng lựa chọn các<br /> công ty kiểm toán Big4<br /> Tại Việt Nam rất khó để xác<br /> định sở hữu trong các doanh<br /> nghiệp một cách chính xác<br /> bởi có nhiều loại hình doanh<br /> nghiệp và hình thức sở hữu.<br /> Các nhà đầu tư trên thị trường<br /> chứng khoán thường là các<br /> nhà đầu tư nhỏ lẻ, những am<br /> hiểu về kiểm toán và vai trò<br /> của kiểm toán đối với nền<br /> kinh tế và trong việc ra quyết<br /> định còn hạn chế. Trái lại, các<br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng<br /> <br />  CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ <br /> <br /> nhà đầu tư nước ngoài lại là<br /> những người có kinh nghiệm<br /> đầu tư, am hiểu vai trò của<br /> kiểm toán độc lập, am hiểu<br /> thông tin và chất lượng dịch<br /> vụ kiểm toán báo cáo tài chính<br /> do các công ty kiểm toán độc<br /> lập cung cấp. Các nhà đầu tư<br /> nước ngoài sẽ gia tăng tỷ lệ<br /> sở hữu vốn trong các doanh<br /> nghiệp khi họ tin tưởng vào<br /> hoạt động kinh doanh và kết<br /> quả kinh doanh của các doanh<br /> nghiệp đã được các công ty<br /> kiểm toán độc lập có uy tín<br /> xác nhận. Do vậy, tác giả lựa<br /> chọn biến về sở hữu là Tỷ<br /> lệ sở hữu của các nhà đầu tư<br /> nước ngoài (FORSHA) trong<br /> doanh nghiệp với mong muốn<br /> xem xét nhân tố này có ảnh<br /> hưởng đến sự lựa chọn công<br /> ty kiểm toán của các doanh<br /> nghiệp Việt Nam hay không.<br /> Đây cũng là điểm mới trong<br /> nghiên cứu của tác giả bởi<br /> một số nghiên cứu của các nhà<br /> nghiên cứu trước chưa đề cập<br /> đến biến này.<br /> Các doanh nghiệp tìm kiếm tài<br /> chính ở nước ngoài hoặc các<br /> đối tác nước ngoài có nhiều<br /> khả năng để thuê một công<br /> ty kiểm toán quốc tế, bởi các<br /> công ty kiểm toán này có sự<br /> hiểu biết với hệ thống kế toán<br /> và chuẩn mực kế toán quốc tế.<br /> Các công ty kiểm toán quốc tế<br /> được cho là đáng tin cậy hơn,<br /> có thể giúp doanh nghiệp gia<br /> tăng độ tin cậy cho các báo<br /> cáo tài chính đối với người sử<br /> dụng thông tin này (Citrone và<br /> Manalis, 2000).<br /> Thực tế hiện nay cho thấy,<br /> tỷ lệ cổ phần của khối ngoại<br /> đang gia tăng tại các công ty<br /> niêm yết trên sàn chứng khoán<br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng<br /> <br /> Việt Nam. Qua các nghiên<br /> cứu trên, tác giả kỳ vọng rằng<br /> mức độ cổ phần nước ngoài<br /> (tỷ lệ sở hữu của khối ngoại)<br /> có tác động tích cực đến việc<br /> lựa chọn công ty kiểm toán có<br /> chất lượng cao như các công<br /> ty thuộc Big4. Theo đó, giả<br /> thuyết 4 được đưa ra: H4- Tỷ<br /> lệ sở hữu của các nhà đầu<br /> tư nước ngoài trong vốn của<br /> doanh nghiệp có ảnh hưởng<br /> tích cực đến việc lựa chọn một<br /> công ty kiểm toán Big4.<br /> Knechel và cộng sự (2008),<br /> sử dụng hệ số tổng nợ phải<br /> trả trên tổng tài sản (DEBTASSETS) như là một biến để<br /> đo tỷ lệ nợ trong một công<br /> ty. Một số nghiên cứu trước<br /> đây (ví dụ Sundgren năm<br /> 1998; Broye và Weill, 2008),<br /> sử dụng các định nghĩa khác<br /> nhau của đòn bẩy tài chính<br /> này, họ đã điều tra tác động<br /> của đòn bẩy tài chính dựa<br /> vào sự lựa chọn một công ty<br /> kiểm toán. Mặc dù mối quan<br /> hệ thường được giả thuyết là<br /> tích cực, tuy nhiên kết quả đã<br /> không thực sự thuyết phục.