Ngữ văn lớp 6 và những bài văn mẫu

Chia sẻ: Công Toán | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:105

Thêm vào BST

Báo xấu

180
lượt xem 28
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu Những bài văn mẫu dành cho học sinh lớp 6 có kết cấu nội dung gồm 3 phần: Phần một văn tự sự, phần hai văn miêu tả, phần ba một số bài viết tham khảo. Mời các bạn cùng tham khảo nội dung Tài liệu để có thêm Tài liệu học tập và ôn thi.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Ngữ văn lớp 6 và những bài văn mẫu

NHỮNG BÀI VĂN MẪU DÀNH CHO HỌC SINH LỚP 6 MỤC LỤC TT Trang Lời nói đầu Phần một VĂN TỰ SỰ I. Đặc điểm II. Yêu cầu của bài văn tự sự ở lớp 6 III. Cách làm bài văn tự sự ở lớp 6 IV. Một số đề và dàn bài Phần hai VĂN MIÊU TẢ I. Đặc điểm của văn miêu tả II. Các dạng văn miêu tả ở lớp 6 III. Cách làm một bài văn miêu tả IV. Một số đề và dàn bài Phần ba MỘT SỐ BÀI VIẾT THAM KHẢO LỜI NÓI ĐẦU Phần Tập làm văn trong chƣơng trình và sách giáo khoa Ngữ văn Trung học cơ sở đặt ra nhiều yêu cầu phong phú, đa dạng có tính chất thực hành. Đối với lớp 6, để việc học tập có hiệu quả, chúng ta có thể luyện tập viết các đề văn sau: Hãy kể lại một kỷ niệm thời thơ ấu làm em nhớ mãi; Thay lời bà mẹ Thánh Gióng, hãy kể lại câu chuyện Thánh Gióng đánh giặc Ân cứu nước; Hãy kể tóm tắt truyện Thánh Gióng; Kể về một người thầy (cô) kính yêu nhất của em; Trong vai Sơn Tinh hoặc Thuỷ Tinh, hãy kể lại truyền thuyết Sơn Tinh, Thuỷ Tinh; Viết tiếp phần kết truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng; Em hãy tưởng tượng và kể lại một cuộc gặp gỡ với một trong các nhân vật cổ tích hoặc truyền thuyết; Hãy tưởng tượng và kể lại cuộc trò chuyện tâm sự giữa các đồ dùng học tập; Trong buổi lễ đăng quang, Lang Liêu đã kể cho mọi người nghe về sự ra đời của hai loại bánh: bánh chưng và bánh giầy. Hãy ghi lại lời kể ấy; Tưởng tượng cuộc thi vẻ đẹp của các loài hoa và trong vai một loài hoa, em hãy kể lại cuộc thi đó; Trong vai ông lão, cá vàng hoặc mụ vợ, hãy kể lại chuyện Ông lão đánh cá và con cá vàng; Em hãy kể lại lời tâm sự của cây bàng (hoặc cây phương) non bị lũ trẻ bẻ cành lá; Hãy kể lại một việc làm khiến bố mẹ em vui lòng; Hãy tưởng tượng và kể lại câu chuyện 10 năm sau, khi em về thăm trường cũ; Trong vai thầy Mạnh Tử kể lại chuyện Mẹ hiền dạy con; Hãy kể tóm tắt câu chuyện Cây bút thần; Em hãy miêu tả quang cảnh tưng bừng nơi em ở vào một ngày đầu xuân mới; Hãy miêu tả hình ảnh người thân yêu nhất của em; Dựa 1
vào văn bản Bức tranh của em gái tôi, hãy miêu tả lại hình ảnh người em gái theo trí tưởng tượng của em; Hãy tả lại Ông Tiên trong các truyện cổ tích dân gian theo trí tưởng tượng của em; Tả lại quang cảnh một buổi sáng trên quê hương em; Hãy tả lại hình ảnh một loài cây vào dịp tết đến xuân về; Miêu tả một cảnh đẹp mà em đã gặp trong mấy tháng nghỉ hè (có thể là phong cảnh nơi em nghỉ mát, hoặc cánh đồng hay rừng núi quê em); Từ bài văn Lao xao của Duy Khán, em hãy tả lại khu vườn trong một buổi sáng đẹp trời; Em hãy viết thư cho bạn ở miền xa, tả lại khu phố hay thôn xóm, bản làng nơi mình ở vào một ngày xuân, hè, thu hoặc đông; Em đã chứng kiến cảnh bão lụt ở quê mình hoặc xem cảnh đó trên truyền hình, hãy tả lại trận bão lụt khủng khiếp đó; Em hãy tả lại một sự việc khiến cha mẹ không hài lòng; Tả dòng sông mùa lũ; Em hãy tả lại khu vườn nhà em; Hãy miêu tả con đường từ nhà đến trường; Em hãy viết bài văn miêu tả về một trong những người thân của mình; Tả cảnh hoàng hôn quê em; Tả cảnh vườn trái cây của miệt vườn quê em; Em hãy tả một người bạn thân của em; Tả cảnh hoàng hôn quê em,... Tuy nhiên, vì khuôn khổ nhất định, cuốn sách này chỉ giới thiệu đƣợc một số bài viết theo cấu trúc bốn phần nhƣ sau: - Phần một: Văn tự sự - Phần hai: Văn miêu tả - Phần ba: Một số bài viết tham khảo Đây không phải là cuốn văn mẫu và cũng không phải là tài liệu để học sinh sao chép. Chính vì vậy, trong mỗi phần thuộc mỗi kiểu văn, sau các đề bài tiêu biểu cho kiểu văn đó, ngƣời biên soạn nêu dàn ý chi tiết để học sinh hình dung đƣợc cách thức, bƣớc đi và hƣớng thực hành viết bài văn. Nhƣ vậy, khái niệm "mẫu" ở đây đƣợc hiểu là bài văn do chính học sinh tự viết theo những thể thức do kiểu bài văn quy định, tự lựa chọn cách diễn đạt phù hợp của mình. Cuốn sách chắc sẽ còn những khiếm khuyết. Chúng tôi rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp để có thể nâng cao chất lƣợng trong những lần in sau. Xin chân thành cảm ơn. 2
Phần một VĂN TỰ SỰ - KỂ CHUYỆN (TƯỜNG THUẬT LẠI TRUYỆN) - KỂ CHUYỆN ĐỜI THƯỜNG - KỂ CHUYỆN TƯỞNG TƯỢNG I. ĐẶC ĐIỂM 1. Tự sự là phƣơng thức trình bày một chuỗi các sự việc, sự việc này dẫn đến sự việc kia, cuối cùng dẫn đến một kết thúc, thể hiện một ý nghĩa. 2. Những yếu tố cơ bản của bài tự sự: - Sự việc: Các sự kiện xảy ra. - Nhân vật: Ngƣời làm ra sự việc (gồm nhân vật chính và nhân vật phụ) - Cốt truyện: Trình tự sắp xếp các sự việc. - Ngƣời kể: Có thể là một nhân vật trong câu chuyện hoặc ngƣời kể vắng mặt. II. YÊU CẦU CỦA BÀI VĂN TỰ SỰ Ở LỚP 6 1. Với bài tự sự kể chuyện đời thường - Biết sắp xếp sự việc theo một trình tự có ý nghĩa. - Trình bày bài văn theo một bố cục mạch lạc 3 phần. - Tuỳ theo yêu cầu đối tƣợng kể để lựa chọn tình huống và sắp xếp sự việc có ý nghĩa. 2. Với bài tự sự kể chuyện tưởng tượng - Biết xây dựng cốt truyện tạo tình huống tƣởng tƣợng hợp lý. - Câu chuyện tƣởng tƣợng phải có ý nghĩa và bố cục rõ ràng. (theo kết cấu 3 phần của bài tự sự) III. CÁCH LÀM BÀI VĂN TỰ SỰ Ở LỚP 6 Tuỳ theo từng dạng bài tự sự ở lớp 6 để có cách trình bày dàn ý và viết bài cho phù hợp. Dƣớic đây là một vài gợi dẫn. 1. Với dạng bài: Kể lại một câu chuyện đã được học bằng lời văn của em - Yêu cầu cốt truyện không thay đổi. - Chú ý phần sáng tạo trong mở bài và kết luận. - Diễn đạt sự việc bằng lời văn của cá nhân cho linh hoạt trong sáng. 2. Với dạng bài: Kể về người - Chú ý tránh nhầm sang văn tả ngƣời bằng cách kể về công việc, những hành động, sự việc mà ngƣời đó đã làm nhƣ thế nào. Giới thiệu về hình dáng tính cách thể hiện đan xen trong lời kể việc, tránh sa đà vào miêu tả nhân vật đó. 3
3. Với bài: Kể về sự việc đời thường - Biết hình dung trình tự sự việc cho xác thực, phù hợp với thực tế. - Sắp xếp sự việc theo thứ tự nhằm nổi bật ý nghĩa câu chuyện - Lựa chọn ngôi kể cho đúng yêu cầu của bài văn. 4. Cách kể một câu chuyện tưởng tượng *Các dạng tự sự tưởng tượng ở lớp 6: - Thay đổi hay thêm phần kết của một câu chuyện dân gian. - Hình dung gặp gỡ các nhân vật trong truyện cổ dân gian. - Tƣởng tƣợng gặp gỡ những ngƣời thân trong giấc mơ.... *Cách làm: - Xác định đƣợc đối tƣợng cần kể là gì? (sự việc hay con ngƣời) - Xây dựng tình huống xuất hiện sự việc hay nhân vật đó. - Tƣởng tƣợng các sự việc, hoạt động của nhân vật có thể xảy ra trong không gian cụ thể nhƣ thế nào? IV. MỘT SỐ ĐỀ VÀ DÀN BÀI Đề 1. Trong vai Âu Cơ (hoặc Lạc Long Quân), hãy kể lại câu chuyện Con Rồng cháu Tiên. *Yêu cầu - Dạng bài: Kể chuyện tƣởng tƣợng (dựa theo truyện): đóng vai một nhân vật kể lại. * Nội dung Kể lại truyền thuyết Con Rồng cháu Tiên theo lời nhân vật Âu Cơ (hoặc Lạc Long Quân). Kể đủ, chính xác các sự việc, chi tiết chính của câu chuyện. Có thể tƣởng tƣợng thêm chi tiết để làm nổi rõ ý nghĩa đề cao nguồn gốc cao quý của dân tộc Việt và ý nguyện đoàn kết... * Hình thức + Ngôi kể thứ nhất, bộc lộ thái độ, cảm xúc của ngƣời kể. + Xen miêu tả, đối thoại cho lời kể sinh động. Đề 2. Tưởng tượng và kể lại cuộc gặp gỡ với một nhân vật trong truyền thuyết mà em đã học. *Yêu cầu  Kiểu bài: Kể chuyện tƣởng tƣợng.  Nội dung: + Tƣởng tƣợng và kể lại hoàn cảnh gặp gỡ với nhân vật (trong một giấc mơ sau khi đƣợc học, đƣợc đọc hoặc nghe kể về câu chuyện có nhân vật ấy khi đi tham quan đến một nơi có khung cảnh thiên nhiên gợi nhớ đến câu chuyện và nhân vật...). + Kể lại diễn biến: Căn cứ sự việc liên quan đến nhân vật (do nhân vật tạo ra 4
hoặc liên quan đến nhân vật).  Hình thức: + Xây dựng một số lời thoại với nhân vật để từ đó hiểu thêm về nhân vật, hiểu thêm ý nghĩa truyện... + Kể đan xen với tả, bộc lộ cảm xúc. Đề 3. Trong vai Lang Liêu, kể lại chuyện Bánh chưng, bánh dày. *Yêu cầu  Kiểu bài: đóng vai nhân vật kể lại truyện.  Nội dung: Kể lại đầy đủ các sự việc chính của câu chuyện. Thể hiện niềm vui sƣớng, tự hào khi thấy đƣợc giá trị của hạt gạo và thành quả từ bàn tay lao động của mình.  Hình thức: Dùng ngôi thứ nhất để kể lại. Lời kể cần thể hiện cảm xúc, có hình ảnh. Đề 4. Trong vai người mẹ, hãy kể lại câu chuyện Thánh Gióng. *Yêu cầu - Kiểu bài: kể chuyện tƣởng tƣợng, đóng vai một nhân vật để kể. - Nội dung: kể đầy đủ các sự việc chính của truyện (Gióng ra đời kỳ lạ, Gióng trở thành tráng sĩ, Gióng giết giặc cứu nƣớc rồi bay về trời). - Thể hiện đƣợc cảm xúc của nhân vật về một số chi tiết trong truyện (vui mừng khi Gióng chào đời; tâm trạng buồn khi giặc Ân chuẩn bị xâm lƣợc trong khi Gióng đã ba tuổi vẫn chƣa nói, chƣa cƣời, đặt đâu nằm đấy; ngạc nhiên, xúc động khi Gióng cất tiếng nói đầu tiên là đòi đi giết giặc...). - Hình thức: kể ở ngôi thứ nhất, thêm đối thoại. Đề 5. Kể lại một kỷ niệm đáng nhớ thời thơ ấu của mình. *Yêu cầu  Kiểu bài: kể chuyện đời thƣờng. - Nội dung: + Đó phải là một kỷ niệm để lại trong tâm hồn em những ấn tƣợng sâu sắc, khó phai mờ (có thể là kỷ niệm với một ngƣời thân; kỷ niệm với bạn bè, thầy cô; kỷ niệm về một chuyến đi...). + Kể lại diễn biến kỷ niệm ấy một cách hợp lý, các sự việc liên kết chặt chẽ. Câu chuyện để lại trong tâm hồn em một bài học, một cảm xúc sâu lắng... - Hình thức: Dùng lời kể ngôi thứ nhất. 5
Đề 6. Kể lại chuyện mình (hoặc một bạn) từng mắc lỗi. *Yêu cầu  Kiểu bài: kể chuyện đời thƣờng  Nội dung: kể về một lần em mắc lỗi (không nghe lời ông bà, cha mẹ, thầy cô...; một việc làm thiếu trung thực...) làm cha mẹ (hoặc thầy, cô...) phiền lòng, bản thân em rất ân hận. Các chi tiết trong truyện cần hợp lý, chân thực. - Hình thức: Kể ở ngôi thứ nhất, lời kể phải thể hiện đƣợc thái độ, cảm xúc của bản thân. Đề 7. Hãy kể chuyện về gia đình em vào một chiều thứ bảy. *Yêu cầu - Kiểu bài: kể chuyện đời thƣờng - Nội dung: Kể, tái hiện đƣợc không khí, quang cảnh ấm cúng, hạnh phúc... trong gia đình em vào chiều thứ bảy (ví dụ: lời hỏi han trìu mến của ông bà, cử chỉ yêu thƣơng của cha mẹ, sự quan tâm lẫn nhau của những thành viên trong gia đình...). - Hình thức: Kể kết hợp với miêu tả (ánh mắt, nụ cƣời, cử chỉ âu yếm...), bộc lộ cảm xúc của em về quang cảnh ấy. Đề 8. Hãy tưởng tượng và kể lại cuộc trò chuyện, tâm sự giữa các đồ dùng học tập. *Yêu cầu  Kiểu bài: kể chuyện tƣởng tƣợng, nhân vật là đồ vật.  