<br /> Ngoài các nghiên cứu trước<br /> đây sự tập trung vào các nước<br /> châu Âu, các nghiên cứu được<br /> thực hiện bởi Broye và Weill<br /> (2008) đã cung cấp cho chúng<br /> ta một cái nhìn rõ ràng hơn.<br /> Theo nghiên cứu của họ, việc<br /> sử dụng đòn bẩy tài chính như<br /> một tiêu chí trong quá trình<br /> lựa chọn của công ty kiểm<br /> toán có sự khác nhau đáng kể<br /> giữa các bối cảnh ở châu Âu.<br /> Trong nghiên cứu của họ, họ<br /> điều tra mối quan hệ này trong<br /> 10 nước châu Âu và tìm thấy<br /> bằng chứng cho thấy các dạng<br /> của đòn bẩy tiêu chuẩn có liên<br /> <br /> quan đến các mức độ khác<br /> nhau khi tiếp xúc với trách<br /> nhiệm của kiểm toán viên.<br /> Sau này được chứng minh<br /> là có tác động tiêu cực đến<br /> mối quan hệ giữa đòn bẩy tài<br /> chính và sự lựa chọn công ty<br /> kiểm toán. Mặc dù phát hiện<br /> này cung cấp bằng chứng về<br /> một sự thay đổi trong tác động<br /> của đòn bẩy tài chính, chúng<br /> tôi xem đó như là một biến<br /> duy nhất mà không bị ảnh<br /> hưởng của hệ thống pháp luật<br /> trong nước để có được những<br /> nghiên cứu xa hơn so với dự<br /> kiến.<br /> Giả thuyết 5: H5- Tỷ lệ nợ<br /> phải trả doanh nghiệp có ảnh<br /> hưởng tích cực với việc lựa<br /> chọn công ty kiểm toán Big4<br /> Johnson và Lys (1990) xác<br /> định ROA là một biến mà có<br /> thể liên quan đến việc lựa<br /> chọn công ty kiểm toán. Phù<br /> hợp với lập luận này, Abbott<br /> và Parker (2000) đưa ra giả<br /> thuyết rằng ROA có ảnh<br /> hưởng tích cực đến việc thúc<br /> đẩy ngành dịch vụ đặc biệt,<br /> ngành kiểm toán. Các nhà<br /> nghiên cứu đã tìm thấy mối<br /> tương quan tích cực, nhưng<br /> không đáng kể, giữa ROA<br /> và việc lựa chọn các công ty<br /> kiểm toán. Tuy nhiên, Citron<br /> và Manalis (2000) đã không<br /> thấy một sự khác biệt đáng<br /> kể giữa các mức ROA của<br /> hai nhóm khách hàng sử dụng<br /> dịch vụ kiểm toán của hai<br /> nhóm công ty kiểm toán Big6<br /> và Non-Big6 trong thị trường<br /> Hy Lạp. Họ cũng tìm thấy<br /> rằng khách hàng của Big6 có<br /> lợi nhuận cao hơn so với các<br /> khách hàng của các doanh<br /> nghiệp kiểm toán hạng hai.<br /> <br /> Số 191- Tháng 4. 2018<br /> <br /> 29<br /> <br />  CHÍNH SÁCH & THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ <br /> <br /> Nhưng đáng ngạc nhiên hơn<br /> khi các khách hàng của công<br /> ty kiểm toán địa phương có<br /> ROA cao hơn (nhưng không<br /> đáng kể) so với các công ty<br /> kiểm toán hạng hai. Đây là lý<br /> do tác giả đưa biến ROA vào<br /> mô hình nghiên cứu để kiểm<br /> tra sự tác động của nhân tố<br /> này đến việc lựa chọn công<br /> ty kiểm toán của các doanh<br /> nghiệp tại Việt Nam.<br /> Giả thuyết 6: H6- Các doanh<br /> nghiệp có Tỷ lệ lãi ròng trên<br /> tổng tài sản (ROA) cao có xu<br /> hướng lựa chọn các công ty<br /> kiểm toán Big4.<br /> 2.2. Đề xuất mô hình nghiên<br /> cứu<br /> Dựa trên tổng quan nghiên<br /> cứu, các giả thuyết nghiên<br /> cứu tác giả đề xuất mô hình<br /> nghiên cứu như sau:<br /> AUDCHOICE = β0 + β1SIZE<br /> + β2INVREC + β3GROUP<br /> + β4FORSHA + β5 DEB_<br /> ASSETS + β6 ROA + Ui<br /> Trong đó:<br /> - AUDCHOICE: Công<br /> ty kiểm toán được chọn.<br /> AUDCHOICE nhận giá trị<br /> bằng 1 khi công ty kiểm toán<br /> được chọn là Big4, bằng 0 nếu<br /> công ty kiểm toán được chọn<br /> không phải là Big4.