Nội dung: Tƣởng tƣợng tình huống nghe đƣợc cuộc trò chuyện một cách hợp lý (Ví dụ: do cẩu thả làm mất một đồ dùng học tập phải đi tìm hoặc đêm khuya nghe thấy tiếng những đồ dùng than thở, tâm sự vì bất bình trƣớc tính nghịch ngợm, cẩu thả của cô, cậu chủ...). Kể diễn biến cuộc trò chuyện để toát lên khéo léo ý nghĩa giáo dục đối với học sinh. Khi kể diễn biến cần rõ hai sự việc: lúc đầu các đồ dùng mới đƣợc mua về và sau đó các đồ dùng bị đối xử không tốt nhƣ thế nào...  Hình thức: Sử dụng nghệ thuật nhân hóa, viết các đoạn, câu đối thoại một cách sinh động. Đề 9. Trong buổi lễ đăng quang, Lang Liêu đã kể cho mọi người nghe về sự ra đời của hai loại bánh chưng, bánh giầy. Hãy ghi lại lời kể ấy. *Yêu cầu - Kiểu bài: đóng vai một nhân vật kể lại chuyện. - Nội dung: kể lại đầy đủ các sự việc, chi tiết chính của truyện: Vua cha chọn ngƣời nối ngôi, đƣợc thần báo mộng, làm bánh, đƣợc nối ngôi, tục làm bánh ngày Tết. Các sự việc, chi tiết cần làm rõ ý nghĩa đề cao lao động sáng tạo, nghề nông trồng lúa. - Hình thức: Dùng ngôi kể thứ nhất. Thứ tự kể ngƣợc bắt đầu từ sự việc cuối. Lời kể có cảm xúc, gợi không khí thời xƣa, dùng từ phù hợp. 6
Đề 10. Tưởng tượng cuộc thi của các loài hoa và trong vai một loài hoa, em hẫy kể lại cuộc thi đó. *Yêu cầu - Kiểu bài: Kể chuyện tƣởng tƣợng. - Nội dung: Giới thiệu cuộc thi (tình huống mở cuộc thi hợp lý). Diễn biến cuộc thi kể lần lƣợt các sự việc, mỗi sự việc kể về phần thi của một nhân vật. Qua cuộc thi cần thể hiện rõ ý nghĩa: quan niệm về vẻ đẹp toàn diện. - Hình thức: Sử dụng ngôi kể thứ nhất - nghệ thuật nhân hóa, đan xen tả vẻ đẹp riêng các loài hoa. Lời kể giàu hình ảnh và cảm xúc. Đề 11. Kể lại tâm sự của cây bàng (hoặc cây phượng) non bị lũ trẻ bẻ cành lá. *Yêu cầu - Kiểu bài: Kể chuyện tƣởng tƣợng. - Nội dung: Ghi lại những lời tâm sự của một cây bàng non (hoặc cây phƣợng) trong một tình huống cụ thể: bị lũ trẻ bẻ gãy cành rụng lá. Nội dung lời kể cần chú ý tƣởng tƣợng những chi tiết có ý nghĩa, biểu hiện tâm trạng đau đớn, xót xa... Qua câu chuyện, ngƣời đọc rút ra đƣợc bài học nào đó về ý thức bảo vệ môi trƣờng. - Hình thức: Có thể dùng ngôi kể thứ nhất - nhân vật trung tâm là cây bàng non để kể. Nghệ thuật nhân hóa đƣợc sử dụng sáng tạo, hợp lý. Đề 12. Tưởng tượng và kể lại câu chuyện mười năm sau khi về thăm trường cũ. *Yêu cầu - Dạng kể chuyện tƣởng tƣợng về tƣơng lai. - Nội dung: Tƣởng tƣợng chuyến về thăm ngôi trƣờng em đang học hiện tại vào 10 năm sau, thể hiện đƣợc tình cảm gắn bó với mái trƣờng, thầy cô, bạn bè. Nội dung kể cần có những sự việc, chi tiết hợp lý, cảm động, bất ngờ: gặp lại thầy, cô giáo cũ, gặp lại bạn bè cùng lớp, quang cảnh trƣờng với những đổi thay... - Hình thức: Dùng ngôi kể thứ nhất. Đề 13. Tưởng tượng và kể lại chuyện cổ tích Sọ Dừa theo một kết thúc mới. *Yêu cầu - Kiểu bài: Kể chuyện tƣởng tƣợng. - Nội dung: + Nên kể theo mạch phát triển của truyện cổ dân gian. Tuy khi kể có sự sáng tạo nhƣng nội dung vẫn phải bảo đảm trung thành với những ý chính của nguyên bản. + Thêm bớt một số chi tiết cho phù hợp với nội dung chuyện kể. + Bài làm phải đảm bảo màu sắc và không khí của truyện dân gian. 7
+ Phần kết truyện không theo nguyên bản, ở đây đƣa ra một kết cục mới, kết cục này có liên kết và bám theo mạch truyện. - Hình thức: Vừa kể vừa có thể nêu cảm nghĩ của bản thân về câu chuyện. Đề 14. Em đã được học rất nhiều cô giáo và có những kỷ niệm sâu sắc, hãy kể lại một trong những kỷ niệm đó. *Yêu cầu - Kiểu bài: kể chuyện về một nhân vật - Nội dung: + Giới thiệu cô giáo từng dạy, có ấn tƣợng và nhiều kỷ niệm. Chú ý là cô giáo Tiểu học (vì ngƣời kể đang học lớp 6). + Trong số rất nhiều kỷ niệm, nên chọn kỷ niệm đáng nhớ nhất (Đó là kỷ niệm gì? Xảy ra khi nào? Xảy ra nhƣ thế nào? Vì sao lại xảy ra việc đó? Kết thúc ấy nhƣ thế nào? + Em suy nghĩ gì về kỷ niệm đó (việc làm đối với cô và thấy đƣợc những gì cô đã làm cho mình). - Hình thức: Kể theo ngôi thứ nhất, kể xen bộc lộ tình cảm. Đề 15. Em hãy kể về một chuyến về thăm quê nội hoặc quê ngoại. *Yêu cầu - Kiểu bài: văn kể chuyện (kết hợp miêu tả). - Nội dung: + Trình bày thời gian, không gian: quê ở đâu, đƣờng về thế nào, về thăm khi nào? + Miêu tả những nét cơ bản nhất về phong cảnh làng quê (cây đa, bến nƣớc...). + Những kỉ niệm thân thuộc từ thuở nhỏ, những ấn tƣợng sâu sắc. + Xúc cảm khi về quê cũng nhƣ khi chia tay. + Tình cảm sâu nặng đối với quê hƣơng. - Hình thức: Kể theo ngôi thứ nhất, kể xen bộc lộ cảm xúc. Đề 16. Nhân dịp cùng bố mẹ đi thăm quan em đã được làm quen với một người bạn mới. Dù cuộc gặp gỡ thật ngắn ngủi nhưng tình bạn ấy vẫn là một kỷ niệm khó phai. Em hãy kể lại. *Yêu cầu Kể lại cuộc gặp gỡ ngắn ngủi (trong chuyến du lịch) với một ngƣời bạn nhƣng đã để lại trong em kỷ niệm khó phai. *Nội dung: - Câu chuyện đƣợc kể phải sắp xếp theo một trình tự hợp lý tự nhiên. Việc làm quen diễn ra thật ấn tƣợng, vừa bất ngờ vừa lô gích, phù hợp với hoàn cảnh, mạch truyện, tránh gƣợng ép. - Câu chuyện kể đòi hỏi sự sáng tạo, có kịch tính, hấp dẫn lôi cuốn có độ lắng, có 8
dƣ âm của tình bạn đẹp, hồn nhiên, trong sáng, nhân ái. - Miêu tả sơ qua về hình dáng, chú trọng về hoàn cảnh, tính tình... của bạn. Điều quan trọng vừa là phải thể hiện đƣợc tình cảm của mình đối với bạn và tình cảm của hai ngƣời với nhau. - Nêu bật đƣợc ý nghĩa nhân văn trong câu chuyện kể. *Hình thức: Kể theo ngôi thứ nhất. Đề 17. Kể về một thầy (cô) giáo kính yêu nhất của em. *Yêu cầu Nêu đƣợc tình cảm với thầy (cô) giáo mà ngƣời viết yêu kính nhất. *Nội dung - Giới thiệu ngƣời thầy (cô) giáo dạy mình. - Miêu tả dáng qua dáng vóc, ăn mặc... đặc biệt là những chi tiết liên quan đến tính cách, phẩm chất... của thầy (cô) giáo. - Dẫn dắt chuyện hợp lý, lô gích, phù hợp với tính cách nhân vật, cần có chi tiết bất ngờ, thú vị có sức lôi cuốn ngƣời đọc. - Thầy (cô) giáo có ý nghĩa với tuổi thơ của ngƣời viết nhƣ thế nào? *Hình thức: Kể theo ngôi thứ nhất. Giọng kể thể hiện cảm xúc trân trọng, gần gũi, thân thƣơng đối với thầy (cô) giáo. Đề 18. Trong vai ông Lão, cá vàng hoặc mụ vợ hãy kể lại chuyện Ông lão đánh cá và con cá vàng. *Yêu cầu - Kiểu bài: đóng vai nhân vật kể lại truyện. *Nội dung Kể lại đầy đủ các sự việc chính của câu chuyện. Giả sử trong vai mụ vợ, cần thể hiện tâm trạng ăn năn, hối lỗi của nhân vật mụ vợ - bài học rút ra từ thói tham lam, bội bạc. *Hình thức Dùng ngôi thứ nhất kể lại. Lời kể cần có cảm xúc, giàu hình ảnh. 9
Phần hai VĂN MIÊU TẢ - TẢ CẢNH - TẢ NGƯỜI I. ĐẶC ĐIỂM CỦA VĂN MIÊU TẢ 1. Văn miêu tả là loại văn giúp ngƣời đọc, ngƣời nghe hình dung những đặc điểm, tính chất nổi bật của một sự vật, sự việc, con ngƣời, phong cảnh.... làm cho đối tƣợng miêu tả nhƣ hiện lên trƣớc mắt ngƣời đọc, ngƣời nghe. 2. Những năng lực cần có khi làm văn miêu tả: - Quan sát: nhìn nhận, xem xét sự vật. - Nhận xét liên tƣởng hình dung về sự vật đặt tronmg tƣơng quan các sự vật xung quanh. - Ví von so sánh: Thể hiện sự liên tƣởng độc đáo riêng của ngƣời viết hình dung, cảm nhận về sự vật, hiện tƣợng miêu tả. II. CÁC DẠNG VĂN MIÊU TẢ Ở LỚP 6 ở tiểu học, các em đã làm quen với văn bản miêu tả, lớp 6 học nâng cao hơn nên đòi hỏi các em có kĩ năng miêu tả tinh tế trong từng dạng bài. Cụ thể nhƣ sau: 1. Tả cảnh * Tả cảnh là gợi tả những bức tranh về thiên nhiên hay cảnh sinh hoạt gợi ra trƣớc mắt ngƣời đọc về đặc điểm từng nét riêng của cảnh. * Yêu cầu tả cảnh: - Xác định đối tƣợng miêu tả: cảnh nào? ở đâu? Vào thời điểm nào? - Quan sát lựa chọn đƣợc những hình ảnh tiêu biểu. - Trình bày những điều quan sát đƣợc theo một thứ tự. * Bố cục bài văn tả cảnh: - Mở bài: Giới thiệu cảnh đƣợc tả. - Thân bài: Tập trung tả cảnh vật chi tiết theo một thứ tự nhất định, có thể ở một số trƣờng hợp sau: + Từ khái quát đến cụ thể (hoặc ngƣợc lại) + Không gian từ trong tới ngoài. (hoặc ngƣợc lại) + Không gian từ trên xuống dƣới. (hoặc ngƣợc lại) - Kết bài: phát biểu cảm tƣởng về cảnh vật đó. 2. Tả người * Tả ngƣời là gợi tả về các nét ngoại hình, tƣ thế, tính cách, hành động, lời nói.... của nhân vật đƣợc miêu tả. * Phân biệt đối tƣợng miêu tả theo yêu cầu: - Tả chân dung nhân vật (cần tả nhiều về ngoại hình, tính nết...) 10
- Tả ngƣời trong tƣ thế làm việc (tả ngƣời trong hành động: chú ý các chi tiết thể hiện cử chỉ, trạng thái cảm xúc) * Cách miêu tả: - Mở bài: Giới thiệu ngƣời đƣợc tả (chú ý đến mối quan hệ của ngƣời viết với nhân vật đƣợc tả, tên, giới tính và ấn tƣợng chung về ngƣời đó) - Thân bài: + Miêu tả khái quát hình dáng, tuổi tác, nghề nghiệp.. + tả chi tiết: ngoại hình, cử chỉ, hành động, lời nói... (chú ý tả ngƣời trong công việc cần quan sát tinh tế vào các động tác của từng bộ: khuôn mặt thay đổi, trạng thái cảm xúc, ánh mắt...). Ví dụ: Dượng Hương Thư như một pho tượng đồng đúc, các bắp thịt cuồn cuộn, hai hàm răng cắn chặt, quai hàm bạnh ra, cặp mắt nảy lửa ghì trên ngọn sào giống như một hiệp sĩ của Trường Sơn oai linh hùng vĩ. (Võ Quảng) + Thông qua tả để khơi gợi tính cách nhân vật: qua tả các chi tiết ngƣời đọc có thể cảm nhận đƣợc tính cách của đối tƣợng và thái độ của ngƣời miêu tả đối với đối tƣợng đó. - Kết bài: Nhận xét hoặck nêu cảm nghĩ của ngƣời viết về ngƣời đƣợc miêu tả. 3. Miêu tả sáng tạo * Đối tƣợng miêu tả thƣờng xuất hiện trong hình dung tƣởng tƣợng có bắt nguồn từ một cơ sở thực tế nào đó. * Đối tƣợng: Ngƣời hay cảnh vật. * Yêu cầu khi miêu tả: - Tả cảnh phải bám vào một số nét thực của đời sống. Ví dụ khi tả một phiên chợ trong tưởng tượng của em cần dựa trên những đặc điểm thƣờng xảy ra của cảnh đó làm cơ sở tƣởng tƣợng nhƣ: không khí của cảnh, số lƣợng ngƣời với những lứa tuổi tầng lớp nào? chợ diễn ra ở địa điểm nào? Thời tiết khí hậu ra sao?....Những cơ sở đó là thực tế để tƣởng tƣợng theo ý định của mình. - Tả ngƣời trong tƣởng tƣởng: nhân vật thƣờng là những ngƣời có đặc điểm khác biệt với ngƣời thƣờng nhƣ các nhân vật ông Tiên, ông Bụt trong cổ tích hay một ngƣời anh hùng trong truyền thuyết....Cần dựa vào đặc điểm có tính bản chất để tƣởng tƣợng những nét ngoại hình cho phù hợp, tạo sự hấp dẫn Lưu ý: Dù miêu tả theo cách nào và đối tƣợng nào cũng cần chú ý vận dụng ví von so sánh để bài văn miêu tả cói nét độc đáo mang tính cá nhân rõ. III. CÁCH LÀM MỘT BÀI VĂN MIÊU TẢ 1. Trong văn miêu tả, năng lực quan sát của ngƣời viết, ngƣời nói thƣờng bộc lộ rõ nhất. Muốn làm văn tả cảnh, ngƣời viết cần phải: - Xác định đƣợc đối tƣợng miêu tả; - Quan sát, lựa chọn đƣợc những hình ảnh tiêu biểu; 11