<br /> - SIZE: quy mô doanh nghiệp<br /> được tính bằng Logarithm của<br /> tổng tài sản.<br /> - INVREC: Tỷ lệ Nợ phải thu<br /> + Hàng tồn kho trong Tổng tài<br /> sản.<br /> - GROUP: Biến giả biểu hiện<br /> một công ty có công ty con<br /> hay không. GROUP bằng 1<br /> khi một công ty có công ty<br /> con, bằng 0 nếu không có.<br /> <br /> 30 Số 191- Tháng 4. 2018<br /> <br /> - FORSHA: Phần trăm sở<br /> hữu của các nhà đầu tư nước<br /> ngoài trong doanh nghiệp<br /> (Percentage of shares held by<br /> foreign shareholders).<br /> - DEB_ASSETS: Tỷ lệ nợ<br /> trên tổng tài sản.<br /> - ROA: Tỷ lệ lãi ròng, đo<br /> bằng Lợi nhuận sau thuế chia<br /> cho tổng tài sản.<br /> - Ui: Phần dư/đại diện cho các<br /> nhân tố khác không có trong<br /> mô hình.<br /> 3. Phương pháp nghiên cứu<br /> và nguồn dữ liệu<br /> 3.1. Phương pháp nghiên<br /> cứu<br /> Để thực hiện nghiên cứu, tác<br /> giả đã sử dụng các phương<br /> pháp nghiên cứu sau:<br /> - Tổng quan các công trình<br /> nghiên cứu của các tác giả<br /> trong và ngoài nước nhằm tìm<br /> hiểu các yếu tố ảnh hưởng<br /> đến quyết định lựa chọn công<br /> ty kiểm toán của các doanh<br /> nghiệp nước ngoài, xác định<br /> các yếu tố lựa chọn tương<br /> đồng với đặc điểm của Việt<br /> Nam.<br /> - Xây dựng mô hình và giả<br /> thuyết nghiên cứu về các yếu<br /> tố ảnh hưởng đến quyết định<br /> lựa chọn công ty kiểm toán tại<br /> Việt Nam, với các biến trong<br /> mô hình là các yếu tố mà tác<br /> giả dự kiến doanh nghiệp Việt<br /> Nam sử dụng làm căn cứ lựa<br /> chọn công ty kiểm toán.<br /> - Thiết kế nội dung thông tin<br /> khảo sát, thu thập, thực hiện<br /> việc điều tra các doanh nghiệp<br /> để thu thập thông tin phục vụ<br /> cho kiểm định và đánh giá mô<br /> hình nghiên cứu.<br /> <br /> - Thu thập thông tin và xử<br /> lý dữ liệu. Tác giả sử dụng<br /> phần mềm SPSS20 để hỗ trợ<br /> xử lý dữ liệu nghiên cứu. Do<br /> biến phụ thuộc AUDCHOICE<br /> trong mô hình là biến nhị<br /> phân, nhận 2 giá trị là 0 hoặc<br /> 1 (=1 khi doanh nghiệp chọn<br /> công ty kiểm toán Big4 hoặc<br /> =0 khi doanh nghiệp chọn<br /> công ty kiểm toán không phải<br /> là Big4). Do đó tác giả thực<br /> hiện phương pháp phân tích<br /> hồi quy Binary Logistic. Hồi<br /> quy Binary Logistic sử dụng<br /> biến phụ thuộc dạng nhị phân<br /> để ước lượng xác suất một<br /> sự kiện sẽ xảy ra với những<br /> thông tin của biến độc lập.<br /> 3.2. Nguồn dữ liệu<br /> Tác giả lựa chọn 100 doanh<br /> nghiệp trên địa bàn Hà Nội<br /> và Thành phố Hồ Chí Minh<br /> để gửi phiếu khảo sát. Về<br /> ngành nghề, các doanh nghiệp<br /> được khảo sát là những doanh<br /> nghiệp với các ngành nghề<br /> kinh doanh như bất động sản,<br /> vật liệu xây dựng, thực phẩm,<br /> dược phẩm hóa chất, sản<br /> xuất các sản phẩm gia dụng,<br /> nhựa, bao bì, doanh nghiệp<br /> thương mại. Các doanh nghiệp<br /> được chọn vào mẫu có đặc<br /> thù là có giá trị hàng tồn kho<br /> trong tổng tài sản của doanh<br /> nghiệp cao. Về quy mô, những<br /> doanh nghiệp được chọn vào<br /> mẫu bao gồm những doanh<br /> nghiệp có quy mô vừa và<br /> nhỏ (chiếm 50% trong mẫu).<br /> Doanh nghiệp vừa và nhỏ là<br /> doanh nghiệp có giá trị tài<br /> sản nhỏ hơn 100 tỷ đồng theo<br /> Nghị định 56/2009/NĐ-CP<br /> và TT16/2013/TT-BTC. 50%<br /> <br /> Tạp chí Khoa học & Đào tạo Ngân hàng<br /> <br />