- Trình bày những điểm quan sát đƣợc theo một thứ tự. 2. Bố cục của một bài văn tả cảnh thƣờng có ba phần: - Mở bài: Giới thiệu cảnh đƣợc tả; - Thân bài: Tập trung tả cảnh vật chi tiết theo một thứ tự; - Kết bài: Thƣờng phát biểu cảm tƣởng về cảnh vật miêu tả. 3. Cần chú ý chi tiết khi miêu tả. Ví dụ: a) Về cảnh mùa đông, có thể nên những đặc điểm - Bầu trời âm u, nhiều mây. - Gió lạnh, có thể có mƣa phùn. - Cây cối rụng lá chờ cành. - Chim tróc bay đi tránh rét. - Trong nhà, ngƣời ta đốt lửa sƣởi. b) Về khuôn mặt mẹ có thể chú ý tới các đặc điểm - Hình dáng khuôn mặt (tròn, trái xoan...). - Vầng trán. - Tóc ôm khuôn mặt hai đƣợc búi lên? - Đôi mắt, miệng. - Nƣớc da, vẻ hiền hậu, tƣơi tắn... c) Tả một em bé chừng 4 - 5 tuổi: - Mắt đen tròn ngây thơ; - Môi đỏ nhƣ son; - Chân tay mũm mĩm; - Miệng cƣời toe toét; - Nƣớc da trắng mịn; - Nói chƣa sõi... d) Tả một cụ già: -Tóc trắng da mồi; - Cặp mắt tinh anh; - Dáng vẻ chậm chạp hoặ nhanh nhẹn; - Giọng nói trầm ấm... - Cô giáo đang say sƣa giảng bài trên lớp: giọng nói trong trẻo, cử chỉ âu yếm ân cần, đôi mắt lấp lánh khích lệ... 4. Cần chú ý thứ tự khi miêu tả. Ví dụ: a) Tả quang cảnh lớp học trong giờ viết bài tập làm văn: - Có thể theo thời gian: Trống vào lớp. Cô giáo (thầy giáo) cho chép đề. Các bạn bắt tay vào làm bài. Kết thúc buổi làm bài, thu, nộp bài cho thầy, cô. - Có thể theo không gian: Bên ngoài lớp. Trên bảng, cô (thầy) ngồi trên bàn giáo viên. Các bạn trong lớp bắt tay vào làm bài. Không khí cả lớp và tinh thần thái độ 12
làm bài của bạn ngồi cạnh ngƣời viết (hay chính bản thân ngƣời viết). b) Tả sân trường giờ ra chơi: - Miêu tả theo không gian: + Từ xa tới gần. + Miêu tả theo thời gian trƣớc, trong và sau khi ra chơi. Cũng có thể có một cách thứ ba là kết hợp cả không gian và thời gian (Cách này khó và phức tạp hơn). Trƣớc hết, em hay chọn trật tự miêu tả. Sau đó chọn cảnh sân trƣờng giờ ra chơi để viết thành đoạn văn. - Miêu tả theo thứ tự thời gian: + Sân trƣờng vắng lặng trong giờ học. + Hiệu lệnh trống ra chơi, mọi ngƣời ùa ra. + Có tốp chơi đá cầu, nhảy dây, đá bóng, có tốp chỉ đứng xem, hoặc tranh cãi nhau về điều gì đó. + Có thể tả màu sắc quần áo, những tiếng cƣờng nói, hò reo và một vài bạn chơi tích cực nhất. IV. MỘT SỐ ĐỀ VÀ DÀN BÀI Đề 1. Miêu tả cô giáo đang say sưa giảng bài trên lớp. - Mở bài: Giới thiệu khung cảnh lớp học, tên cô giáo hoặc tên môn học. - Thân bài: Miêu tả những nét tiêu biểu về cử chỉ, hình dáng, điệu bộ, biểu hiện sƣ phạm của cô giáo... gắn với diễn biến của bài học hoặc giờ học. - Kết bài: Nêu cảm nghĩ của em về cô giáo qua giờ học đó. Đề 2. Em hãy tả dòng sông mùa lũ. *Yêu cầu  Kiểu bài: văn miêu tả.  Nội dung: Có thể tả từ xa đến gần, từ khái quát đến cụ thể. Dòng sông trong mùa lũ nhƣ thế nào? Nƣớc dâng cao ra sao, có màu gì? Tả cảnh hai bên bờ sông, cảnh những con thuyền vất vả vƣợt lên trên dòng nƣớc lũ...  Hình thức: Lời văn trong sáng, giàu cảm xúc. Đề 3. Hãy miêu tả lại cô giáo lúc đang say sưa giảng bài. *Yêu cầu  Kiểu bài: Văn tả ngƣời.  Nội dung: Miêu tả qua dáng vóc, cách ăn mặc... đặc biệt là những chi tiết liên quan đến tính cách, phẩm chất... của cô. - Khi tả cô giáo đang giảng bài, cần chú ý các chi tiết: giọng điệu, cử chỉ, nội dung bài đƣợc cô thể hiện nhƣ thế nào? Bài giảng của cô tác động nhƣ thế nào đối 13
với ngƣời nghe?  Cô có ý nghĩa với tuổi thơ của ngƣời viết nhƣ thế nào?  Hình thức: Lời văn giàu cảm xúc, thể hiện tình cảm trân trọng gần gũi, thân thƣơng đối với cô giáo. Đề 4. Hãy miêu tả ngôi nhà em ở. *Yêu cầu  Kiểu bài: tả sự vật.  Nội dung: tả ngôi nhà. Nhƣng đó không phải là ngôi nhà bình thƣờng mà là "ngôi nhà em đang ở", tức là giữa chủ thể và đối tƣợng đã xác lập đƣợc quan hệ đặc biệt gần gũi, do đó dễ khơi gợi cảm xúc. - Hình thức: Khi tả phải kết hợp giữa tả sự vật và tả tâm trạng để làm nổi bật hình ảnh ngôi nhà với nghĩa "tổ ấm". Đề 5. Em hãy miêu tả quang cảnh tưng bừng nơi em ở vào một ngày đầu xuân mới. *Yêu cầu  Kiểu bài: Tả cảnh. - Nội dung: + Kết hợp miêu tả cảnh thiên nhiên với cảnh sinh hoạt nhộn nhịp vào một ngày xuân. + Tái hiện đƣợc những hình ảnh đặc trƣng của mùa xuân: hàng cây, hoa lá, cờ, khẩu hiệu, hƣơng vị Tết với bánh chƣng, mùi hƣơng trầm, đào, quất...; tâm trạng, nét mặt hồ hởi, vui tƣơi, nhộn nhịp của mọi ngƣời. + Cảm nghĩ của em về quang cảnh ấy. - Hình thức: Tả xen bộc lộ cảm xúc. Đề 6. Miêu tả một cảnh đẹp mà em đã gặp trong mấy tháng nghỉ hè (có thể phong cảnh nơi em nghỉ mát hoặc cánh động hay rừng núi quê em). *Yêu cầu - Kiểu bài: văn tả cảnh. - Nội dung: tả một cảnh đẹp trong mùa hè, có thể là cảnh đẹp của quê hƣơng em hoặc nơi em đến tham quan, nghỉ mát nhƣ: đêm trăng, cánh đồng, dòng sông, bãi biển, rừng núi.v.v.. Ngƣời viết phải chọn lọc đƣợc các chi tiết tiêu biểu để làm nổi bật vẻ đẹp của cảnh. Cần kết hợp quan sát với tƣởng tƣợng, so sánh, thể hiện đƣợc cảm xúc với cảnh, tình yêu với thiên nhiên đất nƣớc. - Hình thức: Lời văn phải có hình ảnh, cảm xúc, sử dụng các biện pháp tu từ một cách sinh động. Đề 7. Từ bài văn Lao xao của Duy Khán, em hãy tả lại khu vườn trong một buổi sáng đẹp trời. 14
*Yêu cầu - Kiểu bài: văn tả cảnh. - Nội dung cụ thể: tả khu vƣờn trong một buổi sáng đẹp trời. Trong bài, ngƣời viết phải thể hiện đƣợc các chi tiết tiêu biểu để làm nổi bật đƣợc: - Cảnh vật bao quát của khu vƣờn (hình khối, màu sắc). - Tả một số cây tiêu biểu, tạo nên ấn tƣợng riêng về khu vƣờn. - Tả khung cảnh thiên nhiên để thấy khu vƣờn đẹp hoặc thân thiết nhƣ thế nào (nắng, gió, màu sắc của cây, của lá, của hoa,…). Cần kết hợp quan sát với tƣởng tƣợng, so sánh, thể hiện đƣợc cảm xúc của ngƣời viết đối với cảnh vật của khu vƣờn. - Hình thức: Lời văn phải có hình ảnh, cảm xúc, sử dụng các biện pháp tu từ một cách sinh động. 15
Phần ba MỘT SỐ BÀI VIẾT THAM KHẢO *Đề bài: Trong vai Lạc Long Quân, hãy kể lại câu chuyện Con Rồng cháu Tiên. *Bài viết Thuở ấy, đã lâu lắm rồi, có lẽ đến hơn 4000 năm về trƣớc, lúc đất nƣớc ta vẫn còn hoang sơ lắm. Trên đất chủ yếu là núi đồi, cỏ cây hoa lá chứ chƣa có con ngƣời đông đúc nhƣ bây giờ. Trên trời, dƣới nƣớc, mỗi vùng đất đều do các vị thần tiên cai quản, trông nom. Là con trai của thần Long Nữ, vị thần đƣợc thần trời giao cho cai quản vùng sông nƣớc Lạc Việt, cha mẹ đặt tên cho ta là Lạc Long Quân. Đƣợc cha mẹ chỉ dạy đủ điều từ thủa ấu thơ, lại thêm sức lực vốn có của giống rồng, ta đã luyện đƣợc rất nhiều phép lạ. Thủa ấy, khi ta còn trẻ, ta thƣờng hay xin phép Đức Long Vƣơng lên trần gian thăm thú, giúp dân tiễu trừ bọn yêu tinh, dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi, cách ăn ở. Trần gian nhiều cảnh đẹp khiến ta gắn bó nhƣ đang sống dƣới thủy cung. Một hôm, đang thoả chí ngao du sơn thuỷ, ta say hứng quá chân lên tận vùng núi cao phƣơng Bắc. Bỗngh ta gặp một thiếu nữ xinh đẹp tuyệt trần. Hỏi ra mới biết nàng là Âu Cơ, con gái Thần Nông. Nghe nói vùng Lạc Việt có nhiều hoa thơm, cỏ lạ, nàng xin phép cha dạo bƣớc đến thăm. Ta cùng Âu Cơ mến cảnh hợp ngƣời, đem lòng yêu thƣơng rồi thề ƣớc nguyện cùng chung sống trọn đời. ít lâu sau, Âu Cơ có mang. Kỳ lạ thay! Đến ngày sinh nở, nàng sinh ra một cái bọc trăm trứng. Rồi trăm trứng nở ra trăm con đều đẹp đẽ, hồng hào chẳng cần bú mớm mà tự lớn lên nhƣ thổi. Vợ chồng ta hết sức vui mừng, hết lòng chăm chút cho đàn con nhỏ. Sống ở trần thế đã lâu, ta cũng thấy nóng lòng. ở thuỷ cung, cha mẹ đã già, công việc không biết ai gánh vác. Trăn trở nhiều lần, ta nghĩ: "Âu Cơ vốn thuộc dòng tiên hợp với non cao, ta lại là giống rồng quen sông nơi biển cả; tính tình, tập quán hẳn có nhiều cái khác nhau nên một cuộc biệt ly trong nauy mai khó là tránh khỏi. Ta bèn gọi trăm con cùng Âu Cơ và nói: - Ta và vàng tuy sống chƣa lâu nhƣng nghĩa tình đến sông cạn đá mòn cũng không thay đổi. Ta nghĩ, ta là giống rồng, nàng là giống tiên, vậy khó mà tính kế dài lâu đƣợc. Nay vì đại nghiệp và vì sự mƣu sinh của trăm con, ta sẽ đƣa 50 con xuống biển, nàng đƣa 50 con lên núi, chia nhau ra mà cai quản các phƣơng hễ có việc gì thì báo cho nhau để mà tƣơng trợ. Âu Cơ nghe thấy hợp tình cũng đành nghe theo, cuộc chia ly ngậm ngùi, da diết. Ta đƣa 50 con xuống vùng đồng thấp dạy các con nghề biển mà an cƣ lập nghiệp. Âu Cơ đƣa các con lên núi cao, lập con trƣởng làm vua, lấy hiệu là Hùng Vƣơng, đóng đô ở đất Phong Châu, đặt nƣớc hiệu là Văn Lang, truyền đời nối ngôi đều lấy hiệu Hùng Vƣơng, không hề thay đổi. Sau đó rất lâu, ta và Âu Cơ không gặp lại nhau nhƣng tình nghĩa vẫn không phai. Hơn thế, nghĩa "đồng bào" trong trăm con ta cũng không thay đổi. Bởi thế cho nên đến tận ngày nay, trên đất nƣớc ta dẫu có tới trên 50 dân tộc, nhƣng đều là anh em ruột thịt một nhà. 16
*Đề bài: Trong vai Thánh Gióng, hãy kể lại câu chuyện Thánh Gióng. *Bài viết Các cháu có biết ta là ai không? Ta chính là Thánh Gióng, ngƣời năm xƣa đã một mình đánh thắng lũ giặc Ân hung ác. Bây giờ ta sẽ kể cho các cháu nghe về cuộc đời của ta lúc bấy giờ nhé! Các cháu ạ! Ta vốn là sứ thần của Ngọc Hoàng sai xuống giúp đỡ dân làng đánh đuổi quân xâm lƣợc đang nhăm nhe xâm chiếm nƣớc ta. Muốn đƣợc sống cùng với nhân dân, Ngọc Hoàng ra lệnh cho ta đầu thai xuống một gia đình lão nông hiếm muộn đƣờng con cái. Một ngày đẹp trời ta thấy bà lão phúc hậu vào rừng, ta liền hoá thành một vết chân to và bà lão đã tò mò ƣớm thử vậy là ta đầu thai vào bà cụ. Khỏi phải nói hai ông bà đã vô cùng mừng rỡ khi chờ mãi, sau mƣời hai tháng ta mới ra đời. Ông bà càng vui hơn khi thấy ta rất khôi ngô tuấn tú. Hai ông bà chăm sóc yêu thƣơng ta hết lòng, ông bà ngày ngày mong ta khôn lớn nhƣ những đứa trẻ khác ấy vậy mà mãi đến tận năm ba tuổi ta vẫn chẳng biết cƣời, nói cũng chẳng biết đi. Các cụ rất buồn, thấy vậy ta rất thƣơng nhƣng vì sứ mệnh mà Ngọc Hoàng đã trao cho nên ta vẫn phải im lặng. Thế rồi giặc Ân đến xâm lƣợc nƣớc ta, chúng kéo đến đông và mạnh khiến ai ai cũng lo sợ. Nhìn khuôn mặt lo âu của dân làng và cha mẹ, ta biết rằng đã đến lúc ta phải ra tay giúp đỡ họ. Một hôm, đang nằm trên giƣờng nghe thấy sứ giả đi qua rao tìm ngƣời giỏi cứu nƣớc, thấy mẹ đang ngồi buồn rầu lo lắng, ta liền cất tiếng bảo mẹ: - Mẹ ơi! Mẹ đừng buồn nữa, mẹ hãy ra mời sứ giả vào đây cho con nói chuyện. Nghe ta cất tiếng nói mẹ vô cùng ngạc nhiên, mừng rỡ và mẹ ta càng ngạc nhiên hơn khi ta đòi gặp sứ giả vì đó không phải là chuyện đùa, đọc thấy nỗi lo của mẹ ta vội trấn an mẹ: - Mẹ đừng lo lắng gì cả cứ ra mời sứ giả vào đây! Nửa tin nửa ngờ nhƣng mẹ ta vẫn vội vã ra mới sứ giả vào. Sứ giả bƣớc vào căn nhà nhỏ tuềnh toàng của cha mẹ ta, ông ta vô cùng ngạc nhiên nhìn thấy ta lúc này vẫn chỉ là thằng bé nằm ở trên giƣờng, sứ giả có vẻ không tin tƣởng lắm nhƣng khi nghe ta nói: "Ông về tâu với vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này". Nghe những lời nói đầy quả quyết của ta sứ giả hiểu rằng ta không phải là một đứa trẻ bình thƣờng, sứ giả vội vã trở về tâu với vua và vua cũng vui mừng truyền thợ giỏi ở khắp nơi đến làm gấp những thứ ta cần. Ai ai cũng phấn khởi khi thấy vua đã tìm đƣợc ngƣời tài. Còn ta khi sứ giả đi rồi ta liền vùng dậy và vƣơn vai mấy cái đã thành ngƣời lớn. Ta bảo mẹ nấu cho ta nồi cơm ăn cho no để chuẩn bị đi đánh giặc. Mâm cơm vừa bƣng lên ta ăn một loáng đã hết nhẵn mà chẳng thấy no gì cả, mẹ lại đi nấu nồi khác cho đến khi nhà không còn gì để ăn. Ta ăn vào bao nhiêu thì lớn nhƣ thổi bấy nhiêu, đến nỗi quần áo phải thay liên tục. Mẹ ta thấy ta ăn ba nhiêu cũng chƣa no trong khi gạo thì đã hết, bà cụ liền chạy nhờ bà con hàng xóm. Bà con đều vui lòng giúp mẹ ta vì biết ta là ngƣời sẽ đi đánh giặc cứu dân làng. Mọi ngƣời đến nhà ta nƣờm nƣợp, ngƣời có gạo góp gạo, ngƣời có rau, cà góp rau cà, tóm lại ai có gì góp nấy. Mọi ngƣời còn đến giúp mẹ ta thổi cơm cho ta ăn, ta ăn bao nhiêu lại to lớn lừng lững bấy nhiêu. Những ngày đó làng ta ai cũng khấp khởi vui mừng vì mong đợi ta nhanh 17
chóng đi giết giặc, cứu nƣớc. Một ngày, dân làng nhận đƣợc tin giặc đã kéo đến chân núi Trâu. Làng ta lại đƣợc một phen khiếp sợ, trẻ con kêu khóc, ngƣời lớn thì lo âu, các cụ già thì trầm ngâm, ai ai cũng khiếp sợ. Mọi ngƣời nhìn ta nhƣ cầu cứu. Ta rất hiểu tâm trạng của họ và đúng lúc đó sứ giả đem những thứ ta cần đến. Lúc này, ta vùng đứng dậy, vƣơn vai một cái đã biến thành một tráng sĩ cao lớn phi thƣờng, thế nên tất cả những thứ sứ giả vừa mang đến chẳng còn vừa với ta nữa. Thấy vậy, mọi ngƣời lại tức tốc đi tìm thợ về rèn ngựa sắt, áo giáp sắt cho ta, họ làm ra chiếc nào lại cho ta thử chiếc ấy và ta chỉ khẽ bẻ đã gẫy, mãi sau mới có những thứ vừa với sức ta. Mọi thứ đã đƣợc chuẩn bị sẵn sàng, ta liền mặc áo giáp sắt, tay cầm roi sắt, nhảy lên mình ngựa, oai phong lẫm liệt. Ta nhớ hôm đó bà con ra tiễn ta rất đông mọi ngƣời nhìn ta đầy tin tƣởng, khắp nơi vang lên lời chúc chiến thắng và ta còn nhìn thấy cả những giọt nƣớc mắt tự hào, yêu thƣơng của cha mẹ ta. Từ biệt bà con xóm giềng, cha mẹ những ngƣời đã yêu thƣơng, nuôi nấng, ta thầm hứa sẽ chiến đấu hết lòng để không phụ công của bà con dân làng, cha mẹ. Sau phút chia tay, một mình một ngựa ta lao thẳng vào trận đánh. Ngựa đi đến đâu phun lửa rừng rực đến đó, lũ giặc vô cùng khiếp sợ. Chúng đổ rạp và tan xác dƣới roi sắt của ta và ngọn lửa của con chiến mã. Cả bãi chiến trƣờng đầy thây quân giặc. Đúng lúc thế trận đang lên nhƣ vũ bão thì cây roi sắt trong tay ta gẫy gập, ta liền nhổ lấy những khóm tre quanh mình quật liên tiếp vào lũ giặc. Lũ giặc lại đƣợc một phen khiếp sợ, rơi vào thế hỗn loạn và chẳng mấy chốc bỏ chạy tan tác khắp nơi. Những tên may mắn sống sót vội vã thoát thân bỏ chạy vào hẻm núi sâu, tìm cách trở về nƣớc. Làng quê sạch bóng quân thù. Tiếng reo vui của dân làng vang lên rộn rã. Nhìn trăm họ hạnh phúc ta vô cùng sung sƣớng, vậy là sứ mệnh Ngọc Hoàng giao cho ta đã hoàn thành, chợt nhớ đến cha mẹ già ta cũng muốn về thăm nhƣng lời Ngọc Hoàng dặn dò khi hoàn thành sứ mệnh phải trở về trời khiến ta chẳng dám trái lệnh. Nhìn đất nƣớc, dân làng một lần cuối ta thúc ngựa phi lên đỉnh núi, cởi bỏ áo giáp sắt, rồi cả ngƣời và ngựa lẳng lặng bay về trời. Ta ra đi nhƣng trong lòng đầy tiếc nuối vì không đƣợc sống cùng những ngƣời dân hiền lành tốt bụng. Dẫu vậy, ta cũng hài lòng vì từ đây ai ai cũng đƣợc sống trong cảnh thanh bình, hạnh phúc. Sau đó, vua đã phong cho ta là Phù Đổng Thiên Vƣơng. Ta cảm thấy rất vui khi đƣợc nhận danh hiệu đó, bởi ta đã đem đến sự bình yên và hạnh phúc cho mọi ngƣời. Đó chính là điều quý giá nhất đối với ta, nó còn quý hơn cả ngọc ngà châu báu mà nhà vua hứa ban tặng cho ta sau khi đánh thắng quân giặc. Đề bài: Trong vai Âu Cơ, hãy kể lại câu chuyện Con Rồng cháu Tiên. *Bài viết Nhanh quá các cháu ạ! Chỉ một thoáng thôi mà đã 4000 năm rồi. Ngày ấy, nhà ta ở vùng núi cao quanh năm có hoa thơm, suối chảy róc rách, cha mẹ sinh ra ta và đặt tên là Âu Cơ. Khi ta vừa mƣời sáu tuổi đẹp nhƣ trăng rằm, ta rất thích cùng các bạn rong ruổi trên những vùng núi cao tìm hoa thơm, cỏ lạ. Ngày ngày, ta dạo chơi trong những cánh rừng xinh đẹp, cho đến một hôm mải mê đi tìm những bông hoa đẹp ta đã lạc mất lối về. Giữa lúc đang băn khoăn, lo lắng thì ta bắt gặp một chàng trai cao to, tuấn tú. Chàng tới hỏi han về tình cảnh và vui vẻ đƣa ta ra khỏi cánh rừng đó. 18
Sau nhiều lần gặp gỡ, ta biết đƣợc chàng là Lạc Long Quân, mình rồng, thƣờng ở dƣới nƣớc, thỉnh thoảng mới lên sống ở cạn, chàng rất khoẻ mạnh và thƣờng giúp đỡ dân làng diệt trừ yêu tinh, dạy dân cách trồng trọt. Cảm phục trƣớc con ngƣời tài đức ấy, chẳng bao lâu sau, ta và Lạc Long Quân đã nên vợ nên chồng. Cuộc sống của ta và chàng vô cùng hạnh phúc, ngày ngày ta cùng chàng dạo chơi khắp nơi, lúc trên rừng lúc xuống biển. Một thời gian sau, ta có mang cả hai gia đình vô cùng mừng rỡ mong đợi đứa cháu đầu tiên ra đời. Còn Lạc long Quân chàng cũng vô cùng hạnh phúc chờ đợi đến ngày ta sinh nở. Vào một buổi sáng đẹp trời ta trở dạ. Tất cả mọi ngƣời hồi hộp, khấp khởi mong đợi. Thế nhƣng thật lạ thay, ta lại sinh ra một cái bọc trăm trứng. Một thời gian sau, bọc nở ra một trăm ngƣời con trai. Chúng lớn nhanh nhƣ thổi, đứa nào cũng đẹp đẽ, khôi ngô khác thƣờng. Hàng ngày, vợ chồng con cái ta dắt nhau lên rừng ngắm hoa, tìm cỏ và có lẽ cuộc sống sẽ mãi nhƣ vậy nếu nhƣ ta không nhìn thấy nét mặt phảng phất buồn của Lạc Long Quân. Thỉnh thoảng ta lại thấy chàng đứng trên ngọn núi cao mắt dõi ra phía biển khơi, nơi có gia đình chàng đang mong đợi. Thế rồi một hôm Lạc Long Quân quyết định trở về gia đình của mình, để lại ta vò võ một mình với bầy con nhỏ. Chàng đi rồi ta ngày đêm mong đợi. Và lũ trẻ cũng không ngớt lời hỏi ta: - Cha đâu hả mẹ? Bao giờ cha trở về chúng con? Ta chẳng biết trả lời chúng ra sao vì chàng đi mà không hẹn ngày trở về. Hàng ngày mẹ con ta dắt nhau ra bờ biển ngóng về phía biển khơi mong mỏi bóng chàng trở về nhƣng càng trông chờ càng chẳng thấy. Cho đến một ngày ta quyết định gọi chàng trở về và than thở: - Chàng định bỏ thiếp và các con mà đi thật sao? Chàng có biết mẹ con thiếp ngày đêm mong đợi chàng? Nghe ta hỏi nhƣ vậy Lạc Long Quân cũng rất buồn rầu và nói: - Ta vốn nòi rồng ở miền nƣớc thẳm, nàng là dòng tiên ở chốn non cao. Kẻ ở cạn, ngƣời ở nƣớc, tính tình tập quán khác nhau, khó mà ăn ở cùng nhau một nơi lâu dài đƣợc. Nay ta đƣa năm mƣơi con xuống biển, nàng đƣa năm mƣơi con lên núi, chia nhau cai quản các phƣơng. Nghe chồng nói vậy ta giật mình phản đối: - Không! Thiếp không muốn gia đình ta mỗi ngƣời một ngả. Thiếp không muốn xa các con, xa chàng. Lạc Long Quân lại nói: - Chúng ta đã từng sống hạnh phúc yêu thƣơng, gắn bó với nhau, bởi thế ta tin rằng khoảng cách chẳng thể nào chia lìa đƣợc chúng ta, và sau này có khó khăn hoạn nạn cùng nhau chia sẻ giúp đỡ là đƣợc rồi. Nghe lời khuyên giải của Lạc Long Quân ta thấy cũng có lí nên đành nghe theo. Ngày chia tay, nhìn chàng và năm mƣơi đứa con xa dần lòng ta buồn vô hạn, vậy là từ nay ta phải xa chúng thật rồi, biết bao giờ mới gặp lại nhau đây. Ngƣời con trai cả của ta đƣợc tôn lên làm vua lấy hiệu là Hùng Vƣơng đóng đô ở Phong Châu, đặt tên nƣớc là Văn Lang. Còn lại, ta chia cho mỗi con một vùng đất để tự lập ra châu huyện, lập nên các dân tộc: Tày, Nùng, H'Mông, Thái, Mèo, Dao,... với những phong tục tập quán riêng, vô cùng phong phú. 19
Thế là từ bấy giờ, vợ chồng con cái chúng ta xa nhau nhƣng ta và Lạc Long Quân vẫn không quên tình cũ, nhất là các con của ta, dù không ở gần nhau nhƣng vẫn gắn bó keo sơn. Mỗi khi gặp khó khăn hoạn nạn chúng lại đoàn kết giúp đỡ nhau vƣợt qua. Các cháu biết không, chúng ta đều là anh em một nhà, có chung nguồn gốc con lạc cháu hồng, bởi vậy các cháu cần đoàn kết giúp đỡ lẫn nhau, các cháu nhé! *Đề bài: Trong vai Lang Liêu, kể lại chuyện Bánh chưng, bánh giầy. *Bài viết Buổi tối hôm ấy, trăng sáng vằng vặc in rõ từng cành lá xuống sân gạch. Tôi ngồi lặng yên nghe mẹ đọc truyện Bánh chưng, bánh dày. Giọng của mẹ thật ngọt ngào, ấm áp. Hình ảnh chàng Lang Liêu hiền lành chân chất cứ hiện lên rõ nét trong trí tƣởng tƣởng của tôi. Trăng sáng quá! Gió lại hiu hiu thổi, tôi cảm thấy lòng mình thật nhẹ nhàng trong trẻo, bƣớc chân tôi nhẹ tênh theo câu chuyện về chiếc bánh mẹ vừa kể. Bƣớc chân tôi lang thang trên những cánh đồng ngạt ngào hƣơng lúa, xa xa những triền khoai lang xanh rờn, bỗng tôi thấy một anh nông dân đang cặm cụi nhặt từng ngọn cỏ trên ruộng lúa. Nhìn gƣơng mặt anh có nét gì đó quen quen, tôi bƣớc lại gần hơn: - A! Chào anh Lang Liêu! Sao anh lại ở đây? Tôi reo lên thích thú khi nhận ra đó chính là Lang Liêu, chàng trai hiền lành trong câu chuyện Bánh chưng, bánh dày. Nghe thấy giọng nói lảnh lót của tôi anh nông dân ngừng tay làm, nhìn tôi mỉm cƣời, nói: - Chào em gái! Lẽ ra anh phải hỏi em điều đó chứ! Tôi chợt hiểu và giới thiệu: - Em quên mất, em là Lan, năm nay em học lớp 6, ngày mai lớp em có tiết văn học về Bánh chưng, bánh dày thế mà hôm nay em lại đƣợc gặp anh, thật là vui quá! Nghe nhắc đến chuyện bánh chƣng, bánh dầy anh nông dân có vẻ trầm ngâm, tôi thì vô cùng sung sƣớng vì đây là một cơ hội hiếm có để đƣợc nghe chính chàng Lang Liêu kể cho nghe về cuộc đời của mình. Đoán đƣợc suy nghĩ của tôi anh mỉm cƣời và nói: - Em có muốn anh kể cho em nghe về cuộc thi tài kén vua của phụ vƣơng anh không? Tôi thích thú: - Có ạ! Anh hãy kể cho em nghe đi. Lang Liêu đƣa đôi mắt nhìn ra xa, anh bắt đầu kể, giọng nhƣ trầm xuống. - Ta sinh ra trong một hoàn cảnh khá đặc biệt, mẹ ta chẳng đƣợc vua yêu chiều nhƣ những vƣơng phi khác nên khi sinh ra chỉ có mẹ con quấn quýt bên nhau, chẳng bao lâu bà mất sớm, để lại ta một mình côi cút. Thế là cũng từ đó ta chăm chỉ với ruộng đồng, khoai lúa. Cuộc sống cứ ngày tháng thoi đƣa, chẳng mấy chốc ta đã thành chàng trai trƣởng thành, mạnh khoẻ. Ngày ngày, ta vui với công việc đồng áng của mình, chẳng dám màng đến công danh, bổng lộc của triều đình. Một hôm, đang lúi húi vun mấy khóm khoai trƣớc nhà bỗng ta nhận đƣợc lệnh vua vời vào trầu. 20